Natuurlijke ventilatietoevoer Toen, nu en straks. ir. W.G.M. Beentjes DUCO Seminar Akoestiek In stilte genieten? Natuurlijk!

Natuurlijke ventilatietoevoer Toen, nu en straks ir. W.G.M. Beentjes DUCO Seminar Akoestiek In stilte genieten? Natuurlijk!

Inhoudsopgave  Geschiedenis ventilatietoevoer en geluid  Berekening invloed ventilatietoevoer op geluidwering  Ventilatie-eis  Correctietermen  Toepasbaarheid

 Toekomst  Bijna-nul-op-de-meter  Nieuwe technieken energetisch

 Conclusies

Voor de energiecrisis 1973     

Klepraampjes Kieren beweegbare ramen Open ramen deuren Extra schoot Ventilatieroosters ca. 1965

1975 na energiecrisis  Introductie dubbelglas  Introductie kierdichting  Verhoging geluidisolatie

 Gecontroleerde ventilatie noodzakelijk  Ventilatieroosters

 Klepraampjes  Oncontroleerbaar  Niet inbraakveilig

1975 – 1982 Wet Geluidhinder en Bgg  Voorbereiding Wet geluidhinder (1979)  Voorbereiding Besluit geluidwering gebouwen (1982)    

Eerste eisen geluidwering gevels in Nederland Tegelijk aan eis geluidwering én ventilatie voldoen GA ≥ Geluidbelasting (Wgh) – 35 dB (minimum 20 dB) Eerste onderzoek geluidgedempte ventilatievoorzieningen in Nederland (Bouwcentrum en IG TNO)

1979 – 1981 Onderzoek naar 3 suskasten

1975 – 1982 Resultaten onderzoek en Besluit geluidwering gebouwen(Bgg)  Suskasten akoestisch  Maximaal haalbare geluidwering suskast: GA ≤ 28 dB

 Suskasten ventilatie technisch  Ventilatie met alleen suskasten is niet mogelijk  In Bgg ( november 1982) zegt in toelichting :  ene helft via suskast  andere helft via additionele voorziening (bijv. klepraampjes)

1982 – 1992 Suskasten en ventilatie  NEN 1087:1977 ventilatie-eis  Netto doorlaat ≥ 0,001 Svloer m2  Woonkamer + open keuken: 0,042 m 2

 NPR 1088  Geometrische netto doorlaat  Weerstandseis: bij 60 Pa  Volumestroom door ventilatievoorziening ≤ netto doorlaat x 5 m/s

 Bij suskasten: weerstandseis niet gehaald  (Fictieve doorlaat: volumestroom bij 60 Pa / 5m/s)  Ventilatiedeskundigen: gedoogd de oplossing maar niet mee eens

Voorbeeld suskast Druk/Volume karakteristiek suskast Spleet 25 mm

1984 Verkeerslawaai en woningen (V&W) 2e editie  De industrie ontwikkelt nieuwe, sterk verbeterde suskasten (37 typen in totaal)  Alle ventilatie kan nu via suskasten  Overzicht van beschikbare suskasten in V&W 1984

 Normering op (fictieve) netto doorlaat suskasten  GA,sus = RAnetto + 26 dB  Dus als GA,eis > 33 dB GA,sus ≥ 33 dB RAnetto > 7 dB

1983 - 1986 (werd 1992) Aanloop Bouwbesluit  Nieuwe ventilatiegrootheid  qv = volumestroom bij 1 Pa [dm3/s]  Ventilatievoorziening : 40% langer

 Geen fictieve doorlaat meer  RqA ≈ RAnetto - 2 dB

 Eisen ventilatie  Verblijfsgebied : qv = 0,9 vloeroppervlakte (≥ 7dm3/s)  Verblijfsruimte : Vangnet qv = 0,7 vloeroppervlakte (≥ 7 dm3/s)  Gelijktijdig voldoen

 Reactie suskastenleveranciers  Heftig tegen gestreden  Maar in juli 1993 : eerste suskast volgens nieuwe richtlijn

Suskast na 1993

1992 Bouwbesluit  Lang leve de vrije indeelbaarheid  Achter elke gevel een ruimte van 3 m creëren

 Karakteristieke geluidwering GAk  GAk = GA – 10 log (V/3Stot) dB  GAk ≥ Geluidbelasting – 35 dB verblijfsgebied (≥ 20 dB)  GAk ≥ Geluidbelasting – 37 dB verblijfsruimte (≥ 18 dB)

 Aan beide eisen gelijktijdig voldoen

1992 Bouwbesluit  Bij kleine V/Sgevel  Minder zware eis  Hoekvertrekken  Grote dakvlakken

 Grote V/Sgevel  Grote verzwaring van de eis  Bijv open keukens + woonkamers

1995 – 2010 Ontwikkelingen  Bouwbesluit 2003: geen wijzigingen ventilatie en suskast  2005 - eerste versie NPR 5272: berekenen van geluidwering van gevels conform NEN EN 12354 deel 3  Suskasten/ventilatieroosters achter buitenblad  Zelf Regelende kleppen : energie verlies  Voldoen bij minimumeis?

Sinds 1998 Achter buitenspouwblad

 Niet meer openlijk in kozijn  Voorwaarden  Opening 1,5x zo groot als ventilatie-eis

1998 Achter buitenspouwblad  Binnen

 Buiten

Ca 1998 Energetische ontwikkeling: de ZR  Bij hoger drukverschil over de ventilatievoorziening  Te veel koude lucht naar binnen  Zelfregelende klep  Verlaging van EPC, EI en energielabel

2000 Energetische effecten → ZR  Verschil q/Pa grafiek  Bij te kleine openingen  Kans op fluiten  Kans op resonantie in de klep: klapperen

 qv verandert in principe niet

2006 Voldoen aan 20 dB  Regelmatig klachten bij de minimumeis  Vuistregel : RqA ≥ -2 dB  Nader onderzoek LBP  21/73 voldeden niet (29 %)    

8x te veel ventilatie 2x RqA < -2 dB 7x Groot rooster in kleine gevel 4x Celevatie en Cpositie

 Ter voorkoming  Celevatie en Cpositie ook voor ventilatieroosters  Afstemmen van ventilatie op eis  Ook rekenen aan GAk bij 20 dB eis  Groot rooster in kleine gevel (grote V/S)  Celevatie en Cpositie niet gelijk aan 0 dB

 Meer susroosters nodig : 2 dB ≤ RqA ≤ 7 dB

Huidige stand van zaken Natuurlijke ventilatietoevoer 

Correctiefactor V/Stot

Invloed V/S en verdeling ventilatie

Correctietherm Cvl meet- en maak onnauwkeurigheid  1,5 dB:  Voor merkgebonden geveldelen in het laboratorium gemeten  Geldt voor alle ventilatievoorzieningen

CL verschil in geluidbelasting over constructiedelen

CL Meten is bepalend voor toepassing  Als constructiedelen niet apart gemeten kunnen worden:  NEN 5077 schrijft voor: tegelijk meten: CL niet apart voor beide delen  Voorbeelden  Hoekvertrek met zijstraat CL apart  Rij 2/1 kap woningen met garages: niet apart

 Ventilatie vaak zwakste schakel  Kies gevel met gunstige CL

Correctie voor gevelstructuur Cg  Reeks gegevens voor  Afscherming door balkon, galerij, terrasgevels  Afhankelijk  Absorptie onder balkon/galerij  Hoogte op gevel van de lijn van weg-via- top gesloten balustrade naar gevel

 Positief effect  Compensatie deels van Celevatie en Cpositie

Gevel met galerij Cg

Borstwering

Open

60% open

10% open

Absorptie%

0

50

100

0

50

100

0

trefpunt 1,5

-1

-1

0

0

0

1

n.v.t.

1,5 en 2,5

-1

0

2

0

1

3

> 2,5

1

1

2

2

2

3

3

50

100

4

6

Cpositie Tweevlakshoek alleen afstand tot plafond x van belang

Afstand in m

0,1

0,2

0,3

>0,3

Eenzijdig

2

1,5

0,5

0

Tweezijdig

4

3

1

0

Cpositie Drievlakshoek (dB) : van hoek afblijven

Afstand plafond

0,1

0,2

0,3

>= 0,3

Eenzijdig y = 0,2

3,5

3

1,5

1

Eenzijdig y ≥ 0,4

2,5

1,5

0,5

0

Tweezijdig y = 0,2

7

6

3

2

Tweezijdig y ≥ 0,4

5

3

1

0

Celevatie Hoek van inval

Hoogte/ Afstand

Elevatiehoek

Celevatie [dB]

<0,3

0-17

0

0,5

26

0,5

0,7

35

1,5

>1,0

≥ 45

3

Bij vlieglawaai : Celevatie altijd 0 dB Onderzoek LBP wijst uit Celevatie en Cpositie gelden ook voor ventilatieroosters

Conclusies GAkp-berekening  Met RqA = 20 dB: GAkp ca. 40 dB in gunstige situatie  Toepassing afhankelijk van de correctietermen  Cpositie :Vermijd de 0,3 m zone onder plafond/galerij/balkon  CL : kunnen de constructiedelen apart gemeten worden?  Ventilatie in delen met hoogste CL

 Celevatie : onvermijdelijk bij vlakke gevel hoger dan 7 m.  Cg Gesloten (hoge) ballustrade, diep balkon  Bij V/S : (te) groot : RqA groot, verdelen twee gevels



Hoe bepalender, hoe belangrijker ( GAk >= 20 dB) :  Bij ongunstige correctietermen  RqA 0 tot 5 dB noodzakelijk i.p.v. RqA = -2 dB

Conclusies GAk  Wat levert dat nu aan binnenniveaus op in verblijfsruimte  Snelwegen/provinciale wegen/stedelijke hoofdwegen  Lnight,bi = LDEN + 1 à 2 dB -10 – GAk = 24 á 25 dB

 Wijkontsluitingswegen/ buurtverzamelwegen  Lnight,bi ≈ LDEN -10 – GAk ≈ 23 dB

 LAeq met verstoringen door incidentele auto’s versmeerd over de nachtperiode  Vergelijken met LIAk type C ventilator (Lezing Jan Buijs)

Recente ontwikkelingen Wijzigingen NEN 5077 C3:2012  Oude vangneteis weer terug voor verblijfsruimte (art. 3.2.4)  GAk ≥ GA – 2 dB als V/Stot ≤ 3 m  Vangneteis bepalend als V/Stot ≤ 1,8 m

 Inperken gunstig effect van hoekvertrekken

 Meten luchtgeluidisolatie met geopende ventilatieroosters

Toekomst  Energie krijgt nog meer invloed op de gevel dan geluid  Nearly zero energy dwellings : Bijna-nul-op-de-meter  Opletten dat het geluid niet in het gedrang komt  Dikker hardschuimisolatie  Verslechtering geluidisolatie

 Dikker minerale wol  Te goed > gevel minder dan meer burenlawaai hoorbaar  Het “Dordrecht” effect

 Wat effect op toevoer via gevel

Consequenties nearly zero energy toevoer  Toevoerlucht heeft buitentemperatuur  Opwarmen ventilatielucht maar hoe?  Verwarmingselementen  Electrische verwarming  Op groene energie  Photovoltaïse daken

 Verwarming met warmwater  Zonneboiler  Warmtepomp  Terugwinning afvoerlucht

Toekomst: beperken ventilatie als het kan  Sturen kleppen op basis van CO2- en/of RV-detectie  Overrulen door bewoner  Gebruiksaanwijzing systemen noodzakelijk voor bewoners voor goed gebruik ventilatie  ZelfRegelend beter dan zonder ZR  Naar alle waarschijnlijkheid:  Alle maatregelen tegelijk

 Eerste stappen reeds gezet

Conclusies  Na Wgh en Bgg: snelle ontwikkeling suskasten  RAnetto tot 15 dB en fictieve doorlaat 0,025 m2/m

 Ontwikkeling correctiefactoren  CL, Cg, specifiek Cpositie, Celevatie, achter buitenblad

 Sinds 1992 ventilatie qv en RqA  RqA tot 21 dB en qv tot 30 dm3/sm

 Alle invloedsparameters op geluid bij ventilatievoorzieningen onder controle  Toekomst  Energetisch aspect verbeteren : voorverwarmen toevoerlucht  Sturen kleppen CO2 of RV

 Dan blijft natuurlijke toevoer natuurlijk mogelijk