Na-isolatie van niet-woongebouwen Luk Vandaele WTCB – Energie en Binnenklimaat
1
Inhoud ◘ ◘ ◘ ◘
Isoleren vroeger en nu Wat hebben we geleerd? Nieuwe ontwikkelingen Uitdagingen
2
1
Het gebouwenpark in België In België o 4.435.000 gebouwen o 82% residentiële gebouwen • 3.650.000 gebouwen ▪ 95% ééngezinswoningen
• 5.229.000 woningen
o 18% niet residentiële gebouwen
Residentiële gebouwen
België
VL
Wal
BXL
3 654 338
2 197 301
1 295 733
161 304
Eengezinswoningen
3 483 010
2 087 863
1 265 929
129218
Appartementen
171 328
109 438
29 804
32 086
Niet-residentiële gebouwen Totaal
781 500
418 074
330 529
32 897
4 435 838
2 615 375
1 626 262
194 201
Bron NIS 2013 3
Kantoor 2000 Gemiddelde U-waarden en K-peil (50 kantoorgebouwen)
16de Isolatiedag
29/09//2015
4
2
Renovatie Kantoorgebouw B WTCB te Limelette
• • • • •
2 verdiepingen Totale vloeroppervlakte: 1120 m² 36 kantoren (672 m²) ± 65 personen Renovatie 1998 16de Isolatiedag
29/09//2015
5
Renovatie gebouw B WTCB te Limelette naar PROBE (1998) o o o o o o o o
Pragmatische renovatie Dakisolatie Beglazing U 1,1 W/m²K Verwarming: HR-ketel, BEMS, thermostatische kranen Vraaggestuurde ventilatie Automatische zonwering Nachtventilatie voor passieve koeling Efficiënte verlichting met daglichtcompensatie
29/09//2015
16de Isolatiedag
6
3
Vóór isolatie
(enkel glas)
Enkel glas (U = 5.2 W/m²K)
8°C 3°C
0°C
Spouw, niet-geïsoleerd: U = ...1.3 W/m²K 7
HR-beglazing
- low-e coating - gasvulling
Single glazing (U = 5.2 W/m²K) HR-beglazing (U = 1.1 W/m²K)
10-11 °C
13°C
10-11°C
Spouw, niet-geïsoleerd: U = ...1.3 W/m²K
9°C 8
4
0
79
85
92
105
116
112
100
129
200
189
Effect isolatie op K-peil
K-level
9
PROBE Pragmatic Renovation of Office buildings for a Better Environment
10
5
Renovatie Onthaalgebouw WTCB
16de Isolatiedag
29/09//2015
11
Renovatie Onthaalgebouw WTCB o o o o o o o o o o o
Renovatie tot BEN-gebouw 1935 m², 8700 m³ Ew 25 K 22 Ug = 0,60 Uw= 0,85 … 0,91 W/m²K Uvl = 0,11 … 0,25 Udak = 0,10 Um = 0,14 Dubbele geventileerde gevel Nachtventilatie voor passieve koeling WP met geothermisch boorveld LED-verlichting PV 35 kWp 29/09//2015
16de Isolatiedag
12
6
Renovatie Onthaalgebouw WTCB
16de Isolatiedag
29/09//2015
13
16de Isolatiedag
29/09//2015
14
Renovatie Onthaalgebouw WTCB
7
Uitvoeringsdetails
16de Isolatiedag
29/09//2015
15
16de Isolatiedag
29/09//2015
16
Uitvoeringsdetails
8
Renovatie Onthaalgebouw WTCB 24.09.2015
16de Isolatiedag
29/09//2015
17
Inhoud ◘ ◘ ◘ ◘
Isoleren vroeger en nu Wat hebben we geleerd? Nieuwe ontwikkelingen Uitdagingen
18
9
Invloed van uitvoeringskwaliteit... wandisolatie IR-opname buiten
Annex 58 Reliable building energy performance characterisation based on full scale dynamic measurements
U (W/m²K) Isolatie
Zorgvuldige uitvoering
Slechte uitvoering
Berekend
Gemeten Zorgvuldig
Slechte uitvoering
Minerale wol
0.22
0.21 ± 0.01
0.35 ± 0.04
XPS Deelvulling
0.21
0.22 ± 0.01
0.86 ± 0.01
XPS Volledige vulling
0.20
0.21 ± 0.01
0.65 ± 0.14
Bron : Hens et al. 2007
Evaluatie van koudebruggen Van temperatuurfactor tot geïntegreerde gebouwsimulatiemodellen
Koudebruggen zijn belangrijk aandachtspunt bij na-isolatie
10
Koudebruggen en navulling o Traditionele details met spouwsluitingen
o Koudebrug blijft, maar: Warmer binnenoppervlak Kleiner risico op schimmel & condensatie bij gelijk binnenklimaat
Luchtspouw
Nagevulde spouw
Bouwknopen worden meegerekend in de EPB ◘ In voege vanaf: Vlaanderen: 01/2011
EPB - aanvaarde bouwknoop Voldoet aan één van de
BASISREGEL(S)
BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen
BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen
En/of
Voldoet aan
Ψe ≤ Ψe,lim
BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand
11
Luchtdichtheid wordt zeer belangrijk
… 2019 …2021 Bijna energie neutraal
BUILD TIGHT VENTILATE RIGHT Zeer luchtdicht bouwen impliciete eis
Energieefficient ventileren wordt essentieel
Goede prestaties in luchtdichtheid vanaf het ontwerp!
1. Luchtdicht ontwerpen
2. Keuze van installaties en doorboringen
3. Luchtdicht bouwen
4. Prestatie meten 24
12
TV Luchtdichtheid van gebouwen
Papierversie Elektronische versie met uitvoeringsdetails
25
Inhoud ◘ ◘ ◘ ◘
Isoleren vroeger en nu Wat hebben we geleerd? Nieuwe ontwikkelingen Uitdagingen
26
13
Instrumenten voor kwaliteitsbewaking
Wetgeving Normen Technische specificaties Technische informatie Technische goedkeuring Certificatie Opleiding …
Superisolerende materialen Bron
Mineraal
Synthetisch
Biomassa (plantaardige, dierlijke, …)
‘Superisolerende’
Minerale wol (MW) Cellulair glas (CG)
Geëxpandeerd polystyreen
Houtvezel (WF)
Aerogels
(EPS)
Geëxp. Kurk (ICB)
VIP
Geëxpandeerd perliet (EPB)
Geëxtrudeerd polystyreen
Cellulose
…
Geëxpandeerd vermiculiet
(XPS)
Katoen
(EVB)
Polyurethaan (PU)
Hennep
…
Fenolschuim (PF)
Vlas
Polyethyleen (PEF)
Eendenveren
…
Schapenwol
Fabricatie Fabriek
… Op werf
Minerale wol (MW)
Polystyreen parels (EPS)
Cellulose
Aerogels
Geëxpandeerd perliet (EP)
Ingespoten polyuret. (PU)
Hennep
…
Geëxfolieerd vermiculiet
Gespoten polyuret. (PU)
Stro
(EV)
Ureumformaldehydeschuim
Katoen
Geëxpandeerde kleikorrels
(UF)
…
(LWA)
…
… 28
14
Superisolerende materialen Warmtegeleidbaarheid
Aerogel : λ ≈ 0.014 … 0.019 W/mK VIP: λ ≈ 0.007 … 0.008 W/mK 29
Superisolerende materialen Hoe de warmtegeleidbaarheid verminderen? ◘ Door de lucht te vervangen door een beter isolerend gas (bv : PUR)
◘ Door de poriëngrootte van het materiaal te verkleinen (nanogestructureerde materialen of nanoporeuze materialen), bij atmosferische druk (bv : aerogel)
◘ Door de in de poriën ingesloten lucht te verwijderen door in het materiaal een vacuüm te creëren (VIP)
30
15
Aerogel Isolerende materiaal o.b.v. aerogel
ASPEN - Spaceloft
λ = 0.015 W/mK 31
Aerogel Isolerend materiaal (composiet) Paneel + gipsplaat
Paneel
ROCKWOOL - Aerowool
λ = 0.019 W/mK 32
16
Aerogel Systemen voor de thermische isolatie van gevels Binnenisolatie
STO – StoTherm In Aevero
λ = 0.016 W/mK
33
VIP Een vacuümisolatiepaneel bestaat uit …
IEA Annex 39
MICROTHERM - SlimVac
34
17
VIP Thermische isolatie van de gebouwschil
POREXTHERM- Vacupor
MICROTHERM, SlimVac
35
Prefab gevelrenovatie Astrid Tijskens, eindwerk ir.-arch.2015
16de Isolatiedag
29/09//2015
36
18
Demo KULeuven Wiskundegebouw Ueq = 0,18 W/m²K Ug = 0,6 W/m²K HT = 5508 Æ 600 W/K QHEAT = 700000 Æ 254000 kWh Kost : 716 000 € TVT 21,5 – 28 jaar
16de Isolatiedag
29/09//2015
37
Energierenovatie van gebouwen DE UITDAGING VAN DE KOMENDE TIENTALLEN JAREN
Nood aan RENOVATIEPACT voor Niet-Woongebouwen! -80…-90%
-20…30% 38
19
