Narrow banking? Een alternatief?
- Dia 1 -
Inleiding •
De lessen uit de crisis zijn geleerd!
•
Banken worden aan banden gelegd!
•
Banken zullen voortaan de gemeenschap dienen!
•
Banken zijn aan banden gelegd!
•
Of toch niet?
•
Narrow banking : een alternatief?
- Dia 2 -
Hervormingen financiële sector Waar gaan we voor? – Financiële instellingen ten dienste van samenleving : • Gericht op financiering van reële (productieve) economie • Investeren niet in rommelproducten of casinospelletjes. Lonen basis voor accumulatie. • Investeringen wel in groene en sociale economie • Geen investeringen in activiteiten schadelijk voor mens- en milieu • Geen activiteiten in of met belastingparadijzen • Transparant over gedane investeringen
– Meer inpakt van (civiele) samenleving op bankwezen - Dia 3-
Hervormingen financiële sector Welke krijgen we ? • Financiële Instellingen (FI’s) met : – – – – –
betere toezichthouder strengere kapitaalsvereisten strengere rapporteringsplichten beperkingen op bonussen (iets) strengere regels voor speculatieve producten, ratingagentschappen, .. – aangepaste boekhoudregels – …
• Indrukwekkend? Voldoende? Gerustgesteld?
- Dia 4 -
Kritieken op maatregelen voor banken • Geen keuze om banken echt in functie van noden van samenleving (ipv vooral winstmachines) te oriënteren. – geen bepalingen m.b.t. verplichte bijdragen aan een duurzame productieve economie, afzien van schadelijke investeringen, hulp bij belasting ontduiking, … – geen gegarandeerde dienstverlening, diversifiëring bankenlandschap ifv maatschappelijke noden
• De gevraagde kapitaalsverhogingen zijn belangrijk maar voldoen niet, blijven ernstige risico’s inhouden (voor onze spaargelden en de staatskas) – De belangrijkste risico’s zijn verbonden en tailrisico’s. Mogelijkerwijze heel groot. Geen haalbare buffer volstaat om die echt op te vangen. Hoe groot de nodige buffers moeten zijn is trouwens niet te berekenen. (Cfr. Paul De Grauwe en probabiliteitstheorie) – Grootbanken zullen nog steeds riskant en speculatief mogen beleggen en daarbij hun eigen risico-modellen mogen gebruiken. Vergissingen hierin door experts zijn zeker niet uitgesloten. Chr. Aziatische, hypotheekcrisis, landencrisis, falende stresstests, … CDO’s ter waarde van hun volledig vermogen werden door sommige banken voor de kredietcrisis als risicovol beoordeeld.
• Als het misloopt blijft de belastingbetaler opdraaien. Merk op: dit geld
niet enkel voor banken van Belgische oorsprong. In de praktijk zullen we als België ook opdraaien voor het redden van de spaargelden van Belgen bij bv. BNP Paribas, of Citi of …
- Dia 5 -
Waarom deze voorstellen? • Financiële instellingen houden pen vast van wetgever • Universele dienstverleners baas bij sectororganisaties • Verdienmodel universele dienstverleners blijft in tact • Teruggetreden politici
- Dia 6 -
Narrow banking : een alternatief? • Kerngedachte – Algemene nutsfunctie bank scheiden van casino – Enkel overheidsdekking voor deposito’s en nutsfunctie
• Concreet : – Banken die met deposito’s werken leggen zich toe op basisbankfuncties : • beheer rekeningen en betalingsverkeer • kredietverlening aan productieve economie (kmo’s, organisaties, overheden, individuen) • diverse invullingen, ook uitbreidingen mogelijk: bv ook commercialisering pensioenfondsen en collectieve beleggingsfondsen, krediet aan mno’s
– Exclusieve overheidsdekking, eventueel ook andere garanties – Banken die met deposito’s werken mogen reeks andere (meer risicovolle, meer speculatieve) activiteiten niet meer uitvoeren : • beleggen voor eigen rekening in derivaten (tenzij voor eigen indekking), hedgefondsen, aandelen, … • kredietverlening aan hedge – en private equityfondsenfondsen, andere banken, …,
Deze functies kunnen nog opgenomen worden, maar niet meer met spaargeld en (impliciete) overheidsdekking. - Dia 7 -
Narrow banking Welke funding aanvaardbaar? • Te bekijken i.f.v. noden en risico’s • Even overlopen : • Deposito’s (inherent) • Via centrale bank (last resort – overfinanciering kt) • Aandelen en obligaties via prospectus (financieringsnood) • Aandelen en obligaties via beurs (bankrun) • Interbankenmarkt (huidige opdroging) • Effectisering (afwentelen risico) • Ook hier kunnen minimale kapitaalsvereisten en maximum leverage-percentages ingesteld worden
- Dia 8 -
Narrow banking Voordelen - algemeen • Algemeen : – verbindt spaargeld met de reële economie – business model gericht op consument en productieve economie – meer kans op behoud, overleving, start … kleine nichebanken voor specifieke maatschappelijke noden – verkleining banken, afname ‘te groot om te falen’-risico – technisch : minder regeltjes, eenvoudiger, makkijker controleerbaar, … – levelling the playing field voor depositobanken
- Dia 9 -
Narrow banking Voordelen - beperking funding • Stabieler, geen last van : – grillige beurs, opdrogen interbankenmarkt, bankrun, …
• Ruimte voor beleid met lt-perspectief – ander type aandeelhouders,
- Dia 10 -
Narrow banking Voordelen - exclusieve overheidsdekking • Moreel : – Stop aan impliciete (morele staatssteun) voor speculatie en nietnutsactiviteiten. – Risico komt te liggen waar het hoort : bij investeerder, niet bij de belastingbetaler
• Economisch : groter risico zorgt voor afremming risico-neming en artificiële groei in rest van financiële industrie – spiraal hoe hoger het risico, hoe hoger de verleiding van het hoger rendement en als het misloopt komt overheid tussen wordt doorbroken – productontwikkeling en verkoop nutteloze afgeleide producten afgeremd
• Budget : beperking van risico aanslag op belastinggeld – Begrotingsevenwicht minder in gevaar – Geld ter beschikking voor sociale en ecologische ontwikkeling - Dia 11 -
Nadelen • • •
•
Geen fundamentele hervorming Geen democratisering van de macht, macht blijft in handen van de financiële industrie Oriëntering van de middelen blijft bepaald door de markt, een markt die faalt als het erop aankomt om de middelen te oriënteren naar zij die geen marktprijs kunnen betalen (bv. betaalbare sociale woningen, scholen).of voor zaken die nodig zijn maar (nog niet) door de markt gewaardeerd worden (bv. doorgedreven milieu-innovatie en bestrijding klimaatopwarming met de middelen die nodig zijn). Narrow banking voorziet hier geen alternatief. Monopolie van geldcreatie blijft in handen van de banken
- Dia 12 -
Nutsbankieren Duurzame nutsbanken Dit impliceert o.m. ook : • sociaal en ecologisch verantwoorde producten en diensten – ethische sociale en ecologische minimumgrenzen bij investeringen – investeringen en kredietbeleid gericht op bevorderen van sociale- en ecologische noden (eco-investeringen, bestrijding klimaatopwarming, sociale huisvestingskredieten, …) aan verlaagde tarieven – een minimumpercentage middelen geïnvesteerd in de productieve duurzame economie – geen activiteiten in belastingparadijzen, automatische info-uitwisseling – basisbankdiensten toegankelijk voor iedereen – …
• sociaal en ecologische manier van werken – transparantie investeringen, stakeholdersbetrokkenheid in beleidsvorming , beperkte winstambities / winstplafonering, eerlijke prijsvorming, eigen monitoring klant, klimaatneutraal, sociaal personeelsbeleid, ... - Dia 13 -
Voorstanders scheiding casino en nutsfunctie Bankiers • •
Niet in voorliggende wetsvoorstellen, maar laten het wel mogelijk Central Bankers
•
Mervyn King, Governor of the Bank Of England : « The financial sector became too big and too highly leveraged. …We need instruments to prevent the size, leverage, fragility and risk of the financial system from becoming too great. … It is not sensible to allow large banks to combine high street retail banking with risky investment banking or funding strategies, and then provide an implicit state guarantee against failure. Something must give. Either those guarantees to retail depositors should be limited to banks that make a narrower range of investments, or banks which pose greater risks to taxpayers and the economy in the event of failure should face higher capital requirements, or we must develop resolution powers such that large and complex financial institutions can be wound down in an orderly manner. Or, perhaps, an element of all three. Privately owned and managed institutions that are too big to fail sit oddly with a market economy. » Paul Volcker- former Federal Reserve Chairman -head of the US president's external advisory committee on financial reform : « The best way to regulate the financial system is to isolates commercial banking from investment banking and other risky activities. To break up the giants. »
•
•
Koepels van ethische financiers : GCRC, NCRC, FEBEA, INAISE « Les instances de régulation de chaque membre du G20 doivent exiger des banques et de leurs holdings de démontrer que leurs activités financières spéculatives sont légalement et financièrement séparées de leurs activités bancaires commerciales, et qu’elles sont entièrement alimentées par des ressources financières dédiées. »
•
Spaarbanken - Dia 14 -
Voorstanders scheiding casino en nutsfunctie Academici • •
Academici : Friedman, Tobin, De Grauwe, De Keuleneer, Van De Cloot, … Paul De Grauwe : “This leaves only one workable approach, … a return to narrow banking …In
•
Eric De Keuleneer : “Narrow banking zorgt er voor dat de nutsfunctie van een bank kan veilig
•
Ivan Van De Cloot : “De Belgische staat heeft niet de middelen om als het er ooit op aan komt
this approach banks are excluded from investing in equities, derivatives and complex structured products. Investment in such products can only be performed by financial institutions, investment banks, which are forbidden from funding these investments by deposits (either obtained from the public of from other commercial banks). Commercial banks would be barred from engaging in activities of investment banks. …”
gesteld worden voor de samenleving. En dat geen overheidsgeld moet ingezet worden om de speculatieve activiteiten van een bank te dekken.”
de garanties ook effectief uit te betalen. … Een manier om de te dekken risico’s te reduceren is de grootte van banken aan te pakken, is de hun toegestane activiteiten beperken tot activiteiten met een beperkt risico. De meer riskante activiteiten en investeringen worden dan overgelaten aan financiële instellingen die niet met ons spaargeld werken.”
•
- Dia 15 -
Voorstanders scheiding casino en nutsfunctie Middengroepen •
Netwerk Vlaanderen. Oproep ondertekend door 11.11.11 – ABVV – ACLBV - ACV - ACW –
•
“Green New Deal Group” (Ngo’s internationaal, één van de vele voorbeelden)
•
Bedrijven : behoefte aan krediet, degelijke service
Attac Vlaanderen - Arbeid en Milieu - BBL – Ecolife - FAN - Forum Ethibel - HVV – KWB -– Netwerk Bewust Verbruiken- Passief Huizen Platform – Socius – Verbruikersateljee – VODO –VOK, met als eisen : – investeren in echte activiteiten. Geen geld voor rommelhypotheken of casinospelletjes, wel voor de reële economie, – pro-actief en aan voordelige tarieven investeren in activiteiten die de overgang naar een groene en sociale economie waarmaken, – niet langer investeren in maatschappelijk schadelijke activiteiten, – een duidelijk inzicht geven in hun investeringen, – zich afhouden van activiteiten in of met belastingsparadijzen . : “We need to break up
the discredited financial institutions that have needed so much public money to prop them up in the latest credit crunch. We are calling for the forced demerger of large banking and finance groups. Retailbanking should be split from both corporate finance (merchant banking) and from securities dealing. The demerged units should then be split into smaller banks. Mega banks make mega mistakes that affect us all. Instead of institutions that are ‘too big to fail’, we need institutions that are small enough to fail without creating problems for depositors and the wider public”.
- Dia 16 -
Economische haalbaarheid? • Narrow bank is niet rendabel, financierbaar? – Belgische spaarquota = interessante markt – Fortis : overgenomen voor de spaarders, of voor de marktenzaal? – ASLK vroeger, Dexia, KBC : mooie resultaten met klassieke bankactiviteiten. En waar zaten de verliezen in de hypotheekcrisis? – Aandelen en dividenden : Triodos Bank en andere kleinere banken halen mooie resultaten – Interessant voor lange termijninvesteerders (bv. pensioenfondsen die stabiele redelijke rendementen wensen ipv erg volatiele, riskante) – De scheiding maakt ze concurrentiëler.
• Nood aan financiële innovatie, afgeleide producten e.a. – Kan beantwoord worden in andere entiteiten, maar niet met risico ten laste van de investeerder – Mag niet overroepen worden. - Dia 17 -
Politieke haalbaarheid? •
Aanbeveling UN Stieglitz- commissie : – “Core depository institutions should be restricted from undertaking excessively risky activities and tightly regulated”.
•
Aanbeveling Belgische parlementaire bankencommissie : – “De commissie beveelt aan om een voor cliënten transparante vorm van klassiek bankieren als speciale financiële instelling opnieuw te introduceren (cf. vroegere spaarbanken/spaarkassen). Ze wenst een duidelijk onderscheid te maken tussen de depositobank en de handelsbank. De commissie vraagt aan de wetgever en aan de banktoezichthouder hun reglementering op bepaalde punten aan te passen (bijvoorbeeld regels inzake solventie en eigen middelen) om de traditionele bankactiviteit te stimuleren.”
•
Partijprogramma’s
•
Politieke bereidheid relatief ruim, zeker als buitenland ook mee wil. UK geeft het voorbeeld?
- Dia 18 -
Hoe realiseren? Regelgeving •
Mogelijkheid tot uitzonderingen omwille van sociale en ecologische redenen vrijwaren in Europese wetgeving
•
Apart juridisch statuut, aanpassing bankwetgeving
•
Facultatieve inhoud (mbt duurzame nutsbank) – extra diensten : afwezigheid uit fiscale paradijzen, minimum percentage investeringen in duurzame economie, ethische ondergrenzen voor investeringen, basisbankdiensten voor iedereen, … – manier van werken : transparantie, winstbesteding, stakeholdersmacht, .. Tegenover deze extra engagementen met maatschappelijke meerwaarden zouden extra (of voor anderen minder) overheidstussenkomsten gezet kunnen worden. Bv : – Andere erkenningsvoorwaarden – Betere vrijstelling van roerende voorheffing, voor aftrek voor pensioensparen – Riskantere funding zou aan extra taksen onderworpen kunnen worden, ter afremming : bv. op geld opgehaald op interbankenmarkt, op de beurs, … - Dia 19 -
Hoe realiseren? Regeringsvertegenwoordiger in geredde banken •
Publiek bekende opdracht en rapportering
•
Opdracht met oog op creatie shareholderswaarde, niet louter aandeelhouderswaarde.
- Dia 20 -
Hoe realiseren? Zelf bankieren. • Staatsbanken
• Coöperatieve banken
- Dia 21 -
Interesse? Netwerk Vlaanderen Vooruitgangstraat 333/9 1030 Brussel
[email protected] 02/201.07.70.
- Dia 22 -
Bronnen Aanbevelingen commissies •
• • • •
Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers en Senaat, Verslag namens de bijzondere commissie belast met het onderzoek naar de financiële en bankcrisis, 27 april 2009, Doc 52, 1643/002 (kamer), 4-1100/1 (Senaat); http://www.dekamer.be/doc/flwb/pdf/52/1643/52k1643002.pdf G20, Leaders' Statement: The Pittsburgh Summit, September 24 – 25, 2009; http://www.pittsburghsummit.gov/mediacenter/129639.htm High-level group on financial supervision in the EU, De Larosiere report, 25 February 2009; http://ec.europa.eu/internal_market/finances/docs/de_larosiere_report_en.pdf High level committee on an new financial architecture - final Lamfalussy report, 16 June 2009; http://www.nbb.be/doc/ts/Other/Lamfalussy_final_report.pdf UN, Recommendations by the Commission of Experts of the President of the General Assembly on reforms of the international monetary and financial system, 19 March ; http://www.un.org/ga/president/63/letters/recommendationExperts200309.pdf
- Dia 23 -
Bronnen Rapporten en documenten • • • • •
• • • • • • •
A Green New Deal, Joined-up policies to solve the triple crunch of the credit crisis, climate change and high oil prices, The first report of the Green New Deal Group, http://www.neweconomics.org/sites/neweconomics.org/files/A_Green_New_Deal_1.pdf ALTER-EU, A captive Commission - the role of the financial industry in shaping EU regulations, 5 November 2009, http://www.alter-eu.org/en/publications/captive-commission-role-financial-industry-shaping-eu-regulations Back to the Basics in Banking? A Micro-Analysis of Banking System Stability, Olivier De Jonghe, Ghent University - Department of Financial Economics, 1 june 2009, European Banking Center Discussion Paper No. 2009-13S, CentER Discussion Paper Series No. 2009-45S http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1396442 CEPS, Paul De Grauwe, The Banking Crisis: Causes, Consequences and remedies, november 2008, http://econ.xmu.edu.cn/UploadFile/2009-04-13-16-01-15.pdf La Global Coalition for Responsible Credit (GCRC), National Community Reinvestment Coalition – NCRC, Fédération Européenne des Banques Ethiques et Alternatives – FEBEA, l’Association Internationale des Investisseurs dans l’Economie Sociale(INAISE), 12 mesures pour une finance socialement utile, Quatre fédérations internationales du financement solidaire lancent un appel aux gouvernements du G20, 21 septembre 2009, http://www.pourlasolidarite.be/IMG/pdf/Vers_une_finance_durable__Appel_au_G20.pdf/ Lessons from the banking crisis : a retuurn to narro banking, Paul De Grauwe, CESifo DICE Report 2/2009, http://www.cesifo-group.de/pls/guestci/download/CESifo%20DICE%20Report%202009/CESifo%20DICE%20Report%202/2009/dicerepor CSFI, John Kay, Narrow banking: the reform of banking legislation, http://www2.johnkay.com/papers/JK_NarrowBanking.pdf Of betalend met betere lay-out http://www.csfi.org.uk/ Netwerk Vlaanderen, Voorkomen van een volgende financiële zeepbel, Tijd voor structurele verandering, Magazine Netwerk Vlaanderen, 26e jaargang, nr 4; http://www.netwerkvlaanderen.be/nl/files/documenten/nieuwsletters/nieuwsbrief_dec_2008_jan_feb__2009.pdf Somo, The deficits of the EU financial reforms, september 2009, http://somo.nl/publications-nl/Publication_3219-nl/ Somo, Financial Regulation in the European Union, Mapping EU Decision Making Structures on Financial Regulations and Supervision, december 2008, http://somo.nl/publications-nl/Publication_3198-nl Somo, An Oversight of Selected Financial Reforms on the EU Agenda, Towards for a Progressive European Response to the Financial Crisis, september 2009, http://somo.nl/news-nl/kritisch-commentaar-somo-op-g-20-en-, 77financiele-hervormingen-eu/ Weed, Met realistisch radicalisme, Hoe het komende tijdperk van hervormingen aanpakken?
- Dia 24 -
