NBVN
Jaarverslag 2012 Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie
NBVN database & analyse De Commissie Registratie dankt alle dialysepatiënten en patiënten met een niertransplantaat voor hun deelname. De continue medewerking van alle 27 dialysecentra om de gegevens tijdig aan te leveren en te valideren wordt ten zeerste gewaardeerd. Het NBVN Jaarverslag 2012 werd samengesteld op basis van de online NBVN database dd. 5 november 2013.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photograph, recording, or any information storage and retrieval system, without written permission from the copyright owner.
© 2013, Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie, Antwerpen, België
Inhoudstafel Inleiding – Samenvatting Tabellen
1 prevalentie instroom en uitstroom – dialyse instroom en uitstroom – transplantatie
Grafieken Figuur 1 Figuur 2
Figuur 3
Figuur 4 Figuur 5
Figuur 6
Figuur 7
1 3 5
7 Patiënten aan dialyse en patiënten met een functionerend niertransplantaat: aantal patiënten op 1 januari, 1997 – 2013. Patiënten aan dialyse (verdeling volgens type dialyse behandeling ): aantal patiënten op 1 januari, 1997 - 2013. Instroom nieuwe dialysepatiënten per kalenderjaar, 1997 – 2012. Patiënten met een functioneel niertransplantaat (verdeling volgens type orgaandonor): aantal patiënten op 1 januari, 1997 – 2013. Transplantatie activiteit per kalenderjaar, 1997 – 2012. Patiënten aan dialyse - prevalentie op 1 januari 2013: verdeling volgens locatie en type dialyse behandeling. Instroom nieuwe dialysepatiënten per kalenderjaar, 1996 - 2012: verdeling volgens geslacht (uitgedrukt per 100.000 inwoners op 1 januari van het kalenderjaar – in het Vlaams Gewest). Patiënten aan dialyse (verdeling volgens type dialyse behandeling): prevalentie op 1 januari 2013. [patiënten 75 jaar of ouder versus patiënten jonger dan 75 jaar] Uitkomst na start dialyse – competing risks analyse – instroom in kalenderjaar 2006. [patiënten 75 jaar of ouder versus patiënten jonger dan 75 jaar bij start dialyse]
7 8
9
10 11
12
13
Inleiding – Samenvatting Op 1 januari 2013 werden er 4451 patiënten gedialyseerd en waren er 3233 patiënten met een functioneel niertransplantaat onder toezicht van de 27 nefrologische clustercentra, coöperatief in de Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie (NBVN, ie. Vlaams Gewest en Brussel Hoofdstedelijk Gewest - partim UZ Brussel en Kliniek Sint-Jan Brussel). Epidemiologisch zijn er drie duidelijke trends: 1. De instroom wat betreft het opstarten van een dialysebehandeling neemt niet voor het derde jaar op rij af: -4% in 2010, -7% in 2011 en +3% in 2012. De lichte toename is misschien niet zo vreemd, omdat zelfs een optimale begeleiding van de patiënt in het “predialyse”stadium, al dan niet in het kader van het zorgtraject ”chronische nierinsufficiëntie”, het opstarten van chronische dialyse met enige tijd (maanden tot jaren) kan vertragen – maar niet afstellen. 2. Het stoppen van de dialysebehandeling, op vraag van patiënt of in het kader van een palliatieve verzorging, neemt progressief toe en is momenteel al de - op één na - frequentste oorzaak van het overlijden van een dialysepatiënt. 3. De oudere dialysepopulatie - leeftijd 75 jaar of ouder - onderscheidt zich van de jongere dialysepopulatie, niet zo verwonderlijk, door de grotere aanwezigheid van multiple cardio(-vasculaire) comorbiditeiten, naast een grotere fragiliteit en natuurlijk ook een kortere levensverwachting. Anno 2013 wordt de meerderheid van de dialysepatiënten (61%) overdag behandeld in het ziekenhuis - i.e. high care hemodialyse; 30% percent wordt gedialyseerd in een low care hemodialysesetting: vooral overdag in een satelliet dialysecentrum, en in beperkte mate nachtelijke dialyse in het ziekenhuis of dialyse thuis overdag of nachtelijke dialyse thuis. Gemiddeld is er weinig verschil qua epidemiologie tussen high care hemodialyse en low care hemodialyse, maar de variatie op centrumniveau is wel groot. De prevalentie van peritoneaal dialyse, als een andere vorm van thuisdialyse, daalt lichtjes naar 8%. Het profiel van de nieuwe dialysepatiënt in 2012 wijzigde niet ten opzichte van de jaren 2009-2011: mannelijk (61%), mediane leeftijd van 74 jaar, vooral nierfalen als gevolg van renale vaatproblematiek (26%) of diabetes (19%), en ruim 1 jaar in follow-up bij de nefroloog (57%). Diabetes mellitus als comorbiditeit is aanwezig bij 40% van de nieuwe dialysepatiënten - heel wat hoger dan berekend met de nierziekte 'diabetische nefropathie' (19%). De mediane overleving aan dialyse is vrij constant: 2,7 jaar voor de totale populatie van nieuwe dialysepatiënten, rekening houdend met competitieve uitstroom door transplantatie (vooral bij patiënten jonger dan 66 jaar), recuperatie nierfalen of transfer buiten de NBVN zone. De oudere dialysepatiënten hebben, zoals verwacht, een hogere mortaliteit na het opstarten van dialyse - 30% na 1 jaar, en 70% na 5 jaar. Het profiel van de nieuwe niertransplantpatiënt wijzigt nauwelijks: mannelijk (60%), jonger dan 65 jaar, vooral nierfalen als gevolg van hereditaire ziekten (26%) en immunologische glomerulaire ziekten (23%), en een transplantatie na een voorafgaande dialysetijd van gemiddeld 4,6 jaar. De kans op overlijden na transplantatie en de kans op niertransplantaatfalen met retour in dialyse bedraagt respectievelijk 10% en 8%, 5 jaar na transplantatie.
Commissie Registratie NBVN Prof. Pieter Evenepoel, UZ Leuven Johan De Meester, AZ Nikolaas, Sint-Niklaas
Prof. Wim Van Biesen, UZ Gent Manu Henckes, GZA Sint-Augustinus, Antwerpen
Prof. Karl Martin Wissing, UZ Brussel Koen Stas, Jessaziekenhuis, Hasselt
Figuur 1:
Patiënten aan dialyse en patiënten met een functionerend niertransplantaat: aantal patiënten op 1 januari, 1997-2013.
Figuur 2:
Patiënten aan dialyse (verdeling volgens high care hemodialyse, low care hemodialyse en peritoneaal dialyse): aantal patiënten, op 1 januari, 1997 - 2013. Instroom nieuwe dialysepatiënten (exclusief verhuis transplantpatiënt naar NBVN zone) per kalenderjaar, 1997 - 2012.
Figuur 3:
Patiënten met een functioneel niertransplantaat (verdeling volgens type orgaandonor [levende donor, overleden donor]: aantal patiënten op 1 januari, 1997 - 2013. Transplantatie activiteit (exclusief verhuis transplantpatiënt naar NBVN zone) per kalenderjaar, 1997 - 2012.
Figuur 4:
Patiënten aan dialyse - prevalentie op 1 januari 2013: verdeling volgens locatie en type dialyse behandeling.
Figuur 5:
Instroom nieuwe dialysepatiënten per kalenderjaar, 1996 - 2012: verdeling volgens leeftijdsklasse (uitgedrukt per 100.000 inwoners op 1 januari van het kalenderjaar – in het Vlaams Gewest) – evolutie over de tijd.
Figuur 6:
Patiënten aan dialyse - prevalentie op 1 januari 2013 –N=4451: verdeling volgens type dialyse behandeling,opgesplitst volgens leeftijdsgroep – patiënten 75 jaar of ouder versus patiënten jonger dan 75 jaar op 1 januari 2013.
Figuur 7:
Uitkomst na start dialyse – competing risks analyse – instroom in kalenderjaar 2006 – N= 1172, opgesplitst volgens leeftijdsgroep – patiënten 75 jaar of ouder bij start dialyse in 2006 versus patiënten jonger dan 75 jaar bij start dialyse in 2006. Mortaliteit patiënten 75 jaar of ouder bijstart dialyse in 2006 – 50% na 3 jaar. Mortaliteit patiënten jonger dan 75 jaar bijstart dialyse in 2006 – 30% na 3 jaar. Transplantatie patiënten jonger dan 75 jaar bijstart dialyse in 2006 – 20% na 3 jaar.
Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie, V.Z.W. Secretariaat : Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem Tel 03 821 34 71 Fax 03 829 01 00 E-mail :
[email protected]
NBVN webstek : www.nbvn.be Voorzitter: dr. Bart De Moor, internist-nefroloog, Jessa Ziekenhuis, Hasselt
