Natuur als inspiratiebron

snoek. het magazine van de snoek groep

september 2012

Tuinarchitect Piet Oudolf:

Natuur als inspiratiebron Makkelijke Moestuin:

Kinderlijk eenvoudig tuinieren

Groen Loont! Douwe Snoek:

‘Wat eerst een kostenpost leek, bleek juist te lonen’

2.

inhoud. 4.

Kort nieuws

6. Getemde natuur Interview met tuinarchitect Piet Oudolf 9.

Samenwerking Caparis-Snoek Hoveniers

9.

Column Gienus Reurink

10. De strakke structuur van It Wiid en Parc Emslandermeer 12.

Groene kunst ‘Het hart van de Andes’

14.

Voel je goed in het groen!



Interview met biologe Kim van der Leest

16.

Groen Loont!



Interview met Douwe Snoek

18.

Kinderlijk eenvoudig tuinieren



in de Makkelijke Moestuin

20. Walbeschoeiing met de hele buurt 22. ‘Snoek Hoveniers heeft goede mensen aan het werk!’ Klant aan het woord

‘Snoek’ is het relatiemagazine van Snoek Hoveniers. Redactie en bladmanagement: Narvic inhoudgevers Fotografie: Fazzi Fotografie e.a. Vormgeving: Jan Robert Mink/Aldenkamp Communicatie

snoek. online bekijken of delen? snoek. september 2012

Droom ik droom dat er wat groen zou zijn waar ik mij neer kan leggen waar ik luist’rend naar de zomerwind iets van een diepe stilte vind waar ‘k niets meer hoef te zeggen Toon Hermans Uit: Liggen in het Gras

4.

Grondlegger Germ Snoek:

‘We doen dingen die niet iedereen verwacht van een hovenier’

Hij is de grondlegger van Snoek Hoveniers: Germ Snoek begon zijn bedrijf in 1979. Na een kortstondige carrière als vrachtwagenchauffeur kwam hij in de gemeentelijke plantsoenendienst terecht. “Het vak kreeg me in de greep, ik wilde er meer mee doen en heb toen, naast mijn werk, een hoveniersopleiding gevolgd. Daarna ben ik gestart met Snoek Hoveniers.” Het bedrijf groeide snel. Al gauw liepen er dertig werknemers rond. Zestien jaar geleden kwam, na een overname, de vestiging in NieuwDordrecht erbij. Zijn twee zoons maken inmiddels ook deel uit van het bedrijf. Zoon Douwe is directeur en opereert vanuit Grou terwijl Germ vanuit Nieuw-Dordrecht actief is. En zoon Berend is hoofduitvoerder. Is het karakter van het bedrijf in de loop van al die jaren veranderd? Germ Snoek: “We zijn al lang niet ‘alleen maar’ hovenier. We doen eigenlijk álles, van recreatie tot asfaltering, en van bestrating en beschoeiing tot aan gladheidsbestrijding. We pakken echt alles aan.” Dat werd uit nood geboren: “ Wanneer je je zuiver toelegt op het hoveniersvak dan zitten de jongens in de winter stil. Dan zoek je naar verbreding. We doen dingen die niet iedereen verwacht van een hovenier. Soms vraag je je weleens af of de bedrijfsnaam nog wel klopt. Maar onze opdrachtgevers kennen ons, die weten dat wel. En nieuwe opdrachtgevers zijn ook vaak heel snel op de hoogte.”

Wereldprimeur:

Eerste haagknipper met GPSsysteem Een jaar geleden gaf directeur Germ Snoek opdracht tot het ontwikkelen van de modernste haagknipper van Nederland. Het is de eerste haagknipper die uitgerust wordt met een GPS-systeem. De hele winter heeft een team van Snoek Hoveniers gewerkt aan de uitwerking van het project. Germ Snoek: “Met deze met GPS uitgeruste haagknipper zijn we in staat om precisiewerk te leveren. Wanneer je nu een haag van 400 meter moet knippen is het onmogelijk om deze over de hele lengte mooi vlak te krijgen. Met deze moderne haagknipper heb je over een lengte van 400 meter een afwijking van slechts enkele centimeters. We zijn als groenbedrijf altijd met innovatie bezig, we zijn gericht op de toekomst. Met deze moderne haagknipper maken we een flinke kwaliteitsslag en kunnen we nog secuurder en beter ons werk doen.” Snoek Hoveniers ontving voor dit project WBSO-subsidie van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Met de subsidie ondersteunt het ministerie ondernemers met de financiering van innovatieve projecten.

Natuurlijke speelplek voor kinderopvang in Grou en Leeuwarden

Sinds kort kunnen de kinderen van het kinderdagverblijf in Grou en Leeuwarden zich heerlijk uitleven op hun nieuwe natuurlijke speelplek. Die speelplekken zijn aangelegd door Snoek Hoveniers. “De natuurlijke speelplek sluit naadloos aan op onze campagne Groen Loont”, aldus Douwe Snoek, directeur van Snoek Hoveniers. “Een groene, natuurlijke speelomgeving is goed voor kinderen: het prikkelt de fantasie, het is goed voor motorische ontwikkeling en het is een medicijn tegen obesitas.” Het ontwerp is van de hand van buroBlad, het ontwerpen adviesbureau voor de groene, natuurlijke buitenspeelruimte. Beide plekken worden aangelegd in opdracht van Stichting Kinderopvang Friesland. “Op de meeste speelplekken zie je een verharde pleinen, een zandbak en een paar toestellen en daar worden kinderen geacht om te spelen”, aldus Peter Doornenbal, landschapsontwerper en mede-eigenaar bij buroBlad. “Wij draaien het om, we zorgen voor een natuurlijke omgeving in de vorm van groen en beplanting, een avontuurlijke omgeving in de vorm van heuvels waar kinderen van af kunnen rollen. Hier krijgen kinderen van nature al prikkels om te spelen. Als we toestellen plaatsen zorgen we voor een natuurlijke uitstraling, veelal in houtkleuren.”

snoek. september 2012

6. Getemde natuur

Interview met tuinarchitect Piet Oudolf Elke tuinliefhebber kent hem. Hij behoort tot de meest invloedrijke tuinen landschapsontwerpers ter wereld. In de jaren zeventig verwisselde Piet Oudolf de ‘aangeharkte’ wat al te gecultiveerde tuin voor de natuurlijke stijl waarin vaste planten, siergrassen en bolgewassen het hele jaar door de hoofdrol spelen. Tuinen met de natuur als inspiratiebron.

De natuur is uw inspiratiebron, op welke manier? “Het is niet zo dat ik dagelijks bezig ben met ‘natuur’ maar onbewust zijn mijn ideeën wel afkomstig van de natuur. Van een herinnering of een belevenis. De traditionele manier van ontwerpen beviel me op een gegeven moment niet langer. Ik zocht naar meer ruimte voor emotie, spontaniteit, levendigheid.”

Wat is het verschil tussen traditioneel en natuurlijk tuinieren? “In een traditionele tuin werd iets dat uitgebloeid is vervangen. Je zette wat potten met bloemen neer en die moesten dan gaan bloeien. Het hele jaar door draag je dingen aan om te

het groeit, hoe en wanneer het bloeit, hoe lang het wordt en of het al of niet woekert. En: komen ze goed de seizoenen door? Voor elk seizoen zijn er bepaalde planten die een nadruk kunnen leggen op het beeld van de tuin. Een tuin moet in mei, juni , juli en augustus interessant zijn. Dat lukt je niet met drie planten, je hebt een grote diversiteit nodig.”

Anderen vergelijken uw werk met kunst.

Piet Oudolf ontving vele internationale Awards voor zijn werken. Bij een breed publiek werd hij bekend door zijn ontwerp voor the Gardens of Rememberance in New York (2003-2005). Die tuinen betonen eer aan de slachtoffers van 9/11 en hun familieleden. Ook verwierf hij faam met het beplantingsconcept voor de High Line in New York: hij liet zich hiervoor inspireren door de overwoekering van oude treinsporen.

zorgen dat de tuin er goed uit blijft zien. Maar iets hoeft niet te bloeien om mooi te zijn, uitgebloeid kan ook mooi zijn. In de tradiotionele tuin is alles strak gegroepeerd, alles staat stijf in groepen. Ik streef meer naar een ecologische esthetische beleving. Een tuin moet dynamiek hebben, de compositie, het geheel, moet kloppen.”

Maar het herinnert ons aan natuur, het is als het ware getemde natuur, dat is wat ons raakt. Om dat effect te bereiken ben ik specifiek in mijn plantenkeuze. Ik kies niet voor overgecultiveerde planten en bloemen maar zoek bewust naar planten die zich door alle seizoenen heen goed gedragen en die goed combineren.”

Waarom spreekt het concept van de niet aangeharkte ‘wilde tuin’ mensen zo aan?

Kan iedereen het concept voor de natuurlijke tuin toepassen, ook voor onze eigen privéen bedrijfstuinen?

“Het is geen wildernis, planten zijn niet ‘wild’. Het is een gecontroleerde omgeving. Het lijkt misschien op natuur maar dat is het niet. Wanneer je daadwerkelijk in de natuur bent dan zie je het verschil onmiddellijk.

“Natuurlijk kan dat. Maar je moet wel weten wat je doet, een grondige plantenkennis is onontbeerlijk. Je moet alles van planten weten: hoe

“Ik noem het zelf geen kunst. Ik probeer iets moois te maken in de openbare ruimte, iets toe te voegen aan die ruimte. Mensen hebben behoefte aan openbare groene ruimten waar ze zich zich prettig voelen. Ik probeer iets te vatten in emotie, ik probeer mensen te raken. Een tuin kan een bepaald bewustzijn creëren: je ziet iets wat je daarvoor niet zag. Wanneer je een tuin betreedt moet je het gevoel hebben dat je verder wil, je wil weten hoe het er verderop uitziet. Een tuin moet nieuwsgierig maken.”

De privétuin (4.000 m²) van Piet en zijn vrouw Anja Oudolf, aan de Broekstraat in Hummelo, is op bepaalde tijden open voor publiek. Piet Oudolf werkt hier sinds 1982, hier proeft hij combinaties van planten voor. Jarenlang runden de Oudolfs ook een kwekerij waar ze planten en grassen kweekten. De kwekerij is sinds november 2010 gesloten. Wilt u een bezoek brengen aan de privétuin van Piet en Anja Oudolf? Informatie over de openingstijden kunt u vinden op www.oudolf.com

snoek. september 2012

8. de bijzondere tuinen van piet oudolf

Spectaculair: The High Line in New York

Grote foto: de privétuin van Piet en Anja Oudolf

actueel. Springplank naar regulier werk

‘Mooi om voor een echt hovenierbedrijf te werken’ In 1998 kwam Michel van Halteren in de WSW terecht. Altijd werkte hij al in de groenvoorziening en ook bij Caparis ging hij aan de slag in het groen. Sinds april werkt Michel van Halteren voor CaparisSnoek Hoveniers. Het moet uiteindelijk de springplank worden naar de reguliere arbeidsmarkt.

Je hebt altijd al in het groen gewerkt, wat trekt je daarin aan? “Ik heb nooit anders gewild. Op mijn dertiende wilde ik al tuinman worden, nu op mijn 42e ben ik dat nog steeds. Ik houd van de vrijheid en werk graag buiten. Als ik binnen moet blijven krijg ik het gevoel dat de zuurstof op is.”

Hoe ziet je werkdag eruit? “Om kwart over zes stap ik in de bus dan haal ik mijn vier vaste ploegmaten op. We doen onderhoudswerk voor zowel

Michel van Halteren

particuliere als zakelijke klanten. We doen alles wat nodig is: knippen, snoeien, schoffelen. We werken tot 17.00 uur door, dan zet ik iedereen weer af met de bus.”

Wat is het verschil tussen je huidige werk en het werken voor Caparis? “In beide gevallen is het gewoon werk en dat moet gebeuren. Maar Snoek is een commercieel bedrijf, efficiency is dus belangrijk. Wanneer je materialen nodig hebt is dat veel sneller geregeld dan bij Caparis. Maar ook het werktempo ligt een stuk hoger. Dat is wennen. Ander verschil is dat je meer vrijheid hebt. Bij Caparis kwamen ze wel drie of vier keer op een dag kijken, hier krijgen we meer verantwoordelijkheid.”

Hoe bevalt het? “Het is mooi om voor een echt hovenierbedrijf te mogen werken.”

Hoe kijk je naar de toekomst? “Positief. Ik hoop door te kunnen groeien in het bedrijf, in welke richting weet ik nog niet. Ik heb lage en middelbare landbouwschool gedaan en diverse opleidingen (meewerkend voorman) bij Caparis. Maar je moet doorlopend bijscholen om de werkzaamheden te mogen blijven verrichten. En dat is wat ik ook graag wil.”

De regelgeving rondom de sociale werkvoorziening wordt aangescherpt. Meer mensen moeten direct aan het werk binnen het bedrijfsleven. Reden voor Caparis, werkgever voor mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt, en Snoek Hoveniers om de handen ineen te slaan. Sinds april zijn 25 mensen van Caparis aan de slag onder de vlag van Caparis-Snoek Hoveniers. Ze werken in ploegen van vijf met een meewerkend voorman van Snoek. Alle medewerkers krijgen een individueel leerwerktraject.

gienus. Column Gienus Reurink

Dat het leven van een tuinontwerper niet alleen over rozen gaat zal wel algemeen bekend zijn. Ik heb natuurlijk een prachtig beroep en absoluut geen klagen, maar er zijn wel eens van die dagen dat je denkt: ’Lag ik nu maar met een koel glas bier op een zonnig strand’. Dit was zo ‘n dag, drukker dan druk stapte ik in de auto voor een afspraak met een klant waar we twee jaar geleden de tuin aan hadden aangelegd. Het was zwaar bewolkt weer, terwijl als zo vaak de zon was beloofd. Een beetje moedeloos van die donkere wolken stapte ik in de auto en begon te rijden. In de kofferbak had ik een kist met plantjes die ik even zou aanplanten in die tuin, want het was nog garantie. De vorige keer dat ik deze klant een bezoek bracht was kort na de vorstperiode. De tuin was toen nog kaal en half in winterslaap. Ik was dus erg benieuwd hoe de tuin zich had ontwikkeld, het was nu immers juni! De lucht betrok nog meer en ja hoor, daar was een spontane niet voorspelde regenbui. Maar goed voor de plantjes, dat weer wel. In gedachten zag ik de tuin voor me, hoe ik het had bedacht, het hele tuinontwerp doemde voor me op. Strakke lijnen met bloeiende weelderig groeiende borders, een bloemboeket die ik wel gemaakt had maar waarvan ik het eindresultaat nog niet had bewonderd. Als je naar de bloemwinkel gaat voor een boeket kun je meteen het eindresultaat zien, lekker makkelijk is dat! Een tuinontwerper moet eerst minimaal twee jaar wachten voor het eindresultaat. Best wel moeilijk eigenlijk: iets bedenken en het dan aan de natuur overlaten. Na 25 minuten reed ik het prachtige dorpje Exloo binnen, alwaar de tuin was gelegen. Ik voelde een vage spanning in me opkomen. De oprit oprijdend viel mijn mond half open van verbazing. Wat ik zag ging zelfs mijn stoutste verwachting te boven. De tuin had zich schitterend ontwikkeld. Prachtige kleurcombinaties en weelderig groen. Snel stapte ik de auto uit en begon foto’s te maken. Dit moest ik vastleggen! Glimlachend kwam de klant aanlopen, ze had zelf ook al veel foto’s gemaakt en vond de tuin geweldig. Vol verwondering bleef ik nog zeker tien minuten met half open mond naar de tuin staan turen. Dit had ik niet gedacht, ging het toch weer over rozen. De lucht brak open, de zon brak door. Dit was een cadeau voor mezelf. snoek. september 2012

10. De strakke structuur van It Wiid en Parc Emslandermeer Snoek Hoveniers bewaakt de beeldkwaliteit van bungalowparken

It Wiid

Het is één van de specialiteiten van Snoek Hoveniers: het groenonderhoud op recreatie- en bungalowparken. Het groen op bungalowpark It Wiid bij Eernewoude in Fryslân en Parc Emslandermeer bij Vlagtwedde in Groningen wordt al sinds jaar en dag door het hoveniersbedrijf tot in de puntjes verzorgd. Strak en verzorgd Parc Emslandermeer is met 330 bungalows op bijna 90 hectare grond het grootste bungalowpark van Groningen. De ongerepte schoonheid van de natuur, het comfort van schitterende bungalows aan water of bos, de onbegrensde mogelijkheden om te ontspannen en actief bezig te zijn, maakt dat dit een perfecte stek is voor fietsers, wandelaars, watersporters, vissers, cultuursnuivers, rustzoekers. Het park met golfbanen, zwembaden, tennisbanen en horecavoorzieningen ziet er strak en verzorgd uit. De beukenhagen die de grote kavels met bungalows van elkaar scheiden zijn allemaal precies 1,80 meter hoog. De kavels zijn allemaal keurig gemaaid en het gras op golfbanen is nauwkeurig gemillimeterd. “Het park ziet eruit conform het beeldkwaliteitplan dat we in 2009 vastgesteld hebben. We hebben toen gekozen voor een strakke structuur die past bij de omvang van het park en bij de omgeving. Zo willen we voorkomen dat het park verrommelt”, legt directeur Hessel Hollema uit. Het onderhoud van het park is in handen van Snoek Hoveniers. Dit tot volle tevredenheid van Hollema. “Het onderhouden van een bungalowpark is wat anders dan het grasmaaien in een willekeurig plantsoen. De mensen van Snoek voelen dat uitstekend aan. Bovendien beschikt het bedrijf zelf over al het materiaal dat nodig is om dit werk uit te voeren en dat is heel bijzonder. Zo hebben ze speciaal ontwikkelde machine om de hagen op de juiste hoogte te houden, maar als er een grote kraan nodig is of baggerapparatuur, dan hebben ze dat ook.”

Sparringpartner en adviseur Bungalowpark It Wiid is een unieke buitenplaats in het Friese middenmerengebied bij het watersportdorp Eernewoude. Het park is gebouwd op zes eilanden die zich als de vingers van een hand uitstrekken in het water. Het is een ideale plek om te genieten van de rust, de ruimte en het water in Fryslân. Voor Piet Blok is Snoek meer dan alleen maar een onderhoudbedrijf. Blok is eigenaar van een aantal bungalows op It Wiid en mede-eigenaar van de verhuurorganisatie Recreamax, die de verhuur van bungalows op It Wiid verzorgt. “Snoek is een sparringpartner en een adviseur als het gaat om de beeldkwaliteit van het park”, legt hij uit. “Die beeldkwaliteit is bepalend voor de robuuste uitstraling die we het park willen geven en de deskundigheid van Snoek, bijvoorbeeld bij tuinontwerpen, levert daar een hele belangrijke bijdrage aan. We hebben daar regelmatig een ‘brainstormsessie’ over en af en toe ook een gezonde discussie.” Zo hebben veel bungalows een eigen insteekhaven met daarin een luxe sloep en er zijn complete sport & adventure bungalows met onder andere een buiten-jacuzzi. Inmiddels zijn er ook twaalfpersoonsbungalows. “De door Snoek ontworpen en aangelegde tuinen passen precies het karakter van die bungalows. Gasten stellen steeds hogere eisen. Niet alleen wat betreft de voorzieningen in de bungalow, maar ook buitenom. De mensen van Snoek voelen feilloos aan wat het concept is en dat zie terug in hun ontwerpen. We zijn daar erg tevreden over.”

Hessel Hollema Directeur/bestuurder van Parc Emslandermeer Geboren: 1952 Hobby’s: Watersport, golfen en af en toe een rally rijden met klassieke auto’s.

Piet Blok Belegger en mede-eigenaar van de verhuurorganisatie Recreamax Geboren: 1943 Hobby: Zeilen

Als lezer van het Snoek Hoveniers Magazine krijgt u 10 % korting bij een rechtstreekse boeking van een bungalow op It Wiid bij Eernewoude of Parc Emslandermeer bij Vlagtwedde. Tevens ligt er bij aankomst een attentie klaar als welkom in de bungalow. Om in aanmerking te komen voor de korting dient bij de boeking de code ‘Snoek Hoveniers’ te worden vermeld. Meer informatie over boekingen en reserveren is te vinden op de sites van de parken: www. bungalowparkitwiid.nl en www. emslandermeer.nl. U kunt ook contact opnemen met de verhuurorganisatie Recreamax, telefoon: 038-3856300.

snoek. september 2012

Het hart van de Andes de natuur in de kunst: Frederic Edwin Church

Eeuwen lang is ‘het landschap’ een van de grootste inspiratiebronnen geweest voor kunstenaars. Nu heb je landschappen en landschappen. Groot, klein, modern klassiek. Wie van groot en overweldigend houdt en ooit nog eens in New York is, moet absoluut een bezoekje brengen aan het Metropolitan Museum. Vanaf ongeveer 1820 lieten Amerikaanse schilders zich

steeds meer inspireren door het overweldigende landschap. Zij verbeeldden de panorama’s die arme Europese immigranten gezien moeten hebben, wanneer ze na aankomst aan de kust met hun huifkar het majestueuze en ongerepte Amerikaanse continent binnentrokken. De schilders gingen zelf ook op avontuur. Zo liet Frederic Edwin Church (American, 1826 - 1900) zich inspireren door

twee avontuurlijke expedities in Zuid-Amerika. Dat is nu nog behoorlijk ongerept, maar ongerepter kon je het in die tijd niet hebben. De kunstenaar probeert in een landschap letterlijk een bijna totaal overzicht te laten zien van diverse klimaatzones en alle vegetatie die daar bij hoort.

Image: © The Metropolitan Museum of Art, New York | Frederic Edwin Church (1826-1900) The Heart of the Andes, 1859 Oil on canvas | Bequest of Margaret E. Dows, 1909 (09.95)

13. snoek. september 2012

Leven in een groene omgeving is niet alleen mooi. Het is ook ontzettend belangrijk voor ons welzijn. In het groen voelen we ons goed! We hebben minder stress en zijn gezonder. Biologe Kim van der Leest pleit daarom voor meer groen in onze tuinen. Ze ontwikkelde in opdracht van branchevereniging VHG het concept ‘De levende tuin’. Het is een praktische handreiking voor hoveniers om te komen tot het ontwerpen en realiseren van tuinen met minder steen en meer groen. “We leven in het stenen tijdperk”, vertelt Kim van der Leest, directeur Hortus Arcadië Nijmegen. “Onze tuinen bestaan uit steeds meer steen en steeds minder groen. Het groen dat er al staat, gaat vaak dood omdat het niet op de juiste plek staat.” Het concept ‘De levende tuin’ is dan ook ontstaan als reactie op de versteende tuin. “Uniek aan dit concept is dat je het kunt toepassen op elk tuintype of type tuin; klein of groot, modern of romantisch. Hoveniers kunnen samen met hun klant hier inspiratie uithalen. Het concept is tijdloos en er staan hele handige voorbeelden in.” Zo bedacht Kim een label met vijf kenmerken van een levende tuin: Water, bodem, dieren, energie en voedsel.

Natuurlijke omgeving Als afgestudeerd biologe weet Van der Leest alles over het belang van groen. Ze is gespecialiseerd in duurzaamheid, zintuiglijke beleving en welzijn. “Wij leven in een overgestimuleerde omgeving. We krijgen honderd keer zoveel prikkels binnen als veertig jaar geleden”, vertelt Kim. “Maar zijn we in het groen dan zakt ons stresslevel binnen vier minuten. We voelen ons prettiger, het kost ons geen energie om in het groen te zijn. Alleen al door het kijken naar een afbeelding van de natuur worden we rustiger. Bij bewegen in het groen vebruiken we juist minder energie dan bij dezelfde activiteit binnenshuis.” De biologe merkt op dat de mens nog steeds is ingesteld op leven in een natuurlijke omgeving. Zo heeft groen ook hele positieve effecten op men-

sen met een burn-out en obesitas. Patiënten in ziekenhuizen met uitzicht op groen knappen eerder weer op en gebruiken minder pijnstillers. “Rust en stilte zijn heel belangrijk voor ons. Mensen vergeten het vaak, maar het is heerlijk om buiten te zijn!”

Passie voor natuur Kim heeft er vertrouwen in dat we weer uit dat stenen tijdperk komen terug in een natuurlijke omgeving. “Er komt verandering. Ik heb veel vertrouwen in de jongeren. Ik merk dat zij zich weer laten inspireren door de natuur.” Maar er is nog veel te winnen. “Het gaat bijvoorbeeld heel slecht met de bijen in Nederland. Die zijn belangrijk voor de bestuiving. Door meer bijvriendelijke beplanting in de stad, kunnen we daar verandering in brengen.” Deze passie voor natuur heeft Kim altijd al gehad. “Ik ben opgegroeid in een natuurlijke omgeving en speelde altijd buiten. Het zit in mijn genen.”

Kim van der Leest Sinds 1 mei 2012 is drs. Kim van der Leest directeur van de Hortus Arcadië in Nijmegen. De biologe heeft tevens de boeken ‘Groen geboren’ en ‘I am Urban’ geschreven en geeft diverse gastcolleges en lezingen over ‘De levende tuin’. Van der Leest werd geboren op 2 september 1962 in Enschede. Ze woont samen met haar partner. Gezamenlijk hebben ze zes kinderen. Haar eigen favoriete, groene plek? “Naast de Hortus Arcadië mijn volkstuin. Daar kan ik iedere week (he)eerlijk voedsel oogsten en een prachtig boeket veldbloemen plukken!”

Zelf aan de slag Wilt u zelf zorgen voor meer leven in uw tuin? Lees de handreiking ‘De levende tuin’ op de website van de VHG (www.vhg.org) of vraag uw hovenier om advies. Een tip van Kim van der Leest: “Zoek uit waar jij je prettig bij voelt en laat je niet te veel leiden door trends.”

Voor meer tips en informatie bekijk de video waarin Kim van der Leest het concept en belang van de ‘levende tuin’ uitlegt.

Voel je goed in het groen! Biologe Kim van der Leest over het belang van groen in onze omgeving

15. snoek. september 2012

Groen Loont! interview met Douwe Snoek

16.

“Groen is niet alleen een kostenpost of rem op je rendement. Groen levert ons juist heel veel op. Dat is altijd al ons uitgangspunt geweest”, aldus Douwe Snoek, directeur van Snoek Hoveniers. In het rapport ‘Groen Loont’, uitgegeven door een aantal maatschappelijke organisaties, wordt het ons direct voorgerekend: maatschappelijke waarde en economisch gewin kunnen heel goed samengaan. Douwe Snoek: “Met dit rapport wordt dat tastbaar, het overtuigt mensen.” “We zijn geen commercieel bedrijf in die zin dat we zoveel mogelijk groen aanleggen om maar te kunnen verdienen. We doen niets zonder ook te kijken waarvoor groen bedoeld is.” En mede dankzij het rapport Groen Loont worden de baten van het groen steeds makkelijker aantoonbaar. “Gevoelsmatig weten we het allemaal: groen doet ons goed. Als we op vakantie gaan zoeken we massaal het groen op. Maar wat je daar in je organisatie mee kan, dat is een hele andere vraag.” De baten van het groen strekken zich uit over een breed terrein: groen zorgt voor minder ziekteverzuim en een hogere productiviteit van werknemers, voor minder obesitas bij volwassenen en kinderen, groen remt het gebruik van antidepressiva, groene daken zorgen voor een betere klimaathuishouding en energiebesparing. De lijst is te lang om op te noemen.

producent zijn product beter laten aansluiten op de werkelijkheid. Dat betaalt zich terug: wat eerst een kostenpost leek, blijkt juist te lonen.” Er is een kentering op gaande, constateert Douwe Snoek: “Er is steeds meer ruimte voor wat de burgers écht willen en daardoor is er ook meer ruimte voor groen. Het leeft bij ons, het leeft in de brancheorganisatie en zo kan het ook landen in de politiek. Er komt steeds meer oog voor.” En: cijfers overtuigen, ze trekken beslissers die leven in een wereld van ‘kosten en baten’ over de streep. Douwe Snoek: “Het feit dat groen daadwerkelijk loont, ook financieel, helpt zeker. Beslissers zijn degenen die aan de knoppen draaien. De wetenschap dat groen daadwerkelijk loont, wekt nieuwsgierigheid voor onze oplossingen. Duurzaamheid heeft lange tijd gestaan voor alles wat we niét meer mochten. Maar er is zoveel wat we wél mogen en zelfs heel graag willen.”

‘Wat eerst een kostenpost leek, bleek juist te lonen’

Op welke manier zet Snoek de bevindingen van het rapport praktisch in? Douwe Snoek: “Daar zijn talloze manieren voor. Zo bouwen we momenteel twee natuurlijke speeltuinen in Grou en Leeuwarden voor Stichting Kinderopvang Friesland. Natuurlijke speeltuinen prikkelen de fantasie, zijn goed voor de motorische ontwikkeling van kinderen en het helpt tegen obesitas. Een ander voorbeeld. We hebben een scootmobieltesttuin ontwikkeld voor een producent: een natuurlijke omgeving inclusief grintpaadjes, drempels en brievenbussen. Door scootmobiels hier testen kan de

De initiatiefnemers Meer informatie over de campagne Groen Loont! en over de maatschappelijke en economische waarde van het groen vindt u op de website van De Groene Stad, www.degroenestad. nl. De initiatiefnemers van Groen Loont zijn Plant Publicity Holland (PPH), Branchevereniging VHG, Hoveniers Informatie Centrum (HIC), ANWB, Groenforum Nederland, Entente Florale Nederland, Productschap Tuinbouw en Bomenstichting. Met deze actie informeren ze gemeenten, provincies, de landelijke overheid, de bouwsector, woningbouwcoöperaties, boomkwekers en groenvoorzieners/hoveniers over de baten van het groen.

Het boekje ‘Groen Loont’ kunt u bestellen bij Snoek Hoveniers door een e-mail te sturen naar [email protected] o.v.v. ‘Bestelling Groen Loont’.

snoek. september 2012

18.

Kinderlijk eenvoudig tuinieren in de Makkelijke Moestuin

Op vijftien hoog wonen in de binnenstad en toch elke avond verse groente uit de ‘eigen tuin’ op tafel. Het kan. En het is kinderlijk eenvoudig. Volgens Jelle Medema, de pas 18-jarige bedenker van de Makkelijke Moestuin, is een houten bak van ruim één vierkante meter op het balkon al toereikend. Verder is er geen gedoe met tuingereedschap. Onze vingers doen al het lichte werk, laat de Groninger doodleuk weten. “Echt, het is heel makkelijk, werkt supergoed en is ideaal voor wie in de binnenstad woont en een balkon of klein tuintje heeft”, zegt Jelle Medema. “Het enige werk is het maken van de bak: 1,20 bij 1,20 meter of een andere maat die passend is. Je verdeelt de bak in vakken van dertig bij dertig, vervolgens doe je de juiste aardemix erin, stop de zaadjes erbij en is het verder een kwestie van op tijd water geven.” Een kind kan de was doen. Jelle, die helemaal gek is op groente, was pas veertien toen hij de Makkelijke Moestuin ontdekte. Dat gebeurde bij toeval. Hij wilde voor zichzelf een website bouwen, maar had nog geen idee waarover. “Toen kwam mijn moeder aan met het boek Square Foot Gardening van Mel Bartholomew”, zegt de student multimediadesign.

Minder Verspilling “Volgens Mels methode kun je met een kleine makkelijke moestuin veel groente telen”, zegt Jelle. “Door niet alles tegelijk te zaaien en te planten wordt de oogst verdeeld over het hele seizoen en is er minder verspilling. In de houten bak kun je zoveel groente kweken dat één persoon er driekwart jaar van alles uit kan eten. Ik ben altijd een liefhebber van groente geweest, maar was ook een beetje lui, dus de methode van Mel sprak mij wel aan.” Jelles website werd een instant succes en wordt inmiddels elke dag zo’n 1800 keer bekeken. Op verzoek van zijn bezoekers heeft Jelle tips gebundeld en in boekvorm uitgegeven. “En ik ben momenteel bezig met het maken van illustraties voor het leukste kinderboek over de Makkelijke Moestuin. Veel kinderen

zorgvuldig zaaien

de juiste mix

Wie aan de slag wil met de Makkelijke Moestuin moet goed begrijpen wat het concept inhoudt, vertelt Jelle. Anders wordt het niks. Zomaar een bak neerzetten met potgrond en wat zaadjes erbij levert heus wel iets op maar lang niet zo veel als mogelijk is met de Makkelijke Moestuin Mix. “De mensen kunnen de ingrediënten (compost, vermiculiet en turfmolm) voor die mix ook zelf bij elkaar zoeken.”

Wie een mooie productieve moestuinbak wil, moet zorgvuldig zaaien. Gebruik niet het hele zakje. Dat leidt tot verspilling. Verdeel je bak in vakken van 30 bij 30 centimeter en prik dan met je vinger gaatjes in één zo’n vak. Voor radijsjes maak je bijvoorbeeld zestien gaatjes, voor bietjes negen. Daarin stop je telkens één of twee zaadjes. Wees ook zuinig met de andere groente. Zaai bijvoorbeeld niet meer dan vier kroppen sla of één kool in zo’n vak. Tomaten en komkommers en zelfs courgettes zet je langs een klimrek. Zo nemen ze weinig ruimte in.

vinden groenten niet lekker. Maar sla die ze in uit hun eigen tuintje hebben gehaald, eten ze wel. Dat stimuleert.” Het boek is bij Jelle te bestellen, evenals de speciale Makkelijke Moestuin Mix en de op maat gemaakte houten bakken. Van het geld dat hij daarmee verdient, gaat een flink deel naar de Square Foot Gardening Foundation, die projecten in ontwikkelingslanden opzet.

oogsten

Voor het oogsten geldt eigenlijk hetzelfde. Wacht niet tot alle kroppen sla volgroeid zijn. Jelle: “Ik pluk elke dag wat blaadjes van een krop af. De sla groeit vanzelf verder en ik heb niet nog ergens een halve krop sla in mijn koelkast liggen. Eigenlijk kun je dit bij elke bladgroente toepassen. Zelfs de blaadjes van de radijsjes kan je eten. Die tip kreeg ik weer van een bezoeker van mijn site.”

www.makkelijkemoestuin.com

snoek. september 2012

20. ‘Samen optrekken scheelt in de portemonnee’

Nieuwe walbeschoeii Het is prachtig wonen aan It Stalt in Wommels. Rust, ruimte en met de tuin aan het water. De walbeschoeiing bleek echter hard aan vervanging toe: op diverse plekken ontstonden natte plekken bij de oever. Snoek Hoveniers verzorgt voor 25 huishoudens een spiksplinternieuwe kunststof walbeschoeiing. Die gezamenlijke aanpak scheelt per huishouden aanzienlijk in de portemonnee. Bij Sytze en Anneke Verbeek is nieuwe beschoeiing inmiddels klaar. Ook bij Sytze en Anneke Verbeek was de walbeschoeiing ‘op’. “De grond werd aan de oever steeds soppiger. “We hadden er een grindpaadje op worteldoek maar door het rotten van de houten walbeschoeiing viel de grond onder het worteldoek weg het water in”, vertelt Sytze Verbeek. “Er ontstonden gevaarlijke situaties. Van tijd tot tijd heb ik de gaten provisorisch gedicht met een stuk plaat.” Ook elders in de wijk ontstonden dergelijke problemen. Verbeek: “De oude walbeschoeiing

bleek niet deugdelijk aangelegd. Een groep bewoners heeft bij de gemeente, verantwoordelijk voor de aanleg ervan, verhaal gehaald. Daaruit kwam een schikking voort. Niet lang daarna kwam Snoek Hoveniers met het voorstel van een gezamenlijke aanpak.” Voorlichtingsbijeenkomst Die gezamenlijke aanpak scheelt per huishouden aanzienlijk in de portemonnee. Directeur Douwe Snoek: ”Materialen kunnen op

grote schaal ingekocht worden en door de schaalgrootte kunnen we efficiënter werken. Dat alles maakt dat we een scherpe prijs kunnen neerzetten. Ieder huishouden kan naast de basisaanleg van de walbeschoeiing natuurlijk ook zijn eigen wensen inbrengen.” In het plaatselijke café belegde Snoek een voorlichtingsbijeenkomst. Sytze: “Douwe Snoek hield een presentatie en gaf uitleg over alle ins en outs. Wij hebben ons met vele anderen direct opgegeven als belangstellende.

ng voor de hele buurt Later heeft Douwe Snoek ons persoonlijk bezocht om de specifieke situatie en onze wensen goed in kaart te brengen en een aanpak te formuleren.” Solide constructie Over de kunststof constructie leefden bij sommige bewoners aanvankelijk wel wat vragen. Sytze Verbeek: “Is het inderdaad zo duurzaam als beweerd wordt? Maar die twijfels zijn weg genomen: er wordt een keiharde garantie gegeven voor vijftig jaar.” Kunststof is zeer duurzaam”, bevestigt Wilco Visser van Snoek Hoveniers, en samen met een collega verantwoordelijk voor de aanleg van de beschoeiing. “De kunststof walbeschoeiing gaat een halve meter de grond in. De beschoeiing wordt gestut met naaldhouten palen die

op hun beurt drie meter de grond ingaan. De voorkant wordt afgewerkt met hardhout. Het gaat om een zeer gedegen, duurzame constructie.” Metamorfose De walbeschoeiing bij Sytze en Anneke is inmiddels gereed: “Het is bij ons ruw aangeleverd, zo hebben we dat afgesproken. Naast de beschoeiing hebben we gekozen voor een houten terras aan het water. Zodra ik er tijd voor heb ga ik ermee aan de slag. Bij de buren zijn ze al druk bezig met de aanleg van vlonders. Weer bij anderen is Snoek, behalve voor de aanleg van walbeschoeiing ook ingezet voor tuinaanleg. Zo ondergaat de hele wijk een flinke metamorfose.”

Sytze en Anneke Verbeek snoek. september 2012

22.

Emile en Anita Koster van Spin Pompen BV in Assen:

‘Snoek Hoveniers heeft goede mensen aan het werk!’

Maar liefst twee tuinen hebben Emile en Anita Koster door Snoek Hoveniers laten ontwerpen en aanleggen. Eerst werd de tuin rondom het nieuwe bedrijfspand van Spin Pompen BV in Assen onder handen genomen. Twee jaar later kreeg ook hun privétuin een opknapbeurt. Het echtpaar is over beide tuinen buitengewoon tevreden. “Het is precies zo geworden als wij gedacht hadden!” vertelt Anita. Een strakke, moderne tuin passend in de stijl van hun nieuwe bedrijfspand. Dat was de wens van Emile en Anita Koster, eigenaren van Spin Pompen BV in Assen. Drie hoveniersbedrijven kregen de kans om hun ontwerp in te dienen. “Onze keus viel op Snoek Hoveniers”, vertelt Anita. “Ontwerper Gienus Reurink had zijn ontwerp het beste laten aansluiten bij het bedrijfsgebouw.” Van die keuze hebben Emile en Anita geen seconde spijt gehad. “Wij hebben een modern bedrijfspand. Daar hoort een strakke tuin bij die onderhoudsvriendelijk is.” Snoek Hoveniers heeft dit vertaald naar een mooie groenvoorziening met gras, vijver en diverse perken met grassen. Tevens hebben zij de parkeerruimte aangelegd.

‘Wat een leuke mensen’ “Wij zijn daar zo tevreden over dat we Snoek ook gevraagd hebben voor ons eigen tuin”, vertelt Anita. In een gesprek werd eerst de woonruimte en tuinligging bekeken. Daarnaast kwamen tuingebruik en beplantingswensen naar voren. Ook het hergebruiken van bestaand materiaal was voor ons erg belangrijk. Bij het presenteren van het ontwerp waren wij onmiddellijk enthousiast. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een organische tuin met een prachtige vijver, ruimte voor kruiden en een goudrenet. “Onze buren zeiden: ‘Wat een leuke mensen.’ Zij waren zo enthousiast over het resultaat en de werkwijze van Freddy en Eric dat zij eveneens hun tuin hebben laten aanleggen door Snoek.”

Hart voor hun vak Over de aanleg is het echtpaar uitermate positief. “De twee mensen die onze tuin hebben aangelegd werken heel netjes en zorgvuldig. Er is een zeer goede afstemming tussen Gienus en de uitvoerende mensen. Door de goede afstemming en begeleiding is de tuin, precies geworden zoals wij gedacht hadden. Dat is bijzonder want het is allemaal handwerk.” De eigenaren van Spin Pompen roemen met name de betrokkenheid van Snoek Hoveniers. “De medewerkers hebben hart voor hun vak. Dat merk je aan alles. Snoek Hoveniers heeft goede mensen aan het werk!” Spin Pompen BV uit Assen is een technische handelsfirma in pompen die met name gebruikt worden in de voedingsmiddelenindustrie. De importeur geeft technisch advies, installeert de pompen en verzorgt tevens het onderhoud.

snoek. september 2012

is een uitgave van de snoek groep

www.snoek.nu

Vestiging Grou: Biensma 6, 9001 ZZ Grou Tel. (0566) 62 15 41 Fax. (0566) 62 17 85 Vestiging Nieuw Dordrecht: Klazienaveensestraat 107, 7885 BC Nieuw-Dordrecht Tel. (0591) 31 57 65 Fax. (0591) 31 88 22