Vrijheidsbeperking en fixatie Vrijheidsbeperking en fixatie
Inleiding • In In de praktijk worden vaak de praktijk worden vaak maatregelen genomen om ouderen te beperken in hun vrijheid beperken in hun vrijheid. • Deze dag dient als inspiratiebron, om eens stil te staan en te zoeken naar eens stil te staan en te zoeken naar alternatieven. • Wat kunnen wij anders doen in W k ij d d i functie van het autonoom handelen van de oudere? d d ?
Enkele voorbeelden Enkele voorbeelden Het afnemen van de autosleutels. Het afnemen van de autosleutels Geen suiker bij iemand met diabetes. Beperken van sigaretten of sigaren. k i f i Geen alcohol bij bepaalde medicatie. In de winter niet naar buiten zonder j jas. • Geen dessert als je anders niks eet. • Geen chips en wijn Geen chips en wijn ‘ss avonds. avonds
• • • • •
Het wettelijk kader Het wettelijk kader • In In artikel 12 van de Grondwet artikel 12 van de Grondwet vermeldt men dat de vrijheid van ieder individu wordt gewaarborgd. ieder individu wordt gewaarborgd. • In artikel 5 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van tot bescherming van de rechten van de mens staat: ”Eenieder heeft recht op persoonlijke vrijheid en veiligheid op persoonlijke vrijheid en veiligheid. Niemand mag van zijn vrijheid worden beroofd behalve ” beroofd, behalve …
Het wettelijk kader Het wettelijk kader • In In principe is het in vrijheid beperken principe is het in vrijheid beperken van ouderen en het fixeren van ouderen niet toegelaten. ouderen niet toegelaten. • Uitzondering: De beoefenaars van de verpleegkunde worden door de wet verpleegkunde worden door de wet toegelaten vrijheidsbeperkende maatregelen te nemen voor zover maatregelen te nemen, voor zover deze binnen de beroepsuitoefening vallen. vallen
Het wettelijk kader Het wettelijk kader • De De lijst met de technische lijst met de technische verpleegkundige prestaties en medisch toevertrouwde handelingen medisch toevertrouwde handelingen is uitgeschreven in het KB van 18 juni 1990 en vermeldt: “maatregelen 1990 en vermeldt: maatregelen ter ter voorkoming van lichamelijke letsels: fixatiemiddelen isolatie beveiliging fixatiemiddelen, isolatie, beveiliging en toezicht.”
Een ethische benadering Een ethische benadering • De De menselijke persoon in relatie tot menselijke persoon in relatie tot anderen staat centraal. • Door te leven in verbondenheid Door te leven in verbondenheid worden mensen ten volle mens en dus zelfstandige individuen zelfstandige individuen. • Ethiek is de kunst om het goede leven van mensen te bevorderen. b d • Evaluatie van de situatie is belangrijk.
Praktijk • Procedure Procedure voor fixatie van een voor fixatie van een bewoner. • Onderstaande procedure werd Onderstaande procedure werd ontwikkeld door Annelies Vansteenland en mezelf in 2002‐2003 en mezelf in 2002 2003 en kan worden gebruikt als voorbeeldprocedure. voorbeeldprocedure • Overlopen van de verschillende stappen. t
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Doel Doel van de procedure: van de procedure: • Afspraken vastleggen in verband met de visie en de werkwijze omtrent de visie en de werkwijze omtrent fixatie in functie van: – Uniformiteit U if it it – Eenduidigheid – Gelijkvormigheid
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Doel Doel van de procedure: van de procedure: • Praktische handvaten bieden zodat het toepassen van fixatie een het toepassen van fixatie een doordacht onderdeel is van het multidisciplinaire zorgproces multidisciplinaire zorgproces. • Zorgen voor een goede ondersteuning bij h bij het nemen van een verantwoorde d beslissing.
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Doel Doel van de procedure: van de procedure: • Streven naar optimale zorg en kwaliteit van leven bij de bewoner kwaliteit van leven bij de bewoner.
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Toepassingsgebied Toepassingsgebied van de procedure: van de procedure: • De procedure is van toepassing op alle bewoners van het woonzorgcentrum bewoners van het woonzorgcentrum waarbij een knelsituatie in verband met fixatie is vastgesteld met fixatie is vastgesteld.
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Definities: • Fysieke fixatie is de vrijheid van de bewoner op één of andere manier bewoner op één of andere manier wegnemen. Enkele middelen die kunnen toegepast worden zijn: kunnen toegepast worden zijn: relaxzetel of rolwagen met voorzettafel slaapzak Zweedse band voorzettafel, slaapzak, Zweedse band, heupriem, enkelband, polsband, bedsponden verpleegdeken bedsponden, verpleegdeken, …
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Definities: • Chemische fixatie is het terrein van de arts De medicatie wordt arts. De medicatie wordt voorgeschreven door de arts en toegediend door de verpleegkundige toegediend door de verpleegkundige of de zorgkundige.
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie Verloop in een chronische situatie: Verloop in een chronische situatie: Stroomdiagram in boek, figuur 2. Knelsituatie i.v.m. fixatie li i i fi i Overleg met de verschillende partijen Na overeenkomst de bewoner informeren • Continu evalueren van de situatie! • • • • •
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Verloop in een acute situatie: p • Acute situaties zijn ogenblikken waarop zich onverwacht een knelsituatie voordoet en de bewoner best onmiddellijk gefixeerd wordt. Hier zal de bewoner geïnformeerd worden, zal het teamlid de fixatie uitvoeren en zullen de gegevens genoteerd worden. ll d t d d De probleemsituatie wordt besproken op de eerstvolgende briefing op de eerstvolgende briefing.
Procedure voor fixatie Procedure voor fixatie • Registratie Registratie van de fixatie op de van de fixatie op de evaluatiekaart, figuur 3: • Deze kaart geeft een snel overzicht Deze kaart geeft een snel overzicht van de gevolgde procedure voor het fixeren Ze beschrijft de reden het fixeren. Ze beschrijft de reden, het gekozen fixatiemiddel, het fixatiemoment de communicatie en fixatiemoment, de communicatie en biedt ruimte voor individuele opmerkingen. opmerkingen
De taak van de ergo De taak van de ergo • Het Het is de taak van de ergotherapeut is de taak van de ergotherapeut om op een creatieve manier te zoeken naar alternatieven voor fixatie naar alternatieven voor fixatie. • De ergotherapeut observeert het gedrag van de bewoner dit zowel gedrag van de bewoner, dit zowel tijdens een activiteit, een ADL ‐ sessie of gewoon gedurende de dag Deze of gewoon gedurende de dag. Deze informatie geeft de ergotherapeut door aan het team door aan het team.
De taak van de ergo De taak van de ergo • De De taak is gericht op enerzijds het taak is gericht op enerzijds het nagaan van de individuele noden en behoeften van de oudere en behoeften van de oudere en anderzijds het luisteren naar de motieven van het team motieven van het team. • Een evenwicht tussen de belangen van het team en de belangen van de van het team en de belangen van de oudere staan centraal.
De taak van de ergo De taak van de ergo • Als Als blijkt uit observatie dat het gedrag blijkt uit observatie dat het gedrag wordt uitgelokt door omgevingsfactoren, dan is fixatie niet omgevingsfactoren, dan is fixatie niet de juiste oplossing. Het is aan de ergotherapeut om alle ergotherapeut om alle omgevingsfactoren te beoordelen en indien nodig aan te pakken zodat een indien nodig aan te pakken zodat een voorgestelde fixatie mogelijks kan vermeden worden. vermeden worden.
De taak van de ergo De taak van de ergo • De De ergotherapeut zoekt zo samen met ergotherapeut zoekt zo samen met het team naar de meest kwaliteitsvolle oplossing en zoekt steeds naar de oplossing en zoekt steeds naar de oorzaak van het gedrag dat de fixatie uitlokt. • De ergotherapeut evalueert samen met de andere collega’ss van het met de andere collega van het multidisciplinaire team de genomen beslissing. beslissing
De taak van de ergo De taak van de ergo • De De taak van de ergotherapeut is taak van de ergotherapeut is aanvullend op het zoeken en aanpakken van de oorzaak van het aanpakken van de oorzaak van het gedrag, vooral gericht op het geven van advies van advies. • We streven ernaar met de arts, het multidisciplinaire team en de multidisciplinaire team en de bewoner of zijn vertegenwoordiger tot een consensus te komen tot een consensus te komen.
Besluit • Het Het is de bedoeling dat het is de bedoeling dat het multidisciplinaire team tot een weldoordachte beslissing komt. • De verpleegkundigen en zorgkundigen gaan over tot het wel of niet fixeren, en dit conform het zorgplan. • Het algemeen doel is dat de bewoner op een zo optimaal mogelijke manier de laatste periode van zijn leven kan d b doorbrengen.
Besluit • Fixatie Fixatie is en blijft een ethische kwestie is en blijft een ethische kwestie waarbij het evalueren van de waarden centraal staat. Het is een constant zoeken naar het evenwicht tussen de zorg verleend door het team en de autonomie van de bewoner. Fixeren van ouderen blijft bij voorkeur een uitzonderingssituatie waarbij verschillende waarden worden afgewogen en de uiteindelijke keuze gaan b bepalen. l
…
