Natuurlijk blijven er kinderen die meer hulp De stijging van jongeren met een licht
Het is belangrijk dat men de handen ineen
en zorg nodig hebben. Zij krijgen specialis-
verstandelijk beperking die vastlopen is
slaat. Dat kan door gezamenlijk te anticiperen
tische hulp die toepasbaar is gemaakt voor
verontrustend. Ondanks alle zorg die deze
op signalen. Samen met de huisarts,
jongeren met een licht verstandelijke beper-
jongeren over het algemeen krijgen, slaagt
Centrum voor Jeugd en Gezin, school, wijk,
king. Het mag duidelijk zijn dat instellingen
men er niet in om ze een perspectief te
sportvereniging, werkgevers en vele andere
deze zorg alleen bieden als het nodig is.
bieden waarmee ze een eigen waardevolle
organisaties en mensen die een rol spelen
Jongeren met een licht verstandelijke beper-
plek in onze samenleving kunnen veroveren.
in het leven van jongeren met een lichte
king willen net als ieder ander meedoen
Sterker nog: op dit moment plaatst de
verstandelijke beperking kijken naar pro-
in onze snelle, veeleisende samenleving.
hulp en zorg. Jonge kinderen met een laag
blemen en naar mogelijkheden. Men kan
Dat geldt voor werk, wonen en vrije tijd.
IQ lopen veel kans om op school, thuis en
specifieke ondersteuning ontwikkelen
Dat is niet altijd makkelijk. Van binnen
in de buurt problemen te ervaren. Als er
voor deze doelgroep en aansluiten op de
worstelen ze met onzichtbare problemen,
dan geen of onjuiste hulp of ondersteuning
mogelijkheden van elk individu en het gezin.
aan de buitenkant zien ze er normaal uit.
voorhanden is, is de kans groot dat pro-
Want die zijn er altijd. Zo doen kinderen,
blemen groter worden en deze jongeren
hun ouders en zorg- en hulpverleners posi-
uiteindelijk ontsporen. Dit verwoest mensen-
tieve ervaringen op in hun eigen omgeving
levens en brengt ook de samenleving
en krijgen ze vertrouwen. Daarmee leggen
enorme schade toe.
ze een goede basis voor de toekomst.
samenleving een groot deel van deze jongeren buiten de maatschappij. Dit kan niet en het werkt niet. Daarom moet er aandacht komen voor deze groep.
Het kán anders. Dat blijkt uit onderzoek. Belangrijk is dat men inzet op vroegtijdige
Jongeren met een licht verstandelijke beperking hebben net als iedereen ook
• Vroegtijdig schoolverlaten
wensen en dromen over de invulling van hun
• Geen werk
leven. Ook zij willen een baan waarin ze zich
• Huurachterstand
Zij maken zich ernstig zorgen over de toe-
kunnen ontplooien en waardering krijgen.
• Schulden
name van het aantal jongeren met een licht
Ook zij willen een warm en veilig huis en
• Conflicten
verstandelijke beperking dat buiten de boot
deelnemen aan sociale activiteiten in hun
• Relationele ruzies
valt. Zij geloven in deze jongeren en zijn van
omgeving. Ook zij dromen van een fijne
• Betrokken bij delicten
mening dat het anders en beter kan door het
relatie en het stichten van een gezin. Voor
• Veroordeling tot gevangenisstraf
bieden van maatwerk. Zij willen de omgeving
deze jongeren is het invullen van deze
• Drugsgebruik
hierbij graag ondersteunen. Ze kijken hierbij
wensen en dromen niet vanzelfsprekend.
• Verslaving
naar de jongeren en naar het gezin waarin ze
Integendeel: het blijkt dat een groot deel van
opgroeien en bieden bijvoorbeeld de ouders
hen kampt met serieuze problemen.
Uit onderzoek blijkt dat het beslist de moeite
ondersteuning bij de opvoeding. De succes-
De hulpverlening is vaak te laat, te fragmen-
waard is om in deze groep jongeren te
volle intensieve aanpak MST is daarvan een
tarisch en onvoldoende. Of nog erger: we
investeren. Met de juiste, preventieve onder-
goed voorbeeld. Zij verbinden de hulp aan
zien deze jongeren letterlijk en figuurlijk over
steuning blijkt een groot deel van deze groep
de jongere met het gezin en andere
het hoofd doordat bijvoorbeeld het lagere IQ
in staat om in goede harmonie met hun
betrokkenen. Zodat ze gezamenlijk leren hoe
niet wordt onderkend.
omgeving een oprechte bijdrage te leveren
ze problemen in de toekomst zelf de baas
aan onze samenleving. Zo doen veel van
kunnen.
deze ‘lastige’ jongeren wel gewoon mee.
De inzet is om zoveel mogelijk verhalen te delen van jongeren met een licht verstandelijke beperking. Zo ervaren ‘gewone’ mensen dat deze jongeren meer in zich hebben dan de problemen die een aantal veroorzaken. kant onvoldoende zichtbaar. Daardoor over-
Het sleutelbegrip is dus ondersteuning.
Dat -met de juiste ondersteuning en hulp-
vraagt de samenleving deze jongeren en
De vraag van de jongeren is het vertrekpunt
deze jongeren zich doelen kunnen stellen en
Tegenwoordig zien we jongeren met een
krijgen zij niet de hulp en ondersteuning die
voor ondersteuning en gaat met name over
een normaal leven kunnen leiden. Een mooi
licht verstandelijke beperking als volwaar-
ze zo hard nodig hebben.
de kwaliteit van iemands bestaan. Er zijn
voorbeeld is de documentaire ‘Een bijzonder
verschillende domeinen die daarin een rol
peloton’, waarin een groep jongeren,
dige burgers met rechten en plichten, net als alle andere burgers in onze samenleving.
Zij hebben ondersteuning nodig vanuit:
spelen: zelfstandigheid (persoonlijke ontwik-
allemaal persoonlijkheden met een
Voor iedereen moet het mogelijk zijn om zelf
• een sociaal netwerk: ouders, familie,
keling en zelfbepaling), sociale participatie
verstandelijke beperking, samen traint om
te kiezen hoe hij zijn bestaan inricht. Ieder-
vrienden, kennissen, medeleerlingen op
(interpersoonlijke relaties, sociale inclusie en
uiteindelijk de Mont Ventoux te beklimmen.
een houdt dus ook controle over het eigen
school, collega’s op het werk, vrijwilligers;
rechten) en welzijn (emotioneel, fysiek en
Andere bijzondere voorbeelden zijn:
materieel welzijn).
• het verhaal van Florian Overbeek die in zijn
bestaan. Dit houdt in dat er geen ruimte mag zijn voor bevoogding of betutteling.
• een sociaal vangnet: het professionele
boek: ‘Uit huis geplaatst’ (2012, uitgeverij
zorgsysteem.
Mensen met een licht verstandelijke be-
Dit vangnet treedt pas in werking als het niet
Om dit te kunnen realiseren, moet er veel
TIC) op een pakkende wijze beschrijft wat
perking zijn over het algemeen niet in staat
anders kan en is ook gericht op de onder-
veranderen. Het begint met een verandering
zijn uithuisplaatsing voor invloed had op
om zelf hun bestaan in te richten, zelf keuzes
steuning van het sociaal netwerk. Het pro-
van het beeld dat de samenleving heeft van
zijn leven.
te maken en uitvoering te geven aan die
fessionele zorgsysteem geeft in eerste
deze jongeren. Alleen als men een
keuzes en om controle uit te oefenen over
instantie alleen aanvullende ondersteuning
genuanceerd en oprecht beeld heeft van
Hondsberg’ (een productie van de Koraal-
het eigen bestaan. Vaak is niet bekend dat
en neemt pas over als de benodigde onder-
deze jongeren, zijn mensen en organisatie
groep).
zij licht verstandelijk beperkt zijn. Of is de
steuning de mogelijkheden van het sociale
genegen open te staan voor samenwerking
licht verstandelijke beperking aan de buiten-
netwerk overstijgt.
en verandering.
• de documentaire ‘De kinderen van de
levensjaren. Veel jongeren met een licht
van ongeschoold eenvoudig werk. Boven-
De inzet is om -door een intersectorale
verstandelijke beperking komen in de zorg
Bij jongeren met een licht verstandelijke
Door de beperking is en blijft het voor jonge-
dien is de instroom van Oost-Europeanen
benadering en aanpak- te komen tot andere
terecht omdat zij in de beginfase niet
beperking is vaak sprake van meervoudige
ren met een licht verstandelijke beperking
naar beschikbare banen groot. Dat maakt
vormen van ondersteuning. Deze is gericht
begrepen zijn. Wanneer zij geboren worden
problemen. Dan zijn gespecialiseerde
moeilijk om te functioneren in sociale
een toetreding voor jongeren met een licht
op het bevorderen van keuzevrijheid, de
in kwetsbare gezinnen, dan lopen ze een
vormen van ondersteuning nodig met een
situaties. De beperkte sociale redzaamheid
verstandelijke beperking tot de gewone
versterking van de eigen mogelijkheden, het
hoog risico op ontwikkelingsproblemen.
integrale benadering van de brede context
veroorzaakt telkens opnieuw problemen en
arbeidsmarkt steeds moeilijker. Dat terwijl
verhogen van de draagkracht van de gezin-
Daarom is het belangrijk de samenwerking
van gezin en directe sociale omgeving.
crisis. Daardoor blijft er behoefte aan onder-
een gewone baan een belangrijke basis is
nen waarin deze jongeren opgroeien, het
te versterken met en tussen het onderwijs,
Daar waar sprake is van een complex aan
steuning. Die hoeft niet altijd intensief te zijn,
voor een zo gewoon mogelijk leven. Het
voorkomen van problemen, het inzetten van
maar wel beschikbaar en flexibel. De onder-
streven is immers dat men in hun eigen
natuurlijke hulpbronnen, het creëren van
steuning moet gericht zijn op het versterken
omgeving kan blijven functioneren en
begrip en het aanbieden van afgestemde
van de eigen mogelijkheden om problemen
eventuele problemen daar worden
professionele ondersteuning. Uitgangspunt
eerst zelf aan te pakken. Een belangrijk aan-
opgepakt. Het realiseren van duurzame
bij het bieden van ondersteuning: normaal
knopingspunt daarbij is het bieden van on-
ondersteuning sluit aan bij de verantwoorde-
waar kan, speciaal waar nodig. De houding
derwijs en arbeid. Als deze jongeren erin
lijkheden van gemeenten op het gebied van
van de professional is gebaseerd op
slagen onderwijs te volgen en een baan te
onderwijs, jeugdzorg, maatschappelijke
vertrouwen, persoonlijke betrokkenheid,
reguliere maatschappelijke voorzieningen en
factoren zijn verbindingen tussen de
verwerven, biedt dat de benodigde structuur
ondersteuning en werk en inkomen. Een
inspraak en participatie, soms drang en
Vroegtijdige interventie bij bestaande ont-
de eerstelijnsgezondheidszorg. En de
verschillende domeinen zoals welzijn, zorg,
in hun leven. Bovendien geeft het de jonge-
samenhangend gemeentelijk beleid verbindt
dwang. Ook de rol van de zorginstelling
wikkelingsstoornissen vergroot de kansen
expertise van de gespecialiseerde voor-
onderwijs, werk en inkomen essentieel voor
ren eigenwaarde en voldoening. Op dit
deze domeinen met elkaar.
verandert in een support- en kennis-
van jongeren met een licht verstandelijke
zieningen direct te verbinden met andere
effectieve en efficiënte ondersteuning.
moment wordt het voor deze jongeren
organisatie. Goede voorbeelden hiervan zijn
beperking op maatschappelijke participatie.
professionals die betrokken zijn bij de zorg
Dit vraagt om een samenhangende en
steeds moeilijker om een passende baan te
MST, IGB en PPG.
De kern van veel problemen op latere leeftijd
voor kinderen.
gecoördineerde aanpak; een integrale werk-
vinden. De werkloosheid is groot onder
wijze van eerste en tweede lijn.
laagopgeleiden en er is een flinke terugloop
dienen zich immers aan in de eerste
Eind april 2011 maakte Prisma vanuit de samenwerking
men. In 2011 is de behandeling van tien gezinnen afge-
De inzet is om op een professionele en
en afstemmen van de zorgprofessional op
met de GGZ-instelling De Viersprong in Halsteren en MST-
rond, met een positief resultaat. Een belangrijk onderlig-
betrokken wijze in gesprek te gaan met deze
de jongere. Vanuit de opgebouwde relatie
Stichting Prisma, Lunet zorg en Koraal
Nederland een start met het aanbieden van MST-LVB. Een
gend proces is het onderzoek naar de werkzaamheid en
jongeren, hun ouders en sleutelfiguren.
werken zorgverlener en cliënt verder aan het
Groep willen zoals gezegd het verschil
bewezen effectieve Amerikaanse behandeling voor (ver-
de effectiviteit van multisysteemtherapie voor deze speci-
Aan te sluiten op de eigen kracht van deze
versterken van het sociale netwerk van de
maken voor deze doelgroep. Zij geloven
oordeelde) probleemjongeren nu als pilot voor jongeren
fieke doelgroep. Daarvoor werkt een aantal experts op het
mensen, op zoek te gaan perspectief en het
jongere en als dat nodig is: het versterken
in deze jongeren en zijn van mening dat
met een licht verstandelijke beperking. Naast het belang
gebied van MST en LVB met elkaar samen. Zij maakten
vragen van begrip en betrokkenheid bij deze
van de afstemming in de multidisciplinaire
het anders en beter kan door het bieden
van een stevige outreachende werking, is het voorkomen
het afgelopen jaar een start met de opzet van een onder-
jongeren in de buurten, wijken, scholen en
netwerken van gespecialiseerde voorzienin-
van maatwerk. Samen stelden zij het
van (gesloten) plaatsing een sterk motief. Dankzij de inzet
zoek pilot. Het project bouwt Prisma in samenwerking met
bedrijven waarin ze actief zijn. Door het leren
gen en met de professionals in de eerste lijn.
visiedocument ‘Maatschappelijke
en medewerking van het Zorgkantoor West-Brabant kon
de andere organisaties in 2012 verder uit.
kennen en ontdekken van deze jongeren kan
Hierdoor krijgen cliënten ondersteuning op
participatie van jongeren met een lichte
Prisma de eerste cliënten en gezinnen in behandeling ne-
Meer info op: www.prismanet.nl
men gezamenlijk bepalen wat wel of niet
maat. Organisaties zetten zich in voor:
verstandelijke beperking’ op.
past en wat nodig is om dromen en wensen
optimale preventie om zo veel mogelijk
van de jongeren te realiseren. Zodat elke
gedragsproblematiek te voorkomen, een
Dit document en andere informatie kunt
Cl!ct is een individueel aanbod van ondersteuning waarbij
social media en Skype. Hiermee kunnen zorgverleners
jongere zich uiteindelijk een eigen plaats
integrale aanpak van meervoudige kind- en
u terugvinden op www.jongenlastig.nl
hulpverleners direct aansluiten op de leefwereld van de
ook de ouders en het sociale netwerk makkelijker betrek-
verwerft in onze samenleving.
gezinsproblematiek en duurzame
Heel graag gaan bovenstaande
cliënten. Zij maken beiden gebruik van zorgtechnologie
ken bij de ondersteuning van de cliënt. Meer info op:
begeleiding gericht op maatschappelijke
organisaties met u in gesprek om te
met de inzet van digitale middelen zoals iPads met apps,
www.koraalgroep.nl
participatie.
bezien op welke wijze u kunt bijdragen.
Een pilot tussen Prisma, Lunet zorg en de Koraal Groep dat zich richt op het aansluiten
Neem contact op met:
Intensieve Gezinsbegeleiding richt zich op het verande-
waarbij men de opvoeding van hun kinderen zorgelijk
ringsproces van multiprobleem gezinnen. Deze vindt
noemt. De ondersteuning is gericht op het verminderen
Postbus 637, 5140 AP Waalwijk
plaats in de thuissituatie en sluit aan bij de context van het
van risicofactoren, het beter uitvoeren van opvoedings-
[email protected]
gezin. De ondersteuning is voor ouders met een verstan-
taken, voorkomen van uithuisplaatsing of het realiseren
www.prismanet.nl
delijke beperking of voor gezinnen met een gezinslid met
van een thuisplaatsing, stoppen van een ondertoezicht-
088 - 770 2200
een beperking. IGB is er ook voor gezinnen met kinderen
stelling, verminderen van gedragsproblemen en het toe-
die extreem moeilijk gedrag vertonen als gevolg van een
nemen van ontwikkelingstaken. Gezinnen leren omgaan
Licht Verstandelijke Beperking (LVB). Of voor gezinnen
met de gevolgen van de beperking.
Postbus 270, 5600 AG Eindhoven
met zorgmijdend gedrag en LVB problematiek. Het gaat
Meer info op: www.lunetzorg.nl
[email protected]
dan om gezinnen die veel overlast bezorgen in de buurt en
www.prismanet.nl
www.lunetzorg.nl 088 - 551 5000
Het doel van Praktisch Pedagogische Gezinsbegeleiding
deren waarbij de ontwikkeling trager verloopt. PPG is er
is verbetering in de opvoedings- en/of ontwikkelingssitu-
voor ouders/opvoeders van kinderen met een ontwikke-
Tekst: Fridy Latijnhouwers
Postbus 5109, 6130 PC Sittard
atie of stabilisering om zelfstandig verder te kunnen. De
lingsachterstand of beperking en aan ouders met een ver-
Ontwerp: SchutDesigns
[email protected]
PPG richt zich op het begeleiden en adviseren van ouders
standelijke beperking en hun kinderen.
Druk: Van Engelen
www.koraalgroep.nl
bij opvoedings-, begeleidings-, en ontwikkelingsproble-
Meer info op: www.prismanet.nl
matiek. Ook biedt PPG ontwikkelingsstimulering aan kin-
046 - 477 52 85
