NATIONAAL VERKEERSKUNDECONGRES 2015 IN ZWOLLE

NATIONAAL VERKEERSKUNDECONGRES 2015 IN ZWOLLE

Dit congres wordt u aangeboden door: ANWB, CROW, Verkeerskunde/Acquire Publishing

2

Inhoud 

Het Nationaal verkeerskundecongres wordt u aangeboden door: ANWB, CROW, Verkeerskunde/Acquire Publishing

Inhoud Congresbundel WELKOM

3

PROGRAMMA-OVERZICHT

4

PLATTEGROND

6

SPREKERS PLENAIR

8

RAAD VAN ADVIES

10

PANELDISCUSSIE

11

EXTRA SESSIES

12

PRAKTIJKTAFELS

16

GENOMINEERDE SCRIPTIES

20

GENOMINEERDE PAPERS

22

GEPUBLICEERDE PAPERS ( ALLE EVEN PAGINA’S VANAF)

24

PAPERPRESENTATIES (ALLE ONEVEN PAGINA’S VANAF)

25

COLOFON

38

SPONSOREN

39

NVC-AGENDA

40

CONGRESBUNDEL NVC 2015

 Voorwoord

Broedplaats Geachte deelnemer aan het NVC2015,

Bert Boerman, gedeputeerde Mobiliteit, Water, Sociaal, provincie Overijssel

Overijssel is een gastvrije provincie. Het is dan ook met een zekere trots dat ik als gastheer u welkom mag heten bij het Nationaal Verkeerskundecongres 2015. Het past in onze filosofie om met een open houding naar de uitdaging van de toekomst te kijken. Daarbij zien wij kansen in vernieuwende experimenten en pilots. En je komt verder door partijen te verbinden, flexibel te programmeren en belangen slim te koppelen. Goed luisteren en samenwerken met inwoners en gebruikers hoort daar ook bij. Op die manier kunnen we ook daadwerkelijk de goede keuzes maken. Ik hoop dat het congres weer een echte broedplaats wordt voor het uitwisselen van kennis en trends voor de verkeerskundesector. Gezien het uitgebreide programma, verwacht ik dat u na vandaag vol inspiratie in uw eigen organisatie en met anderen aan de slag kan gaan. Ik wens u allen een mooi congres toe! Bert Boerman, Gastheer

Accu opladen Marc Maartens, adviseur en publicist

V

oordat u vanmorgen in Zwolle arriveerde, heeft u waarschijnlijk al één simpele keuze achter de kiezen: met de auto of de trein? Nu de bomen niet meer tot in de hemel groeien en ontwikkelingen over elkaar heen buitelen (apps, big data, deeleconomie, dieselgate, e-bikes, smartphone-betalen, snelfietspaden, social media, vraaggestuurd OV, zelfrijdende auto’s), komen er steeds ingewikkelder vragen op u als verkeerskundige af. Het Nationaal verkeerskundecongres is een dagje weg uit de waan van de dag. Tijd om de accu op te laden en met vakbroeders van gedachten te wisselen. Over de vragen van politiek en bevolking, maar vooral over onze antwoorden en oplossingen. Ik wens u vandaag veel ideeën, inspiratie en inzichten toe!

Marc Maartens, dagvoorzitter


3

4

Sessieprogramma 

Ronde 1

Zaal 7: Papersessie Wegontwerp

Zaal 2: Genomineerde paper

comfort oogpunt (zie pag 25)

• Mobiliteit kantelen: naar een nieuwe rol

overheid en meer zelfredzaamheid van bur-

• Fiets en drempel; een beschouwing vanuit • Voorrangspleinen (zie pag 27)

gers in mobiliteit (zie p 22-23)

Zaal 3: Papersessie Openbaar vervoer

zaal 5-6: Papersessie Snelheid

pag 27)

• SPI’s in kaart; monitoring van snelheden (zie pag 25)

• De WegWijzer-tool voor het breder kijken

naar snelheidsproblematiek (zie pag 25)

• Toegankelijkheid in de ‘Haagse Polder, (zie

Zaal 11-12: Extra kennissessie

• Onderzoek Fietsstrook aanbevelingen in de praktijk (zie pag 12)

Zaal 13-14: Extra competentiesessie • De vooruitziende wegbeheerder (zie pag 12)

• Nieuwe techniek maakt planning ver-

Zaal 15-16: Extra competentiesessie

27)

overtuigen (zie pag 12)

voernetwerk gereed voor de toekomst (pag • Moet het OV zich meer richten op senio-

• Politiek overtuigen: volg een mini-cursus

ren? (zie pag 29)

Ronde 2

Zaal 7: Papersessie Fiets



• P-route fiets: wat is het, hoe werkt het en

(zie pag 13)

• Evenementen- feest voor bezoekers of een

nachtmerrie voor de wegbeheerder? (zie pag

• Fietsparkeren kun je leren! (zie pag 31) wat is het effect? (zie pag 31)

22-23)

Zaal 3: Papersessie Gedrag

Zaal 5-6: Papersessie Autosnelwegen

reclame op DRIPS kan (zie pag 31)

• De effecten van automatisch rijden op de verkeersafwikkeling en verkeersmanagement (zie pag 29)

• Differentiatie Verkeersveiligheid Spitsstroken (zie pag 29)

Ronde 3

• Waarom een verkeerspsycholoog zegt dat

Wegbeheerderaansprakelijkheid (zie pag 13)

pen naar fiets, e-bike of OV (zie pag 33)

Zaal 7: Papersessie Markt en Overheid

• Mobiliteit als dienstverleningsconcept,

vlechten autosnelwegen en weggebruikers

nagement? (zie pag 35)

• De markt als regisseur van mobiliteitsma• De overheid als klant van de wegbeheerder (zie pag 35)

• Monitoring veiligheidskwaliteit wegen

Zaal 3: Papersessie Verkeersmanagement

• Het grootste Nationale Fietsonderzoek van

kant (zie pag 37)

fietsinfrastructuur (zie pag 33) Nederland (zie pag 33)

• Evaluatie Praktijkproef Amsterdam-Weg-

• Discussie: Stedelijk Verkeersmanagement (zie pag 37)

• Verkeersmanagement in Groningen: in control op de bereikbaarheid (zie pag 37)


structuren (zie pag 13)

• KOMOP! KIES SLIM!-Stapsgewijs overstap-


zaal 5-6: Papersessie Onderzoek

• Nieuwe methodiek opzet stedelijke route-

Zaal 15-16: Extra vaardigheidssessie

pag 33)

(zie pag 35)

(zie pag 22-23)

Zaal 13-14: Extra vaardigheidssessie

• Verkeersveiligheid rond scholen (zie

een nieuwe kijk op reizen in de toekomst • Verkeerskundige overwegingen bij ont-

• Big data: visie en kansen voor OV en Fiets:

• Try-out workshop ( bewustwording van)


• Verkeersprofessionals en zelfrijdende voertuigen (zie pag 14)


• DV 2020: Duurzaam wegverkeer in de toekomst (zie pag 14)


• Landbouwverkeer (zie pag 14)

 Programmaoverzicht

Overzicht programma 09.30 uur | Opening - Marc Maartens en Bert Boerman Dagvoorzitter Marc Maartens heet u van harte welkom op het Nationaal Verkeerskundecongres 2015. Samen met gedeputeerde Bert Boerman introduceert en verkent hij het thema ‘Durf te kiezen’ (zie interview op pag 8). 09.45 uur | Paneldiscussie Dagvoorzitter Marc Maartens gaat met 5 vakdeskundigen én met u op zoek naar antwoorden op essententiele vraagstukken rond: ov-transitie, (Jasper Hoogland) verbinding ruimte en mobiliteit (Marc Verheijen), data en ITS (Bart van Arem) , beheer en onderhoud 2.0 (Warner van Hattem) en Beter Benutten (Arnold Helfrich). Zie ook pag 10-11. 10.15 uur | HBO VerkeerskundePrijs • Welke hogeschool en student(en) strijken in 2015 met de eer? De auteurs van drie genomineerde scripties presenteren ‘de essentie en meerwaarde voor het vakgebied’ van iedere scriptie in twee minuten. Daarna reikt de juryvoorzitter de prijs uit (zie pag 20-21) 10.30 uur Pauze: koffie en thee

11.00 uur | RONDE 1 | Kies uit 7 Paper- en 3 Extra sessies 12.00 uur | Netwerklunch Gesprekken aangaan met collega’s en vakgenoten. Nieuwe relaties ontmoeten. Verbindingen leggen. Dat doet u tijdens de netwerklunch en in de pauzes. Gemoedelijk bijpraten in een sfeervolle omgeving.

13.00 uur | RONDE 2 | Kies uit 7 Paper- en 3 Extra Sessies 14.00 uur | Praktijktafels Aan 10 Praktijktafelsessies praten partners u bij over nieuwe inzichten en innovaties (zie pag 16-18). 14.30 uur | Pauze: koffie, thee en fris

15.00 uur | RONDE 3 | Kies uit 7 Paper- en Extra sessies 16.00 uur | Uitreiking Beste Paper 2015 Dit jaar zijn drie papers genomineerd voor de Beste Bijdrage aan het NVC 2015 ( zie pag 22-23). Dit zijn de drie presentaties die worden gegeven in zaal 2. Martin van Maarseveen maakt de winnaar bekend. 16.10 uur | Elimineer de ‘burger’! | Keynote Ferenc van Damme Overheden zijn druk bezig om de 'kracht uit de samenleving' aan te boren en zoeken de dialoog met verschillende belanghebbenden en groepen inwoners. Echter, conventioneel communiceren met ‘the usual suspects’ levert steeds minder op. Maar wat werkt dan wel? Een les in doelgroepcommunicatie (zie interview op pag 9). 17.00 uur | Afsluiting en borrel Netwerken en napraten. Naar huis met bagage, overdenkingen en praktische kennis en tips.


5

6

Plattegrond 

Kies uw sessie, vind uw zaal Het Nationaal verkeerskundecongres 2015 vindt plaats op de begane grond en de 1e verdieping. In de Foyer beneden vinden de pauzes en netwerkmomenten plaats. En daar ontmoet u de partners, organisatie en gastheer Provincie Overijssel. De bewegwijzering in het pand leidt u naar de zaal van uw keuze.


 Plattegrond


7

8

Keynote-speaker 

NVC-Gastheer en gedeputeerde Overijssel, Bert Boerman:

‘Er zijn scherpe keuzes nodig’ Gedeputeerde Bert Boerman is op 5 november in Zwolle de trotse gastheer van het Nationaal Verkeerskundecongres (NVC). Zijn Overijssel is een provincie die successen niet van de daken schreeuwt. Dat past bij de volksaard. Bert Boerman, gedeputeerde ruimtelijke ontwikkeling en grondzaken Overijssel

Marc Maartens

B

ert Boerman (49) geldt als analytisch, pragmatisch en vernieuwend. Na Piet Adema in Fryslân is hij de tweede gedeputeerde verkeer en vervoer namens de ChristenUnie. De politieke wortels van Boerman liggen in Kampen. Eerst was hij daar raadslid en later wethouder. Sinds april 2011 is hij gedeputeerde van Overijssel, met ruimtelijke ontwikkeling en grondzaken in portefeuille. Een vraag die we hem stellen bij de aftrap van het NVC is hoe hij zich als provinciebestuurder ingraaft in zijn nieuwe portefeuille mobiliteit en water. Trias mobilica: minder, anders, schoner Boerman ziet een solide en duurzame regionale bereikbaarheid als aanjager van de economie. Als leidraad voor de dialoog met de samenleving, vastgelegd in de zogenoemde participatiecode, hanteert Overijssel de ‘trias mobilica’: minder mobiliteit (ruimtelijke ontwikkelingen vooral op knooppunten), andere

mobiliteit (programma’s voor fiets, ketenmobiliteit en veiligheid) en schonere mobiliteit (op weg naar elektrisch rijden). Nieuwe ontwikkelingen en trends lijken elkaar steeds sneller op te volgen: digitale mobiliteit, innovaties (apps, e-bikes, zelfrijdende auto’s), trek naar de stad en toenemende aandacht voor energie en klimaat. Het thema van dit NVC is: durf te kiezen.

Hoe kiest Boerman zelf? Vaart Boerman blind op z’n mensen of vertrouwt hij op z’n onderbuik? ‘Als provincie hebben we te maken met afnemende investeringsbudgetten en bezuinigingen op structurele middelen. Denk aan exploitatie van het openbaar vervoer en beheer van wegen. Dit dwingt ons scherpe keuzes te maken en te zoeken naar combinaties van verschillende vervoervormen die op elkaar aansluiten.’ Als voorbeeld noemt Boerman de opwaar-

Het vervangen van verouderde bruggen en viaducten kost handenvol geld. Overijssel zoekt naar slimme combinaties met rijkswegen en wil werk met werk maken. Boerman: ‘Wij zien kansen in vernieuwende experimenten en pilots. Een open houding is daarbij van groot belang: luisteren en samenwerken met inwoners en gebruikers. Je komt verder door partijen te verbinden, flexibel te programmeren en belangen slim te koppelen.’

Nieuwe formule NVC: 360°congres

Durf te kiezen

gres introduceert dit jaar een nieuwe formule:

van keuzes maken (kennis). En leert Ferenc van

Het traditionele Nationaal verkeerskundeconhet 360° congres. Het gaat vanaf nu om het

bijspijkeren in één dag op vakkennis, vakkunde, vakkennissen en op competenties. Met andere

woorden, het gaat om: wat je kent, wie je kent

en wie je bent. Op basis van deze formule is ook het plenaire programma samengesteld. CONGRESBUNDEL NVC 2015

dering van de drukke N340 tussen Zwolle en Ommen. Kan dat goedkoper én veiliger? Valt er een link te leggen met de succesvolle Vechtdallijnen (regionale spoorlijnen Zwolle Emmen en Mariënberg - Almelo) van vervoerder Arriva?

Aan de hand van het thema ‘Durf te kiezen’

gaat gedeputeerde Boerman in op de noodzaak Damme hoe je dat doet en aanpakt (competentie). Met andere woorden: keuzes maken moet, maar je moet het ook durven.

 Keynote-speaker

Projectleider communicatie en participatie, provincie Overijssel, Ferenc van Damme:

‘Elimineer de burger’

Hoe breng je als overheid de buitenwereld naar binnen? Als iemand dat weet, dan is het Ferenc van Damme. En hij deelt graag zijn kennis in een vlammende keynotespeech. Ferenc van Damme. projectleider communicatie en participatie, provincie Overijssel

Marc Maartens

F

erenc van Damme (55) is niet zomaar een ambtenaar. Officieel is hij projectleider communicatie en participatie bij de provincie Over ijssel. Met a ls aanvan kelijke opdracht: ‘ga de dialoog met de burger aan’. Maar ‘burger’ vindt Van Damme een rotwoord: alleen gebezigd door bureaucraten en militairen en dodelijk voor tweerichtingsverkeer. Zijn project is daarom omgedoopt tot ‘Elimineer de burger’.

De boer op Een paar keer per week gaat Van Damme de boer op om te horen wat er leeft in de provincie. ‘Bijna 70 procent van de mensen denkt : ‘Ik betaal belasting en dan moet de overheid het maar voor mij regelen’. Dat geldt zeker voor infrastructuur en mobiliteit. Mensen vinden het allemaal best zolang ze er niet over na hoeven te denken. Zodra het raakt aan hun backyard, heeft iedereen een heftige, vaak negatieve mening.’

eigenlijk over? En vervolgens spar je over oplossingen. Zo breng je mensen op allerlei frisse en nieuwe ideeën: e-bikes, buurtbussen, apps om auto’s te delen. De neiging bestaat ons een bestellijst mee te geven. Wij leggen de bal bij hen, en bieden aan te helpen bij het ontwikkelen van hun plannen. Dat vuurtje blijven we aanblazen.’

Oom en tante Ferenc van Damme schakelt en makelt driftig tussen bestuur en bevolking. ‘Soms staat Dat klinkt al anders. ‘Het begrip burger is om Overijssel op de onderste sport van de partitwee redenen niet goed,’ steekt Van Damme Bestellijst van wal. ‘Ten eerste ken ik niemand die zich Van Damme: ‘Overijssel leert hoe mensen cipatieladder, als kadersteller of handhaver. door die onzinnige term aangesproken of zelf een rol kunnen pakken in de participa- Soms staan we in het midden, als partner. geraakt voelt. Dé burger is net zo’n algemeen- tiesamenleving. Neem mobiliteit op het plat- En soms staan we bovenaan de ladder. Niet heid als dé klant of dé reiziger. Ten tweede teland. Het budget voor openbaar vervoer als baas, maar als wijze oom en tante die houdt het de kwalijke kloof in stand tussen krimpt. Mensen slaan alarm: ‘Mijn buslijn anderen helpen dromen waar te maken.’ overheid en burger, wij en zij. Als je burgers gaat eraan’. Op avonden met hen deel je eerst mensen of inwoners noemt, ontstaat eerder de feiten: wat kost het OV, wie gebruikt het? een sfeer van gelijkwaardigheid en weder- Dan probeer je vooroordelen over ambtenaren en overheden weg te nemen: wie gaat er kerigheid.’


9

10

Raad van Advies 

Raad van advies NVC 2015 In 2015 heeft de congresorganisatie een breed samengestelde Raad van Advies uitgenodigd om mee te denken over de inhoud van het congresprogramma. Deze raad bestaat dit jaar uit de volgende leden:

• Marcus Popkema, docent/onderzoeker Mobiliteit Hogeschool Windesheim

• Ferry Smith, directeur Algemeen Ledenbelang ANWB

• Will Clerx, senior adviseur verkeer en vervoer Gemeente Rotterdam-Stadsontwikkeling

• Gerard van Heusden, kennismakelaar Goudappel Groep

• Coen Beijer, verkeerskundige P10 (gemeente Bronckhorst)

• Robert Coffeng, manager Adviesgroep Mobiliteit Antea Group

• Rob Eenink, hoofd afdelling Gedrag en ITS SWOV

• Reindert Augustijn, programmamanager verkeer en vervoer Provincie Gelderland

• Frank Burmeister, plv. directeur Beter Benutten Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Advies van de Raad

Keuzes

De Raad van advies heeft onder meer actuele vraagstukken en vakgebieden aangedragen waarover een deskundig panel met het publiek van gedachten gaat wisselen. De uitkomst moet zijn om te komen tot de juiste keuzes en vooral, de durf om keuzes te gaan maken.

Integraal werken, ook met hele nieuwe partners, en innovaties durven te stimuleren en toe te passen. En daarin ook de juiste keuzes maken. Daar gaat het nu om. Het panel (hiernaast) is gevraagd handvatten te bieden voor het maken van keuzes.

Trend Misschien wel de belangrijkste trend, volgens de Raad van Advies, is dat de vraagstukken van tegenwoordig dermate complex en kostbaar zijn, dat ze niet meer op de traditionele manier door de traditionele partijen op te lossen zijn.


Extra sessies De adviezen van de Raad hebben ook geleid tot negen extra sessies, naast de traditionele papersessies. Deze negen extra sessies zijn geselecteerd op actualiteit, trend, vaardigheid- of competentietraining (zie pag 12-14).

 Panel

11

Paneldiscussie: durf te kiezen in actuele thema’s Tijdens de paneldiscussie worden vijf belangrijke thema’s besproken: samenwerken

en organiseren, OV-transitie, het verbinden van mobiliteit met ruimtelijke ordening, data/ITS en beheer en onderhoud 2.0. Onderstaande deskundigen lichten de thema’s toe en geven inzicht in oplossingsrichtingen.

Dagvoorzitter Marc Maartens leidt de paneldiscussie in goede banen.

Bart van Arem is h o o g l e r a a r Ve rvoersmodellen en voorzit ter van de afdeling Transport & Planning aan de Fa c u l te i t C iv ie le Techniek en Geowetenschappen aan de TU Delft. Hij verricht onderzoek en geeft onderwijs over de relatie tussen Intelligente Transport Systemen, gedrag van reizigers en weggebruikers en mobiliteit. Hij staat nationaal en internationaal bekend om zijn werk naar de effecten van zelfrijdende auto’s op mobiliteit en was onder het motto ‘DAVI on the Road’ initiator van het Dutch Automated Vehicle Initiative dat in 2013 aan de basis stond van het beleid van I&M om adviseur te worden op het gebied van LEAN en cultuurverandering, naast een aantal inhoudeMarc Verheijen is lijke dossiers zoals Massatransporten. verkeerskundige en architect. Vanuit die Warner van Hattum dubbele achtergrond we rk t i n m id de l s heeft hij kennis en ruim 12 jaar bij Rijkscompetenties kunwaterstaat en heeft nen ontwikkelen die daar verschillende vanuit één studie functies gehad. Hij nauwelijks mogelijk begon als verkeerszijn. In de Rotterdamse praktijk geschoold, veiligheidsdeskunwerkt Marc als infratect van de gemeente dige en is zich daarna Rotterdam. Deze ervaring heeft, naast een lectoraat Infratecture, geresulteerd in het via het onderwerp bermbeveiliging gaan boek ‘Infratecture’ (Nai010 publishers) en richten op de motorrijder. Daarna maakte hij in samenwerking met Acquire Publishing de stap naar het management en gaf leiding t o t e e n d o s s i e r I n f r a t e c t u r e w w w. aan specialistenteams, aan managers Projectbeheersing en Technisch managers. Door acquirepublishing.n/infratecture.

Arnold Helfrich is de mobiliteitsmakelaar voor de regio Zwol le Ka mpen. Daarmee is hij de spilfiguur voor het stimuleren van slim werken en slim reizen in de regio. Hij werkt in een gebiedsgerichte aanpak samen met 16 koplopers op het gebeid van mobiliteitsmanagement. Zij werken met acht gebiedsaanpakken en acht gebiedsoverstijgende themaplannen. Bovendien is er de beschikking over een bereikbaarheidsfonds voor slimme initiatieven om te komen tot het beter benutten van de bestaande infrastructuur en de regio Zwolle Kampen 'gastvrij' en 'bereikbaar' te houden.

zijn werk als lijnmanager kwam hij in aanraking met LEAN-management wat uiteindelijk heeft geresulteerd in de keuze om weer

Jasper Hoogeland werkte na zijn studie Bestuurskunde aan de katholieke universiteit Nijmegen ruim tien jaar bij adviesbureau Goudappel Coffeng. Hij was daar vanuit een rol als projectleider en procesbegeleider actief op vrijwel alle beleidsaspecten binnen het mobiliteitsterrein. Sinds 2010 werkt Jasper bij de provincie Overijssel. Eerst als teamleider Mobiliteit en Projecten en vervolgens als adjuncthoofd van de eenheid Ruimte en Bereikbaarheid. Jasper is verantwoordelijk voor het regionaal openbaar vervoer alsmede de beleidsontwikkeling en programmering op het terrein van infra-ontwikkeling en dossiers als goederenvervoer, beter benutten en verkeersveiligheid.


12 Extra sessies 

Extra sessies: kennis, visie, v Kennissessie: Hoe werken fietsstrookaanbevelingen in de praktijk Otto van Boggelen van CROW-Fietsberaad en Peter Morsink van RoyalHaskoningDHV

met wegbeheerders onderzocht CROW-Fietsberaad hoe deze praktische aanbevelingen functioneren. In 2014 publiceerde En waarvoor kiest de fietser zelf? Wat vindt CROW-Fietsberaad hij zelf prettiger: een smalle fietsstrook, een een discussienotitie eigen plek waar auto’s niet vaak gebruik van met voorlopige aan- maken? Of toch liever een brede rode strook bevel i ngen voor waar je naast elkaar kan fietsen met de fietsstroken. Hoe wetenschap dat auto’s hier ook af en toe w e rk t d at i n d e gebruik van moeten maken? Een onderzoekspra k t ijk? Sa men verslag.

Ronde 1: Kennis Zaal 11-12

Vaardigheidsessie: De vooruitziende wegbeheerder Lindy Molenkamp, hoofd Wegen en Water, provincie Overijssel Maatregelen aan de weg, zoals nieuwb o u w, b e h e e r, onderhoud, en verv a ng i ng , kos ten geld, veel geld. Tegelijkertijd staan overheidsbudget ten

onder druk. Maar wie goed oplet ziet altijd wel kansen om het werk effectiever en efficiënter in te richten. Lindy Molenkamp, verantwoordelijk voor de provinciale infrastructuur in Overijssel, presenteert in deze sessie prikkelende praktijkvoorbeelden. Laat u meenemen in de mogelijkheden en deel uw eigen ervaringen met andere deelnemers.

Ronde 1: Vaardigheid Zaal 13-14

Competentiesessie: Overtuig de politiek Wytske de Pater, ANWB

Tijdens deze ronde geef t Wy tske de Pater een minicursus in ‘overtuigen’. De Pater was jarenlang de lobbyiste voor de ANWB in de Tweede Kamer en


geeft regelmatig cursussen in lobbyen en wereld van de juiste context, framing, timing overtuigen. Een belangrijke competentie en argumentatie. Met als doel: succesvol voor verkeerskundigen, want hoe overtuigt overtuigen. u uw politieke bestuur, burgers en andere partijen? De Pater leert u het juist verpakken van uw boodschap. In de praktijk blijkt maar al te vaak dat een boodschap zonder de juiste verpakking, kwetsbaar en gevoelig is voor kritiek. Gun u zelf een kennismaking met de

Ronde 1: Competentie Zaal 15-16

 Extra sessies 13

vaardigheid en competentie Visiesessie: Van big data naar open data voor OV en Fiets

voor een Nationale Databank OV-gegevens onvoldoende worden benut. Een belangrijke en een sneak preview van het prototype voor beperking is de (openbare) beschikbaarheid en ontsluiting, zelfs als data met overheidshet Open Data Platform Fiets. geld gegenereerd is, zitten veel bronnen nog In deze sessie geven De hoeveelheid data over het gebruik van achter slot en grendel. de spre ker s hu n openbaar vervoer is explosief gegroeid. visie op data in het Onder andere door de OV-chipkaart en realgebruik van ov-ver- time tracking van bussen. Ook over het voer en de f iets. gebruik van de fiets komt steeds meer data Deze v isie wordt beschikbaar, waaronder de data uit 'natiogeïllustreerd met nale fietstelweken' in Nederland en VlaanZaal 11-12 concrete plannen deren. Deze data bieden kansen die nog

Dirk Bussche, NHTV, Otto van Boggelen, CROWFietsberaad, Gerard van Kesteren en John Pommer, CROW-KpVV

Ronde 2: Visie

Vaardigheidsessie: methodiek stedelijke routestructuren Ben Immers, Ben Immers Advies, Johan Diepens, Mobycon, Bart Egeter, Bart Egeter Advies

liteit van de openbare ruimte? In deze sessie nemen de opstellers van een nieuwe methodiek u mee in het opstellen van stedelijke Wilt u meer ruimte routestructuren. bieden aan de fiets, In opdracht van de ANWB heeft een ondere-fiets en racefiets? zoeksteam bestaande uit Ben Immers, Bart Wat z ijn d a n de Egeter en Johan Diepens in samenwerking g e v o l g e n v o o r met drie pilotsteden (Rotterdam, Utrecht, andere vervoerwij- Helmond) een methodiek ontwikkeld om te zen en voor de kwa- komen tot een geïntegreerd ontwerp voor

robuuste, stedelijke routestructuren. In september vond de evaluatie plaats van de eerste resultaten. Deze resultaten worden met u gedeeld.

Ronde 2: Vaardigheid Zaal 13-14

Vaardigheidsessie: Aansprakelijkheid wegbeheerder tijdens dit congres gaat geven. Met deze les beoogt De Korte de deelnemers bewust te maken van aansprakelijkheid in de dage'Met de juiste blik op lijkse praktijk. de weg voorkomt de Test uw kennis over het begrip ‘gat in de weg’ wegbeheerder veel en 'juridisch gebrek aan de weg'. En uw kenpech'. Dit is de titel nis over de mate waarin de wegbeheerder van een try-out les hiervoor aansprakelijk kan worden gesteld. Wegbeheerderaan- Deze sessie maakt verkeerskundigen duidesprakelijkheid die lijk dat aansprakelijkheid soms in een klein Roeland de Korte hoekje kan zitten. Rechterlijke uitspraken

Roeland de Korte, jurist verkeer en wegbeheer, gemeente Alphen aan den Rijn

worden gekoppeld aan de verschillende eisen die aan een weg worden gesteld. Ook het spanningsveld tussen de ‘zorgplicht van de wegbeheerder’ en de ‘door de weggebruiker in acht te nemen eigen voorzichtigheid’ komen aan bod.

Ronde 2: Vaardigheid Zaal 15-16 CONGRESBUNDEL NVC 2015

14 Extra sessies 

Extra sessies: Visiesessie: verkeersprofessionals en zelfrijdende voertuigen Hillie Talens en Jos Spriel, CROW In deze sessie verneemt u de laatste sta nd va n za ken over zelfrijdende voertuigen in Nederland, als het gaat om techniek, ju r id i sc he ( a a nsprakelijkheid) kwesties en de gevolgen voor de infrastructuur. Daarnaast zijn er nog veel

vragen onbeantwoord. Hoe kan er veilig worden getest? Wat zijn de randvoorwaarden. Wat is de planning? En, hoe kijkt u hier tegenaan? De automotive industrie zet volop in op de ontwikkeling van zelfrijdende voertuigen. Het is de bedoeling dat Nederland mogelijkheden gaat bieden voor het testen van deze zelfrijdende voertuigen op de openbare weg. Voor het realiseren van deze testen is de medewerking nodig van de Nederlandse overheden. Zij moeten de randvoorwaarden

creëren op basis waarvan de testen veilig en effectief plaats kunnen vinden.Tijdens deze sessie gaat u met de sprekers op zoek naar antwoorden.

Ronde 3: Visie Zaal 11-12

Discussiesessie DV2020: Duurzaam Veilig Wegverkeer in de toekomst Peter van der Knaap, SWOV, John Boender, CROW, Roos Meilink, IPO, Egbert-Jan van Hasselt, Politie Resultaten uit het verle den bie den geen garantie voor de toekomst. Wat betekent dat voor 'Duurzaam Veilig Wegverkeer'; de in

de jaren ’90 gelanceerde systematische aan- Drie onderwerpen komen hierbij specifiek pak van verkeersonveiligheid? Is het tijd voor aan bod: infrastructuur (met name grijze nieuwe impulsen? Waar liggen de grootste wegen) SPI’s en ongevallenregistratie. uitdagingen en kansen? Leer over de dilemma's tussen wetenschap en praktijk en raak bij dit project betrokken! Onder leiding van Peter van der Knaap (directeur SWOV) discussieert u in deze sessie over de noodzaak van een nieuwe fase in de Zaal 13-14 systeemaanpak van verkeersonveiligheid.

Ronde 3: Discussie

Discussiesessie: Landbouwverkeer Koen Bekking en Robert Hulshof (CROW), Hero Dijkema, Cumela Nederland Landbouwverkeer en verkeersveiligheid staan van oudsher op gespannen voet met elkaar. Rond het landbouwverkeer spelen drie belangrijke


ontwikkelingen: het T-rijbewijs, de invoering van een kentekenplicht voor landbouwvoertuigen en een snelheidsverhoging van 25 naar 40 km/uur. Tijdens deze sessie wordt u geïnformeerd over nieuwe ontwikkelingen. De nadruk in deze sessie ligt op de snelheidsverhoging: wat betekent dit voor wegbeheerders? Wat zijn de voor- en nadelen en welke kansen zijn er. Het wordt een interactieve sessie waarvoor met name wegbeheerders worden uitgenodigd. De sessie wordt voor-

bereid door de CROW-werkgroep Snelheidsverhoging tractoren (en mobiele machines) in samenspraak met de P10, het samenwerkingsverband van grote plattelandsgemeenten.

Ronde 3: Discussie Zaal 15-16

 Terugblik 2013

Fotografie Rob Gieling


15

16 Praktijktafels 

Schuif aan bij een praktijktaf 10 praktijktafels

De partners van het Nationaal Verkeerskundecongres 2015 nodigen u

aan tafel om kennis te nemen van hun visies, projecten en ervaringen

rond actuele thema’s. Deze partners presenteren niet alleen hun visies maar bespreken ze ook graag met u tijdens zogenoemde praktijktafels. U kunt kiezen uit de volgende 10 praktijktafels die alle gepland staan

om 14.00 uur in de aangegeven zalen die u terugvindt op de plattegrond op pagina 6-7.

SHUTTERSTOCK

Ben jij klaar voor een nieuw perspectief in verkeersmanagement? Sprekers: Roel Brandt, William Jacobs en, Jacob Tiellemans, Antea Group Verkeerskundige onderzoeksmethoden worden vaak op conventionele tafel 1 zaal 2 w ijze uitgevoerd. Op (boven) ba si s v a n te lc ij fe r s , modelcijfers en observat ie s word t vo or e e n bepaald probleem een oplossing gezocht. Telcijfers winnen we in met bluetooth of lussen en modeldata is beschikbaar in databases, maar voor het inwinnen van observatiedata moeten we naar buiten.

Observaties uit de lucht Een arbeidsintensief werk, zowel het inwinnen als het analyseren van de gegevens en observaties. Observaties uit de lucht kunnen ons hierbij gaan helpen. Een groot voordeel is namelijk dat vanuit één gezichtspunt de gehele situatie is te overzien. Drones en balonnen De razendsnelle ontwikkeling rond drones en ballonnen vraagt om beleid en regels. Er zijn in Nederland op dit moment slechts

enkele bedrijven die verkeerskundige analyses uitvoeren in samenwerking met professionele en gecertificeerde drone-dienstaanbieders met veilige, betrouwbare en robuuste dronesystemen. Graag delen we onze ervaringen en lessonslearned. Daarnaast onderzoeken we met u de mogelijkheden die u ziet voor de inzet van observatie vanuit de lucht.

Markt en overheid: een praktijkvoorbeeld Spreker: Daniëlle van Vliet, TrafficLink Overheden en marktpart ije n z ijn geba at bij tafel 2 nieuwe samenwerkingszaal 3 constructies. Overheden (boven) zullen niet langer componenten inkopen voor bijvoorbeeld verkeersmanagement, maar nemen integrale diensten af van marktpartijen. Incident Management Exchange (IMex) is hier een praktijkvoorbeeld van.


Verbinden en informatie uitwisselen over Hoe kunnen zowel publieke als private partijen ervan overtuigd worden dit soort incidenten samenwerkingen aan te gaan? En wat is de IMex is een initiatief van een marktpartij en toegevoegde waarde voor alle partijen, incluoptimaliseert de samenwerking tussen alle sief de weggebruiker? Dat gesprek gaat de publieke en private stakeholders bij inciden- spreker graag met u aan. ten op de weg. Het vergemakkelijkt de communicatie en draagt bij aan een goed gecoördineerde samenwerking door partijen geautomatiseerd te verbinden en informatie over incidenten uit te wisselen.

 Praktijktafels

fel naar keuze om 14.00 uur Pre competitieve PPS in het ITS domein: lessons learned en aanbevelingen Sprekers: Esther de Graaf, Connecting Mobility en Diana Vonk Noordegraaf, DITCM Innovations In Nederland is op verschillende plekken ervatafel 3 ring opgedaan met pre zaal 4 competitief publiek-pri(boven) vaat samenwerken in ITS initiatieven. Op verzoek van Connecting Mobility hebben DITCM Innovations en Connekt de lessons learned uit een selectie van initiatieven verzameld en vertaald in praktische

aanbevelingen, waar toekomstige pre competitieve samenwerkingsinitiatieven profijt van kunnen hebben. Deze lessons learned en aanbevelingen zijn gebaseerd op actuele casussen zoals de Praktijkproef Amsterdam, A58 spookfiles en CHARM. In deze praktijktafel delen we de resultaten graag en gaan we in op verschillende aspecten van samenwerking zoals de opstart, de aansturing, de werkwijze en de

spelregels. Dit illustreren we aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. Wat betekenen onze inzichten voor

toekomstige initiatieven? Ook gaan we graag met u in discussie over wat de inzichten betekenen voor toekomstige initiatieven en hoe we de aanbevelingen in de praktijk kunnen brengen.

De invloed van Adaptive Cruise Control op het verkeer Sprekers: Mark Gorter en Peter Morsink, Royal HaskoningDHV Hoe werk t Ad ap t ive Cruise Control in de praktafel 4 zaal 5/6 tijk? In een veldtest en (boven) een enquête is gezocht naa r de i nvloed op bestuurder, doorstroming en veiligheid. Tussen november 2014 en augustus 2015 heeft Mark Gorter zijn afstudeeronderzoek uitge-

voerd naar de invloed van Adaptive Cruise Control op het verkeer in Nederland. Hij heeft een veldtest uitgevoerd (met acht auto’s, vier weken lang) om de invloed van ACC op de doorstroming te onderzoeken. Ook is een enquête uitgezet en verspreid in samenwerking met de ANWB (200 valide respondenten).

Twee databases Dit onderzoek gaf inzicht in hoe gebruikers ACC ervaren, en hoe het hun rijgedrag beïnvloedt. Samen geven deze twee databases een goed beeld van ACC in de praktijk. Nieuwsgierig naar de resultaten? Kom dan luisteren!

Het fietspad van de toekomst: innoveert u mee? Spreker: Job van Roekel, Easypath Nederland BV

tafel 5 zaal 7

(beneden)

Wie worden de fietspadgebr u i ke r s v a n to e komst? Niet alleen demografisch gezien, maar ook in soort vervoersmiddel. Denk aan e-bikes

municerende fietspaden? En hoe waarborgen we de veiligheid van deze fietspadgebruikers? Worden fietspaden dynamisch, reflecterend, anticiperend, zelfdenkend of voorzien Communicerende fietspaden Hoe communiceren we met deze gebruikers? van lijnbelichting? Via hun fiets of smartphone? Of zelfs via com- Denkt u met ons mee? en zelfrijdende auto’s tot 25 km per uur, 3- en 4-wielers en de traditionele fiets.

Kleur als hulpmiddel in onze samenleving Spreker: Marc Witbreuk, Scholz Benelux

tafel 6 zaal 11-12 (beneden)

Kleur speelt in ons leven een belangrijke rol. We zijn ons vaak niet eens bew ust van k leuren, maar ze zijn er wel dege-

lijk en hebben veel invloed. De eigenschap kleur Invloed op onze gemoedstoestand, op veiligheid, maar ook op duurzaamheid. Maar hoe

gaan we in de leefomgeving en infrastructuur om met de eigenschap kleur?


17

18 Praktijktafels 

14.00 uur: praktijktafels Ontzorgen voor morgen Zeger Schavemaker, Vialis

tafel 7 zaal 13-14 (beneden)

De relatie publiek versus privaat verandert: van opdrachtnemer en op d r a c htge v e r n a a r partner en ‘samen’. Van

levering naar prestatie, van techniek naar oplossing en van product naar dienst. Veranderende wereld in Haarlem We nemen u graag mee in deze veranderende

wereld en willen - naast de trends en de stip op de horizon - concrete praktijkvoorbeelden met u delen aan de hand van een actuele casus in de gemeente Haarlem.

Het GVVP, samenhang en samenwerking Roelof Jan Pierik en Erik Wietses, BonoTraffics

Nieuw verkeersbeleid in het Gemeentelijke Vertafel 8 keers- en VervoerPlan zaal 15-16 (beneden) ( GV V P) v raag t naast inhoudelijke kennis om een goede samenwerking en afstemming tussen verschillende

partijen, beleidsterreinen en belanghebbenden. Omgevingsvisie Hoe veranker je je verkeersbeleid en draag je zorg voor samenhang met andere beleidsvelden en beleidsnota's? Wat is bijvoorbeeld

de relatie met de omgevingsvisie? Hoe regel je de samenwerking met stakeholders? Welke rollen zijn er voor de verschillende stakeholders en hoe voorkom je frustraties over de inbreng in relatie tot een eindproduct? Denkt u mee?

Samen naar een veilige woon- en schoolomgeving! Robbert Volker en Jelle Koopman, Bureau de Groot Volker

Participatie en betrokkenheid zijn sleutelwoortafel 9 den wanneer het gaat om zaal Foyer de aanpak van verkeers(boven) veiligheid in woonwijken en schoolomgevingen. De gemeente, schooldirecteuren, buurt-

bewoners, ouders en ook schoolkinderen betrokkenheid bij het meedenken over knelhebben allemaal ideeën over een veilige punten, oplossingen en zelfs concrete maatregelen? leefomgeving. En op welke innovatieve wijze kan beter inzicht worden verkregen in de parkeerproLaagdrempelige betrokkenheid Hoe bereik je alle betrokkenen en hoe zorg je blematiek in schoolomgevingen? Wat vindt voor een laagdrempelige en ook effectieve u?

Babbelbox ‘Welke keuze durft u (niet) te maken?’ Loes Noom en Wieger Savenije, Studio Bereikbaar

tafel 10 zaal Foyer (boven)

Tussen alle presentaties en voordrachten brengt Studio Bereikbaar graag een luchtige en persoonlijke noot.


Eigen podium voor de camera Met onze babbelbox gedenken we de laatste Man-bijt-hond-aflevering en geven we alle congresdeelnemers een eigen podium voor hun eigen keuze. In de babbelbox kan iedereen voor de camera zijn eigen keuze maken en toelichten. Binnen of buiten het vak.

Briljant Een oproep, briljant idee, mening, professionele overtuiging of persoonlijke ontboezeming; alles is welkom. De babbelboxfilmpjes worden gemonteerd en aan het einde van het congres getoond. Kom dus naar onze babbelbox en deel uw moment.

 Terugblik 2014


19

20

Genomineerde scripties 

Drie genomineerde scripties voor de Nationale VerkeerskundePrijs De Nationale VerkeerskundePrijs wordt sinds 2005 uitgereikt aan de student(en) die de beste HBO-scriptie schreef/schreven.

Deze prijs is ingesteld door Dineke van der Burg, toenmalig hoofdredacteur van het vakmedium Verkeerskunde. Deelnemende HBO-opleidingen zijn: NHTV, NHL, Windesheim Zwolle, Hogeschool Diepenbeek (be) en NOVI Verkeersacademie. Deze scholen sturen maximaal drie scripties in voor de prijs.

Jury De jury bestaat uit een vaste kern: Wim van Tilburg, Marleen Hovens, CROW, en Ton Hendriks, ANWB. Ieder jaar wordt de jury aangevuld met twee of drie genodigde vakprofessionals. Dit jaar zijn dat: Jan Nederveen, gemeente Delft, Will Clerx, gemeente Rotterdam en Alex van Loon, Rijkwaterstaat, VIO. Tweejaarlijks Tot 2013 werd de prijs jaarlijks uitgereikt op het Nationaal verkeerskundecongres. Sindsdien wordt de prijs tweejaarlijks uitgereikt. In het tussenliggende jaar wordt de (KIVI) Cuperusprijs voor de beste WO-scriptie uitgereikt op het Nationaal verkeerskundecongres. Nominaties Voor de Nationaal VerkeerskundePrijs 2015 zijn de volgende drie scripties genomineerd: • Henk Lenting, NHL met ‘Een vergelijking van intrinsieke motivaties om te fietsen tussen Nederland en UK’. • Hendrik Jellema, NHL met ‘Vak het gedrag’ • de combinatie Rick Scholte en Emiel Jansen van Windesheim met ‘Het vergevingsgezinde fietspad; focus op de oudere e-fietser. Tijdens het plenaire ochtendprogramma presenteren de onderzoekers in het kort de essentie van hun scriptie. Daarna maakt Wim van Tilburg de prijswinnaar bekend en reikt hij de Nationaal VerkeerskundePrijs 2015 uit.

Genomineerde scriptie 1

‘Een vergelijking van intrinsieke motivaties om te fietsen tussen Nederland en UK’ Spreker: Henk Lenting

Steeds meer steden over de hele wereld zien de fiets als een go e de oplossi ng voor ecologische en ruimtelijke problemen. Om mensen aan het fietsen te krijgen is het belangrijk om te weten wat mensen hiertoe beweegt en waarin deze motivaties landelijk van elkaar verschillen en waarom. Lenting is in zijn studie ingegaan op de onderzoeksvraag: ’Waarin verschillen intrinsieke motivaties om te gaan fietsen in Chester (UK) met de motivaties om te fietsen in een vergelijkbare Nederlandse stad?. En hoe kunnen deze verschillen worden uitgelegd en toegepast?’. In totaal zijn er 335 valide enquêtes en CONGRESBUNDEL NVC 2015

12 interviews gehouden in Chester en in Leeuwarden. Uit literatuuronderzoek is een lijst samengesteld van factoren die mogelijk van invloed kunnen zijn op de keuze om wel of niet te fietsen. De eerste categorie ‘factoren die gaan over de fysieke omgeving van het gedrag en de karakteristieken die daar mee samenhangen’ is vervolgens verdeeld in: de karakteristieken van de reis, de omstandigheden van de reis, en de achtergrond van de reis. De tweede groep ‘factoren die iets zeggen over de persoon en diens sociale omgeving’ is onderverdeeld in: persoonlijke achtergrond en in de invloed van de sociale omgeving op een persoon. Bevindingen Twee van de belangrijkste bevindingen van

dit onderzoek zijn: - mensen moeten fietsen eerst als optie gaan zien; - Onveiligheid kan deels worden opgelost met infrastructuur, deels door attitudes van automobilisten aan te pakken en deels door automobilisten bekender te maken met omgaan met fietsers. Toepassing Belangrijk voor het fietsen in Engeland is het verbeteren van de veiligheid. In Nederland kan heel wat gewonnen worden door het fietsen van een lange afstand naar het werk ook als sportieve bezigheid te gaan zien waardoor een lange afstand gezien wordt als een betere training. Specifieke doelgroepen kunnen bovendien op de gezondheidseffecten van fietsen als actief vervoersmiddel worden gewezen.

 Genomineerde scripties


'Vak het gedrag’ Spreker: Hendrik Jellema

Ku n je met pu re gedragsmaatregelen de verkeersveiligheid verbeteren? Met dit inzicht wil het ROF kunnen bepalen of de inzet van gedragsmaatregelen een kosteneffectief instrument is om onveilige locaties, al dan niet tijdelijk op te lossen. Voor deze studie is knelpuntlocatie betreft het kruispunt tussen de N369 bij Rottevalle waarbij het voor het verkeer uit Rottevalle lastig is om op de druk bereden N369 te komen.

rang verleende aan het verkeer op de N369. Tijdens een cameraobservatie ter plekke is waargenomen dat opduwgedrag van de tweede automobilist leidt tot oprijden van de voorste automobilist terwijl dit nog niet kan en doordat bestuurders naast elkaar staan opgesteld wordt het zicht op de hoofdrijbaan afgedekt. In beide gevallen rijdt de bestuurder de N369 op terwijl de hoofdrijbaan onvoldoende vrij is waardoor bestuurders moeten remmen en/of uitwijken.

gemaakt door een wit vlak (puntstuk) aan te brengen in de binnenbocht waar bestuurders niet over heen mogen rijden (bij wet strafbaar). Waardoor afdekking wordt voorkomen.

Conclusie Het aantal conflicten door opduwen blijkt nog niet significant te zijn afgenomen. Hieruit blijkt dat het gewoontegedrag hardnekkig is en lastig te beïnvloeden. Ook blijkt dat een aantal bestuurders de weg niet (willen) lezen en hun vertrouwde gedrag blijven verOplossingsrichting Om rust te creëren op het kruispunt is het tonen, ondanks het kruis en het witte vlak. gedrag ‘in vakken geplaatst’. Zo wordt de Toch adviseert Jellema een verdiepingsslag zijweg ingericht met twee wachtvakken met omdat hij wel potentie waarneemt bij deze een kruis als tussenruimte. Door in het gedragsmaatregel. tweede vak plaats te nemen houdt de tweede Patroon Uit een ongevallenanalyse van acht ver- automobilist afstand en kan de psychologikeersongevallen tussen 2001 en 2013 valt op sche druk op de voorste bestuurder afnemen Lees de volledige paper op natiodat zes ongevallen zijn veroorzaakt doordat en opduwgedrag voorkomen. Het naast naalverkeerskundecongres.nl/ een bestuurder vanaf de zijweg geen voor- elkaar opstellen wordt optisch onmogelijk papers


‘Het vergevingsgezinde fietspad; focus op de oudere e-fietser’ kant van de weg fietsen wanneer alleen daar een fietsstrook aanwezig is. Verder lijken veel onveilige situaties voor te komen op fietsSinds een aantal stroken en straten zonder fietsvoorziening jaren is de elektrien ervaren ouderen op een (elektrische) fiets sche fiets enorm in meer onveiligheden (zowel bij veel als weinig opkomst. Dit brengt verkeer). ook nieuwe onveiIn vergelijking met de richtlijnen blijkt de ligheden met zich vetergang van de deelnemers aan dit ondermee: door de combizoek groter te zijn. Ook blijkt dat de obstakelnatie van verhoogd risico en toename in het afstand die het CROW hanteert, ten opzichte gebruik zal naar verwachting het aantal Resultaten ongevallen, vooral onder ouderen, toenemen. Opvallend aan de resultaten is dat de snel- van trottoirbanden, niet geschikt is voor De richtlijnen van het CROW voor het fiets- heid van de elektrische fietsgebruikers ouderen op een e-fiets. Om de veiligheid te verkeer beschrijven welke fietsvoorziening slechts 1 km/uur hoger ligt, ouderen op een verbeteren is het verstandig om te gaan rekehet beste bij bepaalde kenmerken past (en elektrische fiets de onderzochte situaties nen met een grotere vetergang en obstakelhoe deze moet worden ingepast), maar stam- minder onveilig vinden dan ouderen op een afstand. men uit 2006. In deze tijd was de elektrische gewone fiets en ouderen meer moeite hebben fiets nog maar nauwelijks in het verkeer met complexe en onoverzichtelijke situaties Lees de volledige paper op natioaanwezig. Wellicht zijn de beleving en het (wat is terug te zien in het gedrag). Zo is geblenaalverkeerskundecongres.nl/ gedrag van de ouderen op een elektrische ken dat sommige ouderen aan de verkeerde papers Spreker: Rick Scholte en Emiel Jansen

fiets anders dan de richtlijnen voorschrijven. In dit onderzoek is het gedrag en de beleving van ouderen op een elektrische fiets met ouderen op een normale fiets vergeleken. 32 ouderen hebben een vooraf bepaalde route gefietst door Zwolle. De deelnemers werden over verschillende typen fietsvoorzieningen en verhardingen gebracht en bij terugkomst geïnterviewd.


21

22 De begeleidingscommissie 

Drie papers genomineerd voor 'de Beste Bijdrage' De begeleidingscommissie 2015

De NVC-begeleidingscommissie beoordeelt de ingezonden papers, geeft feedback en selecteerde dit jaar de papers die worden gepresenteerd en gepubliceerd. In de volgende pagina’s ziet u op de rechterpagina’s de papers die worden gepresenteerd en op de linkerpagina’s de papers die al zijn gepubliceerd op de NVC-site.

Beste Bijdrage

De commissieleden nomineren tijdens de selectie ook drie papers voor de prijs voor ‘de Beste Bijdrage’. Deze genomineerde papers vindt u hieronder en hiernaast. Commissievoorzitter Martin van Maarseveen maakt tijdens het congres de winnaar bekend.

De leden van de begeleidingscommissie in 2015 Martin van Maarseveen Universiteit Twente / ITC (voorzitter) Bart Brenninkmeijer Nederlandse Spoorwegen Marco van Burgsteden Gemeente Wageningen Cécile Cluitmans

Arcadis Erik van Hal Gemeente Eindhoven Cor van der Klaauw Provincie Fryslan Govert Schermers SWOV

Ineke Spapé NHTV / SOAB Jan Termorshuizen Metropoolregio Rotterdam Den Haag Aad de Winter Rijkswaterstaat / WVL

Mobiliteit kantelen, naar een nieuwe rol van de overheid en meer zelfredzaamheid van burgers in mobiliteit de verschuiving naar ‘de eigen kracht’ in plaats van steunen op de overheid die alles regelt. Er verandert veel in de mobiliteitsDe sa men lev i ng sector. Zo is de deeleconomie in opkomst en verandert, de over- ontstaan er particuliere initiatieven op verheid verandert en voersgebied. Tegelijk heeft het openbaar ook het openbaar vervoer te maken met een bezuinigingsopvervoer verandert. gave, die ook Zwolle treft. Hoe ga je daarmee De gemeente Zwolle om? Een voorbeeld. en de prov i ncie Overijssel bezinnen Dhr Jansen vraagt vervoer aan bij de zich op een nieuwe rol en positie van het gemeente openbaar vervoer in de mobiliteit van de De heer Janssen is niet zo mobiel meer, hij loopt met een rollator. Hij is graag thuis, maar stad. gaat ook iedere zondag naar de mis. Nu is zijn De ingezonden paper beschrijft de zoektocht kerk samengegaan met een kerk in een ander naar een proces dat de auteurs ‘de kanteling dorp en moet hij reizen. Er is openbaar vervan mobiliteit’ noemen. Kantelen staat voor voer, maar dat vergt een overstap en dit gaat een nieuwe manier van werken. De term niet meer voor dhr Janssen. Hij vraagt verwordt gebruikt in de Wmo-sector (Wet maat- voer aan bij de gemeente. In een persoonlijk schappelijke ondersteuning). Centraal staat gesprek bij de heer Janssen thuis wordt zijn Syb Tjepkema gemeente Zwolle, Wim Dijkstra, provincie Overijssel, Friso Metz, Advier


vraag besproken. Zijn vervoerbehoefte is plausibel, echter verondersteld mag worden dat er in de kerk mensen zijn die hem kunnen halen en brengen. Daarom wordt het verzoek niet toegekend. De heer Janssen is boos. Hij heeft nooit zijn hand opgehouden en nu hij iets nodig heeft, wordt dit afgewezen. De gemeente blijft bij haar ‘gekanteld’ standpunt: de samenleving (in dit geval de kerk) kan prima in de vraag van dhr. Janssen voorzien. Cruciaal is het verwachtingsmanagement: hoe maak je als overheid duidelijk dat je niet automatisch recht hebt op bepaalde zorg?

Ronde 1: Kennissessie Zaal 2

 Genomineerde papers

Evenementen: een feest of een nachtmerrie? Erik Verschoor, Thijs Homan, Gerco Huisman, Martijn Hoogenraad, ARCADIS

degene bent die de feestvreugde beperkt. Vanuit de ervaring met evenementen is een aantal dilemma’s gefilterd die op het congres ter discussie worden gesteld: Wat is de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder, welke rol is er weggelegd en hoe bewaak je de belangen bij gebiedsoverstijgende evenementen?

In deze paper worden drie dilemma’s benoemd voor wegbeheerders bij kleine en grote evenementen op basis van ervaring bij de Fijnslijpen Tour de France, en De auteurs willen in een interactieve sessie proberen om met het publiek de dilemma’s de Nuclear Security Summit . fijn te slijpen, en zoeken naar een gemeenIedere gemeente krijgt regelmatig te maken schappelijke deler onder de wegbeheerders. met evenementen en vaak wordt er zelfs actief op evenementen ingezet om het imago Monstertruckdrama en noodweer van de gemeente te versterken. Een feest voor Het bezoeken van evenementen wordt steeds de bezoekers, maar een uitdaging voor de populairder en met name de grotere evenewegbeheerder. Want verantwoordelijkheden menten hebben in de afgelopen jaren een zijn niet altijd duidelijk en ook richtlijnen professionaliseringsslag doorgemaakt. Ook geven onvoldoende houvast. Belangrijk is de vergunningverlening voor evenementen dat je als wegbeheerder vaak wel wil facili- is een preciezere zaak geworden, mede verteren, maar door een aantal kaders soms oorzaakt door evenementen waarbij zaken

niet verliepen als gepland. Voorbeelden hiervan zijn het monstertruckdrama in Haaksbergen of het noodweer op Pinkpop 2014. Deze gebeurtenissen krijgen veel mediaaandacht en kunnen uitmonden in een bestuurlijke crisis. Daarnaast zijn er bij evenementen ook veel zaken wel voorspelbaar, of in ieder geval beïnvloedbaar. Eén van die zaken is mobiliteit. Bezoekers van evenementen genereren verkeer en al deze bezoekers reizen op de één of andere wijze naar het evenement. Dit kan leiden tot files, bomvolle treinen en volgepakte voetpaden richting het evenement. In hoeverre moet en kan een gemeente rekening houden met de weerslag van een evenement op bereikbaarheid?. Dit en meer komt aan de orde tijdens de discussiesessie.

Ronde 2: Discussiesessie Zaal 2

Verkeerskundige overwegingen bij ontvlechtingen op autosnelwegen en weggebruikers wegwijs maken keerskundige overwegingen voor ontvlechtingen te evalueren en oplossingen te bedenken voor een standaard bewegwijzeringsOp diverse locaties principe bij ontvlechtingen. rond grote steden worden de rijbanen Zacht ontvlechten ontvlochten in een In de paper wordt een toelichting gegeven hoofden parallel- op verschillende ontvlechtingsvormen. ba a n , om zo he t Daarnaast vindt een verkeerskundige anadoorgaande verkeer lyse plaats van ontvlechten versus niet-ontop snelwegen te vlechten. Hierbij komen de volgende aspecvrijwaren van de invloed van in- en uitvoe- ten aan de orde: capaciteit, verkeersveiliggend verkeer worden. Dit levert goede erva- heid, rijcomfort en bewegwijzering. Vervolringen op, maar ook problemen rond de gens wordt specifiek ingegaan op bewegwijbewegwijzering. Een afstudeerstudie leidt zering bij ontvlechten en op mogelijke oplostot een oplossingsrichting voor een stan- singsvarianten. Ten slotte worden aanbevedaard bewegwijzeringsprincipe bij ontvlech- lingen gedaan wanneer wel of juist niet tingen. Ondanks de goede ervaringen in de ontvlechten, waarbij zacht ontvlechten praktijk leiden ontvlechtingen ook tot pro- wordt gezien als een interessante tussenvablemen rond de bewegwijzering. Weggebrui- riant. kers moeten ruim van tevoren de parallel- Rijkswaterstaat is de wegbeheerder van de baan kiezen om bij de juiste afrit te komen. meeste autosnelwegen in Nederland. Om het Daarom is in het kader van een afstudeeron- doorgaande verkeer op de snelwegen te vrijderzoek van de NHTV gevraagd om de ver- waren van turbulente door wevend en in- en Alex van Loon, René Walhout, Rijkswaterstaat, Benjamin van der Velden, Student NHTV

uitvoegend verkeer, zijn de rijbanen op een aantal locaties ontvlochten.. Gezien de positieve ervaringen ten aanzien van de doorstroming en veiligheid wordt dit principe van ontvlechting bij nog meer nieuwe wegenprojecten toegepast zoals de A6 (SAA) en de Ring Utrecht. De keerzijde is dat de weggebruikers ruim van tevoren de parallelbaan moeten kiezen om bij de juiste afrit uit te komen. De eerste ervaringen na de opening van de Randweg Eindhoven gaven immers aan dat vele weggebruikers verkeerd reden, mede veroorzaakt door niet up-to-date routenavigatiesystemen en omissies in de bewegwijzering die inmiddels redelijk zijn ondervangen.

Ronde 3: Kennissessie Zaal 2 CONGRESBUNDEL NVC 2015

23

24 Gepubliceerde papers 

10 gouden regels effectmeting verkeerseducatie Goede effectmeting Een belangrijke stap in kwaliteitsverbetering is de toetsing van alle landelijke beschikbare Nederland is een verkeerseducatieproducten op (beschreven) van de verkeersvei- kwaliteit. Deze toetsresultaten zijn sinds juli ligste landen ter 2015 op de CROW-website beschikbaar. Voor wereld. Naast uit- slechts een kwart van al de getoetste producblinker te zijn in ten is een effectmeting uitgevoerd. Om prov e r k e e r s v e i l i g e ducenten, subsidieverstrekkers en alle infrastructuur, is andere betrokkenen bij verkeerseducatie te Nederland ook kop- motiveren en stimuleren zich meer in te zetloper op gebied van verkeerseducatie. En juist ten voor effectmeting, zijn tien gouden regels daar hebben de afgelopen jaren veel ontwik- opgesteld. Hierin staat onder andere dat een goede effectmeting altijd bestaat uit een kelingen plaatsgevonden.

Geertje Hegeman en Jan Vissers-Royal HaskoningDHV

voor- en nameting en een controle- en experimentele groep. Maar ook dat effectmeting standaard onderdeel zou moeten zijn van de interventie-evaluatiecyclus van verkeerseducatie.

Lees de volledige paper op nationaalverkeerskundecongres.nl/ papers

Bluetoothmetingen ingezet voor stedelijk verkeersmanagement in Zuid-Kennemerland M.G. Uenk-Telgen-NDW, B. van der Veen en G.M Hof-Provincie Noord-Holland

op ’t

In Zuid-Kennemerland worden bluetooth meti ngen gebruikt voor stedel ijk verkeersm anagement. Aan de hand van de bluetoothmetingen worden de VRI’s en de DRIPS aangestuurd. Zowel de ervaringen van NDW als van DVM

Zuid-Kennemerland maken inzichtelijk dat de bluetoothmetingen bruikbaar zijn voor stedelijk verkeersmanagement, als rekening wordt gehouden met de eigenschappen van de bluetoothmeting, zoals is gedaan in ZuidKennemerland. Bij de projectering dient: het traject niet te kort zijn, het traject door voldoende verkeer te worden gebruikt, er geen logische alternatieve routes te zijn tussen begin- en eindpunt, parallelle busbanen, spoorlijnen en fietspaden dienen zoveel mogelijk voorkomen te

worden net als aantrekkelijke tussenstops. Bij het gebruik van de reistijden dient rekening te worden gehouden met: de filtering van de meting, variatie in reistijden op stedelijke netwerken, de positie van het traject en de nauwkeurigheid daarvan en de actualiteit van de meting.


De geografie van parkeren De relatie tussen loopafstanden en parkeerdruk blijkt net even anders te liggen dan gedacht; hoe hoger de parkeerdruk, hoe korIn deze paper wordt ter de loopafstanden. De reden is logisch: h e t p r o b l e e m doorgaans wordt de parkeerlocatie van de geschetst van het auto onderzocht, en niet de bestemming van hedendaags pa r- de bestuurder. Omdat maatregelen meestal keeronderzoek: we alleen op die parkeerlocatie worden genomen tellen auto’s, delen wordt de oorzaak van het probleem meestal dit door het aantal niet opgelost. Er is ook meer aandacht voor parkeerplaatsen en de parkeerder en minder voor de auto nodig. denken bij hoge uitkomsten een probleem te Deze paper pleit voor meer inzicht en kennis hebben. van de parkeercontext. De Vries laat zien

Jacob de Vries-Trajan


waarom alleen een parkeercijfer niet genoeg is, en het noodzakelijk is meer te weten over de achtergronden van parkeerdruk, en welke rol loopafstanden hierin spelen. Hiervoor is van 18.000 voertuigen onderzocht waar ze staan geparkeerd en waar ze vandaan komen.


 Gepresenteerde papers

SPI’s in kaart; Monitoring van rijsnelheden L. Aarts, F.D. Bijleveld en H.L. Stipdonk-SWOV Drie SWOV-onderzoekers hebben op initiatief van het ROF, ROVZ, ROVG en de provincie Utrecht verkend hoe risicofactoren in het verkeer (SPI’s) gemonitord kunnen worden. Deze presentatie gaat in op monitoring van de risicofactor ‘snelheid’. De ROV’s en provincie Utrecht wilden

graag meer zicht hebben op de onveiligheid van locaties waarover nog niet veel bekend is. Hiervoor leek het gebruik van floating car data (FCD, beter bekend als ‘speed profiles’) ideaal: data is reeds beschikbaar en de methode is non-invasief. Rijsnelheden meten met floating car data In deze studie is met name de bruikbaarheid floating car data voor verkeersveiligheidsmonitoring verkend. Er is gekeken naar de totstandkoming van ‘speed profiles’ en er is een vergelijking gemaakt van snelheidsge-

gevens uit FCD en meetlussen van dezelfde (provinciale) wegen en tijdsperioden. De onderzoekers concluderen dat FCD bruikbaar is om een beeld van de risicofactor snelheid op het wegennet te krijgen. Wel geven ze (op provinciale wegen) tot 20 procent lagere waarden aan.

Ronde 1: Kennissessie Snelheid Zaal 5-6

De WegWijzer-tool voor het breder kijken naar snelheidsproblematiek Jaro Donker-BBE Royal HaskoningDHV, JanAlbert de Leur M.Sc.-Gemeente Heerhugowaard en Geertje Hegeman PhD, M.Sc.-Royal HaskoningDHV

In de paper wordt verder ingegaan op de tool die ondersteuning biedt in het proces rondom snelheidsremmende maatregelen, waarvan de haalbaarheid is onderzocht.

Interactie, dialoog en inspiratie zijn de u itga n g sp u nte n voor het eerste prototype van ‘de WegWijzer-tool’: een geautomatiseerd programma dat een indicatie geeft van de gevoeligheid van een situatie voor snelheidsoverschrijdingen van mogelijke snelheidsremmende maatregelen.

Interactie De tool faciliteert de interactie tussen inwoners met klachten en gemeente ambtenaren. Enerzijds lokt de tool de dialoog uit tussen deze twee partijen en anderzijds biedt het ondersteuning en inspiratie. Door middel van de uitslagen en de bijbehorende factsheets van mogelijke maatregelen, kan de eerder genoemde dialoog worden ondersteund. In samenwerking en medewerking van ver-

schillende organisaties (gemeenten, politie, CROW, SWOV, hogescholen en Royal HaskoningDHV) is de tool ontwikkeld, waardoor vanuit verschillende invalshoeken is meegedacht. De WegWijzer is op dit moment een werkende, openbare bètaversie en een praktijkproef is in ontwikkeling.

Ronde 1: Kennissessie Snelheid Zaal 5-6

Fiets en drempel; een beschouwing vanuit comfort oogpunt reductie en veiligheid. Zo’n onderzoek naar het veiligheidseffect van fietsdrempels binnen de bebouwde kom is hem onbekend. Zo’n Drempels leveren voor- en na-studie zou volgens Fortuijn een belangrijke bij- typisch een zaak van gemeentelijke wegbedrage aan de ver- heerders kunnen zijn. ke e r s ve i l ig he id , doordat ze op con- Verbannen flictpunten de snel- Zijn notitie gaat aan de hand van enkele heid afremmen; ook praktijkvoorbeelden in op het comfortaspect van het (brom)fietsverkeer, stelt Fortuijn. voor de fietser. Bromfietsdrempels dienen Voor autodrempels op gebiedsontsluitings- volgens de CROW-richtlijn uitgevoerd te worwegen buiten de bebouwde kom is destijds den (golflengte ?= 4,8 m), maar zouden niet uitgebreid onderzoek gedaan naar snelheids- 10 cm maar ook 12 cm hoog kunnen zijn. Een L.G.H. (Bertus) Fortuijn-TU Delft en Turbo Traffic Solutions Zoetermeer

bromfietsdrempel met een golflengte ?= 3,4 m wordt door een fietser als oncomfortabel ervaren, terwijl een element daarvan (1/2?= 1,70 m) als plateau-oprit wel voldoet. Uitritconstructies in fietsroutes dienen volgens Fortuijn verbannen te worden.

Ronde 1: Kennissessie Wegontwerp Zaal 7 CONGRESBUNDEL NVC 2015

25


Het beleid van gemeenten voor elektrisch vervoer doet er toe Mark van Kerkhof, Harm-Jan Idema, Lieke Holland-APPM management consultants en Peter van Deventer Coast to Coast e-Mobility

kanten zien een point of no return; zij gaan voor elektrisch rijden. Ook de gemeenten merken de effecten van deze grote groei: bewoners komen naar de Elektrisch vervoer gemeente voor een laadpaal in de openbare (hierna EV) heeft in ruimte. Daarnaast zijn er gemeenten die korte tijd een grote omwille van klimaat-, lucht-, en geluidsdoelgroei ingezet, mede stellingen zelf EV stimuleren. door diverse fiscale maatregelen. Het Effectiviteit beleidsmaatregelen aantal elektrische Onderzoek van APPM, Decisio en de Vrije auto’s is sinds medio Universiteit Amsterdam in 2012 heeft inzicht 2012 tot medio 2015 gegroeid van 5000 naar gegeven in de effectiviteit die beleidsmaat60.000 auto’s. Beleidsmakers en autofabri- regelen van gemeenten hebben op het aantal

elektrische auto’s. Dit onderzoek is herhaald in 2014. De volgende beleidsmaatregelen hebben een significant effect op het aantal elektrische auto’s: openbare laadinfrastructuur en subsidies voor de aankoop van een elektrische auto. In vergelijking tot 2012 is het aandeel van de gemeente als launching customer afgenomen.


Fietsen in sociaal perspectief waarom investeren in de fiets loont. De stelling ten behoeve van deze discussie luidt dan ook ‘fietsstimulering in gebieden zonder Fietsstimulering is bereikbaarheidsprobleem heeft alleen kans meer dan alleen de van slagen wanneer de meerwaarde van ‘traditionele’ reali- meer fietsgebruik wordt geplaatst in sociaal satie van fietspa- perspectief’. den : in gebieden waar de auto nog Nieuwe dimensie een bepaalde posi- Het toegenomen leefbaarheids- en gezondtie heeft, blijkt het heidsbesef en de toegenomen aandacht voor lastig om de meerwaarde van de fiets goed bewegen, ontmoeten, sfeer en beleving leidt voor het voetlicht te brengen en te ‘verkopen’ ertoe dat vanuit het sociaal domein een Paul Hamaekers en Gertjan Hanckmann-Kragten

nieuwe dimensie moet worden toegevoegd aan de meerwaarde van de fiets Juist in regio’s waar de directe verkeerskundige noodzaak om te investeren in de fiets ontbreekt moet deze koppeling gelegd worden om investeringen in de fiets te kunnen verantwoorden. De fiets omvat meer dan alleen de verkeerskundige component.


Gekleurde variabelen: wel gelijk, maar niet hetzelfde Ing. R.J. Huisman MSc-Goudappel Coffeng

De kosten om infrastructuur te onderhouden nemen per hoofd van de bevolking toe. Om die reden is meer effectiviteit en efficiency aangaande het maken en het uitvoeren van mobiliteitsbe-


leid. Dat is wellicht mogelijk door bewust te mobiliteit tot stand komt (aangaande demozijn van de effecten die de bevolkingssamen- grafische variabelen). stelling heeft op de generatie van mobiliteit. Het is aan onderzoekers, politici, beleidsmakers en overige belanghebbenden om het debat aan te gaan of een dergelijke variabele Etniciteit in mobiliteitsonderzoek Om daar kennis over te vergaren is het echter opgenomen moet worden in mobiliteitsonnoodzakelijk etniciteit op te nemen in groot- derzoek. schalige mobiliteitsonderzoeken. In deze paper wordt beschreven waarom dat wenselijk is. Verder wordt er ingegaan op demoLees de volledige paper op natiografie in algemene zin (en de effecten op naalverkeerskundecongres.nl/ mobiliteit) en op de achtergrond van hoe papers


Voorrangspleinen Jaap Bout-Hogeschool Windesheim, Student Mark Jan Olijve en Erwin BezembinderHogeschool Windesheim, John Boender-CROW Het voorrangsplein is een relatief nieuw kruispunttype. In 2007 is de eerste aangelegd in Hilversu m en i n de loop der jaren zijn er t ie nt a l le n vo orrangspleinen bij gekomen. Door het ontbreken van duidelijke richtlijnen zijn er diverse

vormen van voorrangspleinen ontstaan met wisselende prestaties in veiligheid en doorstroming. Het is onduidelijk welke vormgeving de beste resultaten oplevert voor een gegeven verkeersaanbod. Invloed van inrichtingselementen In het onderzoek dat in deze presentatie wordt behandeld, is gekeken naar de invloed van inrichtingselementen op de verkeersveiligheid en capaciteit van voorrangspleinen. Om deze invloed te meten is gebruikgemaakt van snelheidsmetingen, camera-observaties, simulatieonderzoeken en interviews. Op

basis van de resultaten van het onderzoek zijn herkenbaarheidskenmerken opgesteld. Deze kenmerken moeten ervoor zorgen dat de weggebruiker weet wat van hem wordt verwacht op een voorrangsplein. Hoe meer van deze kenmerken worden toegepast, hoe groter de kans op gewenst gedrag.

Ronde 1: Kennissessie Wegontwerp Zaal 7

Toegankelijkheid in de ‘Haagse Polder’ stadstram en andere projecten. Het realiseren van toegankelijkheid lijkt relatief simpel, I n H a a g l a n d e n maar blijkt in de praktijk een complexe wordt gewerkt aan opgave met een interessant belangenspel het verbeteren van van toegankelijkheid met onder andere het openbaar ver- inpassingen, onderhoudbaarheid en exploivoer. Het bieden tatie. van toegankelijkheid is hiervan één Toegankelijkheid v a n d e d i v e r s e Compromissen zijn nodig om ‘onevenredige aspecten. Voor bus en RandstadRail is het belasting’ van stad en OV te voorkomen. Bij overgrote deel van de perrons reeds toegan- keuzes is steeds de centrale vraag: hoe ver kelijk gemaakt. Bij de tram zijn de aanpas- moet je gaan voor toegankelijkheid? Een antsingen gecombineerd met die voor de nieuwe woord hierop is lastig, maar volgens Muller

Alex Muller MRDH (vanuit Movares)

kan er via een integrale benadering veel worden bereikt. Voor het realiseren van toegankelijke tramperrons zijn door het ontbreken van rijksbijdragen geen specifieke budgetten vrijgemaakt. Het overgrote deel van de haltes kan echter door de integrale benadering alsnog (rolstoel-)toegankelijk worden.

Ronde 1: Kennissessie Openbaar vervoer Zaal 3

Nieuwe techniek maakt planning vervoernetwerk gereed voor de toekomst Chris Verweijen-Movares en Martin JansenPlannerstack De (vervoer-) wereld is sterk in beweging. In de toekomst worden nabijheid en connectiviteit heel belangrijk voor d e r e i z i g e r. O m flexibel in te spelen op toekomstige behoeften waarbij rekening wordt gehouden met de reiziger en rekening

wordt gehouden met werkelijkheid van nu is een tool nodig. In deze paper gaan Verweijen en Jansen verder in op een tool die adaptief plannen mogelijk maakt. De mobilist van de toekomst De toekomstige mobilist zal eerder geneigd zijn (dan de mobilist van nu) om snel te wisselen van vervoerswijze als dat mogelijk wordt en als het hem voordeel oplevert. Het planningstool van de toekomst zal hierop voorbereid zijn en in staat moeten zijn om de multimodale connectiviteit tussen locaties

aan te geven. Een dergelijke tool is er nu. Op deze manier wordt adaptief plannen voor het vervoernetwerk mogelijk en gereed gemaakt voor de toekomst.

Ronde 1: Kennissessie Openbaar vervoer Zaal 3


27


Laadeilanden: goed voor openbare ruimte, business case en e-rijder de kostenpost die met de laadpunten gemoeid publieke oplaadpalen. is; de business case voor een openbare laad- Het concentreren en bundelen van de oplaadpunten in laadeilanden lijkt een oplossing paal is niet sluitend. te zijn voor zowel de druk op de openbare Elektrisch vervoer ruimte als de niet sluitende business case. heeft over de afge- Clustering van oplaadpalen l op e n ja r e n e e n Gemeenten staan voor de opgave om op een snelle ontwikkeling kostenefficiënte manier en beperkte inbreuk doorgemaakt. Met op straat de elektrisch rijder te faciliteren. De het stijgende aantal plaatsing van de oplaadpunten heeft zijn Lees de volledige paper op natiovoertuigen, stijgt weerslag op de openbare ruimte en de naalverkeerskundecongres.nl/ ook de behoefte aan beschikbaarheid van parkeerplaatsen voor papers het aantal openbare oplaadpunten. Daarmee conventionele auto’s. Daarnaast is er nog neemt de druk op de openbare ruimte toe en geen winstgevende business case voor Tim van Beek en Fleur Elfrink-EVConsult

Meldsysteem wegwerkmeldingen en evenementen in een nieuw jasje lijke conflicten voor te zijn, is de noodzaak DAT.Mobility is één van de leveranciers van voor een adequaat systeem de afgelopen een dergelijk meldsysteem en heeft haar systeem afgelopen jaar volledig vernieuwd, H e t b e l a n g v a n jaren enorm toegenomen. zodat zij voorbereid is op toekomst. In deze meldsystemen van wegwerkzaamhe- Niet alleen hulpdiensten zijn afhankelijk van paper wordt nader ingegaan op het belang den en evenemen- actuele informatie van eventuele omleidin- van het meldsysteem en wordt een kijkje in ten neemt steeds gen of afsluitingen. Ook de verkeersmanager de vernieuwde keuken gegeven. meer toe. Waar het en uiteraard de weggebruiker wenst over voor een wegbe- betrouwbare informatie te beschikken. Een heerder begon om meldsysteem neemt dan ook een belangrijke Lees de volledige paper op natiode buur-wegbeheerder op de hoogte te bren- plaats in in de procesketen van planner tot naalverkeerskundecongres.nl/ gen van geplande werkzaamheden en moge- gebruiker van de informatie. papers Klaas Friso DAT.Mobility

Naar een samenhangend tariefstelsel voor het regionaal OV Willem Bottenberg-DOVA

siegrenzen die een barrière blijken te zijn, onoverzichtelijkheid en hoge beheerskosten.

Na de invoering van de OV- c h ipkaa r t zijn in het regionale openbaar vervoer allerlei soorten vervoerbewijzen (reisproducten op de OV chipkaart) geïntroduceerd. Dit veelkleurig palet heeft ook nadelen: conflicten tussen reisproducten, conces-

Oplossing Er zijn in de OV-sector initiatieven genomen om hierin meer lijn te brengen. Dat heeft evenwel nog niet geleid tot een helder en eenduidig perspectief. Deze discussiepaper biedt daartoe een oplossing voor een helder en samenhangend tariefstelsel door reizigers niet vooraf een keuze te laten maken in te kiezen reisproducten maar achteraf te belonen (eventueel korting toepassen) op grond


van gepleegd reisgedrag. De focus ligt vooral op het stad- en streekvervoer. Oftewel: het regionaal OV (dus bus, tram en metro, maar niet de trein). De knelpunten zijn daar vanwege de decentralisatie overigens ook juist groter.



Moet het OV zich meer richten op senioren? ing. Peter

Kors-Movares Mobiliteit

De economische crisis dwingt de overheid stevig te bezuinigen, ook in het openbaar vervoer (OV). Bus- en tramlijnen worden beperk t tot een grofmazig net op hoofdwegen, met grotere halteafstanden. Een goede ontwikkeling waardoor de overblijvende lijnen sneller en comfortabeler worden en vaker in het uur rijden.

werk, gericht op de grootste groep reizigers, Beperking Het OV biedt een hogere kwaliteit en wordt maar ook apart OV te ontwikkelen voor de dus aantrekkelijker voor keuzereizigers. groeiende groep senioren. Keerzijde is dat de reiziger verder moet lopen naar de halte. Voor senioren is deze ontwikkeling een nadeel, zij vragen juist om kortere loopafstanden en een ruime dienstregeling. Voor mensen met een beperking (voor wie haltes toegankelijk zijn gemaakt) geldt dit des te meer. We weten dat door de vergrijzing het aantal senioren flink toeneemt. Kors vraagt zich in zijn paper dan ook af of we in het OV wel verstandig bezig zijn. Hij adviseert om het Zaal 3 OV te blijven inrichten als grofmazig net-

Ronde 1: Kennissessie Openbaar vervoer

De effecten van automatisch rijden op de verkeersafwikkeling en verkeersmanagement Isabel Wilmink-TrafficQuest, TNO en Simeon Calvert-TNO, TU Delft Met toenemende media aandacht en steeds meer initiatieven vanuit commerciële partijen, lijkt de komst van automatische voertuigen op de weg steeds dichterbij te komen. Wegbeheerders

in veel landen worstelen inmiddels met een aantal aspecten hiervan, zoals aspecten op het juridische en technische vlak. Ook wordt er geworsteld met wat de gevolgen kunnen zijn voor de verkeersdoorstromingen en het daarop aansluitend beleid. Impact Deze discussiepaper van Wilmink en Calvert geeft een overzicht van vragen die leven over de impacts van automatisch rijden op de verkeersafwikkeling. Om een inschatting te

maken van de gevolgen is inzicht in een groot aantal variabelen nodig. Verder is volgens de auteurs discussie nodig over verkeersituaties waarin de impacts niet per se zo zullen zijn als gedacht en over wat nodig is om de voordelen van automatisch rijden zo goed mogelijk te benutten.

Ronde 2: Kennissessie Autosnelwegen Zaal 5-6

Differentiatie Verkeersveiligheid Spitsstroken Hans Drolenga-Grontmij, Jurgen KoppenRijkswaterstaat, Henk Stipdonk en Jacques Commandeur-SWOV, Herman Taal-Ministerie van Infrastructuur & Milieu

Het huidige kennisniveau over de verkeersveiligheid van spitsstroken is niet toereikend om de invloed van spitsstroken op de verkeersveiligheid mee te laten wegen in vergelijking tussen ontwerpalternatieven van snelwegsegmen-

ten. Het verkeersveiligheidsniveau van een weg met een spitsstrook in vergelijking met een weg zonder spitsstrook, hangt af van allerlei variabelen, Dit zijn onder andere variabelen als het type spitsstrook, aantal rijstroken, het aandeel vrachtverkeer. Verkeersveiligheidsniveau In deze paper is dit veiligheidsniveau, gedifferentieerd naar relevante variabelen, bepaald. Een belangrijk onderzoeksthema hierbij is de invloed van de verkeersdrukte (intensiteit ten opzichte van de capaciteit). Ook de verdeling van het verkeer over de verschillende rijstroken, en de gereden snelheden op een spitsstrook ten opzichte van

een reguliere rijstrook zijn onderzocht. Voor verschillen in verkeersveiligheidsniveau worden mogel ijke verk la r ingen beschreven door feitelijke bevindingen uit het onderzoek te verbinden met mogelijke verklaringen op basis van expert judgment.

Ronde 2: Kennissessie Autosnelwegen Zaal 5-6 CONGRESBUNDEL NVC 2015

29


Vak het gedrag! Hendrik Jellema-Afstudeerder ROF/provincie Fryslân, student Verkeerskunde NHL Hogeschool ‘Wat te doen met verkeersonveilige locaties die op korte termijn niet gereconstrueerd kunnen worden?’ Deze vraag van het Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF) wordt in deze paper van Jellema verder belicht.

Gedragsmaatregelen Een camera-observatie toonde onveilige handelingen van bestuurders bij het kruispunt ten noorden van Drachten: opduwgedrag en afdekking van het zicht waren de oorzaak. Door terug te gaan naar de oorzaken van de onveiligheid is aan de hand van de PODOEmethodiek een passende maatregel voor het probleem ontworpen. Na toestemming van de provincie werd een experiment uitgevoerd: op de zijweg werd met markering de gewenste opstelpositie van voertuigen verduidelijkt.

Er is winst te behalen omdat gedurende het experiment bestuurders het gewenste gedrag vertoonden waarna geen conflict volgde. Toch gebeurde dit niet door iedere passant. In de gedragsmaatregelen zit potentie omdat op simpele en goedkope manier snel een situatie veiliger gemaakt kan worden. Lees de volledige paper op nationaalverkeerskundecongres.nl/ papers

The sky is the limit: Drones zijn hét nieuwe middel voor verkeerskundig locatieonderzoek Roel Brandt, Jacob Tiellemans en William JacobsAntea Group Onder de titel ‘Drones in het publieke domein’ heeft RWS in augustus 2015 een QuickScan gepubliceerd. De razendsnelle ontwikkeling vraagt om beleid en regels, maar wat kunnen we als verkeerskundigen nu praktisch gezien met drones? Wordt de drone in de verkeers-

kundige wereld als mooie nieuwe mogelijk- In de paper wordt verder ingegaan op de stelheid gezien? Heeft het een meerwaarde als ling dat drones hét nieuwe middel zijn voor verkeerskundig locatieonderzoek. nieuw instrumentarium? Een van de beschreven projecten binnen de QuickScan is door Antea Group uitgevoerd en verder belicht in deze discussiepaper. Antea Group heeft de meerwaarde van de drones ervaren in een project in Zeist. Het biedt een uniek perspectief en vanwege de afstand tot het verkeer wordt het verkeersgedrag niet beïnvloed. Een groot voordeel is namelijk dat vanuit één gezichtspunt de gehele situatie is te overzien.


Transitie Verkeer & Mobiliteit Dat, en andere problemen heeft een enquête onder 350 (respons van breed palet van) vakEr gebeurt momen- professionals door het transitieteam Verkeer teel heel veel i n & Mobiliteit aangetoond. onze samenleving; niet alleen techno- De centrale oplossing is het verbinden van logisch, maar ook vakkennissen om deze versnippering tegen sociaal, economisch te gaan. Dit artikel bouwt op persoonlijke en maatschappe- titel verder op deze transitie. Een aantal uitlijk. Mobiliteit heeft dagende suggesties wordt gegeven om het met al deze sectoren te maken. Daarom moet brede vakgebied beter te profileren, te posihet vakgebied ook mee veranderen. Het cen- tioneren en vooral toekomstbestendig te trale probleem is de versnippering van ken- maken c.q. te houden. nis en kennissen binnen het brede vakgebied. De focus in deze discussiepaper is daarbij Mike Bérénos-AVB Mobiliteit & Onderwijs


vooralsnog op het onderwijs. De vragen: a. Hoe komen we tot een verbonden vakgebied c.q. kunnen we versnippering tegengaan? b. Hoe brengen we eenheid en diversiteit in het onderwijsveld?



Fietsparkeren kun je leren! Emmely van Delden, Kim Ruijs, Gerard TertoolenXTNT

plantsoenen bij het station Veenendaal Centrum drastisch verminderen.

Foutgepa rkeerde fietsen vormen voor veel gemeentes een groot probleem. Dit probleem leidt tot chaotische stationsomgevingen en onveilige verkeerssituaties. De gemeente Veenendaal is een van deze gemeentes die dit probleem herkent. Veenendaal wil dan ook graag de veelal foutgeparkeerde fietsen op voetpaden en in

Sociaal psychologische interventie In deze paper ‘Fietsparkeren kun je leren!’ van Van Delden, Ruijs en Tertoolen hebben de auteurs vanuit de gedragsliteratuur een sociaal psychologische interventie opgezet. In deze interventie werd de focus gelegd op het doorbreken van oude parkeergewoontes. Ook werd er gekeken naar het creëren van nieuwe sociale normen onder fietsparkeerders.

Gehalveerd Deze sociaal psychologische interventie verlaagde het percentage foutgeparkeerde fietsen met maar liefst 48%. Het effect van de interventie werd daarbij over de verschillende metingen steeds sterker.

Ronde 2: Kennissessie Snelheid Zaal 7

P-route fiets: wat is het, hoe werkt het en wat is het effect? investeringen in de fietsinfrastructuur (door de aanleg van 7 doorfietsroutes en een aantal bewaakte fietsenstallingen), kortere wachttijden voor de fiets bij verkeerslichten én het De gemeente Utrecht vergroten van de fysieke ruimte voor de fiets heeft onlangs het door ingrijpende wijzigingen in de openbare nieuwe Actieplan ruimte. En met aandacht voor kennisontwikUtrecht fietst! gepre- keling en innovatie. senteerd. Het plan heeft als ondertitel: Zo lanceerde de gemeente begin juni als eer‘Samen op weg naar ste stad een innovatief fietsverwijssysteem wereldf ietsstad’. op straat: de P-route fiets. In deze paper Utrecht kiest hiervoor op vele terreinen voor belichten de auteurs de problematiek rondom de fiets: onder meer met wederom grote fietsparkeren in de binnenstad en rond het

Maaike van Teeseling-Gemeente Utrecht afdeling Milieu & Mobiliteit, Jeroen Roelands-Goudappel Coffeng, Bas van Dijk-Lumi Guide

centraal station, op welke manier de P-route fiets een bijdrage moet bieden aan de oplossing hiervan, de aanbesteding, de werking van het geselecteerde systeem en het gebruik door het publiek.

Ronde 2: Kennissessie Snelheid Zaal 7

Waarom een verkeerspsycholoog zegt dat reclame op DRIPS kan Ilse Harms-Connecting Mobility en Karel Brookhuis-Rijksuniversiteit Groningen, TU Delft

van verkeersveiligheid en verkeersmanagement.

Voor wegbeheerder s wereldw ijd speelt al jaren de vraag of DRIPS er alleen zijn voor verkeerskundige boodschappen of dat ze ook bruikbaar zijn voor verkeersirrelevante boodschappen, zoals mottoboodschappen en reclames. Harms en Brookhuis beantwoorden de belangrijkste vraagstukken op het gebied

Twee groepen deelnemers passeerden meermaals dezelfde rijbaanbrede DRIP voordat deze een urgente route-instructie toonde. De DRIPS voor groep één stonden verder altijd op zwart, voor groep twee toonden ze altijd een boodschap. De resultaten laten zien dat commerciële reclameboodschappen op DRIPS weggebruikers in principe niet meer afleiden dan verkeersmanagementboodschappen en er geen bewijs was dat ‘blindheid’ voor de routeinstructie werd veroorzaakt door reclames.

De opvolging van de route-instructie was gelijk voor beide groepen. Er zijn geen aanwijzingen dat DRIPS niet veilig kunnen worden gebruikt voor verkeersirrelevante boodschappen, zoals motto- en reclameboodschappen, zolang ze aan de in deze paper genoemde voorwaarden voldoen.

Ronde 2: Kennissessie Wegontwerp Zaal 3 CONGRESBUNDEL NVC 2015

31


Tussenresultaten M&E Spookfile A58 Carl Stolz, Jan Willem van der Pas, Arjan Bezemer-DTV Consultants, Rien van der Knaap en Marcel Schoenmakers-OC Mobility & Coaching en Bureau Onderweg Spookfile A58 is een innovatief project in het kader van het ITS perceel in het programma Beter Benutten van het M inisterie van I&M. Aan dit pro-

ject zijn meerdere nationale en regionale vraagstukken en ambities verbonden. Doel van het project is het ontwikkelen, testen en implementeren van een Spookfiledienst die de frequentie en lengte van files, ontstaan door schokgolfvorming, effectief kan dempen (terugdringen) en voorkomen.

verduurzaming van het wegverkeer. Deze paper geeft een overzicht van het onderzoek en beschrijft een deel van de tussenresultaten ten aanzien van het functioneren van de diensten. DTV Consultants, Bureau Onderweg en OC Mobility monitoren en evalueren het project.

Het bestrijden van spookfiles op de A58 is één doel echter het achterliggende streven is het nadrukkelijk op de kaart zetten van Nederland als ITS vernieuwer en aanbieder van effectieve oplossingen voor congestie en


OV-potentie opsporen door datafusie Martin Elfrink-Gemeente Emmen, Martin CourtzProvincie Drente, Stephan Metz-OV Bureau Groningen Drenthe, Martijn Ebben-Goudappel Coffeng BV, Jeroen Weppner-DAT Mobility In de dun bevolkte, vergrijzende gebieden is het lastig openbaar vervoer rendabel te exploiteren. Terecht werpen OV-autoriteiten, gemeentebesturen en vervoerders zelf kritische blikken

op hun OV-systeem. Sluit dit systeem wel Het OV-gebruik naar Emmen is in de paper afgezet tegen het verplaatsingspatroon van optimaal aan bij de behoefte? mensen naar Emmen. Oftewel: er is gekeken In deze paper wordt er verder ingegaan op naar de OV-verhouding. Hoeveel van het het in beeld brengen van de OV-potentie. Zijn totaal aan verplaatsingen wordt gemaakt er wellicht onopgemerkte kansen voor extra met het OV (en hoeveel dus niet)? Een lage reizigers? Voor Emmen onderzochten de OV-verhouding wijst de weg naar een welauteurs welke feitelijke inzichten zijn te ont- licht nog aan te boren doelgroep. lenen uit de databronnen die de hedendaagse verkeerskundige ter beschikking staan: OV Chipkaart en View.DAT (op basis van GSMLees de volledige paper op natiodata). naalverkeerskundecongres.nl/ papers

Verkeersmanagement o.b.v. RT modellen: wat vergt dit van huidige systemen? maken is datafusie benodigd. Bij datafusie Echter, dit vergt wel de beschikbaarheid van zijn Realtime (RT) modellen een effectieve data uit huidige wegkant systemen. In deze discussiepaper wordt er verder ingegaan op methode. deze aanpak en de eisen die het stelt aan (data Door snellere pro- Grontmij Smart Mobility heeft ervaring met uit) wegkantsystemen. cessen, goedkopere het toepassen van RT modellen bij datafusie opslagcapaciteit en ten behoeve van operationeel verkeersmabetere connectivi- nagement. O.b.v. data uit huidige systemen teit komt steeds kan een goed beeld van de verkeerssituatie Lees de volledige paper op natiomeer data beschik- worden geboden, kan er worden voorspeld naalverkeerskundecongres.nl/ b a a r e n word e n en kan er effectiever worden ingezet. papers daar steeds meer Het is een eerste vorm van ‘coöperatief vertoepassingen voor gevonden, zoals realtime keersmanagement’, met zeer gunstig effect reisplanners. Om deze data bruikbaar te op de doorstroming en uitstoot van verkeer.

Bas van der Bijl, Guus Tamminga. Gerbrand KlijnGrontmij Smart Mobility



Verkeersveiligheid rond scholen Florian de Ligt-Gemeente Amersfoort en Lotte van den Munckhof-Goudappel Coffeng Verkeersveiligheid r o n d o m s c h ol e n blijft een belangrijk thema in A mersfoort. Inventarisatieavonden op scholen en ouderenquêtes tonen aan dat gedragsinterventies hier een impuls aan kunnen geven.

Gedragsinterventies Om hierop in te spelen is de scholenaanpak ontwikkeld waarbij scholen zelf aan de slag gaan met maatregelen. Voor het uitvoeren van de aanpak krijgen de scholen intensieve ondersteuning van een gedragskundige. De gedragskundige zorgt ervoor dat de maatregelen voldoen aan voorwaarden om het effect te optimaliseren. Deze aanpak is getest in drie schoolomgevingen. In deze paper over verkeersveiligheid van De Ligt en Van den Munckhof wordt verder ingegaan op de aanpak, de uitvoering, de gedragsinterventies en de resultaten van deze brede aanpak.

Ronde 2: Kennissessie Gedrag Zaal 3

KOMOP! KIES SLIM!-Stapsgewijs overstappen naar fiets, e-bike of OV door werknemers. Met Komop! Kies Slim, een project dat in 2013 is gestart, motiveren de auteurs van de paper (in nauwe samenwerking met werkgevers) om automobilisten Maastricht Bereik- stapsgewijs meer met de fiets, e-bike of het b a a r h e e f t e e n OV naar het werk te reizen. unieke aanpak ontwikkeld voor het Stapsgewijze benadering realiseren van een De aanpak is uniek door de stapsgewijze modal shift van de benadering. Deze benadering leidt tot conauto naar fiets of OV crete en nauwkeurig gemeten effecten en

Joost Benker, Casper Stelling-Programmabureau Maastricht Bereikbaar, Ferry Wahls-Gemeente Maastricht

duurzame gedragsverandering. Maastricht Bereikbaar won in juni met dit project de Beter Benutten gedragsaward.

Ronde 2: Kennissessie Gedrag Zaal 3

Monitoring veiligheidskwaliteit wegen fietsinfrastructuur L. Aarts, G.J. Wijlhuizen, A. Dijkstra- SWOV

Op het initiatief van het ROF, het ROVZ, het ROVG en de provincie Utrecht heeft SWOV een proef uitgevoerd om risicofactoren in het verkeer (SPI’s) te monitoren.

De proef is uitgevoerd op 50 km/uur wegen van enkele gemeenten waar nog veel ongevallen gebeuren en waar relatief weinig gegevens over bekend zijn. De kwaliteit van de weginfrastructuur is in kaart gebracht met behulp van de duurzaam veiligmeter en het instrument voor veilige snelheden en geloofwaardigheidslimieten (VSGS). Ook de aanliggende fietsinfrastructuur is beoordeeld met een eerste versie van het Safe Cycling Network (SCN).

Uit de verzamelde gegevens worden voorbeelden getoond hoe de ingewonnen data gebruikt kunnen worden door beleidsmakers: analyse en lokalisering van gevaarlijke situaties, elementen waardoor dit veroorzaakt wordt en vergelijking van situaties tussen gebieden.

Ronde 3: Kennissessie Onderzoek Zaal 5-6


33


Fabels over de fietshelm Theo Zeegers, onafhankelijk verkeerskundig onderzoeker

De afgelopen 25 jaar is de werkzaamheid van de fietshelm tegen het krijgen va n hoofd letsel onderbouwd met case-control studies. Een methodologisch probleem met de case-control studies is dat ook de control gekozen wordt onder slachtoffers van de eerste hulp. Dit is alleen te rechtvaardigen als het risico op niet-hoofdletsel voor gehelmde en ongehelmde fietsers

gelijk is. Hieraan is niet voldaan, waardoor er een voerschatting van de werkzaamheid van de fietshelm is ontstaan die varieert tussen 8 procent-450 procent. Uit deze paper komt naar voren dat alle casecontrol studies naar de fietshelm niet valide zijn. Dit geldt ook voor metastudies gebaseerd op deze studies. Daarmee is veruit het belangrijkste argument ter ondersteuning van de werkzaamheid van de fietshelm niet langer valide. Het tweede deel van deze studie toont aan dat de werkzaamheid van de fietshelm theoretisch begrensd wordt door zijn dikte. Een fietshelm kan niet beschermen bij impactsnelheden hoger dan 25 à 30 km/h.

Dit resultaat verklaart het matige presteren dan de fietshelm bij hogere snelheden, onder andere bij wielrenners, mountainbikers en berijders van de speed-pedelec. Nu de werkzaamheid van de fietshelm niet meer te onderbouwen is en het maatschappelijk rendement negatief is vanwege het verlies van beweging, wordt de overheid opgeroepen zich te bezinnen op haar positie in dit dossier.


Op slimme wijze langzaam verkeer monitoren op basis van slimme cameratechnieken in combinatie met bestaande verkeerskundige prognoseaanpakken, grip kan worden verBinnensteden wor- kregen op stromen fietsers en voetgangers. den steeds voller. Na Deze 'active mode’ wordt in toenemende de doorstromings- mate belangrijk voor het nemen van beslisproblematiek van singen op het gebied van ruimtegebruik en motorvoertuigen investeringsplanning. In de beschreven casewordt nu ook het study ‘pontjes over het IJ’ is een combinatie doorstromen van van techniek en kennis gebruikt om de huilangzaam verkeer dige bezetting en toekomstige bezetting te steeds belangrijker. Om een goed beeld hier- bepalen. Dit levert de onderbouwing waarvan te kunnen krijgen is informatie en moni- mee bestuurders een weloverwogen beslissing kunnen nemen toring essentieel. Deze paper beschrijft een aanpak waarmee Op basis van de conclusie van dit onderzoek

Ir. T.M. Bunschoten-Goudappel Coffeng B.V.


is de gemeente Amsterdam gestart met een aanbesteding voor de aanschaf van een extra pont en met een traject om meerdere keren op verschillende perioden in het jaar het pontgebruik te monitoren. Op basis van de extra metingen kan te zijner tijd een beslissing worden genomen over een eventuele vierde pont.



Mobiliteit als dienstverleningsconcept, een nieuwe kijk op reizen in de toekomst voersautoriteiten, bedrijven en overheden ontdekken steeds meer de potentie van nieuwe oplossingsrichtingen. Daarmee De mobiliteitssector groeit de markt voor slimme mobiliteitsdienstaat aan het begin sten. Ook ontstaat er een breed palet van van een revolutie. oplossingen die tot voor kort ondenkbaar Nieuwe technolo- waren. gieën, producten en d i e n s t e n z u l l e n Mogelijkheden mobiliteitssector beter in staat zijn In deze paper laten Walvius, Metz en Te Riele om te voldoen aan zien wat de mogelijkheden zijn voor de mobide wensen van reizigers. In die diensten liteitssector en welke kansen mobiliteit als staan de reiziger en zijn beleving van de reis dienstverleningsconcept biedt voor reizigers, van deur tot deur centraal. Reizigers, veroverheden, dienstverlening en bedrijven. Het

Minze Walvius, Friso Metz-Advier, Eric te RieleMobiliteitsloket

tempo waarop de ontwikkeling zich voltrekt, zal naar verwachting de komende tijd versnellen. De markt verandert doordat andere dan traditionele partijen toetreden en de markt radicaal zullen veranderen.

Ronde 3: Kennissessie Markt en Overheid Zaal 7

De markt als regisseur van mobiliteitsmanagement? Publiek-private samenwerking king moeilijk tot stand komt en wat de mogeIn de wereld van mobiliteit is er een steeds lijke oplossingen zijn. groter wordende behoefte tot samenwerking Veel partijen vin- bij zowel de publieke als aan de private kant. den dat ‘de markt’ Een samenwerking die verder gaat dan de op de ter m ijn de rol van opdrachtgever-opdrachtnemer en op lead moet nemen in basis van gelijkwaardigheid werken aan mobiliteitsmanage- gezamenlijke doelstellingen en het hebben m e n t . W a t ‘ d e van een lange termijnvisie. markt’ is, is niet dui- In deze paper geven Voerknecht, Metz en d e l ij k . O o k o n t- Broersen inzicht in de noodzaak van publiekbreekt het aan een (tijd)pad om marktpar- private samenwerking in mobiliteitsmaZaal 7 tijen in het zadel te helpen en aan een inzicht nagement. Verder wordt benoemd wie de in de voorwaarden waaronder de markt zich vragende en aanbiedende partijen zijn, welke dillema’s er zijn en waardoor de samenwerkan ontwikkelen.

Hans Voerknecht-CROW, Friso Metz, Tilly Broersen-Advier

Ronde 3: Kennissessie Markt en Overheid

De overheid als klant van de wegbeheerder Over vijf tot tien jaar zullen wegbeheerders niet langer meer onderdeel zijn van de overheid. In plaats daarvan zullen ze de overheid De afgelopen tien als klant hebben. Enerzijds door privatisering jaar is er een visie en anderzijds door nieuwe bedrijven die de ontstaan dat over- markt betreden en die operationeel wegbeh e d e n m i n d e r heer gaan verzorgen. taken zelf moeten uitvoeren en meer Nieuwe vorm van samenwerking moeten uitbeste- Overheden kopen niet langer meer compoden. Ook niet alle nenten in benodigd voor bijvoorbeeld veroverheden beschikken over de juiste kennis keersmanagement, maar nemen een inteom de juiste systemen in te kopen en doelstel- grale dienst af gebaseerd op prestatieafspralingen op het vlak van doorstroming, veilig- ken tegen lagere kosten, terwijl het serviceniveau aan de weggebruiker toeneemt. De heid en leefbaarheid te realiseren. Frank Ottenhof-TrafficLink

private wegbeheerder wordt afgerekend op zijn prestaties. Deze nieuwe vorm van publiek-private samenwerking begint langzaam voet aan de grond te krijgen in Nederland en zal over tien jaar de norm zijn.

Ronde 3: Kennissessie Markt en Overheid Zaal 7 CONGRESBUNDEL NVC 2015

35


Wat is de potentie van ITS voor verkeersveiligheid Hessel de Jong en Jos Vrieling-ARCADIS

naamde bestuurdersondersteunende systemen.

Zelfrijdende voertuigen halen continu de pers, zowel de ontwikkelingen in het buitenland als in Nederland. Als we de nieuwsberichten mogen geloven, gaan in de toekomst bestuurders hun krantje lezen, e-mail bijwerken en komen vervolgens veilig op plaats van bestemming. Echter, totdat de zelfrijdende voertuigen gaan rondrijden, worden voertuigen steeds vaker uitgerust met zoge-

Maar welke invloed hebben zelfrijdende voertuigen op de verkeersveiligheid? Heeft het ver doorvoeren van automatisering in het verkeer werkelijk positief effect op de verkeersveiligheid? Of zijn er onverwachte risico’s, die we nu niet scherp hebben? De auteurs van deze paper over verkeersveiligheid geven een antwoord op deze vragen. Verder wordt er ingegaan op hoe veilig deze systemen zijn, bijvoorbeeld in relatie tot langzaam verkeer en hoe goed de bestuurder in staat is zelf de rijtaak over te nemen van het voertuig.

Op basis van ongevallencijfers wordt inzichtelijk gemaakt welke invloed toekomstige voertuigen kunnen hebben op verkeersveiligheid. Dit wordt gekoppeld aan het feit dat de bestuurder als supervisor het lastig vindt de rijtaak weer over te moeten nemen, met name in onverwachte situaties. Daarnaast gaan ze in op de veranderende rol van de infrastructuur.


De voorbereiding van Nederland op de komst van automatische voertuigen. Kansen genoeg! Doen we er samen genoeg aan? De auteur volgt in opdracht van de projectgroep ‘Zelfrijdende Auto’s’ welke vragen dat zijn in wat er al bekend is in een netwerk van ca. 125 betrokken personen. Zo banen we met De opkom st va n kennis de weg om in Nederland grootschalig automatisch rijden testen mogelijk te maken met automatisch is de afgelopen twee rijden. Gezien de voordelen voor verkeersveijaar versneld. Onder ligheid, doorstroming en duurzaamheid de noemer ITS werd bestaat die ambitie ook in andere landen. er al veel gedaan Veenis houdt voor het netwerk rond Autoaan communicatie matisch Rijden bij welke antwoorden er tussen voertuigen, internationaal al zijn. maar met het autonome voorbeeld van de Google Car die zelfstandig zijn weg zoekt lijkt Er komt een fascinerende verandering aan de toekomst ineens veel dichterbij. De ont- in de manier waarop we ons zelf en goederen wikkeling spreekt tot de verbeelding en staat gaan verplaatsen. Voorbeelden van het nog maar aan het begin. Naast vele voorde- gebruik van automatisch rijden zijn: Platonen met trucks, automatische luxe auto’s op len roept het ook nog veel vragen op. de snelweg, onbemande shuttles en robottaxi’s. Joop Veenis-Ministerie IenM, KIM, Kadaster, Rijkswaterstaat, CROW. Vereniging Infrastructuur beheerders


De voordelen van automatisch rijden zijn enorm; zeker als er een combinatie gemaakt wordt met een nieuw (openbaar) vervoer en er ook ritten en voertuigen gedeeld gaan worden. Studies wijzen uit dat we in dat laatste geval met 10% van het aantal auto’s dezelfde mobiliteit kunnen bereiken. De focus in deze paper gaat vooral uit naar automatisch rijden.



Evaluatie Praktijkproef Amsterdam-Wegkant Niels Beenker, Ilse Schelling-ARCADIS, Marcel Schoemakers, Bert van Engelenburg-Bureau Onderweg, Henk Jan Kwakernaat, Marco Schreuder-RWS WVL

1 is het wegkantspoor beproefd en is het incarspoor opgestart (afronding eind 2015). In fase 2 worden de resultaten van beide sporen doorontwikkeld, marktrijp gemaakt en wordt gestart met de integratie (fase 3).

De pra k tijk proef Amsterdam (PPA) is een grootschalige proef om gecoördineerd netwerkbreed verkeersmanagement uit te voeren en bij te dragen aan de integratie van wegkant en in-car. In fase

PPA wegkant Deze paper beschrijft de evaluatie van het wegkantspoor fase 1 waarin is onderzocht welke effecten PPA wegkant heeft op het verkeer en het gedrag van weggebruikers. PPA wegkant is een proef waarin met wegkantsystemen wordt gecoördineerde verkeersmanagementmaatregelen op het hoofden stedelijk wegennet zijn ingezet. Dit heeft

geleid tot een verbetering van de doorstroming op het hoofdwegennet. De leerervaringen geven ruimte aan optimalisatie in de systemen en de keuzes voor het onderzoeksgebied welke zijn ingezet in fase 2.

Ronde 3: Kennissessie Verkeersmanagement Zaal 3

Discussiepaper Stedelijk Verkeersmanagement kan stedelijk verkeersmanagement niet als een kopie van de maatregelen die op het nationale en regionale net worden toegepast. In deze discussiepaper wordt onderzocht hoe S t e d e n g r o e i e n aan stedelijk verkeersmanagement vorm weer en gerelateerd kan worden gegeven, zodat het als een effecdaaraan groeit de tief middel kan worden ingezet. Niet alleen stedelijke mobili- technische, maar ook bestuurlijke, financiële teitsproblematiek. en organisatorische aspecten spelen een De toepassing van grote rol. stedelijke verkeersmanagement kan Intensieve samenwerking hier verlichting in brengen, maar onder Een absolute voorwaarde voor de succesvolle andere door de grote verschillen tussen ste- toepassing van stedelijk verkeersmanagedelijke en landelijke transportsystemen (qua ment is een intensieve samenwerking tussen vormgeving en qua gebruik en aansturing) alle betrokken partijen, waartoe het Platform Ben Immers, Henk Taale, Ronald van KatwijkTrafficquest

Stedelijk Verkeersmanagement een eerste aanzet is. Maar inbreng van stedelijke partijen is zeer gewenst om vast te stellen welke koers moet worden ingezet en waar prioriteit aan moet worden gegeven.

Ronde 3: Kennissessie Verkeersmanagement Zaal 3

Verkeersmanagement in Groningen: in control op de bereikbaarheid van Groningen ring kunnen in zichzelf leiden tot een tijde- na te denken over de doorontwikkeling van lijke verslechtering van de bereikbaarheid. regionaal verkeersmanagement. Het is ongewenst dat de motor van de NoordDe komende jaren is Nederlandse economie gaat haperen: tijdens G r o n i n g e n h e t de verbouwing moet de winkel open blijven. toneel va n vele i n f rast r uc t u rele Professionalisering verkeersmanagement projecten. Deze pro- In deze paper beschrijven Papjes en Elting de jecten vloeien voort professionalisering van verkeersmanageuit de opgave de ment in Groningen die uit deze opgave voortb e r e i k b a a r h e i d vloeide. De auteurs maken de tussenstand Zaal 3 voor Groningen op lange termijn te verbete- op: hoe ziet de nieuwe balans tussen techniek ren. Hierdoor ontstaat de volgende paradox: en organisatie eruit en wat zijn de resultaten? de projecten die moeten leiden tot verbete- Het doel van deze paper is uit te nodigen om

Edwin Papjes, Martijn Elting-Groningen Bereikbaar

Ronde 3: Kennissessie Verkeersmanagement


37

38 Colofon 

Congresbundel Nationaal verkeerskundecongres 2015 Verschijnt 1 keer per jaar, jaargang 1. Het Nationaal verkeerskundecongres is sinds 2010 de titel van twee gebundelde, historische congressen: de Verkeerstechnische Leergangen, VTL, van Verkeerskunde/ANWB en de Verkeerskundige Werkdagen van het CROW. Het Nationaal verkeerskundecongres is het jaarlijkse vakkennis-, vakkunde- en ontmoetingscongres voor verkeers-, vervoer- en mobiliteitsprofessionals. Sinds 2015 is het een 3600 congres dat zich inhoudelijk richt op: wat je kent, wie je kent en wie je bent. Organisatie ANWB, CROW, Verkeerskunde/Acquire Publishing www.nationaalverkeerskundecongres.nl Redactie Nettie Bakker, Verkeerskunde [email protected] Sarah Ras, Verkeerskunde [email protected] Aan dit nummer werkten mee Geert Dijkstra, Remko Hekkers Vormgeving De Bladenkamer | grafisch ontwerpers | Zwolle Druk Zalsman, Zwolle


 Congrespartners

Partners van het Nationaalverkeerskundecongres 2015

Mede mogelijk gemaakt door:

Sponsoren


39

NVC-Agenda December 2015 NVC-CollegeTour, NHTV Breda Januari 2016 NVC-CollegeTour, Windesheim Almere Maart 2016 NVC-CollegeTour, NHL Leeuwarden Mei 2016 NVC-CollegeTour, Windesheim Zwolle November 2016 Nationaal verkeerskundecongres 2016

Lokaties onder voorbehoud. Kijk voor het actuele NVC-jaarprogramma op www.nationaalverkeerskundecongres.nl


NATIONAAL VERKEERSKUNDECONGRES 2015 IN ZWOLLE

Recommend Documents