Netwerk in de wijk voorkomt radicalisering. Strategie 2020: naar een burgeren een productgemeente? Standaard

Nummer 3, 20 februari 2015

03 15

www.vngmagazine.nl Magazine van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

LTR_P001_LTR-TSVNG-03-2015 1

Trend

Lokale nieuwsvoorziening steeds meer onder druk

Casus

Standaard gezondheidsadvies bij alle bouwplannen

Nieuws

Strategie 2020: naar een burgeren een productgemeente?

Netwerk in de wijk voorkomt radicalisering 18-2-2015 14:43:12

2 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Omslagverhaal

Ni

Casus

Jaargang 69, Nummer

3

20 februari 2015 Nummer 4 verschijnt op 6 maart 2015 en omvat een special Veiligheid Omslagfoto: Portiekgesprek in Capelle aan den IJssel (foto: Janssen & De Kievith)

De strijd tegen radicalisering

Vrijwilligers bieden wijkzorg voor ouderen

12

15

Na de aanslagen in Parijs en Kopenhagen staat de strijd tegen radicalisering weer hoog op de agenda. Gemeenten spelen een grote rol in de preventie. Een goed netwerk met oren en ogen in de wijken is daarbij van cruciaal belang. Amsterdam, Huizen en Capelle aan den IJssel vertellen hoe zij hun informatie uit de wijken organiseren. Vanwege de integrale aanpak blijkt daarbij niet alleen een rol weggelegd voor de burgemeester, maar voor het hele college.

Amsterdam Oost kent sinds kort, op initiatief van bewoners, zorg in de buurt door getrainde verzorgsters. Het loopt vooruit op de invoering van buurtrechten, waar inmiddels ook landelijk voor wordt gepleit.

Advertentie


18-2-2015 13:20:00

3 ..............

VNG Magazine

Nieuws

Trend

VNG Nieuws

Neem stelling!

20 februari 2015

Op het digitale platform www.vngmagazine.nl kunnen lezers stelling nemen over wat hen bezighoudt in het lokaal bestuur.

Elektronisch stemmen nog uiterst onzeker

‘Journalist net zo belangrijk als huisarts’

De impact van de informatiemaatschappij

5

21

26

Elektronisch stemmen en tellen in het stemlokaal is nog ver weg. Minister Ronald Plasterk (BZK) stelt dat de invoering van deze ICT-systemen vooral vragen oproept en met onzekerheden omgeven is.

Regionaal dagblad De Stentor, met een stadsredactie Deventer, zit boven op de Deventer gemeentepolitiek. Daarmee lijkt een onafhankelijke berichtgeving over de lokale politiek verzekerd, maar toch is de krant een waakhond die wel blaft, maar niet bijt.

Programma Innovatie Digitale Samenwerking stoomt gemeenten klaar voor de toekomst.

= Larissa Zegveld, directeur KING, over de digitale overheid: ‘We zijn er nog lang niet en het tempo mag echt een stuk omhoog.’ Discussieer mee op www.vngmagazine.nl.

Verder o.a. in VNG Nieuws = Hoe waarderen leden de VNG? = Denk mee via de Bestuurdersapp = Cor Lamers nieuwe voorzitter Nederlandse delegatie naar Comité van de Regio’s

In de haarvaten van de wijken

En verder Commentaar

5

Column Krouwel

9

Brieven

9

Uit het land

20

Agenda

24

Personalia

25

Vacaturespot

30

Toen Theo van Gogh in 2004 werd vermoord, was Ahmed Aboutaleb wethouder van Integratie in Amsterdam. Hij sprak die avond in een moskee en vroeg de aanwezigen hun geloof niet te laten kapen door extremisten. Wie dat niet zou bevallen, kon maar beter gaan. Ruim tien jaar later houdt Aboutaleb nog steeds hetzelfde verhaal, zoals onlangs na de aanslag op de redactie van het weekblad Charlie Hebdo in Parijs. Als burgemeester van Rotterdam was hij afgelopen week in het Witte Huis in Washington bij een antiterreurtop. In een zeven minuten durende speech noemde Aboutaleb vier cruciale punten in de strijd tegen radicalisering: grenzen stellen, perspectief bieden, de dialoog aangaan en een sterke informatiepositie. Dat hebben ze onder meer in Capelle aan den IJssel goed begrepen (zie pagina 12). Met een stevig netwerk in de wijken probeert de gemeente radicalisering in een vroeg stadium te signaleren en daardoor preventief op te treden. Zoals stadsmarinier Steven Wierckx zegt: ‘We proeven de wijken tot op portiekniveau.’

Cindy Castricum, chef redactie


18-2-2015 13:20:04

4 ..............

Nieuws

VNG Magazine

20 februari 2015

Werk aan veiligheid Suwinet gaat door VNG, UWV en SVB voeren samen met de andere uitvoeringsorganisaties onverminderd een pakket maatregelen uit om bij het gebruik van het zogeheten Suwinet persoonsgegevens zo goed mogelijk te beschermen. Zij doen dit op verzoek van het ministerie van SZW. Voor een ‘klantgerichte en effectieve uitvoering’ van de sociale zekerheidswetten is een aantal jaren geleden in de Wet SUWI mogelijk gemaakt dat UWV, de Sociale Verzekeringsbank en de gemeentelijke sociale diensten via Suwinet op digitale wijze gegevens uitwisselen. Afgelopen jaren is – vooral door nieuw beleid – het gegevensverkeer via Suwinet met circa 50 procent toegenomen.

Twee jaar geleden constateerde de Inspectie SZW ernstige tekortkomingen in de informatiebeveiliging bij gemeenten, vooral bij het gebruik van gegevens die via Suwinet werden uitgewisseld. Daarop is de VNG met een verbeterplan voor het gebruik door gemeenten gekomen. Eind vorig jaar is een vervolgonderzoek gehouden naar de actuele beveiliging van Suwinet bij gemeenten. De uitkomst hiervan wordt in april bekend. Daarbij zullen ook de resultaten van onderzochte gemeenten per gemeente zichtbaar worden gemaakt. Actielijnen Minister Lodewijk Asscher en staatssecretaris Jetta Klijnsma van SZW hebben nu uiteengezet langs welke actielijnen de

verbetermaatregelen lopen. Daarbij gaat het om reeds ingezette stappen om het belang van informatieveiligheid bij bestuurders en managers bij de overheid te vergroten, maar ook heel concreet over het limiteren van de toegang van medewerkers tot gegevens. VNG, UWV en SVB pakken de verbetermaatregelen op in de uitvoering met het programma Borging veilige gegevenswisseling Suwinet. Een aantal werkgroepen is hiermee al aan de slag gegaan. Ze ontwikkelen bijvoorbeeld een fijnmaziger autorisatiestructuur bij gemeenten waarbij medewerkers alleen toegang krijgen tot gegevens die strikt noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van de taken die hun zijn toebedeeld. Andere maatregelen zijn verbetering

van het loggen van het gebruik van gegevens voor snellere en meer gerichte controle achteraf en een campagne om het privacybewustzijn bij medewerkers te vergroten. Toekomstbeeld Verder is het ministerie van SZW samen met UWV, SVB, VNG en het Inlichtingenbureau begonnen met het verkennen van een toekomstbeeld. Verwacht wordt dat, mede door de decentralisaties in het sociaal domein, het aantal gegevensuitwisselingen nog verder zal toenemen en dat gegevens ook steeds vaker tussen beleidsterreinen worden uitgewisseld. Dan moet ook de weten regelgeving worden aangepast. De evaluatie van de wet SUWI staat voor dit jaar op het programma. (KS)

MEE vaak partner in wijkteams MEE, de ondersteuningsorganisatie voor mensen met een beperking, is een serieuze partner in de sociale (wijk-) teams. In 86 procent van de gemeenten zit MEE aan tafel. Dat is vaker dan bijvoorbeeld de wijkverpleegkundige (50 procent) of vrijwilligers (12 procent). In de meeste gevallen zijn sociale wijkteams breed en integraal samengesteld en

bedoeld om alle hulpvragen op te pakken. Een vorm die ook regelmatig voorkomt is een breed integraal team dat zich slechts richt op complexe of meervoudige hulpvragen. Van alle teams pakt 39 procent ook enkelvoudige vragen op. Dat blijkt een onderzoek van Movisie naar de stand van zaken van sociale (wijk)teams in het najaar van 2014. Het onderzoek onder 224 gemeen-

ten is verricht in opdracht van de VNG. Beleidsnota In 2013 werd nog slechts bij 32 gemeenten een beleidsnota gevonden over sociale (wijk-) teams. Eind 2014 werkten al 154 gemeenten hiermee (69 procent). Nog eens 17 procent gaf aan er begin 2015 mee te starten. Slechts 31 van de onderzochte 224 gemeenten (14 procent) zeggen

de zorgen ondersteuningstaken op een andere manier te organiseren. In 86 procent kunnen cliënten naar het team worden doorverwezen door de huisarts, wijkverpleegkundige of overige instellingen. In 76 procent kunnen bewoners zich ook direct bij het team aanmelden. Twee derde van de gemeenten geeft daarnaast aan dat de teams inwoners ook proactief benaderen. (LM)

www.bagroep.nl

Advertentie

Meer uit uw wijkteam halen? Vernieuw met B&A. Bel met Jeroen Weekenborg: 070 302 95 00


18-2-2015 13:20:20

5 ..............

VNG Magazine

Elektronisch stemmen nog uiterst onzeker Elektronisch stemmen en tellen in het stemlokaal is nog ver weg. Minister Ronald Plasterk (BZK) stelt dat de invoering van deze ICT-systemen vooral vragen oproept en met onzekerheden omgeven is.

ter (nog) niet dat daarmee het stemgeheim is doorbroken. Met een uitgebrachte stem wordt immers nog niet de identiteit van de kiezer achterhaald: de stemprinter slaat geen identificerende gegevens over de kiezer op.

Een jaar geleden kwam het kabinetsstandpunt af over het rapport van de commissie Onderzoek elektronisch stemmen in het stemlokaal, de commissie-Van Beek. Op zichzelf staat het kabinet positief tegenover elektronisch stemmen en tellen. Maar intussen is het Plasterk duidelijk geworden dat de commissie-Van Beek ‘van een aantal eisen niet in beeld heeft gebracht wat het behelst om die eisen toe te passen’.

Consensus Voor de minister geldt als absolute voorwaarde voor een besluit om de stemprinter en stemmenteller in te voeren, dat er een ‘breed gedragen consensus’ bestaat over de risico’s die aanvaardbaar zijn. Plasterk: ‘Zonder een breed draagvlak is het risico te groot dat de betrouwbaarheid van de stemprinter en stemmenteller onderwerp van discussie is en blijft.’

Complexe kwestie De antwoorden van de commissie-Van Beek op nadere vragen van BZK bevestigen voor Plasterk dat het om een complexe kwestie gaat. Zeker als het gaat om de vraag tegen welk risicoprofiel de beveiliging bestand moet zijn. ‘Gelet op de voorgeschiedenis van het dossier elektronisch stemmen, mag verwacht worden dat allerlei (capabele) personen en groeperingen gemotiveerd zullen zijn om de robuustheid van de stemprinter en stemmenteller onder de loep te nemen en om te proberen om aan te tonen dat deze systemen niet goed beveiligd zijn’, geeft de commissie zelf aan.

Het beveiligingsniveau blijkt ook van grote invloed te zijn op de kosten van de stemprinter en en stemmenteller. De commissie-Van Beek rekent op 150 tot 250 miljoen euro voor de investering en 6 tot 10 miljoen euro extra per verkiezing, maar heeft dat niet verder kunnen preciseren. Daarnaast zijn er nog andere kostenposten.

Overigens betekent het kunnen achterhalen van de keuze van een kiezer in de stemprin-


Specificaties De commissie adviseert nu dat het ministerie van BZK zelf de specificaties uitwerkt voor de stemprinter en de stemmenteller. Dat lijkt Plasterk een nuttig voorstel. Aan de hand van de specificaties zullen ook de kosten preciezer kunnen worden geraamd. Eind mei krijgt de Kamer meer te horen. (KS)

commentaar

20 februari 2015

Aanstellingswijze burgemeester Binnenkort behandelt de Eerste Kamer een wetsvoorstel over de aanstellingswijze van de burgemeester. Het voorstel houdt sec juridisch in dat het vereiste van de Kroonbenoeming wordt geschrapt uit de Grondwet en dat in een gewone wet kan worden geregeld hoe de burgemeester wordt aangesteld, geschorst en ontslagen. De wijziging maakt het dus veel gemakkelijker om de benoemingswijze van de burgemeester te veranderen. Een gewone wet hoeft immers slechts één keer door een ‘gewone’ meerderheid van het parlement goedgekeurd te worden. Een aanpassing van de Grondwet, die nu nog nodig is om bijvoorbeeld een gekozen burgemeester in te voeren, heeft twee keer een tweederdemeerderheid nodig in zowel de Tweede als in de Eerste Kamer. Het wetsvoorstel is een geïsoleerd en daardoor kaal dispuut over de aanstellingswijze van de burgemeester. Wel of niet via de Grondwet lijkt nu de enige kwestie. Dat is opmerkelijk, want de aanstellingswijze kan en mag niet los worden gezien van het gehele lokale democratische systeem. Als je aan dit ene element iets verandert, heeft dat onherroepelijk effect op de verhouding tot het college en het hoofdschap van de gemeenteraad en daarmee op de lokale democratie als geheel. In de discussie over de gemeente van de toekomst zouden we juist fundamenteel moeten nadenken over de organisatie van het gehele lokaal bestuur. Het burgemeestersambt is in de laatste jaren substantieel veranderd. Thema’s als radicalisering, de decentralisaties en andere extra taken zorgen voor een zwaardere verantwoordelijkheid van het lokaal bestuur. In de huidige constellatie is stabiliteit verzekerd via de benoemingswijze van de burgemeester in de Grondwet. Wij zijn er voorstander van om vanuit het geheel van de lokale democratie te kijken naar de verschillende modaliteiten voor de aanstellingswijze van de burgemeester. Een aantal jaren geleden was ik lid van de Staatscommissie die de invoering van het dualisme in de gemeente voorbereidde. Wij spraken toen ook hierover. Destijds kwam de discussie niet verder, omdat deze ook toen werd verengd tot het aanstellingsdispuut. Daarom kijk ik met veel belangstelling uit naar de notitie van de minister van BZK aan de Eerste Kamer. Hij zou daarin het bovenstaande zeker niet moeten vergeten. Kees Jan de Vet lid directieraad VNG [email protected] / twitter: @keesjandevet

18-2-2015 13:20:34

6 ..............

Nieuws

VNG Magazine

20 februari 2015

‘‘

Aangehaald

We zeggen altijd tegen elkaar: we weten tenminste wel zeker dat het veilig is gebeurd. Guus Bekhuis, teamleider Buitenbeheer in Oldenzaal, treft veel gebruikte condooms aan tussen het carnavalsafval, Tubantia 18 februari Rot toch op is voor dat soort lieden eigenlijk nog een heel zachtaardige opmerking. Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam vindt dat extremistische moslims zich moeten afvragen of ze wel in het Westen thuishoren, De Telegraaf 18 februari Ik ga niet met champagne in de businessclass zitten, dat spreekt voor zich. Burgemeester Jan Hoekema van Wassenaar over de commotie rond zijn bezoek aan een school in Tanzania, AD 17 februari Duizend mannen en 500 vrouwen. Als er iemand op het toilet zit, zijn het er dus 1499, enzovoort. Wethouder Rogier Tetteroo (PvdA) van Gouda antwoordt op een vraag van de SP hoeveel gelovigen er van de nieuw te bouwen megamoskee gebruik zullen maken, Reformatorisch Dagblad 17 februari Scooters zijn weliswaar niet de grootste boosdoener, maar met hun stank en lawaai vormen ze een belangrijke ergernis op de drukke fietspaden in de binnenstad. De Rotterdamse wethouder Pex Langenberg (D66) overweegt een voorstel om scooters en brommers uit de binnenstad te weren, AD Rotterdams Dagblad 11 februari Iets waar ik mijn hele leven pal voor ben gaan staan en wil blijven staan. Werken zonder loon is een thema waarbij ik geen water bij de wijn wil doen. Het Amsterdamse SP-raadslid Maureen van der Pligt kan zich niet vinden in de koers van haar partij als lid van de coalitie, Het Parool 9 februari

‘‘


Van Aartsen tevreden over hulp bij aanpak jihadisten Burgemeester Jozias van Aartsen van Den Haag, die onlangs in het openbaar aangaf dat gemeenten hun verantwoordelijkheid voor de opvang van jihadisten niet aankunnen, is helemaal tevreden. ‘Het probleem is opgelost’, zo bleek vorige week uit een sms’je van de burgemeester. Premier Mark Rutte las het voor tijdens een debat met de fractievoorzitters in de Tweede Kamer over extra maatregelen tegen terrorisme. De Kamer wilde weten hoe het de afgelopen maanden verder is gegaan na het signaal dat gemeenten door een gebrek aan kennis en instrumentarium hun verantwoordelijkheid niet voldoende kunnen waarmaken. Uitlatingen Rutte wilde eerst niet op ‘uitlatingen van afzonderlijke burgemeesters’ ingaan. Volgens hem hoort dat ook niet tot de controlerende taak van de Kamer. Maar later in het debat gaf hij alsnog te kennen ‘dat Van Aartsen helemaal bediend is, dat de zaak is opgelost en dat de burgemeester tevreden is’.

Foto: Corbino

Het Haagse gemeentebestuur gaf een paar maanden geleden mede namens burgemeesters van andere steden aan dat gemeenten tekortschieten in de risicoscreening en behandeling van eventuele (oorlogs-) trauma’s van mensen die terugkeren. Van Aartsen zag het liefst dat jihadisten direct na terugkeer worden gescreend door een speciale gedragsdeskundige. Desnoods tegen de wil van de radicale moslim in. Om jihadisme integraal aan te pakken, vinden tegenwoordig in verschillende gemeenten overleggen plaats waarin maat-

regelen op persoonsniveau worden besproken. Alle relevante partijen, waaronder de gemeente en de Nationale Politie, schuiven daarbij aan. De ministers van VenJ, SZW en BZK overleggen elke zes weken met de burgemeesters van betrokken gemeenten. Vanuit de Kamer is er na de aanslagen in Parijs een roep om versterking van de veiligheidsketen. Anders dan het kabinet is de Kamer er niet zo zeker van dat politie, Openbaar Ministerie, AIVD en overige diensten voldoende mensen en middelen hebben om hun taken uit te voeren. Analyse Het kabinet heeft de betrokken diensten (opnieuw) gevraagd een analyse te maken, om te bezien of bij het voortduren van het huidige dreigingsbeeld ketenpartners versterkt moeten worden. Dat wordt dan eerst besproken in het kabinet. Daarna wordt de Kamer weer geïnformeerd. (KS) Lees op pagina 12 hoe Amsterdam, Huizen en Capelle aan den IJssel omgaan met het voorkomen van radicalisering.

Daling aantal WOZ-bezwaren Vorig jaar is tegen 2,4 procent van de waarderingen onroerende zaken (WOZ) bezwaar gemaakt, zo blijkt uit cijfers van de Waarderingskamer. Dat is ruim een procent minder dan in 2013. In 2013 was het bezwaarpercentage 3,7; in 2012 en in 2011

lag dat percentage op 3,4. Per jaar worden zo’n 8,6 miljoen onroerende zaken gewaardeerd. Van de ingediende bezwaren over 2014 wordt waarschijnlijk ongeveer 45 procent gehonoreerd. Na afhandeling van de bezwaren krijgt ongeveer 1,5 procent van de woningen een

andere WOZ-waarde. Bij de honorering van een bezwaar wordt de vastgestelde waarde met ongeveer 10 procent verminderd. De totale waardevermindering die dat oplevert, is op het totaal van de vastgestelde WOZ-waarden van woningen ongeveer 0,25 procent. (PVDZ)

18-2-2015 13:20:48

Nieuws

7 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

(G)een alcoholvrije carnavalsoptocht Carnaval is meer dan drinken, maar toch hoort alcohol traditiegetrouw bij dit jaarlijkse katholieke feest dat voorafgaat aan de vastentijd. Maar er zijn grenzen, vinden sommige gemeenten. Alcoholgebruik tijdens carnavalsoptochten vergroot de kans op ongelukken en mede daardoor verbieden die gemeenten dat. Die beslissing krijgt bijval van 86 procent van de stemmers op de pollvraag op de site van VNG Magazine. De gemeente Cuijk (foto) ging niet zo ver. Zij ontraadde de carnavalsverenigingen wel om alcohol te nuttigen op en rond de praalwagens, aldus een woordvoerder van de gemeente. De gemeente wees er tevens op dat bestuurders van praalwagens gewone verkeersdeelnemers zijn voor wie de gebruikelijke alcohollimiet geldt. Cuijk adviseerde carnavalsvierders het gezellig te houden en niet te veel alcohol te gebruiken. (Foto: Arjan Broekmans)

Meer sturing raden in veiligheidsregio De raden van de negentien gemeenten in de Veiligheidsregio Brabant Noord krijgen een grotere sturende rol in die gemeenschappelijke regeling. Speciaal geformuleerde kaders vormen de basis. De betrokkenheid van de gemeenteraad bij samenwer-

kingsverbanden vormt in veel gemeenten een punt van discussie. Daarbij draait het om de vraag of individuele raden nog wel genoeg invloed hebben op de verbanden en of zij voldoende controle kunnen uitoefenen. In het noordoosten van Brabant hebben de gemeente-

raden gekeken hoe zij samen kunnen sturen op de Veiligheidsregio. Een groep beleidsambtenaren uit de regio heeft daartoe kaders ontwikkeld. Die gaan over taken van de Veiligheidsregio die voor de raden en de burgers die zij vertegenwoordigen van groot belang zijn. De kaders zijn te beschou-

wen als opdrachten aan de Veiligheidsregio: hoe moet zij bijvoorbeeld accenten leggen op het gebied van brandweerzorg en fysieke veiligheid? De kaders zijn onlangs naar de raden van de negentien gemeenten gestuurd. Zij kunnen daarop voor half mei reageren. (PVDZ)

Almelo overweegt instellen toezichtkamer De gemeenteraad van Almelo laat onderzoeken of het beter is de onafhankelijke rekenkamer uit te breiden met een toezichtfunctie of een aparte toezichtkamer in het leven te roepen. Overheveling van inspectietaken op het gebied van gedecentraliseerde taken van het Rijk naar de raad maakt dat onderzoek noodzakelijk.


De decentralisaties op het gebied van zorg, jeugd en participatie vallen onder de Wet revitalisering generiek toezicht. Inspectietaken van het Rijk komen hiermee bij de raad te liggen. De gemeenteraad moet wel gefaciliteerd worden om die verantwoordelijkheid te kunnen waarmaken, vindt de raad van Almelo. Volgens wettelijke plicht heeft

de gemeente Almelo een onafhankelijke rekenkamer. De rekenkamer ondersteunt de raad in zijn controlerende rol. Eindverantwoordelijk Toezicht is technisch van aard en gaat vooral over naleving van wettelijke eisen, terwijl de raad eindverantwoordelijk is. De raad van Almelo wil weten wat het toezicht op de decen-

tralisaties inhoudt en of de reken- en toezichtfunctie elkaar overlappen. De gemeenteraad van Almelo probeert rond de zomer te bepalen of de huidige onafhankelijke rekenkamer wordt uitgebreid met een toezichtfunctie of dat een aparte toezichtkamer opgericht moet worden. (PVDZ)

18-2-2015 13:21:11

Ingezonden mededeling

Werk maken van de WW Ondanks wettelijke verplichtingen gebeurt er door organisaties in de sector overheid veel te weinig om mensen die in de WW belanden te helpen aan nieuw werk. Werkgevers zien de WW-uitkeringen als een onvermijdelijke kostenpost. Compliancy is echter niet de enige reden om werk te maken van het WW-beleid van de organisatie. De kansen om te besparen op “maatschappelijk geld” en de werkzoekende te begeleiden naar nieuw werk blijven nog te vaak onbenut. Middels het eigenrisicodragen voor de WW ligt de verantwoordelijkheid voor de WW-instroom nadrukkelijk bij de overheidswerkgever. Daarbij gaat het niet alleen om de financiële lasten van de WW-uitkeringen. Zeker zo belangrijk zijn de inspanningen die nodig zijn om ex-werknemers zo snel mogelijk aan het werk te helpen. Re-integratie begeleiden Artikel 72a van de WW verplicht de overheidswerkgever om ‘de inschakeling in de arbeid te bevorderen’ van (ex-) werknemers die recht hebben of krijgen op een WW-uitkering. Met andere woorden: de werkgever moet zorgdragen voor begeleiding bij de re-integratie van de werkzoekende. Hierbij valt te denken aan sollicitatiebegeleiding, opleiding of coaching. Werkgever en ex-werknemer moeten zich samen inspannen om de WW-duur te verkorten.Voor beide partijen is het immers beter als de werknemer snel aan de slag gaat. De werkgever heeft een tweeledige taak. Hij moet ex-werknemers ondersteunen bij hun re-integratie én erop toezien dat zij zelf hun best doen om aan de slag te komen. Voldoet een werkgever hier niet aan, dan kan de ex-werknemer bezwaar maken. Hij lijdt immers onder het gebrek aan inspanning van de werkgever. Is de werknemer ontevreden met de reactie op zijn bezwaar, dan kan hij naar de rechter stappen. Het aantal rechtszaken, waarbij WW’ers hun oude werkgever aanklagen voor niet gepleegde inspanning, neemt toe. Dus ook om claims te voorkomen, is het belangrijk dat de werkgever aan ieder dossier voldoende aandacht besteedt. Maatschappelijke verantwoordelijkheid Vanuit goed werkgeverschap moeten overheidswerkgevers hun ex-werknemers begeleiden naar een nieuwe baan. Ook vanuit het oogpunt van kostenbeheersing is dit heel belangrijk. De investeringen in re-integratie zijn meestal snel teruggewonnen als deze succesvol zijn en de uitkering eindigt. Met een goede kosten-batenanalyse kan per geval het nut van re-integratiemaatregelen worden ingeschat. Hoe sneller relevante maatregelen genomen worden, hoe groter de kans op succes. Cultuur Veel werkgevers vinden het lastig om ex-werknemers aan te spreken op hun verplichtingen. Ex-werknemers zijn immers


al hun baan kwijtgeraakt en bovendien kan de onderlinge verhouding gespannen zijn of hebben mensen moeite hun voormalig collega aan te spreken op het niet nakomen van de verplichtingen. Toch is dit een cruciaal onderdeel van het re-integratiebeleid. Consequent controleren op de re-integratie-inspanningen én via UWV sancties opleggen als ze die inspanningen niet leveren, kunnen het verschil maken tussen succes en falen.Voor de werkgever en de voormalig werknemer! De regelgeving omtrent eigenrisicodragen voor de WW is complex. Wil een werkgever hier volledig aan voldoen, is kennis van die regelgeving dus onontbeerlijk. Gezien het beperkte aantal dossiers per werkgever leidt dit tot onverantwoord hoge kosten per dossier. Daarnaast is inzicht in de eigen WW-instroom van belang. Goede administratie en periodieke rapportage over aantal en kosten vormen de basis voor een doelgericht re-integratiebeleid. Dit is geen kwestie van losse maatregelen nemen. Alle verplichtingen en ondersteunende taken moeten zorgvuldig worden ingebed in het beleid. Alleen op die manier kunnen mensen van werk naar werk geholpen worden.

HR Control & Risk Management

18-2-2015 13:21:23

column

Brieven

9 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Korter vergaderen is niét goed voor imago In uw editie van 23 januari jl. wordt gesteld dat korter vergaderen goed is voor het imago van de gemeenteraden. Korter vergaderen betekent minder discussie en dat is mijns inziens niet goed voor de democratie. Ook stelt men dat de gemeenteraden niet per definitie meer gezaghebbend zijn, onder meer door de aandacht die schandalen teweegbrengen. Daarbij wil ik opgemerkt hebben dat gemeenteraden niet of nauwelijks verantwoordelijk zijn voor schandalen maar wel de wethouders. Tevens stelt men dat door de complexe regelgeving en als

gevolg daarvan de regionalisering de raden de problemen niet meer kunnen oplossen. Dan rijst de vraag wie er verantwoordelijk is voor deze complexe regelgeving. Dit zijn ingrediënten voor grootschalige herindeling (à la Plasterk). Voor wat betreft scholing van raadsleden het volgende: op de eerste plaats is dit het op afstand zetten van mensen met een lage opleiding. Op de tweede plaats is het niet per definitie zo dat hoger opgeleiden het beter doen. En op de derde plaats: politiek kan men niet leren. Frans Peeters Raadslid Democraten Roerdalen

Geef jongeren een leidende rol De zorg en ondersteuning voor jeugd liggen sinds een paar weken volledig bij de gemeenten. Gemeenten moeten in deze gigantische transitie het onmogelijke mogelijk maken. Er wordt zowel gewerkt aan maatregelen om de overgang niet te laten ontsporen als aan een solide basis voor jeugdbeleid op de lange termijn. Het eerste trekt vooral de aandacht, maar minstens zo belangrijk is de vraag hoe je dat laatste doet. Terecht besteedt VNG Magazine aandacht aan deze ontwikkelingen en daarom wijs ik graag op een initiatief van NJR. Young Leaders motiveert jongeren om een leidende rol te nemen in hun wijk en een voorbeeld te zijn voor anderen, waardoor zij ervoor zorgen dat hun jongere


buurtgenoten het beter krijgen dan zijzelf. Het traject bestaat uit een trainingsprogramma, een activiteitengedeelte, coaching en het uitwisselen van ervaringen tussen gemeenten. Inmiddels hebben tientallen jongeren in wijken met een sociaaleconomische achterstand (o.a. in Haarlem, Eindhoven en Capelle aan den IJssel) meegedaan aan Young Leaders. In 2015 starten we met nieuwe gemeenten, die zich tot 16 maart kunnen inschrijven (via www.njr.nl/youngleaders). Op onze website kunt u ook terecht voor een outline van de resultaten van het programma zoals dat in zes gemeenten heeft gedraaid. Cilia Daemen Raadslid GroenLinks Nijmegen en senior projectleider bij NJR

Controle Uit kostenoverwegingen gaan gemeenten steeds vaker samenwerken. Gemeenten krijgen meer taken, terwijl er vaak minder budget is. Veel kleinere gemeenten kunnen de grote taakstelling niet aan en zeker als het om onderhandelingen met marktpartijen gaat, staat men samen sterker. Maar er zijn ook duidelijke negatieve effecten. Een belangrijk beginsel in ons staatsrecht is dat niemand een bevoegdheid kan uitoefenen zonder verantwoording af te leggen en onderworpen te zijn aan democratische controle. Daar gaat het mis met de gemeenschappelijke regelingen. Het eerste probleem is dat er een grote verscheidenheid aan gemeenschappelijke regelingen is, met uiteenlopende bepalingen voor besluitvorming en financiële controle. Door die vrijheid ontstaat een lappendeken aan regelingen. Het bestuur wordt meestal gevormd door de wethouders, maar zelfs binnen een gemeenschappelijke regeling zitten wethouders vaak met een verschillend mandaat. Soms geeft de raad duidelijk aanwijzingen aan wethouders, terwijl andere gemeenteraden nauwelijks aandacht hebben voor wat er wordt afgesproken. Ook is vaak onduidelijk wat de (financiële) gevolgen zijn van uittreding. Een steeds groter deel van de uitgaven van gemeenten loopt via dergelijke regelingen. Kortom, gemeenten gaan grote verplichtingen aan en lopen aanzienlijke financiële risico’s die raadsleden niet kunnen overzien. Om meer grip te krijgen kan de raad een aparte commissie voor de gemeenschappelijke regelingen in het leven roepen, of ze agenderen in de commissie. Ook kunnen raden een gezamenlijke vergadering beleggen waarin het dagelijks bestuur verantwoording aflegt. Daarnaast zouden de gemeenschappelijke regelingen ook apart en duidelijker in de begroting moeten worden opgenomen, of in een online database. Er is overigens geen enkele belemmering om raadsleden in het bestuur op te nemen. Het zou goed zijn als raadsleden eens alle formele overeenkomsten naast elkaar leggen en kijken of er niet een aantal cruciale zaken ontbreekt. Nu wordt een steeds groter deel van de taken van gemeenten buiten de dampkring van de democratische controle gebracht. Als het misgaat en duidelijk wordt hoe weinig de politiek nog kan doen, is dat dodelijk voor het vertrouwen in het lokale bestuur. André Krouwel politicoloog aan de VU en wetenschappelijk directeur van Kieskompas Op www.vngmagazine.nl kunt u reageren op de column.

18-2-2015 13:21:37

10 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Nieuws LEO MUDDE

Werken aan een strategie voor 2020

Naar een burgeren een productgemeente Het zou zomaar kunnen dat er over een tijdje twee soorten gemeenten zijn: een ‘burgergemeente’, gericht op de directe dienstverlening aan haar inwoners, en een ‘productgemeente’ die zich vooral bezighoudt met vergunningen, rijbewijzen, identiteitskaarten en andere producten.

H

et interesseert de inwoners echt niet waar hun rijbewijs vandaan komt, als ze het maar snel krijgen. Gemeenten zouden dat heel goed samen op kunnen pakken en door één gezamenlijke organisatie laten uitvoeren. Zij kunnen zich dan zelf concentreren op de dienstverlening en het bevorderen van de participatiesamenleving. Dit was een van de geluiden die klonken in Goes, op de bijeenkomst van de Vereniging van Zeeuwse Gemeenten. Het was de eerste in een serie regiobijeenkomsten van de VNG over de strategische ‘Agenda 2020’ voor gemeenten. Die wordt in juni, tijdens het Jaarcongres van de VNG in Apeldoorn, vastgesteld. De regiobijeenkomsten zijn daarvoor een belangrijke inspiratiebron (zie kader). Als de dertien Zeeuwse gemeenten één ontwikkeling met zekerheid durven te voorspellen, dan is het wel de toenemende burgerparticipatie. Op de stelling ‘In 2020 beslissen bewoners vaker mee’ reageerden ze unaniem met ‘ja’. Zoals ze ook verwachten dat gemeenten tegen die tijd meer autonomie zullen hebben en minder aan de leiband van Den Haag lopen, en ook meer belastingen zelf mogen heffen.


Er staat, kortom, het een ander te gebeuren de komende tijd. Jantine Kriens, voorzitter van de VNG-directieraad en ook in Goes aanwezig, citeerde in dat verband de hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans: ‘Dit is geen tijdperk van verandering, maar een verandering van tijdperk.’ Grenzen Nieuwe tijdperken vragen om nieuwe methodieken. Wat de Zeeuwen betreft, moeten in elk geval de grenzen ter discussie worden gesteld. Gemeentegrenzen, provinciegrenzen en zelfs landsgrenzen. Dat laatste deed in elk geval Fons Dobbelaer, lid van de gemeenteraad van Hulst in Zeeuws-Vlaanderen. ‘Onze economie is verbonden met de regio Antwerpen, daar ligt ook onze toekomst. Als er bij ons bedrijven moeten sluiten, zoals vorig jaar met het faillissement van Neckermann, dan zou het goed zijn als de sociale wetgeving in België hetzelfde is als in Nederland. Hetzelfde geldt voor de fiscale wetgeving. We zijn één Europese Unie, maar die houdt op bij de landsgrens.’ De anderen gingen niet zover om de landsgrenzen ter discussie te stellen, maar dat in elk geval gemeentegrensoverschrijdend

Zeeuwse bestuurders buigen zich over toekomststrategieën (foto: Serge Ligtenberg)

moet worden gedacht, meer dan nu al gebeurt, daar was iedereen het wel over eens. Steden en platteland moeten de krachten bundelen, zei René Verhulst, burgemeester van Goes. Hij kreeg bijval van zijn collega van Veere, Rob van der Zwaag. ‘We worden steeds beter in het bouwen van allianties. Als overheid staan we soms met de voeten in de klei, op het andere moment schaak je op een heel ander bord. Dat moeten we leren, schaken op een heleboel borden tegelijk. Dat kan alleen als je over je gemeentegrens heen kijkt.’ Periferie Gemeenten en regio’s in de periferie van het land hebben het niet altijd gemakkelijk, zoals het voorbeeld van Hulst aantoont. Verhulst maakt zich zorgen over de verschillen die ontstaan tussen de periferie en de rest van het land en over de verschillende wijzen waarop steden en landelijk gebied zich ontwikkelen. Waar de een groeit, krimpt de ander. De nieuwe werkgelegenheid concentreert zich niet in de randen van het land, de steden herstellen sneller van de economische crisis. Zeeland loopt, door vergrijzing en ontgroening,

18-2-2015 12:39:17

11 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Agenda 2020

het rapst leeg. ‘Ook dat is een reden om over de grens te kijken. Dan is de periferie geen periferie meer, maar onderdeel van een andere, internationale regio’, zei Verhulst. Dat was een andere les van de avond: gemeenten zullen nog meer dan ze nu al moeten doen, anticiperen op ontwikkelingen als krimp. Dat kan, bijvoorbeeld door van je zwakte je kracht te maken. Zeeland was koploper van Nederland met zijn dekking van hoogwaardige internetverbindingen. Dus ligt het voor de hand dat de gemeenten ICT-toepassingen als domotica inzetten om betere zorg te kunnen leveren. En, zei een van de aanwezige bestuurders: ‘Wees eerlijk. De sluiting van een school in een dorp kun je zien aankomen. Beloof dan niet dat je ’m open gaat houden, maar erken de ontwikkeling en geef in een vroeg stadium aan hoe je dat gaat faciliteren. Bijvoorbeeld door het stimuleren van busvervoer, een soort Uber van de overheid.’ Dienend De gemeente zal zich meer dienend moeten opstellen, vindt Zeeland. Een voorbeeld nemen aan het bedrijfsleven: vóór 12


uur besteld, morgen in huis. Het was deze opmerking van een van de aanwezige raadsleden die burgemeester Gerard Rabelink van Schouwen-Duiveland bracht tot het maken van een onderscheid tussen de ‘burgergemeente’ en de ‘productgemeente’. ‘Elke gemeente is een burgergemeente, voor de dienstverlening aan en de ondersteuning van haar inwoners. Maar we hoeven niet allemaal een productgemeente te zijn; onze “producten” kunnen we ook gezamenlijk ontwikkelen. Hier zou Zeeland zomaar onze productgemeente kunnen zijn.’ Zelf iets doen Maar weten de gemeenten wel wat hun inwoners van hen verwachten? ‘Ja’, zei burgemeester Verhulst van Goes: ‘Zij willen snel hun product, tegen zo min mogelijk kosten. Gemeenten moeten ervoor zorgen dat hun inwoners het hier naar de zin hebben, dat ze hier prettig kunnen wonen en werken. Maar daar mag ook wat tegenover staan. Participatie betekent ook: zélf iets doen. Daarom zeg ik: geef je mening, laat je horen en je zult zien, dan gebeurt er ook wat.’ Volgens Kriens zal burgerparticipatie de

November 2014 stemde de algemene ledenvergadering van de VNG in met de notitie Gemeenten op weg naar 2020, waarin de VNG de uitgangspunten voor de verenigingsstrategie voor de komende vijf jaar uiteenzet. Hoe moet de gemeente er in 2020 uitzien? Welke richting willen we inslaan en wat zijn daarbij de belangrijkste thema's? En wat is ervoor nodig om de doelen te bereiken? Dat zijn de vragen waarover de VNG met haar leden in gesprek gaat. Dat gebeurt met een forum op de website van de VNG en met regiobijeenkomsten, waarvan die in Goes de eerste was. Volgende bijeenkomsten zijn gepland voor 4 maart (Flevoland), 9 maart (Drenthe), 11 maart (Utrecht), 20 maart (NoordHolland), 25 maart (Brabant), 1 april (Gelderland en Overijssel), 7 april (Friesland), 17 april (Zuid-Holland) en 23 april (Groningen). De ‘Agenda 2020’ wordt dan tijdens het VNG Jaarcongres van 2 en 3 juni in Apeldoorn vastgesteld. Onderwerpen die in de bijeenkomsten aan bod komen zijn maatschappelijke ontwikkelingen op het gebied van demografie, economie, duurzaamheid en milieu, informatisering en de netwerksamenleving en de rol van gemeenten. Ook de andere werkwijze van de gemeente staat op de agenda: de terugtrekkende overheid, de kwaliteit van de dienstverlening en de transparante bedrijfsvoering, de andere verhouding tot de inwoners en organisatie, uitvoering en bestuur op de juiste schaal. Meer informatie: www.degemeente2020.nl.

komende jaren heel hoog op de VNGagenda staan. ‘Er gebeurt van alles in het land op dit moment. Maar een gemeenteraad blijft nodig. Want waarom bestaat de representatieve democratie? Omdat je altijd een afweging in het algemeen belang moet maken, ook voor de mensen die hun stem niet laten horen. De samenleving fragmenteert, het is de taak van de raad om de mensen met elkaar in gesprek te brengen.’

18-2-2015 12:39:22

12 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Omslagverhaal MARTEN MUSKEE

Integrale aanpak in Amsterdam, Huizen en Capelle aan den IJssel

Netwerk in de wijk voorkomt radicalisering Na de aanslagen in Parijs en Kopenhagen staat de strijd tegen radicalisering weer hoog op de agenda. Gemeenten spelen een grote rol in de preventie. Een goed netwerk met oren en ogen in de wijken is daarbij van cruciaal belang. Het lukte Capelle aan den IJssel daardoor in 2014 een vermeende jihadronselaar te isoleren. Amsterdam, Huizen en Capelle vertellen hoe zij hun informatie uit de wijken organiseren. Vanwege de integrale aanpak blijkt daarbij niet alleen een rol weggelegd voor de burgemeester, maar voor het hele college.

C

apelle aan den IJssel heeft op twee meldingen na nog geen noemenswaardige incidenten meegemaakt. Toch probeert het gemeentebestuur zo veel mogelijk informatie te verzamelen over wat er in de wijken gebeurt, omdat de actualiteit daarom vraagt. Voordeel hierbij is dat Capelle al enige jaren met stadsmariniers werkt. Die hebben een eigen sosteam om zich heen gecreëerd. Het actieplan om de wijken beter te maken, lag er ook al. Het moest alleen worden aangepast door recente gebeurtenissen zoals in Parijs. Martijn Hinsen is hoofd Unit Veiligheid: ‘Het gaat niet langer alleen om leefbaarheid en criminaliteit, maar ook om scherpte op ontwikkelingen rond radicalisering.’ Hinsen ziet dit als een nieuwe taak binnen wat een gemeente al zou moeten doen daar waar het om overlastgevende jongeren gaat. ‘Gebruik je bestaande instrumentarium, maar doe dat op meer speelborden. De grootste opgave voor de gemeente is het organiseren van de signaalfunctie al die instanties enigszins op elkaar aangesloten te krijgen.’ Volgens Hinsen loopt de gemeente daarbij het risico deze taak te snel neer te leggen


bij mensen die vanuit een sociale functie bezig zijn. Gemeenten wijzen dan naar hun sociale teams op straat, die bepaalde opgaven hebben en daar valt het detecteren van radicalisering niet onder. Ze vormen wel de ogen en oren in de wijk, maar wie zorgt ervoor dat de huismeester met een onderbuikgevoel bij het juiste loket komt? Aanjaagfunctie Vanuit veiligheid moet er wel een aanjaagfunctie zijn, maar gebaseerd op samenwerking tussen beleidsmedewerkers sociaal domein (integratie) en de veiligheidsmensen, stelt Hinsen. ‘Het is goed vanuit een andere, integrale blik naar veiligheid te leren kijken en dat in de organisatie over te brengen. Als er dan een melding binnenkomt, kun je via het netwerk snel handelen en op de juiste manier in actie komen.’ Stadsmarinier Steven Wierckx wijst erop dat elke gemeente ambtenaren openbare orde en veiligheid (oov) in dienst heeft. ‘Zorg dat die de aanjagende functie hebben. De ambtenaar oov moet het netwerk om zich heen opbouwen binnen bestaande netwerken. Initieer vanuit dit domein in elk geval dat de sociale wijkteams bij jou

terecht kunnen bij vermoedens van radicalisering.’ Spin in het web Capelle werkt in de meest kwetsbare buurten van de stad met stadsmariniers. Zij zijn de spin in het web dat wordt gevormd door de sociale wijkteams, wijkagenten, de veertien handhavers op straat en betrokken burgers. Het netwerk aan contacten zit daarmee tot in de haarvaten van de wijken. Wierckx: ‘We proeven als het ware de wijken tot op portiekniveau. De lijntjes zijn kort en veranderingen in gedrag krijgen we snel door.’ Als voorbeeld noemt hij het telefoontje van de politie uit een andere regio dat vorig jaar binnenkwam. Een mogelijke ronselaar zou naar Capelle zijn verhuisd. Dankzij de korte lijntjes kon de gemeente het netwerkje rond de flat, zoals de huismeester, inschakelen, informatie verzamelen via uitkeringsgegevens en op die manier signalen omzetten in concrete informatie. De wijkagent legde wat bezoekjes af waarmee de verdachte uit de anonimiteit werd gehaald. Een plan van aanpak was vervolgens niet meer nodig, daar de verdachte eieren voor zijn geld

18-2-2015 12:39:46

13 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Op uitnodiging van president Obama en vicepresident Biden (foto) sprak de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb afgelopen week op een antiterreurtop in Washington over radicalisering (foto: ANP)

koos en weer vertrok uit de gemeente. Hinsen adviseert lokale bestuurders die aan de slag willen met de preventieve aanpak van radicalisering zich kwetsbaar op te stellen en andere gemeenten en landelijke instanties om hulp te vragen. ‘Creëer je eigen netwerk, maar doe dat niet te beleidsmatig. Vul niet op de stippellijn van de landelijke handleiding de gemeentenaam in want dat is geen actieplan. Dan loop je het risico dat het een speeltje van de ambtenaar wordt. Stroop wel de mouwen op en zet de kracht in op het verbinden van mensen. Capelle probeert een cultuur te creëren waarbij veiligheid als basisvoorwaarde geldt en niet als eindpunt. Is het een basisvoorwaarde dan gaat de hele organisatie mee. Daar zit meer de sleutel tot succes om te veranderen dan sec vanuit de veiligheidsaanpak.’ Portieksheriffs Uit oogpunt van preventie probeert Capelle bewoners te stimuleren mee te werken aan veiligheid. Zo is men momenteel bezig met het werven van portieksheriffs. Zij geven gemeentelijke informatie door aan medebewoners en trekken aan de bel als hen iets vreemds opvalt. Wierckx: ‘De


VNG-initiatieven De VNG versterkt en verspreidt de initiatieven voor preventieve aanpak van radicalisering in gemeenten. Dat gebeurt via ledenbrieven, het internetdossier www.vng.nl/radicalisering, de mailbox [email protected] en bijeenkomsten. Op www.vng.nl/radicalisering staan ook links naar nuttige informatie op andere websites waaronder de toolkit en e-learningmodule van de NCTV. Lokale professionals kunnen tegen een kostenvergoeding een training volgen bij de NCTV, zodat zij toegerust zijn om signalen van radicalisering op te vangen en te duiden. Voor vragen, opmerkingen of toelichtingen kunnen gemeenten een bericht sturen naar [email protected] of bellen met het informatiecentrum 070-373 83 83.

sheriffs vormen ook het welkomstcomité bij nieuwe bewoners. Die krijgen vanwege de sociale cohesie een bloemetje. Signaal daarbij is: wees welkom, maar we letten hier op elkaar en we weten wie u bent. Daarmee haal je bewoners uit de anonimiteit.’ Bij de informatiepositie gaat het ook om wat er op de sociale media gebeurt. Vanuit de Unit Veiligheid wordt daarvoor een criminoloog ingehuurd die is afgestudeerd op criminaliteit binnen sociale media. Wethouder Huizen kreeg vorig jaar landelijke bekendheid vanwege twee families die wilden uitreizen. Wethouder Marianne Verhage (ChristenUnie/SGP) zegt letterlijk, juist vanuit de portefeuille sociaal domein, het wiel uit te vinden bij haar rol als wethouder op het dossier radicalisering. Verhage, die onder meer jeugdzorg, onderwijs, sport en wonen in portefeuille heeft, ziet dat voor het eerst goed wordt na gedacht over de rol van de wethouder bij voorvallen waar ook kinderen bij betrokken zijn. ‘Er zit een heel gemeentehuis tussen de afdeling veiligheid en de afdeling sociaal domein’, constateert Verhage. ‘Veiligheid

18-2-2015 12:39:50

14 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015 Amsterdam houdt zich sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 bezig met preventief beleid tegen radicalisering en polarisatie. Op de foto 'De Schreeuw' ter nagedachtenis aan Theo van Gogh

Amsterdamse sleutelfiguren De Amsterdamse aanpak om radicalisering preventief aan te pakken uit zich onder meer in een melden adviespunt voor leraren, jongerenwerkers, (huis)artsen, sportverenigingen en anderen. Zij kunnen hier advies krijgen over en voor mensen in hun omgeving die mogelijk radicaliseren. Het Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders (SMN) is begin dit jaar een hulplijn gestart voor ouders met radicaliserende kinderen. Verder zet de gemeente in op specialisten in deradicalisering. Zodra er signalen zijn dat iemand serieus radicaliseert, wordt per casus bekeken of en hoe een specialist ingeschakeld wordt, zoals psychologen, deradicaliseringsexperts en psychiaters. Ook werkt de hoofdstad met sleutelfiguren. Dat zijn ruim 150 veelal jonge mensen met een groot netwerk in hun eigen gemeenschap. Ze hebben contacten met doelgroepen die de gemeente niet bereikt en zijn getraind in het herkennen van signalen van radicalisering. De wijze waarop sleutelfiguren hun taak invullen, is voor een deel afhankelijk van individuele motivaties en kwaliteiten. Daarnaast kent Amsterdam het strategisch netwerk. Dat zijn 35 maatschappelijke organisaties inclusief de moskeeënkoepels, die binnen de bestaande structuren van hun organisaties de professionaliteit op het terrein van radicalisering vergroten.

staat op de voorgrond en ik moet me daartussen worstelen. Mijn missie is beide dossiers te verbinden. Dat betekent ontschotten. De burgemeester spreekt bijvoorbeeld af om naar een primair onderwijsschool te gaan, dan ga ik mee. Als zich een incident voordoet rond mogelijke radicalisering, dan begint meteen mijn nazorg om te voorkomen dat iemand verder afglijdt. Daar bestaat nog geen beleid voor, maar deze nieuwe situatie vraagt daar wel om. Ik probeer het stap voor stap in werking te zetten.’


Er kunnen zich allerlei vragen voordoen, vervolgt de wethouder. Bijvoorbeeld als medewerkers van het sociaal domein gevraagd wordt na hun keukentafelgesprekken eventuele verdachte zaken te melden. Verhage: ‘Dat valt niet goed bij ambtenaren die juist willen ondersteunen in het sociale domein. Zij komen bij de burgers om te kijken naar sociale vraagstukken.’ Verhage wijst erop dat je vanuit het recht en gespecialiseerd in privacy en beroepsgeheim kunt stellen dat het staatsbelang en de veiligheid van de democratie op het spel staat. ‘We hebben samen de plicht dit te bewaken. Dan moet je met ambtenaren afspreken dat dit uiteindelijk boven alles gaat. Dat vraagt communicatie tussen de ambtenaar veiligheid en de ambtenaar sociaal domein. Je moet elkaars gevoelens en lastigheden in dezen bespreken. Eigenlijk zou ik het liefst zien dat van het driehoeksoverleg een vierhoeksoverleg wordt gemaakt waar ook het sociaal domein aan tafel zit.’ Huiskamers Amsterdam houdt zich al sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 bezig met preventief beleid tegen radicalisering en polarisatie. Dat beleid ontwikkelt zich steeds verder omdat de samenleving ook verandert. De Hofstadgroep van tien jaar geleden kwam bijeen in huiskamers. De nieuwe doelgroep is veel ingewikkelder om

mee om te gaan en de huidige ideologie is verhard. Saadia Ait-Taleb, bestuursadviseur aanpak radicalisering en polarisatie: ‘Voorheen was het beleid gericht op radicaliserende ontwikkelingen of personen in de wijk, maar nu hebben we te maken met een nieuw fenomeen: jihadisme. Dit is een mondiale beweging met een directe weerslag in de wijken bij burgers die emotioneel betrokken zijn met een conflict in het buitenland of met ontwikkelingen in het land van herkomst.’ Er spelen volgens Ait-Taleb zoveel factoren mee die invloed hebben op het radicaliseringsproces, dat die moeilijk zijn in te kaderen in lokaal beleid. De komst van internet heeft alles nog ingewikkelder gemaakt. Het is dan ook een illusie om te denken dat we alle uitreizigers tegen kunnen houden.’ Investering Amsterdam investeert al jaren in de netwerken en kennis om radicalisering tijdig te signaleren. ‘Gemeenten die nog niet hebben geïnvesteerd in de infrastructuur, moeten begrijpen dat burgers niet zomaar over radicaliseren spreken. Het opzetten van een netwerk vergt de nodige investering. Ik zit ook in een landelijk overleg en duidelijk is dat dit iets van de lange adem is. Dus begin bij het begin en maak contact met mensen die al in de juiste positie zitten. Maar maak daarnaast ook contact met nieuwe potentiële sleutelfiguren en investeer in hen.’ Amsterdam heeft op verschillende niveaus een netwerk opgebouwd (zie kader). Om te herkennen wie radicaliseert, is een goed netwerk nodig en professionals die snel kunnen signaleren. Daarom wordt flink geïnvesteerd in trainingen aan buurtcoördinatoren, hulpverleners, jeugdwerkers, DWI-medewerkers en Bureau Jeugdzorg. ‘Alles staat of valt met de juiste mensen’, aldus Ait-Taleb. ‘We hebben nu ook een netwerk met 150 sleutelfiguren die willen investeren in de gemeenschap. Ze hebben contacten met de doelgroepen die we niet bereiken.’

18-2-2015 12:39:51

Casus PAUL VAN DER ZWAN

15 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Initiatief loopt vooruit op invoering buurtrechten

Vrijwilligers bieden wijkzorg voor ouderen Amsterdam Oost kent sinds kort, op initiatief van bewoners, zorg in de buurt door getrainde verzorgsters. Het loopt vooruit op de invoering van buurtrechten, waar inmiddels ook landelijk voor wordt gepleit.

B

ij een oudere vrouw in de Indische Buurt in Amsterdam Oost kwam de trombosedienst bij herhaling niet op tijd. Het maakte haar onzeker en onrustig. Buurtverzorgster Jamilla Bellahcen: ‘Ik heb de maatschappelijk werkster gebeld en zij heeft geregeld dat de wijkdienst het bloed van die vrouw nu gaat prikken.’ Het toont in een notendop hoe de zorg van vrijwilligers in de wijk werkt: buurtbewoners bezoeken ouderen voor lichte zorg en houden onderwijl een oogje in het zeil. Indien nodig schakelen zij professionals in.

Kletskoekje Jamilla Bellahcen is huisvrouw en heeft vier kinderen. Daarnaast geeft ze sporttrainingen aan vooral allochtone vrouwen in de Indische Buurt. ‘Ik had het druk zat, maar toen een vriendin me vertelde over het initiatief van de buurtverzorgsters was ik gelijk enthousiast.’ Bellahcen heeft haar opleiding als verzorgster inmiddels afgerond. Een overwinning op zichzelf, want het was best pittig. ‘Sta je ineens voor een groep cursisten en moet je in korte tijd zeggen wie je bent en waar je voor staat. Eng, maar je leert er wel van.’ Daarnaast leerde Bellahcen hoe het gemeentebestuur werkt en wat de rol van de politieke partijen daarbij is. ‘Ik


Het initiatief voor deze buurtzorg begon eind 2013. Projectleider José van Kooten van de Stichting voor Interculturele Participatie en Integatie (SIPI): ‘We hadden contact met onder meer de Wmo-raad Oost, de Ouderenadviesraad Oost en een zelforganisatie voor oudere migranten. Samen maakten we ons zorgen over de gevolgen voor ouderen van de decentralisatie van zorgtaken naar de gemeente.’ Vanwaar die zorgen? Van Kooten: ‘Bij de overheveling van lichte zorgtaken naar gemeenten geldt als uitgangspunt dat burgers hun eigen netwerk moeten inzet-

ken nu ook de stadsdeelvoorzitter en de bestuurscommissie van stadsdeel Oost. Dat kan nog van pas komen.’ Het contact met de ouderen vindt Bellahcen geweldig. ‘De eerste keer was wel apart. Een oudere vrouw met een Nederlandse achtergrond deed open en zag mij staan, met mijn zwarte haar en getinte huid. Ze was aanvankelijk verbaasd, maar het ijs was snel gebroken. We hebben gelijk twee uur zitten praten over haar en ook over mij, met een kletskoekje erbij. Ik wilde bijna niet eens meer naar huis, waar het altijd druk is. Ik ben inmiddels dikke maatjes met die vrouw. Dat geldt trouwen ook voor mijn andere cliënten.’ Ze doet van alles met de ouderen. ‘Wandelen is heel belangrijk, dan komen ze

ten. Maar veel ouderen hebben dat niet, zeker niet in hun woonomgeving.’ De Indische Buurt ging over tot actie. Een klankbordgroep met ook buurtbewoners ging aan de slag en merkte dat veel mensen iets willen doen voor wijkgenoten. Het besluit om niet-medische ondersteuning te gaan geven, was vervolgens snel genomen. Sociale isolatie Maaltijden bereiden, wandelen, koffiedrinken, mee naar het ziekenhuis of de dagbesteding in de buurt, helpen bij de

de deur uit en ze bewegen. Verder kook ik wel eens, houd ik bij of spullen in de koelkast niet over de datum zijn en vertaal ik wel eens iets. Mocht ik iets niet vertrouwen, dan neem ik contact op met professionele zorgverleners.’

18-2-2015 12:40:05

16 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015 Training van de buurtverzorgsters door Esma Salama van de Stichting voor Interculturele Participatie en Integratie (SIPI)

was of deze opvouwen: voortaan is dat de taak van buurtverzorgsters. Van Kooten: ‘Voorheen hadden mensen van de thuiszorg vaak nog wel tijd over om naast huishoudelijke taken even boodschappen te doen of een ontbijtje klaar te maken. Maar de thuiszorg heeft ook minder uren beschikbaar dus nu ontbreekt het aan tijd voor dit soort dingen.’ De zorgen welzijnsinstellingen in Oost zien de buurtverzorgsters als nodige aanvulling op hun werkzaamheden. Maar de buurtverzorgsters doen meer. Ze houden bijvoorbeeld in de gaten of mensen vergeetachtig worden, snel gewicht verliezen, rommel minder opruimen, de post niet meer openen of vervuilen. ‘Dat kunnen indicaties zijn voor bijvoorbeeld sociale isolatie of dementie. De buurtverzorgsters geven dit soort veranderingen daarom door aan professionele zorgen welzijnskrachten’, aldus Van Kooten. Belangrijk Buurtverzorgsters mogen dan vrijwilligers zijn, hun taak is belangrijk. Vandaar dat ze een uitvoerige training krijgen. Die is in handen van SIPI. Van Kooten: ‘We beginnen met persoonlijke ontwikkeling. Om mensen te helpen, moet je stevig in je

Drie rechten Minister Ronald Plasterk (BZK) gaat met de VNG inventariseren welke behoefte gemeenten hebben op het gebied van buurtrechten. Voor een beter beeld mogen enkele gemeenten tijdelijk


schoenen staan. Daarnaast maakt een meeloopstage met professionals deel uit van de opleiding. Ook geven zorgen welzijnsprofessionals uit de buurt gastlessen over bijvoorbeeld diabetes, voeding en persoonlijke hygiëne. Daardoor zijn de buurtverzorgsters beter op de hoogte van hun ondersteuningsmogelijkheden. Het is tevens van groot belang dat formele en informele partijen elkaar weten te vinden.’ Animo De animo voor het project Buurtverzorgsters in Amsterdam Oost, waaronder ook het Oostelijk Havengebied en Oud-Oost vallen, was groot. ‘In bijvoorbeeld de Indische Buurt wonen veel vrouwen, met diverse achtergronden, met onbenut talent doordat zij weinig kansen hebben gehad om zich te ontwikkelen of om te participeren maar die wel actief zijn in de informele zorg. Mannen beginnen zich trouwens langzaamaan ook te melden.’ Na een training van een half jaar zijn de eerste vrouwen eind vorig jaar begonnen. Zij kunnen zich professioneel buurtverzorgster noemen. Zij merken dat hun zorg onmisbaar is. Eenzaamheid onder ouderen komt veel voor in Oost. Van Kooten: ‘Toch blijken zij grote behoefte te hebben aan sociaal con-

tact. Ze praten niet alleen, maar vragen ook naar het wel en wee van de verzorgsters. Zo ontstaat een band van waaruit de buurtverzorgsters hun werk nog beter kunnen doen. Er groeit een vertrouwensrelatie en de ouderen voelen zich begrepen.’

experimenteren met alternatieve regels of wetten tijdelijk buiten werking stellen als bestaande weten regelgeving onvoldoende ruimte biedt voor innovatieve werkwijzen, zo staat in zijn Agenda Lokale Democratie. Om nieuwe manieren van samenwerking met burgers mogelijk te maken, komt

de minister met een experimenteerwet. De minister verwijst naar een levendige praktijk van burgerparticipatie in onder meer gemeenten. De positie en inbreng van burgers in besluitvorming is vaak erg vrijblijvend. Dat kan burgers die willen participeren, frustreren. Daarom zijn al ruim dertig gemeente

Subsidie Net als de ouderen erkent stadsdeel Oost het belang van de buurtverzorgsters. Het heeft subsidie verleend voor de training van de vrijwilligsters in 2014. En ook voor de verdere invoering van buurtzorg dit jaar

18-2-2015 12:40:08

17 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

lama, medeontwikkelaar van het initiatief en trainster: ‘Stadsdeel West heeft al bij ons geïnformeerd. Ik heb inmiddels een gesprek gehad met de gemeente. Als dit burgerinitiatief ook elders in de stad ontstaat en potentie heeft, wil zij steun bieden.’

en de begeleiding van de buurtverzorgsters heeft de gemeente geld beschikbaar gesteld. De buurtverzorgsters houden momenteel op drie plaatsen in de Indische Buurt en het Oostelijk Havengebied inloopspreekuren. Dat gebeurt in wijkservicepunten. Sylvia van der Werf, programmamanager civil society stadsdeel Oost: ‘De ruimte voor die servicepunten stellen wij beschikbaar voor zowel professionals als vrijwilligers. De verzorgsters kunnen er ook kosteloos gebruik van maken.’

Niet alleen ouderen komen naar die spreekuren, ook professionals. Van Kooten: ‘Dat strookt met de opdracht van de overheid dat formele en informele organisaties moeten samenwerken. De burgers vinden dat dat moet op basis van gelijkwaardigheid. De buurtverzorgsters worden zo ook gezien als gelijken. We willen uiteindelijk naar een hoger niveau van zorg in de buurt. Daarvoor hebben de verzorgsters en professionals elkaar hard nodig.’ Het initiatief heeft inmiddels ook bekendheid gekregen buiten de buurt. Esma Sa-

gestart met de ontwikkeling van buurtrechten. De raad van de gemeente Lelystad heeft in september zelfs al besloten om buurtrechten volledig in te voeren. In Amsterdam is een motie Buurtwet aangenomen, voor lokale buurtrechten. Het college is bezig met de uitwerking.

Plasterk sluit aan bij drie buurtrechten die vaak worden genoemd: = het recht om de gemeente uit te dagen (het buurtcollectief mag meedoen in aanbestedingen); = het recht op maatschappelijk land- en vastgoed (de buurt mag als eerste bieden als dit vrijkomt);


Stip aan de horizon Het initiatief Buurtverzorgsters is ondertussen nog niet af. Van Kooten ziet een stip aan de horizon. ‘Het zou prachtig zijn als degenen die we getraind hebben, straks verder kunnen gaan in een nog op te zetten eigen buurtonderneming. Daarvoor is onder meer financiële steun van de gemeente nodig, voor middelen of bijvoorbeeld advies bij het opzetten van zo’n onderneming.’ Of het opzetten van een buurtzorgonderneming tegen die tijd afgedwongen kan worden als buurtrecht staat te bezien. Formeel kent Amsterdam nog geen buurtrechten. Van der Werf: ‘Stadsdeel Oost onderzoekt momenteel met de buurt hoe wenselijk invoering is. Ook elders in de gemeente gebeurt dat.’ Maar buurtrechten hebben de wind mee (zie kader). Het kan dus snel gaan.

= het recht op een buurtplan (het buurtcollectief maakt een plan voor buurtontwikkeling). Daarnaast valt te denken aan het recht op informatie of het recht op ambtelijke ondersteuning.

18-2-2015 12:40:12

18 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Casus MARTEN MUSKEE

Standaard gezondheidsadvies b

De Johannesschool in Utrecht wordt verplaatst naar een andere locatie

De gemeentelijke afdeling Volksgezondheid van Utrecht geeft sinds 2012 standaard een gezondheidsadvies bij alle ruimtelijke plannen. Een unieke manier van werken binnen het lokaal bestuur. Een van de concrete resultaten is de alternatieve locatiekeuze van het college voor de herbouw van een school die langs een drukke verkeersweg staat. Schoolbestuur en ouders wilden nieuwbouw op de oude plek.

K

oudwatervrees, zo noemt verantwoordelijk wethouder Victor Everhardt (D66) het idee dat de hele stad op slot gaat wanneer rekening wordt gehouden met gezondheidsaspecten. Door dergelijke adviezen meteen aan het begin van een project mee te nemen, wordt dat juist voorkomen, meent hij. ‘Er zijn altijd bestuurlijke dilemma’s waar je mee te maken hebt, daar moet je keuzes in maken’, zegt Everhardt. ‘De school die we willen verplaatsen is aan nieuwbouw toe. De snelste manier om dat te realiseren, is door op dezelfde plek te bouwen. Dat wilden de ouders en het schoolbestuur ook graag. Alleen ligt de school langs een rondweg die in de afgelopen jaren steeds drukker is geworden. Intussen weten we ook meer over de schadelijke gevolgen van fijnstof. Het college vond het geen goede plek voor


de school en wilde een andere locatie. Dat zijn zware gesprekken geweest en het was niet gemakkelijk om gezondheid al vanaf het begin van de opgave structureel mee te nemen. Als we dat echter in de loop van het project hadden gedaan, dan waren de hakken pas echt in het zand gegaan.’ Stormachtig effect Anne Marie Gout werkt op de afdeling Volksgezondheid, voorheen de GG&GD Utrecht, als procesregisseur gezondheidsbevordering: ‘Een negatief advies van de GG&GD zorgde in het verleden regelmatig voor een stormachtig effect’, vertelt ze. ‘Begrijpelijk, want vaak waren plannen al in een vergevorderd stadium. Een negatief advies werd regelmatig gezien als een reden dat een project niet verder kon. Maar dat hoeft in de praktijk niet. Je kunt ook

samen zoeken naar het optimaliseren van een minder gezonde situatie. Ook dat levert winst voor de gezondheid op.’ De nieuwe afdeling Volksgezondheid werkt aan het verminderen van gezondheidsachterstanden in de stad. Dat gebeurt langs verschillende sporen zoals aandacht voor leefstijl, meedoen aan de samenleving, goede zorg en ondersteuning en een gezonde leefomgeving. De wijken laten grote verschillen zien, in sommige wijken zijn de bewoners veel gezonder dan in andere wijken. Het verschil in levensverwachting, in goede ervaren gezondheid, tussen de beste en de slechtste wijk bedraagt twaalf jaar. ‘We kijken naar lucht, geluid en groen, hebben aandacht voor kinderen en voor gezonde mobiliteit’, vertelt Gout. ‘Belangrijk is dat mensen genoeg bewegen. Dat

18-2-2015 12:40:29

19 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Utrecht verplaatst school aan drukke rondweg

s bij alle bouwplannen kan onder meer door dagelijkse beweging in de eigen woonomgeving te faciliteren met goede wandelen fietsroutes. Het moet gemakkelijker zijn om je met de fiets door de stad te bewegen dan met de auto.’ Aan tafel Toen het college in 2012 besloot tot gezondheidsadvisering bij alle bouwprojecten, moest dat handen en voeten in de organisatie krijgen. Utrecht werkt met negen gebiedsteams Ruimtelijke & Economische Ontwikkeling, waar alle projecten vanaf de startfase aan de orde komen. Besloten is dat de gezondheidsadviseurs structureel aan tafel zitten bij deze gebiedsteams. Gout: ‘Wanneer het gaat om gezondheidsadvisering bij ruimtelijke ordening, helpt het dat je onderdeel bent van dezelfde gemeentelijke organisatie. Er zijn meer GGD’en die gemeenten adviseren, maar dat gebeurt meestal ad hoc bij kwesties waar bijvoorbeeld luchtkwaliteit een hot item is.’ Voorheen had de GG&GD in Utrecht ook al een adviesrol bij ruimtelijke projecten, maar werd vaak pas in een laat stadium betrokken. ‘Dan lag er al een ontwerp en waren wij de vervelende boodschapper als we concludeerden dat een plan vanuit gezondheid bezien niet optimaal was of de locatie niet goed gekozen. Nu steken we de boodschap vooraan in de planvorming in wanneer je nog kunt zoeken naar alternatieve locaties.’ Mentale tweedeling Wethouder Everhardt, die zich in de vorige collegeperiode ook al met gezondheid bezighield, is positief over de nieuwe werkwijze. ‘Gezondheid werd vaak in het staartje van een lang traject meegenomen. Het is pure winst dat dit nu vanaf het begin een rol speelt. Dat biedt betrokkenheid en inzicht. Het welzijnsaspect telt nu echt mee en speelt een grote rol bij de inrichting van de leefbare stad. Dat wordt allemaal inzichtelijk gemaakt, de gemeenteraad kan het controleren. Natuurlijk spelen er altijd dilemma’s, maar hoe eerder gezondheid wordt betrokken hoe minder


dat er zullen zijn. De belangen hoeven dan niet tegenstrijdig te zijn. Van oudsher bestaat er een soort mentale tweedeling tussen bouwers en de welzijnskant, maar hiermee is duidelijk een verbinding gemaakt.’ Gout benadrukt dat het werk van de gezondheidsadviseurs complementair is aan dat van de medewerkers van milieu. Er bestaan Europese normen voor geluid en luchtkwaliteit waarbinnen gebleven moet worden, daar kijken de milieuadviseurs naar. De gezondheidsadviseurs bekijken wat de invloed van de normen op de gezondheid is. ‘Die normen zijn niet per definitie gezond. Het is een misvatting om te denken dat een omgeving gezond is als

De Utrechtse aanpak Het Utrechtse college heeft Bouwen aan een gezonde toekomst van de stad als verbindend thema benoemd. De domstad kent een gezondheidsparagraaf voor alle ruimtelijke planfases zoals bij de startnotitie, het stedenbouwkundig programma van eisen en bij de vaststelling van een bestemmingsplan. Het bestuur wil de adviezen bij ieder project laten meewegen zodat plannen optimaal worden ontwikkeld. Daarbij gaat het niet alleen over luchtkwaliteit en geluidsoverlast, maar ook om aspecten van de leefomgeving die de gezondheid kunnen bevorderen, zoals groen en gezonde mobiliteit. Centraal staat hoe de ruimtelijke inrichting een betere leefstijl kan bevorderen die bijdraagt aan de gezondheid van Utrechters. De Utrechtse aanpak is opgenomen in de lijst voorbeeldprojecten Nu al eenvoudig beter die de geest van de toekomstige Omgevingswet vertegenwoordigt.

de norm voor fijnstof niet wordt overschreden. Zelfs een lage blootstelling kan ongezond zijn. De normen zijn een product van concessies, Europa wil niet dat bouwontwikkeling onmogelijk wordt. Onze afdeling gaat in die zin wel wat verder door echt te redeneren wat gezond is. Juristen vragen zich weleens af of dat nut heeft. We kunnen toch niet strenger zijn dan Europa of de normen die in het bouwbesluit staan? Het voorbeeld van de school illustreert dat de lokale overheid wel degelijk strenger kan zijn dan de norm.’ Evaluatie Een op handen zijnde evaluatie moet inzicht geven of de afdeling Volksgezondheid vaker in beeld is en wat er met de adviezen gebeurt. Het opnemen van een advies in een gezondheidsparagraaf, wil overigens niet automatisch zeggen dat elk advies overgenomen wordt. Het gezondheidsadvies kan strijdig zijn met andere adviezen. Dergelijke afwegingen worden aan het bestuur voorgelegd. Gout: ‘Ons bestuur wil graag transparant omgaan met gezondheidsadviezen. In de komende evaluatie zal het nog moeilijk zijn om inzicht te krijgen in wat het uiteindelijk oplevert. Bij bouwprojecten duurt het immers jaren om van planvorming tot realisatie te komen. Als je wilt weten of de omgeving door de adviezen daadwerkelijk gezonder wordt, ben je jaren verder. Nog geen van de bouwprojecten waar sinds 2012 over geadviseerd is, is gerealiseerd. Wat we wel al merken is dat gezondheidsadviezen uit een vorige fase terugkomen in de nieuwe fasen van een plan.’ De wethouder is overtuigd dat de afdeling Volksgezondheid met haar adviezen bijdraagt aan de kwaliteit van ruimtelijke plannen. Zijn advies aan andere gemeenten die hiermee aan de slag willen: ‘Als je het echt wilt, doe het dan gewoon. Als het echter niet breed in het bestuur en de gemeenschap gedragen wordt, doe het dan niet want dan krijg je halfzachte oplossingen. De stad moet deze stap echt willen maken.’

18-2-2015 12:40:29

20 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

UitHetLand MONIQUE WESTENBROEK

Slim autodelen Effectief afhandelen schade overheidseigendommen Het Verzekerings Platform Overheden (VPO) heeft voor gemeenten, waterschappen, hoogheemraadschappen en provincies een tool ontworpen waarmee ze schade aan hun eigendommen sneller en effectiever kunnen afhandelen. Het handboek Verhalen van schaden aan overheidseigendommen biedt ambtenaren die hiermee belast zijn concreet houvast in het schadeproces inclusief een voorbeeld-buurtonderzoek, een formulier voor een getuigenverklaring en een schadeformulier. Het VPO roept overheden die het handboek (gaan) gebruiken op om tips ter verbetering van schadeafhandeling met haar te delen. Het handboek is te downloaden via www.vpo-nederland.nl/vpo > actueel > openbare downloads.

Beste lokale omroep Lokale omroepen die trots zijn op wat ze hebben bereikt, kunnen meedingen naar de Lokale Omroep Awards 2015. Er zijn prijzen te winnen in de volgende categorieën: radioprogramma, televisieprogramma, nieuws & actualiteiten, crossmediaal gebruik en presentatietalent. Het thema van de awards is ‘allemaal anders, allemaal lokaal’. Bij het beoordelen van de inzendingen let de jury onder meer op lokale verbondenheid, originaliteit/creativiteit, techniek, muziekgebruik, inhoud en kwaliteit van het programma en de vorm. Lokale omroepen die dagelijks nieuws brengen via diverse platforms (radio, televisie, website, social media) kunnen zich tot 1 maart aanmelden via www.olon.nl. Vorig jaar won WOS (Westlandse Omroep Stichting) Media de award.

Gemeenten kunnen zich tot 31 maart aanmelden voor de Autodeel Award. De gemeente die autodelen het meest versnelt tijdens de wedstrijdperiode van een aantal maanden, wint de prijs. Initiatiefnemer Natuur & Milieu roept gemeenten op om deel te nemen en het autodelen te versnellen omdat de voordelen van autodelen volgens haar duidelijk zijn: minder parkeerproblemen, meer ruimte voor groen, speelplaatsen en fietsen, bevordering van sociale cohesie en verbetering van de luchtkwaliteit door een reductie van CO2 en fijnstof. Gemeenten die zich aanmelden worden ondersteund met workshops, kennis en inspirerende praktijkvoorbeelden. Informatie en aanmelden: www.ikbenhopper.nl/autodeelaward.

Inspiratieprijs ﬂexwonen Inspirerende projecten op het gebied van goede en snel toegankelijke huisvesting voor mensen met een woonurgentie, zoals EUarbeidsmigranten en vluchtelingen, kunnen worden aangemeld voor de Inspiratieprijs Flexwonen 2015. De prijs wordt toegekend aan een huisvestingsproject waarvan de totstandkoming en/of het eindresultaat een inspirerend voorbeeld zijn voor anderen. Minister Stef Blok voor Wonen en Rijksdienst heeft de prijsvraag uitgeschreven om een impuls te geven aan de kwaliteit en kwantiteit van het flexwonenaanbod en om samenwerking tussen publiek/private partijen en gemeenten onderling te bevorderen. Projecten kunnen tot 1 juli worden ingediend. Informatie en aanmelden projecten: www.flexwonenarbeidsmigranten.nl of via [email protected].

Opsporen wandkunst wederopbouwperiode In veel naoorlogse gebouwen bevindt zich monumentale kunst. Mozaïeken, wandschilderingen, glas-in-beton-ramen en reliëfs sieren wanden, gevels, vloeren en plafonds van wederopbouwarchitectuur. Omdat deze architectuur regelmatig gesloopt of ingrijpend gerenoveerd wordt, dreigt de bijbehorende monumentale kunst geruisloos te verdwijnen. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wil kunst uit de wederopbouwperiode (1945-1965) in kaart brengen om een landelijk overzicht te maken. Degenen die wandkunstwerken traceren, kunnen deze toevoegen aan www.helpwandkunstopsporen.nl om het overzicht compleet te maken. Beheerders of eigenaren van gebouwen met naoorlogse wandkunst kunnen de resultaten van de inventarisatie gebruiken bij het beoordelen van deze kunst op bijzondere culturele waarde. Glaskunstwerk van Lex Horn, station Eindhoven, 1954


18-2-2015 12:40:47

Trend LEO MUDDE

21 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Lokale nieuwsvoorziening steeds meer onder druk

‘Journalist is net zo onmisbaar als huisarts’ Regionaal dagblad De Stentor, met een stadsredactie Deventer, zit boven op de Deventer gemeentepolitiek. Daarmee lijkt een onafhankelijke berichtgeving over de lokale politiek verzekerd, maar toch is de krant een waakhond die wel blaft, maar niet bijt.

V

oor dat laatste mist De Stentor de tijd en de menskracht. Deventer is nog een gunstige uitzondering, in heel Nederland staat de journalistiek over gemeentezaken onder grote druk, in sommige gemeenten is ze nagenoeg verdwenen. Dat er steeds minder journalisten op de perstribune van de raadzaal zitten, is niet nieuw. VNG Magazine schreef hier vijf jaar geleden al over. Maar nu wordt de noodklok echt geluid. Zoals BZK-minister Ronald Plasterk vorige week zei: ‘Het is vijf voor twaalf ’. Belang Plasterk was naar perscentrum Nieuwspoort gekomen om daar het onderzoeksrapport Nieuwsvoorziening in de regio 2014 van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek in ontvangst te nemen. Voor dat rapport deed de Rotterdamse mediaprofessor Henri Beunders samen met de DSP-groep veldwerk in drie gemeenten, waaronder Deventer. Volgens Beunders kan het belang van een journalist in de lokale politieke arena niet overschat worden: ‘Een onafhankelijke en belangeloze journalist is voor een dorp net zo onmisbaar als een huisarts.’ Of een wethouder elke dag gecontroleerd wordt door de pers is niet zo belangrijk. Waar het om gaat is, dat hij elke dag door de pers kán worden gecontroleerd. Een goede berichtgeving zorgt ook voor een dempende werking op de politiek: ‘Hoe kleiner de gemeenten en hoe minder media, hoe feller de politiek en hoe dikker de lastige dossiers.’ In Deventer kunnen raadsleden en wet-


kritischer opstellen, meer duiding en achtergrond bieden en meer betrokken zijn bij de lokale politiek.

De gemeenteraad van Aalsmeer feliciteerde nieuwssite Aalsmeer Vandaag half december met haar eenjarig bestaan

houders zich geen toekomst voorstellen zónder het, volgens sommigen ‘kritisch zure’ dagblad. De andere media, zoals de lokale huis-aan-huiskranten, de website Deventer Centraal en Salland TV zijn inwisselbaar, maar het dagblad niet, vinden zij. Maar een kwijnende krant subsidiëren, dát gaat ze te ver. Beunders begrijpt dat wel, de onafhankelijkheid komt dan in een vreemd daglicht te staan. Daarom ziet hij meer in gemeentelijke ondersteuning in de vorm van een onafhankelijk fonds waaruit bijzondere journalistieke projecten en initiatieven worden gefinancierd. Meer betrokken In het algemeen vinden wethouders en raadsleden dat journalisten hun werk beter moeten doen, zo blijkt uit het onderzoek. Ze moeten zich onafhankelijker en

Kleine gemeenten Beunders’ rapport werd tegelijk aangeboden met het onderzoek Gelukkig zijn hier geen journalisten over de nieuwsvoorziening in de regio. Daaruit blijkt onder meer dat inwoners van grote gemeenten met meer dan 50.000 inwoners, gemiddeld 310 lokale nieuwsberichten per week kunnen lezen. De inwoners van kleine gemeenten moeten het doen met een schamele tachtig berichten per week. De kleine gemeenten zijn ook anderszins het stiefkindje van de regionale media, want verreweg de meeste berichten (83 procent) gaan over de grote gemeenten – terwijl er toch zo’n acht miljoen Nederlanders in kleinere gemeenten wonen. Zij blijven verstoken van veel lokaal nieuws. Als zij al lokale nieuwsberichten lezen, dan is dat vooral in de huis-aan-huisbladen. Maar die bieden nauwelijks achtergrond en duiding en zijn niet onafhankelijk, want in de meeste gevallen nemen zij persberichten van organisaties, verenigingen en politieke partijen één-op-één over. Volgens René van Zanten van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek staat het belang van een onafhankelijke waakhond van de lokale democratie niet ter discussie: ‘Het probleem is nu wel voldoende in beeld gebracht: het wordt nu tijd voor oplossingen.’

18-2-2015 12:41:00

Overheidsparticipatie Ingezonden mededeling

Hoogleraar Alexander Rinnooy Kan vindt dat er veel positieve energie zit in de Nederlandse samenleving ‘De Nederlandse overlegcultuur is niet statisch. Zij overleeft bij de gratie van het vermogen te luisteren naar wat de deelnemers van morgen willen dat er overmorgen gebeurt. Daar is Nederland nooit slechter van geworden.’ Als voormalig werkgeversvoorzitter, oud-voorzitter van de Sociaal Economische Raad en tegenwoordig universiteitshoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, is Alexander Rinnooy Kan de ideale ambassadeur van het Nederlandse poldermodel. Net als de overlegcultuur sluiten de decentralisaties en de participatiesamenleving aan bij een lange Nederlandse traditie, betoogt hij. Decentraal bestuur draait om ambtenaren bij lagere overheden. Op de vraag of die klaar zijn voor de nieuwe netwerkdemocratie zegt Rinnooy Kan: ‘Het is verleidelijk voor ambtenaren om zich in een positie te bevinden waarbij zij rechtstreeks invloed kunnen uitoefenen op het levensgeluk van de burgers in hun directe omgeving. Dat is concrete belangenbehartiging. Natuurlijk is het wennen en zullen sommige keukentafelgesprekken in het begin langs saaie bureaucratische lijnen verlopen. Dat weet je van tevoren. Maar er zit veel positieve energie in de Nederlandse samenleving. Daar kun je als ambtenaar alleen maar plezier van hebben.’

maatschappelijk-economisch systeem. Die twee hebben elkaar altijd in evenwicht gehouden. En geen van die twee is dominant geweest of gebleven.’ De keus in Nederland is altijd geweest voortdurend ruzie met elkaar te maken of samen te werken. ‘Dan maar liever het laatste,’ weet hij. Het bijbehorende ritme zit diep in de Nederlandse tradities verborgen: geven en nemen, zodat er met wat inschikkelijkheid een gezamenlijke koers ontstaat. Rinnooy Kan: ‘Er is ruimte voor burgers met eigen opvattingen. Telkens zijn bewogen, betrokken, opgewonden burgers in staat gebleken met elkaar zo’n breed front te trekken dat de politiek vanuit haar eigen taakopdracht weinig anders kon dan hun wensen te accorderen en over te nemen. Zo houdt de overheid een “prettig contact” met haar mensen.’ In de praktijk is het in Nederland steeds mogelijk gebleken om private belangen van groepen burgers op één lijn

Alexander Rinnooy Kan, hoogleraar bij de UvA waarschuwt voor de valkuilen bij de decentralisaties.

‘Burgers wachten niet af tot de overheid iets bedenkt. Het vertrekpunt is wat zij goed vinden voor henzelf en de mensen die hen direct omringen’ Decentralisatie betekent ook burgerparticipatie: burgers krijgen meer te doen. ‘Burgerparticipatie is de actieve betrokkenheid van burgers bij onderwerpen en thema’s die hen raken. Dat begint met de bereidheid van mensen om zich burger van stad of land te voelen, meer te zijn dan een passieve consument van wat de overheid aanreikt. En meer dan een passieve kiezer, al is dat laatste soms veel gevraagd. In ieder geval moet dat een minimumbijdrage zijn.’ ‘Burgers wachten niet af tot de overheid iets bedenkt. Het vertrekpunt is wat zij goed vinden voor henzelf en de mensen die hen direct omringen. Zij nemen het voortouw en organiseren zoveel mogelijk zelf hun omgeving, tot ze tegen grenzen aanlopen waar de overheid een onmisbare bondgenoot wordt. Het eindigt zodoende zodra de overheid weer een partij wordt die hen moet ondersteunen of accommoderen.’ Zelfverzekerd trekt hij lange lijnen door de vaderlandse geschiedenis. ‘Wat Nederland bijzonder maakt, is het eeuwenoude evenwicht tussen het politieke systeem en het


18-2-2015 12:41:11

Overheidsparticipatie Ingezonden mededeling

te brengen. ‘We hebben een lange traditie van een actief meedenkend en meeorganiserend middenveld. Bovendien hebben we een politiek stelsel dat eraan gewend is geraakt de uitkomsten die dat middenveld oplevert als relevante input voor eigen besluitvorming te accepteren. Feitelijk is Nederland goed geëquipeerd om die burger tot in het uiterste te bedienen in zijn behoefte zelf mee te denken over zijn eigen toekomst.’ De opkomst van de “boze burger” sinds begin deze eeuw betekent een uitdaging voor het poldermodel. Optimistisch: ‘De overlegcultuur is niet zo makkelijk te verwijderen. Haar aanpassingsvermogen is de rechtvaardiging van haar continuïteit. Wat komt er voor in de plaats? Niet 1-2-3 iets anders. Omdat de bereidheid te luisteren een cultureel gegeven is, net als de bereidheid elkaar serieus te nemen en de overheid te zien als een uitvoerder van een breed gedragen sentiment.’ Hij hoopt dat de instituten (het maatschappelijke middenveld) zich blijven aanpassen aan wat hun ingewikkelde achterbannen verlangen. ‘Als die achterbannen almaar onrustiger worden, dan hebben de instituten zowel een accommoderende taak als een informerende taak. Ik zie niet in waarom dat niet zou lukken.’ De geëmotioneerde burger moppert soms dat de overheid teveel van hem verlangt. ‘De betrokkenheid van burgers begint bij vrolijke opwinding, enige verontwaardiging of negatieve woede. Daar moet het niet mee eindigen. Als de eerste emoties achter de rug zijn, dienen burgers bereid te zijn zich een en ander te laten uitleggen, naar elkaar te luisteren, te proberen elkaar te begrijpen, zich in elkaars

perspectief te verplaatsen en daaraan de rust te ontlenen om de eigen opvattingen bij te stellen waardoor er iets kan ontstaan waar iedereen mee uit de voeten kan.’ Ook burgerparticipatie kent zijn grenzen. Rinnooy Kan: ‘Aan het eind van het spectrum bevindt zich de opgeruide populist die vanuit wantrouwen met een conservatieve politieke agenda opereert, en wars is van de verandering en verbetering waar de actieve burger zich voor inzet.’ En als de voorkeuren van verschillende groepen onverenigbaar worden? ‘Dan heeft de overheid op zeker moment de regulerende rol om knopen door te hakken langs lijnen van democratische besluitvorming. Daar is dan de grens.’

‘De gedachte dat een overheid alleen maar beleefd hoeft te luisteren en vervolgens haar eigen ding kan blijven doen, is achterhaald’ Hij waarschuwt voor de valkuilen bij de decentralisaties. ‘Mensen kunnen overschatten wat haalbaar is en teleurgesteld raken door wat er gebeurt. Er kan verbittering of irritatie ontstaan als niemand zich iets aantrekt van wat burgers willen. Maar zolang de leiders van organisaties in het middenveld een realistisch ambitieniveau hebben en de politiek bereid is te luisteren, dan vinden de mensen van goede wil elkaar wel. En iedereen levert wat van de eigen voorkeuren in ter wille van de brede basis.’ Zijn advies? ‘De gedachte dat een overheid alleen maar beleefd hoeft te luisteren en vervolgens haar eigen ding kan blijven doen, is achterhaald. Stoot mensen dus niet voor het hoofd. Behandel ze met respect en fatsoen. En houd je aan de afspraken. Pas als dat uitgangspunt wordt genegeerd, ontstaat er een fundamenteel probleem. Dan wordt het hart van de Nederlandse overlegcultuur geraakt. Ik hoop dat ons dit bespaard blijft. Dat is belangrijk. Maar nogmaals: de voorgeschiedenis is niet slecht.’ WW

Foto: Wiebe Kiestra

Burgers en sociale ondernemers vervullen steeds vaker een sleutelrol in het publieke domein. De overheid stimuleert deze progressieve beweging en wil daarom haar aansluitingsvermogen vergroten. Door initiatiefnemers zeggenschap, eigenaarschap en ruimte te bieden. En door heldere en juiste condities te scheppen.


Meer informatie: www.doedemocratie.net

18-2-2015 12:41:12

Agenda

THUIS IN DE PUBLIEKE SECTOR

Voor het volledige overzicht zie de agendarubriek op www.vngmagazine.nl

24 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

3 en 5 maart Risico- en crisiscommunicatie Tweedaagse bijeenkomst ‘Risico- en crisiscommunicatie uitgelicht’ over elementaire communicatieprincipes bij een acute en niet-acute crisis. Voor beleidsmakers en professionals werkzaam op het gebied van veiligheid en gezondheid en/of communicatie die te maken kunnen krijgen met ongevallen, rampen en risicovolle situaties. Locatie: Utrecht. www.nspoh.nl

4 maart Gemeente 2020 Regionale bijeenkomsten over Gemeente 2020 met de provinciale afdelingen van de VNG. Hoe moet de gemeente er in 2020 uitzien en wat zijn de belangrijkste thema’s? Praat mee over de meerjarige strategische agenda van de VNG. Na Flevoland op 4 maart zijn er bijeenkomsten in Drenthe (9 maart), Utrecht (11 maart), Noord-Brabant (25 maart), Gelderland (1 april), Overijssel (1 april), Friesland (7 april), Zuid-Holland (17 april) en Groningen (23 april). Locatie: Dronten. www.degemeente2020.nl Lees een verslag van de eerste regionale bijeenkomst op pagina 10 van dit magazine.

5 maart Verdeling budgetten sociaal domein Bijeenkomst over de verdeling van de drie deelbudgetten in het sociaal domein: jeugdhulp, Wmo en de Participatiewet. Er wordt stilgestaan bij diverse modellen en achtergronden samen met gemeenten, ontwikkelaars van de verdeelmodellen en de beheerders van het Gemeentefonds. Locatie: VNG, Den Haag. www.congresenstudiecentrum.nl

I&O Research behoort tot de top drie onderzoeksbureaus in de publieke sector. Wij spreken uw taal en zijn thuis in alle relevante thema’s. Van datacollectie tot dataverwerking en van analyse tot advies. Onze klantgerichte dienstverlening is altijd op maat.

5 maart Kinderopvang Basistraining ‘Kinderopvang in uw gemeente’, voor gemeenteambtenaren. Onderwerpen: landelijke weten regelgeving, gemeentelijk beleid, afspraken en samenwerking met de GGD, het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzaalwerk, toezicht houden en handhaving. Locatie: Utrecht. www.vng.nl/kinderopvang

EXPERTISEGEBIEDEN - Vrije tijd & Recreatie - Veiligheid & Leefbaarheid - Consument & Burger - Economie & Ruimte - Jeugd, Zorg & Welzijn - Verkeer & Vervoer

www.ioresearch.nl


5 maart Informatiemanagement gemeenten Congres Work in Progress georganiseerd door het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) en de VNG. Centraal thema: informatievraagstukken, bijvoorbeeld in relatie tot dienstverlening en bedrijfsvoering. Workshops over actuele thema’s als informatiebeveiliging en de Omgevingswet, inloopspreekuur voor brandende vragen en thematische verbindingstafels met VNG- en KING-experts. Locatie: Utrecht. www.kinggemeenten.nl/work-in-progress-congres-2015

18-2-2015 12:41:24

Informatie voor deze rubriek kunt u sturen naar [email protected]

personalia

25 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Gemeenten = Mirjam Salet (PvdA) werd

1 januari waarnemend burgemeester van de gemeente Nissewaard. Op die datum fuseerden Spijkenisse en Bernisse tot de nieuwe gemeente Nissewaard. Salet heeft ruime ervaring in het openbaar bestuur. Ze was vanaf 2007 burgemeester van de gemeente Spijkenisse. Daarvoor was zij burgemeester van Hoogezand-Sappemeer (2000-2007) en van ’s-Gravendeel (1993-2000) en wethouder in Gorinchem (1985-1993). = Wendy Verkleij-Eimers is

op 15 januari verwelkomd als burgemeester van Uitgeest. Verkleij, lokaal lid van Burgerbelangen en landelijk lid van de VVD, was sinds 2011 wethouder van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Daarvoor, van 2002 tot 2010, was ze raadslid van de gemeente Reeuwijk. Ze volgde CDA’er Mieke Baltus op, die 4 juli 2013 werd benoemd tot burgemeester van Heemskerk. Theo van Eijk (CDA) was na het vertrek van Baltus anderhalf jaar waarnemend burgemeester.

Holland, Utrecht, NoordHolland en Friesland. Daarnaast was hij van 19941999 raadslid in Sassenheim en sinds april 2014 raadslid in Teylingen. Koot volgt Bart Huisman op, die 1 juli 2014 met pensioen ging. Andere organisaties = Gerard Smits werd op 1 ja-

nuari secretaris-directeur van de Gemeenschappelijke regeling Het Waterschapshuis. Hij heeft de afgelopen jaren in diverse (directie)functies gewerkt bij grote ICT-bedrijven en gaf leiding aan veranderingsprocessen. Hij is de opvolger van Joris van Enst die zijn functie 1 oktober neerlegde. Het Waterschapshuis is de regie- en uitvoeringsorganisatie voor de waterschappen op het gebied van informatie- en communicatietechnologie. Een belangrijke taak van het Waterschapshuis is het bevorderen van ICT-samenwerking tussen waterschappen en andere overheden die actief zijn in de watersector. = Stephan Schrover begon

trad Bert Wassink (GroenLinks) op 16 januari aan als burgemeester. Hij was sinds 2010 wethouder in Aa en Hunze. Wassink is de opvolger van PvdA’er Jurrit Visser die op 1 december 2013 stopte vanwege gezondheidsredenen. Het burgemeesterschap werd sinds 5 juni 2013 waargenomen door VVD’er Rob Bats.

1 januari als directeur-generaal Rijksvoorlichtingsdienst bij het ministerie van Algemene Zaken. Hij was al plaatsvervangend directeur-generaal Rijksvoorlichtingsdienst bij AZ. Eerder was hij directeur Communicatie bij het ministerie van SZW. Hij volgde Henk Brons op, die 1 januari werd benoemd tot vertegenwoordiger van Nederland in Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

= Sinds 1 december vorig jaar

= Algemeen directeur Tof

is Fred Koot gemeentesecretaris/algemeen directeur bij de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Hij bekleedde in de afgelopen jaren diverse advies- en managementfuncties bij gemeenten in Zuid-

Thissen van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) vertrekt op 1 april. Zijn taken worden overgenomen door Larissa Zegveld, die op dit moment directeur is van KING. Thissen stapt 1 mei over

= In de gemeente Terschelling


naar de divisie WERKbedrijf van het UWV waarvan hij directeur wordt. Na een inwerkperiode van een maand pakt hij 1 juni zijn taak als directeur op. Hij is bij het UWV de opvolger van André Timmermans die eind vorig jaar vertrok. Thissen is sinds 2009 algemeen directeur van KING. Daarnaast is hij Eerste Kamerlid (vanaf 2004) en fractievoorzitter (vanaf 2007) van GroenLinks. Burgemeestersvacatures = Alkmaar (circa 106.800 in-

woners), vacant per 1 januari 2015. Deze gemeente is per 1 januari dit jaar ontstaan door samenvoeging van Alkmaar, Graft-de Rijp en Schermer. Salaris max. € 9.098,26 bruto

per maand. De profielschets staat op www.noord-holland.nl. Sollicitatiebrieven moeten vóór 4 maart worden verstuurd naar de commissaris van de Koning in de provincie NoordHolland. = Groesbeek (circa 34.400

inwoners), vacant per 1 januari 2015. Deze gemeente is per 1 januari dit jaar ontstaan door samenvoeging van Groesbeek, Millingen aan de Rijn en Ubbergen. Salaris max. € 7.457,79 bruto per maand. De profielschets is te vinden op www.gelderland.nl/burgemeestersvacatures. Sollicitatiebrieven moeten vóór 13 maart worden verstuurd naar de commissaris van de Koning in de provincie Gelderland. Advertentie

Kijk op www.cs-vng.nl voor congressen die u niet wilt missen

1

Eendaagse cursus Projectontwikkelingsovereenkomsten in crisistijd 26 februari Utrecht

2

Eendaags Actualiteitencollege Erfpacht en opstalrecht voor gemeenten 5 maart Utrecht

3

Congres Archiefinnovatie Decentrale Overheden 9 maart Nieuwegein

4

Masterclass Transitiemanagement in het Sociaal Domein start 12 maart Den Haag

5

Gemeentelijk Afvalcongres 2015 19 maart Utrecht

6

VNG Belastingconferentie 2015 24 en 25 maart Arnhem

7

Slotcongres Beter en Concreter 25 maart Utrecht

Elske Wüst

Business Unit Manager

18-2-2015 12:41:36

26 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

VNG Nieuws VNG Nieuws staat onder verantwoordelijkheid van de Directie Communicatie, [email protected].

Het online-onderzoek VNG Gemeten: hoe waarderen leden de VNG? Leden waarderen de VNG en zijn van mening dat de VNG een betrouwbare dienstverlener is die een betekenisvolle bijdrage levert aan het lokaal bestuur. Verbeteringen kunnen worden gevonden in samenwerking en slagvaardigheid. De wens is dat de VNG meer trendsettend is, meer een voortrekkersrol neemt en ondersteuning biedt bij verdere professionalisering, ook van gemeentelijke organisaties. Dat blijkt uit VNG Gemeten, het tweejaarlijkse online-onderzoek van de VNG. Het onderzoek heeft als doel om te komen tot inzicht over hoe de leden van de VNG denken over de prestaties van de VNG en de factoren die het (algemene) oordeel over de VNG het meest direct beïnvloeden. De doelgroepen van de VNG voor het onderzoek zijn burgemeesters, wethouders,

raadsleden, griffiers, raadsleden en ambtenaren (ambtenaren BBRA schaal 10 en hoger). Het onderzoek is onlangs uitgevoerd door onafhankelijk onderzoeksbureau GFK. Versterken organisatie Het bestuur van de VNG en de ondersteunende organisatie zien in de resultaten belangrijke handvatten om de VNG-organisatie te versterken. Voor zowel de korte termijn – in de vorm van concrete zichtbare en relevante producten en diensten – als voor de langere termijn. Belangrijke trajecten daarbij zijn onder meer: = ‘Gemeenten op weg naar 2020’, waarin samen met de leden een nieuwe verenigingsstrategie wordt ontwikkeld. = Toepassing van de adviezen van de commissie Governance (2014) gericht op het versterken van de gover-

nancestructuur en het vergroten van betrokkenheid van leden onder meer door introductie van de bestuurdersapp en door meer doelgroepgericht communiceren. = Innovatie digitale samenwerking, waarin leden projecten aandragen en zelf door middel van co-creatie de agenda bepalen, een werkwijze die borgt dat wordt aangesloten bij projecten, ideeën en behoeften van leden. = De integratie van de kennis, producten en diensten en netwerken van de verschillende onderdelen van de VNGorganisatie (VNG, KING, VNG International, Verzekeringen, Congres en Studiecentrum) om te komen tot een versterkt aanbod in ondersteuning. De resultaten van het onderzoek zijn te vinden op www.vng.nl/gemeten

Denkt u ook mee met de VNG via de VNG-Bestuurdersapp? De inkoop van zorg en ondersteuning in de Wmo en de Jeugdwet, omgaan met burgerinitiatieven, maar ook laadpalen voor elektrische auto’s of de opvang van asielzoekers. Zomaar een paar onderwerpen waarover de VNG graag met haar leden wil discussiëren. Dat kan sinds kort via de VNG-Bestuurdersapp. Via dit besloten, digitale netwerk, kunnen burgemeesters, wethouders, raadsleden, griffiers en gemeentesecretarissen meepraten over actuele ontwikkelingen. Ook kunt u meedoen aan peilingen en daarmee in een vroegtijdig stadium uw mening geven over onderwerpen die gemeenten en de VNG raken. Het netwerk is een van de aanbevelingen die de commissie Governance onder leiding van Arno Brok deed om leden beter te betrekken bij het werk van de VNG.


iOS- én Android-versie Al meer dan zeshonderd bestuurders hebben de iOS-versie van de Bestuurdersapp gedownload. Sinds kort is ook de Androidversie beschikbaar voor gebruikers van een Samsung of ander device. De app is te downloaden uit de Apple- of Playstore (zoek op VNG Bestuurders). Na een eenmalige registratie verifieert de VNG de gegevens. Dat duurt maximaal een werkdag. Daarna kunt u als deelnemer meepraten via de app. Werk in uitvoering De komende tijd wordt de app op een aantal punten uitgebreid om het gebruiksgemak te verbeteren. Heeft u suggesties, bijvoorbeeld voor discussieonderwerpen, of mist u bepaalde onderwerpen? Laat het ons weten via [email protected]. Uw input is voor de VNG belangrijk om de app continu te verbeteren!

18-2-2015 13:02:18

VNG Nieuws

27 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Gemeentejuristen in gesprek met Job Cohen

Creatieve of vasthoudende jurist? De rol van de gemeentejurist, dat was het onderwerp dat centraal stond bij de Factor J-bijeenkomst op donderdag 12 februari. Wat is het onderscheid tussen de creatieve en de vasthoudende jurist? En tot welke groep horen de aanwezigen? Job Cohen was uitgenodigd om met gemeentejuristen in gesprek te gaan. Onder leiding van consultant en publicist Marcel van Dam vond een Lagerhuisdiscussie plaats tussen twee typen juristen: de creatieve jurist en de vasthoudende jurist. De meerderheid van de aanwezigen bestempelde zichzelf als creatieve jurist. De creativiteit bleek vooral uit een meer soepele omgang met de wet, terwijl de vasthoudende jurist meer let op rechtmatigheid van beleid. Vervolgens werden aan de hand van een aantal stellingen de tegenstelling tussen beide typen juristen verder

De meerderheid van de aanwezigen vindt zichzelf een creatieve jurist (foto: Annelies Schouten)

Factor J uitgediept. Op grond van ervaringen van Cohen en deelnemers in de zaal bleek die tegenstelling toch minder sterk dan aanvankelijk gedacht. Iedere jurist heeft namelijk een creatieve en een vasthoudende kant en de bestuurder wil beide kanten lezen of horen.

Factor J – de J staat voor Juridisch – is het platform waarop juristen van de VNG en gemeenten samenkomen om kennis uit te wisselen. Factor J hoopt bij te kunnen dragen aan een stevige positionering van juristen.

Cor Lamers nieuwe voorzitter Nederlandse delegatie naar Comité van de Regio’s Cor Lamers, burgemeester van Schiedam, is per 11 februari 2015 de nieuwe voorzitter van de Nederlandse delegatie naar het Comité van de Regio’s (CvdR). Hij neemt het voorzitterschap over van Wim van de Donk, commissaris van de Koning van Noord-Brabant. Lamers wil tijdens zijn voorzitterschap sterk inzetten op de

Wat doet het CdvR? Het Comité van de Regio's bestaat uit lokale en regionale vertegenwoordigers uit de Europese Unie. Het is de spreekbuis van decentrale overheden in Brussel. De voornaamste opdracht van het CvdR is om in het Europese besluitvormingsproces de decentrale overheden uit de Europese Unie te vertegenwoordigen en hun belangen te behartigen. Het CvdR doet dit door adviezen op te stellen voor de Europese Commissie, de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement.


inhoud: EU-wetgeving die beter uitvoerbaar is voor decentrale overheden en meer strategische adviezen van het CvdR. Lamers gaat zich inzetten voor beter uitvoerbare EU-wetgeving voor decentrale overheden. ‘De Europese Unie is in de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden voor Nederlandse decentrale overheden’, aldus Lamers. Gemeenten en provin-

cies moeten Europese weten regelgeving uitvoeren en kunnen vanuit hun ervaring en expertise een nuttige inbreng leveren. Dit vraagt om meer en betere betrokkenheid van de Nederlandse decentrale overheden bij het Europese besluitvormingsproces.’ Om dit te bereiken wil hij de vakinhoudelijke inbreng van het CvdR en zijn adviezen nog meer centraal gaan stellen. Hij vindt het verder belangrijk om een sterke bestuurlijke link te creëren tussen de Nederlandse delegatie met de Haagse en Brusselse arena. Hiervoor is ook een sterkere band nodig tussen de Nederlandse delegatie en de koepelverenigingen VNG en IPO. Het voorzitterschap van de Nederlandse delegatie naar het CvdR wisselt per tweeenhalf jaar. Eind juni 2017 draagt Cor Lamers het voorzitterschap weer over aan een lid van de provinciale afvaardiging van de delegatie. Meer informatie via http://bit.ly/vng-cvdr.

18-2-2015 13:02:25

28 ..............

VNG Nieuws

VNG Magazine

20 februari 2015

Inspiratiebijeenkomst commissie Dienstverlening & Informatiebeleid

‘Experimenten kunnen niet falen’ Welke ontwikkelingen uit wetenschap, bedrijfsleven en maatschappij beïnvloeden onze gemeenten? En wat is de rol van informatie bij bestuurlijke interventies? Deze vragen stonden centraal tijdens een bijeenkomst op 5 februari , georganiseerd in het Science Center van de TU Delft door de commissie Dienstverlening & Informatiebeleid. Deelnemers waren burgemeesters, wethouders, raadsleden, griffiers, gemeentesecretarissen met inspirerende sprekers van onder meer de TU Delft, KPN en TNO. Alle deelnemers aan deze bijeenkomst ervoeren dat vrije toegang tot kennis en informatie de samenleving ingrijpend hebben veranderd. De ontwikkelingen gaan momenteel zo snel dat wij niet kunnen voorspellen waar we over twee jaar staan. Veel meer dan voorheen moeten we als gemeente een verbindende en faciliterende rol vervullen, werd door deelnemers betoogd. Dat vraagt om een gemeente die blijft innoveren en waarin ambtenaren werken die over 21st century skills beschikken.

zorg op maat in de wijk, meldde een van de aanwezige wethouders. De informatiemaatschappij heeft daarmee impact op allerlei aspecten die gemeenten raken. Van bestuursvisie en participatie tot implementatie en dienstverlening. Een van de vragen die opkwam was dan ook hoe we de lerende organisatie op dit vlak vormgeven, zowel per gemeente als in het collectief van gemeenten.

De Schiedamse gemeentesecretaris Jan van Ginkel twitterde over de insipratiebijeenkomst

De inzet van informatie maakt het juist mogelijk dat gemeenten lokaal het verschil maken voor inwoners en bedrijven. Het is niet zo spannend je te onderscheiden op processen die in elke gemeente hetzelfde verlopen, zoals het uitgeven van een paspoort. Door standaardprocessen gezamenlijk op te pakken, kun je je energie en budget richten op de zaken waar je wel het verschil wilt maken, zoals het verlenen van

Experimenteren ‘Experimenten zijn in een lerende organisatie een cruciaal element. Je moet gewoon uitproberen. Alleen dat al zorgt voor inzicht en brengt je verder’, aldus Martijn Aslander, een van de sprekers van de bijeenkomst. ‘Belangrijk voor het op gang helpen van een beweging is het vinden van goede mensen en het in staat stellen van deze mensen om mee te denken en mee te doen. Niet organiseren met een hoop geld, maar energie losmaken, mogelijk maken, durven en zien wat er uit komt’. De bijeenkomst is er een in een reeks van de commissie D&I om input op te halen

Convenant Informatieveiligheid ondertekend Informatieveiligheid verdient voortdurende aandacht. In dat besef ondertekenden een groot aantal bij de lokale overheid betrokken partijen op 12 februari het Convenant Informatieveiligheid Gemeenten. Hiermee bekrachtigen de partners hun samenwerking op dit terrein. VNG-directieraadslid Kees Jan de Vet: ‘Gemeenten maken de laatste jaren veel progressie op het terrein van informatieveiligheid. Sinds 2013 financieren ze de Informatiebeveiligingsdienst voor


gemeenten (IBD). Bovendien hebben ze zich met de Resolutie Informatieveiligheid gecommitteerd aan het professioneel oppakken van hun verantwoordelijkheid op informatieveiligheidsvlak. Met de ondertekening van dit convenant geven gemeenten andermaal een krachtig geluid af over de brede ambities hierin: informatieveiligheid is niet van de ICT’ers of van het bestuur. Het is relevant voor alle dossiers en iedere medewerker binnen een gemeente heeft hierin een eigen verantwoordelijkheid.’

18-2-2015 13:02:28

VNG Nieuws

29 ..............

VNG Magazine

20 februari 2015

Inspiratiebijeenkomst in het Science Center van de TU Delft (foto: Ingrid Hoogstrate)

voor het vernieuwingsprogramma Innovatie Digitale Samenwerking, gericht op het klaarstomen van gemeenten op de informatiemaatschappij. Onderdeel van dit programma is een intensieve interactie van de VNG met samenleving, wetenschap, technologie, uitvoeringspraktijk en beleidsmakers om tot een verantwoorde

keuze te komen van informatiekundige projecten die de VNG voor zijn leden oppakt of ondersteunt. Deze aanpak wordt aan de Algemene Ledenvergadering van juni 2015 voorgelegd en zal bestaan uit: = een ambitie voor het jaar 2020 waarin een langjarig perspectief op de infor-

matiemaatschappij wordt geschetst met bijpassende governance en financiering; = concrete innovatieve digitaliseringsprojecten voor de periode 2015 en 2016; = de invulling van de ondersteuningsorganisatie bij VNG en KING die dit langjarige perspectief ondersteunt.

Arjan Oudbier van de Vereniging van Griffiers vindt het agenderen van het thema informatieveiligheid van het grootste belang voor raden en griffiers. ‘Het is vooral belangrijk omdat je in het spanningsveld zit van transparantie ten opzichte van zorgvuldigheid van informatie.’

van elkaar. Door de inzet van het instrument WaarStaatJeGemeente.nl krijgen we inzicht in hoever elke individuele gemeente is. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om elkaar aan te spreken op de gemaakte afspraken.’

Larissa Zegveld, directeur van KING: ‘Je bent verantwoordelijk of je bent het niet. Er zijn goede stappen gezet door afspraken te maken met ketenpartners in convenanten. Dat is ook nodig, we werken namelijk in een keten en zijn daardoor afhankelijk

Ondertekenaars convenant, v.l.n.r. Arend van Beek, Jan Fraanje, Kees Jan de Vet, Pieter van Teeffelen, Larissa Zegveld, Arthur Dallau, Wim Blok, Paul Turion, Chris Batist en Arjan Oudbier (foto: Arie Raaphorst)


Ondertekenaars De ondertekenaars van het convenant zijn de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS), de Vereniging Directeuren Publieksdiensten (VDP), de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB), DataLand, IMG100.000+, Federatie van Algemene Middelenmanagers bij de Overheid (FAMO), VIAG, de Vereniging van Griffiers (VGS), het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

18-2-2015 13:02:34

Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden. Voor meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

VacatureSpot Automatisering/ICT

Ruimtelijke ordening

NB Tactisch adviseur Informatisering

OV Beheerder openbare ruimte

Tilburg

VNG Magazine is het officiële orgaan van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Almelo

NH Senior ICT-projectmedewerker Haarlem

UT Projectleider Civiele Werken De Bilt

ZH Afdelingshoofd Projecten Nissewaard

Bestuurlijk UT Leden bezwaarschriftencommissie Woerden

Dienstverlening/facilitair NH Medewerker Huisvesting Opmeer

ZH Medewerker Klantcontacten Frontoffice Katwijk

NH Teamleider Facilitaire Diensten Velsen

NH Allround medewerker Burgerzaken BEL Combinatie

NB Social media specialist Den Bosch

Sociale zaken/werkgelegenheid FR Beleidsadviseur/relatiebeheerder Participatie en Arbeidsmarktbeleid

Leeuwarden

FR Contractmanager Leeuwarden

UT Sociaal Makelaar Woerden

UT Medewerker beleidsuitvoering Wmo Baarn

ZH Senior beleidsadviseur Sociaal Domein GL Teamleider Participatie

NH Financieel adviseur Haarlemmermeer

Epe

GL Kwartiermaker Sociaal Team Zevenaar

Openbare orde en veiligheid

Welzijn

UT Adviseur Veiligheid B

NH Senior beleidsadviseur Jeugd

Utrecht

Chef redactie Cindy Castricum Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek en Paul van der Zwan

Leeuwarden

FR Beleidsadviseur/relatiebeheerder Wmo

Lansingerland

Financieel/economisch

Vragen aan de VNG? Bel VNG Informatiecentrum, tel. 070-373 83 93, [email protected]

Velsen

Redactieadviesraad Gertie Bertrand, Mark de Boer, Pieter Broertjes, Cindy Castricum, Frits Huis, Jantine Kriens, Michiel Pijl, Marceline Schopman, Dineke Sonderen, Annemiek Wissink, Vera de Witte Medewerkers aan dit nummer André Krouwel, Klaas Salverda Redactiesecretariaat tel. 070-3789639 [email protected] VNG Nieuws Marjorie van der Gaag, Sanderella Plak [email protected] Basisontwerp Staal&Duiker bno, Haren Vormgeving Monique Westenbroek

NB Strategisch beleidsmedewerker Jeugd

Personeel/organisatie

Tilburg

FR Kwaliteitsadviseur Leeuwarden

NH Senior salarisadministrateur Haarlemmermeer

Bladmanager Dineke Sonderen, Sdu Uitgevers tel. 070-3789924 Advertenties Boyke Rajbalsing, Sdu Uitgevers tel. 070-3780703 [email protected] Postbus 20025 2500 EA Den Haag Abonnementen Gratis voor burgemeesters, wethouders, gemeentesecretarissen, raadsleden, raadsgriffiers, parlementariërs en ambtenaren vanaf schaal 10 bij (deel)gemeenten en stads- en streekgewesten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl of [email protected]

De

Gemeentewet in

eenvoudig Nederlands De Gemeentewet in eenvoudig Nederlands maakt de Gemeentewet toegankelijk voor raadsleden en anderen die actief zijn binnen de lokale overheid. Wat mag er nu wel en wat niet? In artikelen staan soms richtlijnen in plaats van echte wetgeving, in de zin van wat wel of niet mag. Met deze uitgave bij de hand is het makkelijk en snel op te zoeken wat de boodschap is die de Gemeentewet wil geven.

VNG Magazine is voor visueel gehandicapten met een gratis abonnement ook te lezen via www.grenzelooslezen.nl/vngmagazine. Aanmelden: [email protected] of 070-3738020. Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 132 euro (excl. btw) Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-3789880. Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20014, 2500 EA Den Haag. Druk Senefelder Misset, Doetinchem

©

ISSN 1566-1636

Bestel nu op www.sdu.nl


18-2-2015 12:42:34

Haal méér uit de Wgr!

De Wet gemeenschappelijke regelingen helder uitgelegd helpt u als bestuurder of als ambtenaar snel en eenvoudig de mogelijkheden én onmogelijkheden van deze wet in de praktijk te ontdekken. Niet in juristentaal, maar in begrijpelijk Nederlands. Nu bijna iedere gemeente gebruikmaakt van één of meer regelingen is het nuttig om dit boek altijd bij de hand te hebben. Er kan vaak meer dan u in eerste instantie denkt. isbn 978 90 12 39424 6 auteurs: Els Boers, Douwe Brongers omvang: 380 pagina’s prijs: ¤ 50,35 incl. btw

Meer informatie op sdu.nl/overheid


18-2-2015 13:29:29

18 - 20 maart 2015 Jaarbeurs Utrecht

id e r b e g t i a u m f e m i s a r u l g Inc O pro WM

Compleet in zorg!

GRATIS TOEGANG? Ga naar zorgtotaal.nl voeding • verpleging • facilitair • hulpmiddelen • inrichting • domotica

#ztt15


18-2-2015 12:42:46

Netwerk in de wijk voorkomt radicalisering. Strategie 2020: naar een burgeren een productgemeente? Standaard

Recommend Documents