Na een volgeladen zomerseizoen, goed gevuld met vers Midden-Delflanddrukwerk,

nummer 128 /eenenderti gs te j aargang nr. 3, s eptemb er 2007

2

Colofon Midden-Delfkrant nr. 128 Uitgave van de Midden-Delfland Vereniging Verschijnt viermaal per jaar. Losse nummers € 3,00 Gedrukt op chloorvrij gebleekt papier. Redactie Arie van der Kooij Ankie Maessen (eindredacteur) Pia van Oord (hoofdredacteur) Frits van Ooststroom Joke Rodenburg-van der Ende Redactie-adres Midden-Delfkrant, Kasteellaan 3, 2636 HW Schipluiden, [email protected] Basis lay-out Frits van Ooststroom, Stad en Streek Cultuurhistorie

Redactioneel

Na een volgeladen zomerseizoen, goed gevuld met vers Midden-Delflanddrukwerk, hebt u weer een gewone Midden-Delfkrant in uw hand. We pakken de draad op van het jubileumjaar en blikken terug op een waterrijke Midden-Delfland Dag, een fantastisch bruiloftsmaal van Vermeer en op 30 jaar schrijven over natuur en landschap in de Midden-Delfkrant. Het portret van een markante MiddenDelflander is dit keer van Jacob Dijkshoorn, een veelzijdig agrariër aan de Westgaag. Er wordt gewandeld met Frits van Ooststroom en Jan van den Berg en Holland College schrijft zijn tweede bijdrage. Er is weer een aflevering van de rubrieken Gevelsteen

en Streekproducten en de archeologie is tweemaal paraat: in een blootgelegde molenfundering en in de reconstructie van een huisje op het duin bij de AWZI. Tenslotte verwelkomen we dit najaar weer een nieuwe columnist. Voor de derde serie neemt Jaap van Duijn het stokje over van Ben van der Velde. Hem danken we hartelijk voor de reflecties waarin wij mochten delen en wij stellen u zijn opvolger voor: Jaap van Duijn is econoom, oud-topman van Robeco en hij volgt de ontwikkelingen in MiddenDelfland al 25 jaar van nabij. Op de achterpagina leest u zijn pleidooi voor effectief niks doen.

Productie en druk Drukgroep Maasland, Maasdijk-Coldenhove Overname van artikelen is in vele gevallen mogelijk in overleg met de redactie. Kopij en suggesties voor kopij zijn van harte welkom bij de redactie. Verantwoording Publicatie van artikelen behoeft niet te betekenen dat de daarin vervatte meningen het inzicht van de Midden-Delfland Vereniging weergeven. Abonnementen op de Midden-Delfkrant zijn alleen mogelijk door lid te worden van de Midden-Delfland Vereniging. De minimum contributie bedraagt € 15,- per jaar. Aanmelding door storting op postrekening 3928463 ten name van de MiddenDelfland Vereniging te Maassluis, onder vermelding van ‘nieuw lid’. U kunt ook bellen: (010) 591 90 93 of schrijven: ledenadministratie Midden-Delfland Vereniging, Albert Schweitzerdreef 305, 3146 AP Maassluis. Opzegging van het lidmaatschap/abonnement uitsluitend schriftelijk aan de ledenadministratie. Opzegging kan slechts geschieden tegen het einde van het verenigingsjaar en met inachtneming van een opzegtermijn van vier weken. Web si te www.middendelflandvereniging.nl

Inhoud Redactioneel / 2 Boerenverstand / Govert van Oord / 3 “Vanaf mijn ontbijttafel zie ik de kerktoren van Schipluiden” Wandelen met Frits van Ooststroom / Marjan Overgaag / 4 Veelzijdige boer op de bres Portret van een Midden-Delflander: Jacob Dijkshoorn / Gemma van Winden / 6 Nieuwe steentijd zichtbaar Duin, houten huis en hekwerk in de Harnaschpolder / Drs. J.P.Flamman / 8 Watersportactieplan Afmeervoorzieningen en kanorouteplan / Jos Hörst-Snellenberg / 9 Natuur en landschap en de vergetelheid 30 jaar Midden-Delfkrant / Govert van Oord / 10 Midden-Delfland Dag 2007 Neptunus bezoekt Midden-Delfland / 12 Boerenbruiloft in Midden-Delfland Bruiloft van Johannes Vermeer nagespeeld tijdens boerenmaaltijd / 13 Samen eten / Henk Tetteroo / 14 Hollandse pracht / Arnold van Adrichem / 14 Groene opleidingen Holland College werkt samen met het groene bedrijfsleven / Arie van der Ende / 15 Poldertochten (1) Op een mooie septemberdag in Midden-Delfland / Jan van den Berg / 16 Landschapsontwikkelingsplan Midden-Delfland / PO / 18 Honingcaat, de gezonde smaakmaker Streekproducten uit Midden-Delfland / Hugo Koole / 18 Slinkslootmolen herontdekt Bij sloop woning komt vergeten fundering bloot / PO / 19 Prijswinnaars ‘ontwerp een koe’ op bezoek bij boer Hofstede Bericht van Vockestaert / Marsha van Pinxteren / 20 Beste Redactie / 21 Poldergedicht / 21 Gevelsteen / Pia van Oord / 21 Verenigingsnieuws / 22 Waterkaart van Midden-Delfland / 23 Uit onze winkel / 23 Niks doen / Jaap van Duijn / 24 Trekschuit weer in de vaart / 24 Nieuw hoogtepunt / 24

Foto voorzijde: Paul Meuldijk eenendertigste jaargang nr. 3, september 2007

3

Boerenverstand Het is wat met de seizoenen. Eigenlijk was iedereen na de absurd zachte winter en de hete zomer in april voorbereid op een kokende zomer. Maar het werd een waterballet, met temperaturen rond het gemiddelde. Eigenlijk gewoon een ‘Hollandse’ zomer. Er zijn ook niet voor niks zoveel spreekwoorden en gezegden in onze taal waarin het weer een rol speelt. En waarom zijn er zoveel weermannen en praat bijna iedereen in ons land over ‘het weer’? Juist, omdat het zo onvoorspelbaar en grillig is! Iedereen probeert al eeuwenlang regels te ontdekken, die ‘altijd’ geldig zijn, vooral boeren en bewoners van het platteland hebben er heel wat in pacht. We hadden dit jaar dus bijvoorbeeld gewaarschuwd kunnen zijn voor de matige zomer, want al in een Midden-Delfkrant van 20 jaar geleden las ik in een artikel de spreuk Verschaft april ons mooie dagen, dan pleegt mei daarvan de last te dragen. Oftewel elk jaar krijgt uiteindelijk zijn trekken thuis! Boeren zijn gewend aan de ‘speelsheid’ van het weer (afwisselend zon en regen, dat is de boer zijn zegen) en ze kunnen er meestal eigenlijk heel goed mee omgaan. Dat betekent wel dat er soms op zondagmiddag snel gerugd en geraapt moet worden om het gras droog binnen te krijgen, maar dat is all in the game voor de goede veehouder. Voor de techneuten en de planners onder ons ligt dat echter heel anders Het grillige weer is ze een doorn in het oog, soms zelfs een reden tot paniek. Want mensen die alles in cijfers en plannen willen onderbrengen, proberen de onvoorspelbaarheid van het weer te vertalen in de voorspelbaarheid van plannen voor waterbergingen, dijkhoogtes en pompcapaciteiten. Ga er maar aan staan, als niks meer lijkt op hoe het vroeger was met het weer! Foto Paul Meuldijk

eenendertigste jaargang nr. 3, september 2007

Dus gaan ze alles maar optellen. Het ene extreem van droogte opgeteld bij het andere extreem van regenval, plus de hoogste waterstanden in de rivieren of aan zee. Ze moeten wel, zeggen ze, want niets is immers meer uit te sluiten (hét succes van Al Gore en zijn onplezierige waarheid is doorslaand). En met alles wat je niet kunt uitsluiten, moet je dús rekening houden! Het resultaat dat uit de computers rolt toepassen in een gebied als Midden-Delfland is verbluffend, of beangstigend als u wilt. Dijken die de omvang krijgen van deltadijken, waterbergingen voor te droog weer en voor te nat weer, sloten breed, bomen weg. Want alzo spreken onze modellen! Dit stukje is natuurlijk niet zomaar een filosofietje. Het gaat over de onwaarschijnlijke gevolgen van het rekenen met alle waarschijnlijkheden. Én over wat er gebeurt als je niet leeft met het land zoals de boeren dat doen, met half toegeknepen ogen naar de wolken en wind kijken, je voorzorgen nemen als het nog kan. Maar het gaat ook over wat het gevolg is, als je niet wilt leven in het besef van afhankelijkheid van het weer en de natuur. Dit is ook geen pleidooi om niet te blijven nadenken hoe Midden-Delfland veiliger kan worden en hoe we onze voeten droog kunnen houden. Als MiddenDelfland Vereniging doen we mee aan allerlei projecten op dat gebied van het hoogheemraadschap van Delfland. Maar dit is wél een pleidooi om ruimte te laten voor het ongrijpbare en het samenspel tussen mens en natuur. Eigenlijk is dit gewoon een pleidooi om ons wat meer te oefenen in het gebruiken van ons ‘boerenverstand’.

Govert van Oord Voorzitter Midden-Delfland Vereniging

4

Wandelen met Frits van Ooststroom

“Vanaf mijn ontbijttafel zie ik de kerktoren van Schipluiden” In de ruim 35 jaar dat hij in Midden-Delfland woont, heeft hij veel zien veranderen. Frits van Ooststroom houdt van het weidse uitzicht van het groene polderlandschap. “Je kunt kilometers ver kijken. In een verstedelijkt gebied is dat uniek.” Met Frits lopen we zijn favoriete wandeling, de Holierhoekse route. “Vanuit mijn huis kijk ik uit op deze polder en ik wil daar nu graag omheen lopen.” Zijn passie is de cultuurhistorie van Midden-Delfland. Daarover zegt hij: “Natuurlijk kan ik het met je hebben over de kieviet die hier huist, maar dat is niet uniek voor dit gebied. Wel de kreekrug waar we nu op lopen. Die is wel heel specifiek voor dit gebied. En daar wil ik mij voor inzetten.” Zolang hij hier woont, zet hij zich al in voor het behoud van het groene gebied. Samen met Gerard Peet richtte hij dertig jaar geleden de Midden-Delfland Vereniging op – “Ik ben nummer 2 op de ledenlijst en Gerard is nummer 1”. Frits kwam in 1973 aan de Trekkade in

Vlaardingen wonen. “Ik woonde er nog maar net toen ik het bericht kreeg dat ons huis langs de vaart afgebroken moest worden, vanwege een plan om de dijk tussen Vlaardingen en Schipluiden te verhogen. Om dat te voorkomen begon ik een actiegroep.” Twee jaar later werden zo’n tien samenwerkende milieuwerkgroepen in MiddenDelfland betrokken bij de reconstructie van het gebied. Een jaar later – in 1977 - werd de MiddenDelfland Vereniging opgericht. “Of mijn huis er nog staat? Ja, het plan voor de dijkverhoging is niet doorgegaan. Maar ik ben er wel zes jaar mee bezig geweest.”

Het weidse uitzicht maakt Midden Delfland uniek, aldus Frits: “Jammer van de bosjes”.


Over de reconstructie zegt Frits: “Dat had voor mij niet allemaal gehoeven. En dan bedoel ik de inrichting. Kijk, die bosjes daar (hoek Breeweg/Holyweg, red) vind ik niks. Het gaat ten koste van het weidse uitzicht dat MiddenDelfland zo bijzonder maakt. Maar als het er om gaat om mensen dichtbij huis te laten recreëren, dan is dat natuurlijk wel goed.” Kanoroutes Dat er gerecreëerd wordt in Midden-Delfland blijkt ook op de zondag in augustus als wij de Holierhoekse route wandelen. Het is een heerlijke dag. Er wordt druk gefietst, gewandeld en geskeelerd. Ook bij de uitwerking van recreatieve routeplannen is Frits betrokken. Hij stelde de onlangs verschenen waterkaart met wandelen fietsroutes samen: ‘Water & Oevers in Midden-Delfland’. De in ontwikkeling zijnde kanoroutes staan daar nog niet op. “Eentje voert over de Zweth - vanaf de vaart - tot aan de Schie. Ik heb een gedeelte van die route pas gevaren. Prachtig. Totdat een pijlstaarteend met haar jongen voor mij uit vluchtte. En ze bleven maar voor mijn kano uit zwemmen. Vreselijk, dat moeten we eigenlijk niet willen. Maar het is er wel mooi kanoën.”

5

Gatweg De Holierhoekse route gaat om de gelijknamige polder aan de noordrand van Vlaardingen. De naam Holierhoek was de naam van een van de zes molens die al in 1502 de Holierhoekse en de Zouteveense Polder droogmaalden. De wandeling is 8,5 kilometer lang en gaat een stukje parallel aan de Vlaardingervaart, dan over de Willemoordseweg en Oostveenseweg naar de Harreweg en via de Woudweg en de Holyweg weer terug naar de vaart. Startpunt van deze wandeling nummer 9 is weliswaar het parkeerterrein Holy in Vlaardingen, naast het wachtlokaal van de RET, maar wij hebben de eer om te beginnen vanaf het woonhuis van Frits aan de Trekkade. In totaal zijn er 18 wandelingen uitgegeven door de Midden-Delfland Vereniging, verkrijgbaar in drie setjes (zie pag. 23). Aan alle heeft Frits meegewerkt. “Het bijzondere van deze wandeling is het cultuurhistorische thema. De Willemoordseweg bijvoorbeeld, waar we nu op lopen, – de mensen hier zeggen Gatweg -

is een van de mooiste wegen van Midden-Delfland. En de boerderij waar we langskomen, Meerzicht, is de oudste boerderij uit de omgeving. En zie je die boerderij daar. Die staat op een kreekrug. Vroeger heeft de boerderij even verderop gestaan, op een terp, maar de kreekrug bood een steviger ondergrond.” En ook de bermsloot langs de Woudweg behoort, volgens Frits, tot een van de meest schilderachtige sloten van Midden Delfland. In het voorjaar staat de gele lis er in bloei en de geriefbosjes aan de overkant maken het zeer aantrekkelijk. Sinds kort is Frits met de vut. Of hij nu meer tijd heeft om te genieten van het weidse uitzicht op het polderlandschap van Midden-Delfland – “als ik aan mijn ontbijttafel zit, kan ik de kerktoren van Schipluiden zien” - is nog maar de vraag, “Ik geloof dat ik het drukker krijg. Maar ik kan nu wel mijn eigen agenda bepalen.”

Marjan Overgaag Foto’s: Greet Arkesteijn.


Foto linksboven: Frits van Ooststroom. Boven: Wandelpad langs de Holyweg. Links: Een klein natuurreservaatje langs de Zouteveenseweg.

Ook aan de wandel! “Daar is de route weer, hij passeert een magnifiek overgroeide zandwal. Die was lang geleden bedoeld om de A4 te verlengen en is nu wandelgebied. Sliep uit auto’s. De laatste verrassing is het jaagpad langs de zoetgeurende, soft focus-rimpelende Vlaardingervaart. Het smalle spoor is afgezet met groothoefblad, kamille en zwanenbloemen en het bewijst het maar weer eens: wandelen is een weelde.” Citaat uit ‘Aan de wandel’ NRC dd 25-8-07, Joyce Roodnat wandelde die week ‘Van Berkel en Rodenrijs naar de Vlaardingse Schouw’; een flink deel dezelfde route als Marjan en Frits.

6

Portret van een Midden-Delflander: Jacob Dijkshoorn

Veelzijdige boer op de bres “Kleinschalige landbouwbedrijven vormen het behoud voor het landschap van Midden-Delfland. De meeste mensen beseffen niet dat we zuinig moeten zijn op de boeren. Als zij ook verdwijnen, dan is het echt over voor Midden-Delfland!” Jacob Dijkshoorn (75) kan er niet genoeg nadruk op leggen. Deze boer van de Westgaag vecht voor het behoud en de toekomst van ons karakteristieke gebied met koeien in de wei.

Jacob Dijkshoorn voor zijn woning uit 1666. Foto Gemma van Winden.

In 1666 werd de boerderij waar Jacob Dijkshoorn nu woont en werkt, gebouwd. “In 1907 kocht mijn grootvader van moeders kant de hoeve. Twintig jaar later werden mijn vader en moeder eigenaar. Vlak na de oorlog, in 1948, is vrijwel alles gerenoveerd. Dat was hard nodig, want de boerderij verkeerde toen in slechte staat. Mijn vrouw en ik hebben de boerderij in 1972 overgenomen en sinds 1997 valt alles onder de maatschap met mijn zoon Rainier.” Polen Hoewel hij de pensioengerechtigde leeftijd al lang bereikt heeft, denkt eenendertigste jaargang nr. 3, september 2007

hij er nog niet aan om stil achter de geraniums te kruipen. Sterker nog: hij heeft meerdere ‘banen’ en weet daarmee zijn risico te spreiden. Behalve het melkveebedrijf hebben Jacob en Rainier ook een fruitboomgaard en een tuinderij van 8.000 m2 waar bloemen gekweekt worden. Onlangs ging hij nog even naar Polen waar hij mede-eigenaar is van een groot akkerbouwbedrijf. Hoe komt een boer uit Maasland in Polen terecht? “Een tijd geleden kon ik in Friesland een boerderij kopen. We hadden twee zoons die misschien op termijn wel geïnteresseerd zouden zijn in het boerenbedrijf,

dus die koop was vooruitzien, op de toekomst gericht. Maar het is er nooit echt van gekomen want op een gegeven moment moest die boerderij wijken voor de stadsuitbreiding. Met de opbrengst van de verkoop en via Poolse kennissen die hier regelmatig kwamen voor de seizoenspluk van het fruit, kochten we het akkerbouwbedrijf daar, dat nu geleid wordt door Nederlanders.” Veel gaat vanzelf “Onze oudste zoon zat in bloemen en via hem kwam ik bij een aannemer terecht in Polen. De man wist daar de weg en verkocht casco huizen. Het zijn betrouwbare mensen en dus zijn we daar ook in gestapt. Daarnaast hebben we er een camping gekocht, een kantoorgebouw en een conferentieoord,” vertelt Jacob op eenvoudige wijze alsof het niks is. Hij zal zich duidelijk niet vervelen, want hij is ook nog ouderling in de kerk en altijd politiek geëngageerd geweest. Als dat nodig was, kwam hij duidelijk voor de belangen van de boeren op. Je vraagt je af of hij nog wel tijd heeft voor zijn koeien en de appels en peren. “O ja, dat is geen probleem. Ik heb nooit stress en Rainier ook niet. Je moet natuurlijk wel goed weten waar je mee bezig bent en ik heb ook goeie mensen om me heen op die bedrijven. Je moet je oren en je ogen openhouden. Een hoop dingen gaan vanzelf. Ik ga iedere avond pas om twaalf uur naar bed en kom er om zeven uur weer uit.” De mannen hebben er wel eens over gedacht om het fruit weg te doen, maar de familie Dijkshoorn staat al 18 jaar op de markt in Maasland en sinds een aantal jaren ook in Schipluiden. Tijdens het seizoen is er ook verkoop aan huis. Van half augustus tot april kan men er voor het fruit terecht. Jacob en Rainier hebben drie enorme koelcellen om de vruchten op de juiste temperatuur te houden, zodat ze het rijpingsproces kunnen sturen. “We krimpen wel een beetje in met het fruit, want de veilingverkoop is niks meer.” Toch wordt er nog zo’n 400.000 kilo fruit per jaar verkocht. Zelf eet Jacob ook dagelijks een paar appeltjes. Grondbank Eigenlijk blijft hij als persoon liever op de achtergrond, maar Jacob Dijkshoorn staat, samen met nog wat mensen, aan de wieg van de grondbank. En als we gaan praten over het belang van het landschap

7

van Midden-Delfland, vertelt hij gedreven. Hij weet waar hij over spreekt, is een man die zijn blik graag verruimt en kijkt zeker verder dan zijn eigen boerenbedrijf. Ondanks zijn drukke bestaan maakt hij zich sterk voor het behoud van het landschap van MiddenDelfland. “Ik maak me oprecht bezorgd om de koe in de wei. We hebben hier nog zo’n 80 melkveebedrijven, maar er zijn veel boeren zonder opvolger. Daar schrik je van. Denk erom: als de boeren hier verdwijnen, komen ze nooit meer terug. De mensen zijn zich daar niet voldoende bewust van. Toen de reconstructie begon in 1980 heb ik daar al voor gewaarschuwd. De boeren moeten ondersteund worden, maar niemand had daar oren naar.” Toen schakelde hij o.a. Govert van Oord in. “Dat is een man met een groot hart voor dit gebied en hij weet hier en daar de weg.” Ook Marja van Bijsterveldt en Dirk Post bogen zich over het vraagstuk en uiteindelijk ontstonden de plannen voor een grondbank: “Het is een stichting in oprichting. Het idee erachter is de grond van boeren zonder opvolger op te kopen en in gebruik te geven aan jonge mensen die met hart en ziel boer willen worden.”

Kleinschalig Steeds meer mensen en verenigingen staan achter de intenties van de grondbank. “De Midden-Delfland Vereniging, de gemeente, het ZuidHollands landschap, Vockestaert, de Milieufederatie en lokale verenigingen ondersteunen de grondbank, maar ook de burgers zouden hun stem meer moeten laten horen. We hopen dat dit aanslaat. Er is een streng beleid voor nodig. Als er hier alleen maar meer paarden in de wei komen, is dat niet goed voor de kwaliteit van het land en het landschap. Een paard eet maar op een paar kleine plaatsen. De mest valt op één plek, waar de paarden dus geen gras meer van eten. Dat stuk verzuurt dan helemaal. Hier hoort een koe in de wei. Ook is het landschap gebaat bij redelijk kleine bedrijven. Als je er maar een boterham mee kunt verdienen, hoef je geen grootschaligheid. Dat is een bedreiging voor het landschap. Er zou een tweeprijzenstelsel kunnen komen, zodat de melk uit een kleiner bedrijf een hogere prijs oplevert, dan die van een groot bedrijf. ‘Begeren is meer dan het hebben’, hoewel je natuurlijk wel met de tijd mee moet gaan. Van mij zou het grondbezit genationaliseerd mogen worden. Sommige mensen zouden daar wellicht niet blij mee zijn,

1985: Het echtpaar Dijkshoorn en hun kinderen bij de eerste koeien die 100.000 liter gaven.


Jacob en Rainier hebben traditioneel Fries-Hollands vee. Foto GvW.

maar er moeten NU maatregelen genomen worden, anders is het voor ons mooie gebied straks gewoon te laat, dan worden wij opgeslokt door de omliggende gemeenten en volgebouwd.”

Gemma van Winden

8

Duin, houten huis en hekwerk in de Harnaschpolder

Nieuwe steentijd zichtbaar Tijdens de Midden-Delfland dag op 23 juni is in de groenzone rond de nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) in de Harnaschpolder de Archeologische Publieksherinnering geopend. Deze bestaat uit de reconstructie van een deel van een duin, een klein huis en een stuk hekwerk op basis van de resultaten van het archeologische onderzoek dat in de polder plaatsvond in 2003. In het kader van het grote project ‘Afvalwater Haagse Regio’ van het Hoogheemraadschap van Delfland is vanaf het najaar van 2003 gebouwd aan één van de grootste afvalwaterzuiveringen in Europa. Voorafgaand aan de bouw is in opdracht van het hoogheemraadschap een grootschalig archeologisch onderzoek uitgevoerd. Een projectgroep van archeologen van het hoogheemraadschap en de gemeentes Midden-Delfland, Den Haag en Rijswijk, de provincie Zuid-Holland, de Universiteit van Amsterdam en de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) trof de voorbereidingen voor het behoud van de archeologische waarden die zich in de Harnaschpolder bevonden. Bij het vooronderzoek in 2001 werd in de noordpunt van de polder op 2,5 tot 5 meter onder het maaiveld een duin met bewoningsresten uit de nieuwe steentijd (ca. 3500 v. Chr.) aangetroffen. Aangezien op die locatie juist de inlaat van de bijna 2 meter grote aan- en afvoerleidingen stond gepland, was behoud in de bodem niet mogelijk. In mei 2003 werd door Archol bv in samenwerking met de Universiteit Leiden aangevangen met de opgraving met een oppervlakte van ongeveer 5000 m². Het duin bleek over een periode van 250 jaar continu bewoond te zijn geweest, ingedeeld in erven met enkele bescheiden houten huizen. De opgraving leverde bewijzen voor akkerbouw en veeteelt, maar ook jacht, visvangst en verzamelen speelden nog wel een aanzienlijke rol in de voedselvoorziening. Tussen de vele (water)kuilen lag bovendien een klein grafveld. Na bijna 20 weken werd het veldonderzoek afgerond. In december 2006 verscheen het boek van de opgraving bij de universiteit Leiden.1 Het is gebruikelijk dat van dergelijke belangwekkende opgravingen er naast de wetenschappelijke publica-

tie ook een publieksversie verschijnt. Het Hoogheemraadschap koos er echter voor geen boek uit te brengen. Dergelijke boeken hebben een beperkte oplage en verdwijnen na enkele maanden vaak in de kast. De keuze is gevallen op de inrichting van een publiek toegankelijk monument waarmee op ware grootte de resultaten van het onderzoek worden gepresenteerd. Reconstructie landschap Rond het terrein van de afvalwaterzuivering is een groenzone aangelegd die de scheiding tussen de AWZI en de omgeving vormt. In de noordpunt van de polder is direct naast de locatie van de opgraving een deel van een zandduin opgeworpen. De hoogte en het verloop van de helling komen voort uit de opgravingresultaten. Op het duin staat de reconstructie van een deel van een houten huis. De grootte komt overeen met de vondsten in de Harnaschpolder, de vorm van de paalzetting is naar voorbeeld van vondsten uit Wateringen en Ypenburg. Aan de voet van het duin is een houten hekwerk geplaatst van dubbel gestelde palen met daartussen dwarsliggers. Van een dergelijk hekwerk werden diverse

rijen van sporen aangetroffen. Het duinlichaam, maar ook de directe omgeving, is beplant met kruiden, struiken en bomen die ook in die tijd ter plaatste voorkwamen. De begroeiing is gebaseerd op de vele fragmenten van zaden, pitten, stuifmeel en de voorwerpen van hout en fragmenten van houtskool. Het geheel vormt daarmee een uitsnede van 2000 m² van het landschap uit de Nieuwe steentijd. De locatie van de terp is vlakbij de A4 langs de Zweth. Hij is voor bezoekers bereikbaar via de Noordhoornseweg. In een insnijding van het duin is een trapconstructie gemaakt om het duin te betreden. In de wanden van de trap zijn twee kleurrijke informatiepanelen aangebracht. Op een achtergrond van twee reconstructietekeningen van enerzijds de bewoning van het duin en anderzijds het landschap er omheen wordt uitleg gegeven over de vondsten en wat zij ons vertellen over het leven van toen. Op de panelen komen twee thema’s aan bod: ‘Bewoning op duintop uit de prehistorie’ gaat over het leven op het duin en ‘Relaties en contacten in de prehistorie’ besteedt aandacht aan de wijdere omgeving en de herkomst van materialen uit verre gebieden. De Archeologische Publieksherinnering Harnaschpolder vormt daarmee een blijvende verwijzing naar de eerste bewoners van dit gebied.

Drs J.P. Flamman Adviseur archeologie Vestigia BV, Archeologie & Cultuurhistorie

1

Louwe Kooijmans, L.P., & P.F.P. Jongste (red.) 2006: Schipluiden, a Neolithic settlement on the Dutch North Sea coast c. 3500 cal BC, Leiden (Analecta Praehistorica Leidensia, 37/38).

De (re)constructie van het huisje is op ware grootte. Op de achtergrond de AWZI. Foto Pia van Oord.


9

Afmeervoorzieningen en kanorouteplan

Watersportactieplan In 2004 is door het Recreatieschap Midden-Delfland een start gemaakt met het Watersportactieplan Midden-Delfland. Aanleiding hiervoor waren wensen uit de regionale watersport en een groeiende belangstelling voor de watersport in het algemeen. In Midden-Delfland is een grote groep watersporters actief. De watersport in het open middengebied bestaat voornamelijk uit motorboten met en zonder kajuit, open zeilboten, sloepen, kano’s en roeiboten en de van oudsher streekeigen boten voor het vervoer van goederen, zoals Westlanders. De Delftsche Schie vormt een belangrijke noord-zuid verbinding naar onder andere het Brielse Meer en de Zuid-Hollandse en Zeeuwse wateren. In het zo waterrijke gebied Midden-Delfland zijn echter de mogelijkheden voor de watersporters beperkt. Zo zijn er veel lage bruggen die voor zowel zeil- en motorboten als open boten en kano’s een obstakel vormen; hele trajecten zijn hierdoor niet te bevaren. Daarnaast zijn de mogelijkheden om te varen en af te meren beperkt door een geringe waterdiepte en een gebrek aan afmeervoorzieningen. Alleen op en rond de Foppenplas zijn uitgebreide afmeervoorzieningen aanwezig. Kanovaarders hebben te maken met bijna onneembare barrières door te lage bruggen zonder overdraagplaatsen en peilverschillen tussen de wateren. De Vlaardingervaart is een populair vaarwater. Foto Ankie Maessen.

Aan de hand van een inventarisatie door de Watersportbelangenvereniging Midden-Delfland is door het recreatieschap in juni 2006 het rapport Watersportactieplan Midden-Delfland opgesteld, waarin het voorstel wordt gedaan om door middel van een 8-tal deelprojecten de genoemde problemen aan te pakken. Deze deelprojecten worden in de komende jaren uitgewerkt. Afmeervoorzieningen Enkele deelprojecten resulteren in daadwerkelijke inrichtingsvoorstellen, zoals het Aanlegvoorzieningenplan en het Kanorouteplan; deze projecten zullen door het recreatieschap worden uitgevoerd. Voor het deelproject Aanlegvoorzieningenplan ligt inmiddels een voorstel klaar waarin op 8 locaties afmeervoorzieningen worden gerealiseerd langs de Vlieten en de Vlaardingervaart. Nu de benodigde financiën voor uitvoering zijn verkregen, kan medio 2007 met de uitvoering van het plan worden begonnen en is de verwachting dat de nieuwe afmeervoorzieningen vóór het vaarseizoen 2008 zijn gerealiseerd. Het idee is om in een tweede fase van het project in de minder

intensief bevaren wateren richting het Westland nog enkele afmeervoorzieningen te maken. Een tweede deelproject met betrekking tot aanlegvoorzieningen betreft het realiseren van een Recreatief Knooppunt langs de Delftsche Schie, waar de doorgaande watersporter via een passantenhaven met voorzieningen een overstap kan maken van ‘natte’ naar ‘droge’ recreatie. Dit project verkeert nog in de idee-fase. Met het Kanorouteplan is in het voorjaar een aanvang gemaakt. In overleg met kanovaarders, gemeenten en hoogheemraadschap wordt een plan opgesteld voor kanoroutes en de daarbij benodigde voorzieningen zoals overdraagplaatsen. Als onderdeel van het project Informatievoorziening waterrecreatie worden de kanoroutes en aanlegvoorzieningen op een waterrecreatiekaart uitgebracht, die tegen kostprijs te koop zal zijn bij diverse recreatie-ondernemers in de regio. Of hiervoor ook een koppeling kan worden gelegd met de waterkaart van de gemeente Westland wordt nog nader bekeken. Aansluitend op de uitvoering van deze plannen, moeten afspraken gemaakt worden met gemeenten, hoogheemraadschap en recreatieschap over de regelgeving met betrekking tot vaarvergunningen en ligplaatsregelingen en de handhaving hiervan. Andere deelprojecten uit het Watersportactieplan betreffen de bevaarbaarheid en het onderzoeken van de mogelijkheden voor het verbeteren van de doorvaartafmetingen van bruggen en sluizen. Ook de mogelijkheid om de Vlaardingervaart te gebruiken als een alternatieve vaarroute voor de drukke Delftsche Schie wordt bekeken. In deze deelprojecten gaat het vooral om het onderzoeken van mogelijkheden, het initiëren en het maken van afspraken. Daadwerkelijke uitvoering zal naar vermogen opgepakt moeten worden door de beheerders; hoeveel uiteindelijk gerealiseerd kan worden is nog onzeker. Met het hele project hoopt het recreatieschap een impuls te kunnen geven aan de watersport in Midden-Delfland!

Jos Hörst-Snellenberg, Medewerker Planvorming en Advisering Groenservice ZuidHolland


10

30 jaar Midden-Delfkrant

Natuur en landschap en de vergetelheid Een centraler begrip dan ‘natuur en landschap’ kun je eigenlijk voor de Midden-Delfland Vereniging niet bedenken. Daarom is het ook geen wonder dat dit thema altijd aanwezig is, van het eerste nummer uit 1977 tot het laatste zomernummer van 2007 (waar kikkers die eruit zien als kaaimannen de voorpagina opluisteren). Een samenvatting geven lijkt dan ook een bijna onmogelijkheid, maar het is altijd wel leerzaam en vermakelijk om al bladerend te zien hoe de vereniging en de redactie van de Midden-Delfkrant met dit thema bezig zijn geweest. In het bijzonder ‘natuur’ is een begrip dat je in de publicaties van de vereniging op twee manieren een rol ziet spelen: aan de ene kant de natuur ‘die groeit en bloeit en ons altijd weer boeit’ en aan de andere kant de natuur als onderwerp van beleid, van dikke nota’s en stevige debatten. Roodstaartjes Om met de eerste categorie te beginnen: de educatieve kant van de natuur wordt vooral in de eerste jaren van het bestaan van de vereniging heel serieus genomen. Twee namen duiken voortdurend op: Arie Olsthoorn, ervaringsdeskundige, geboren en getogen in de polders van Midden-Delfland en Marika van Ooststroom die de lezers van de Midden-Delfkrant deelgenoot Kramsvogel, getekend door Marika van Ooststroom (1981).


lijkt te maken van haar eigen ontdekkingstocht. Zij schreef een lange reeks over kevertjes, roodstaartjes, de muskusrat (toch ook een mooi stukje van de schepping, al heeft ie hinderlijke eigenschappen voor dijkenbewakers), kalmoeskruid, mollen, wurmen en nog veel meer beestjes en planten in MiddenDelfland. Ze tekende er vaak een leuk plaatje bij, wat het geheel een nog huiselijker aanblik gaf. Bijzonder was wel haar oproep (al in Midden-Delfkrant nummer 2) om geen eenden meer te voeren in Midden-Delfland. Want daardoor komen er teveel eenden en vooral een woerdenoverschot is fnuikend voor de vrouwtjeseenden, die het paringsgeweld soms letterlijk niet overleven. Marika’s solidariteit met de vrouwenzaak bleef niet beperkt tot mensenvrouwen! De stukken van Arie Olsthoorn zijn die eerste jaargangen al opvallend. De natuur wordt in alle facetten belicht, niet alleen de schoonheid maar ook de biologische bijzonderheden en de kansen die de dieren (vaak weidevogels) maken op de lange termijn. Arie is een onderwijzer die zijn leerlingen meeneemt en ze wat wil leren. Het zijn eigenlijk aandoenlijk stukjes temidden van veel bestuurlijk en politiek ‘geweld’, weliswaar ook vaak over de natuur en het landschap, dat de Midden-Delfkranten altijd wel domineerde. De vele natuurplaatjes en illustraties van (meestal) Frits van Ooststroom bij die artikelen leukten de discussies óver de natuur wel op, maar het bleef toch vaak zware kost. Wat steeds weer blijkt is dat alles wat mooi is voor de één, algauw weer een probleem is voor de ander.

Boeren en natuurbouwers zitten elkaar ook in de Midden-Delfkrant steeds weer in de haren. Het begint in de vroege jaren al met een discussie over de hoeveelheid natuur en recreatie die er in MiddenDelfland moet komen. Allergie voor bos Als de werkzaamheden in MiddenDelfland vervolgens écht beginnen, is het eerste werk de aanplant van een bos. Als gedeputeerde Borgman bij die gelegenheid de spa in de grond steekt, loopt hij tegen een koe op, die op haar flanken de tekst draagt ‘Wat moet ik nu eten? Dat zal Borgman wel weten’. Een actie gebaseerd op een allergie voor bos in Midden-Delfland, die later niet beperkt blijkt te zijn gebleven tot veehouders, zie in 2006 het comité Woudweg dat zich namens veel burgers verzet tegen nog meer bosjes en slingerpaadjes in het groene weiland van Midden-Delfland. Steeds geldt dat wie ‘natuur’ schrijft in de Midden-Delfkrant, meteen een stevige discussie oproept. Een poging om natuur en veehouderij te verweven in de Aalkeetbuitenpolder kan rekenen op een heftige discussie en veel verbaal geweld (‘boerenslavernij’). Eenzelfde heftigheid roepen de discussies over peilverlagingen (‘pompen of verzuipen’) in het weidegebied op. Distels Ganzen zijn voor sommigen graag geziene wintergasten, maar voor getroffen boeren is hun komst geen vreugdevol weerzien. En dan de distels in de ‘verwaarloosde’ bermen van de wegen van provincie en rijk en in de nieuwe aanplanten in Midden-Delfland. Veehouder van Noordt uit Maasland ziet in 1986 met lede ogen de distels in de Broekpolder hoger staan dan de boomaanplant. Hij suggereert werk voor werklozen (in 1986 was er een hoge werkloosheid), om de planten er met het handje uit te trekken, want zijn land wordt door het distelzaad bedreigd. Uiteraard krijgt hij in een volgend nummer lik op stuk. Tuinarchitect Davidse wijst hem er fijntjes op dat distels in goed onderhouden akkers van veehouders geen kans krijgt. Dus die werklozen moeten maar worden ingehuurd door veehouder Van Noordt, om zijn eigen akkers op te schonen! Of dat betoog Van Noordt zal hebben blij gemaakt, lijkt geen vraag. Diens enige troost is wellicht dat de bomen in de Broekpolder het uiteindelijk toch gewonnen hebben van de distels!

11

Tussen dat alles door verschijnt een aantal jaren in de Midden-Delfkrant een jaarlijks goed onderbouwd verslag van de Weidevogelwacht die ons gedetailleerd op de hoogte houdt, hoe het is gesteld met de aantallen en de vooruitzichten van de (weide)vogels in MiddenDelfland. Dit is het soort ‘stille’ ondersteuning van de natuur in ons gebied, waarvan de waarde nauwelijks kan worden overschat (de vogelwachtmensen doen dat werk nog steeds!). Jammer dat we dat soort jaarberichten niet meer te lezen krijgen. Simpel genieten Wat blijkt er over van zo’n dagje spitten in oude nummers? De natuur in Midden-Delfland is zeker voor veel leden van de vereniging een passie. Ze willen van de natuur genieten en er meer over weten en krijgen niet gauw genoeg van mooie natuurfoto’s. Maar ze willen ook dat ‘hun natuur’ beschermt blijft en steunen daarom ook vaak natuurbeschermingsbeleid, zijn tegen plannen die de

natuur aantasten en vóór plannen die natuur nieuwe kansen geven in Midden-Delfland. Maar de terugblik leert dat het simpele genieten van Midden-Delfland soms een beetje dreigt onder te sneeuwen onder de beleidstaal en gebiedsvisies. Wie heeft er nog oog voor de héle natuur, ook de minder spectaculaire kanten ervan? Ik vind ergens in de eerste nummers een oproep om te helpen muizen in MiddenDelfland te signaleren. De meesten van ons vinden muizen ‘eng’ en vooral schadelijk, je scoort er niet echt mee. Het is waar, de felle discussies over natuurbouw en ecologische verbindingszones enzomeer, waren vast van groot belang voor Midden-Delfland. Toch roepen ze nu - jaren later - vaak vervreemding op, waar maakten we ons nou toch zo druk over? Maar die leuke kleine artikeltjes, gewoon met liefde voor de natuur geschreven, die zijn nog steeds leuk om te lezen!

Govert van Oord

Voorjaarsbloei Vlaardingsekade, met o.a. uitgebloeid Groot Hoefblad. Foto Pia van Oord.


Zwanebloem, uit Verkadealbum; van deze albums is in de zwart-wittijd van de Midden-Delfkrant dankbaar en veelvuldig gebruik gemaakt.

12

Neptunus bezoekt Midden-Delfland

Midden-Delfland Dag 2007 Dit Midden-Delflandjaar staat in het teken van water. Er kwamen een waterkaart van Midden-Delfland uit en de special ‘Water & Waterwegen’ van de Midden-Delfkrant, die juist voor de Midden-Delfland Dag verschenen. Reden om dit jaar Neptunus uit te nodigen om die dag te openen en deze nieuwe producten aan te bieden. De plaats van handeling was de Vlaardingervaart tegenover de molen Korpershoek. Neptunus beschikt over goede relaties met de weergoden, want hoewel het die hele ochtend regelmatig hoosde was het dat halfuurtje (bijna) droog! Op het afgesproken tijdstip verschenen er rimpelingen in het water en kwam het witte hoofd van Neptunus boven. De oude man zwom naar de kant en werd door de voorzitter op het droge geholpen. Eenmaal gefatsoeneerd en het kroos uit zijn haar, kon hij de verzamelde bestuurders en het publiek toespreken. We laten hem even aan het woord: “Vandaag viert dit bijzondere stukje Nederland een feestje, want het is hier Midden-Delfland Dag. Met als thema - en daar doet u die ouwe Neptunus nou een plezier mee ‘waterrijk Midden-Delfland’. Gefeliciteerd met die keuze, want water, vooral schoon water, is een rijkdom! Daarom heb ik nu een speciale schat meegenomen die uit de waterrijkdom van Midden-Delfland is ont-

sproten. Want je kunt met deze schat van dit water ook thuis genieten en er meer over lezen. Nou ja, voor mij is dat niks, maar voor landrotten is dat vaak een hobby, naar het schijnt. En als u zelf eens wilt gaan kijken in het waterrijk van Midden-Delfland dan kan u met een speciale schatkaart op pad gaan. Die schatten heb ik mijn speciale koffertje dat ik van mijn groene opperkwaker heb meegekregen! Laat me het u overhandigen. Allereerst aan de opperschoonveger en onderhouder van MiddenDelfland, burgemeester Rodenburg. Met deze schat ziet u nog beter hoe belangrijk een schoon en groen waterrijk Midden-Delfland is. Dan aan opperzever en opperschepper voor Midden-Delfland, hoogheemraad mevrouw Ruijgh, alhoewel ik uw werk persoonlijk volko-

Neptunus. Foto Henk Groenendaal.


men overbodig vind, zullen de meeste landrotten wel blij zijn met uw werk. Maar laat mij en mijn nimfen en kwakertjes ook genoeg speelterreinen, dus de dijken niet te hoog! En tenslotte aan de man die het best snapt hoe leuk het water is voor schepselen, gedeputeerde Huls. Uw band met het water is duidelijk (hij droeg een grote oranje zwemband, red.). Dus nodig ik u uit als opperspelevaar met ons onder te duiken in de waterpracht van MiddenDelfland.” Luchtbellen Toen alle plichtplegingen achter de rug waren en de cadeaus over en weer overhandigd, nam Neptunus weer afscheid van het gezelschap, stapte van de kant en tot verbijstering van de verzamelde kinderen verdween hij in het midden van de vaart voorgoed onder water. Het enige dat achterbleef waren wat luchtbellen. Hiermee was de Midden-Delfland Dag geopend, de dag dat de regio zich op haar best presenteert. Net als in de voorgaande jaren zijn op meer dan honderd plaatsen allerlei activiteiten georganiseerd voor jong en oud, in de dorpen, op boerderijen en bij molen en gemalen. De meeste mensen lieten zich door het onvoorspelbare weer niet afschrikken. Uiteindelijk kun je op de fiets altijd weer snel een droge plek opzoeken. (PO)

Vlnr Tineke Ruygh (hoogheemraad DL), wethouder Ten Have (Overschie), Tineke van Nimwegen (wethouder MD – in vol ornaat – omdat zij later op de dag een koets zou overdragen aan het Museum De Schilpen, burgemeester MD Arnoud Rodenburg, Christiaan v.d. Kamp (wethouder MD) en Govert van Oord. Foto Pia van Oord.

13

Bruiloft van Johannes Vermeer nagespeeld tijdens boerenmaaltijd

Boerenbruiloft in Midden-Delfland De boerenmaaltijd op 30 juni in de gerestaureerde kerk Op Hodenpijl was de topactiviteit van de dertigjarige Midden-Delfland Vereniging. Alle leden waren uitgenodigd en een groot aantal had die kans gegrepen; voor sommigen was het dé gelegenheid om na een verhuizing

het gebied of oude bekenden weer eens op te zoeken. We weten dat de schilder Vermeer in 1653 met een rijke Delftse dochter is getrouwd in het schuilkerkje van Hodenpijl, dat omringd was door boerderijen. Een ideaal gegeven voor een vrolijk toneelstuk dat eindigt in het bruiloftsmaal. Met de acteurs van toneelvereniging VAT 75 uit Schipluiden kreeg het stuk vorm, Govert van Oord schreef de tekst. Het bruidspaar Vermeer, de beide moeders, familie en vrienden, vaak herkenbaar als figuren van de beroemde schilderijen van Vermeer (het meisje met de parel, het melkmeisje, het meisje met de rode hoed) traden op als gastgevers van het bruiloftsmaal. Met paard en wagens maakten ze de reis uit Delft; eerst de schilder met zijn gezellen, die eenmaal ter plekke zich lieten


afleiden door het geweldige licht en eerst gingen schilderen. Dan de deftige moeder van de bruid met de rest van de familie. Uiteindelijk vinden ze elkaar natuurlijk toch op tijd. Een bijzondere ‘burgemeester van Hodenpijl’ sprak tenslotte het bruidspaar en de honderdzestig gasten toe. De historische maaltijd werd geserveerd aan lange houten tafels en deed denken aan de bekende boerenbruiloft van Breughel. Een Oudhollands muziekgroepje trad de hele avond op met fluit, draailier en trekzak en kreeg het gezelschap ook uit de stoelen. Het werd een bijzondere avond waarin Op Hodenpijl zich van haar beste kant liet zien. (PO)

Foto’s Hajni Zsolcai.

14

Samen eten Nietsvermoedend stond ik in de keuken mijn biologische spaghetti af te gieten – toen ik buiten, in mijn tuin een harde bonk hoorde… plotsklaps, ja, dat is het woord. Eerst meende ik nog dat het weer om een voetbal ging, een afzwaaier. Dat gebeurt wel vaker: achter, op het binnenpleintje, zijn buurjongens dan aan het peunen. Maar toen ik naar het raam liep, kon ik mijn ogen niet geloven: op nog geen drie meter van me vandaan stond een roofvogel die een duif te grazen had genomen. Zijn klauwen had-ie in zijn kansloze prooi geplant. Die bewoog trouwens niet meer, zal wel op slag dood zijn geweest. Ik wilde mijn eten niet koud laten worden, liep dus voorzichtig terug naar de keuken om het te halen en ging daarna weer naar een punt vlakbij het raam, op mijn onderbenen zitten. Heel traag schoof ik een plantenpot wat opzij om het tafereel beter te kunnen gadeslaan.

Met een grote! felheid en snelheid hakte de vogel op de duif in. Veren kwamen eromheen te liggen. Meteen daarna de kop weer omhoog om in ’t rond te spieden: gevaar? alarm? Zwartige oogkralen, verder gele ogen. En maar hakken en maar spieden. Intussen at ik mijn spaghetti en mijn rauwkost (tja) op. Dat duurde zo een kwartier – tot de vogel plotseling gealarmeerd (door wat?) opvloog en tegen mijn raam knalde. En weg was-ie. Toen ik goed keek, bleek-ie de duif een halve meter meegevoerd te hebben, maar toen ie tegen het raam aanknalde, meteen losgelaten te hebben. Geert (van Poelgeest) gebeld. Die is altijd enthousiast over natuurwaarnemingen. Een halfuurtje later kwam-ie eraan. Toen hebben we, met zijn vogelboek in de hand, vastgesteld dat het zeer waarschijnlijk een sperwer geweest moest zijn, en

Het restant van de sperwermaaltijd. Foto Geert van Poelgeest.

geen, toch wat grotere, havik. Geert heeft foto’s gemaakt van de ex-duif en de verenbende. Het ging volgens hem om een Turkse tortel. Van de kop resteerde nog maar een ielig wurmpje. Ach, duifje, symbool van de vrede…

Henk Tetteroo Naschrift 1. De omstandigheden waren ideaal voor de sperwer (en noodlottig voor de duif): veel buren waren op vakantie. 2. In mijn Natuuratlas vind ik dat het wijfje van de sperwer wat groter is dan het mannetje en soms zelfs een duif pakt.

Hollandse pracht De Randstad is een vol en druk gebied,met onder andere een belangrijke glastuinbouwsector, een van de grootste havens ter wereld, het regeringscentrum van Nederland, en ook nog zeven miljoen inwoners. Dit alles zorgt voor veel mobiliteit. Midden in die drukke, luidruchtige Randstad ligt Schipluiden gekozen door Arnold van Adrichem, agrariër

Midden-Delfland, 3.500 hectare agrarisch cultuurlandschap, dat rust en ruimte uitstraalt en dat een wettelijke bescherming geniet, zodat dit ook voor de toekomst behouden blijft. Als je een bril op zou kunnen zetten die tien jaar vooruit kan kijken, dan zou je zien dat in de Randstad alles volgebouwd en gecultiveerd is. Dat maakt Midden-Delfland zo uniek, en voor mij zo bijzonder. Ikzelf ben hier melkveehouder en als ik op mijn grasland loop en om mij heen kijk, dan zie ik het gemeentehuis en de Grote Kerk van Den Haag, de TU Delft, de Euromast en de haven

van Rotterdam, en een van de grootste bloemveilingen ter wereld. Daartussen zie ik dan het weidse en de rust, met het geluid van weidevogels en een plek waar koeien buiten grazen. Het agrarisch cultuurlandschap van Midden-Delfland, zijn kreekruggen en veenpolders met authentieke boerderijen, gelegen aan kronkelende smalle weggetjes met knotbomen erlangs. Juist dit contrast maakt Midden-Delfland uniek, en voor veel mensen een onmisbaar gebied.

Arnold van Adrichem

We kwamen de naam van Arnold van Adrichem, melkveehouder in Schipluiden, tegen in een serie foto’s van de Franse fotograaf Philippe TerreirHermann. Terreir maakte in opdracht van Atelier Zuidvleugel een portret van Nederland onder de naam ‘Hollandse pracht’. Hiervoor vroeg hij 93 Nederlanders van welke plek in Nederland zij het meest houden. Een voorproefje van het resultaat werd deze zomer in de NRC gepubliceerd. De bijdrage van Van Adrichem mochten wij integraal in deze Midden-Delfkrant plaatsen. De hele verzameling verschijnt in boekvorm en is ook te zien op de tentoonstelling Panorama Zuidvleugel in het Stedelijk Museum De Lakenhal, Marktsteeg 1 Leiden, van 21 september tot 4 november, dinsdag t/m zondag van 12 tot 17 uur. Het boek verschijnt in september (ISBN 9789086901098, 30 euro). Redactie Midden-Delfkrant.


15

Holland College werkt samen met het groene bedrijfsleven

Groene opleidingen Het Holland College Maasland heeft op haar nieuwe en prachtige locatie zowel een vmbo- als mbo-afdeling in huis. Binnen de afdeling vmbo oriënteren leerlingen zich door middel van excursies en stages op beroepsmogelijkheden in de groene sector om vervolgens door te (kunnen) stromen naar de mbo-afdeling van het Holland College Maasland. Het mbo biedt immers de opleidingen dierverzorging (inclusief Paraveterinaire ondersteuning), paardenhouderij, loonwerk en groene ruimte (hovenier). Zowel in het vmbo, maar zeker ook in het mbo nemen stages een belangrijke plaats in binnen de opleiding. De Beroepspraktijkvorming (BPV) zoals dat tegenwoordig met een mooi woord heet, vindt plaats op erkende leerbedrijven en krijgt in het huidig onderwijs een steeds belangrijker positie. Onderwijs en bedrijfsleven gaan daarvoor een duurzame relatie aan; de bedrijven in onze regio hebben zo direct invloed op de kwaliteit van het onderwijsproces. Daartoe is een bedrijfsadviescommissie (BAC) opgericht waarin ook een aantal De stageplaats is cruciaal in het leerproces. Foto HC.

bedrijven uit de regio zitting hebben genomen. Beroepspraktijk In het beroepsonderwijs is zoals uit het voorgaande valt op te merken, de beroepspraktijk leidend. De praktijkplaats/stageplaats van de leerling of student krijgt daarmee een cruciale rol in het leerproces. Er dient dus afstemming plaats te vinden in hetgeen op school maar zeker ook binnen het bedrijf aan kennis, vaardigheden en attitude wordt aangeboden. Niet alleen voor de studenten en de

Het Holland College in Maasland is een bijzondere school. Met ruim 1100 leerlingen en 130 medewerkers is het waarschijnlijk het grootste bedrijf in Midden-Delfland. Het onderwijsprogramma komt voort uit de agrarische functie van het gebied. In vier artikelen gaat de school in op de relatie met Midden-Delfland en de ontwikkelingen schetsen die zij doormaakt. Dit tweede artikel in de reeks gaat over de Beroepspraktijkvorming.

school is het van belang dat er voldoende goede stagebedrijven beschikbaar zijn om de onderwijsdoelen te realiseren, maar ook voor het bedrijfsleven zelf is het belangrijk om bij te dragen in de verdere ontwikkeling van de sector. Wanneer het bedrijfsleven niet investeert in het opleiden van kwalitatief goed opgeleide mensen dan ontneemt het zichzelf elk toekomstperspectief. Immers: “wie de jeugd heeft, heeft de toekomst!” Bedrijfsleven Diverse (vooral agrarische) bedrijven uit de regio zijn opgenomen in het stagebestand van de school. De activiteiten van de leerlingen en studenten op de bedrijven variëren van productiewerkzaamheden tot aan managementaken. Uiteraard is dit sterk afhankelijk van het type opleidingsbedrijf. In samenspraak met de praktijkopleider, vaak ook nog eens extra geschoold om daadwerkelijk goed te kunnen begeleiden en beoordelen, krijgt de student de begeleiding die hij verdient. En ieder op zijn of haar niveau. Het Holland College Maasland prijst zich dan ook gelukkig met het groeiend aantal bedrijven dat met het College wil samenwerken. De variëteit van bedrijven is groot; van loonwerkbedrijven tot dierenartspraktijken, van dierenspeciaalzaken tot manegebedrijven en van tuincentra tot kinderboerderijen. Zonder hen is het verzorgen van goed agrarisch onderwijs immers onmogelijk!!

Arie van der Ende Holland College Maasland


16

Op een mooie septemberdag in Midden-Delfland

Poldertochten (1) De afgelopen jaren organiseerde LTO Delflands Groen een aantal wandelingen voor agrariërs en belangstellenden met als doel de deelnemers een kijkje te bieden in de keuken van boeren en tuinders. De wandelingen trokken telkens zo’n 60 tot 90 deelnemers van jong tot oud. Onlangs kregen wij van veehouder Jan van den Berg een levendig verslag van twee van deze wandelingen toegestuurd, het eerste deel over een wandeling in 1999 staat op deze pagina’s, het tweede deel verschijnt in een volgend nummer. Jan van den Berg neemt u mee over sloten en smalle planken dwars door de polders van het Midden-Delflandgebied. De laaghangende nevel is nog niet opgelost maar met een dag met schitterend weer in het vooruitzicht beginnen we onze tocht aan de zuidkant van het dorp Schipluiden lopend over de Zuidkade die de scheiding vormt tussen de Kerkpolder en de Holierhoekse- en De Tanthofkade, met Delft aan de horizon. Foto Pia van Oord.


Zouteveensepolder. Aan de rechterkant zien we de nieuwe boerderij van Henk en Marien Boekesteijn, die in het kader van de reconstructie van Midden-Delfland is verplaatst naar een nieuwe kavel in het gebied. Zij boeren nu op het voormalige weiland van de familie Van

der Knaap die indertijd de boerderij aan de Keenenburgweg hadden op de plaats waar nu de Dorpshoeve staat. Links van ons ligt de oude Kerkpolder met het golfveld in aanleg en in de verte zien we het zandlichaam van Rijksweg 19. Begin 60er jaren hadden hier nog ongeveer 14 melkveehouders hun bedrijf. De Kerkpolder was een rijke weidevogelpolder met hier en daar op de betere gronden wat akkerbouw. Zuidkade We kruisen nu het zandlichaam van Rijksweg 19 dat op deze plaats nog ongeveer twee meter boven het maaiveld uitsteekt (hoe lang nog?) en zien nu dat de wijk Tanthof van Delft heel kort bij is. De Zuidkade vormt de scheiding tussen rechts agrarisch gebied en links natuurontwikkeling aan de stadsrand. Onze eerste stopplaats naderen we op de plaats waar de Zuidkade overgaat in de Tanthofkade met aan de oostelijke kant de Abtswoudse polder. Op een mooie plek in het gras onder de bomen genieten we van de koffie met koek en het drin-

17

ken voor de jongeren, van de rust van de polder, de vogels en het mooie weer. We kunnen ons niet voorstellen dat door de wateroverlast in september 1998 dit hele weidegebied onder water stond. We vervolgen onze tocht nu over de Tanthofkade en zien dat de kade weer in oude staat hersteld wordt, ook een onderdeel van de reconstructie van Midden-Delfland. Aan onze linkerzijde zien we midden in de polder de boerderij waar de dichter Poot geboren en getogen is en boer geweest is. Eendenkooi Op de hoogte van de eendenkooi gaan we nu via het weiland terug richting zandlichaam. We lopen tussen de koeien en schapen door: roodbont en zwartbont, afwisselend en gevarieerd. Op de overgang van het zandlichaam lopen we langs de afrastering waar jongvee en droogvee van de familie Knijnenburg loopt en een heel grote rode stier zijn harem bewaakt. We naderen nu de eendenkooi van Schipluiden en worden naast de kooi door de heer Graveland bijgepraat over de

geschiedenis en het beheer van de kooi. Natuurmonumenten is eigenaar van de kooi, de heer Graveland de beheerder (inmiddels is er iemand anders, red.); de voorlaatste eigenaar van de kooi was Siem de Hoop. Vlak voor de eendenkooi zien we dat ook de oude hoofdwatergang dwars door de polder weer in oude staat is hersteld. Na woorden van dank voor de uitleg vervolgen we onze route via de toegangsweg van de kooi naar de Zouteveenseweg. Dat lopen in de natuur hongerig maakt merken we, maar daar hebben we op gerekend. Via een kort stukje Zouteveenseweg komen we op het natuurelement de oude asstaal (de voormalige vuilstortplaats, red.) waar een uitgebreide boerenmaaltijd ons wacht en waar de polsstokken goed gebruikt worden met wisselend resultaat.

Jan van den Berg

Langs de Zuidkade. Foto Pia van Oord. De eendenkooi vanaf het zandlichaam van Rijksweg 19/A4. Foto Ankie Maessen.


18

Landschapontwikkelingsplan Midden-Delfland Het is bekend, dat de gemeente Midden-Delfland dit jaar een landschapontwikkelingsplan (LOP) in de maak heeft voor het hele Midden-Delflandgebied. Hiervoor is een complex proces gaande, waarbij zowel zes gemeentes en het Hoogheemraadschap als een aantal maatschappelijke organisaties zijn betrokken. Het komende najaar moet naar verwachting het meeste werk eraan worden verricht. Op 30 juni organiseerde de MiddenDelfland Vereniging een informele informatiebijeenkomst over het LOP voor belangstellenden in de Delflandhoeve aan de Schie. Er waren ruim dertig deelnemers, meestal vertegenwoordigers van organisaties die actief zijn in het gebied uit de hoek van de landbouw, de cultuurhistorie, de recreatie en natuur & milieu. Drie betrokken overheden (de gemeente Midden-Delfland, de provincie Zuid-Holland en het stadsgewest Haaglanden waren gevraagd om in een presentatie hun visie op de nieuwste ontwikkelingen en op het LOP te geven, zodat de aanwezigen een idee konden krijgen van wat er speelt en de vraag beantwoorden hoe zij op deze ontwikkelingen willen inspelen.

Uit de opkomst bleek een grote behoefte aan deze informatie en aan de uitwisseling van ideeën en opvattingen. Voor een deel kenden de aanwezigen elkaar nog niet of nauwelijks, wat de bijeenkomst dubbel zinvol maakte. De grote variëteit van de deelnemers maakte de uitwisseling van

prioriteiten, tips en zorgen veelzijdig. Elke organisatie kan hier haar voordeel mee doen. Met name was iedereen benieuwd, waar, wanneer en hoe invloed op het LOP kan worden uitgeoefend. Algemeen was de bezorgdheid, dat het tijdschema krap is en de agenda´s gauw volgepakt zijn. Een verslag van de bijeenkomst is intussen aan de gemeente aangeboden. De Werkgroep Ruimtelijke Ordening van de vereniging blijft op het vinkentouw zitten. Belangstellenden kunnen via het secretariaat contact opnemen. (PO)

Eismund Hinborch (PZH) tijdens zijn presentatie in de Delflandhoeve. Foto Pia van Oord.

Streekproducten uit Midden-Delfland

HoningCaat, de gezonde smaakmaker! Honing als zoetmiddel is honderden jaren gebruikt en heeft zijn waarde bewezen, zoals al te lezen is in oude Christelijke zowel als Oosterse literatuur. Om genoeg honing van goede kwaliteit te krijgen zijn gezonde bijenvolken nodig en voldoende nectar en dus bloemen in de omgeving die die nectar leveren. Nectar bevat, als de bijen deze verzameld hebben, veel suiker maar ook 50 – 80% water. Door de bijen wordt de nectar in raten opgeborgen en deze dampt dan in tot er max. 20% water overblijft. Honing bestaat uit verschillende suikersoorten: fructose, sacherose en glucose maar ook uit water, enzymen, hormonen, organische eenendertigste jaargang nr. 3, september 2007

zuren (werken conserverend) en vitaminen. Honing kan, behalve als beleg op de boterham of voor zoeting van de thee, ook uitstekend gebruikt worden als grondstof voor gebak en andere gerechten. In HoningCaat vormt honing samen met eieren en whisky de basis voor een overheerlijk glaasje streekgebonden advocaat. Door de honing krijgt deze advocaatsoort een eigen smaak en is ze ook geschikt voor diabetici. De whisky geeft de smaak een eigentijds karakter. De HoningCaat is heerlijk als een borreltje maar is zeker ook niet te versmaden bij de bereiding van een dessert met ijs of boerenkwark, ter-

wijl een lepeltje bij een punt appeltaart… mmm. HoningCaat wordt ambachtelijk bereid door Imkerij de Bijzaak met honing uit eigen imkerij en eieren van de eigen scharrelkippen. Het is gedurende het hele jaar te koop.

Hugo Koole Imkerij de Bijzaak Oostveenseweg 15a, Schipluiden Open: maandag en donderdag van 10.00 - 17.00 uur of na telefonische afspraak (015) 380 93 81.

19

Bij sloop woning komt vergeten fundering bloot

Slinkslootmolen herontdekt Voor het vorige nummer van de Midden-Delfkrant werd Annie Sonneveld geïnterviewd. Aanleiding was haar vertrek na meer dan vijftig jaar uit het machinistenhuis bij het gemaal in de Zouteveensepolder. Niemand kon toendertijd vermoeden dat het markante witte huisje al heel snel daarna zou worden gesloopt. Dit woonhuis was gebouwd na het gereed komen van het nieuwe stoomgemaal in 1883 en de sloop en verkoop van de daardoor overbodige Schouw- of Slinkslootmolen. Op de stenen molenfundering, die diep en stabiel in het dijklichaam zat, werd een eenvoudige woning gebouwd voor de machinist en zijn gezin. Boven de grond was er niets bijzonders aan te zien, maar onder het maaiveld bevonden zich geheimzinnige kelderruimten die o.a. bekend waren bij boerenzonen, die er tijdens de bezetting soms onderdoken. In een vorige MiddenDelfkrant (nr. 122, juni 2006) schreven we al een artikeltje over deze bij uitstek historische plek aan de kruising van twee belangrijke waterwegen. De aanwezige monumentale gebouwen en de waardevolle bomen, samen met de landschappelijke situatie geven aan het Bouwtekening van de in 1830 na een brand herbouwde Schouw- of Slinkslootmolen. Gekozen werd voor een experimentele constructie met een dubbel schoeprad.

ensemble een hoge waarde. Omdat de woning te klein en te slecht bleek, is door de nieuwe eigenaar een sloopvergunning aangevraagd en een bouwvergunning voor nieuwbouw in procedure gebracht. De sloopvergunning werd iets te snel verleend; geen van de betrokkenen - noch bij de gemeente Midden-Delfland noch bij het Hoogheemraadschap - heeft aan de voorgeschiedenis van het huisje gedacht, zodat de vondst van de immense steenmassa´s een spectaculaire verrassing vormde. Onaangenaam voor de eigenaar, maar leuk ‘nieuws’ voor nieuwsgierigen waaronder de krant en lokale televisie.

Een overzicht van de opgraving, met de ronde binnenmuur van de woonkamer. De dwarsmuur op de voorgrond vormt de zijmuur van een van de twee wielbakken, waarin de slijpsporen nog zijn te zien (niet op de foto) van het schuren van het schoeprad tegen het metselwerk. Op de achtergrond het in 1883 gebouwde huis voor het nieuwe stoomgemaal (gemeentelijk monument).

Dubbel schoeprad Zodra de vondst bekend werd, is de sloop stilgelegd en ging een professioneel archeologisch team aan het werk. Op de foto’s zijn de ‘kelderruimten’ meteen goed zichtbaar: we zien de voormalige woonkamer, waarvan de plavuizen vloer ruim onder zijn opvolger lag en de wielbakken voor een dubbel schoeprad, wat de goed verborgen schuilplaatsen moeten zijn geweest. Een molenfundering met een dubbel schoeprad is als constructie een unicum, maar lang plezier heeft dit systeem niet gegeven. Het experiment werd in 1842 gestaakt omdat er veel lekkage optrad. De molen werd toen verbouwd en voorzien van een traditionele schepraduitvoering en aandrijving. De Slinkslootmolen behoorde tot de grootste windwatermolens van het Hoogheemraadschap van Delfland. De archeologische rapportage aan het gemeentebestuur maakt o.a. melding van een hoge informatiewaarde, een grote zeldzaamheid en een hoge ensemblewaarde. We citeren: “Ruim 600 jaar landschapsontwikkeling, de waterstaatsgeschiedenis, de relatie met de omgeving van vóór het bemalingstijdperk (Vlietlanden) en de gevolgen van de bemaling (Zouteveense Polder) zijn

Pia van Oord


nergens in Midden-Delfland beter waarneembaar.” In juli heeft het college van B&W besloten dat de molenvoet ongeschonden bewaard moet blijven en dat onder die voorwaarde op deze plaats een nieuwe woning mag worden gebouwd. De molenfundering zal aangewezen worden tot gemeentelijk archeologisch monument. Nu moeten we maar hopen, dat het mogelijk zal zijn om met de komst van de nieuwe woning (en later dit jaar het nieuwe gemaal) de hoge ensemblewaarde van de locatie te handhaven. En dat de gemeente Midden-Delfland leergeld heeft betaald en in de toekomst alerter zal zijn op haar historisch erfgoed. Dat is ook wel zo prettig voor nieuwe eigenaren. met dank aan Epko Bult, archeoloog Foto’s van de auteur

De ondermuur van het gesloopte woonhuis, een eenvoudige rechthoekige plattegrond, boven op de achthoekige molenvoet; de rode plavuizen vormden de vloer van de woonkamer in de molen.

20

Bericht van Vockestaert

Prijswinnaars ‘ontwerp een koe’ op bezoek bij boer Hofstede Agrarische vereniging Vockestaert heeft sinds 2006 een fraai onderkomen aan de Burg. Musquetiersingel 40 in Schipluiden. Een mijlpaal in haar bestaan en dat moest natuurlijk gevierd worden. Aangezien educatie een van haar speerpunten is, schreef Vockestaert voor de 2 basisscholen in Schipluiden een ontwerpwedstrijd uit. Het thema was: ‘Ontwerp een koe’. De leerlingen van groep 8 mochten zich zowel in het platte vlak als in driedimensionale versies uitleven. Het werd een vrije opdracht waarbij allerhande materialen en technieken zijn gebruikt: papier-maché, hout, verf, potlood e.d. Dat leverde geweldige kunstwerken op. De jury stond versteld van de resultaten en kon het dan ook niet laten alle drie de klassen te belonen met een prijs. En niet met zomaar een prijs: de drie groepen 8 mochten ieder een keer een bezoek brengen aan het boerenbedrijf van Arnold Hofstede in Schipluiden. Maandagochtend: het is prachtig weer. De dag kan al niet meer stuk. Boer Hofstede start al snel met een fraaie diavoorstelling over wat er zoal op een boerderij moet gebeuren. En da’s niet niks. Gezeten op strobalen in het oude deel van de boerderij wijzen alle neuzen een kant op: richting boer

Hofstede met naast hem een diascherm. De kinderen komen ogen en oren te kort. Ooit geweten dat bijvoorbeeld om half 4 ’s ochtends (jaja) de koeien worden gemolken. En weten jullie wanneer een koe eigenlijk melk geeft? Kijk, hier zie je hoe een kalfje wordt geboren. En wie weet wat er met de kalfjes gebeurt? Hengelen Maar er is natuurlijk veel meer te zien en te beleven op een boerderij. De kinderen gaan met een hoofd vol nuttige informatie en met opdrachtenboekjes in groepjes uiteen. Is het niet voor een bezoek aan de stal, dan wel voor het henge-

len in de boerensloot. Of met die verrekijkers... ja, daarmee speuren ze naar allerlei soorten weidevogels. Anderen gaan naar de stal – en inderdaad - de koeien loeien gezellig terug of hadden het te druk met herkauwen. ”En eh”, vraagt een meisje, ”hoe lang herkauwt zo’n koe nou?” “En die koe daar: het lijkt wel of ie kunst op zijn kop heeft!” Verderop vissen kinderen voor hen nog onbekende beestjes uit de slootkant; sommigen griezelen even, maar vangen met een ‘pollepel’ uiteindelijk wat kleine visjes. Een en ander levert toch nog verbaasde blikken, maar ook uitroepen op: “Oh, ja, jeetje, ach natuurlijk.” En dat was het: NATUURlijk. Het prachtige weer maakt het bezoek die ochtend compleet. Wat een ontwerp van een koe al niet teweeg kan brengen!

Marsha van Pinxteren Educatie Vockestaert Foto’s Vockestaert

Cursus boerderijerven Bij voldoende belangstelling wil de stichting Midden-Delfland is Mensenwerk komend najaar de cursus Beheer en gebruik cultuurhistorische boerderijerven in Midden-Delfland weer organiseren. De cursus was afgelopen jaren driemaal een groot succes. Het programma omvat zes cursusavonden en twee excursies op zaterdag. Geïnteresseerden kunnen zich voor 1 oktober aanmelden. Per e-mail: [email protected] of per post: Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk, Kasteellaan 3, 2636 HW Schipluiden. Wilt u svp uw naam, adres, telefoonnummer en uw e-mailadres of faxnummer doorgeven. Bij voldoende deelname (minimaal 20 personen) kan de cursus doorgaan. U ontvangt in alle gevallen nader bericht. Wat zit er in de sloot bij Arnold Hofstede eenendertigste jaargang nr. 3, september 2007

21

Beste Redactie Snoepjes Gisteren op de deurmat. Vandaag begonnen aan het lezen. “Water en Waterwegen”. Dit zijn nu gewoon verrassende snoepjes om te lezen. Compliment.

Complimenten Hierbij mijn complimenten voor de Midden-Delfkrant Water & Waterwegen. Met name de ontstaansgeschiedenis van dit gebied boeit me in hoge mate.

Cor van der Mark, De Lier

Hans Hendriks, Maassluis

Poldergedicht

koppige jury heeft afgesproken waarop zij zal letten neemt zij plaats op een stuk plastic op de dijk tegenover een boerenwagen met strobalen die als podium dienst deed. De organisatie heeft de dichters gevraagd voor dit festival één gedicht te maken op het thema ‘Stilte in de polder’. Dat is het gedicht dat gejureerd wordt. Iedere dichter heeft ongeveer 10 minuten tijd en pikt er bijna zonder uitzondering wat tijd bij. De sfeer is zeer ontspannen, veel dichters kennen elkaar van festivals die door het jaar in het hele land worden gehouden.

De Midden-Delfland Vereniging is dit jaar gevraagd om zitting te nemen in de jury van het zevende Poëzie- en Prozafestival in de Bonnenpolder. Bestuurslid Wil Boonstra nam op 15 juli de honneurs waar en bracht verslag uit. De Bonnenpolder ligt achter het Staelduinse Bos in de deelgemeente Hoek van Holland. Het dreigde die zondag van het openluchtfestival een natte aangelegenheid te worden (wat maakt dit Midden-Delflandjaar zijn thema toch goed waar!), maar juist op tijd klaarde het op. Achttien dichters gingen met elkaar de competitie aan. Nadat de drie-

Onder grote eensgezindheid wijst de jury ‘Kolder’ van de Maassluise dichter Jaap van Oostrum, aan als het winnende gedicht. (WB)

Kolder Links en rechts verkeerde buren, groot gezin, drumstel op zolder. Dove vrouw, ik dacht: Ik mol d’r, ’s nachts vaak Bach, dwars door de muren.

Gevelsteen Het is elke keer weer een raadsel hoe kleine meisjes zulke grote eerste stenen gelegd krijgen. Bij deze steen is het de twee-en-eenhalfjarige Teuntje van der Lely. Zij wordt in 1767 genoemd, wanneer haar vader Arent, 33 jaar en getrouwd met Elisabeth van der Minne, zijn houten standerdmolen langs de Zuidgaag in Maasland laat vervangen door een stenen molen die hij de naam De Drie Lelies geeft. Er werkten op dat moment tien mensen op de molen, die 1500 mensen van meel voorzag.

Loeien, geknor, mekk’ren, geblaat, ’t was toch stil daar in de polder? ’k Ben weer verhuisd, bij rust gebaat, woon nu in het Vlaamse Zolder.

De stenen korenmolen is een bovenkruier met wieken tot aan de grond: een grondzeiler, die heeft een grotere capaciteit en maalt veel beter dan de oude molen. Het ligt voor de hand te denken dat grootvader Dirk van der Lely, meester timmerman, molenmaker en polderbestuurder, aan de nieuwe molen heeft gebouwd. Een droevig detail is dat diezelfde Teuntje – naar verluidt – niet veel later een klap krijgt van de nog vrijwel nieuwe molen en verongelukt. In 1788 neemt de eenentwintigjarige zoon Dirk de molen over, hij verkoopt hem in 1807 aan de familie Roels. Nog ruim honderd jaar was het bedrijf alleen van de wind afhankelijk, maar in 1872 krijgt molenaar J.J. Roels toestemming om op het erf een stoommachine te plaatsen voor dagen dat er geen wind is. Het duurt nog tot 1969, voordat de familie Van der Lely de molen weer in bezit krijgt. Van die tijd dateert het rode Lely-wapen en de Lely-kunstmeststrooier, bekend om een goede doorstroming en verdeling, die dienst gaat doen als verzamelbak voor het graan. Tot 1985 is de molen nog in bedrijf. Bij de storm van 3 november 2002 loopt de molen door de vang waarna de roeden worden kaal gezet en het staartwerk wordt verwijderd. Het afgelopen jaar is de molen gerestaureerd en hij is in juni feestelijk weer in gebruik genomen. Opvallend is dat de nieuwe vrijwillige molenaar in opleiding, Joop Ham, in het dagelijks leven verantwoordelijk is voor het financieel beheer van de Lely Group.

Jaap van Oostrum, 11 juli 2007

Tekst en foto Pia van Oord.

Door de herrie van die mensen kreeg ik in m’n kop de kolder, ’k liep ze enkel te verwensen, ’t liefst naar Helmond of Den Dolder. Maar zij bleven, waar ze waren, dus zocht ik in menig folder boerderijtje in de polder, dat ik kocht na drie jaar sparen. Ik had zolang moeten wachten, ik vertrok holderdebolder om eens stil te overnachten in de bedstee op hooizolder. Twee uur lag ik nog te draaien, kikkers kwaakten voor hun lol, der. Voor mij was de maat snel vol, der, half vijf kwam de haan al kraaien.


22

Verenigingsnieuws Bestuur Bestuurslid Wil Boonstra is benoemd tot secretaris van de vereniging. De functie was al langere tijd vacant. Wil zal in deze functie nauw samenwerken met de medewerksters van het verenigingskantoor. Boelhuis Als onderdeel van de festiviteiten rond onze 30e verjaardag houdt de Midden-Delfland Vereniging op 8 september een boerenboelhuis op het Jongveeterrein aan de Tramkade te Schipluiden. Van een groot aantal veehouders worden oude maar authentieke spullen van de boerderij bij opbod verkocht. Bij het verschijnen van deze MiddenDelfkrant is al duidelijk hoe groot de opbrengst is geworden. Deze wordt in zijn geheel besteed aan initiatieven om een betere toegankelijkheid van het Midden-Delfland voor mindervaliden mogelijk te maken. Geïnteresseerden worden verzocht zich bij de vereniging te melden. Literaire avond Het ligt in de bedoeling om de komende herfst en winter één of meer literaire avonden te beleggen,

Maak de Midden-Delfland Vereniging groter en sterker De Midden-Delfland Vereniging groeit gestaag, maar het draagvlak voor onze activiteiten kan niet groot genoeg zijn. Maak daarom een vriend(in) lid en ontvang zelf een cadeaubon van € 5,- te besteden in onze winkel. Stuur een briefje of e-mail met uw naam, adres en telefoonnummer en dat van het nieuwe lid aan de Midden-Delfland Vereniging, Kasteellaan 3, 2636 HW Schipluiden of aan [email protected].

De corsoboot van het Promotieplatform Midden-Delfland van arrangeur Annemarie van Hoof. Foto Pia van Oord.

die worden gekoppeld aan de inmiddels complete uitgave van de wandelkaarten. Schrijvers van naam afkomstig uit het Midden-Delfland of met minimaal een warm hart voor ons gebied worden in samenwerking met enkele gerenommeerde boekhandels uitgenodigd een lezing te komen houden. Informatiecentrum De studie naar een Informatiecentrum Midden-Delfland is in volle gang. De provincie ZuidHolland heeft met een aantrekkelijke subsidie (ten behoeve van onderzoek, ontwerp en businessplan) aangegeven, het een goede zaak te vinden wanneer Midden-Delfland over een professioneel en modern informatiecentrum beschikt. De vereniging onderzoekt ondermeer of het centrum werkelijk fysiek gestalte dient te krijgen, het alleen een virtueel karakter zal moeten hebben of dat er wellicht zelfs een systeem moet worden gevormd van meerdere informatiecentra of -balies, verspreid over heel Midden-Delfland en ondersteund door internettechnologie. De (een) locatie zou in de voormalige boerderij op de buitenplaats Hodenpijl kunnen zijn. Deze locatie zou dan ook direct gestalte kunnen krijgen als één van de ‘poorten‘ van Midden-Delfland. Ook de vereniging heeft plannen daar te zijner tijd haar kantoor te vestigen. Landschapsontwikkelingsplan. Op initiatief van de vereniging vond op 30 juni jl. een informele en informatieve bijeenkomst plaats over het LOP Landschapsontwikkelingsplan). Elders in deze krant leest u daar meer over.


Varend corso Tijdens het eerste weekend van augustus heeft het promotieplatform Midden-Delfland samen met de Midden-Delfland Vereniging acte de presence gegeven door weer met een eigen boot aan het corso mee te doen. Terwijl het corso langs voer, was de vereniging op de wal actief met informatie en hét lokale hapje: blokjes kaas. Dat sloot aan bij het thema van de boot: de landschapsschilder wat o.a. werd uitgebeeld met een schilderij van een koe, zuivel en veldboeketten. Maaslandse Dam De gemeente Midden-Delfland heeft een extern adviseur aangetrokken om de plannen rond de Maaslandse Dam vorm te geven. De Midden-Delfland Vereniging is uitgenodigd om haar standpunt en ideeën met deze adviseur te bespreken. De vereniging wil in de op te richten ‘denktank‘ een actieve rol spelen en hoe dan ook voorkomen dat in dit gebied tussen Oostgaag en Commandeurspolder enkele tientallen woningen worden gebouwd. Ondernemen in een vitaal Midden-Delfland Het bestuur van de vereniging voert met ondernemersverenigingen uit Maasland, Schipluiden en Den Hoorn oriënterende gesprekken over de eventuele oprichting van een Ontwikkelingsmaatschappij. De vereniging wil immers ook samen met ondernemers van MiddenDelfland voorkomen dat door een ad hoc beleid verrommeling van het landschap de overhand krijgt. Vrijkomende grond loopt het gevaar verkeerd te worden ingericht, karakteristieke panden en boerenbe-

23

drijven kunnen gemakkelijk een verkeerde bestemming krijgen en dorpskernen dreigen in te slapen wanneer zich geen aantrekkelijke alternatieven voordoen. Andere landschappelijk waardevolle gebieden in Nederland kennen een gelijksoortige aanpak (ontwikkelingsmaatschappij) die zeker het bestuderen waard is.

Bestuur Midden-Delfland Vereniging Govert van Oord, voorzitter Telefoon (015) 380 81 45

Wandelingen De wandelingen door het landschap van Midden-Delfland die de vereniging dit jaar elke maand organiseert, kunnen zich nog steeds in een grote populariteit verheugen. Ook op de zaterdagen 6 oktober, 3 november en 1 december a.s. zijn er weer interessante routes uitgezet. Heeft u interesse, bezoek dan de website of bel even met het secretariaat. (AvdK)

Kees van der Sar, penningmeester Telefoon/fax (010) 591 90 93 Hanneke Blokdijk E-mail [email protected] Wil Boonstra Telefoon (010) 474 76 86 Arie van der Kooij Telefoon (010) 880 40 73 Mirjam Warnars Telefoon (010) 435 20 54

Waterkaart van Midden-Delfland

Dirk Post Telefoon (015) 380 83 25 Website www.middendelflandvereniging.nl

Midden-Delfland Vereniging Secretariaat: Kasteellaan 3 2636 HW Schipluiden Telefoon 06 42 10 54 07 (overdag) [email protected] Postbank 3928463 (Midden-Delfland Vereniging te Hoek van Holland) Verenigingenregister Haaglanden V 397143 Werkgroep Ruimtelijke Ontwikkeling Midden-Delfland p/a Dirk Post Telefoon (015) 380 83 25 Werkgroep Historie en Landschap Midden-Delfland p/a Frits van Ooststroom Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen Telefoon (010) 474 25 98 Werkgroep Paden Midden-Delfland p/a Hein van Bohemen Holierhoek 36, 2636 EK Schipluiden Telefoon (015) 380 99 40

Uit onze winkel Al deze artikelen zijn ook zeer geschikt om cadeau te doen.

Prijs excl. verzendkosten

Set van 6 dubbele wenskaarten Foto’s van schilderachtige locaties in Midden-Delfland.

€ 1,00 1

€ 2,80 1

€ 4,00 € 15,00 1 € 5,00 1

€ 5,80 € 16,80 1 € 7,00 1

€ 3,00 1 € 2,00 1 € 2,50 € 11,50 1

€ 4,80 1 € 3,00 1 € 3,50 € 12,50 1

Boeken over de streektaal van Delfland door Henk Tetteroo ‘Kreen en Gruizig’ ‘Wonen in Woorden’

€ 12,00 € 14,50

€ 14,00 € 16,50

Bouwplaat van de authentieke boerderij ‘In ’t Rietveld’

€ 12,00

€ 13,00

Cultureel erfgoed Midden-Delfland Inspiratiebron voor beheer en ontwikkeling van het agrarische cultuurlandschap en streekeigen boerenerven. Een uitgave van Midden-Delfland is Mensenwerk en Vockestaert.

€ 15,00

€ 17,25

Mapje met 6 handzame wandelkaarten no 1 of 2 Met beschrijvingen van de bezienswaardigheden Op de cover van de waterkaart en van de special staat de Groeneveldse molen afgebeeld, in feesttooi. De trotse molenaar Rob van Zijll weet nog precies wanneer en waarom de molen was versierd. De overbuurman van de Molenlaan trouwde die dag; we schrijven 1992. De toevallige fotograaf bofte die dag.

incl. verzendkosten

leden: niet-leden:

Speciale uitgaven van de Midden-Delfkrant ‘Boerderijen & Erven’, ‘Planten & Dieren’ en ‘Water & Waterwegen’ 48 resp. 52 pagina’s; veel informatie, (kleuren)foto’s en illustraties. Gewone nummers van de Midden-Delfkrant Fietskaart ‘Cultuur & Historie’ Waterkaart ‘Water & Oevers’ In combinatie met de special ‘Water & Waterwegen’

Agenda Op 15 en 16 september wordt de vierde editie van de Delfland Race gehouden. Een wedstrijd voor zeilende westlanders op het traject Schipluiden - Maasland Schipluiden. De start op zaterdag is vanaf 14.00 uur en op zondag vanaf 12.00 uur bij de Paardenbrug in Schipluiden.

Als u in het bezit wilt komen van een van deze publicaties, maakt u het bedrag incl. verzendkosten over op giro 3928463 t.n.v. Midden-Delfland Vereniging te Maassluis, onder vermelding van ‘aantal en omschrijving publicatie’. Verzeker u ervan dat uw naam en adres staan vermeld. U ontvangt de bestelling dan per post.


24

Niks doen De ontdekking door het grote publiek – en door bestuurders! – van een gebied betekent vaak het begin van het einde van dat gebied. Neem een mooi natuurgebied dat ontdekt wordt. Er moeten al gauw voorzieningen komen. Eerst wat simpele picknickbankjes, een vuilnisbak en wat informatieborden, misschien wat ronde palen en dwarsbalken waar mensen hun fiets tegen aan kunnen zetten. Maar als het gebied echt mensen gaat trekken, is dat niet meer voldoende. De rijdende patatwagen moet worden vervangen door een vaste inrichting, een echt restaurant dat groepen kan ontvangen, en omdat niet iedereen fietst moet er parkeergelegenheid voor auto’s komen. Het gebied moet ‘ontwikkeld’ worden. Er worden nota’s geschreven en de wethouder ziet het gebied als een kans om zich te profileren. Resultaat: weg schoonheid, weg rust. De aantrekkelijkste gebieden in Nederland vind ik die gebieden waar helemaal niks is. Geen fietsroutes, geen voorzieningen, behalve dan een lokale Spar en een lokale bakker, waar je wat proviand kunt inslaan. En misschien op warme dagen een ijscoman op een kruispunt. Gebieden waar de schoonheid van het landschap nog voor zichzelf spreekt, waar je zelf – met de fietskaart in de achterzak – nog weggetjes kunt ontdekken waar je niemand tegenkomt.

Trekschuit weer in de vaart De trekpont over de Vlaardingervaart heeft de afgelopen maanden een complete renovatie ondergaan zodat deze nu weer voor jaren mee kan. De pont ligt vast aan een onder water gelegen ketting. Deze ketting wordt tevens gebruikt als aandrijf om heen en weer te kunnen varen. In de op de pont geplaatste kasten wordt deze ketting door middel van wielen voortbewogen. Deze wielen en ketting waren aan vervanging toe. Om de reparatie te kunnen doen moest de pont uit het water worden gehaald. De pont is gelijk voorzien van een nieuw verfje en ziet er weer stralend uit. Foto Ankie Maessen.

Dat is ook mijn ideaalbeeld van Midden-Delfland. Beleidsmakers, trek geen toeristen aan, organiseer geen voorzieningen, maar laat mensen het gebied zelf ontdekken. Dan krijg je de echte liefhebbers. Bovendien, wat mensen op eigen initiatief hebben gevonden is veel mooier en verrassender dan wat anderen voor hen hebben bedacht.

Jaap van Duijn Jaap van Duijn is oud-topman van Robeco. Hij is opgegroeid in het Westland en woont al een kwart eeuw aan de rand van MiddenDelfland.

Nieuw hoogtepunt Vlak voor de Midden-Delfland Dag is het toch nog gelukt om het project van de uitzichtpunten in Midden-Delfland af te maken. Langs de Vlaardingervaart, op de werf van de voormalige Buikslootmolen (en niet op de Noordmolenwerf, zoals het informatiebord vermeldt) zijn deze vijf stoelen geplaatst die een fantastisch uitzicht bieden over de vaart en op de Duifpolder en de Zouteveensepolder. Het is ook een leuke plek voor een hoog onderonsje, want ze zitten prima. Hopelijk is bij het verschijnen van dit nummer het terrein rond de stoelen ook in orde gebracht. Met de stoelen, de tribune in de Broekpolder en het balkon langs de Boonervliet is het project nu voltooid. Foto Ankie Maessen. eenendertigste jaargang nr. 3, september 2007

Na een volgeladen zomerseizoen, goed gevuld met vers Midden-Delflanddrukwerk,

Recommend Documents