Natuur als uitdaging voor kinderen
Wat is de betekenis van natuurervaringen voor de ontwikkeling van kinderen?
Ontdekken van nieuwe literatuur
Accentverschuiving van • Kinderen voor natuur naar • Natuur voor kinderen
Van buiten word je beter Kind- en natuurbeweging krijgt steun vanuit de beweging ‘Natuur voor gezondheid’ ‘VITAMINE G’
VAN BUITEN WORD JE BETER natuur voor gezondheid • • • • •
Herstel van stress en aandachtsmoeheid Stimuleren van bewegen Vergemakkelijken sociale contacten Positieve invloed op ontwikkeling kinderen Positieve invloed op persoonlijke ontwikkeling en zingeving
JEUGDERVARINGEN •
Zintuiglijke ervaringen in vroege jeugd
•
Buitenspel op bouwterrein
•
Later in het bos
UITDAGENDE NATUUR Natuur is voor kinderen • Om te doen en • Om te zijn
Bloemen zijn voor jonge kinderen primair om te plukken
Uitdaging enkele hulpbegrippen • ‘Affordances’ Boom: ‘klim in mij’ Kind: ‘kan in jou klimmen?’ Eenheid van vraag en aanbod • Setting Handelingscontext: ruimtelijk, wat mag het kind?, etc. Rijke en arme settings Beide werken zowel onbewust als bewust
‘Wilde landjes’ ‘Wilde landjes’ zijn prototype van speelnatuur Ze trekken kinderen aan zoals stroop de vliegen Wat trekt kinderen daarin aan?
Affordances natuur voor kinderen • Openheid en • Vertrouwdheid
Openheid (1) • Werken met ‘ruw materiaal’ • Theorie van de ‘losse dingen’- creativiteit • ‘Luisteren’ naar het materiaal • Maken van dingen: werktuigen, mooie dingen, hutten, gebruiksvoorwerpen
Openheid Losse dingen (2)
Openheid (2) beweging
Openheid - beweging
Openheid (3) leren over biodiversiteit
Vertrouwdheid geborgenheid
Vertrouwdheid geborgenheid
Recht doen aan verschillen & sociale verhoudingen • Grote verscheidenheid aan niches • Kinderen kunnen eigen ritme volgen • Doorbreken eenzijdige dominantie atletische kinderen met bijbehorende sociale hiërarchie • ‘Het wonder van de natuurspeelplaats’: minder conflicten
Aandachtsherstel Twee vormen van aandacht • Gerichte aandacht, vermoeidheid, eventueel stress • Onwillekeurige aandacht – dingen die aandacht trekken + 'dwalende aandacht‘ Uitrusten van gerichte aandacht en stress
Liefde voor het leven • Mensen hebben een aangeboren verwantschapsband met de natuur: de biophilia-hypothese • In onze primaire reacties zijn we vaak nog als jagers- en voedselverzamelaars
De stille taal van de ruimte Vergelijk • strak betegeld plein met speeltoestellen: ‘hier zijn de grote jongens de baas en is geen plaats voor natuur’ met • natuurrijk en gedifferentieerd terrein: ‘hier zijn kinderen in hun verscheidenheid en natuur welkom’
Duurzame landschappen voor kinderen • Landschappen drukken uit hoe wij als cultuur over onze relatie met de natuur denken (voelen, handelen) • Scholen zijn brandpunten van de cultuur – waardenoverdracht, bewust en onbewust • Natuurrijke en duurzame (waterbeheer bijv.!) buitenruimten van scholen zijn een belangrijk middel bij de ontwikkeling van een natuurbetrokken bestaan • Dit geldt mutatis mutandis ook voor natuurspeelplaatsen in de openbare ruimte
Uitsterven van ervaring (1) • Speelse ervaringen met natuur zijn goed voor de ontwikkeling van kinderen • Onderzoek laat zien dat de belangrijkste factoren voor de ontwikkeling van engagement voor natuur en milieu zijn: - informele, niet schoolse natuurervaringen in de jeugd - ontmoetingen met geloofwaardige volwassenen
Uitsterven van ervaring (2) • Als dat laatste klopt moeten we ons hart vasthouden voor toekomstig draagvlak voor natuur en milieu. • Genoemde ervaringen verdwijnen steeds meer: ‘extinction of experience’ • Een belangrijke basis voor NME valt weg
NME en natuurrijke plekken voor kinderen • Zorg voor kinderen en zorg voor de natuur liggen in elkaars verlengde • NME in onze tijd houdt ook in: zorgen voor natuurrijke plekken voor kinderen als kwaliteit van hun leefomgeving • Dit zijn ook plekken voor informeel en formeel leren over natuur en milieu
Arrangementen • Wat er eerst ‘gewoon was’, het ‘oerwoud om de hoek’, moet nu gearrangeerd worden door samenwerking van meer partijen • Het is en blijft een ‘zacht belang’, dat sterke en soms ongewone coalities vereist.
