Naam. Trefwoorden

PROTOCOL HYGIËNE Naam

Protocol hygiëne

Trefwoorden

Warmteprotocol, GGD, RIVM

Gastouderbureau

All Kidz Nederland

Identificatie protocol

PRO/AKN/ABL/HYG/001

Revisienummer

001

Ingangsdatum

09-06-2010

Revisiedatum

01-01-2011

Einddatum geldigheid van deze revisie

31-12-2010

Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001

Juni 2010 Revisienummer: 001

Leeswijzer 1. Inleiding 1.1 Richtlijnen 1.2 Belang van goede hygiëne 1.3 Micro-organismen 1.4 Beperking infectierisico’s

1 1 1 1 2

2. Hygiënisch handelen 2.2 Handhygiëne 2.3 Persoonlijke hygiëne 2.4 Wondverzorging

2 3 4 7

3. Bouw en inrichting 3.1 Algemeen 3.2 Toiletruimte 3.3 Douche-/badruimte 3.4 Desinfecteren 3.5 Gezond binnenmilieu 3.6 Ventilatie 3.6.1 Ventileren 3.6.2 Luchten 3.6.3Temperatuur- en vochtbalans 3.6.4 Extreem warme dagen

9 9 10 10 10 11 12 13 13 13 14

4. Geneesmiddelenverstrekking en medisch handelen 4.1 Geneesmiddelenverstrekking op verzoek

15 15

5. Voedselveiligheid 5.1 Zuigelingenvoeding 5.1.1 Flesvoeding 5.1.2 Afgekolfde moedermelk 5.1.3 Bereiden en verstrekking flesvoeding 5.2 Voedselallergie en –intolerantie

16 16 16 17 17 18

6. Hygiëne in zandbakken en zwemgelegenheden 6.1 Buitenzandbak 6.2 Zandwatertafel 6.3 Buitenzwembadjes

18 18 19 20

7. Infectieziektenbestrijding 7.1 Melding bij de GGD 7.2 Weren van kinderen

21 21 21



8. Bijlagen 8.1 Techniek handen reinigen 8.1.1 Handen wassen 8.1.2 Handen desinfecteren 8.2 Schoonmaakhandelingen 8.2.1 Dagelijks vloeronderhoud 8.2.2 Dagelijks interieur- en sanitaironderhoud 8.2.3 Schoonmaakmiddelen 8.2.4 Schoonmaakmaterialen 8.2.5 Werkwijze desinfecteren


23 23 23 23 23 23 24 25 25 27


1. Inleiding 1.1 Richtlijnen Deze richtlijnen zijn bedoeld voor alle bij gastouderbureau All Kidz Nederland aangesloten gastouders die zich bezighouden met het uitvoeren van één of meer van de genoemde werkzaamheden in de richtlijn.

1.2 Belang van goede hygiëne Jonge kinderen vormen een kwetsbare groep. Hun afweersysteem is nog volop in ontwikkeling. Via andere kinderen en bijvoorbeeld door het gebruik van gezamenlijk speelgoed komen zij vaker en op jongere leeftijd in contact met allerlei ziekteverwekkers (micro-organismen) waartegen zij nog geen weerstand hebben opgebouwd. Hierdoor hebben kinderen die een gastgezin bezoeken een grotere kans om een infectieziekte op te lopen dan kinderen die thuis verblijven. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat in een omgeving van drie of meer kinderen het aantal infecties verdubbelt. Omdat een kind infecties ook al kan verspreiden in de a-symptomatische fase, waarin het kind nog geen ziekteverschijnselen vertoont, zijn goede hygiënemaatregelen noodzakelijk om onnodige overdracht van ziektekiemen tegen gaan.

1.3 Micro-organismen Micro-organismen zijn voor het blote oog onzichtbaar. Tot de micro-organismen behoren bacteriën, virussen, schimmels en gisten en protozoën. Micro-organismen komen overal voor: op de huid, op meubelen, gebruiksvoorwerpen, in de lucht, in water, op en in voedsel. De meeste zijn onschuldig of zelfs nuttig. Een aantal micro-organismen zijn ziekteverwekkend. Als de mens hiermee in aanraking komt kan hij ziek worden. Of iemand ziek wordt hangt af van een aantal factoren. Allereerst is de hoeveelheid micro-organismen waarmee iemand besmet wordt van belang. Verder speelt het ziekmakende vermogen van het micro-organisme een belangrijke rol. Of besmetting uiteindelijk tot een infectie leidt, is mede afhankelijk van de conditie van de persoon. Een bepaalde besmetting kan bij de ene mens ziekte veroorzaken, de ander voelt zich niet lekker en een derde heeft nergens last van. Jonge kinderen hebben een verminderd weerstandsvermogen en zijn hierdoor gevoeliger voor infecties dan volwassenen. Ze worden doorgaans niet alleen eerder ziek, de gevolgen kunnen ook veel ernstiger zijn. Onder gunstige omstandigheden kunnen micro-organismen uitgroeien tot grote aantallen. Om zich te vermeerderen hebben ze vocht en voedsel nodig (bijvoorbeeld vuil, huidschilfers, stof). De snelheid waarmee ze zich vermenigvuldigen is afhankelijk van de temperatuur. De ideale groeitemperatuur ligt voor de meeste micro-organismen tussen de 10 °C en 50 °C. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001

Juni 2010 Revisienummer: 001 -1-

Een goede hygiëne is erop gericht om besmetting te voorkomen en het aantal schadelijke micro-organismen tot een minimum te beperken. Hoe verspreiden micro-organismen zich? Micro-organismen kunnen zich op de volgende manieren verspreiden: • • • • • •

via de handen; via de lucht (via druppels door aanhoesten, huidschilfers of stof); via voedsel en water; via voorwerpen, zoals een tandenborstel, speelgoed, de kraan of een deurklink; via lichaamsvloeistoffen (speeksel, braaksel, ontlasting of bloed); via dieren, zoals huisdieren en insecten.

1.4 Beperking infectierisico’s Door extra aandacht te besteden aan hygiëne kunnen infectierisico’s worden beperkt. Het gaat daarbij niet alleen om een schone leefomgeving en een goede persoonlijke hygiëne, maar tevens om het voorkomen van risicovol gedrag, waardoor micro-organismen zich kunnen vermenigvuldigen tot grote hoeveelheden. Om te voorkomen dat kinderen ziek worden is een gezonde leefomgeving (binnenen buitenmilieu) van belang. Hierdoor blijft het aantal ziektekiemen tot een minimum beperkt. Daarnaast zijn goede afspraken met betrekking tot de schoonmaak en onderhoud van het pand belangrijk. Wanneer er toch sprake is van een verhoogd risico op besmetting (door bijvoorbeeld zieke kinderen, besmet voedsel of onhygiënisch handelen bij een open wond), moet er op een juiste manier gehandeld worden. Door een goed beleid op het gebied van medicijnverstrekking, hygiëne bij de bereiding van voedsel en wondverzorging kunnen gezondheidsrisico’s tot een minimum worden beperkt.

2. Hygiënisch handelen 2.1 Algemeen Ieder mens draagt ontelbare, al dan niet ziekmakende, micro-organismen bij zich. Een groot deel van de infecties wordt door mensen overgedragen. Om verspreiding van micro-organismen naar andere mensen tegen te gaan is een goede persoonlijke hygiëne belangrijk. In een gastgezin is er tussen de kinderen onderling veel contact. Ook is er veelvuldig contact tussen de gastouder en de kinderen. Gastouders kunnen bij de verzorging van de kinderen de micro-organismen van het ene kind via hun handen overbrengen naar een ander kind. Daarom is voor hen persoonlijke hygiëne extra belangrijk. Het is van belang dat gastouders op de hoogte zijn van de aanwezige risico’s en dat zij weten hoe op dat moment te handelen. Meer informatie over infectieziekten is te vinden op www.rivm.nl. Tevens kan contact worden opgenomen met de locale of regionale GGD, afdeling Infectieziekten. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


2.2 Handhygiëne Ziektekiemen worden onder meer via de handen overgedragen. Een goede handhygiëne door gastouders, maar ook door de kinderen, is een van de meest effectieve manieren om besmettingen te voorkomen. Sieraden belemmeren een goede handhygiëne omdat micro-organismen zich onder sieraden kunnen nestelen. De handhygiëne verbetert door geen sieraden te dragen aan handen of polsen. Wanneer moeten de handen worden gewassen? voor: • • •

het aanraken en bereiden van voedsel; het eten of het helpen bij eten; wondverzorging.

• • • •

hoesten, niezen en snuiten; toiletgebruik/billen afvegen; het verschonen van een kind; contact met lichaamsvochten zoals, speeksel, snot, braaksel, ontlasting, wondvocht of bloed; buiten spelen; contact met vuil textiel of de afvalbak; schoonmaakwerkzaamheden.

na:

• • •

Handen wassen gaat als volgt: • • • •

•

maak de handen onder de kraan nat en voorzie ze vervolgens van een laagje vloeibare zeep uit een dispenser; wrijf de handen (gedurende 10 seconden) over elkaar waarbij de vingertoppen, duimen, gebieden tussen de vingers en de polsen worden ingewreven; spoel de handen al wrijvend af onder stromend water; sluit de kraan met de elleboog of met een wegwerphanddoek; droog de handen af met een wegwerphanddoek. Vergeet hierbij niet de polsen en de huid tussen de vingers te drogen.

Indien er geen gelegenheid is om handen te wassen, kunnen de handen ook ingewreven worden met handalcohol. Let op: handalcohol heeft geen reinigende werking en kan alleen gebruikt worden bij visueel schone handen. De werkwijze met handalcohol is als volgt: gebruik net zoveel handalcohol als er in de holte van de handpalm past. Wrijf de handen hier mee in, ook tussen de vingers en de handrug,totdat de huid droog is.



2.3 Persoonlijke hygiëne Wondjes Wondvocht en bloed kunnen een besmettingsbron zijn. •

zorg dat open wondjes altijd zijn afgedekt met een waterafstotende pleister.

Nagelverzorging Onder lange nagels, kunstnagels en geschilferde of gebrokkelde nagellak kunnen micro-organismen zich hechten en vermeerderen. Gastouders die lichamelijke zorg aan een kind verlenen dienen op het volgende te letten: • • •

korte nagels geen nagellak geen kunstnagels

Wat te doen bij een besmettelijke ziekte van een gastouder? •

Er dient contact op te worden genomen met gastouderbureau All Kidz Nederland wanneer een gastouder (mogelijk) besmettelijke ziekteverschijnselen heeft, zoals diarree. All Kidz Nederland beoordeelt of de gastouder wel of niet mag blijven werken en onder welke voorwaarden. Hierbij wordt rekening gehouden met het risico van besmetting van anderen.

Hoest- en niesdiscipline Micro-organismen uit de neus, mond en keel kunnen zich op verschillende manieren verspreiden. Door hoesten en niezen worden micro-organismen, via onzichtbare speekseldeeltjes, verspreid in de lucht. Als deze vochtdruppeltjes door een ander worden ingeademd, nestelen de microorganismen zich bij deze persoon in de neus, mond, keel of longen met mogelijk ziekte tot gevolg (=druppelinfectie). Wanneer de hand voor de mond wordt gehouden kan besmetting optreden via de handen. Een andere verspreidingsweg is via snot of slijm. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een kind dat een snottebel wegveegt en met de vuile hand speelgoed vastpakt. Via het “besmette” speelgoed kan een ander kind op een later tijdstip besmet raken. Neem de volgende maatregelen in acht om besmetting te voorkomen en leer dit de kinderen aan: • • • •

hoest of nies niet in de richting van een ander; leer de kinderen het hoofd weg te draaien of het hoofd te buigen; houd tijdens het hoesten of niezen de binnenkant van de elleboog voor de mond; was de handen na hoesten, niezen of neus afvegen;



•

voorkom snottebellen door de kinderen op tijd de neus af te (laten) vegen;

Tevens is het belangrijk de ruimte(n) voldoende te ventileren en te luchten. Zakdoeken Bij het afvegen van de neus komen er ziektekiemen op de zakdoek en de handen. Hergebruikte zakdoeken zijn een onderschatte besmettingsbron. In een warme (broekzak) en vochtige omgeving gedijen micro-organismen goed. Bij hergebruik van de vuile zakdoek is er een reële kans dat besmetting via de handen wordt overgedragen. •

gebruik altijd papieren zakdoeken of tissues en gooi deze na gebruik meteen weg. Was of desinfecteer vervolgens de handen.

Tandenpoetsen Een tandenborstel kan besmet raken door bacteriën uit de mond, een vuile beker of een vervuilde tandenborstelhouder. Als een tandenborstel niet goed wordt uitgespoeld kunnen ziektekiemen op de borstel achter blijven. Wanneer de borstel na gebruik niet kan drogen, groeien micro-organismen uit. Ziektekiemen kunnen van borstel naar borstel overgebracht worden als bijvoorbeeld meerdere borstels met de haren tegen elkaar of met de borstel naar beneden in één beker worden opgeborgen. Wanneer er in een gastgezin voor gekozen wordt om tanden van kinderen te poetsen, dan zijn de volgende maatregelen van belang. Deze maatregelen kunnen ook aan de kinderen aangeleerd worden. • • • • • • •

geef ieder kind een eigen tandenborstel. zorg dat de borstel, of de plek waar de borstel wordt opgeborgen, is voorzien van de naam van het kind (met watervaste viltstift, gebruik geen leukoplast). spoel de borstel na gebruik goed uit. berg borstels gescheiden van elkaar op. zorg ervoor dat ze na gebruik aan de lucht kunnen drogen. was bekers, waarin tandenborstels opgeborgen, worden wekelijks af. vervang de tandenborstels minimaal één keer per 3 maanden.

Toilethygiëne Ontlasting en urine kunnen micro-organismen bevatten, waardoor handen en sanitair besmet kunnen raken. Besmetting van handen komt veel voor en daardoor eveneens besmetting van alle contactoppervlakken in de sanitaire ruimte. Dit zijn oppervlakken die na toiletbezoek met de handen worden aangeraakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de spoelknop, de kraan, de handdoekhouder, de lichtschakelaar of de deurklink. Besmette oppervlakken kunnen fungeren als overdrachtsmedium. Op een later tijdstip kunnen langs deze weg overgebrachte micro-organismen via hand/mondcontact infecties teweegbrengen.



Om risico’s te beperken zijn de volgende zaken van belang: • • • • • •

plaats toiletten en wasbakken op kindhoogte; was de handen na toiletbezoek en stimuleer de kinderen om dit ook te doen; plaats de wasbak in de sanitaire ruimte; gebruik vloeibare zeep en papieren handdoeken; gebruik geen potjes; houd bij peuters toezicht, om te voorkomen dat ze vergeten de handjes te wassen.

Als er toch potjes worden gebruikt dan dient het potje na ieder gebruik leeggegooid te worden in het toilet, te worden omgespoeld met warm water en vervolgens te worden schoongemaakt met een sopje en een aparte borstel. Hierna het potje drogen met een papieren handdoekje en het potje na gebruik opbergen. Aansluitend dienen de handen te worden gewassen. Een hangend toilet vergemakkelijkt de schoonmaak. De voorkeur gaat uit naar een voegloze gladde vloer die bestand is tegen urinezuur. Hygiëne tijdens het verschonen Het verschonen van een kind brengt risico’s met zich mee vanwege het mogelijke contact met ontlasting/urine. Er is een aanzienlijke kans dat het kind, de gastouder of de omgeving besmet raakt met bacteriën. Waar moet op gelet worden tijdens het verschonen? •

• • • • • • •

houd het verschonen strikt gescheiden van voedselbereiding door middel van aparte werktafels met aparte watertappunten; wanneer aparte werktafels niet aanwezig zijn is een scheiding in tijd een acceptabel alternatief. verschoon kinderen op een aankleedkussen; vervang het aankleedkussen als het beschadigd is; zorg dat de bekleding van het aankleedkussen goed te reinigen is; plaats een wasgelegenheid in de verschoonruimte; gooi luiers na gebruik direct in een luieremmer of in een gesloten afvalemmer (met voetpedaal). zorg voor een schone verschoonplek reinig het verschoonkussen na iedere verschoning.

Indien er een handdoek op het verschoonkussen ligt dan moet deze na iedere verschoning (ook bij een plasluier) in de was. Het verschoonkussen dient na ieder dagdeel te worden schoongemaakt. Reiniging verschoonkussen: •

maak een oplossing (van allesreiniger in water) in een fles of plantenspuit;



• • • •

leeg de plantenspuit met de oplossing dagelijks, daarna omspoelen en drogen. spuit of giet de oplossing op een wegwerpdoekje. Wanneer een katoenen doekje gebruikt wordt, moet dat direct na gebruik in de was; neem na het schoonmaken het verschoonkussen met een vochtige doek af; droog het verschoonkussen na met een wegwerpdoek of een katoenen handdoek.

Het verschoonkussen mag niet gereinigd worden met billendoekjes. Er blijft een vette laag op het verschoonkussen achter die een broedplaats kan zijn voor microorganismen. Wanneer moet er gedesinfecteerd worden? In principe is het niet nodig het verschoonkussen te desinfecteren. Zorgvuldig huishoudelijk schoonmaken en drogen is voldoende. Desinfecteer met bloed of bloederige diarree het verschoonkussen op de volgende manier: • • • •

maak het verschoonkussen eerst huishoudelijk schoon en droog; ontsmet het kussen daarna met alcohol 70%; laat de alcohol aan de lucht drogen; was de handen.

Gebruik geen geprepareerde alcoholdoekjes maar alcohol (70%) uit een fles, in combinatie met een schone droge doek. Menstruatie Meisjes vanaf 10 jaar kunnen al menstrueren. Zij zorgen in principe zelf voor maandverband. Het is prettig als er in het gastgezin maandverband beschikbaar is voor onverwachte situaties. De meisjes moeten dan uiteraard weten waar zij het maandverband kunnen vinden of aan wie zij het kunnen vragen. •

plaats op het toilet/de toiletten een afsluitbare afvalemmer waarin het maandverband weggeworpen kan worden.

2.4 Wondverzorging Wanneer een kind een open wondje heeft moet infectie voorkomen worden. • • • •

was de handen voor en na wond- of huidverzorging zorgvuldig; spoel het wondje met water schoon; dek het wondje af om te voorkomen dat wondvocht of bloed tot besmetting van de omgeving leidt; verwissel de pleister of het verband regelmatig en in ieder geval als het doordrenkt is met wondvocht of bloed. Draag hierbij onderzoekshandschoenen.



Hoe om te gaan met bloed? Wat is het risico van bloed? In bloed kunnen virussen aanwezig zijn zoals het hepatitis B- of C-virus of HIV. Via bloed-bloedcontact kunnen de virussen op anderen worden overgedragen. Bij bloed-bloedcontact komt het bloed van de ene persoon direct in contact met het bloed van een andere persoon. Dit is bijvoorbeeld het geval als iemand zich prikt aan een gebruikte injectienaald. De kans op besmetting is klein en besmetting vindt niet plaats als de huid intact is. Het hepatitis B- en C- virus en HIV zijn niet overdraagbaar via normaal sociaal contact. Welke maatregelen moeten genomen worden om bloedoverdraagbare aandoeningen te voorkomen? • •

•

• • • • •

•

draag onderzoekshandschoenen bij mogelijk contact met bloed, wondvocht of lichaamsvochten die zichtbaar met bloed zijn vermengd. Onderzoekshandschoenen hoeven niet steriel te zijn. gooi na gebruik de onderzoekshandschoenen direct weg; was daarna de handen met water en zeep; verwijder bloed als volgt: neem het bloed, met handschoenen aan, op met een papieren tissue; maak de ondergrond schoon met water en allesreiniger; droog het oppervlak en desinfecteer daarna met alcohol (70%); laat de alcohol aan de lucht drogen. (zie ook par. 8.2.5 werkwijze desinfecteren in de bijlage) ; was met bloed bevuild linnengoed op 60°C of, indien dit niet mogelijk is, op het langste wasprogramma van40ºC.

Bijt-, krab-, spat- en prikaccidenten Wanneer er door middel van een bijt-, krab-, spat- of prikaccident bloedbloedcontact is geweest, moeten er direct maatregelen worden getroffen. Onderstaande stappen dienen te worden genomen als er een ongeluk heeft plaatsgevonden tussen een gastouder en een kind, tussen kinderen onderling of tussen kind en huisdier. • • • •

•

laat het wondje goed doorbloeden; spoel het wondje uit met water of fysiologisch zout; desinfecteer vervolgens met een wonddesinfectiemiddel, bijv. alcohol 70%; dek het wondje af; meld u zonder uitzondering onmiddellijk en in ieder geval binnen 24 uur bij de medische dienst, dienstdoende arts.

Het is belangrijk dat degene met wie het bloed-bloedcontact is geweest bekend is om het risico van HIV en hepatitis B en C te bepalen. Persoonlijke beschermingsmiddelen Een aantal in dit hoofdstuk genoemde situaties zal in de praktijk in een gastgezin weinig voorkomen. Desondanks behoren ze wel tot de mogelijkheden. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


Handschoenen Het dragen van (niet steriele) handschoenen is beperkt tot specifieke zorghandelingen, zoals het verschonen van een kind met diarree, verzorgen van een wond en stomaverzorging. Het dragen van niet steriele handschoenen: • • • •

•

•

•

voorkomt contact van de handen met, ontlasting, speeksel, slijm, braaksel, urine, ontlasting, wondvocht of bloed; verkleint de kans dat micro-organismen op de handen van de gastouder worden overgedragen naar de kinderen; verkleint de kans dat micro-organismen via de handen van de gastouder worden overgebracht van het ene naar het andere kind; draag nitriel handschoenen voor eenmalig gebruik wanneer de handen in contact kunnen komen met bloed, lichaamsvocht, slijmvliezen of nietintacte huid; draag alleen handschoenen tijdens contact met het kind en trek deze direct na de handelingen weer uit. Ze mogen tijdens het dragen niet in contact komen met omgevingsmaterialen zoals telefoons, deurknoppen, apparatuur, toetsenborden etc. wrijf direct na het uittrekken van de handschoenen de handen in met handalcohol of was ze met water en zeep. De handschoenen altijd binnenste buiten uittrekken; draag geen ringen onder de handschoenen.

Beschermende kleding In sommige gevallen is het dragen van beschermende kleding en/of handschoenen nodig om infecties te voorkomen. •

Maak afspraken wanneer beschermende kleding moet worden gedragen.

Het kan zijn dat van tevoren kan worden ingeschat dat privé- of dienstkleding vervuild kan raken bv. als een kind met erge diarree moet worden verzorgd maar het kan ook zijn dat er al een infectie geconstateerd is. Het is dan van belang om de adviezen van de betrokken GGD op te volgen. Zorg ervoor dat wanneer beschermende kleding gedragen moet worden deze schoon is en/of steeds opnieuw verschoond wordt.

3. Bouw en inrichting 3.1 Algemeen De bouw en inrichting van een gastouderverblijf is van belang in verband met de schoonmaak van de verschillende ruimten. Ruwe muren, veel stoffering en niet bereikbare hoeken kunnen een belemmering zijn voor een goede reiniging.



•

vervaardig vloeren en wanden van glad, goed reinigbaar en ondoordringbaar materiaal.

3.2 Toiletruimte Toiletten vormen een bron van bacteriën als ze slecht worden schoongemaakt of in slechte staat zijn. Voor een goede toilethygiëne is bovendien de aanwezigheid van een handenwasgelegenheid onontbeerlijk. De normen die gelden rondom toiletten: • •

• • •

•

•

vervaardig de vloer rondom het toilet van materiaal dat geen vocht doorlaat of opneemt en gemakkelijk schoon te houden is; voorzie de wanden tot tenminste 150 cm vanaf de vloer van materiaal dat geen vocht absorbeert en gemakkelijk schoon te maken is. Vervaardig de overige delen van de wanden en het plafond van materiaal dat niet door water en waterdamp kan worden aangetast; zorg ervoor dat deuren goed reinigbaar zijn; zorg voor een ventilatiemogelijkheid (open raam of mechanisch) ; voorzie toiletruimtes van een handenwasgelegenheid (koud water) met een zeepdispenser en handdoeken voor éénmalig gebruik (bijvoorbeeld papieren handdoekjes of een (katoenen) handdoekrol in een handdoekautomaat) ; plaats een afvalbak in de toiletruimte; plaats sanitaircontainers in de damestoiletten.

Indien er geen handdoeken voor éénmalig gebruik maar katoenen handdoeken worden gebruikt, moeten deze minstens elk dagdeel worden vervangen. Als de handdoek vuil of nat is geworden, is tussentijds verschonen noodzakelijk.

3.3 Douche-/badruimte In de meeste gastgezinnen is een douche of bad aanwezig. Een schone douche, eventueel bad of wastafel, is niet alleen prettig om in te douchen of te wassen maar beperkt onder andere ook het risico van het oplopen van voetschimmel. Een goede ventilatie in de douche/ badruimte is noodzakelijk om schimmelvorming op muren en plafonds te voorkomen. Voor doucheruimten geldt: • •

vervaardig wanden tot 1.70 meter van materiaal dat geen vocht absorbeert en gemakkelijk schoon te maken is; vervaardig de vloer van materiaal dat geen vocht doorlaat of opneemt, gemakkelijk schoon te houden is en eventueel gedesinfecteerd kan worden.

3.4 Desinfecteren In situaties waarbij een verhoogd risico op besmetting aanwezig is, moet desinfectie toegepast worden. Desinfecteren is het zodanig behandelen van materialen of oppervlakken dat micro-organismen tot aanvaardbare aantallen worden teruggebracht. Hierdoor wordt overdracht van besmettelijke ziekten voorkomen. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


Wanneer desinfecteren? •

desinfecteer wanneer oppervlakken, meubilair of voorwerpen verontreinigd zijn met bloed, ontlasting of andere lichaamsvloeistoffen met daarin zichtbare bloedsporen.

Soort desinfectiemiddel Chemische desinfectie van oppervlakken, meubilair en voorwerpen kan op verschillende manieren, met alcohol 70% of chloortabletten. • •

gebruik alcohol (70%)bij kleine oppervlakken (< 0,5 m²). gebruik chloortabletten bij grote oppervlakken (> 0,5 m2 ).

Aandachtspunten desinfecteren • •

•

• •

gebruik alleen desinfectiemiddelen die zijn voorzien van een Nnummer met uitzondering van alcohol (70%); reinig het oppervlak altijd voordat er gedesinfecteerd wordt. Dit is noodzakelijk omdat alle desinfectiemiddelen door bloed (eiwitten) en organisch materiaal deels onwerkzaam worden gemaakt. Een desinfectans werkt sneller en beter naarmate het te desinfecteren oppervlak schoner is; gebruik een desinfectans strikt volgens voorschrift. De juiste volgorde van handelingen, een juiste dosering, voldoende inwerktijd en goed naspoelen en nadrogen zijn bepalend voor de effectiviteit en veiligheid van het proces; draag bij het desinfecteren altijd wegwerphandschoenen en was na afloop de handen met water en zeep; meng een desinfectiemiddel nooit met andere middelen!

Bij gebruik van alcohol (70%) blijven er geen giftige resten achter: afspoelen na ontsmetting is dan ook niet nodig! Huishoudchloor (bleekwater) mag niet worden gebruikt om te desinfecteren. Huishoudchloor is instabiel qua samenstelling en leidt niet tot adequate desinfectie. Bovendien is het middel niet toegelaten als desinfectiemiddel. De gewenste dosering bij het gebruik van chloortabletten is afhankelijk van het type ziektekiem dat bestreden moet worden. Gebruik chloortabletten daarom alleen na overleg met de GGD. Gebruik alleen wettelijk toegelaten desinfectiemiddelen. Middelen zoals Dettol en Lysol mogen niet voor desinfectie van oppervlakken worden gebruikt, omdat ze niet wettelijk zijn toegelaten voor desinfectie.

3.5 Gezond binnenmilieu Een gezond binnenmilieu betekent dat de lucht schoon en fris is en weinig stofdeeltjes en micro-organismen bevat. Ook de temperatuur en de vochtigheid van de lucht mogen niet te laag of te hoog zijn.



Wanneer er onvoldoende aandacht aan een gezond binnenmilieu wordt besteed, kan dit vooral bij kinderen leiden tot gezondheidsklachten, bijvoorbeeld slaperigheid, concentratievermindering, hoofdpijn, allergieën, prikkeling van ogen, neus of keel, luchtwegaandoeningen, infecties of een onbehaaglijk gevoel. Een ongezond binnenmilieu wordt veroorzaakt door slecht ventileren of een afwijkende temperatuur en vochtbalans. Ook de ventilatievoorzieningen zelf kunnen het binnenmilieu negatief beïnvloeden. Vuilophoping kan de doorgang belemmeren en de kwaliteit van de toegevoerde lucht aantasten. Als de mechanische ventilatie niet het gewenste resultaat oplevert dient onderzocht te worden of de capaciteit van de mechanische ventilatie voldoende is. Zonder jaarlijks onderhoud en (indien aanwezig) vervanging van filters vermindert de capaciteit met jaarlijks wel 10%. Controleer regelmatig op de volgende punten om een indicatie te krijgen van de binnenluchtkwaliteit: •

• •

•

• •

hoe ruikt het in de ruimte? Is het er muf en benauwd? Als het in een ruimte regelmatig stinkt en muf is, is dit een eerste indicatie dat er onvoldoende wordt geventileerd. Dit is het beste waar te nemen op het moment dat u een ruimte binnenstapt. De meeste mensen wennen na enige tijd aan een muffe en stinkende ruimte, zodat het hen niet meer opvalt; zijn de ramen tijdens het stookseizoen na enige uren gebruik beslagen? Dit is een teken van een hoge luchtvochtigheid. De afvoer van vocht is onvoldoende ten opzichte van de vochtproductie; is er sprake van irritatie van de ogen, de huid of de luchtwegen bij het binnenkomen of bij het verblijf in een ruimte? Dit kan duiden op de aanwezigheid van schadelijke gassen en dampen of een te droge lucht in de ruimte; wordt u zelf regelmatig suf en kunt u zich minder concentreren wanneer u langere tijd in een ruimte verblijft? Dit heeft niet altijd met de werkdruk of met vermoeidheid te maken. U moet er rekening mee houden dat dit een gevolg kan zijn van een slechte binnenluchtkwaliteit; zijn er plaatsen in het gebouw waar schimmels op de wanden zichtbaar zijn? Zijn er sporen van lekkages zichtbaar? Deze plaatsen kunnen een belangrijke bron van een slechte binnenluchtkwaliteit zijn; hoe staat het met het schoonmaken van de ruimten? Is er stof zichtbaar op de vloer, op vensterbanken, op plinten, op radiatoren en kasten? Gebrekkig schoonmaken kan een slechte luchtkwaliteit tot gevolg hebben.

3.6 Ventilatie Voldoende ventilatie is een voorwaarde voor een gezond binnenmilieu. Als een ruimte bedompt ruikt voor iemand die binnenkomt, is dat een indicatie dat de ventilatie onvoldoende is. Bij onvoldoende ventilatie kunnen onder meer de volgende klachten optreden: hoofdpijn, irritaties aan ogen of slijmvliezen en astmatische klachten. Doordat in slecht geventileerde ruimten onnodig veel ziektekiemen in de lucht aanwezig zijn, neemt ook de kans op infectieziekten toe. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


3.6.1 Ventileren Ventileren is het voortdurend verversen van lucht. Buitenlucht vervangt daarbij de binnenlucht die verontreinigd is door het continu vrijkomen van vocht, gassen, geurstoffen, micro-organismen en zwevende deeltjes microstof (vaak fijnstof genoemd). Voor een goede ventilatie is een voortdurende zwakke luchtstroom nodig om vervuilde lucht af te voeren en frisse lucht aan te voeren. Goed ventileren betekent dus 24 uur per dag ventileren.

3.6.2 Luchten Luchten is het in korte tijd verversen van alle verontreinigde binnenlucht door het (tegenover elkaar) wijd openzetten van ramen of deuren. Lucht gedurende ongeveer tien minuten. Hierdoor wordt alle lucht in de ruimte ververst terwijl de temperatuur redelijk constant blijft. In de meeste gevallen is de temperatuur binnen tien minuten weer op peil. Luchten is geen vervanging voor ventilatie. Ook wanneer er voldoende gelucht wordt blijft ventileren noodzakelijk! Richtlijnen met betrekking tot ventileren en luchten: •

• • •

zorg ervoor dat de ventilatievoorzieningen permanent en optimaal werken. Ventilatieroosters moeten altijd open staan. Zorg wel dat de roosters elk jaar een keer schoongemaakt worden. Dit geldt ook voor ventielen in luchtafvoeren. Een (klep)raam dat voortdurend op een kier staat is een goede oplossing; zorg voor periodiek onderhoud van mechanische ventilatie en voor het reinigen van ventilatieroosters. Het is noodzakelijk om minimaal één keer per vijf jaar de kanalen te reinigen; lucht ’s morgens vroeg de ruimte wanneer er ‘s nachts niet geventileerd wordt; lucht eventueel in ‘pauzes’ of activiteiten buiten de ruimte indien er weinig geventileerd wordt.

Pas bij voorkeur dwarsventilatie toe. Dit is het openzetten van twee tegenover elkaar gelegen ventilatieopeningen. Openingen kunnen bijvoorbeeld ramen, brede spleten onder deuren of roosters zijn. Let er wel op dat er geen tocht ontstaat. Tocht kan voorkomen worden door hooggeplaatste ventilatieopeningen te kiezen, zoals een bovenlicht bij een raam.

3.6.3Temperatuur- en vochtbalans De behaaglijkheid in een ruimte is onder andere afhankelijk van de temperatuur en vochtigheid van de lucht. Als mensen in een ruimte verblijven komt veel vocht vrij, bijvoorbeeld door ademen en transpireren. In een vochtige omgeving kan condens optreden. Dit bevordert de groei van huisstofmijten, schimmels en bacteriën. Gezondheidseffecten die kunnen optreden zijn ontsteking van het neusslijmvlies (hooikoortsachtige verschijnselen), luchtweginfecties, astma of eczeem. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


In een te droge omgeving, wanneer er niet voldoende wordt geventileerd, kan er een te lage luchtvochtigheid ontstaan, wat weer kan leiden tot irritatie van ogen, neus en keel en verminderde weerstand tegen infecties. Richtlijnen voor temperatuur- en vochtbeheersing: • • • • • •

stel de temperatuur in verblijfsruimtes in op 21 °C; zorg voor de aanwezigheid van zonwering en gebruik deze tijdig (vanaf 22 °C) ; voorkom dat de temperatuur in verblijfsruimtes lager is dan 17 °C en hoger dan 27 °C; stel voor slaapkamers de temperatuur in op 17 °C. In slaapkamers mag de temperatuur niet lager zijn dan 15 °C en niet hoger dan 25 °C; voorkom temperatuurschommelingen van meer dan 5 °C. Een te lage temperatuur, minder dan 15 °C, bevordert schimmelgroei en aanwezigheid van huisstofmijt; schaf een hygrometer aan. Controleer regelmatig de relatieve luchtvochtigheid in gezamenlijke ruimten. De luchtvochtigheid moet tussen de 35% en 70% liggen. Deze kan beïnvloed worden door extra ventileren en het regelen van de temperatuur. Bij langdurig te lage relatieve vochtigheid kan deze omhoog gebracht worden door natte schone handdoeken op de verwarming te leggen. Deze handdoeken dienen dagelijks verschoond te worden. Gebruik hiervoor geen waterbakjes. Het is een bron voor groei van ongewenste micro-organismen. Wanneer het vochtgehalte ondanks maatregelen zoals voldoende ventilatie te hoog blijft, moet worden gezocht naar bronnen van vocht in het gebouw, bijvoorbeeld lekkage, doorslaand vocht of optrekkend vocht.

3.6.4 Extreem warme dagen In Nederland zijn temperaturen boven de 28 °C nog steeds een uitzondering. Echter, wanneer deze temperaturen zich toch voordoen lopen vooral kinderen en ouderen een risico op het krijgen van hittegerelateerde aandoeningen. Een daarvan is warmte-uitputting, dat kan ontstaan door vochtverlies, zoutverlies of beide tegelijk. Kinderen vormen hierbij zowel vanuit fysiologisch als gedragsmatig oogpunt een risicogroep. Om deze reden is het wenselijk dat er maatregelen en/of acties afgesproken worden binnen het gastgezin die ten tijde van dagen met extreme hitte uitgevoerd kunnen worden. Deze activiteiten kunnen worden samengevat in een zogenaamd warmteprotocol. Dit warmteprotocol treedt in werking indien de weersvoorspellingen uitgaan van dagtemperaturen van 28 °C of hoger. Voorbeelden van op te nemen acties in een warmteprotocol: • • • • •

lucht ’s morgens vroeg de ruimten; doe overdag zo min mogelijk verlichting aan; activeer zo min mogelijk warmtebronnen; doe de zonneschermen bij binnenkomst in de ruimten naar beneden; maak sanitaire ruimtes extra schoon;



• • •

•

maak gebruik van ventilatoren of mobiele airco’s, volg de instructies van de fabrikant op; geef extra vocht (niet te koud) aan de kinderen en voorkom dorstgevoel; plan geen intensieve bewegingsactiviteiten; maak platte daken nat.

4. Geneesmiddelenverstrekking en medisch handelen Als het kind geneesmiddelen nodig heeft gedurende het verblijf bij het gastgezin zullen de ouders hun ‘zeggenschap’ over de toediening van de medicamenten willen overdragen aan de gastouder. Doordat kinderen gedurende een langere periode in een gastgezin verblijven is niet uit te sluiten dat medische handelingen moeten worden uitgevoerd. Dit kan enerzijds te maken hebben met (chronisch) zieke kinderen of een gevolg zijn van een ongeluk (huisarts-EHBO). De medische handelingen worden door de gastouder uitgevoerd. Om de gezondheid van de kinderen te waarborgen is het van groot belang dat de geneesmiddelen op een juiste wijze verstrekt worden en medisch handelen op een verantwoorde wijze plaatsvindt.

4.1 Geneesmiddelenverstrekking op verzoek Kinderen krijgen soms geneesmiddelen of andere middelen (bijvoorbeeld zelfzorgmiddelen) voorgeschreven die zij een aantal malen per dag moeten gebruiken, dus ook gedurende de tijd dat zij in het gastgezin zijn. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld pufjes voor astma, antibiotica, gedragsregulerende medicijnen (bijv. Ritalin, Orap, Respedal) of zetpillen bij toevallen. Ouders vragen de gastouder of zij deze middelen aan hun kind willen geven. •

laat ouders vooraf schriftelijk toestemming geven. Meestal gaat het om middelen die, bij onjuist gebruik, tot schade van de gezondheid van het kind kunnen leiden.

Leg de volgende zaken schriftelijk vast: • • • • • • •

om welke geneesmiddelen het gaat; hoe vaak het gegeven moet worden; in welke hoeveelheden; op welke manier de geneesmiddelen gebruikt moeten worden; de periode waarin de geneesmiddelen moeten worden verstrekt; de wijze van bewaren en opbergen; (bijvoorbeeld in de koelkast, in ieder geval buiten bereik van de kinderen) ; de wijze van controle op de vervaldatum.

Hiervoor kan het Formulier medicijnregistratie van All Kidz Nederland worden gebruikt.



Door het vastleggen van deze gegevens geven ouders duidelijk aan wat zij van de gastouder verwachten en de gastouder weet op haar beurt weer precies wat zij moet doen en waar zij verantwoordelijk voor is. Wanneer het gaat om het verstrekken van geneesmiddelen gedurende een lange periode moet regelmatig (afhankelijk van het ziektebeeld) met de ouders overlegd worden over de ziekte en het daarbij behorende geneesmiddelgebruik in het gastgezin. Enkele praktische punten: • • • • • • •

neem de geneesmiddelen alleen in ontvangst wanneer ze in de originele verpakking zitten en uitgeschreven zijn op naam van het betreffende kind; laat de ouders een nieuw geneesmiddel altijd eerst thuis gebruiken; lees goed de bijsluiter zodat u op de hoogte bent van eventuele bijwerkingen van het geneesmiddel; noteer, per keer, op een aftekenlijst dat u het geneesmiddel aan het betreffende kind gegeven heeft; controleer de uiterste gebruiksdatum regelmatig; bewaar het geneesmiddel volgens voorschrift; zorg dat er een schriftelijke procedure aanwezig is hoe gehandeld moet worden in geval van een calamiteit met een geneesmiddel, inclusief telefoonnummers wie in welk geval gewaarschuwd dient te worden.

5. Voedselveiligheid Uit schattingen blijkt dat in Nederland jaarlijks meer dan één miljoen mensen maag/-darmklachten krijgt door voedselinfecties en –vergiftigingen. Bij jonge kinderen kunnen de gevolgen zeer ernstig zijn. Om de gezondheid van kinderen te kunnen waarborgen, is het van belang dat een aantal maatregelen rondom voedingsverzorging wordt getroffen die ertoe leidt dat de veiligheid van de verstrekte voeding gegarandeerd is. In een gastgezin zijn de kinderen over het algemeen alleen overdag aanwezig. Tussen de middag wordt veelal een broodmaaltijd genuttigd in het gastgezin. De gastouder verzorgt zelf de broodmaaltijd. In een gastgezin zijn de kinderen na schooltijd aanwezig en wordt een broodmaaltijd of een warme maaltijd genuttigd.

5.1 Zuigelingenvoeding 5.1.1 Flesvoeding Poedervormige zuigelingenvoeding is een kwetsbaar product. Aangelengd met water is het een goede voedingsbodem voor bacteriën. Het moet altijd gekoeld worden bewaard. Door de ouders meegenomen aangelengde zuigelingenvoeding mag niet door de gastouder worden gebruikt, omdat de voeding te lang buiten de koeling kan zijn geweest. Wel kan de zuigelingenvoeding in poedervorm worden meegenomen, zodat de voeding bij de gastouder kan worden gemaakt.



5.1.2 Afgekolfde moedermelk Afgekolfde moedermelk moet tijdens het vervoer naar het gastgezin koel worden gehouden. • • • •

zet de gekoelde moedermelk bij het gastgezin zo snel mogelijk in de koelkast bij 4 °C; ontdooi diepgevroren moedermelk in de koelkast. Als deze voor de voeding niet tijdig is ontdooid, kan ze onder de kraan met stromend lauw (ongeveer 20 °C) water worden ontdooid; maak meegebrachte moedermelk op de dag van aanleveren op; gooi de overgebleven melk weg.

5.1.3 Bereiden en verstrekking flesvoeding Bereid flesvoeding op de volgende wijze: • • • •

gebruik een goed te reinigen fles; zorg ervoor dat ieder kind een eigen fles en speen heeft; gebruik een fles die een wijde opening heeft en glad van binnen is, de fles mag geen ribbels of oneffenheden vertonen; gebruik een fles met een goed leesbare maatverdeling.

Ga als volgt te werk: • • • • • • • • • • • • •

lees de gebruiksaanwijzing op de verpakking en volg deze zorgvuldig op; gebruik alleen voeding die is voorzien van naam en houdbaarheidsdatum; was de handen goed met water en zeep, droog ze af met een schone handdoek of met een wegwerphanddoek (papier); maak de flesvoeding klaar op een plek die strikt gescheiden is van de verschoonplek; gebruik koud leidingwater uit de kraan (mits dit niet via loden leidingen wordt aangevoerd); verwarm, bij het maken van de fles voor direct gebruik, het water tot een temperatuur waarbij het poeder het beste oplost; gebruik, bij het klaarmaken van de voeding voor de hele dag, gekookt leidingwater dat is afgekoeld; bewaar zuigelingenvoeding die voor de hele dag wordt bereid bij 4 ºC; bewaar de flesvoeding niet in de koelkastdeur; gooi overgebleven voeding aan het eind van de dag weg; bewaar tijdens het voeden de voeding ten hoogste één uur buiten de koelkast; zet een gedeeltelijk leeggedronken fles niet terug in de koelkast, maar gooi de rest weg; reinig de fles meteen na gebruik.

Moedermelk en van poeder bereide flesvoeding mogen in de magnetron worden verwarmd. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


Indien de babyvoeding op een te hoge temperatuur komt, kunnen waardevolle elementen uit de melk worden aangetast. Het is dus van belang dat, ongeacht de verhittingsbron (pannetje, flessenwarmer of magnetron), de tijd van verhitting zorgvuldig in de gaten wordt gehouden. Bij verhitting in de magnetron is de temperatuur afhankelijk van de tijd, het vermogen en de hoeveelheid voeding. Daar in de magnetron ongelijkmatige verwarming plaatsvindt, kunnen zogeheten ‘hotspots’ ontstaan. Het is daarom noodzakelijk het flesje na opwarmen goed te schudden. De temperatuur van de voeding is aan de buitenkant van het flesje niet goed te voelen. •

controleer daarom de temperatuur door een druppel op de binnenkant van de pols.

5.2 Voedselallergie en –intolerantie Bij voedselallergie en voedselintolerantie ontstaan ongewenste reacties na het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Consumptie van het voedingsmiddel, waar de voedselallergie en voedselintolerantie voor bestaat, inclusief de producten waar het betreffende voedingsmiddel als ingrediënt in is gebruikt, geeft gezondheidsklachten. Deze klachten kunnen zeer ernstig zijn. Om te voorkomen dat een kind met een voedselallergie of voedselintolerantie gezondheidsklachten krijgt, is het noodzakelijk dat het een dieet volgt. Het voedingsmiddel waar de allergie voor bestaat (koemelk bijvoorbeeld) mag immers niet meer (of bij intolerantie slechts in beperkte hoeveelheid) in de voeding voorkomen. Daarom is het van belang dat bekend is wat de samenstelling van de verstrekte voeding is. Afhankelijk van de ernst van de intolerantie of allergie moeten extra voorzorgsmaatregelen worden genomen, zoals het gebruik van apart bestek en dergelijke. • •

zorg ervoor dat de gezondheidskenmerken van de kinderen bekend zijn; bepaal in samenspraak met de ouder/verzorger van het kind welke maatregelen noodzakelijk zijn.

6. Hygiëne in zandbakken en zwemgelegenheden 6.1 Buitenzandbak Zand van buitenzandbakken kan op verschillende manieren verontreinigd zijn. In de zandbakken kunnen allerlei biologische verontreinigingen worden aangetroffen zoals etensresten en natuurlijk materiaal zoals bladeren en gras. Deze verontreinigingen zijn op zichzelf niet gevaarlijk. Er is wel een risico dat muizen, ratten en vogels op de etensresten afkomen, waardoor uitwerpselen in het zand terechtkomen. Limonade en snoep kunnen mieren, wespen en bijen aantrekken. Deze insecten leveren naast ongemak ook gevaar op door steken. In de zandbak kunnen zich fysische verontreinigingen bevinden, zoals onder meer stenen, bouwafval, straatvuil, glas, plastics, blikjes en sigarettenpeuken. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


Deze zichtbare vervuiling kan een negatieve invloed hebben op de veiligheid van spelende kinderen maar kunnen bij een dagelijkse controle van het zand onmiddellijk worden verwijderd. Vervolgens kan zand microbiologisch vervuild zijn. Denk hierbij aan besmetting met spoelwormen als gevolg van het in contact komen met de eitjes uit de ontlasting van honden en katten. Onder optimale omstandigheden duurt de ontwikkeling tot het besmettelijke stadium van de eitjes 3 tot 4 weken. Deze ontwikkeling vindt plaats in het zand. Als kinderen in contact komen met deze eitjes kunnen zij besmet raken. Meestal gaat de besmetting ongemerkt voorbij. Klachten die daarna op kunnen treden zijn onder andere buikpijn, verminderde eetlust en bloedverlies bij de ontlasting. Op basis van bovenstaande informatie kunnen, door het nemen van maatregelen, mogelijke gezondheidsklachten worden voorkomen. Om de besmettingsrisico’s in te perken is het belangrijk dat preventieve maatregelen worden getroffen. De belangrijkste maatregel is het weren van katten en honden uit de zandbak. Daarbij is onderstaande van belang: •

• • • • • • •

span een vochtdoorlatende afdekking over de zandbak waarmee wordt voorkomen dat honden en katten gebruik maken van de zandbak en water en zon hun reinigende werking kunnen doen. Let erop dat er een ruimte van ongeveer tien centimeter tussen het net en het zand overblijft; inspecteer visueel het zand voor gebruik, indien het niet wordt afgedekt; schep uitwerpselen van honden en katten met ruim zand eromheen weg; gebruik buitenspeelgoed niet binnen; voorkom dat kinderen eten of drinken in de zandbak. Zoetigheid trekt mieren, wespen en bijen aan; plaats de zandbak bij voorkeur half in de schaduw en half in de zon; plaats een zandbak nooit in een donkere hoek of op een vochtige plaats; laat kinderen na het spelen in het zand de handen wassen.

Wanneer moet het zand worden ververst? Het is niet noodzakelijk dat het zand jaarlijks wordt ververst. •

vervang het zand bij niet te verwijderen vervuiling van het zand, bijvoorbeeld bladeren, steentjes en ontlasting die er mogelijk langer dan drie weken in heeft gelegen. Dit omdat de ontwikkeling tot het besmettelijke stadium van de spoelwormeitjes die in de ontlasting aanwezig kunnen zijn drie tot vier weken duurt.

6.2 Zandwatertafel Zandwatertafels kunnen zowel binnen als buiten geplaatst worden. Binnen heeft een zandwatertafel de voorkeur omdat het zand dan minder in de kleren gaat zitten en minder verspreid wordt.



Bij gebruik van een zandwatertafel zijn de volgende punten van belang: • •

• • • •

let op de plaats van de zandwatertafel. Een zandtafel in de hoek van de groepsruimte of in een aparte ruimte zal ervoor zorgen dat het zand niet zoveel verspreid wordt; vernieuw het zand in de zandwatertafel minimaal viermaal per jaar. Als er met water in de zandbak wordt gespeeld, blijft het zand nat. Daarbij is de ruimte warm waardoor er gemakkelijk bacteriegroei kan optreden. Het zand moet dan vaker vernieuwd worden; voorkom stofvorming doordat het zand te droog wordt. Bevochtig dan het zand een beetje; houd de omgeving van de zandwatertafel goed schoon; laat de kinderen niet eten of drinken bij de zandwatertafel; laat de kinderen na het spelen aan de zandwatertafel de handen wassen.

Bovenstaande richtlijnen gelden ook bij een grote zandbak binnen. Indien er niet met water gespeeld wordt en eventuele zichtbare verontreiniging direct verwijderd wordt, kan het vernieuwen van het zand in een grote zandbak beperkt worden tot eenmaal per jaar.

6.3 Buitenzwembadjes In het gastgezin zet men tijdens warme zomerdagen wel eens een zwembadje buiten neer. Deze badjes zullen afhankelijk van het weer doorgaans maar tijdelijk in gebruik zijn. Onder tijdelijk wordt hier verstaan een gebruiksperiode korter dan een maand. Omdat een goede hygiëne ook van belang is voor de badjes die maar een korte periode achtereen in gebruik zijn, worden voor het gebruik een aantal richtlijnen gegeven. • • • •

•

reinig het bad vóór gebruik en voordat deze met water wordt gevuld (verwijder reinigingsmiddelen goed) ; vul het bad met water van drinkwaterkwaliteit; verschoon het water dagelijks (geen pompen of chloor gebruiken) ; voorwerpen en attributen waarmee kinderen en het zwem- en badwater in contact komen dienen van materialen vervaardigd te zijn die gemakkelijk gereinigd kunnen worden. Bijvoorbeeld: - trapjes: gecoat staal, roestvast staal, eventueel kunststof; - drijflijnen: kunststof; - springvoorzieningen: gecoat staal, roestvast staal, loopvlakken van kunststof; - spelmaterialen: kunststof; - vlonders: kunststof (geen hout); - afdekdekens: kunststof. zorg dat vloeren die met blote voeten worden betreden geen aanleiding geven tot ongevallen, met het oog op gladheid en oneffenheden;



• • • •

zorg dat wanden en bodem van het bassin/zwembadje zijn afgewerkt met waterdicht en vlak materiaal en geen aanleiding geven tot ongevallen; tref maatregelen om te voorkomen dat (huis)dieren in het water kunnen komen; tref maatregelen om te voorkomen dat bladeren, gras en vuil in het bassin waaien of worden ingelopen; houd naast het water in het bassin/zwembadje ook de omgeving van het bassin/zwembadje goed schoon.

7. Infectieziektenbestrijding 7.1 Melding bij de GGD Op basis van artikel 7 van de infectieziektenwet dient het gastouderbureau contact op te nemen met de GGD, afdeling Infectieziekten, bij het optreden van een ongewoon aantal aandoeningen van vermoedelijk infectieuze aard, zowel bij kinderen als bij de gastouder. Meld het optreden van een ongewoon aantal van de hieronder genoemde aandoeningen van vermoedelijk infectieuze aard: • • • • •

diarree indien meer dan eenderde deel van de groep in één week klachten heeft; geelzucht bij één geval; huiduitslag (vlekjes) bij twee of meer gevallen binnen twee weken in dezelfde groep; schurft (of verdenking van schurft) bij twee of meer gevallen in dezelfde groep; andere ernstige aandoeningen van vermoedelijk infectieuze aard. Denk hierbij aan meerdere gevallen van bijvoorbeeld longontsteking of hersenvliesontsteking in korte tijd.

Verzamel, indien er een vermoeden is van één van de bovenstaande ziektebeelden, de volgende gegevens van de zieken: • • • • • • •

aantal zieken (kinderen en gastouders); datum eerste ziektegeval; datum eerste ziekteverschijnselen; aard en omvang van de klachten; huisarts van zieken; aantal ziekenhuisopnames; aantal overledenen.

7.2 Weren van kinderen Voor de meeste infectieziekten geldt dat besmetting al plaatsgevonden heeft voordat de diagnose wordt gesteld. Eventuele besmetting heeft dan al plaatsgevonden voordat het kind daadwerkelijk ziek wordt. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


Bescherming van de gezondheid van de groepsgenoten zal dan ook zelden een reden zijn om het kind niet toe te laten. Het weren van zieke kinderen is alleen nodig bij enkele zeer ernstige infectieziekten. Overleg met de GGD kan wenselijk zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kinderen die met geelzucht van vakantie terug komen en dus nog geen groepsgenoten hebben kunnen besmetten. Wering is altijd van toepassing op kinderen met buiktyfus, paratyfus, bloederige diarree en open TBC.



8. Bijlagen 8.1 Techniek handen reinigen 8.1.1 Handen wassen • • • • • • •

draai de kraan (resp. kranen) open, zodanig dat de temperatuur van het water behaaglijk is voor de handen en het water flink stroomt; maak de handen nat en voorzie ze vervolgens van een laag vloeibare zeep uit een dispenser; wrijf de handen vervolgens gedurende tien seconden goed over elkaar: vingertoppen, duimen en gebieden tussen de vingers en polsen moeten goed worden ingewreven; spoel af onder flink stromend water, waarbij het water van bovenaf naar de vingertoppen toe moet vloeien. Droog de handen goed af met een papieren handdoek, ook tussen de vingers en rond de polsen; sluit de kraan met de elleboog of met de papieren handdoek; werp de gebruikte handdoek in de daarvoor bestemde afvalbak; wrijf de handen, indien gewenst, in met een beschermende handcrème.

8.1.2 Handen desinfecteren • •

voorzie de droge handen van zoveel handalcohol als in het kuiltje van je handpalm past. (Dit komt overeen met één volle slag uit de dispenser) ; wrijf de handen nu gedurende ongeveer dertig seconden zorgvuldig over elkaar tot de handen droog zijn. Ook de vingertoppen, duimen en gebieden tussen de vingers en de polsen moeten grondig met de handalcohol worden ingewreven.

8.2 Schoonmaakhandelingen 8.2.1 Dagelijks vloeronderhoud Stofwissen Het stofbindend (m.b.v. stofwisdoek) verwijderen van stof en losliggend vuil van een vlakke, gesloten vloer. Het stofbindende karakter van een stofwisdoek kan worden verkregen door een elektrostatische lading,een olie-impregnatie of een bepaalde structuur. Vegen Het handmatig of machinaal verzamelen van los vuil. Bijtippen Het plaatselijk verwijderen van zichtbaar losliggend stof en vuil van tapijt m.b.v. een stofzuiger of rolveger of door oprapen. Stofzuigen Het met behulp van een stofzuiger verwijderen van losliggend stof en vuil van een loer. Protocol hygiëne PRO/AKN/ABL/HYG/001


Moppen Het met een uitgeperste mop verwijderen van licht (enkelvoudig) aangekleefd vuil van een waterbestendige vloer. N.B. Voorafgaand dient u het vloeroppervlak droog te reinigen! Moppen Het inzetten van de vloer met de mop waarna met (tweevoudig) de uitgeperste mop in een tweede handeling een vloer wordt drooggemaakt. N.B. Voorafgaand dient u het vloeroppervlak droog te reinigen! Schrobben Handmatige of machinale natte reiniging waarbij behalve van een reinigingsmiddel gebruik wordt gemaakt van een schrobborstel. Hierbij wordt de beschermlaag of het afwerkmateriaal niet aangetast. N.B. Voorafgaand dient u het vloeroppervlak droog te reinigen!

8.2.2 Dagelijks interieur- en sanitaironderhoud Stof afnemen Het al dan niet klam/vochtig verwijderen van stof in het interieur zoals inventaris, randen, richels, vensterbanken en overige horizontale vlakken. Reinigen Het reinigingsmiddel wordt gedoseerd in een emmer waarbij een werkdoek in de emmer wordt gespoeld om vervolgens klam/vochtig het interieur of sanitair te reinigen. Nat reinigen Methode van interieur- en sanitairreiniging waarbij het reinigingsmiddel wordt gedoseerd in een emmer en waarbij een werkdoek in de emmer wordt gespoeld om vervolgens het interieur of sanitair nat te reinigen. Sproeimethode Werkmethode voor het reinigen van interieur en sanitair waarbij gebruik gemaakt wordt van een sproeiflacon met gebruiksklare oplossing. Periodiek interieur en sanitair onderhoud Bij het periodieke schoonmaakonderhoud wordt gebruik gemaakt van alle hierboven omschreven schoonmaakhandelingen. Om ergonomische redenen zijn diverse soorten hulpmaterialen leverbaar. Bij periodiek schoonmaakonderhoud wordt vervuiling verwijderd zoals stof, aangehecht vuil, beschermlagen etc., waarvoor om hygiënische, esthetische of economische redenen geen noodzaak bestaat de handeling dagelijks uit te voeren.



8.2.3 Schoonmaakmiddelen Dagelijkse interieurreiniger Een neutraal reinigingsmiddel dat door chemische samenstelling geschikt is voor specifieke toepassing in het interieuronderhoud. Dagelijkse sanitairreiniger Een reinigingsmiddel dat door chemische samenstelling geschikt is voor specifieke toepassing in het sanitaironderhoud; het voorkomt kalkaanslag en gaat de opbouw van kalkzeep tegen. Dagelijkse vloerreiniger Een reinigingsmiddel dat door chemische samenstelling geschikt is voor specifieke toepassing in het vloeronderhoud. (Periodieke) ontkalkmiddel Een periodiek zuur reinigingsmiddel voor het verwijderen van kalk- en roestaanslag in onder andere toiletpotten en kranen. Periodieke sanitairreiniger Een periodiek reinigingsmiddel dat door de chemische samenstelling kalkaanslag, kalkzeep en huidvetten verwijdert. Sproeireiniger Reinigingsmiddel in gebruiksklare oplossing voor gebruik bij het dagelijkse interieuronderhoud.

8.2.4 Schoonmaakmaterialen Het is belangrijk de schoonmaakmaterialen dagelijks en/of na de werkzaamheden op de juiste wijze te reinigen, te drogen en op te ruimen en indien nodig te vervangen. Zo kan men voorkomen dat oppervlakken en voorwerpen besmet raken door het gebruik van vuil schoonmaakmateriaal. Stofdoeken Een stofbindende doek is voor éénmalig gebruik. Vochtige doeken na gebruik wassen met een totaalwasmiddel volgens wasvoorschrift en drogen in de droogtrommel. Stofzuiger Papierzak tijdig verwisselen. Stoffilter regelmatig verwisselen. Stofzuigermond na elk gebruik ontdoen van aangekleefd vuil. Stofwisser Na gebruik reinigen. Wisdoekje na gebruik wegwerpen. Stofwisser na gebruik ophangen.



Dweilen/moppen Na gebruik weggooien en anders minimaal dagelijks wassen met een totaalwasmiddel volgens wasvoorschrift en drogen in de droogtrommel. Emmers Na gebruik goed schoonspoelen met heet water en daarna goed drogen. Indien een emmer goed wordt gedroogd, hebben Gramnegatieve bacteriën geen kans om te groeien waardoor er geen verspreiding kan plaatsvinden. Microvezeldoekjes Gebruik de microvezeldoekjes altijd zonder chemicaliën. Maak de doekjes alleen klam/vochtig onder de kraan. Het is dus niet nodig de doekjes in een emmer nat te maken en uit te wringen. Spoel de microvezeldoekjes tussentijds niet uit. Doe doekjes die vervuild raken, direct in de was. Was de doekjes bij een temperatuur van tenminste 60 ºC zonder wasverzachter. Droog de doekjes en bewaar deze tot gebruik droog. Bevochtig de doekjes vlak voor gebruik. Het is niet de bedoeling dat de doekjes na de wasprocedure vochtig worden opgeslagen. Kunststofborstels Na gebruik grondig met heet water uitspoelen, uitslaan en ophangen. Bezems, trekkers e.d. Van aanhangend vuil ontdoen. Hang het materiaal op om te zorgen dat eventueel vocht er uit kan druppelen en de bezemharen niet uit elkaar gaan staan. Emmers, kunststof borstels, bezems, trekkers etc. die gebruikt zijn bij de reiniging van iets dat mogelijk besmet was met bloed. Na reiniging minstens vijf minuten desinfecteren. De werkwijze is hierbij als volgt: • • • • • • •

trek plastic handschoenen aan; draag een veiligheidsbril; ventileer de ruimte waarin gewerkt wordt (zet een raam open) ; reinig het instrument met een allesreiniger; spoel het instrument na met schoon water en droog het met een schone doek of papier; dosering 1000 ppm chloor; los één chloortablet op in anderhalve liter handwarm water. Hierbij wordt uitgegaan van tabletten met 1,5 gram actief chloor per tablet. Er zijn ook tabletten in de handel met 1,0 gram actief chloor per tablet, in dat geval moet er één tablet worden opgelost in één liter water.

Zorg dat de materialen die gedesinfecteerd moeten worden gereinigd, afgespoeld en gedroogd zijn. •

dompel de gereinigde materialen onder in het water met chlooroplossing;



• • • • • •

laat de materialen minimaal vijf minuten ondergedompeld liggen; neem de materialen met schone handschoenen uit de bak; spoel ze na met schoon water; leg ze te drogen op een schone doek; berg ze bij voorkeur op in een schone lade of kast; gooi de chlooroplossing na gebruik weg.

Materiaalwagen Wekelijks huishoudelijk reinigen. Sopdoeken Na gebruik wegwerpen of wassen op 60 °C. Laat nooit natte sopdoeken in emmers staan. Dit om uitgroei van bacteriën in de natte doekjes te voorkomen. Sponzen Niet gebruiken omdat een spons niet goed te drogen is en dus gemakkelijk een voedingsbodem kan worden voor de uitgroei van micro-organismen. Toiletborstel Na gebruik goed naspoelen en regelmatig vernieuwen. Berg de schoonmaakmaterialen en -middelen op in een aparte werkkast met uitstortgootsteen. De werkkast minimaal éénmaal per maand huishoudelijk reinigen.

8.2.5 Werkwijze desinfecteren Voordat iets gedesinfecteerd kan worden moet er eerst gereinigd worden. Begin met schoon schoonmaakmateriaal en draag wegwerphandschoenen en eventueel een bril om uzelf te beschermen. Kleine oppervlakken (< 0,5 m²) • • • • • •

trek wegwerphandschoenen aan; neem bevuiling op met keukenpapier; gooi vervuild papier en handschoenen direct weg; reinig het oppervlak met een schoonmaakmiddel; spoel het oppervlak na met schoon water en droog het met een schone doek of papier; dep op de plek waar de bevuiling zat met alcohol (70%) en laat de alcohol aan de lucht drogen.

Grote oppervlakken (> 0,5 m²) • • •

trek wegwerphandschoenen aan; neem bevuiling op met keukenpapier en gooi deze weg in een plastic vuilniszak. Gooi ook de handschoenen direct weg; reinig het oppervlak met een schoonmaakmiddel;



• • • • •

spoel het oppervlak na met schoon water en droog het met een schone doek of papier; maak een oplossing met chloor volgens het voorschrift; bevochtig het oppervlak hiermee en laat het minimaal vijf minuten inwerken; spoel het oppervlak na met schoon water; gooi na het desinfecteren de schoonmaakmaterialen weg of was ze op 60 °C.

Werkvolgorde voor voorwerpen die ondergedompeld kunnen worden • • • • • • • • • • • •

controleer of de te desinfecteren voorwerpen gedesinfecteerd kunnen worden; trek wegwerphandschoenen aan; reinig het voorwerp met een schoonmaakmiddel; spoel het voorwerp na met schoon water en droog het met een schone doek of papier; maak een oplossing met chloor volgens het voorschrift; zorg dat de voorwerpen die gedesinfecteerd moeten worden goed gereinigd, afgespoeld en gedroogd zijn; dompel de gereinigde voorwerpen onder in het water met chlooroplossing; laat de voorwerpen minimaal vijf minuten ondergedompeld liggen; neem de voorwerpen met schone handschoenen uit de bak; spoel ze na met schoon water; leg ze te drogen op een schone doek; gooi de chlooroplossing na gebruik weg.



Naam. Trefwoorden

Recommend Documents