Neemt u trouw uw medicatie in ?
Josbert Keller, MDL arts Judith Schornagel, ziekenhuisapotheker 21 februari 2012
Patient, 26 jaar • Sinds 2006 colitis ulcerosa, milde vorm • Werkt 6 dagen in de week als heftruckchauffeur • Jaarlijks last van een episode met bloederige diarree, waarvoor extra medicatie nodig • Gebruikt dagelijks mesalazine tabletten • • Maart 20011: Prednison stootkuur • Nadien: start zetpillen + tabletten 1x/dag » Houdt echter bloederige diarree!
• Juni 20011: colonoscopie: milde ontsteking » Wat is er aan de hand?
Patient, 26 jaar • Verwezen naar IBD-verpleegkundige: is moe, veel stress van het werk, lange dagen, geen begrip op werkvloer. Gebruikt de medicatie niet trouw. • Controle bij arts: gaat goed, begrijpt nu belang van medicatie • Geen bloederige diarree meer
Waarom medicatie ?
• 1. om de acute fase van de ziekte te behandelen
• 2. onderhoud: om te zorgen dat de acute fases ( opvlammingen) zo lang mogelijk wegblijven
Wat weten we over inname geneesmiddelen? • “ therapietrouw”
• …..gemiddeld. 40-70% van alle
patiënten neemt altijd de medicatie in
…65-70 % van de IBD patiënten neemt altijd de medicatie in
Regelmatig ontrouw, waarom is dat zo erg?
• De medicatie vormt een a.h.w bescherming tegen opvlammingen • Veel geneesmiddelen hebben tijd nodig om deze bescherming op te bouwen
• Na onderbreking moet je steeds weer op nieuw opbouwen • (verg. achterstand voetbalwedstrijd)
Ziekteproces krijgt kansen! De tegenstander zit niet stil..
therapietrouw is overal nodig
• 2 dd tandenpoetsen
• Voldoende sporten en gezond eten (Vitamines!) • Anticonceptiepil • Maar ook: • Virusprogramma computer up -daten
• poetsen van de auto om roest te voorkomen
Gevolgen van therapie ontrouw bij cu: geen 5-ASA innemen bij colitis ulcerosa:
3x hogere kans op een opvlamming en een verhoogde kans op ziekenhuisopname en mogelijk verhoogde kans op darmkanker
Redenen om geneesmiddelen niet in te nemen… • • • • •
ik heb last van bijwerkingen het is lastig te combineren met mijn werk; gedoe ik vind de toediening vervelend. ik weet niet of ik er mee kan autorijden; alcohol ik vergeet het gewoon in te nemen/af te halen bij de apotheek
• Ongemak, onhandig, makkelijk te vergeten
Redenen om geneesmiddelen niet in te nemen… • Ik merk niet ( meer) dat het werkt…. • Ik heb het al zo lang gebruikt, het zal nu wel genoeg zijn • Ik vraag me af of het wel nodig is
• …..MOTIVATIE
Variant: niet innemen en dit niet vertellen • Ik durf niet tegen mijn dokter te zeggen dat ik ze niet
wil/kan innemen ..
Ik haal ze dus wel op bij de apotheek, .. maar ik gebruik ze niet…
Andere redenen…
“kunnen we hier wat aan doen?” • - MOTIVATIE !! • – Eenvoudigere doseerschema’s: • 1x daags ipv 3 x daags • Prettigere smaak – Makkelijker in te nemen • liever tablet dan klysma’s – Electronische hulpmiddelen – app; sms-
Hulpmiddelen • http://dimove.com/informatie.php
hulpmiddelen
http://duurzamegezondheidszorg.nl/mhealth-appvoor-therapietrouw
Hulpmiddelen
http://kassa.vara.nl/actueel/consumentennieuws/artikel/nieu ws/darmpatient-beter-af-als-hij-meebeslist-overbehandeling/
Maar het kan ook eenvoudiger..
geneesmiddelen een keer niet innemen… ………is dat nou zo erg? • Hoe vaak je het geneesmiddel moet toedienen – 3dd-2dd-1dd
• Hoe sterk de werkzaamheid het geneesmiddel is – Humira>prednison>5 asa
• De ernst van het ziekteproces op dat moment • Acute fase - onderhouds fase
Hoe lang duurt het alvorens het werkt? • Mesalazine preparaten (5-ASA)
na ca. 10 dagen
• Prednison
binnen enkeledagen
• Azathioprine; mercaptopurine
werkt na 3-4 maanden
• Methotrexaat
na 1-2 weken
• Remicade en Humira
na een paar dagen
(Salofalk, Pentasa, Asacol, Mesavant)
Hoe lang moet ik het gebruiken ? • Mesalazine preparaten (5-ASA):
Levenslang
• Azathioprine:
4-6 jaar
• Methotrexaat:
4-6 jaar
• Anti-TNF (Remicade en Humira):
Studies lopen
• Prednison:
Snel afbouwen
Een keer vergeten in te nemen, wat nu…? • Geen dubbele dosis nemen • Gewoon weer verder waar je gebleven bent • Meld het bij je polikliniek controle
Het gaat goed, toch door blijven gaan? • Ja! Juist wel! • Bespreek het met de arts of met de IBD-verpleegkundige of met de apotheker
Therapietrouw:
• Motivatie: • Laat U zelf goed voorlichten en overtuigen van de noodzaak Overleg over toedien(on)gemak • Vergeetachtigheid: • Probeer de medicatie inname tot een automatisme te maken. (koppel het aan een vast patroon)
Belang van medicatie, in getallen • 5-ASA (Salofalk, Pentasa, Asacol, Mesavant, etc.) hoeksteen in de behandeling van colitis ulcerosa • •
Klysma: 80% blijft in rustige fase na een jaar Pillen: 60% komt in rustige fase
• Klysma’s werken beter en sneller dan pillen • Combinatie van pillen en klysma superieur
Belang van medicatie in getallen • Azathioprine of thiopurines ( Immuran; Purinethol)
– Colitis ulcerosa: na 3 jaar 70% in rustige fase. Na een jaar de helft minder opvlammingen – Crohn: ca 4 mnd :de helft minder opvlammingen (80 vs 40%) Toename van dit effect met langere duur van gebruik.
Belang van medicatie : in getallen • Methotrexaat - Crohn : de helft minder opvlammingen (40 vs 20%)
Belang van medicatie: in getallen • Anti-TNF (Remicade ; Humira ) – Colitis ulcerosa :ca. 35% in rustige fase na 6 weken – Crohn ca. 65% effect na 10 weken
• Steroiden (Prednison, Entocort, Budenofalk) - Crohn : ca 70% effect binnen 4 maanden
Ideale medicatie
• • • •
Altijd effect Alleen effect , daar waar het nodig is Geen bijwerkingen Makkelijk in gebruik: 1x per dag/week/maand – tablet>zetpil>klysma> sc injectie>infuus • Makkelijk te bewaren
Soms tablet, soms klysma soms injectie
• Sommige geneesmiddelen werken via het bloed maar kunnen niet via het maag-darmkanaal worden opgenomen. • : geen tablet/zetpil mogelijk • (Humira, Remicade)
• Klysma/zetpil: direct op de plaats van werking te brengen • Minder bijwerkingen
Bijwerkingen • Mesalazine preparaten (5-ASA) • Alg: vrijwel geen bijwerkingen misselijkheid, braken, diarree, hoofdpijn, soms koorts (dosis verlagen) allergische bijwerkingen (dosis verlagen, ander merk), z: ontstekingen in het lichaam (nieren, hartzakje, longen, bloed) (stoppen) 1x/jaar controle nierfunctie
bijwerkingen: • Prednison;( budesonide) : dosis afhankelijk
Verhoging bloedsuiker bol gezicht Botontkalking ( altijd vit d en kalktabletten erbij) Dunne huid Verhoogde bloeddruk Depressie energie verhogend en daardoor slecht slapen etc
Bijwerkingen Methotrexaat (MTX)
Azathioprine ( Immuran)
misselijkheid, diarree
misselijkheid, diarree
makkelijk infecties
makkelijk infecties
leverwaarden afwijkend ( controle 1x kwartaal)
leverwaarden afwijkend ( controle 1x per kwartaal) overgevoeligheid: koorts, rillingen, spierpijn, gewrichtspijn. ontsteking alvleesklier
bijwerkingen
• Anti-TNF (Remicade en Humira)
infuusreacties bij Remicade injectieplaats reactie bij Humira
makkelijk infecties hoofdpijn, misselijkheid, spierpijn
Dank u voor uw aandacht.
•Vragen???
Het avontuur van een geneesmiddel in het menslijk lichaam Hoe komt het geneesmiddel op de plaats van werking? 1.direct: zetpil, klysma ; (tablet ) 2.Via een omweg: het bloed
Hoe komt een geneesmiddel in het bloed: 1. tablet; (klysma; zetpil) 2.injectie
Soms duurt het even voor dat het werkt…
BIJWERKINGEN : waar let je op ? • Bijwerkingen : • Je merkt het vrijwel meteen – Zichtbaar; voelbaar
• Je merkt het niet : – Niet voelbaar , onzichtbaar – Wel meetbaar
• Je merkt het niet meteen maar het treedt later wel op : – Niet voelbaar , onzichtbaar, niet meetbaar,
Psychologische factoren:
• Depressie (3x) • Chronische stress • Psychiatrische problemen
