NEDERLAND & ORANJE
Docentenhandleiding
Welkom bij Paleis Het Loo! U gaat met uw klas het lesprogramma ‘Nederland & Oranje’ volgen. Hierbij hoort een voorbereidende les op school (60 minuten), een bezoek aan Paleis Het Loo (90 minuten) en een keuze uit een aantal afrondende lessen in de klas (45 minuten per les). Tijdens ‘Nederland & Oranje’ werkt u aan verschillende doelstellingen: • Leerlingen verdiepen hun kennis van de Nederlandse geschiedenis. • Leerlingen kunnen de Nederlandse geschiedenis koppelen aan de Oranjegeschiedenis. • Leerlingen leren over verschillende Oranjes, zowel in het stadhouderlijk als koninklijk tijdperk. • Leerlingen leren over persoonlijke en staatsrechtelijke aspecten van de Oranjegeschiedenis. • Leerlingen hebben respect voor cultureel erfgoed en kunstuitingen. • Leerlingen leren samenwerken. • Leerlingen leren hun mening te vormen en die onder woorden te brengen. ‘Nederland & Oranje’ sluit daarmee aan bij de kerndoelen van de leergebieden ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’ en ‘Kunstzinnige oriëntatie’. In deze handleiding vindt u tips en alle materialen die u tijdens het project kunt gebruiken. Heeft u vragen over ‘Nederland & Oranje’? Neemt u dan gerust contact met ons op. Wij zijn te bereiken via
[email protected] of per telefoon: 055-5772465. © Afdeling Educatie, Paleis Het Loo, 2015
Voorbereidende les (60 minuten) STAP 1 > Inhoudelijk Leid het onderwerp in aan de hand van de bijgevoegde Prezi. (https://prezi.com/jasm45cvp49q/nederland-en-oranje/) U kunt deze prezi klassikaal bekijken of ervoor kiezen de leerlingen deze op een geschikt moment zelf te laten bekijken. Tip: Stop tussendoor de prezi om de leerlingen aantekeningen te laten maken van dat wat ze gezien en gehoord hebben. Zij hebben de informatie uit de prezi nodig bij het spelen van het memoryspel. STAP 2 > Oranje-memory De leerlingen hebben door middel van de prezi een grote hoeveelheid informatie tot zich genomen. Met het Oranje-memoryspel verwerken zij deze kennis. Zij spelen het memory anders dan normaal: ze zoeken niet naar twee identieke kaartjes, maar naar de informatie (tekst) bij het portret (beeld) van de juiste personen. Gebruik hierbij werkblad 1: ‘Oranje-memory’ voor de kaartjes. Laat de leerlingen de kaartjes zelf uitknippen (op stevig papier) waarna ze het Oranje-memory gaan spelen.
1
NEDERLAND & ORANJE
Docentenhandleiding
STAP 3 > Organisatie Verdeel uw klas in groepjes van maximaal vijf á zes leerlingen. Elk groepje heeft een eigen begeleider (leerkracht of ouder). Deze begeleider begeleidt het groepje leerlingen tijdens het bezoek aan het informatiecentrum van Paleis Het Loo en tijdens de speurtocht door het paleis. Belangrijk: in verband met de eindquiz hebben we een even aantal groepjes nodig, omdat de groepjes tegen elkaar gaan spelen. Er is ruimte voor maximaal acht groepjes: tijdens de quiz wordt op acht touchscreens gespeeld. Omdat niet alle informatie in het informatiecentrum in de beperkte tijd kan worden bekeken, wordt de klas in tweeën gesplitst: de helft van de groepjes volgt het programma ‘Stadhouders’, de andere groepjes het programma ‘Koningen en Koninginnen’. Dit betekent dat er maximaal vier groepjes het programma ‘Stadhouders’ volgen en maximaal vier groepjes ‘Koningen en Koninginnen’. Minder groepjes is ook mogelijk, als er maar een even aantal ‘Stadhouders’-groepjes en ‘Koningen en Koninginnen’-groepjes is. In het paleis wordt steeds een groepje ‘Stadhouders’ aan een groepje ‘Koningen en Koninginnen’ gekoppeld. Deze koppeling bepaalt u ook. De gekoppelde groepjes werken in het paleis samen en daarna in de afrondende les op school.
Bezoek aan Paleis Het Loo (90 minuten) Bij het entreegebouw van Paleis Het Loo wordt u met uw klas ontvangen door de museumdocent. Wij verzoeken u de bevestiging van de museumles mee te nemen. De museumdocent neemt de groep eerst mee naar het informatiecentrum op het Stallenplein van Paleis Het Loo. Daar zien de leerlingen de geschiedenis van Nederland en de Oranjes in een tijdlijn naast elkaar. In het informatiecentrum gaan de leerlingen enkele opzoekopdrachten uitvoeren. Daarna volgt de eindquiz. Vervolgens bezoeken de leerlingen het paleis. Ze gaan op zoek naar herkenbare elementen van Oranjes die ze in de voorbereidende les op school of tijdens hun onderzoek in het informatiecentrum hebben leren kennen. Steeds gaat een groepje ‘Stadhouders’ op pad samen met een groepje ‘Koningen en Koninginnen’. De groepjes hebben elk een eigen werkblad met speurvragen, waarbij ze hun collega’s van het andere groepje nodig hebben voor de juiste antwoorden. Met elkaar zoeken ze naar de oplossingen en moeten zij een woord puzzelen van de ontdekte letters.
Afrondende les (45 minuten) STAP 1 > Kort samengevat Terug op school gaan de leerlingen in dezelfde groepen van ‘Stadhouders’ en ‘Koningen en Koninginnen’ bij elkaar zitten (dus in totaal maximaal vier duogroepen, net als tijdens het bezoek aan het paleis). Samen vullen zij werkblad 2: ‘Kort samengevat’ in. STAP 2 > Filosofisch gesprek ‘Macht van de koning’ U kunt ervoor kiezen om alle drie de onderstaande uitwerkingen uit te voeren, verdeeld over verschillende lessen. Probeer voor een mooie afsluiting van dit lesprogramma in ieder geval uitwerking 1 en het ‘Machtsspel’ uit uitwerking 3 met de leerlingen te behandelen.
2
NEDERLAND & ORANJE
Docentenhandleiding
Even in het kort het waarom van filosoferen, en hoe Samen over het onderwerp macht nadenken helpt om meer inzicht te krijgen en verschillende perspectieven te ontdekken. Daarvoor moet je wel leren goed te luisteren naar anderen en leren je eigen gedachten helder onder woorden te brengen. Maar gelukkig hoeft er niemand te winnen in een ‘filosofisch gesprek’. Sterker nog, het is heerlijk als een medeleerling een totaal ander idee of argument heeft. Dat maakt het spannend, interessant en kan juist helpen om een situatie beter te begrijpen. Zo’n ‘open’ houding moeten de meeste leerlingen wel eerst leren: respect hebben voor de gedachten en ideeën van een ander. Dit is een vaardigheid die de leerlingen in de toekomst zeker nodig hebben. Filosoferen helpt ook om wat meer duidelijkheid te krijgen over je eigen gedachten. Waarom denk je wat je denkt? Oftewel de leerlingen gaan reflecteren. Uw rol bij deze verwerkingslessen is vooral die van begeleider. U helpt de leerlingen bij de opstart en zorgt dat iedereen ruimte krijgt om zijn/haar gedachten onder woorden te brengen en naar elkaar te luisteren. U vormt eigenlijk samen met de leerlingen een filosofische onderzoeksgroep. Veel plezier en succes! UITWERKING 1 > Macht, wie en waarom Als alle groepjes het werkblad ‘Kort samengevat’ hebben ingevuld, start u het filosofisch gesprek met de openingsvraag: wie is de machtigste figuur uit de Oranjegeschiedenis? Eerst bespreken de groepjes dit onderling en komen al dan niet tot een eenduidige eindconclusie. Verzamel de antwoorden (in steekwoorden wie en waarom) op het digibord. Vervolgvragen: • Heeft macht te maken met: slim, dapper, rijk, onsterfelijk, onkwetsbaar, … (maak vooral ook gebruik van de voorbeelden die uit de groepjes komen)… zijn? • Ben je machtig als je dat zelf vindt of zegt, of als anderen dat vinden of zeggen? Verdieping: • Kun je macht weggeven? • Kun je je macht verliezen? Tussenafronding: • Maak met de groep een ‘macht’-woordspin als afronding. • Macht heeft te maken met …. • Voeg de woordspin eventueel toe aan de prezi. U kunt de prezi online kopiëren en zelf aanvullen. UITWERKING 2 > Macht, hoe en wat De leerlingen starten weer in de eerder samengestelde groepjes. U start met de volgende stelling: macht moet je laten zien. Eerst bespreken de groepjes dit onderling en komen al dan niet tot een eenduidige eindconclusie. Verzamel de antwoorden (in steekwoorden wie en waarom) op het digibord. Vervolgvragen: • Hoe weet je of iemand machtig is? • Is er iets nodig om machtig te kunnen zijn? • Kan iemand machtig zijn zonder het te weten? • Kan iemand machtig zijn zonder dat een ander het weet? Verdieping: • Wat is het tegenovergestelde van macht? • Is onmacht en machteloos hetzelfde? • Kun je een ander woord (zonder het woord macht erin) bedenken als tegenstelling?
3
NEDERLAND & ORANJE
Docentenhandleiding
Tussenafronding: • De woordspin aanvullen. • Schrijf nieuwe inzichten in het thema macht ook in de woordspin uit de eerste uitwerking, en voeg deze eventueel toe aan de prezi. UITWERKING 3 > Macht, invloed hebben en uitoefenen U kunt voor deze derde verwerkingsles kiezen uit twee verschillende openingen. Kies het openingsscenario dat het best bij uw groep past. 1. Eigen vraag van de groep Vraag de leerlingen om (evt. in tweetallen) vragen over macht hebben en macht uitoefenen te bedenken. Verzamel ze op het digibord en laat de groep de meest interessante vraag kiezen. 2. Startvragen voor het gesprek Als je macht hebt: Moet je je macht gebruiken? Of mag je je macht gebruiken? Verdieping: • Kun je teveel macht gebruiken? • Kun je te weinig macht gebruiken? Afronding (Geen) Machtsspel (speel dit spel bij voorkeur buiten of in een ruime gymzaal). Dit spel wordt gespeeld in een aantal kleine groepjes, afhankelijk van de beschikbare ruimte. Eén van de leerlingen van een groepje wordt aangewezen als koning(in). De anderen moeten proberen de koning(in) af te tikken. Degene die de koning(in) aftikt, wordt dan zelf koning(in). Tip: als de ruimte erg beperkt is, kan ervoor gekozen worden om de tikkers elkaars hand te laten vasthouden en samen in een rij te laten tikken. Nadat de koning(in) afgetikt is, wordt er een nieuwe koning(in) gekozen uit de tikkers. Iemand (u of één van de leerlingen) houdt met een stopwatch bij hoe lang iedereen koning(in) is. Het kan handig zijn om het bijhouden van de tijd door meerdere personen tegelijk te laten doen. Het kan soms snel gaan! Zorg voor een papier of bord op de muur waarop de tijd op te schrijven is. U kunt zelf bepalen hoe lang dit spel doorgaat. Als het spel stopt, kijkt u wie het langst koning(in) is geweest. Degene die het langst koning(in) is, wint het spel. Dat is de machtigste koning(in). Bespreek daarna met de leerlingen het verloop van het spel. Nu is het zo dat degene die het langst koning(in) is, de machtigste koning(in) is. • Wat doet diegene om te winnen? • Hebben winnen en macht iets met elkaar te maken of niet? • Heeft macht te maken met iets beter kunnen? • Zou je het spel zo kunnen veranderen dat de ‘machtsstructuur’ verandert? • Hoe zou je dat kunnen doen? • Probeer de voorstellen uit. Extra: bespreek dan opnieuw het verloop. Hoever zou je hiermee door kunnen gaan? Kun je bijvoorbeeld een spel bedenken waarin geen macht meer voorkomt? Heeft dit spel een nieuwe naam nodig? Bron: Filosoferen doe je zo
4
Prinses Beatrix
Willem van Oranje
NEDERLAND & ORANJE
Franse keizer Napoleon
> Liet zijn broer Lodewijk in Paleis Het Loo wonen
> regeerde van 1980 tot 2013
> Zijn broer was de eerste koning van Nederland
> Was begin 19e eeuw de baas in Nederland
Oranjeboom
>H et symbool van de familie van Oranje: dit is een boom waar sinaasappels aan groeien, die zijn immers Oranje.
>M oeder van koning Willem-Alexander
>N aamgever van het Huis van Oranje
>L eider van de Nederlandse Opstand
> 16e eeuw
> Eerste stadhouder
Werkblad 1: Oranje-memory
Koning Willem I
Koningin Juliana
NEDERLAND & ORANJE
Koning-stadhouder Willem III
> Koos voor een nieuwe naam en niet voor Willem VI, omdat hij koning werd
> Stierf kinderloos
> Kwam begin 19e eeuw naar Nederland nadat Napoleon verslagen was
> Vrouw van koningstadhouder Willem III
> Dochter van de Engelse koning
> Eén van de machtigste Oranjes ooit
> Zoon van Stadhouder Willem V
Mary Stuart
> Stadhouder van Nederland
> regeerde van 1948 tot 1980
> Koning van Engeland
> Bouwde Paleis Het Loo
> De moeder van prinses Beatrix
Werkblad 1: Oranje-memory
Koning Willem III
Koningin Wilhelmina
NEDERLAND & ORANJE
Stadhouder Willem V
> De over-oma van koning Willem-Alexander
Paleis Het Loo
> Zomerhuis van de Oranjes
> Getrouwd met koninginmoeder Emma
> Nu is het een museum
> 300 jaar geleden gebouwd
> Vader van koningin Wilhelmina
> Regeerde van 1898-1948
> Zijn zoon werd koning van Nederland
> Haar moeder was tot zij 18 jaar was regentes
> Niet geliefd bij het Nederlandse volk > Vluchtte eind 18e eeuw voor de Franse keizer Napoleon
> Toen haar vader, koning Willem III, overleed was ze eigenlijk al koningin
Werkblad 1: Oranje-memory
Koning Willem II
NEDERLAND & ORANJE
> Hij kreeg een zoon genaamd Willem…
> Getrouwd met Anna Paulowna, zus van de tsaar van Rusland
> Held van Waterloo
Werkblad 1: Oranje-memory
Werkblad 2: Kort samengevat
NEDERLAND & ORANJE
Koningen & Koninginnen
Stadhouders Belangrijkste ta
Belangrijkste ta
ak in Nederland
n stadhouders Hoe belangrijk zij Nederlandse geweest voor de geschiedenis?
ak in Nederland
n koningen en Hoe belangrijk zij eest voor de koninginnen gew hiedenis? Nederlandse gesc
Top twee van b elangrijkste personen
Top twee van b elangrijkste personen
1
1
2
urtenissen Belangrijkste gebe van jullie tijdens de regering nummer één
2
urtenissen Belangrijkste gebe van jullie tijdens de regering nummer één 1
1 2 2
Wat wij nog hee l graag zouden willen vragen aa n onze nummer één:
Wat wij nog heel graag zoude n willen vragen aan onze numm er één
:
9
