nemesis Bezige Roth Nemesis 1e.indd :36

nemesis

Bezige Roth Nemesis 1e.indd 1

02-09-10 10:36

werk van philip roth Vaarwel, Columbus. Verhalen Laat maar gaan. Roman Een braaf meisje. Roman Portnoy’s klacht. Roman Tricky Dixon en zijn vrienden. Satire De borst. Novelle De Grote Amerikaanse Roman. Roman Mijn leven als man. Roman Lectuur van mijzelf en anderen. Essays Professor in de begeerte. Roman De ghostwriter. Roman De eenzaamheid van Zuckerman. Roman Les in anatomie. Roman De Praagse orgie. Roman Het contraleven. Roman De feiten. Autobiografie van een schrijver Bedrog. Roman Patrimonium. Een waar verhaal Operatie Shylock. Een bekentenis Sabbaths theater. Roman Amerikaanse pastorale. Roman Ik was getrouwd met een communist. Roman De menselijke smet. Roman Een stervend dier. Roman Over het vak. Een schrijver, zijn collega’s en hun werk Het complot tegen Amerika. Roman Alleman. Roman Exit geest. Roman Verontwaardiging. Roman De vernedering. Roman Nemesis. Roman


02-09-10 10:36

Nemesis Nemesis Philip Roth Philip Roth Vertaald door Babet Mossel

Houghton Mifflin Harcourt boston

•

new york

2010

2010 de bezige bij amsterdam


02-09-10 10:36

De vertaler ontving voor deze vertaling een werkbeurs van het Nederlands Letterenfonds Copyright © 2010 Philip Roth. All rights reserved Copyright Nederlandse vertaling © 2010 Babet Mossel Oorspronkelijke titel Nemesis Oorspronkelijke uitgever Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company, New York Omslagontwerp Milton Glaser / Marry van Baar Foto auteur Nancy Crampton Vormgeving binnenwerk Peter Verwey, Heemstede Druk Clausen & Bosse, Leck isbn 978 90 234 5929 3 nur 302 www.debezigebij.nl


02-09-10 10:36

Voor H.L.


02-09-10 10:36


02-09-10 10:36

verantwoording

Tot de bronnen waaraan ik informatie heb ontleend behoren: George D. Dunn Jr. en Kevin McGill, The Throws Manual; Mircea Eliade (red.), The Encyclopedia of Religion; Anne Ross Fairbanks, Teaching Springboard Diving; H.W. Gibson, Camp Management en Recreational Programs for Summer Camps; Naomi Rogers, Dirt and Disease; Edmund J. Sass, Polio’s Legacy; Nina Gilden Seavey, Jane S. Smith en Paul Wagner, A Paralyzing Fear; Julie Silver en Daniel Wilson, Polio Voices; en Abigail Van Slyck, A Manufactured Wilderness. Bijzonder nuttig was The Book of Woodcraft van Ernest Thompson Seton, waaruit ik vrijelijk heb geput op blz. 197-202, en Manual of the Woodcraft Indians, eveneens van Seton, waaruit ik heb geciteerd op blz. 141.


02-09-10 10:36


02-09-10 10:36

1 Tropisch Newark

Het eerste geval van polio die zomer dook begin

juni op, vlak na Memorial Day, in een arme Italiaanse buurt aan de andere kant van de stad. Wij in Weequahic, de joodse wijk in de zuidwestpunt, hoorden er niets over, evenmin als over het volgende tiental losse gevallen her en der door Newark verspreid, in bijna iedere wijk behalve de onze. Pas op vier juli, toen er al veertig gevallen in de stad waren gemeld, verscheen op de voorpagina van het avondblad een artikel met de kop ‘Hoofd Gezondheidsdienst waarschuwt ouders voor polio’, waarin de hoofdinspecteur van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst, dokter William Kittell, werd geciteerd met de dringende oproep aan alle ouders hun kinderen scherp in het oog te houden en contact met een arts op te nemen zodra een kind symptomen als hoofdpijn, keelpijn, misselijkheid, stijve nek, gewrichtspijn of koorts vertoonde. Hoewel dokter Kittell erkende dat veertig poliogevallen meer dan tweemaal zoveel was als het aantal dat gewoon-


02-09-10 10:36

10 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. lijk zo vroeg het polioseizoen gemeld hij Though Dr.inKittell acknowledged thatwerd, forty gaf polio duidelijk verstaan de stad met as zijnnormally 429 000 reincases wastemore thandat twice as many woners had met wat he eenwanted epidemie portedgeenszins this earlyteinmaken the polio season, it van poliomyelitis mocht heten. iederewas zomer clearly understood that the cityZoals of 429,000 by diende mensuffering ook dezefrom zomer op zijn hoede te zijn en no means what could be characterde gepaste treffen, maar ized as an hygiënische epidemic of maatregelen poliomyelitis.teThis summer vooralsnog was er geen voor het soort paniek as every summer, there reden was reason for concern and dat achtentwintig jaar eerderto‘begrijpelijkerforouders the proper hygienic precautions be taken, but wijs’ aan deasdag gelegd, gedurende de grootthere was yethadden no cause for the sort of alarm that ste uitbraak van de ziekte die ooit was geregistreerd had been displayed by parents, “justifiably enough,” –twenty-eight de polio-epidemie van 1916 in het years earlier, during theNoordoosten largest outvan de Verenigde Staten, meer dan 27 000 break of the disease evermet reported—the 1916 gevalpolio len, waarvan met dodelijke afloop. In Newark epidemic in 6000 the northeastern United States, when hadden zichbeen toenmore 1360 than gevallen voorgedaan, 363 met there had 27,000 cases, with 6,000 dodelijke afloop. deaths. In Newark there had been 1,360 cases and 363 Maar een paralytische ziekte waardoor jonge mendeaths. sen Now blijvend invalide en with misvormd raakten of alleen even in a year an average number of nog in een buisvormige respirator polio – de zogecases, when the chancesstalen of contracting were heten long – konden ademen, dieinwegens muchijzeren reduced from what they’d been of back 1916, verlamming van dethat ademhalingsspieren de dood tot a paralytic disease left a youngster permanently gevolg kon hebben, bracht zelfs intoeen jaar met een disabled and deformed or unable breathe outside middelmatig aantal respirator gevallen, tank en known dus veel minder a cylindrical metal as an iron kans om polio te lopen dan destijds in of 1916, grolung—or thatop could lead from paralysis the restepiratory nervositeit bij detoouders teweeg en muscles death—caused theondermijnde parents in de gemoedsrust van kinderen die gedurende de zomermaanden geen school hadden en de hele dag tot diep in de lange schemeravond buiten konden spelen. De angst voor de gruwelijke gevolgen van een ern-


02-09-10 10:36

211

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. stige besmetting metacknowledged polio was des that te heviger omdat Though Dr. Kittell forty polio er geen bestond denormally ziekte terebecases wasmedicijn more than twice waarmee as many as handelen was, noch een polio vaccinseason, dat er he immuun ported this early in the wantedvoor it maakte. Polio – of kinderverlamming, zoals de clearly understood that the city of 429,000 wasziekte by werd genoemd toen from men nog kleine no means suffering whatdacht coulddat bevooral characterkinderen besmet werden – konThis iedereen trefized as anermee epidemic of poliomyelitis. summer fen, zonder aanwijsbare reden. Al waren het meestal as every summer, there was reason for concern and kinderen onderhygienic de zestien die het kregen, ookbut volfor the proper precautions to be taken, wassenen acute zoals there was konden as yet noeen cause for infectie the sort oplopen, of alarm that de president van de“justifiably Verenigde enough,” Staten was hadtoenmalige been displayed by parents, overkomen. twenty-eight years earlier, during the largest out break Franklin Delano het beroemdste polio of the diseaseRoosevelt, ever reported—the 1916 polio slachtoffer, de ziekte als United vitale man van negenepidemic inkreeg the northeastern States, when endertig moest daarna worden bij het there hadenbeen more thanondersteund 27,000 cases, with 6,000 lopen, zware beenbeugels staal deaths.en Inbovendien Newark there had been 1,360van cases anden leer 363 dragen deaths.om rechtop te kunnen staan. De liefdadige instelling die fdr hij in het Witte Now even in ahad yearopgericht with an toen average number of Huis de the March of Dimes, zamelde geld voor cases,zat, when chances of contracting polioinwere onderzoek en voor steun aanback de familie van much reduced fromfinanciële what they’d been in 1916, polioslachtoffers; mogelijkpermanently was om gea paralytic disease hoewel that left het a youngster deeltelijk of zelfs volledig te herstellen, gebeurde dat disabled and deformed or unable to breathe outside vaak pas na maanden of jarentank van known kostbareasbehandea cylindrical metal respirator an iron ling en revalidatie in het Elk jaar werd een lung—or that could leadziekenhuis. from paralysis of the resinzamelingsactie waarbij alle piratory musclesgehouden to death—caused thejongeren parents hun in dubbeltje bijdroegen aan de strijd tegen de ziekte, ze doneerden het op school of stopten het in de collectebussen die ouvreuses in de bioscoop lieten rondgaan, en door het hele land verschenen in winkels, kanto-


02-09-10 10:36

12 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. ren en schoolgangen dan affiches met deforty tekst polio ‘Ook Though Dr. Kittell acknowledged that affiches ucases kunt was helpen!’ ‘Helpt bestrijden!’, moreen than twicepolio as many as normally revan kinderen in een een liefhe klein meisje ported this early in rolstoel the polio– season, wanted it met beenbeugels dat that verlegen op haar duim sabbelde, clearly understood the city of 429,000 was by een jongetje met beenbeugels dat dapper no keurig means klein suffering from what could be characteren hoopvol lachte – affiches die de angstaanjagende ized as an epidemic of poliomyelitis. This summer mogelijkheid om de ziekte krijgen zo reëel as every summer, there wastereason foreens concern and maakten voor overigens kinderen. for the proper hygienic gezonde precautions to be taken, but there De zomers waren broeierig hetoflaaggelegen was as yet no cause for theinsort alarm that Nhad ewark, omdat de voor“justifiably een deel werd ombeenendisplayed by stad parents, enough,” geven door uitgestrekt drasland – een geduchte bron twenty-eight years earlier, during the largest outvan malaria de tijdever dat ook die ziekte 1916 onbeheersbreak of theindisease reported—the polio baar was – in moesten we altijd hele muggenzwermen epidemic the northeastern United States, when doodmeppen of van onsthan afslaan als we ’s avonds there had been more 27,000 cases, with buiten 6,000 op klapstoeltjes in dethere stegen enbeen op de1,360 opritten deaths. In Newark had caseszaten, and weggevlucht 363 deaths. uit onze verstikkende woninkjes waar alleen eeneven koude en an ijswater soelaas boden Now in adouche year with average number of voor dewhen helse the hitte. Dit was in de tijd dat aircondicases, chances of contracting polio were tioning nog geen gemeengoed toen kleine much reduced from what they’dwas, been backeen in 1916, zwarte elektrische op een tafel gezet om a paralytic disease ventilator, that left a youngster permanently binnenshuis zoeltje op wekken, nauwelijks nog disabled andeen deformed or te unable to breathe outside verlichting bracht de temperatuur opliep tot a cylindrical metalzodra respirator tank known as an iron boven de vijfendertig graden, die zomer lung—or that could lead fromzoals paralysis of thegereresgeld wel een week tot tien dagen achtereen het geval piratory muscles to death—caused the parents in was. Buiten staken de mensen citronellakaarsen aan en spoten insecticide van het merk Flit om de muggen en vliegen weg te houden, die zoals bekend malaria, gele koorts en tyfus hadden overgebracht en vol-


02-09-10 10:36

213

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. gens velenDr. in Newark, te beginnen met Though Kittell acknowledged thatburgemeester forty polio Drummond – die voor de ashele stad campagne cases was more than twice many as een normally reonder dood die vlieg’ had portedhet thismotto early‘Sla in the polio season, heafgekondigd wanted it –clearly ook polio overbrachten. Wist of mug understood that the cityeen of vlieg 429,000 wasdoor by de van een woning te dringen of via een no raamhorren means suffering from what could be characteropen deur binnen vliegen, dan This werd summer het insect ized as an naar epidemic of te poliomyelitis. hardnekkig achtervolgd metreason Flit en as every summer, there was forvliegenmepper concern and uit dat het met zijn bacilbeladen poten opbut een for angst the proper hygienic precautions to be taken, van dewas slapende there as yet kinderen no cause van for het the gezin sort ofneerstreek alarm thaten de met polioby besmette. Omdat toenenough,” niemand hadkleine been displayed parents, “justifiably wist wat de infectiehaard was kon bijna alles argwaan twenty-eight years earlier, during the largest outoproepen, zelfs de broodmagere straatkatten die de break of the disease ever reported—the 1916 polio vuilnisemmers onze binnenplaatsen belaagden, epidemic in theopnortheastern United States, whende verwilderde zwerfhonden hongerig de 6,000 huizen there had been more thandie 27,000 cases,om with slopen en trottoir onderpoepten, en deand duideaths.en Instraat Newark there had been 1,360 cases ven in de dakranden koerden en de stoepen voor 363 die deaths. de Now huizeneven bevuilden metwith hunan krijtwitte in a year averageuitwerpselen. number of In de eerste van deofuitbraak – voordat Gecases, when maand the chances contracting polio de were zondheidsdienst had what erkend dat het omback een in epidemie much reduced from they’d been 1916, ging – was disease de gemeentereiniging begonnen de enora paralytic that left a youngster permanently me straatkattenpopulatie de stad systematisch uit disabled and deformed orvan unable to breathe outside te roeien, al wist niemand of die katten meer met poa cylindrical metal respirator tank known as an iron lio te maken huiskatten. lung—or thathadden could dan leadtamme from paralysis of the res piratory Wel wist iedereen het een uiterst muscles to dat death—caused thebesmettelijke parents in ziekte was, die louter door de fysieke nabijheid van al geïnfecteerde mensen kon worden overgedragen op gezonde mensen. Toen het aantal gevallen in de stad – en daarmee de collectieve angst – gestaag toenam


02-09-10 10:36

14 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. mochten uit onze wijkthat van forty hun ouders Though veel Dr. kinderen Kittell acknowledged polio opeens nietmore meerthan naartwice het grote openbare zwembad cases was as many as normally revan het Olympic het aangrenzende Irvingported this early Park in theinpolio season, he wanted it ton, werd het hun verboden de429,000 ‘luchtgekoelde’ clearly understood that the naar city of was by buurtbioscopen te gaan en what verboden naar het no means suffering from coulddebebus charactercentrum te epidemic nemen ofofdoor Down Neck Wilized as an poliomyelitis. Thisnaar summer son Avenue te lopen om was in het Ruppert Stadiumand de as every summer, there reason for concern Nfor ewark Bears, hygienic ons honkbalteam, te to zien spelen.but Er the proper precautions be taken, werd gedrukt gebruik te maken thereons wasopashet yethart no cause forgeen the sort of alarm that van toiletten drinkfonteintjes, geen slok hadopenbare been displayed by of parents, “justifiably enough,” van andermansyears flesje earlier, prik te nemen, geenlargest kou teoutvattwenty-eight during the ten, nietofmet te spelen, geen break thevreemde disease kinderen ever reported—the 1916boeken polio uit de openbare te lenen, etenswaar epidemic in thebibliotheek northeastern Unitedgeen States, when van straatventers te kopen, niet opcases, te bellen een there had been more than 27,000 with in 6,000 telefooncel pas tethere eten als onze handen deaths. In en Newark hadwe been 1,360 casesgronand dig 363hadden deaths.geboend met water en zeep. We moesten alle Now fruit en groente wassen we het aten, en we even in a year withvoor an average number of moesten uit dethe buurt blijven iedereen die er slecht cases, when chances ofvan contracting polio were uitzag over een typisch klaagde. muchof reduced from whatpoliosymptoom they’d been back in 1916, aMen meende dat that je een het best permanently voor besmetparalytic disease leftkind a youngster ting met polio kon behoeden doortohet de stadshitte disabled and deformed or unable breathe outside domweg te laten ontlopen en naar zomerkamp in a cylindrical metal respirator tankeen known as an iron delung—or bergen of opcould het land sturen. Of anders dereszothat leadtefrom paralysis of the mer een kleine honderd kilometer verderop in Jersey piratory muscles to death—caused the parents in Shore door te brengen. Een gezin dat het kon betalen huurde een slaapkamer met gebruik van keuken in een pension in Bradley Beach, een anderhalve kilometer lange strook zand met promenade en zomerhuisjes die


02-09-10 10:36

215

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. al tientallen in trek was bij de joden van Noord- Though Dr.jaren Kittell acknowledged that forty polio Jersey. Daar zaten de twice moeder en de as kinderen dan cases was more than as many normally re-de hele week aan het strand de frisse verster kende zeeported this early in theom polio season, he wanted it lucht te ademen en voegde de of vader zich de clearlyinunderstood that the city 429,000 wasweekby ends en vakanties bijfrom hen. what Het was natuurlijk bekend no means suffering could be characterdat zomerkampen kustplaatsjesThis ook wel gevalizederasinan epidemic of en poliomyelitis. summer len van polio voorkwamen, omdat bij lange as every summer, there wasmaar reason fordat concern andna niet omproper de aantallen gingprecautions die thuis intoNbe ewark werden for the hygienic taken, but gemeld, was er cause alom van overtuigd de stedethere was as men yet no for the sort ofdat alarm that lijke omgeving met by zijnparents, smerige“justifiably straten en enough,” stilstaande had been displayed lucht besmetting in de hand werkte, een verblijf twenty-eight years earlier, during terwijl the largest outbinnen of gehoorsafstand van de1916 zee, polio op het break ofgezichtsthe disease ever reported—the land of in in dethe bergen de best denkbare garantiewhen bood epidemic northeastern United States, om aanhad de been ziektemore te ontkomen. there than 27,000 cases, with 6,000 deaths. Dus gingen de bevoorrechte bofkonten zoIn Newark there had been 1,360 voor casesde and mer de stad uit terwijl wij allemaal achterbleven en 363 deaths. deden wat we juist niet moesten gezien het verNow even in a year with an doen, average number of moeden dat ook ‘overmatige inspanning’polio een mogecases, when the chances of contracting were lijke oorzaak vanfrom poliowhat was:they’d we speelden softbal, de ene much reduced been back in 1916, inning na de andere en left het aene wedstrijdje na het ana paralytic disease that youngster permanently dere, op het van de disabled andgloeiende deformedasfalt or unable to schoolspeelplaats, breathe outside holden de hele dag respirator rond in detank extreme hitte, dronken a cylindrical metal known as an iron gulzig uit het fonteintje, zaten tussen inlung—or thatverboden could lead from paralysis of the de resnings dicht opeengeperst op een bank, afgedragen piratory muscles to death—caused thedeparents in groezelige handschoen waarmee we op het veld ons voorhoofd afveegden opdat het zweet ons niet in de ogen droop stijf tussen onze knieën geklemd – dolden en keetten in ons drijfnatte poloshirt en onze stinkende


02-09-10 10:36

16 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. gympen, te bedenken dat onze Thoughzonder Dr. Kittell acknowledged thatachteloosheid forty polio ieder weleens veroordelen levenslange casesvan wasons more than kon twice as many astot normally reopsluiting in een en season, de bevestiging van de ported this earlyijzeren in thelong polio he wanted it lichaam. vreselijkste angsten van hetthe clearly understood that city of 429,000 was by no Er means kwamen nooit veel eenbestuk of tien suffering frommeer whatdan could charactermeisjes speelplaats, voornamelijkThis kinderen van ized asop ande epidemic of poliomyelitis. summer acht, negen jaar die je meestal zag for touwtjespringen as every summer, there was reason concern and achter speelveld, waarprecautions dat overging smalle, for thehet proper hygienic to in beeen taken, but voor schoolstraat. de meisjes thereverkeer was as afgesloten yet no cause for the sortAls of alarm that niet ze het straatje om hadtouwtjesprongen been displayed bygebruikten parents, “justifiably enough,” tetwenty-eight hinkelen, tikkertje te doen, te bikkelen of om er years earlier, during the largest outde godganse vrolijk met een roze rubberballetje break of thedag disease ever reported—the 1916 polio teepidemic stuiteren.inSoms, als de meisjes met twee tegen elthe northeastern United States, when kaar inhad draaiende touwen kwam een van there been more thansprongen, 27,000 cases, with 6,000 de jongens aanstuiven, meisje deaths. In ongevraagd Newark there had beenduwde 1,360 het cases and dat in de bocht wilde springen opzij, dook tussen 363net deaths. de touwen en begon spottend favoriete springNow even in a year with anhet average number of liedje de meisjes te galmen terwijl hij polio expreswere vercases,van when the chances of contracting strikt in from hun zwiepende ‘N,inik1916, heet muchraakte reduced what they’dtouwen. been back Nijlpaard...!’ Dan gilden meisjes ‘Hou op! Hou a paralytic disease that leftdea youngster permanently op!’ en riepen om hulpor naar detospeelplaatsleider, disabled and deformed unable breathe outside die, ongeacht metal waar hij op dat tank moment stond, a cylindrical respirator known as analleen iron maar tegenthat de lastpost (bijna altijd dezelfde) hoefde lung—or could lead from paralysis of the restepiratory brullen:muscles ‘Schei uit, Myron! Als je de to death—caused themeisjes parentsniet in met rust laat ga je maar naar huis!’ Daarop bedaarde het tumult meteen, vlogen de touwen algauw weer strak door de lucht en hervatte de ene springster na de andere het deuntje:


02-09-10 10:36

217

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. A, ikDr. heet Agnesacknowledged that forty polio Though Kittell En mijn man die twice heet Alphonse, cases was more than as many as normally rekomen portedWij this earlyuit inAlabama, the polio season, he wanted it we brengenthat julliethe appels! clearlyEnunderstood city of 429,000 was by no means suffering from what could be characterik heet Bev of poliomyelitis. This summer ized asB,an epidemic En summer, mijn man there die heet Bill, as every was reason for concern and komen uit Bermuda for theWij proper hygienic precautions to be taken, but jullie bieten! there En waswe asbrengen yet no cause for the sort of alarm that had been displayed by parents, “justifiably enough,” C, ik heet... twenty-eight years earlier, during the largest outbreak of the disease ever reported—the 1916 polio Op hun vaste aan de rand van de speelplaats epidemic in thestek northeastern United States, when improviseerden de meisjes zich cases, met hun there had been more than 27,000 with kinder6,000 stemmen A naar Z en lieten deaths. Invan Newark there hadweer beenterug, 1,360en cases andin elk 363couplet deaths. het naamwoord aan het eind van de regelsNow allitereren, onzinnig. Uitgelaeven in asoms yearvolkomen with an average number of ten heen en the weer springend en huppelend tenzij cases, when chances of contracting polio– were Myron Kopferman eenthey’d soortgenoot ze hinderlijk much reduced from of what been back in 1916, kwam nabouwen straalden ze een verbazingweka paralytic disease –that left a youngster permanently kende energie uit; vanaf de vrijdag in junioutside waarop disabled and deformed or unable to breathe het schooljaar eindigde tot detank dinsdag na as Labor Day a cylindrical metal respirator known an iron waarop schooljaar begon en ze alleen lung—orhet thatnieuwe could lead from paralysis of the resnog na school en to in de pauze konden piratory muscles death—caused thetouwtjesprinparents in gen, verlieten ze dat straatje uitsluitend wanneer de speelplaatsleider ze vanwege de hitte de schaduw van het schoolgebouw in stuurde. De speelplaatsleider dat jaar was Bucky Cantor, een


02-09-10 10:36

18 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. van de weinige jonge acknowledged mannen uit dethat buurt die,polio vanThough Dr. Kittell forty wege bijziendheid hem noopteaseen dikke bril casesde was more than die twice as many normally reteported dragen, in in de the oorlog Omdat meneer thisniet early poliovocht. season, he wanted it Cantor het voorafgaande schooljaar gymnastiek clearlysinds understood that the city of 429,000 was by gaf de Chancellor Avenue School, hij velen noop means suffering from what couldkende be charactervan op de speelplaats thuis waren van zijn izedons as die an epidemic of poliomyelitis. Thisalsummer gymlessen. Hij was there die zomer drieëntwintig en had na as every summer, was reason for concern and zijn aan South Side High, detaken, zowelbut rafor eindexamen the proper hygienic precautions to be ciaal alswas religieus highschool Newark, there as yet gemengde no cause for the sort ofvan alarm that aan Panzer College in East “justifiably Orange lichamelijke hadhet been displayed by parents, enough,” opvoeding gestudeerd. Hij was krap een twenty-eight years earlier, during the meter largestvijfenoutzestig, hoe disease atletisch en reported—the gedreven hij ook was, die break en of the ever 1916 polio lichaamslengte in northeastern combinatie met zijn States, slechtewhen ogen epidemic in the United had hem belet universitair niveau football, honkthere had beenopmore than 27,000 cases, with 6,000 bal of basketbal te spelen zijnbeen deelname indeaths. In Newark thereen had 1,360 aan casesdeand teruniversitaire competitie beperkt tot speerwerpen 363 deaths. en gewichtheffen. gedrongen lichaam stond Now even in aOp yearzijn with an average number of een stevige was of samengesteld krachtig cases, whenkop, the die chances contracting uit polio were open reduced aflopende delen: uitstekende much from whatbrede they’d been back jukbeenin 1916, deren, een hoog voorhoofd, hoekigepermanently kaak en een a paralytic disease that left aeen youngster lange rechte met een geprononceerde disabled andneus deformed or unable to breatheneusrug, outside die aan zijn profiel scherptetank van known de beeldenaar op a cylindrical metalde respirator as an iron een muntstuk lippenoftekenden lung—or thatverleende. could leadZijn fromvolle paralysis the reszich even muscles duidelijktoafdeath—caused als zijn spieren, zijn huid piratory theenparents in was het hele jaar door matbruin. Hij hield er al sinds zijn puberteit een soldatesk gemillimeterd kapsel op na. Vanwege die haardracht vielen zijn oren je extra op, niet omdat ze overdreven groot waren, want dat


02-09-10 10:36

219

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. waren ze Dr. niet,Kittell niet speciaal omdat ze zoforty dichtpolio tegen Though acknowledged that zijn aan lagen, hun van opzij caseshoofd was more than maar twice omdat as many as vorm normally reveel op de een kaartspel leek, of opitde ported thisschoppenaas early in theinpolio season, he wanted vleugels aan de gevleugelde de mythologie, clearly understood that thevoeten city ofuit 429,000 was by met een bovenrand die niet rondboog, bij de no means suffering from what could be zoals charactermeeste maar bijna in een punt uitliep. Voordat ized as oren, an epidemic of poliomyelitis. This summer zijn grootvader Bucky was gaan as every summer,hem there was reason for noemen concern stond and hij straatmakkertjes uit zijn kinderjaren for bij thede proper hygienic precautions to be taken, korte but tijd bekend Ace, bijnaam alleen ingegeven there was asalsyet no een cause for theniet sort of alarm that door zijn displayed voorlijke sporttalent ook door de onhad been by parents, maar “justifiably enough,” gewone structuur die oren. twenty-eight yearsvan earlier, during the largest out break Al met al gaven de ever schuine vlakken van1916 zijn gezicht of the disease reported—the polio de rookgrijze ogen achter zijnUnited bril – langwerpig epidemic in the northeastern States, whenen smal ogenmore van than een Aziaat een diep thereals haddebeen 27,000–cases, withverzon6,000 ken voorkomen, alsof ze niet in de schedel gedeaths. In Newark there hadzozeer been 1,360 cases and plaatst als wel erin uitgeslagen waren. De stem die 363 deaths. uit Now dit scherp wasnumber verrassend even gesneden in a year gezicht with an kwam average of hoog, geenofafbreuk aan de kracht die cases, maar when dat thedeed chances contracting polio were van hem uitging. Hijwhat hadthey’d het weerbarstige, much reduced from been back inslijtage1916, bestendige, opvallend van een a paralytic disease that stoutmoedige left a youngstergezicht permanently stevige op wieorjeunable kon bouwen. disabledjongeman and deformed to breathe outside a cylindrical metal respirator tank known as an iron Op een middag vroeg juli reden twee vol lung—or that could leadinfrom paralysis of auto’s the resItalianen van de East Side High School, van piratory muscles to death—caused the jongens parents in vijftien tot achttien, de straat achter de school in en parkeerden aan het begin, waar zich de speelplaats bevond. East Side High lag in Ironbound, de industriële achterbuurt waaruit tot dusver de meeste poliogeval-


02-09-10 10:36

20 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. len van deDr. stadKittell warenacknowledged gemeld. Zodra meneer CanThough that forty polio tor ze zag gooide handschoen op rehet cases wasstoppen more than twicehijaszijn many as normally veld – hijthis wasearly derdehonkman een van onze parported in the polio bij season, he wanted it tijtjes softbal – en draafde naar waar was de tien clearly understood that the citydeofplek 429,000 by onbekenden zich uit from de twee auto’s gestort. no means suffering what couldhadden be characterZijn gedraaide atletische drafje werd al naizedinwaarts as an epidemic of poliomyelitis. This summer gebootst de kinderen vanreason de speelplaats, evenals as everydoor summer, there was for concern and de manier precautions waarop hij zich elke but pas forgedecideerde the proper hygienic to bebij taken, licht opveren vancause de bal enthat het thereliet was as yet no forvan thezijn sortvoeten, of alarm subtiele schommelen van zijn gespierde schouders tijhad been displayed by parents, “justifiably enough,” dens het lopen.years Sommige zichoutzijn twenty-eight earlier,jongens during hadden the largest hele lichaamshouding eigen gemaakt, zowel als break of the disease ever reported—the 1916 op polio buiten het speelveld. epidemic in the northeastern United States, when there ‘Wat had komen doen, jongens?’ vroeg mebeenjullie morehier than 27,000 cases, with 6,000 neer Cantor. deaths. In Newark there had been 1,360 cases and 363 ‘Polio verspreiden,’ antwoordde een van de Italiadeaths. nen.Now Hij was die,with vol branie, als eerste uit of de evendegene in a year an average number auto’s gekomen. ‘Niet of dan?’ zei hij, koket cases,was when the chances contracting polioomkijwere kend bijval van hulptroepen, van wieinmeneer muchom reduced fromdewhat they’d been back 1916, Cantor meteen de indruk kreeg dat ze maar al te graag a paralytic disease that left a youngster permanently op de vuistand zouden gaan.or unable to breathe outside disabled deformed a‘Zo te zien komen jullie eerder onrust verspreiden,’ cylindrical metal respirator tank known as an iron zei meneerthat Cantor. ‘Iklead zoufrom maarparalysis weer rechtsomkeert lung—or could of the resmaken.’ piratory muscles to death—caused the parents in ‘Nee, nee,’ hield de Italiaanse knaap vol, ‘eerst een beetje polio verspreiden. Wij hebben het en jullie niet, dus dachten we dat we er hier maar eens wat van moesten rondspreiden.’ Al pratend wipte hij op


02-09-10 10:36

221

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. zijn hielenDr. omKittell te laten zien wat eenthat harde jongen Though acknowledged forty poliohij was. manier waarop hij losjes zijn duimen casesDe wasbrutale more than twice as many as normally rein de voorste tweeinriemlussen zijn he broek gehaakt ported this early the polio van season, wanted it hield diende niet minder dancity zijn of strakke blikwas om by zijn clearly understood that the 429,000 minachting kenbaar te maken. no means suffering from what could be character Meneer wees zijn schouder naar ons kinized as anCantor epidemic ofover poliomyelitis. This summer deren en summer, zei: ‘Ik ben hier was de speelplaatsleider, en ikand veras every there reason for concern zoek jullie de omgeving van de speelplaats te verlaten. for the proper hygienic precautions to be taken, but Jullie hiernoniets te for maken, en ikofverzoek jullie there hebben was as yet cause the sort alarm that beleefd omdisplayed weg te gaan. Wat dachten jullie ervan?’ had been by parents, “justifiably enough,” twenty-eight ‘Sinds wanneer er during een wetthe tegen poliooutveryearsbestaat earlier, largest spreiden, meneer de speelplaatsleider?’ break of the disease ever reported—the 1916 polio epidemic ‘Hoor ’sineven, is geen United lolletje. States, En er bestaat the polio northeastern when zeker van cases, de openbare orde. there een had wet beentegen moreverstoring than 27,000 with 6,000 Ik wil erIn geen politiethere bij hoeven roepen. Alscases jullieand nou deaths. Newark had been 1,360 eens uit eigen beweging vertrokken, voor ik jullie hier 363 deaths. door de politie laten weghalen?’ Now even inmoet a year with an average number of cases, Daarop deed aanvoerder van de meute, met when thedechances of contracting poliodie were gemak een kopfrom boven Cantor uitstak, een much reduced whatmeneer they’d been back in 1916, stap naar voren en that spoog opa straat. Een permanently paar centimea paralytic disease left youngster ter voor de van meneer Cantors gympen lag nu disabled andneus deformed or unable to breathe outside een uiteengespatte klodder slijmerig speeksel. a cylindrical metal respirator tank known as an iron lung—or ‘Wat moet meneer Cantor. stem thatdat?’ couldvroeg lead from paralysis of Zijn the resklonk nogmuscles kalm en hij daar stond, zijn armen piratory to zoals death—caused the parents in stijf over elkaar geslagen, was hij de vleesgeworden onverzettelijkheid. Hij liet zo’n stel hufters uit Ironbound niet over zich heen walsen of ook maar in de buurt van zijn jongens komen.


02-09-10 10:36

22 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. Though ‘Dat zei Dr. ik toch. Wijacknowledged verspreiden polio. We willen Kittell that forty polio mensen als more jullie niet cases was thanoverslaan.’ twice as many as normally re ported ‘Zeg, sodemieter opthe metpolio je “mensen this early in season,als hejullie”, wantedhè,’ it zei meneer Cantor, enthat hij the deedcity éénof snelle, nijdige clearly understood 429,000 wasstap by naar voren, suffering waarmee from hij vlak voor het gezicht van de no means what could be characterItaliaan te staan. geef je tienThis seconden om ized as kwam an epidemic of ‘Ik poliomyelitis. summer hier allemaal op te krassen.’ as every summer, there was reason for concern and for Dethe Italiaan Dat deed to hijbetrouwens properglimlachte. hygienic precautions taken, butal vanaf hij for uit the de sort autoofwas gestapt. therehet wasmoment as yet nodat cause alarm that ‘Want anders?’ vroegby hij. had been displayed parents, “justifiably enough,” twenty-eight ‘Dat heb ik gezegd. Dan roep ik dethe politie erbijoutom years earlier, during largest jullie te halenever en weg te houden.’1916 polio breakhier of weg the disease reported—the epidemic Daarop spoog Italiaan nog eens, States, ditmaalwhen vlak in the de northeastern United naast Cantors gympen, meneer theremeneer had been more than 27,000encases, withCantor 6,000 riep naarIndeNewark jongen there die daarnet aan1,360 slag had deaths. had been caseszullen and zijn die nu, zoals wij allemaal, zwijgend toekeek 363en deaths. hoe Now meneer Cantor de tien Italianen overblufte. even in a year with an average number‘Jerof ry,’ zei when meneer naar mijn polio kamer.were Bel cases, theCantor, chances‘vlug, of contracting de politie. Zeg dat je what voor they’d mij belt. En back dat ikinze hier much reduced from been 1916, nodig heb.’ disease that left a youngster permanently a paralytic disabled ‘Gaan die opsluiten dan?’ vroeg de Italiaanse andmij deformed or unable to breathe outside gangmaker. me in detank bak known stoppenasomdat ik a cylindrical‘Gaan metaldie respirator an iron op die geweldige Weequahic-stoep van jeofspuug? Is lung—or that could lead from paralysis the resde stoep ook van jou brillejood?’ the parents in piratory muscles todan, death—caused Meneer Cantor gaf geen antwoord en bleef rustig op zijn post tussen de kinderen die daarnet op het geasfalteerde terrein achter hem hadden gesoftbald en de Italiaanse gasten uit die twee auto’s, die daar


02-09-10 10:36

223

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. nog steedsDr. opKittell de straat aan de rand van speelplaats Though acknowledged thatdeforty polio stonden ieder henasdemany sigaret die hij rookte cases wasalsof more thanvan twice as normally rezo kon weggooien een wapen te gaan ported this early inom theineens poliomet season, he wanted it zwaaien. Maar toenthat Jerry van was meneer clearly understood the terugkwam city of 429,000 by Cantors kamertje in from het souterrain – waar hij volgens no means suffering what could be characteropdracht politie had gebeld – warenThis de twee auto’s ized as andeepidemic of poliomyelitis. summer en hun sinistere Kort reed as every summer,passagiers there wasweg. reason fordaarop concern andde patrouillewagen voor enprecautions kon meneerto Cantor de agenfor the proper hygienic be taken, but ten dewas beide geven, die sort hij zich gedurende there as kentekens yet no cause for the of alarm that de hoofd “justifiably had geprent. Pas nahadwoordenstrijd been displayedinbyhet parents, enough,” dat de politie was begonnen de kinderen twenty-eight yearsweggereden earlier, during the largest outachter hetthe hekdisease de Italianen te bespotten. 1916 polio break of ever reported—the epidemic Verspreid het hele gedeelte van States, de straat waar in over the northeastern United when de Italiaanse knapen bijeen hadden gestaan bleken there had been more than 27,000 cases, with 6,000 fluimen te Newark liggen, there ruim zes deaths. In had vierkante been 1,360meter cases natte, and kledderige, 363 deaths.gore vuiligheid, die er zonder meer uitzag als Now een ideale Cantor stuurde even inziektehaard. a year withMeneer an average number of twee naar het souterrain van depolio school om cases,jongens when the chances of contracting were een paar emmers te halen, die in de kamer conmuch reduced from what they’d been backvan in de 1916, ciërge met warm en ammonia te vullen en daara paralytic diseasewater that left a youngster permanently na over de straat uit te storten totdat die brandschoon disabled and deformed or unable to breathe outside was gespoeld.metal Terwijl hij keek hoe de kinderen het a cylindrical respirator tank known as an iron slijm wegspoelden moest Cantorof denken aan lung—or that could lead meneer from paralysis the resdie keer dat hij alsto jongetje van tien de achter piratory muscles death—caused theruimte parents in de kruidenierszaak van zijn grootvader had moeten schrobben nadat hij daar een rat had afgemaakt. ‘Wees maar niet bang,’ zei meneer Cantor tegen de jongens. ‘Die komen niet terug.’ En hij haalde een


02-09-10 10:36

24 2

o sore throat, nausea, stiff neck, joint pain, or fever. geliefde vanacknowledged zijn grootvaderthat aan:forty ‘Zo polio is het Thoughuitspraak Dr. Kittell leven er gebeurt wat raars,’reen casesnou waseenmaal, more than twice as altijd manywel as normally voegde spelers, portedzich thisweer earlybij inde the polio waarna season, het he wedstrijdwanted it jeclearly werd hervat. De jongens diecity aanof de429,000 andere kant understood that the was van by het meter hoge ijzerdraadhek rondom de speelno vijf means suffering from what could be characterplaats stonden toe te of kijken, waren erThis diep summer van onized as an epidemic poliomyelitis. der de indruk zoalsthere meneer de Italianen had as every summer, was Cantor reason for concern and aangepakt. Zijnhygienic zelfbewuste, gedecideerde houding, for the proper precautions to be taken, but zijn gewichthefferskracht, waarmee there was as yet no causehet forenthousiasme the sort of alarm that hij elke dagdisplayed weer samen met ons“justifiably softbalde –enough,” door dat had been by parents, alles was hij bijyears de vaste klanten van the de speelplaats twenty-eight earlier, during largest out-al populair de dag ever dat hij er als leider was break ofvanaf the disease reported—the 1916begonpolio nen, maar na het northeastern incident met United de Italianen werd hij epidemic in the States, when een regelrechte beschermende, there had been held, more een thanverafgode, 27,000 cases, with 6,000 heroïsche broer, vooral voor degenen dieand zelf deaths. Inoudere Newark there had been 1,360 cases een 363oudere deaths.broer in de oorlog hadden. Later week twee van de jongens Nowdie even in akwamen year with an average number die of op de speelplaats waren tijdens het bezoekje de cases, when the chances of contracting poliovan were Italianen een paar dagen softballen. much reduced from what achtereen they’d beenniet back in 1916, Op de eerstedisease ochtend ze bij het permanently wakker wora paralytic thathadden left a youngster den allebei hoge koorts or enunable een stijve nek, enoutside op de disabled and deformed to breathe tweede avondmetal – toen ze krachteloos en slap in iron hun a cylindrical respirator tank known as an armen en benen werden moeite met of ademhalen lung—or that could leaden from paralysis the reskregen – moesten per ambulance naar het piratory muscles ze to ijlings death—caused the parents in ziekenhuis worden gebracht. Een van hen, Herbie Steinmark, was een mollige, klunzige, gemoedelijke jongen van twaalf, die vanwege zijn onbeholpenheid op sportgebied meestal als rechtsvelder en laatste in


02-09-10 10:36

nemesis Bezige Roth Nemesis 1e.indd :36

Recommend Documents