Bijlage Nadere onderbouwing locatiekeuze planontwikkeling 13 juli 2012 Een belangrijke vraag die beantwoord en toegelicht kan worden is de keuze van de locatie. Waarom is de locatie aan de Landschapsweg 29 te Nieuw-Amsterdam/Veenoord zo geschikt. Allereerst is het goed om stil te staan bij de tendensen in de ouderenzorg, die ook op Rijksniveau zijn onderkend. Zo geeft de Rijksoverheid het volgende aan over de vergrijzing en ouderenzorg. ‘Prognoses wijzen uit dat er in 2040 bijna 4,5 miljoen 65-plussers zijn. Door de vergrijzing worden steeds meer mensen vroeg of laat afhankelijk van zorg. De Rijksoverheid wil de kwaliteit van de zorg voor ouderen verbeteren’ (bron : www.rijksoverheid.nl) ‘Steeds meer mensen worden ouder en blijven langer gezond en dat is mooi. Echter door de vergrijzing worden steeds meer ouderen vroeg of laat afhankelijk van zorg. Zij vallen terug op hun sociale netwerken en op collectief georganiseerde zorg. De zorg staat onder druk. De kosten lopen op en forse personeelstekorten dienen zich aan. We zijn het echter aan de ouderen die ons land hebben opgebouwd verplicht om zorg te dragen voor een goede oude dag, voor kwalitatief goede en toegankelijke zorg. Voor een sterke vermindering van uitdroging, doorligwonden en ondervoeding en voor een einde aan 24-uursluiers. Hiervoor is een compact kwalitatief programma voor de ouderenzorg samengesteld. We willen (veel) meer zorgmedewerkers, meer (bij)scholing, meer rechten, meer en betere kwaliteitsnormen, een sterkere Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), minder overhead, minder regeldruk, meer buurtzorg, kleinere zorginstellingen en meer maatregelen tegen ouderenmishandeling. Binnen de gezondheidszorg verdienen ouderen, langdurig zieken en gehandicapten bijzondere aandacht. Het gaat om mensen die thuis afhankelijk zijn van zorg of mensen die in instellingen moeten wonen. De wensen en (on)mogelijkheden van deze mensen en hun omgeving zijn leidend. Mensen hebben behoefte aan zorg op buurt- en wijkniveau. De huisarts en de wijkverpleging staan daarin centraal. De schaal van de instellingen moet terugkeren naar de menselijke maat. De instellingen voor ouderenzorg krijgen meer financiële ruimte en kunnen weer investeren in kwaliteit van zorg en zorgpersoneel. Instellingen worden zo gestimuleerd om aan hoge kwaliteitsstandaarden te voldoen. Instellingen die onder de maat presteren zal de Inspectie hard aanpakken. De rechten van de patiënten in de instellingen worden uitgebreid.’ (bron : www.rijksoverheid.nl) In het hierboven gestelde valt op dat de Rijksoverheid het heeft over zorg op buurt- en wijkniveau en dat de schaal van instellingen moet terugkeren naar de menselijke maat. Hierover geeft de Rijksoverheid het volgende aan. Het kabinet zal bevorderen dat er kleinere zorginstellingen komen. Een optimale schaalgrootte van zorginstellingen zorgt voor meer efficiëntie, lagere kosten, meer integraliteit, hogere klanttevredenheid en betere zorg. Het kabinet zal zorgen dat de schaalgrootte van zorginstellingen optimaliseert. Het ontstaan van zorggiganten wordt teruggedrongen. (bron : www.rijksoverheid.nl) Verder blijkt uit een studie binnen de zorgbranche de volgende tendens. In de ouderenzorg is een tendens gaande waarbij grotere verzorgings- en verpleeghuizen omgevormd worden in kleinschalige woonvormen. Uit onderzoek is gebleken dat een dergelijke woonvoorziening beter voor bewoners is. In een kleine woonvorm wonen bewoners in een huiselijkere omgeving. (bron : www.icare.nl)
Bijlage Nadere onderbouwing locatiekeuze planontwikkeling
1
Tegenwoordig bieden zorginstellingen zorg die beter past bij de aard, de wensen en de gezondheidstoestand van ouderen. Niet de ziekte is belangrijk, maar de beleving ervan. In het kader hiervan krijgt het belevingsgericht werken veel aandacht. Bij belevingsgericht werken gaan we in de zorgverlening uit van de persoonlijkheid en de beleving van de bewoners. Dat betekent dat de werkdag bepaald wordt door het ritme, de belevingswereld en persoonlijkheid van de bewoners.(bron: www.icare.nl) Maatschappelijk uitgangspunt is dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig moeten kunnen leven in de eigen woonomgeving. Dit vraagt inzet van veel betrokken partijen om die samenleving daarop ook in te richten. Zowel wat de fysieke structuur betreft in de vorm van leefbare en veilige wijken, als wat betreft de sociale structuur. Welzijn heeft daarbij een belangrijke rol. Bijzonder aandachtspunt is wel dat zelfstandigheid ook gepaard moet gaan met kwaliteit. (bron: www.welzijnoirschot.nl) Belangrijk voor kwaliteit van leven is de mate waarin kan worden deelgenomen aan de samenleving. Welzijn levert een bijdrage aan het ondersteunen en stimuleren van deelname aan de samenleving. Belangrijke onderdelen daarbij zijn sociaal netwerk, ontmoeting, gezondheid, informatie en mobiliteit. (bron: www.welzijnoirschot.nl)
Verder zijn in algemene zin de volgende, landelijke tendensen waar te nemen ten aanzien van ouderen: • Toename van vergrijzing; • Toename van risico op eenzaamheid en sociale uitsluiting; • Toename van armoede; • Toename van (gevoelens) onveiligheid; • Toename van ouderenmishandeling; • Toename van dementie. (bron :www.welzijnoirschot.nl) Zoals eerder verwoord hechten vele ouderen meer en meer aan kleinschalige woonzorgvoorzieningen, zodat er sprake is van een huiselijke sfeer, waardoor veel van de hierboven tendensen verzacht kunnen worden. Naar aanleiding van bovenstaande ontstaan twee belangrijke vragen, te weten: 1. Wat is (een) kleinschalige zorg(voorziening); 2. Waar hebben de ouderen en zorgbehoeftigen behoefte aan. Kleinschalige zorg wordt in de regel als volgt omschreven : ‘Kleinschalige zorg is zorg die geboden wordt in een huiselijke en herkenbare omgeving. Zij vormen er met elkaar een gewoon huishouden en kunnen zelf hun dagelijks leven inrichten. De medewerkers zijn onderdeel van het huishouden. In de ondersteuning en de zorg sluiten zij zo veel mogelijk aan bij de leefstijl en de voorkeuren van de bewoners.’ In kleinschalige zorg wordt een structuur geboden, die bewoners houvast geeft. Privacy en huiselijkheid krijgen ruime aandacht. Het welbevinden van de bewoner heeft een hoge prioriteit. Als het mogelijk is helpen de bewoners in de huishouding mee met koken, afwassen, boodschappen doen etc. Er worden zowel groeps- als individuele activiteiten georganiseerd. Met andere woorden: alle dagelijkse en huiselijke dingen, die mensen hun leven gewend waren te doen, kunnen indien wenselijk worden voortgezet. Dit maakt dat het ritme van de dag er heel anders uitziet dan een doorsnee dag in een verpleeghuis. (bron: www.alzheimer.nl en www.erasmushiem.nl) Waar hebben de oudere en zorgbehoeftigen behoefte aan.
Bijlage Nadere onderbouwing locatiekeuze planontwikkeling
2
-
Sociale verbondenheid en voorkomen isolement; Communicatie; Gezelschap; Huiselijke omgeving; Begeleid en aangepast wonen; Ouder worden in de eigen vertrouwde buurt; Herstellen in de eigen vertrouwde buurt; Rust; Natuur’ Afleiding; Een plek om te genieten; Niet te massaal en onoverzichtelijk.
Het geheel concluderend valt op te maken dat de vergrijzing en veroudering een landelijke tendens is en dat gelijktijdig een tendens is dat woon- en zorginstellingen kleinschaliger worden, hetgeen gestimuleerd wordt vanuit de overheid. Niet meer massaal in grote verzorgingstehuizen, maar zoveel mogelijk in eigen wijk of dorp in een kleinschalige voorziening die datgene kan bieden waar de doelgroep behoefte aan heeft. Gezien de genoemde hoeveelheden 65+ in 2040 kan het dus ook niet meer zo zijn dat alleen nog in de grotere steden voorzieningen voor zorg kunnen zijn, ook op dorpsen wijkniveau zullen voorzieningen aanwezig moeten zijn. Zo ook in Nieuw-Amsterdam/Veenoord. Wil er kwaliteit geleverd worden dan is een locatie nodig die de ruimte heeft en kan bieden om in deze kwaliteit te kunnen voorzien. Niet alleen een gebouw waarin huisvesting plaatsvindt, maar ook de ruimte te hebben om de extra kwaliteit de ruimte te geven. Zo ook de locatie aan de Landschapsweg in Nieuw-Amsterdam/Veenoord. Een locatie in een groene, ruime omgeving, aan de rand van een wijk waar veel ouderen wonen en ook veel ouderenwoningen te vinden zijn. Woningen en een omgeving waar mensen graag zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen. De ouderenwoningen bevinden zich direct ten noorden van het perceel. Bijna de gehele woonwijk ten noorden van het perceel bestaat uit seniorenwoningen en ééngezinshuishoudens. Hieronder een overzicht van de omvang van de genoemde wijk (in geel weergegeven) als ook een aantal Streetview aanzichten van deze straten.
Locatie Zorgvilla Bron: Google Earth
Bijlage Nadere onderbouwing locatiekeuze planontwikkeling
3
Woningen aan de Middenweg – bron: Google Streetview
Woningen aan de Cort van der Lindenstraat – bron: Google Streetview
Woningen aan de Goeman Borgesiusstraat – bron: Google Streetview. Juist voor onder andere deze mensen kan de aanwezigheid van de Zorgvilla prettig zijn, om, indien aan de orde, nog zo lang mogelijk in de vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen. Het plan voor de Zorgvilla als (wijk)centrum voor een groot aantal activiteiten rond ouderenzorg/ouderenopvang, sluit geheel aan op het door de Rijksoverheid gepropageerde beleid van kleinschaliger zorgvoorzieningen, zo dicht mogelijk bij de mensen die er gebruik van kunnen (gaan) maken. Het idee en de filosofie er achter is de afgelopen maanden van verschillende kanten, onder andere door de Provincie, als ‘een voorbeeldvoorziening’ aangemerkt die bijdraagt aan het versterken
Bijlage Nadere onderbouwing locatiekeuze planontwikkeling
4
van de leefbaarheid en het voorzieningenniveau in een dorp of wijk. Een voorziening waarmee je mensen in de omgeving vasthoudt. De Zorgvilla kan op de beoogde locatie op verschillende manieren een bijdrage leveren aan het versterken van het zorg-, woon- en leefklimaat voor ouderen uit de omgeving. En dan gaat het om ouderen zowel uit het dorp Nieuw-Amsterdam/Veenoord als om ouderen met een meer op het buitenleven gerichte achtergrond uit het aangrenzende ‘groene’ gebied. Daarnaast richt de Zorgvilla zich zowel op het organiseren van (zorg)activiteiten en vormen van dagbesteding/dagopvang voor ouderen uit de omliggende wijken, als op kortdurende dag en nacht opvang. Activiteiten die er in de kern op zijn gericht om de gebruikers en bezoekers zo lang mogelijk in hun eigen vertrouwde omgeving te laten wonen, of hen te begeleiden bij de laatste stap naar de terugkeer naar die omgeving na bijvoorbeeld een ziekenhuisopname of revalidatie. Allemaal activiteiten die zich zowel binnen de muren van de Zorgvilla afspelen, als er omheen in de grote eigen tuin met kleine dieren en in het aangrenzende landelijk gebied. Een gebied waar mensen instaat zijn oude vertrouwde geuren uit de landbouw op te snuiven en na een kleine wandeling ook nog daadwerkelijk agrarische activiteiten te zien. Anderen kiezen juist voor de meer bewoonde omgeving, een tochtje de woonwijk in. Een zorgvilla hoeft niet per definitie midden in een dorp te staan, de ligging op een locatie als die aan de Landschapsweg kan ook heel goed en heeft ook voordelen, juist waar het gaat om de rust en de ruimte die er aanwezig is. Sterker nog, juist die ligging van de Zorgvilla op de grens van de wijk en het groene gebied achter de Landschapsweg en de ruime, open opzet van de kavel waarop de voorziening geprojecteerd is, maakt de plek geschikt voor een brede groep: mensen die in de wijk wonen en zich vertrouwd voelen in een bebouwde omgeving, maar ook mensen die hun leven doorbrengen te midden van een meer agrarische, landelijke omgeving. De locatie van de Zorgvilla biedt in feite de keuze uit twee verblijfsomgevingen, misschien wel drie – een verblijf puur binnen de veilige omgeving van de villa- , op één plaats. Verder verdient het aandacht te vermelden dat de aanwezigheid van een winkelvoorziening (buurtsupermarkt) op loopafstand, het ook voor ouderen mogelijk maakt die te benutten als ‘bestemming’ tijdens de dagbesteding. Een inlooplocatie voor de bezoekers/gebruikers van de Zorgvilla, waar activiteiten als gezamenlijk koken onderdeel moeten worden van de dagbesteding / de opvang. -
De locatie ligt in de directe nabijheid van de doelgroep, waardoor deze zich hier thuis voelen; De locatie is ruim van opzet, gelegen aan de rand van het dorp en heeft de ruimte om de kwaliteit te kunnen bieden; Nabij voorzieningen; Nabij rust en ruimte; Het concept voldoet aan die van kleinschalige zorgvoorziening; Het concept biedt datgene wat de ouderen en zorgbehoeftigen zoeken; De locatie ligt niet ingeklemd tussen woonbebouwing.
Bovenal is de Zorgvilla aan de Landschapsweg in Nieuw-Amsterdam/Veenoord in lijn met hetgeen is verwoord in de gemeentelijke beleidsnota ‘Zorgeloos Wonen 2007-2015’. In deze beleidsnota staat verwoord dat er tot en met 2012 in de kern Nieuw-Amsterdam/Veenoord behoefte is aan 66 woningen ten behoeve van verzorgd wonen, waarbij verzorgd wonen als volgt is omschreven. Ouderen die in een zelfstandige woning, gebruik kunnen maken van verpleging of verzorging aangeboden door een bij de woning gelegen verzorgingstehuis, dienstencentrum of steunpunt.
Bijlage Nadere onderbouwing locatiekeuze planontwikkeling
5
Tevens is Nieuw-Amsterdam/Veenoord in deze beleidsnotitie omschreven als woonzorgzone. Een woonzorgzone is als volgt omschreven. Gebied binnen een servicewijk waar buitengewone garanties gelden voor mensen die 24 uur zorg of zorg op afstand nodig hebben en waar een aanbod is van beschermd en verzorgd wonen te midden van gewoon wonen. Voor zover bij initiatiefnemer bekend zijn er nog niet vanaf 2007 al 66 voorzieningen bij gekomen in de woonzorgzone Nieuw/Amsterdam/Veenoord. Het initiatief van de Zorgvilla past uitstekend binnen het gestelde beleid en vormt een pilotproject op het gebied van verzorgd wonen. Er is sprake van een woonvoorziening ‘te midden’ van een woonwijk. Er zal gebruik worden gemaakt van domotica en er komt een steunpunt voor medische hulpmiddelen, zodat alles op het gebied van zorg aanwezig is in deze unieke Zorgvilla. Het pilotproject de Zorgvilla is een unieke manier ook kennis te maken met verzorgd wonen. Verder is [in paragraaf 1.3] ook al het unieke van dit project duidelijk gemaakt door de actief sturende rol van de provincie Drenthe en de gemeente Emmen voor wat betreft het betrekken van het project De Zorgvilla bij diverse symposia en het willen onderzoeken van subsidies, teneinde dit project ook daadwerkelijk te kunnen en willen realiseren op deze plek in de provincie Drenthe en specifiek de gemeente Emmen.
Bijlage Nadere onderbouwing locatiekeuze planontwikkeling
6
