n ieuwsbrief LEGITIEM BV
controle
en
november 2 0 0 9
inventarisatie
Jubileumuitgave
Rekenmodellen en luchtfoto’s leggen niet alle WOZ-objectkenmerken bloot
‘Fysieke controles blijven noodzakelijk’
Robert Jan Jansen van Rosendaal (l.) en Sjaak van der Steen
Met SaBeWa (Samenwerking Belastingen en Waardebepaling) hebben de Zeeuwse gemeenten Goes, Borsele, Kapelle en Tholen sinds 1 januari 2007 een zelfstandige organisatie voor het heffen en invorderen
5
r a a j -
van lokale belastingen en de uitvoering van de Wet WOZ. Een centraal belastingkantoor dat streeft naar een juiste en efficiënte manier van werken. Voor SaBeWa voerde Legitiem bij ruim 1.000 woningen in Kapelle een controle uit op de WOZ-objectkenmerken.
Ook bij SaBeWa draait veel om geautomatiseerde processen. Zorg voor input en met een druk op de knop heb je output, bijvoorbeeld in de vorm van belastingaanslagen. Een niet onbelangrijk detail is natuurlijk een correcte input. Want die bepaalt de juistheid van de output. En dus zit er zo af en toe weinig anders op dan te In elke nieuwsbrief wordt een project centraal gezet en controleren. Is de informatie over de objectkomen de betrokkenen aan het woord. Deze keer verhalen kenmerken nog wel juist? wij over de controle op de kwaliteit van de woz object-
‘Een project bekeken’ kenmerken binnen het verzorgingsgebied van SaBeWa.
vervolg op pagina 2
5-jaar
1
dat het ervaren controleurs waren die wisten wat er van hen werd verwacht, anders was de controle vrijwel zeker minder succesvol verlopen.”
vervolg van pagina 1
SaBeWa werd de afgelopen jaren niet overstelpt met bezwaarschriften in de weken nadat de gemeentelijke aanslagen waren verstuurd. De meeste inwoners hadden vrede met de bepaalde taxatiewaarde van hun woning. Toch stuurde de organisatie al in 2008 controleurs de straat op. Directeur Sjaak van der Steen: “Als je staat voor een rechtvaardige belastingheffing moet je met enige regelmaat het veld in. Zelf hebben we daar de mensen niet voor en daarom hebben we vorig jaar een proef gedaan met uitzendkrachten. Dat is op zich goed bevallen, maar de wens was het meer structureel aan te pakken. Daarom heeft Legitiem dit jaar ruim 1.000 objecten tegen het licht gehouden.” Van der Steen erkent dat 1.000 woningen op een bestand van 45.000 niet veel is, maar kiest liever voor een positieve kijk op de zaken. “We hebben in ieder geval een begin gemaakt met het opschonen van het bestand en het is ook niet nodig alle 45.000 woningen te bekijken. Veel informatie is bekend en van een kleine 8.000 woningen krijgen we de informatie van de woningbouwvereniging die eigenaar is van de huizen. Natuurlijk is het vooral een financieel verhaal. Er is geen budget om in korte tijd even alle woningen na te lopen. Ons streven is te komen tot een procesmatige manier van werken, waarin heel gericht en met enige regelmaat betaalbare controles worden uitgevoerd.” Legitiem kwam in beeld omdat het Velpse bureau in het Zeeuwse eerder tot volle tevredenheid belastingcontroles en -inventarisaties verrichtte. De controle op de kwaliteit van de
2
5-jaar
WOZ-objectkenmerken, in de vorm van een pilot, werd uitgevoerd in het voorjaar. Zoals vaker bij een pilot verliep de start met horten en stoten. De verantwoording daarvoor neemt Sjaak van der Steen op zich. “We hebben geleerd dat bij dit soort controles de regievoering van onze kant beter moet. De controleurs hadden beter geïnstrueerd moeten worden en we hadden ze vooraf meer informatie moeten aanleveren. Het is
Robert Jan Jansen van Rosendaal, als WOZ-coördinator bij SaBeWa nauw betrokken bij de controle, weet waar zijn directeur op doelt. “Aanvankelijk gaven we alleen looplijsten mee en dat is erg beperkt. In overleg met Legitiem zijn daar na een week of twee luchtfoto’s aan toegevoegd. Vanaf dat moment ging het gelijk beter. Bijna alle mensen waarbij werd aangebeld om de woning beter te kunnen bekijken, reageerden positief. Over het algemeen waarderen mensen het dat hun woning wordt gecontroleerd. Omdat zij ook de vertaalslag maken naar een correcte WOZ-waarde en daarmee een juiste aanslag.” De bedoeling was in een periode van zes weken tussen de 1.000 en 1.500 woningen te controleren. Robert Jan Jansen van Rosendaal ziet een verband tussen het feit dat de teller rond de 1.100 bleef steken en de uitkomst van de controle. “Bij ongeveer 400 woningen zijn de gegevens aangepast. Het in kaart brengen daarvan kost gewoon tijd en daarom
Ruud Kathmann van Waarderingskamer: ‘Betrouwbare objectkenmerken noodzakelijk voor goede taxatie’ Sinds in 1995 de Waarderingskamer werd ingesteld is er veel veranderd in het toezicht op de uitvoering van de Wet WOZ. Ieder jaar worden alle 8 miljoen huizen en andersoortige gebouwen in Nederland van een taxatiewaarde voorzien. Een waarde die onder andere is terug te vinden op de jaarlijkse aanslag Onroerend zaakbelasting (OZB). “Maar we doen nog veel meer”, zegt medewerker Ruud Kathmann van de Waarderingskamer. “We kijken voortdurend mee, we creëren faciliteiten zodat gemeenten een rechtvaardige aanslag kunnen opleggen, we geven advies en instructies, en we stellen protocollen op om de kwaliteit te beoordelen. En dat proberen we dan ook nog zo netjes en helder mogelijk te doen.” Het jaarlijks taxeren van 8 miljoen panden kan alleen als bij de waardebepaling van rekenmodellen gebruik wordt gemaakt. Jaarlijks worden de mutaties verwerkt en nieuwe informatie aan het objectenbestand toegevoegd, waarna de computer een (nieuwe) taxatiewaarde bepaalt. Nadat de nodige controles zijn uitgevoerd, volgt de definitieve waardebepaling. Ruud Kathmann: “Bij het waarderen houden we rekening met twee stromen. Aan de ene kant de uitkomsten van een permanente marktanalyse. Bij alle verkopen van huizen bijvoorbeeld wordt gekeken of de prijs overeenkomt met wat wij denken dat de marktwaarde is. De andere stroom is die van de objectkenmerken. Als de kwaliteit van de objectkenmerken niet optimaal is, dan is het onmogelijk een goede taxatie van het object te doen.” Lastig bij het actueel houden van de objectkenmerken, is dat voor steeds meer verbouwingen geen vergunning meer nodig is. Ruud Kathmann. “Een gemeente krijgt dan niet automatisch meer een signaal, terwijl een verbouwing altijd van invloed is op de waarde van een woning. Ook verbeteringen van het onderhoudsniveau voltrekken zich vaak buiten het gezichtsveld van de gemeente. En ook die verhogen de waarde.”
zijn we met een controle van in totaal 1.100 woningen tevreden. Ook omdat opnieuw is gebleken dat controleren móet. Als je alleen afgaat op modellen sluipen er steeds meer fouten in je bestand. Niet in de laatste plaats omdat er steeds meer vergunningsvrij mag worden gebouwd.” Sjaak van der Steen: “Het is niet zo dat we nu een enorme plus gaan zien in de belastingopbrengsten. Echt grote hiaten zijn niet geconstateerd. Maar ook kleinere veranderingen vinden we belangrijk. Een aanbouw of dakkapel waar we geen weet van hadden; dat
Omdat fysieke controles arbeidsintensief en dus relatief duur zijn, wordt voortdurend gekeken of er andere manieren zijn om goed zicht te houden op de objectkenmerken. Een ontwikkeling in dat kader is dat er meer en meer gebruikt wordt gemaakt van luchtfoto’s. Het neemt echter niet weg dat fysiek controleren af en toe nodig is. Ruud Kathmann: “Als je betrouwbare taxaties wilt, moet je inderdaad eens in de zoveel tijd buiten gaan kijken. Belangrijk is ook dat gemeenten er vervolgens een deugdelijke administratie aan koppelen. Gewoon netjes bijhouden wanneer een pand voor het laatst is gezien. Daar ontbreekt het nog wel eens aan, waardoor soms onnodig kosten worden gemaakt.” De controle die Legitiem voor SaBeWa heeft uitgevoerd is bekend bij Ruud Kathmann. “Je ziet steeds meer dat gemeenten binnen dit soort organisaties gaan samenwerken. Dat is een goede ontwikkeling. Het schaalniveau wordt groter waardoor je doelmatiger kunt werken. Maar wat je bij SaBeWa ziet, zie je ook bij vergelijkbare organisaties: verschillende manieren van werken en verschillende culturen die moeten worden samengevoegd tot een nieuw, homogeen geheel. SaBeWa heeft dat goed opgepakt. Ze denken na en gaan systematisch te werk. De controle door Legitiem is ook heel bewust en gericht ingezet om de inhoudelijke kwaliteit te verbeteren.” Op niet al te lange termijn hoopt de Waarderingskamer de gemeenten een nieuw instrument bij het bepalen van de WOZobjectkenmerken te kunnen aanreiken. In ontwikkeling is een specifiek protocol voor het beoordelen van de objectkenmerken. Ruud Kathmann: “Het is lastig om zo’n protocol op te stellen, omdat je niet overal precies een meetlat langs kunt leggen. Toch komen we er binnenkort mee. Het is weer een hulpmiddel om op een goede manier met deze problematiek om te gaan.”
soort aanvullingen maken dat we onze taak goed doen en zorgen uiteindelijk voor een rechtvaardige belastingheffing.” Zeker is dat SaBeWa de komende jaren controles op de kwaliteit van de WOZ-objectkenmerken blijft uitvoeren. Legitiem blijft daar een rol in spelen. Met het bestuderen van luchtfoto’s denkt Robert Jan Jansen van Rosendaal een groot deel van de controles zelf te kunnen doen. “Rekeninghoudend met de financiële mogelijkheden zullen we daar een modus in moeten vinden. Wel met de wetenschap dat fysieke controles altijd noodzakelijk blijven.”
5-jaar
3
Zeewolde voert forensenbelasting in
‘Goede begeleiding belangrijk’
Jos Huizinga (l.) en Jan Heijna
De gemeente Zeewolde telt een relatief groot aantal tweede woningen die niet onder de toeristenbelasting vallen. Om eigenaren toch te kunnen belasten, besloot de raad forensenbelasting in te voeren. Een heffing die geldt voor mensen die een gemeubileerde woning (ook stacaravans worden als zodanig aangemerkt) meer dan
geleden kwam de gang er in. Bij gebrek aan capaciteit en specifieke kennis werd Legitiem ingeschakeld voor het doen van onderzoek en voor de begeleiding. Jan Heijna: “We kenden elkaar al en Legitiem had een goed verhaal en overlegde een interessante offerte. De keus was niet moeilijk.”
negentig dagen voor zichzelf of hun gezin ter beschikking houden. Ondersteund door Van den Bosch & Partners begeleidde Legitiem het proces.
De verordening staat op papier, het onderzoek is gedaan en alle gegevens zijn ingevoerd. De bedoeling is om voor het eind van het jaar de aanslag voor 2009 op te leggen, maar het wachten is nog op enkele ondernemers. Zij hebben het convenant dat is opgesteld nog niet ondertekend. In de convenanten is de afspraak vastgelegd dat niet de gemeente maar de ondernemers de forensenbelasting verrekenen met hun klanten. “Ondernemers moeten hun klanten toch een factuur sturen, dus is het administratief eenvoudiger als ze daarin de forensenbelasting meenemen”, legt Jan Heijna, coördinator belastingen in Zeewolde, uit. “Ik hoop dat de convenanten snel terugkomen. Zo niet, dan zullen we iedere klant toch apart moeten aanslaan. De opdracht van de gemeenteraad is om de heffing in ieder geval dit jaar te laten ingaan.” Het forensenbelastingvoorstel van het college aan de raad dateert al van 2005, maar pas twee jaar 4
5-jaar
Een val van het Zeewoldse college leidde vorig jaar de aandacht even af, maar de nieuwe coalitie pakte de draad in juni 2008 voortvarend op. Ook omdat Jos Huizinga, de nieuwe verantwoordelijk wethouder voor de toeristensector, als oudwethouder van Schoonhoven het klappen van de zweep kende. Huizinga: “Ik ben in het diepe gegooid en na drie maanden had Zeewolde al nauwelijks meer geheimen voor me. Als ik het vergelijk met waar ik eerder heb gewerkt, dan kan ik zeggen dat de verstandhouding tussen gemeente en ondernemers in het algemeen gesproken goed is. Ook met de ondernemers in de recreatieve sector. Er is regulier overleg en dat betekent dat je elkaar op de hoogte kunt houden van ontwikkelingen.” Dat ook de invoering van forensenbelasting op zijn bordje terechtkwam, nam Jos Huizinga voor kennisgeving aan. “Ondernemers zijn er niet blij mee, dat weet ik, maar het besluit was genomen en als wethouder heb je de wensen van de raad uit te voeren. Ik heb eerder met invoering van forensenbelasting te maken gehad en uit die tijd weet ik dat een goede begeleiding belangrijk is. Inmiddels ben
ik er ook van overtuigd dat Legitiem een uitstekende partij is voor ons in dit traject. Ze hebben een heldere lijn en communiceren open en duidelijk. Opvallend vind ik ook dat ze meedenken. Het idee om de ondernemers de heffing te laten innen, is daar een voorbeeld van. Daarmee kan de administratieve lastendruk laag worden gehouden.” Na overleg met de recreatieondernemers werden door Legitiem inventarisaties gehouden op de verschillende parken en campings in Zeewolde. De weerstand bleef voelbaar, maar van tegenwerking was volgens Jan Heijna geen sprake. “Het is wat Jos Huizinga zegt: je maakt ondernemers niet blij met de mededeling dat forensenbelasting ingevoerd gaat worden. Zelfs al komt het in sommige gevallen gewoon in plaats van toeristenbelasting. Ik vind het ook niet meer dan logisch dat parkeigenaren voor hun klanten opkomen, maar een besluit is een besluit en dan hebben wij dat uit te voeren.” Ook in de omgang met exploitanten speelde Legitiem volgens Jan Heijna een goede rol. “Ze brengen veel ervaring mee en zijn in staat zaken goed uit te leggen. Ik ben er zeker van dat dat een hoop tegenwerking scheelt. En als het gaat om juridische zaken zoals het opstellen van een verordening en een convenant, wordt Edwin Borghols van Van den Bosch & Partners ingeschakeld. Die samenwerking en afstemming zijn perfect.” De afronding is de komende weken aan de orde. Wethouder Jos Huizinga spreekt de verwachting uit dat ‘we daar op een goede manier uit gaan komen’. “We accepteren dat de ene ondernemer de andere niet is en proberen met iedereen goede afspraken te maken. Een geruststellende gedachte moet zijn dat een groot deel van de opbrengst links- of rechtsom weer in de sector wordt geïnvesteerd. Zeewolde moet net als iedere gemeente een huishouding draaiende houden, maar we sluiten onze ogen niet voor de belangen en wensen van de ondernemers.”
Directeur RCN Zeewolde: ‘Nog eens goed naar convenant kijken’ RCN Zeewolde is een groot en aantrekkelijk gelegen park aan het Veluwemeer (45 hectare, 1.100 plaatsen) met bungalows, stacaravans, kampeerplaatsen, een eigen haven en talrijke voorzieningen, waaronder een binnenzwembad en een speelparadijs. Directeur Patrick Juffermans kan weinig enthousiasme opbrengen voor de invoering van de forensenbelasting. “Als ondernemers in de recreatieve sector zijn wij er niet blij mee. Onze vaste standplaatshouders worden straks aan geslagen voor forensenbelasting en de andere gasten voor toeristenbelasting. Twee heffingen op één bedrijf, dat is met goed fatsoen niet aan gasten uit te leggen.” Legitiem heeft volgens Patrick Juffermans haar best gedaan structuur in het invoeringstraject aan te brengen en zaken zo eenvoudig mogelijk te houden. Juffermans: “Het voorstel dat er nu ligt, waarbij wij als exploitanten de heffing van de forensenbelasting voor de vaste gasten uitvoeren, is daar een voorbeeld van. Praktisch en pragmatisch. Positief in het hele verhaal is ook dat het tarief dat eigenaren nu voor hun stacaravan betalen aan toeristenbelasting, gelijkgesteld wordt aan het tarief van de forensenbelasting. Als de heffing bij ons als exploitanten wordt neergelegd, is die koppeling noodzakelijk.” Het voorliggende convenant heeft Patrick Juffermans nog niet getekend. “Daar moeten we nog eens goed naar kijken. Ik begrijp de praktische benadering van de gemeente wel. Het is veel makkelijker als wij de heffing voor onze rekening nemen, zoals we dat ook doen met de toeristenbelasting. Onze gasten worden niet lastig gevallen, wij hoeven niet steeds gegevens aan te leveren en de gemeente hoeft niet elke eigenaar een aparte aanslag forensenbelasting op te leggen. Of wij het convenant dat deze handelswijze mogelijk maakt tekenen, hangt nog af van de bewoordingen in de overeenkomst. Ik kan er alleen mee leven als wij als ondernemers niet het incassorisico lopen.”
Bij het ter perse gaan van deze editie zijn alle overeenkomsten inmiddels ondertekend. 5-jaar
5
Hilversum brengt structuur aan in controle hondenbelasting
Hondenbezitters opnieuw in kaart gebracht Harold Lindeboom en Annemieke van Blijenburgh
Die maakt het mogelijk de controle online op de voet te volgen. Bovendien viel op de mensen die de controles uitvoerden niets aan te merken. Ze zagen er allemaal netjes uit en je merkte dat ze dit werk vaker hadden gedaan. Allemaal mensen die rustig overkomen en ook rustig blijven als er een keer iets is.”
Na een controle in 2003 trok de gemeente Hilversum jarenlang geen cent uit voor een controle van de hondenbelasting. Totdat twee jaar geleden in de persoon van Harold Lindeboom een nieuw hoofd Belastingen aantrad in de omroepstad. ‘Als we de lasten eerlijk willen verdelen, moeten we controleren’, is zijn standpunt. En zo geschiedde.
Een teken aan de wand was dat het aantal geregistreerde honden in Hilversum de afgelopen jaren gestaag afnam. Waarmee het vermoeden dat er iets niet klopte werd gevoed. Harold Lindeboom: “Het was gewoon hoog tijd voor een controle. De hondenbelasting moet een x-bedrag opleveren en het scheelt voor de belastingbetaler nogal wat of 4.000 of 5.000 mensen dat bedrag ophoesten.” Het vermoeden dat het hondenbelastingbestand hiaten vertoonde, bleek te kloppen. Ongeveer 1.100 niet-geregistreerde honden kwamen de controleurs van Legitiem op het spoor. Daarmee schoot het totaal naar ruim 5.000 op een adressen bestand van ongeveer 39.000. Het resultaat was conform de verwachtingen van Annemieke van Blijenburgh, de coördinator Heffingen. “In het begin ging het zo hard dat we even dachten nog hoger uit te komen, maar 1.100 honden is een mooi resultaat. We hebben ons bestand nu helemaal op orde en dat blijft ook zo. Legitiem heeft de opdracht gekregen ieder jaar eenderde van het bestand opnieuw te controleren, zodat het up to date blijft.” Het één (het uitvoeren van de controle) en het ander (de vervolgopdracht) hebben uiteraard met elkaar te maken, beaamt Annemieke van Blijenburgh. “Ze hebben goed werk geleverd. We waren direct enthousiast over de aanpak met handcomputers. 6
5-jaar
Klachten kwamen niet of nauwelijks binnen bij de gemeente Hilversum, of het zou die moeten zijn van een mevrouw die per se niet op televisie wilde. Annemieke van Blijenburgh: “TV Noord Holland heeft een item gemaakt van de hondenbelastingcontrole. Ze filmden als bij mensen werd aangebeld en namen het gesprek dat volgde op. TV Noord Holland heeft heel duidelijk gemaakt dat de opnamen alleen zouden worden uitgezonden als goedkeuring werd gegeven, maar die mevrouw was er niet gerust op en heeft mij gebeld. Geen punt. Ik heb haar gerustgesteld en uiteindelijk is de controle bij haar aan de deur uiteraard ook niet uitgezonden.” Inwoners van Hilversum met een hond zien ook iets terug van het belastinggeld dat ze betalen. Een deel van de opbrengst gaat naar de aanleg, het onderhoud en de schoonmaak van hondenuitlaatplaatsen. Een ander deel naar de algemene middelen. Hoofd Belastingen Harold Lindeboom: “De financiële kant is natuurlijk belangrijk. Het is altijd opbrengst versus kosten. In het geval van de hondenbelasting is het zeker dat Legitiem zichzelf dubbel en dwars terugverdient. We hebben nu weer een actueel bestand en de goeden, de mensen die keurig aangifte doen, hoeven niet langer onder de kwaden, de mensen die het minder nauw nemen met hun aangifteplicht, te lijden.”
. . . t f j i r h c s n e Enno Soer
Enno Soeren is Sectormanager Publiekszaken bij de gemeente Maastricht. Een 38-jarige Maastrichtenaar die zeer begaan is met de ontwik kelingen binnen het belastingvak en daar op deze pagina over vertelt.
Trust, but verify Als je ‘controle hondenbelasting’ googlet, krijg je na 0,18 seconden
Maar niet alleen daarom. Het gelijkheidsbeginsel zegt dat we gelijke
22.300 hits. Dat zijn dan bijna allemaal hits op gemeentesites met
gevallen gelijk moeten behandelen. Iemand die hondenbelasting
aankondigingen van aanstaande controles. Dat doen we natuurlijk
betaalt, vindt het immers onrechtvaardig als een andere hondenbe
om niet onaangekondigd te gaan controleren, maar het helpt ook
zitter niet betaalt.
nog eens. Veel mensen namelijk melden na zo’n bericht spontaan hun hond aan.
Soms vraagt men mij of zo’n controle zijn geld wel opbrengt. Het klopt dat we in deze krappe tijd voorzichtig moeten zijn met
Wat zo’n aankondiging ook oplevert is commentaar. Vooral op
geld uitgeven. Ook voor controles. Maar bij de beslissing om een
forumsites wordt er regelmatig, meestal onder grappig bedoelde
controle te doen, spelen dus niet alleen bedrijfseconomische redenen
pseudoniemen, flink van leer getrokken. Opmerkingen dat de
een rol. De baten zitten niet alleen in een toename van het aantal
gemeente maar eens wat moet doen voor die centen, dat, als ze
belastingplichten, maar ook in het rechtvaardigheidsgevoel van
langs komen, de hond klaar staat om de controleur op te vreten, dat
diegenen die wel netjes aangifte hebben gedaan.
de regels zo betuttelend zijn en dat je nergens meer met je hond mag komen, of de vraag waarom er geen kattenbelasting wordt
Steeds vaker wordt ook het argument van administratieve lasten
geheven.
verlichting gebruikt om controles te beperken. Ondernemers worden immers lastiggevallen met controleurs, het overleggen
Reacties die eens temeer aantonen dat het thema belastingen
van boekhoudingen en dergelijke. Burgers moeten bijvoorbeeld een
en controle sterke emoties oproept. Controle heeft te maken met
euthanasieverklaring overleggen om hun hond te kunnen afmelden.
vertrouwen. En als mensen zich niet vertrouwd voelen, komen ze
Bestuurders zijn over het algemeen gevoelig voor het argument van
in verzet.
administratieve lastenverlichting. Vanuit het oogpunt van klant gerichtheid willen zij de burger en ondernemer niet meer lastig
Tot op hoog niveau is de noodzaak tot controle een thema. ‘Trust,
vallen dan noodzakelijk. Ik ben echter van mening dat als het om
but verify’, zei de Amerikaanse president Reagan in 1987 tegen
belastingen op aangifte gaat, we niet te goedgelovig moeten zijn.
zijn Russische collega Gorbatsjov. Hij had net een verdrag met de
Dus: trust, but verify.
Sovjet Unie ondertekend, met afspraken over de vernietiging van nucleaire wapens. Gorbatsjov antwoordde met: ‘You repeat that at
Trouwens, soms is controle ook fijn. Ik vind het bijvoorbeeld
every meeting’, waarop Reagan zei: ‘I like it’.
jammer als ik in de trein zit en er komt geen conducteur langs die vraagt naar mijn kaartje. Volgens mij ben ik niet de enige.
‘I like it too’, zeg ik. Reageren? Natuurlijk zijn gemeentelijke belastingen geen nucleair wapen.
[email protected]
Toch geeft deze quote perfect aan welke afweging er gemaakt moet worden tussen vertrouwen en wantrouwen. Met name bij belas tingen op aangifte zijn er altijd belastingplichtigen dat niet hele maal eerlijk aangifte doet. En het ontduiken van het betalen van belastingen is in mijn ogen onacceptabel. Daarom alleen al moet de gemeente controleren.
5-jaar
7
Gemoederen in Sluis lopen hoog op naar aanleiding van onderzoek naar toeristenbelasting
Wantrouwen wegnemen met open communicatie Op hun achterste benen stonden de recreatieondernemers in Sluis toen de gemeente in 2008 aankondigde de onderbouwing van het toeristenbelastingforfait aan een onderzoek te willen onderwerpen. Het gevolg was een stroeve start van een project waar Legitiem nauw bij was betrokken. Maar gaandeweg kwam de vaart erin. Over hoe alles in Sluis op z’n pootjes terechtkwam.
Greet Tas (l.) en Inge Goole Maria Le Roy (r.) en Toine van Ierland
De schoonste stranden van Nederland vind je in Sluis. De 17 kilometerlange kuststrook is dan ook het paradepaardje van de gemeente, samen met een groot, open en groen gebied, dat het karakter heeft van een natuurlandschap. In 2008 werd Sluis in de categorie tot 12.000 inwoners uitgeroepen tot ‘Groenste stad van Nederland’. Uiteraard is wethouder Maria le Roy daar trots op. “Toerisme is een belangrijke pijler voor ons. Sluis is het waard om naartoe te komen. Heel positief is ook dat er een enorme kwaliteitsslag gaande is. Campings en andere recreatieve voorzieningen worden opgeknapt en het aanbod van voorzieningen wordt in snel tempo uitgebreid. Het recreatie- en natuurplan Waterdunen bijvoorbeeld. Dat wordt een onderscheidend park dat de aantrekkingskracht van Sluis verder zal vergroten”, aldus Le Roy. Gezien de grootschalige recreatieve activiteiten is de toeristenbelasting een belangrijke inkomstenbron voor het noodlijdende Sluis. Sinds het ontstaan echter van de gemeente in 2003 via een herindeling, waren de onderbouwing van het forfait en het tarief nooit meer gecontroleerd. “We moesten zo langzamerhand wel een onderzoek laten doen”, zegt Greet Tas van de afdeling Financiën van Sluis. “Er ligt een uitspraak van de Hoge Raad waarin staat dat forfaits aantoonbaar moeten aansluiten bij de
8
5-jaar
werkelijkheid. We konden er alleen maar naar gissen of dat bij ons nog het geval was.” Wantrouwen
Op aanraden van collega’s van andere gemeenten werd Legitiem gevraagd voor het doen van onderzoek en het begeleiden van de actualisatie. Tot zover geen problemen. Die begonnen pas toen de recreatieondernemers werd gevraagd informatie aan te leveren over hun gasten. Er bleek veel wantrouwen te bestaan en ondernemers vreesden aantasting van de privacy van hun gasten. Greet Tas: “We hebben direct een klankbordgroep geformeerd en een extra voorlichtingsbijeenkomst gehouden om dat wantrouwen weg te nemen. Uiteindelijk is dat gelukt, maar gemakkelijk was het niet. Zeker in die fase was het heel prettig dat we samen met Legitiem konden optrekken. Ze hebben ervaring met dit soort onderzoeken en net als wij communiceren ze naar alle kanten heel open. Gewoon omdat we niks te verbergen hebben. Dat heeft er zeker toe bijgedragen dat de meeste recreatieondernemers bijdraaiden.” Juiste aanpak
Greet Tas’ collega Inge Goole had in het hele traject een ondersteunende rol. Ook zij is van mening dat voor de juiste aanpak is gekozen. “Als er wantrouwen is moet je dat weg proberen te nemen door heel open en zorgvuldig met alle partijen om te gaan. Dat hebben we in samenspraak met Legitiem gedaan. Ik had er in het begin best een hard hoofd in, maar gaandeweg kwam er een ommekeer. Toine van Ierland van Legitiem heeft op een gegeven moment de grootste ondernemers ook individueel opgezocht. Dat werkte goed. Na zo’n gesprek was de weerstand meestal een stuk minder.” Wethouder Maria le Roy: “Wat ook goed heeft gewerkt is het bezoek dat we met ondernemers hebben gebracht aan het callcentre dat Legitiem inschakelde voor de telefonische gastenenquêtes. Met eigen ogen en oren hebben ondernemers daar kunnen zien en horen dat dat op een heel discrete manier gaat. Ik denk dat we met dat bezoek een hoop koudwatervrees hebben weggenomen.” Voordeel ondernemers
Vanaf het moment dat alle partijen op één lijn zaten, ging het snel. Het resultaat van het onderzoek naar de onderbouwing van de toeristenbelasting pakte zelfs behoorlijk uit in het voordeel van de recreatieondernemers. Het gemiddeld aantal personen dat overnacht, bleek lager dan het aantal van waar in de verordening van werd uitgegaan, en hetzelfde gold voor het aantal overnachtingen. Met andere woorden: de aanpassing van de verordening leidde voor de ondernemers tot een financieel voordeel. Wethouder Maria le Roy heeft desondanks geen spijt van het besluit een onderzoek te laten uitvoeren. “We kunnen het geld goed gebruiken, maar het gaat ons er in eerste instantie om dat we rechtmatig en doelmatig belastinggeld innen. Dat is nu weer het geval. Een ander verhaal is hoe we het ontstane gat in de begroting dichten. Daar zijn we uiteraard druk mee bezig. Een mogelijkheid is dat we reclamebelasting in gaan voeren. Legitiem
RECRON-manager voor Zeeland: ‘Respect voor gevoelens van ondernemers’
“De gemeente Sluis heeft het netjes gedaan. Samen met de branche en met respect voor de gevoelens van de ondernemers. De nieuwe forfaits sluiten weer aan bij de beleving van de ondernemers en gasten. Dat neemt niet weg dat de wetgeving op dit gebied niet van deze tijd is. De toerist die overnacht wordt aangeslagen voor toeristenbelasting, terwijl de hele middenstand, die ook profiteert van de komst van toeristen, geen cent extra hoeft te betalen. Krommer kan het niet zijn.” Arthur van Disseldorp, de man die in Zeeland namens RECRON, de vereniging die de belangen van recreatieondernemers behartigt, zitting had in de klankbordgroep, weet als geen ander waar hij het over heeft. Hij runde zelf jarenlang een kampeerbedrijf en de toeristenbelasting is hem, én RECRON als organisatie, een doorn in het oog. “We zijn het er principieel mee oneens”, zegt Van Disseldorp. “Vooral omdat toeristenbelasting een algemene heffing is en geen doelbelasting. Als de gemeente met de opbrengst het dak van de school laat repareren, dan kan dat. Alleen als de opbrengst volledig ten goede zou komen aan de sector, zou het een ander verhaal zijn.” Om de belangen van de leden zo goed mogelijk te kunnen behartigen, nemen RECRON-vertegenwoordigers wel zitting in commissies en klankbordgroepen. In het geval van Sluis is een pleister op de wond dat de heffing als gevolg van het onderzoek naar beneden wordt bijgesteld. Al sluit Arthur van Disseldop niet uit dat het eerste gewin kattengespin is. “Wie zegt mij dat binnen enkele jaren de tarieven niet fors omhoog gaan? Volgend jaar hebben we gemeenteraadverkiezingen. Daarna kan alles weer anders zijn.”
heeft daar inmiddels een quickscan naar uitgevoerd en daar komt ongetwijfeld snel een vervolg op.” Eind goed, al goed
Voor de financiële afdeling geldt vooralsnog eind goed, al goed. Greet Tas: “Ik ben blij dat we het onderzoek na de moeizame aanloop op een voor alle partijen goede manier hebben kunnen afronden. Met dank ook aan Legitiem.” Inge Goole: “Het tweede deel van het onderzoek verliep vlekkeloos. Binnenkort hebben we een afsluitende bijeenkomst. Daar verwacht ik geen problemen meer en vervolgens is het aan de gemeenteraad om de verordening opnieuw vast te stellen.” 5-jaar
9
Algemeen dekkingsmiddel of Ondernemersfonds?
Reclamebelasting zorgt voor opwinding in Enschede Met de invoering van reclamebelasting maak je je als gemeente niet populair bij het plaatselijke bedrijfsleven. Toch gaan steeds meer gemeenten er door financiële nood gedwongen toe over. Zo ook Enschede, dat per 1 juli van dit jaar de heffing wilde gaan innen. Die datum is niet gehaald. Het nieuwe doel is 1 januari 2010.
Moeten de ondernemers in het buitengebied nu wel of geen reclamebelasting gaan betalen? En gaat de totale opbrengst in het Ondernemersfonds of slechts een deel ervan? Dat zijn de twee cruciale vragen in het invoeringstraject dat in Enschede in volle gang is. Projectleider Nicol Oude Luttikhuis van de concernstaf Strategie & Control weet één ding zeker: “Er ligt een uitspraak van de raad, van uitstel komt geen afstel. Op dit moment wordt bekeken wat de beste vorm is.” De voorgenomen invoering heeft inmiddels heel wat voeten in aarde gehad. Uitgangspunt was dat de helft van de opbrengst in een op te richten Ondernemersfonds zou worden gestort, en zo direct weer ten goede zou komen aan de middenstand. De belangenorganisaties Federatie van Centrum Ondernemers Enschede (FCE) en MKB Enschede reageerden not amused op de voorgenomen invoering, maar de constructie met een Ondernemersfonds werd wel positief ontvangen. Nicol Oude Luttikhuis: “Het besluit in januari om tot invoering over te gaan zorgde nauwelijks voor opwinding. Totdat medewerkers van Legitiem half april de straat opgingen om objecten in kaart te brengen. Toen kwam het ineens dichterbij en vooral ondernemers van buiten het centrum begonnen te ageren. Terwijl wij in die fase juist tempo wilden maken om nog per 1 juli tot invoering over te kunnen gaan. Legitiem leverde ook heel snel gegevens aan, zodat we tarieven konden gaan vaststellen. Medio mei hadden we ongeveer 70% van de ruim 5.000 objecten in kaart.”
10
5-jaar
De kritische benadering van de ondernemers in het buitengebied bereikte een hoogtepunt tijdens een informatiebijeenkomst op 19 mei, waarop ook de
Nicol Oude Luttikhuis
Ronny Tijink
bedragen werden gepresenteerd. Toen ook de Stedelijke Commissie vraagtekens zette bij de invoering van reclamebelasting (en daarmee zorgde voor verdeeldheid in de fracties), stond het hele voorstel ineens op losse schroeven. Nog steeds worden gesprekken gevoerd over mogelijke alternatieven. “Maar ik heb goede hoop dat we nu snel verder komen”, aldus Nicol Oude Luttikhuis. Over de rol van Van den Bosch & Partners en Legitiem is de projectleider positief. “Ze hebben ons goed geholpen bij het maken van keuzes en de inventarisatie van reclameuitingen is snel en zorgvuldig uitgevoerd. We zijn afgegaan op de goede ervaringen van onze zustergemeente Borne en de verwachtingen zijn volledig waargemaakt.” Ronny Tijink, afdelingshoofd WOZ van het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente, het samenwerkingsverband inzake belastingen voor de gemeenten Enschede, Hengelo en Borne, had een adviserende rol rond de invoering en was in een later stadium het aanspreekpunt voor Legitiem in het uitvoeringstraject. Reclamebelasting noemt hij ‘een goed maar duur instrument’. “De perceptiekosten zijn in de regel hoog. Dat betekent dat je de verhouding tussen kosten en opbrengst goed in de gaten moet houden. In die overweging paste de keuze voor Legitiem in combinatie met van den Bosch & Partners. In Borne hebben ze het eerder goed gedaan en nu weer in Enschede.” Ronny Tijink roemt de manier van inspecteren en in het verlengde daarvan de kwaliteit van de gegevens, die een goede bestandsopbouw mogelijk maken. “Prettig is ook dat het fijne mensen zijn om mee te werken en dat de lijnen kort zijn. Heb je een vraag dan bel of mail je, en vervolgens heb je ook snel antwoord. Geen gedoe, maar gewoon klantvriendelijk zoals het hoort.” Ten aanzien van corporate colours liet Tijink zich door Legitiem adviseren. Ronny Tijink: “Bij Ikea speelt dat bijvoorbeeld. Die hele gevel is blauw en de vraag is dus of je al die vierkante meters moet mee rekenen. Legitiem heeft voor ons becijferd wat het scheelt in de opbrengst als we die meters niet meetellen. Binnen het totale plaatje hebben ze daarna een afweging gemaakt en ons vervolgens geadviseerd niet al die meters te belasten. Een mooi voorbeeld van waarom het prettig samenwerken is met Legitiem.”
‘Je moet het kunnen uitleggen’ Bert Hondtong is werkzaam in de buitendienst bij het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente. Hij coördineert controles en voert ze uit, en trok bij de inventarisatie voor de reclamebelasting met de controleurs van Legitiem op. Ook voerde hij de in het contract overeengekomen steekproeven uit naar de kwaliteit van de dienstverlening. Bert Hondtong over zijn ervaringen: “Ik kan niet anders zeggen dan dat de kwaliteit hartstikke goed is. De controleurs van Legitiem zijn echte professionals. Hun werkwijze sluit ook naadloos aan bij onze manier van werken. Geen reclame-uiting is hetzelfde, dus gaat het om de manier waarop je iets inschat. Corporate colours bijvoorbeeld op een gevel, hoe ga je daarmee om? Dan blijkt dat de controleurs heel duidelijke werkinstructies hebben. Ze maakten dezelfde keuzes als die ik gemaakt zou hebben. Dat is prettig, want bij inventarisaties van zoveel objecten is het belangrijk dat er één lijn wordt getrokken.” Dat er straks vragen komen, weet Bert Hondtong wel zeker. “Reclamebelasting is geen populaire maatregel, zeker niet in deze moeilijke tijd. Een precarioheffing is uit te leggen. Je betaalt voor het gebruik van gemeentegrond. Reclamebelasting vinden veel ondernemers onzinnig. Ik ben geen partij in het hele invoeringstraject, maar het is prettig dat ik dankzij Legitiem in ieder geval kan uitleggen hoe de aanslag is opgebouwd. Mede ook dankzij de webapplicatie waarin het bestand is opgeleverd.”
5-jaar
11
Jubileumuitgave
Directeur Toine van Ierland staat stil bij vijfjarig bestaan
‘Legitiem is uniek in z’n soort’ Deze maand (oktober) bestaat Legitiem vijf jaar. Een niet officieel jubileum, maar wel een mijlpaal. Hieronder staat directeur/ eigenaar Toine van Ierland, tevens één van de oprichters, stil bij wat is bereikt. Ook kijkt hij naar de toekomst.
Er was taart op 23 oktober op het kantoor in Velp, maar de slingers bleven in de kast en richting opdrachtgevers werd er geen ruchtbaarheid gegeven aan het jubileum. “Waar hebben we het over”, relativeert directeur Toine van Ierland, “vijf jaar. We zijn eigenlijk net pas begonnen.” Maar een artikel in de eigen nieuwsbrief, dat moet kunnen. Niet voor borstklopperij, maar omdat Toine van Ierland vindt dat relaties best mogen weten dat het goed gaat en dat er in vijf jaar iets is opgebouwd. Toine: “Een no nonsensbedrijf dat staat voor haar slogan ‘afspraak is afspraak’. We zeggen wat we doen en doen we wat we zeggen. En als er een keer iets niet goed gaat, dan geven we dat ook gewoon toe en proberen we er een goed vervolg aan te geven. Zoals altijd in een open en persoonlijke sfeer. We kennen onze klanten en zij kennen ons.”
Dat klinkt nogal standaard? Toine van Ierland: “Ja, dat besef ik. Maar we roepen
r a a j 5Fotobijschrift
het niet alleen, we maken het ook waar. Iedere opdrachtgever kan dat voor zichzelf beoordelen en eerlijk gezegd denk ik dat ze met me instemmen. Wij zijn niet van de wollige verhalen, we doen gewoon waar we goed in zijn. Met gebruikmaking van de technische mogelijkheden. Daar gaan we ver in. Als een investering in hardware of software iets toevoegt, dan doen we die investering. Stilstand is achteruitgang en dat moeten we niet hebben.”
Met wat voor doel voor ogen ben je vijf jaar geleden begonnen? “We wilden een expertisebureau neerzetten op het gebied van lokale belastingen. Controleren, inventariseren en onderzoeken, en vanuit die praktijk ook adviseren. Een bedrijf dus waarvoor controleren en inventariseren ook echt de core business is. Dat was er in onze branche niet. Legitiem is uniek in z’n soort. Omdat we verstand hebben van het verzamelen van gegevens en van gemeentelijke belastingen. En dan doel ik niet alleen op de hondenbelasting.” vervolg op pagina 13
5-jaar
12
vervolg van pagina 12
Je schijnt destijds een soort oprichtingsdocument te hebben geschreven met daarin een meerjarenperspectief voor vijf jaar. Zeg het maar. “Het betrof kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen en het stemt me heel tevreden dat we die beide hebben overschreden. En hoewel de vijver waarin we vissen met 440 gemeenten beperkt lijkt, groeien we nog steeds. Daar ben ik trots op. Tekenend is dat we ook steeds vaker door partijen ‘van de andere kant’ worden uitgenodigd bij onderzoeksvraagstukken. Kamers van Koophandels en lokale MKB-organisaties bijvoorbeeld, of organisaties die gezamenlijke belangen behartigen zoals Recron en Hiswa. Die zien ons niet als boeman, maar als een gewone, gewaardeerde marktpartij.”
Legitiem is een mensenbedrijf. Zonder goede medewerkers geen goede dienstverlening. Hoe staat het met die mensen?
Van den Bosch & partners: ‘Keuze voor kwaliteit is keuze voor continuïteit’ “Legitiem doet controles en inventarisaties voor de belastingheffing door gemeenten en wij zijn actief in de advisering met betrekking tot lokale belastingheffing. De dienstverlening van Legitiem en die van ons is volledig complementair, dat is het mooie. Zij leveren de gegevens en mede op basis daarvan doen wij de advisering.” Peter van den Bosch van Van den Bosch & partners uit Sliedrecht kent Toine van Ierland van Legitiem al vele jaren. Het contact verdiepte zich vanaf de oprichting van Legitiem vijf jaar geleden. Beide bedrijven zijn volkomen zelfstandig, maar opereren regelmatig in elkaars kielzog. Peter van den Bosch: “Over en weer schakelen we elkaar in en soms maken we een gecombineerde offerte. Van ons bedrijf heeft met name Edwin Borghols veel contact met Legitiem. Gemiddeld is hij een keer of twee in de week samen met Toine van Ierland op stap. Die twee hebben een blind vertrouwen in elkaar.” Een overeenkomst tussen beide bedrijven vindt Peter van den Bosch ook de keuze voor continuïteit. “Zowel wij als Legitiem is niet uit op het snelle gewin. We hechten aan langdurige relaties met opdrachtgevers en die bouw je nu eenmaal alleen op als je kwaliteit levert. Die filosofie blijkt ook uit de investeringen die Legitiem regelmatig doet, met name in software.” “Als Toine weet dat hij voor een bepaalde prijs geen kwaliteit meer kan leveren, dan doet hij het niet. Dat waardeer ik in hem en het zegt iets over de kwaliteit van Legitiem.”
13
5-jaar
“In de loop der jaren hebben we een goede club kunnen vormen. Michiel van der Heijden en ik als projectleiders, Peter Pino, Piet Bruijstens, René Habraken,en Dick Schenk als projectcoördinatoren, Marianne Gorter als officemanager en Petra Orsel als haar assistent. Dat is de harde kern en daaromheen hebben we een grote flexibele schil met controleurs uit de flexpoule van zusterbedrijf Jobrent. Daar zitten veel uitstekende controleurs in. Veelal mensen die een jaartje ouder zijn, maar nog graag willen werken. Laat ik Hans van Lierop niet vergeten, onze fulltime kwaliteitscontroleur. Hans is zijn gewicht in goud waard. Dat we zo iemand in dienst hebben zegt trouwens ook wat.”
Jullie werken vooralsnog uitsluitend voor gemeenten. Het beeld van stroperige besluitvorming en slome ambtenaren kun je bevestigen? “Nee, dat kan ik niet. Over het algemeen werken wij met heel gemotiveerde mensen die net als wij open kaart willen spelen richting de burgers en ondernemers. Maar ze hebben wel te maken met het democratische stelsel zoals we dat met z’n allen hebben ingericht. Een College van B&W bepaalt niet eenzijdig wat er gebeurt. Voorgenomen maatregelen moeten eerst langs commissies en vervolgens door de raad. Dat maakt besluitvorming soms lastig en tijdrovend, en als Legitiem hebben we daarmee te dealen. Voor ons geldt dat we van
C olofon
toegevoegde waarde willen zijn, ongeacht of een opdracht een korte of lange looptijd heeft. En dat lukt ons, die toegevoegde waarde leveren, al vijf jaar.”
Teksten Daan Appels
Foto’s Lia van Ierland fotografie
Nog plannen voor de komende vijf jaar? “We gaan op dezelfde voet voort en willen natuurlijk de beste blijven in wat we doen. Niets kan op tegen tevreden klanten. Wat we ook aan het onderzoeken zijn is of we onze dienstverlening verder kunnen uitbreiden. Controleren en inventariseren zou in principe ook kunnen voor andere organisatieonderdelen binnen een overheid. Alles wat met een checklist kan, kunnen wij doen. Met altijd onze extra’s, zoals de samenwerking met Van den Bosch & Partners en Covadis. Twee partijen waar we een hechte band mee hebben, die iets toevoegen aan onze dienstverlening en als zodanig daadwerkelijk tot een meerwaarde leiden voor onze klanten. En het mooie voor opdrachtgevers is dat de drie partijen niet aan elkaar hoeven te verdienen. Daarmee blijft onze dienstverlening ook prijstechnisch interessant.”
Studio 72, Aardenburg RECRON
Vormgeving / druk Océ / OBS Arnhem
Covadis: ‘Samenwerking bijzonder goed’ Niet alleen Legitiem bestaat deze maand vijf jaar, hetzelfde geldt voor Covadis, de ontwikkelaar van software waarmee Legitiem nauw samenwerkt. Directeur/eigenaar Jan Gerritsen: “We zijn in hetzelfde pand in Velp begonnen. Wij zitten inmiddels in Duiven, maar de samenwerking is altijd intensief gebleven. Legitiem is voor ons een belangrijke klant.” Intensieve samenwerking kan in dit geval worden vertaald in meerdere contacten op een dag van medewerkers van beide bedrijven. Als bijvoorbeeld een controleur van Legitiem strandt omdat zijn PDA kuren vertoont, gaat er direct een telefoontje naar Duiven. Jan Gerritsen: “We hebben de eerste realtime mobiele applicatie voor de controle op de hondenbelasting ontwikkeld voor Legitiem en ook voor alle doorontwikkelingen zijn we verantwoordelijk. Voor alle soorten controles en inventarisaties hebben we inmiddels webapplicaties en inspectiesoftware ontwikkeld, doorontwikkeld en we voeren het dagelijks beheer. Stuk voor stuk mooie, goedwerkende systemen, waarvoor ook steeds meer andere partijen interesse tonen.” Legitiem werkt volgens Jan Gerritsen klantgestuurd. “Het zijn inderdaad de klanten die met hun vragen en opmerkingen bepalen hoe applicaties worden ingericht. Soms bedenken we zelf een toevoeging, maar meestal worden we gestuurd door ervaringen van controleurs en wensen van de klanten. Legitiem is net als Covadis een flexibel bedrijf. De lijnen tussen onze bedrijven zijn kort en de onderlinge verstandhouding is buitengewoon. De samenwerking kan ik met twee woorden omschrijven als ‘bijzonder goed’.”
LEGITIEM BV Florijnweg 11c Postbus 11 6880 AA Velp Telefoon: 026 38 40 566 Fax: 026 38 40 569 [email protected]
fotobijschrift
14 14
5-jaar
www.legitiem.nl
