Natuurlijke plaagbeheersing met bloemenranden Inspiratiedag FAB, 4-nov-14
BOMEN en STRUIKEN: overwinteringsplaats AKKER : prooien (bladluizen, rupsen, trips …)
Natuurlijke plaagbeheersing
FAB BLOEMENRAND langs de akker: voedselbron (pollen en nectar)
01_ ONDERZOEK 2009 - 2012
Studie VLM 2009 - 2011 De praktische haalbaarheid en de landbouwkundige voordelen aantonen van een aangepast randenbeheer gericht op het stimuleren van natuurlijke vijanden • Op het terrein en i.s.m. met boeren • Kennis verspreiden naar beheerders en adviseurs op het terrein
Type akkerranden Meerjarige grasrand (leefgebied en overwintering) Eenjarige bloemenrand (voedsel) Meerjarige kruidenrijke rand (optimale combinatie?)
Welke soorten inzaaien ? Onderzoek naar geschiktheid van bloemensoorten als nectar- en pollenbron voor natuurlijke vijanden (NL, UK, …) Criteria voor selectie van soorten: bloemvoorkeur, geschikt voedsel, selectiviteit, timing en spreiding bloei, inpasbaarheid in de teeltomgeving, evenwichtige samenstelling,… Onderzoek naar geschiktheid van grassoorten als habitat voor overwintering (beetlebanks) Maatwerk: afstemmen op gebied, gewas en bedrijfsvoering
Voorbeeld samenstelling eenjarig bloemenmengsel voor natuurlijke vijanden
Venkel
Boekweit
Koriander
Voederwikke
Gele ganzebloem
Korenbloem
Zonnebloem
Onderzoeksvragen bloemenranden 1. Stimuleren deze bloemenranden de aanwezigheid van belangrijke groepen natuurlijke vijanden van plagen? 2. Hebben ze een invloed op de onderdrukking van bladluizen in het aanpalend graanperceel?
Insectenmonitoring Nuttige vliegende fauna: • • •
vangsten met ‘combitraps’ in de bloemenranden en andere randen juni tot sep-09 (bloeiperiode) sorteren en determineren in winter
Plaagpopulaties: •
plantbemonsteringen in aangrenzende percelen wintertarwe
•
op 3 à 4 afstanden van BR (2009)
•
bladluizen + natuurlijke vijanden
•
wekelijks in juni - juli
Bemonstering vliegende fauna op vier locaties in 2010:
Bloemenrand en –stroken, Sint-Jan-in-Eremo
Bloemenrand Assenede
Grasrand Waterland-Oudeman
Bloemenrand Vlissegem
Resultaten vangsten vliegende fauna in akkerranden 2010: Natuurlijke vijanden (seizoen 2010) 180
Gemiddeld aantal per val gedurende volledige vangstperiode
160
140
120
VL_EBL geel SL_EBL geel
100
AS_EBL geel
SL_MGR geel 80
60
40
20
0
Weekschildkevers
Lieveheersbeestjes
Zweefvliegen
Bloemenwantsen
Roofwantsen
Groene gaasvliegen
Resultaten vangsten vliegende fauna in akkerranden 2011: Natuurlijke vijanden (seizoen 2011)
Gemiddeld aantal per val gedurende volledige vangstperiode
120
100
80
VL_EBL groen SL_E/MBL groen SL_MGR groen
60
40
20
0
Weekschildkevers
Lieveheersbeestjes
Zweefvliegen
Bloemenwantsen
Roofwantsen
Groene gaasvliegen
Invloed natuurlijke vijanden op bladluizen in wintertarwe
Vlissegem, 2 juli 2009
Ontwikkeling bladluispopulatie in graan 10
BLADLUIZEN
gemiddeld aantal bladluizen/halm
9
zonder natuurlijke vijanden
8
7
6
5
4
3
2
1
0
27/mei
6/jun
16/jun
26/jun
6/jul
16/jul
26/jul
Onderdrukking bladluizen 2009 Wintertarwe Vlissegem 2009 gemiddeld aantal bladluizen/halm gemidd aantal natuurlijke vijanden/10 halmen
10,0 BLADLUIZEN 9,0 NATUURLIJKE VIJANDEN
8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0
2,0 1,0 0,0 17/jun
24/jun
1/jul
8/jul
15/jul
22/jul
Datum
Onderdrukking bladluizen 2010
Gemiddeld aantal bladluizen per halm Gemiddeld aantal predators op 10 halmen
Dichtheid van bladluizen en predators in een tarweperceel met eenjarige bloemenstroken en een perceel met grasrand in 2010 6 naast / tussen bloemenstroken
5
naast grasrand
4
naast / tussen bloemenstroken
3
naast grasrand 2
1
0 9/jun
16/jun
23/jun
30/jun
7/jul
14/jul
21/jul
Datum
Behandeld perceel 2011
Gemiddeld aantal bladluizen per halm Gemiddeld aantal natuurlijke vijanden op 10 halmen
Dichtheid van bladluizen en natuurlijke vijanden (St-Jan-in-Eremo) 10 bladluizen blad
9 8 7
natuurlijke vijanden op de halmen
6 5 4
geen waarnemingen
3 2 1 0 17/mei
24/mei
31/mei
7/jun
14/jun
21/jun
28/jun
Datum
Predator:prooi ratio percelen wintertarwe 2010
aantal natuurlijke vijand /10 bladluizen
2
1,5
VL_EBL
SL_EBL
JB_MGR
SL_MGR
Insecticidebehandeling 1
0,5
0 9/jun
16/jun
24/jun
30/jun
7/jul
14/jul
22/jul
Predator:prooi ratio percelen wintertarwe 2011 2
aantal natuurlijke vijanden / 10 bladluizen
VL_EBL SL_E/MBL ZW_onbeh
1,5
KO_onbeh
Insecticidebehandeling 1
0,5
0 17/mei
24/mei
31/mei
7/jun
14/jun
21/jun
28/jun
Besluiten onderzoek Eenjarige, doelgerichte bloemenranden helpen de populatieopbouw van natuurlijke vijanden en de natuurlijke plaagbeheersing in graan te verbeteren… op voorwaarde dat
insecticiden enkel worden ingezet op basis van een goede gewasscouting en aangepaste schadedrempels indien nodig enkel selectieve middelen worden gebruikt ook andere diverse (semi-)natuurlijke landschapselementen in omgeving aanwezig zijn
Onderzoeksvragen meerjarige grasranden 1. Overwinteren meer bodempredatoren in akkerranden? 2. Verspreiden ze zich in het voorjaar vanuit de akkerranden naar de akker?
3. Hebben ze impact op de onderdrukking van bladluizen in aanpalend perceel wintertarwe?
Insectenmonitoring Nuttige bodemfauna (2010): • •
vangsten met potvallen in rand en akker voorjaar (overwinterde) en zomer (verspreiding in het veld)
Predatiecapaciteit: •
de plaagonderdrukking in ‘predatorarme’ plots vergelijken met controleplots in een gewas op verschillende afstanden van de rand
•
Jabbeke, mei 2010 (wintertarwe)
Besluiten onderzoek invloed grasranden op lopende natuurlijke vijanden
Akkerranden soortenrijker dan akkers
Aantallen loopkevers hoger in de akker, maar beperkt aantal soorten: _ Pterostichus cupreus _ Pterostichus melanarius
_ Anchomenus dorsalis (Decrick L., 2011)
Lopende natuurlijke vijanden hebben een hoge bestrijdingscapaciteit in akkers
Resultaat voorjaarsbemonstering in rand en akker Spinnen Kortschildkevers 50
Loopkevers
Gem. aantal per m²
40
30
20
Bembidion tetracolum 10
0
Grasrand 10j
Grasrand 3j
Akker
- J. Hlasek
FAB (impact) monitoring Slechts momentopname van complexe processen en interacties!
Veel factoren van invloed, o.a. omringende landschap Ruimtelijke schaalniveau van het onderzoek bepalend voor de resultaten: perceel / bedrijfsomgeving / landschap
Werking natuurlijke plaagbeheersing Landschap Regio/Omgeving Natuurlijke elementen
Bedrijf Gewasrotatie
Perceel Gewas Akkerranden Bodembewerking
Plant Rassenkeuze
Kennisvereisten / onderzoeksmethodiek _ inzicht in biologie en populatiedynamica van plaag en natuurlijke vijanden
_ herkenning diverse stadia in het veld (scouting) _ invloedsfactoren op meerdere ruimtelijke schalen _ impact kwantificeren: dichtheden van zowel plaag als natuurlijke vijanden meten in de tijd metingen van plaagpopulaties en schade met en zonder natuurlijke vijanden: kooiexperimenten gebruik maken van populatiedynamica modellen
lange termijn data verzamelen
Bedankt voor uw aandacht
