Nederland met hoenders ne
1
2 3 3a
4 5 8
7
6
9
10
13
12
14
11
15
17
16
18 19 20
1
Groninger Meeuw
7 Twentse Hoen
14 Ned. Sabelpoot kriel
2
Friese Hoen
8 Assendelfter Hoen
15
Hollandse kriel
3
Drentse Hoen
9 Lakenvelder
16
Schijndelaar
3a Drentse Hoen (Bolstaart)
10 Hollands Hoen
17
Kraaikop
4
Noord-Hollandse Hoen
11 Hollandse Kuifhoen
18
Eikenburger kriel
5
Nederlandse Uilebaard
12 Ned. Baardkuifhoen
19
Chaamse Hoen
6
Welsumer
13 Barnevelder
20
Brabanter
Ons Hoenderblad Misschien . . . wel het leukste blad van Nederland! Per jaar4 informatie boekjes voor maar € 13.—.
41ste jaargang nummer 3 September 2011
Nederlandsche Hoenderclub 111 jaar Dit is het 159ste verenigingsblad van de N.H.C. Ons Hoenderblad verschijnt 4 x per jaar Opgericht: Den Haag 11 februari 1900 Ons Hoenderblad geeft informatie aan fokkers en liefhebbers, over alles wat te maken heeft met de Nederlandse hoenderrassen. Speciaalclubs en Kleindierenverenigingen mogen artikelen uit “Ons Hoenderblad” overnemen, mits als bron Ons Hoenderblad, de auteur en de Nederlandsche Hoenderclub wordt genoemd. 1
BESTUUR EN REDACTIE Ereleden:
J.Th. Beumer Dr. Ir. A. Boks B.G. Schurink
Voorzitter:
P.A. Kroon
Maanderweg 25 0318 - 615 312
Ede 6711 NC
Secretaris:
W. Bleijenberg
Vossestaart 5 0297 - 281 896
Wilnis 3648 HP
De Wezeboom 4 0575 - 563 927
Brummen 6971 HP
Penningm.ster:H. de Boer
Otterlo Lieren Almelo
Bestuursleden:Mw. J. v.d. berg Walstein 77 den Besten 0341 – 267 647
Harderwijk 3848 AP
L. Hans
Edeseweg 40 0318 - 419 032
Bennekom 6721 JX
A.C.J.M. Taks
Rucphenseweg 33 076 – 597 17 87
Zundert 4882 KB
C. van der Wel
Breeuwerstraat 15 Dronten 0321 - 318 093 8251 HB
**************************************************** Redaktieleden: P.A. Kroon - W. Bleijenberg - L. Hans Redaktieadres:Maanderweg 25, 6711 NC Ede. Tel.:0318 615 312 Secretariaat: E-mail adres:
[email protected] Webmaster:
A.C.J.M. Taks www.nederlandsehoenderclub.eu
***************************************************** Contributie:t.n.v. Penningmeester Nederlandsche Hoenderclub. De Wezeboom 4 6971 HP Brummen. Giro nr. 532 934. Contributie slechts € 15.-- voor het jaar 2011. Automatische afschrijving € 13.— Betaling contributie vóór 1 april van het jaar. Nieuwe leden betalen binnen één maand na aanmelding van het lidmaatschap. Leden die de contributie niet hebben voldaan komen niet in aanmerking voor ereprijzen. 2
VOORWOORD Beste lezer…. Ode aan het kippenhok Fijne vakantie gehad? De wereld over getrokken naar verre oorden om figuurlijk in de schaduw, in het Engels gezegd the shadow, van de dagelijkse beslommeringen te belanden en daarna ontspannen en gesterkt terug te keren, zodat u het leven weer tegemoet kunt treden of u twintig bent? Of bleef u thuis? Weet u, daar kan je hetzelfde gebeuren. Tijdens uw bezigheden rond uw hobby bijvoorbeeld. Sheddism is een Engelse uitdrukking. Het woord is verwant aan: shadow, in het Nederlands gezegd schaduw. Sheddism, een Nederlands woord bestaat er niet voor, staat voor de behoefte om zich terug te trekken uit de alledaagse beslommeringen in de schaduw van het bestaan in een eigen ruimte als een schuurtje. Of bijvoorbeeld een kippenhok. Uw kippenhok. Een eigen plek om alles even de rug toe te keren en te vergeten. Een persoonlijk territorium. Met eigen bezigheden en eigen dieren en spulletjes. Een rustgevende en overzichtelijke omgeving. Om ongestoord rond te rommelen in een zelf ontwikkelde overzichtelijke eigen veilige wereld. Een wereld waarin wijzelf scheppen. De plek waaruit je gesterkt terug komt. Herkent u zich in het bovenstaande? Veel plezier aan uw ‘schaduwplekje’. Piet Kroon
SPECIAALCLUBS Friese Hoender Club Ids Willemsma moet een kleurrijke Fries zijn. Dat blijkt uit zijn erg leuke artikel, in het Fries en Nederlands, over blauwe Friese Hoenders. Ongeveer 1969 kocht hij voor tien gulden van een boer bij Vrouwenparochie een blauwachtige en een vuilwitte kip. Rond de boerderij liepen ook goud- en roodpellen. Hij kocht er een zwarte haan bij. Hij leende broedse Wyandottes om te broeden en binnen een paar jaar had hij een mooi toompje blauwe en zwarte kippen op het erf lopen. 3
Van fiets- en schaatsmaat Jan kreeg hij een broedmachine. Dat werkte nog beter. Eens kwam er een schoolmeester uit Franeker met ene Walsma langs om kippen te kopen. Later zorgde deze Walsma ervoor dat de kleurslag blauw bij de Friese Hoenders erkend werd. Ids Willemsma gaat zelf nauwelijks naar tentoonstellingen: “Al dat gezeur over een zwart vlekje of een zoompje” ligt hem niet zo. Blijkens zijn tekst is Ids niet enthousiast over schoolmeesterdominee-keurmeester: “die weer jankt over het feit dat blauw een ‘toestand’ is”.
Drentse Hoen Club De Groninger Meeuwen Club en de Drentse Hoen Club deelden een kraam in de Kleindierenboulevard tijdens de Noordshow. Daar ontdekten secretaris Wim Diemer ,van de eerstgenoemde club, en Jan Willem Diemer, penningmeester van de daarna genoemde club, dat ze familie zijn. Het werd er erg gezellig. Zie: www.drentsehoenclub.nl.
Barnevelderclub Als u dit leest is Dick de Boer geen voorzitter meer van de Barnevelderclub. Gijs Donkersteeg volgde hem op. Theo van Aken zette tegelijkertijd een punt achter zijn penningmeesterschap. Hans Stil volgde hem op. Op 23 april hield de club een foktechnische dag. De foktechnische commissie vroeg daarbij middels een fotopresentatie aandacht voor een aantal aspecten van het ras. Daarna werd het met gebruikmaking van levende dieren het een en ander nog eens nader toegelicht. De keurmeesters Aad Rijs en Hendrik Timmer hadden hiervoor gezorgd. De foktechnische commissie van de Barnevelderclub draait op volle toeren. De commissie heeft als doel: De ontwikkelingen van het ras en de kleurslagen te volgen en bewaken. Het signaleren van aandachts- en verbeterpunten. Het bevorderen van het verwerven en vastleggen van foktechnische kennis. Het ondersteunen van fokkers door middel van bijvoorbeeld adviezen. Het adviseren van het bestuur in geval val mogelijke wijzigingen in de standaard.
4
In april werd er een technische dag gehouden waarbij er een tiental aandachtspunten aan de orde kwamen. Er bloeit iets moois om het ras. De foktechnische commissie organiseerde in augustus een hokbezoek. Het doel is meer inzicht te krijgen in de vererving aan de hand van de praktijk van een fokker. De dieren werden er besproken in volgorde van hun afstamming. Een bijzonder en leerzaam initiatief. Ter navolging. Deze keer was men bij Cor Tensen.
BKU-club De BKUclub hield een fokkersdag in Brabant. De foktechnischecommis-sies verzorgden er een dierbespreking met dieren. Eind oktober in de eerste clubshow bij de Kernhemshow in Ede. Zie ook : www.bku-club.nl.
Nederlandse Kuif- en Baardkuifhoender Club De clubshow zal de komende jaren rouleren tussen Gallinova, Oneto en Noordshow. Dit jaar is Oneto aan de beurt. Er zal iedere vijf jaar een eigen clubshow gehouden worden. Luuk Hans nam afscheid als penningmeester van de club. Hij werd bij die gelegenheid tot erelid benoemd. Felicitaties ook van ons Luuk. Jammer dat de georganiseerde ‘zomerdag’ wegens gebrek aan belangstelling geannuleerd moest worden. De website, www.kuifhoenderclub.nl, heeft een nieuwe webmaster in de persoon van Johan Albada. De club is er terecht blij mee.
Hollandse Krielenfokkers Club In april verscheen het honderdste nummer van het clubblad van deze speciaalclub. Er werd goed uitgepakt: 86 pagina’s! Zie ook : www.hollandsekriel.nl. Er werd in dit nummer uitvoerig stilgestaan bij personen die veel voor het ras betekenden. Er passeerden namen als de heren: Van Gink, Donk, Korte, Deelder, Van der Sande, Otten, Schendstok, Borst, Vingerhoets en anderen. Een goed idee.
Nederlandse Sabelpootclub De Sabelpootclub heeft besloten weer mee te doen aan de Dag van het Levend Erfgoed van de stichting Zeldzame Huisdierrassen in Liempde op 28 augustus aanstaande. Omdat de Winschoter Pluimvee en Konijnenclub dit jaar honderd jaar bestaat heeft de club er een extra districtsshow ondergebracht. Datum: 24-26 november. Ronnie Siemes schreef een verslag over de clubshow bij Gallinova in 2010. 5
Hij schreef dat er daarbij extra aandacht was voor kopversierselen, stelling, grondkleur en tekening. Naar aanleiding hiervan vraagt hij aandacht voor onder andere: de kinlellen, voldoende hoogte van de stelling en de juiste grondkleur bij de kleur porselein(niet te donker). Kijkt u ook eens naar: www.sabelpootclub.nl. De invloed van Duits bloed heeft invloed op de Nederlandse Sabelpoot. Voorzitter Joop Hageman vraagt daarom aandacht voor het gewicht. Hij stelt voor om de dieren te wegen om zo een zuiverder beeld te krijgen.
Assendelfter Club
en
Noord-Hollandse
Blauwen
Het dertig jarig bestaan van de club wordt gevierd met een eendaagse Jubileumshow op zaterdag 15 oktober bij AKV in Amersfoort. Na de keuring volgt een feestrede waarvoor een bekende persoonlijkheid uit onze liefhebberij wordt uitgenodigd. We zijn benieuwd.
CLUBSHOWS Nederlandsche Hoender Club;www.nederlandsehoenderclub.eu. Clubshow; Oneto 9-12/11-12 Twentehallen Enschede Winter clubshow; Noordshow 5-1/7-1, Prins Bernardhoeve Zuid laren Districtshows; Peelhorstshow, Championsshow, Bollenstreekshow Kernhemshow en Martinishow.
Nederlandse Kuif-en Baardkuifhoenderclub;www.kuifhoenderclub.nl Clubshow; Oneto 9-12/11-12 Districtshows; Noordshow en Gallinova
Brabanter, Kraaikop en Ned. Uilebaard Club;www.bkuclub.nl Clubshow; Kernhemshow 20-10/22-10 Peppelhal Ede Winter clubshow; Noordshow Districtshows; Oneto, Gelderlandshow, Championshow.
Groninger Meeuwen club;www.groningermeeuwenclub.nl Clubshow; Noordshow
Friese Hoender Club;www.friesehoenderclub.nl 6
Clubshow; Waterpoortshow 24-11/26-11 Sneek Alternatieve clubshow; Noordshow Districtshows; Peelhorstshow, Kernhemshow, Gallinova, Martinishow, Zuiderzeeshow, Spilbroekshow, Championsshow.
Drentse Hoen Club;www.drentsehoenclub.nl Clubshow; Poort van Drenthe Show 14-10/15-10 Meppel
Twentse Hoenderclub;www.twentsehoenders.nl Clubshow; Oneto Winterclubshow Noordshow Districtshows; BKPV Borne, Spilbroekshow
Welsumerclub;www.welsumerclub Clubshow; Noordshow Districtshows; BKPV Borne, Midden-Veluwe Show, Peelhorstshow, Gelderlandshow, Nut en Sport Haaksbergen, Fivelshow, Oneto
Barnevelderclub;www.barnevelderclub.nl Clubshow; Gallinova 11-11/12-11 Mercuriushal Barneveld 2eClubshow; Noordshow Districtshows; Peelhorstshow, Martinishow, Oneto, Bollenstreekshow
Hollandse Hoenfokkersclub;www.hollandsehoenclub.nl Clubshow; Kernhemshow Winterclubshow; Noordshow Districtshows; Waterpoortshow, Oneto, Prov Bondstent.
Assendelfter en Noord-Hollandse Blauwen Club;www.anhbc.nl Clubshow; Noordshow
Lakenvelder Speciaalclub; www.lakenvelder-vorwerkclub.nl Clubshow; Oneto Districtshows; Peelhorstshow, Waterpoortshow, AKPV Aalsmeer, Noordshow, Van Pallandtshow, Championshow
Chaamse Hoender Club;www.chaamsehoen.nl Clubshow Oud Gastel
Hollandse Krielenfokkers Club;www.hollandsekriel.nl Clubshow; Oneto.
7
Districtshows; Championshow, Gallinova, Noordshow, Peelhorstshow, Bollenstreekshow, Boskoop, Martini, Midden Veluweshow, Hof van Twente, Muntendam, Valleishow, Deltashow Gieten e.o., Heerde e.o.
Nederlandse Sabelpootclub;www.sabelpootclub.nl Clubshow; Kernhenshow Ede Districtshows; Peelhorstshow, Jeugdshow Laren, Liemersshow, Midden-Drenteshow, Midden-Veluweshow, Van Pallandtshow, Oneto, Noordshow, Gallinova, Championshow, Winschoten.
WET DIERENWELZIJN AANGENOMEN IN DE TWEEDE KAMER Op 17 mei jongstleden is in de tweede kamer de Wet Dieren aangenomen. De Wet Dieren is een Kaderwet, dit betekent dat alleen de globale lijnen zijn aangegeven en verder uitgewerkt zal moeten worden. Naar aanleiding van de aanname van de wet is zijn berichten in de media verschenen die niet helemaal kloppen. De kaderwet richt zich vooral op personen en bedrijven die dieren onder zich houden of in eigendom hebben voor: • Het bedrijfsmatig verkopen, voor verkoop in voorraad hebben, of dieren afleveren. • Het bedrijfsmatig in bewaring nemen van gezelschapsdieren (bijvoorbeeld kennels en pensions) • Het fokken van gezelschapdieren met het oogpunt de nakomelingen bedrijfsmatig te verkopen of af te leveren. Onder dit besluit vallen o.a. dierenwinkels, handelsondernemingen, fokkerijen , asiels, kennels en opvangcentra. Volgens sommige media (o.a. dagbladen) betekent dit de doodsteek voor de kleindiertentoonstellingen. Dit is niet waar. De kleindiertentoonstellingen worden georganiseerd volgens de regels van KLN en staan onder toezicht van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA). Immers elke tentoonstelling die georganiseerd wordt moet aangegeven worden bij de nVWA. Tentoonstellingen zijn ook geen markt of verkoopcentra’s. De keurmeesters die de dieren beoordelen op de tentoonstellingen letten naast de uiterlijke kenmerken ook op gezondheid en welzijnsaspecten. Keurmeesters kunnen dieren uitsluiten die niet gezond zijn of niet welzijnsvriendelijk aangeboden worden. Ook letten zij erop dat de dieren in de juiste maat kooien zijn gehuisvest. Natuurlijk blijft elke liefhebber voldoen aan een goed 8
dierwelzijn, dat was al zo en daar hebben we geen nieuwe dierwelzijnswet voor nodig. Henk de Boer.
EEN BESCHEIDEN EN EENVOUDIGE AUGUSTIJNER PATER MET EEN ENORME INVLOED OP ONZE LIEFHEBBERIJ…… Johann Mendel is op 22 juli 1822 geboren. Moeder Mendel is een bescheiden maar erg intelligente vrouw. Zijn vader is een pachtboer. Het gezin telt drie kinderen. Vader Mendel kweekt met veel uithoudingsvermogen en plezier fruitbomen. Hij wordt om zijn prestaties op dat terrein zelfs erg geprezen. De dorpspastoor is door veel studie een expert in fruitkweken. Vader Mendel en de pastoor hebben veel contact met elkaar over hun gezamenlijke belangstelling. Uren praten zij over hun kweekmethoden. De jonge Johann zit er vaak aandachtig bij. Zijn belangstelling voor erfelijkheidsvraagstukken wordt hier gewekt. Als Johann 11 jaar oud is volgt hij een voorbereidende cursus om naar het gymnasium in Troppau te kunnen. Zijn vader krijgt een ongeluk en kan daardoor de studie niet meer betalen. Johann verdient zelf geld door bijles te geven. Zo kan hij verder leren. Op advies van een leraar gaat hij in 1843 in het Augustijnerklooster in Brunn. Hij krijgt er de naam Gregorius. Hij krijgt er veel gelegenheid te studeren. In 1847 wordt hij tot zielzorger aangesteld. Hij trekt zich de zorgen van de mensen te erg aan. De abt benoemt hem daarom tot leraar aan het gymnasium te Znaim. Hij geeft in de lagere klassen o.a. Grieks en Latijn. Hij studeerde ook nog drie jaar in Wenen . In 1854 wordt hij overgeplaatst naar Brunn. Hij wordt er leraar aan de Realschule, ongeveer onze Mavo, in de stad.
Niet allen denken maar ook doen Tussen 1856 en 1865 doet hij in de stilte van de binnentuin van het klooster de onderzoekingen die hem later wereldnaam bezorgden. Veel deskundigen zijn het er over eens dat Mendel al een duidelijk idee in zijn hoofd heeft hoe eigenschappen vererven. Men weet in die tijd al wel dat er sprake is van twee geslachtscellen. Hij gaat dan ook uit van de stelling dat bij ieder levend wezen een dubbele aanleg voor ieder kenmerk in de lichaamscellen aanwezig is. In de geslachtscellen/gameten is de aanleg enkelvoudig. Een mannelijke geslachtscel en een vrouwelijke geslachtscel vormen gezamenlijk weer een geheel en de mogelijkheid uit te groeien tot een nieuw levend wezen. 9
Mendel besteedt er twee jaar aan om een groot aantal soorten en variëteiten van erwten uit te zoeken voor zijn onderzoek. Daarna zaait hij een paar honderd erwten uit. Telkens een van zeven verschillende duidelijk te onderscheiden kenmerken aan de afzonderlijke planten wil nagaan in opeenvolgende generaties. Hij onderneemt er honderden kruisingen mee. Uit sommige nog niet helemaal ontloken bloempjes peutert hij met een pincet de niet rijpe meeldraden los.. en brengt daarna het stuifmeel van andere rijpe meeldraden van andere bloemen, van een vaderplant, op de stempel van de bloemen, van een moederplant, waarvan hij de niet rijpe meeldraden verwijderde. De eigenschappen van de vaderplant en de moederplant schrijft hij steeds precies op. De erwten die van iedere plant komen worden apart gehouden en van de nodige informatie voorzien. Het volgende jaar worden de erwten weer gezaaid. Enzovoort. Enzovoort. Zeven jaren monnikenwerk. Steeds weer moest hij van vijf duizend planten precies weten welke eigenschappen iedere ouderplant had en hoe die werden overgedragen. Hij deed om zijn resultaten te testen dezelfde proef met ongeveer twintig andere soorten planten. Mendel vindt door deze uitgebreide proeven en een scherpzinnige analyse het algemeen geldende principe van de overdracht van erfelijke kenmerken. Ook ziet hij de verhoudingen waarin de verschillende kenmerken zich bij de volgende generaties laten zien. In die tijd bestaat in Brunn een vereniging die zich bezig houdt met natuurwetenschappen. Er worden lezingen gehouden. Op 8 februari 1865 houdt Mendel er zijn lezing. De lezingen worden vervolgens naar honderdtwintig wetenschappelijke instellingen in Europa verstuurd. Een grote stilte volgt. Nergens valt iemand op dat er iets bijzonders is ontdekt. Mendel een bescheiden man, denkt dat het aan hem ligt. In 1868 wordt hij abt van het klooster. Deze taak valt hem zwaar. Vooral de verplichte aanwezigheid bij plechtigheden en feesten en de vele tijdrovende visites hebben niet zijn belangstelling. In 1884 overlijdt hij. Zijn ontdekkingen worden herontdekt door professor Hugo de Vries. Hij schrijft hierover in maart 1900. De Duitser Correns doet hetzelfde een maand later. In juni van hetzelfde jaar beschrijft de Oostenrijker Von Tjermack hetzelfde. In 1910 wordt in Brunn een standbeeld van Mendel onthuld. Piet Kroon
BOERENKIPPEN Honderd jaren geleden was er een stevige spraakverwarring over ‘boerenkippen’ en ‘inlandse kippen’. Inlandse kippen staat voor de 10
kippen die al erg veel jaren in het land van oorsprong leefden. Het waren voornamelijk de kippen die men al eeuwen op het platteland hield. Het zijn de voorouders van een deel van onze oudste rassen. Denk bijvoorbeeld aan: het Friese Hoen, het Drentse Hoen, de Assendelfter. Honderd jaren geleden stonden er in tijdschriften als Avicultura veel advertenties waarin ‘boerenkippen’ werden aangeboden. De suggestie werd gewekt dat het daarmee om de van oorsprong in ons land levende inlandse kippen ging. Dat was echter niet het geval. Leest u maar wat een pluimveedeskundige uit die tijd de heer H. van den Berg hierover op 19 augustus 1904 schrijft in Avicultura: ‘De van buiten ingevoerde rassen waren natuurlijk in het eerst erg duur en als zoodanig slechts door rijke mensen te bekomen. Daar rijke menschen vroeger evengoed als thans door den boerenstand heeren genoemd worden, ligt het voor de hand, dat zij, prat op hun titel, alles wat beneden hen stond, kortweg tot den boerenstand rekenden. Zoo werd door hen ook alles, wat zij niet gebruikten naar den minderen stand, de boeren, verwezen en ontstonden de woorden boerenpaard, boerenkip en veel andere. Ze vroegen er niet naar, of die zaken wel door de boeren gebruikt werden; het was voldoende als zij ze niet gebruikten. Zoo wordt dan ook door velen onder boerenkippen verstaan: alle kippen, die niet raszuiver zijn.’ Vervolgens legt H. v.d. Berg uit dat onze oude inlandse rassen letterlijk genomen inderdaad ook boerenkippen waren, maar daarom niet automatisch geen rassen zijn. Dat zijn ze terdege is de conclusie van zijn betoog. H. v.d. Berg legt ook uit dat de spraakverwarring mede komt doordat de heren met hun dure buitenlandse raskippen hun uitgeselecteerde dieren nogal eens als ‘boerenkippen’( begrijp: niet raszuivere kippen) te koop zetten in bladen als Avicultura. Hij vraagt in zijn artikel dan ook in het vervolg ‘niet raszuivere kippen aan te bieden i.p.v. boerenkippen. Wat was het belang van deze stellingname van de heer H. v.d. Berg, zoals we die ook van de hand van de heer Houwink rond 1900 regelmatig tegenkomen? Het zet de oorspronkelijke Nederlandse rassen op de kaart. Het zorgt uiteindelijk voor de acceptatie van ons nationaal levend erfgoed. Dat was zeker nodig. De liefhebberij werd in die jaren nog sterk overheerst door de bovenklasse van onze maatschappij. De stellingname van H. v.d. Berg en Houwink zorgden er mede voor dat
11
zij in die tijd bij een deel van de liefhebberij aanvankelijk wat moeizaam geaccepteerd werden. Piet Kroon
PLAATS EEN ADVERTENTIEIN ONS HOENDERBLAD Om onze inkomsten te verhogen gaan we advertentieruimte verkopen in Ons Hoenderblad. Advertenties kunnen worden geplaatst door leden van de NHC en door commerciële bedrijven gelieerd aan onze sport. Inkomsten uit lidmaatschappen lopen langzaam terug. Om te zorgen dat we Ons Hoenderblad kunnen blijven uitgeven zonder de contributie behoorlijk te moeten verhogen willen we enkele pagina’s advertentieruimte verkopen. Voor commerciële bedrijven zoals voerleveranciers, hokkenbouwers etc. gelden de volgende tarieven voor een jaargang: • een hele pagina € 100,• een halve pagina € 60,• een kwart pagina € 40,Advertenties worden uitgevoerd in zwart wit. In kleur kan ook maar dan komt er per tarief € 10,- per jaargang bij. Ook leden van de NHC die willen laten weten welk ras ze fokken kunnen een advertentie plaatsten. Dit kunnen alleen advertenties zijn ter grote van een kwart pagina. De kosten hiervoor bedragen € 15,- per jaargang. Ledenadvertenties kunnen alleen in zwart wit worden geplaatst. Wilt u een advertentie plaatsen of weet u een commercieel bedrijf welke advertentieruimte wil kopen geef dit dan door aan de penningmeester of secretaris van de NHC. Nog mooier is het natuurlijk wanneer u een advertentie aan een commercieel bedrijf kunt verkopen waar u op een of andere manier een relatie mee heeft.
12
Henk de Boer.
VREEMDE KIPPEN
13
Wie verre reizen doet kan veel verhalen. Als oud zeeman heb ik vele verre reizen gemaakt. Maar het lijkt me niet verstandig om die belevenissen op papier te zetten. Ons Hoenderblad is tenslotte een keurig tijdschrift. Ik zal mij dus maar beperken tot mijn favoriete vakantie land. Spanje.Niet zover van huis, slechts twee uur vliegen. Een heerlijk land. Vriendelijke mensen, een rijke cultuur, afwisselende landschappen.
Moeders en ik mijden het toeristengebeuren. Boeken busreizen naar het binnenland. Overnachten in witte dorpjes met kleine hotelletjes waar de eigenaar doet alsof hij je al jaren kent. Reizen met veel tijd om zelf in te vullen. Dwalen door nauwe straatjes. En dan ja, je bent kippenfokker of niet : “hee, hoor ik daar een haan”? Even stiekem kijken. Soms word ik daarbij wel eens betrapt door de bewoner. Maar dan is een praatje gauw gemaakt. Dezelfde interesses. Padrezza, Een dorpje boven op een berg. Daar waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Ze hebben er gelukkig het stierengevecht afgeschaft. Maar de oorspronkelijke arena omgetoverd tot een knus marktplein. En zie, als de stier van huis is dansen de kuifhoenders op de markt. 14
Barcelona heeft een permanente markt. De Ramblas. Een lange straat met vele kraampjes waar van alles te koop is. Ook dieren. En daar zaten ze. Hollandse witkuiven. Ze zouden bij ons nooit geen F halen, hooguit een M. Maar toch. Het gaf iets vertrouwds. Want hoe graag ik ook met vakantie ga, na een paar dagen mis ik toch wel mijn dieren.
15
16
Kippen zijn er over de hele wereld. En als je er oog voor hebt kun je ze wel vinden. Soms op de vreemdste plaatsen. Onderweg naar Santiago stopten we in Santo Domingo. Voor een hapje en een drankje. We maakten van de gelegenheid gebruik om de prachtige kathedraal te bezichtigen. Mijn mond viel open. Binnen was er het meest luxueuze kippenhok dat je je kunt voorstellen. Met in het midden echt levende kippen. Het bleek om een legende te gaan van een pelgrim die van diefstal beschuldigd was maar door een haan gered werd. Maar het aller vreemdste heb ik meegemaakt tijdens een overnachting ergens op de hoogvlakte. Spanjaarden zijn van nature levensgenieters. Lekker eten, een goed glas wijn en een feestje op zijn tijd. We troffen het. ’s Avonds fiesta. Op het dorpspleintje een podium . Een paar fraai uitgedoste danseressen en een gitarist met een sombrero. Maar wat er na de pauze gebeurde tartte alle beschrijvingen. Ik geloofde mijn ogen niet. Het is dat ik er een afbeelding van heb anders zou U denken dat ik zit te fantaseren. Flamenco dansende kuifhoenders. In de veertig jaar dat ik mijn geliefde ras fok ben ik zoiets op onze tentoonstellingen nog nooit tegengekomen. Fantasie en werkelijkheid vloeien wel vaker samen uit mijn pen. Het is aan de lezer om beiden van elkaar te onderscheiden. We zijn de reisgidsen alweer aan het nasnuffelen. Wie weet wat we dit jaar weer ontdekken. Chris Veneman P.s. Met dank aan Mandy Nellestein die de bijpassende illustraties verzorgde. U kent Mandy vast van de Kernhemshow waar ze kunst exposeert en verkoopt ten bate van de Manege zonder Drempels in Bennekom.
SCHARRELEN Kleindier Magazines Alle Kleindier Magazines, de meest actuele uitgezonderd, staan sinds kort op: www.KleindierPlaza.nl. Leuk voor als u wat uurtjes te besteden heeft.
17
Warm weer? Zorg voor minimaal dagelijks voor vers en koel water. Voorkom bederf van voer. Het is goed te weten dat de dieren bij warm weer minder eten. Zorg voor schaduw voor uw dieren. Veeg het strooisel weg zodat de dieren op de koelere bodem kunnen liggen. Voorkom ziekten en handel meteen als u iets vaststelt. Hoe? Observeer uw dieren minimaal een keer per dag op ander gedrag, een veranderde houding enz. Ent bij voorkeur niet bij warm weer. Raap de eieren vaker. Vitamine C Wist u dat vitamine c effect heeft op de grootte van het ei? Het verschil kan oplopen tot 5%. Het geven van wat extra sla, andijvie of ander vitamine-C-rijk voer kan dus een groter ei tot gevolg hebben. Diarree? Zuurkool Tip. Uw kippen hebben diarree? Er zijn liefhebbers die hun dieren met succes rauwe zuurkool te eten geven. Als u er snel bij bent kan het probleem zelfs binnen enkele dagen opgelost zijn. Reclame In Landleven van april stond een artikel over Friese Hoenders. Mooie reclame. Noordshow De grootste kleindiershow van Nederland. Van 5 tot en met 7 januari in de Pr. Bernhardhallen in Zuidlaren. Diverse speciaalclubs van Nederlandse hoenderrassen houden er een clubshow. Een goede reden voor een bezoek. Oproep Een van onze lezers vroeg naar een gedicht je dat al eerste regel ongeveer zo is: ‘Een haan op ’t hek..’ . Ik heb gezocht maar niet gevonden. Kunt u hem verder helpen?
18
Tentoonstellinshal De voormalige koepel van het luchtvaartmuseum Aviodome verhuist naar Barneveld. Het was een expositieruimte met een straal van 34 meter zonder kolommen om het dak te dragen. In 2003 werd de koepel zorgvuldig gedemonteerd en opgeslagen in 29 grote zeecontainers. Het wordt binnen afzienbare tijd een evenementenhal bij Barneveld waar beurzen, congressen e.d. gehouden zullen gaan worden. Het komt bij de kruising A1 en A 30. Zie ook: www.middennederlandhallen.nl. De toekomstige tentoonstellingshal van Gallinova?
Web Belangstellend naar boerenbeelden van vroeger? Zie: www.boerderij.nl. U kunt foto’s insturen voor de rubriek ‘foto’s van boeren’. Het adres: www.boerderij.nl/Foto-opsturen.htm.
Mooi systeem Zeventig procent van de tijd om een ei te maken zit in de vorming van de verpakking. De schaal bestaat voornamelijk uit calcium. Dat zit in de voeding van de kip. De vorming van de schaal is vijftien uren lang honderd milliliter calcium per uur nodig. Het lukt de kip niet om dat zo snel uit het voedsel te halen. Hoe lost de kip dit op? De kip heeft bot waarin voortdurend calcium opgeslagen kan worden. Dat gebeurt dus ook als er geen eischaal gevormd hoeft te worden. Zo vormt zich steeds een reservevoorraadje calcium. Dit reservevoorraadje wordt gebruikt als er een eischaal vormt. Mooi systeem vindt u ook niet?
Onze Sabelpoot aan de wieg van… De heer Entwisle was ruim honderd jaren geleden een beroemde Engelse fokker. Hij wist bijvoorbeeld van meerdere hoenderrassen dwergvormen te maken. Daarvoor gebruikte hij vaak al bestaande dwergrassen. Zo werd de Nederlandse Sabelpootkriel ingezet om Brahmakrielen op de kaart te zetten.
Websites Een paar adressen die leuk zijn om eens een bezoek te brengen: www.blijmeteenei, www.eilovejou.nl, www.kiplekker.nl, www.noviei.nl, www.stigas.nl, www.pluimveemuseum.nl.
19
Vakantie Wij waren in Tsjechië. In de 14e eeuw werd er in Praag een nieuwe brug over de Moldau gemaakt. Een sterke stenen brug. Om de brug super sterk te kunnen maken besloot men om eieren, meel en honinglikeur aan de mortel toe te voegen. De brug staat er nog steeds..
Explosie 1 Een jonge vrouw stopte een ei in de magnetron. Na korte tijd haalde ze het ei uit het apparaat. Het ei ontplofte. Stukjes hete schaal kwamen in haar oog. Haar netvlies verbrandde. Conclusie: Stop nooit een ei in de magnetron. Het vocht in het ei wordt vlug omgezet in damp. Er ontstaat daardoor erg snel overdruk in het ei. Bron: BritischMedical Journal.
Explosie 2 ‘Als er in een hok twee bloedluizen over zijn, zijn dit er theoretisch na 61 dagen 225 duizend. Als er twee duizend luizen in het voorjaar zijn hebt u er na 61 dagen 22,5 miljoen’. Bron: De Barnevelder, clubblad van De Barnevelder Club.
Onvruchtbare hen Dit voorjaar werd ik te hulp geroepen. Een hen legde keurig en veel eieren, maar ha het broeden bleek er nooit een kuiken te bewonderen. De eigenaar verzamelde op mijn verzoek een aantal eieren waarvan we vervolgens de inhoud samen bekeken. Wat bleek? Op geen enkele dooier zat een kiemschijf. Dat is het kleine witte plekje op de dooier. Conclusie: deze hen is onvruchtbaar. Ik heb er bij gezegd dat dit soms tijdelijk is en in andere gevallen blijvend.
Gedicht Joost van den Vondel schreef in onze Gouden Eeuw Hekeldichten. Hieronder leest enkele regels uit zo’n gedicht. De vrye Amstelboeren Die hadden ienne hen, Daersysoo wel by voeren, Als ik geen ander ken, Met ien kakelbonte pen. 20
Eiereters Nederlanders eten gemiddeld 182 eieren per jaar. Meestal ongemerkt verwerkt in allerlei producten. In eidooier zit de stof lecithine. Deze stof maakt het mogelijk dat vet in hele kleine bolletjes kan worden verdeeld en vermengd met water. Daarom zit er ei in bijvoorbeeld mayonaise. Vooral de dooier is ook nog eens een prima bindmiddel van vocht. Reden te meer om eieren in veel voedsel te verwerken.
Groninger Uilebaarden Het Nederlands Pluimveemuseum heeft een mooie folder voor het unieke museum. U vindt er bijvoorbeeld het jaarprogramma in. De uitgestrekte hoendertuin wordt er natuurlijk ook in genoemd. Volgens de folder zijn er onder andere Groninger Uilebaarden in te bewonderen. Toch eens gaan kijken! We vergeven het museum de fout, maar hebben er wel op gewezen.
Biologisch ei Rikilt, onderdeel van Wageningen UR, bedacht een manier om biologische eieren te kunnen onderscheiden van de overige. Aan de buitenkant is het verschil niet te zien. Aan de binnenkant dus wel. Er wordt daarbij vooral gekeken naar de geelpigmenten. De manier werkt. Fraude kan er goed mee opgespoord worden. Biologische eieren zijn dus echt anders dan andere eieren. Zie ook: www.wur.nl
Paasei De Stichting Buurtlink deed een onderzoek. Wat blijkt? Huisvrouwen zijn verantwoordelijk voor het verstoppen van de paaseieren. Huisvaders blijken ‘niet te beroerd te zijn’ ze te willen opeten. Mooi onderzoek. Verrassend resultaat.
Vierkante Ei De prijs voor amateur kunstenaars het Vierkante Ei 2011, de Volkskrant Beeldende Kunst Prijs voor Amateurs, is gewonnen door Mattijn Franssen. Er waren honderden deelnemers.
Ruif Weet u dat in de bedrijfsmatige pluimveehouderij de legkippen wel extra ruwe celstof wordt aangeboden? Het heeft een positief effect op de darmgezondheid. Bovendien houdt het de hennen bezig. Men verstrekt gras of luzerne. Een idee om een net in de ren te hangen? 21
Een proef met een klok Meestal komen alle eieren in een nest ongeveer gelijktijdig uit. Hoe kan dat vroeg een Engelse onderzoeker zich af. Het blijkt niet alleen te komen doordat het broedproces nu eenmaal voltooid is. Het komt ook door het volgende feit. Als een kuiken in een ei 24 uren voor het uitkomt tegen de schaal begint te tikken horen de overige kuikens in de dop dat. Er gaat zelfs een stimulans vanuit waardoor de andere kuikens in de dop ook tegen de schaal gaan tikken. Het stimulerende effect ontstaat ook door een tikkende klok bij de eieren te zetten. Het onderzoek wees ook uit dat onbevruchte eieren, die dus niet tikken, een negatieve invloed hebben op het uitkomstpercentage. Een goede reden om de eieren op of voor de 18e dag van het broedproces te schouwen en de onbevruchte te verwijderen.
Makandra Ik ben er eens gaan kijken. Bij de zorgboerderij/biologische tuinderij Ma-kandra bij Huize Kernhem vlakbij Ede lopen ongeveer vijftig Barnevelders. De eieren die ze leggen worden in de eigen winkel verkocht. Kijk, dat is een mooi initiatief. En een prachtig gezicht! Piet Kroon
EEN BIJZONDER TRANSPORT Het is 1968. In Vinkeveen woont Piet van Zijl. Hij fokt Hollandse Kuifhoenders witkuif van topkwaliteit. In Oost-Duitsland is er belangstelling voor. Maar ja…het IJZEREN GORDIJN. De oplossing? Alleen het vervoer van gesneuvelde soldaten wordt nooit gecontroleerd. Tijdens een van die transporten van gesneuvelde Duitse militairen die in ons land begaven liggen naar Oost-Duitsland wordt ervoor gezorgd dat Hollandse Kuifhoenders witkuif van Piet van Zijl meereizen. Als tegen prestatie worden op de reis naar Nederland een aantal uit oorspronkelijk ons land afkomstige Sachsengolds, de voorlopers van de huidige Thriantakonijnen, meegenomen. De heer Coen Gelein haalde ze vervolgens in IJsselstein in de Peel op. De dieren gingen naar de nu nog topfokker van Thrianta’s Wil Plasmeijer. Piet Kroon
22
Ik houdt, zodat men zegt: “da’s kras”’, een prachtig Hollands hoenderras, want daarin is veel onderscheid in vorm en kleur en kwaliteit. Piet Kroon
WIJZE RAAD Als ’t haantje, pas den dop ontkropen, Wil kraaien evenals zijn pa, Dan doet het wel zijn bekje open, Maar ’t kraaien doet ’t hem niet na. ’t Is piepen, sissen, hijgen, blazen Of schreeuwen met eens kuikens kracht, Dat zelf kippenkoppen kan verbazen, Maar waar elke wijze haan om lacht. Och, meisjes-allerbeste knapen: Ik bid je, hou toch je fatsoen, Wilt ge u aan ’t kraaien niet vergapen, Wacht tot ge ‘t zelf met glans kunt doen!
Anoniem rijm uit het weekblad Buiten; 1909.
HAANTJE OP DE TOREN Moet je horen op de toren, Op de toren staat een haan Staat een haan met gouden veren Dag en nacht te koketteren. En de dorpse kippenschaar Wel zo’n duizend bij elkaar, Keek vol eerbied naar den top, Van den hanentoren op. “Kukuleku”, zei een patrijsje, En een Barnevelder zei: “Wat een stoere slag zijn wij.” Maar die haan staat bovenaan, Zo heel hoog en zo heel vrijdag Aan hem hoort de heerschappij. 23
Alles is niet wat het lijkt, Schijn bedriegt de werkelijkheid. Zodat je ’t verschil haast niet meer ziet, Tussen wat echt is en wat niet. Jan de wind die hoorde dit, Jan die stijf vol grappen zit. En hij sprak tot storm en Hein: “Hoor het zou zo aardig zijn, Blaas jij die gouden haan, Tegen het Kerkpleintje aan.” “Dat is goed”, zei Hein En Hein woei de wereld in Alles is niet wat het lijkt, Schijn bedriegt de werkelijkheid. Zodat je ’t verschil haast niet meer ziet, Tussen wat echt is en wat niet.
Anoniem, oud opzegversje
OVERTOLLIGE DIEREN IN ONZELIEFHEBBERIJ Een menselijke beperking Het beeld dat wij hebben over dieren wordt in meerdere of mindere mate bepaald door onze menselijke beperking om anders dan vanuit onszelf onze omgeving te beschouwen. Met een deftig woord heet dat antropocentrisch. Wij gaan er daarbij vanuit dat dieren dezelfde gevoelens voor vriendschap, liefde en bijvoorbeeld pijn hebben als wij. Waslijsten vol zijn hierover op te hangen. Het is op zich geen nieuw verschijnsel. Het ligt zelfs mede aan de bron van onze ‘kleindierenliefhebberij’.
Verschillen in houding Onder andere vanwege het genoemde ‘meerdere of mindere mate’ zijn er verschillende groepen mensen te onderscheiden wat betreft hun houding en opzichte van dieren. 24
Enkele voorbeelden:. Een deel van de huidige Nederlandse samenleving kenmerkt zich door een buitengewone gevoelsmatige en liefdevolle benadering van vooral de ‘eigen’ dieren, maar aan de andere kant een totale onverschilligheid naar het welzijn van andere dieren buiten het eigen gezichtsveld. De historicus Mirjam Janssen schreef hierover op 14 juli 2011 in Trouw: “Ze worden bedolven onder liefde. Ze hebben eigen speelgoed, eigen dieetvoeding, eigen crèches, en eigen kleding. Als toppunt van decadentie hebben ze ook een eigen partij en als het even meezit zelfs eigen politieagenten. Ze gelden steeds vaker als volwaardige gezinsleden…..”. Een ander deel van onze samenleving laat zich minder horen en heeft een andere beleving van het huisdier. Zij behandelen hun dieren met respect voor hun aard en zijn, maar laten hun huisdier bij een ziekte zonder uitzicht op herstel, bijvoorbeeld niet onnodig lang, en voor veel geld, kwakkelen en helpen hen aan een snel einde.
Diergedragsonderzoek De laatste jaren zijn er veel nieuwe onderzoeksresultaten betreffende diergedrag. Toch blijft het brein van het dier vrijwel geheel ontoegankelijk. Er is bijvoorbeeld wel vastgesteld dat het dier pijn kan lijden. Maar het is nog steeds onduidelijk welke betekenis deze pijn voor het dier heeft. Het is een valkuil ervan uit te gaan dat het is als bij ons. Toch moeten wij ons inzetten pijn zoveel mogelijk te beperken.
De natuurlijke voortplantingsbehoefte In de natuur en in onze liefhebberij verschijnt er tijdens het voorjaar een enorme voortplantingsbehoefte. In de natuur gaat dat een eigen weg. Er worden enorme aantallen dieren geboren. Maar een heel klein percentage van de jonge dieren wordt een jaar oud. Verreweg het grootste deel wordt opgegeten door andere dieren, die zichzelf ermee voeden en hun jongen moeten grootbrengen. Het is al toereikend voor het in stand houden van de soort als er het volgende voorjaar hetzelfde aantal dieren is. Vrijwel alle jonge dieren en een deel van de oude dieren overleefd de periode tot die tijd niet. De manier waarop deze dieren dood gaan onttrekt zich bijna helemaal 25
aan ons gezichtsveld. Uitgaande van de idee dat dieren dezelfde of zelfs vergelijkbare gevoelens voor vriendschap, liefde en pijn hebben als wij betekent dit jaarlijks een niet te bevatten drama in de dierenwereld. Een uitdaging voor de Dierenpartij! In onze kleindierenliefhebberij ontstaat er jaarlijks bij de dieren een vergelijkbare drang tot voortplanten. Niets aan te doen. Dat is de natuur. Niet helemaal. Het belangrijkste verschil met de natuur is dat in dit geval mensen de voortplantingsdrang regelen. Dat houdt in de praktijk, vergeleken met de natuur, een enorme beperking in. De meeste eieren die onze dieren leggen worden niet uitgebroed. Wij maken hier doelgerichte keuzes in. Uitgaande van de situatie dat voor ons, net als in de natuur, ook geldt dat we het volgende voorjaar weer een zelfde aantal dieren willen hebben om mee te fokken, stellen we vast dat wij jaarlijks in een bepaalde periode dieren teveel hebben. Dat betekent dat wij in actie moeten komen om net als in de natuur overtollige dieren te verwijderen. Wat overblijf zijn de dieren die zich het vitaalst hebben getoond en het meest passen in onze fokdoelen.
Wat doen wij met onze overtollige dieren? Voor een deel verkopen we onze overtollige dieren aan nieuwe liefhebbers of fokkers, maar ook wel aan mensen die hun lege hokken om andere redenen weer willen vullen. Zelfs als dat gunstig verloopt blijft er toch nog een deel over. Bijvoorbeeld de meeste hanen.
Respectvol Dierenliefhebberij en dierenliefde betekent dat het dier met respect behandeld wordt. Dat betekent veel voor verzorging, huisvesting, voeding, voederwijze, ons gedrag ten opzichte van het dier en bijvoorbeeld de wijze van doden en slachten. Ook dat dient respectvol te gebeuren. Het moet duidelijk zijn dat wij hier een adviserende en voorlichtende rol hebben.
26
Handreikingen Er zijn door ons handreikingen te geven aan liefhebbers en fokkers om de overtollige dieren op een verantwoorde manier te verwijderen? 1. Publiceer een lijst met handelaren die graag dieren opkopen. 2. Biedt ruimte aan in de bladen om dieren aan te bieden. Denk bijvoorbeeld aan advertenties in de clubbladen. 3. Zorg per vereniging/club voor een persoon die kan bemiddelen. 4. Per vereniging/ club is er een adres waar dieren (tegen vergoeding) verantwoord geslacht of op een verantwoorde manier gedood kunnen worden. 5. Waar mogelijk worden er afspraken met een poelier gemaakt over het slachten van dieren. 6. Gebruik een website om dieren aan te bieden. Bijvoorbeeld: de website van de speciaalclub of een commerciële website. 7. Promoot hoenders als opruimers van insecten, tuinafval, onkruid, etensresten enzovoort. Een andere bestemming om ze te houden geeft mogelijk een impuls aan het houden van hoenders. Piet Kroon
ARCHIEF Over de geschiedenis van het Noord-Hollands Hoen is al vaak geschreven. Het is een gegeven dat het ras het Mechels Hoen aan de wieg van onze ‘blauwe’ stond. In een Avicultura uit september 1904 zag ik een pagina advertenties die erg duidelijk maakt dat het Mechels Hoen in die tijd voor lezers van Avicultura erg bereikbaar was. Het ras werd te koop aangeboden en gevraagd. AFBEELDING Deel advertentie pagina Avi. Piet Kroon 27
28
DUITSE KASTANJES DONKERDER DAN DE ONZE Geri Glastra, schrijver van het artikel, en Henk Bakker trokken begin oktober nieuwsgierig naar de landelijke clubshow van de Duitse Barnevelderclub bij Hamburg. Hierna volgen enkele bijzonderheden uit het interessante verslag. Hoe is het type van de Duitse Barnevelders? Hoe is de staartontwikkeling? Hoe staat het met de afwijkende tekening, met het doel een betere tekening bij de hennen mogelijk te maken, bij de Duitse hanen? Geri stelt vast dat de beoordeling niet steeds overeenkomt met wat wij in ons land zien. In Duitsland kent men meerdere kleuren bij de Barnevelders die wij niet erkennen. Begin oktober waren al veel hanen bijna of helemaal klaar met de vorming van hun staarten. Bij ons laat dit nogal eens te wensen over. In Duitsland kende men dit probleem ook. Het werd voortvarend aangepakt. Met resultaat. Geri Glastra vindt dat het hier bovengenoemde invloed heeft op het type van de hennen. De staarten van de hennen worden langer. Een interessante constatering. Het viel hem ook op dat onze oosterburen veel belang hechten aan voldoende borstdiepte. Wat betreft de dubbelgezoomde tekening stelt de schrijver verschillen in inzicht tussen ons en onze oosterburen vast. Die verschillen vallen voor ons relatief gunstig uit. Onze dieren hebben een strakkere en verder uitstrekkende bevedering. De Duitsers vragen een volledig getekende borst bij de hanen. Dat achten wij niet gewenst. Geri suggereert: ’Alleen iets zoomtekening in de borst zou zinvol kunnen zijn, maar onze ervaring heeft geleerd dat je daar ook niet mee moet overdrijven’. Wat de kleur betreft richten onze oosterburen zich op de kleur van verse kastanjes Geri constateert dat de kastanjes bij onze oosterburen kennelijk wat donkerder zijn. Maar dat zien we bij meer rassen. Er zat een groepje zilver dubbelgezoomde krielen ter erkenning. Het zou leuk zijn als erkenning ook in Duitsland een feit werd. Piet Kroon 29
