NIEUWSBRIEF Herfst 2015
Hospice voor Noord- en Midden-Drenthe
Van het bestuur De sector zorg is sterk in beweging. Algemeen bekend is dat gemeenten in het kader van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) de taak Gezondheid en welzijn grotendeels van de rijksoverheid hebben overgenomen. Ook voor de hospices in Drenthe betekent deze verandering dat afspraken met gemeenten over vergoedingen en subsidies de komende jaren zullen intensiveren.
is gesproken over een mogelijke toekenning van subsidie voor de opleiding van vrijwilligers.
De Vereniging van Drentse Gemeenten heeft begin september daartoe de besturen van de vier hospices in onze provincie uitgenodigd voor een gezamenlijk overleg. De werkzaamheden en organisatie binnen de hospices zijn toegelicht, evenals de intensieve samenwerking met de Stichting VTZD (Vrijwilligers Terminale Zorg Drenthe). Duidelijk werd aan de orde gesteld dat het functioneren van een hospice grotendeels wordt gedragen door de inzet van vrijwilligers. Vervolgens is het onderwerp huishoudelijke hulp uitvoerig besproken en de wijze waarop deze per gemeente wordt toegekend. Voorts 1-
Er was een luisterend oor van de portefeuillehouders Gezondheid en Welzijn van de 12 Drentse gemeenten. De conclusie van het beraad leidde tot het voorstel om tot een eensluidend beleid te komen voor wat betreft vergoeding voor huishoudelijke hulp en (eventueel) scholing van vrijwilligers. De gemeenten zegden toe op korte termijn met een definitief voorstel te komen. Het ministerie van VWS geeft subsidie voor het faciliteren van de vrijwillige palliatieve zorg en het in stand houden van een landelijk dekkend netwerk van regionale netwerken palliatieve zorg. Hiervoor is de regeling Palliatieve zorg 2007 opgezet. De regeling komt per 1 januari 2017 te vervallen. Het ministerie van VWS hield, voordat een nieuwe faciliteit wordt uitgewerkt, een evaluatie van de huidige regeling over de jaren 2007-2015.
Juist voor de zomervakantie werkte het bestuur mee aan de beantwoording van een uitvoerige vragenlijst betreffende deze zorg in de hospices. Vragen over onder meer zorg, ondersteuning gasten en hun naasten, coördinatie vrijwilligers, coördinatie zorg, PR en fondswerving en beroepsmatige ondersteuning (overdag en ’s nachts). Onderdeel van deze evaluatie is de inventarisatie van signalen, knelpunten en ervaringen. Het bestuur hoopt op deze wijze meegewerkt te hebben aan een verdere verbetering van zorg voor mensen met een ongeneeslijke ziekte in de laatste fase van hun leven. Sinds eind mei heeft ons hospice een eigen Facebookpagina. Deze pagina zal in eerste instantie ‘zichtbaar’ worden voor een proefperiode van ongeveer 4 maanden.
Daarna zullen we nagaan of Facebook een goed en efficiënt instrument is om de bekendheid en kennis over het hospice te verbeteren. Het bestuur heeft een aantal regels opgesteld uit oogpunt van privacy. Zo worden er geen berichten geplaatst over gasten en vrijwilligers. Ook vinden we onze Facebookpagina geen geschikt instrument voor discussies en opinieberichten over euthanasie, thuiszorg, wetgeving en dergelijke. De pagina is in principe zichtbaar voor iedereen die op Facebook is ingeschreven. Namens het bestuur, Maria Hooglugt, zorg Karel Swager, secretaris
Nesten in ons haar . . . (terugblik op een thema-avond, door Jan Kragt)
De onlangs overleden Denker des Vaderlands, René Gude, sprak openhartig over zijn aanstaande dood en zei daarbij onder meer: ‘sterven moet toch tamelijk eenvoudig zijn, tot nog toe is het iedereen gelukt’. Hoe anders is echter vaak de realiteit, hoe immens de rouw over een verlies dat er is of dat nabij is . . . Wat kan een mens dan allemaal mee- en doormaken en hoe ga je als naaste of als vrijwilliger in de terminale zorg om met rouw? Ingrid van Leeuwen, bestuursvoorzitter van Hospice Het Alteveer en in het dagelijks leven werkzaam als psycholoog/behandelaar bij Het Poortje (jeugdinrichtingen) in Groningen, neemt de thuis- en hospicevrijwilligers in Mindmap een boeiende beschouwing mee in de complexe materie van rouw- en rouwverwerking. Ervaringen van de vrijwilligers spiegelt zij aan haar kennis van en eigen ervaringen met verlies en rouw. Rond het trefwoord ‘rouw’ verzamelt zich in no-time een scala aan trefwoorden die dit begrip bij de vrijwilligers oproept. Van boosheid, verdriet, pijn en verlies tot opluchting en dankbaarheid . . . Het onderstreept de stadia die Elisabeth Kübler-Ross in haar bekende en veel bekritiseerde model beschrijft: ontkenning, woede, marchanderen, depressie en aanvaarding. Maar omdat verlies net zo persoonlijk is als ieders eigen leven, kan er ook geen standaardpatroon van rouw(verwerking) bestaan. De één zal het stadium van de aanvaarding nooit bereiken, de ander komt daar misschien via een periode van woede en depressie juist heel snel terecht en de derde blijft volharden in de ontkenning. Verdoofd en verlamd van schrik, vloekend en tierend op alles en iedereen, stel nou zus of stel nou zo, een dichte mist van intens verdriet . . . Je gunt iedere rouwende de helende werking van de dingen te zien zoals ze zijn, de nieuwe realiteit. En dat is beslist niet hetzelfde als ‘het allemaal wel best vinden’. Aanvaarding brengt je dichter bij jezelf, maar de weg er naartoe is soms zwaar en lang. Voor de omgeving (naaste familie, maar ook vrijwilligers) is het belangrijk om elke mogelijke fase in de rouwverwerking te erkennen, het mag er zijn. Sta samen stil bij gedachten en gevoelens over verlies en als het mogelijk is, help die gedachten te formuleren en vermijd het ‘er niet over praten’. Zo kunnen we meewerken aan wat een Chinees gezegde aldus formuleert: ‘Het is niet te voorkomen dat vogels van droefheid landen op onze schouders, maar wel dat zij nesten bouwen in ons haar’. -2-
Digitaal roosteren (door Elly Graveland)
Vrijwilligers zijn onmisbaar voor het hospice. Op dit moment hebben we ruim zestig vrijwilligers, na de binnenkort te starten basiscursus komen er nog eens weer tien bij. Zij verzorgen allemaal een- of tweemaal per week een dienst. Per dag zijn er 4 diensten van 4 uur. En dat 7 dagen per week en 365 dagen per jaar! De diensten werden tot nu toe in het hospice ingepland op een roosterbord met behulp van naamkaartjes. Erg overzichtelijk en gebruiksvriendelijk, maar toch niet helemaal meer van deze (digitale) tijd. Al langere tijd was er de wens een digitaal rooster in te voeren voor de vrijwilligersdiensten. In de zomervakantie hebben we een start gemaakt met de voorbereidingen, zodat we na de vakantie de oefenversie konden introduceren. Voor de vrijwilligers was dit een kwestie van oefenen en wennen natuurlijk. De eerste reacties waren positief en voor de meesten bleek het inroosteren een fluitje van een cent. Inroosteren vanuit huis heeft ook zo zijn voordelen. De handleiding was voldoende en sommigen hadden deze zelfs niet nodig. Het programma is zeer gebruiksvriendelijk. Inmiddels zijn we officieel van start gegaan met het digitale rooster. Nog even en het roosterbord kan van de muur: voorgoed verleden tijd!
Even voorstellen… Sinds 1 juli ben ik werkzaam als algemeen manager bij de VTZD (Vrijwilligers Terminale Zorg Drenthe), als opvolger van Sietske Lutter. Mijn naam is Grietje Bruins, ik ben 59 jaar en getrouwd met Henk. Ik heb een dochter Lotte, die samenwoont met Paul. Ik heb een opleiding gevolgd voor maatschappelijk werk, daarna een niet helemaal afgemaakte studie cultuurwetenschappen. Ook heb ik een opleiding talent- en organisatieontwikkeling gedaan en een opleiding projectmanagement. Ik ben werkzaam geweest als leidinggevende en projectmanager in de thuiszorg en bij verzorgingsen verpleeghuizen in Groningen en Drenthe. Vanuit de thuiszorg was ik betrokken bij het opzetten van een hospice en zat ik in twee palliatieve netwerken. De afgelopen periode heb ik kennisgemaakt met de coördinatoren van de hospices en met het bestuur van de VTZD. Ik heb de hospices bezocht en heb daar veel mensen ontmoet. Ik ben onder de indruk van de betrokkenheid en inzet van al die mensen . Ik vind het dan ook geweldig om bij deze organisatie te mogen werken. Grietje Bruins -3-
Column Een bijzondere tijd uit het leven van een bijzonder mens. Vanuit de rouwgroep van Humanitas krijg ik een verontrustend telefoontje dat een oud-deelnemer ernstig ziek is en behoefte heeft aan een gesprek en informatie over het hospice. Uiteraard kan dit te allen tijde en nadat ik met de coördinator heb overlegd kan het gesprek dezelfde dag nog bij hem thuis plaatsvinden. Hij is kalm en kijkt tevreden uit zijn ogen. Samen kijken we naar zijn o zo geliefde vogels in de tuin die daar een waar paradijs hebben aan vogelhuisjes en voederbakjes. Hij heeft alles al geregeld: een gesprek met de familie, de huisarts, zijn lieve buren en dan nu het hospice . . . ‘Ja, wanneer is dat nodig hé? Want als ik 24-uurszorg neem, dan is dat ook zo’n gedoe.’ Het hospice is het helemaal, daar is geen twijfel over mogelijk en - o ja - hij heeft geld gedoneerd voor een sta-opstoel. Hij heeft nog eens over zijn hart gestreken, zegt hij. ‘We kunnen in het weekend wel een kamer gaan bekijken in het hospice’, zeg ik. ‘Alleen de kamer boven kun je dan zien en die is niet zo groot als de kamers beneden’. Zijn onvergetelijke reactie: ‘Wat maakt mij dat nou uit, als je een kwartier goed rond kijkt heb je het gezien’. Prachtig om dit zo nuchter en reëel in je laatste levensfase op deze wijze te kunnen benaderen. Wekelijks zien we elkaar en opeens kost het eten koken te veel energie. Even een telefoontje naar onze catering en ook dat is geregeld, naar volle tevredenheid. Helaas kan hij maar een keer hiervan genieten. Nadat hij nog een kort uitstapje met familie heeft gemaakt is hij zo verzwakt dat in bed liggen nog de enige optie is. Zijn leven is klaar, zijn levensvisie verspreid, nog een keer een warm afscheid en wie weet tot ooit? En alsof het zo moet zijn spreekt de zieke filosoof René Gude ‘s avonds de voor mij historische woorden: ‘Het leven is een gedoetje, het leven is bewerkelijk. Sterven is doodeenvoudig, iedereen kan het.‘ Yvonne
Indien ik je dragen kon Indien ik je dragen kon over de diepe grachten van je gesukkel en je angsten heen dan droeg ik je uren en dagen lang. Indien ik de woorden kende om antwoord te geven op je duizend vragen over het leven, over jezelf, over liefhebben en gelukkig worden, dan praatte ik met je uren en dagen lang. Indien ik de vrede in je hart kon planten door geduldig te wachten en te hopen tot het zaad van vrede in je openbrak, dan wachtte ik uren en dagen lang. Indien ik genezen kon wat omgaat in je hart aan onmacht, ontevredenheid en onverwerkt verdriet, dan bleef ik naast je staan uren en dagen lang. Maar ik ben niet groter, niet sterker dan jij en ik weet niet alles en ik kan niet zoveel ik ben maar een vriend op je weg al uren en dagen lang. En ik kan alleen maar hopen dat je dit weet: je hoeft nooit alleen te vechten of te huilen als je een vriend hebt voor uren en dagen lang ! -4-
Marcel Weemaes
Wie is daar? Er zijn is de taak van iedere vrijwilliger in het hospice. We zijn allemaal anders, we zijn er op onze eigen manier. In deze nieuwsbrief vertelt Frits Geerards wat het voor hem betekent om in het hospice te werken. Frits is vrijwilliger sinds eind 2014. Hoe omschrijf jij jezelf in vijf kernwoorden? Een eenvoudige vraag die moeilijk te beantwoorden is. Zoals ik mijzelf denk te kennen en zie zal zeker weer anders zijn dan anderen mij ervaren. Ik ben iemand die graag iets te doen heeft; dit kan van alles zijn: lezen, tuinieren, met het paard bezig zijn, klussen, maar ook dom TV kijken, voor mij uit zitten te suffen en aan niets denken. Met andere woorden niets menselijks is mij vreemd! Het willen zorgen, in de breedste zin van het woord, maakt daarvan deel uit. Wat maakt jou geschikt als hospice-vrijwilliger? Klinkt raar, maar dat weet ik niet. Misschien dat ik op mijn achttiende koos voor het werken in de gezondheidszorg? Het was destijds (1967) een pragmatische keuze. In die tijd was de B- en A- opleiding een zogenaamde in-service-opleiding: je kreeg een opleiding, was intern, had kost en inwoning en had daarbij een inkomen. Daarvoor wist ik niet wat ik wilde en dit leek mij wel wat! Tot mijn dertigste heb ik dit werk gedaan. Daarna rol je in allerlei andere functies en banen die iets met gezondheidszorg te maken hebben, maar weinig met het praktisch bezig zijn in de zorg. Van beleidsmedewerker bij de overheid tot projectmanager bij een landelijke woningbouwcorporatie. Allemaal leuk werk, maar met pensioen zijn en niets meer moeten is ook leuk. Misschien dat het werken in het hospice voelt als weer thuis zijn, het praktische werk doen waar ik mij wel prettig bij voel. En nu maar hopen dat de gasten dat ook vinden, nog los van de collega’s. Wat was jouw reden om dit werk te gaan doen? Het is goed om naast het niets meer ‘moeten’, werk te doen waarbij je andere mensen ontmoet en spreekt en met hen samen werkt. Daarnaast kan ik mijn ervaring in onder meer de zorg benutten voor het werken in het hospice. Wat vind je er moeilijk aan? Ik ervaar het werk niet als moeilijk. De grootste omslag was mij aan te passen naar werken in een klein team. Werken met enkele professionals en vele vrijwilligers, die allemaal van alles vinden, ik natuurlijk ook . . . Mij schikken naar de kleine organisatie en er gewoon te zijn. Het gaat mij uiteindelijk beter af dan ik van mijzelf had verwacht. Doe je hiernaast nog ander vrijwilligerswerk? Nee!
Voorgoed Dit is de herfst, dit zijn de mooiste maanden, maar ze ontgaan ons zoals ieder jaar, want wij zijn blinden in een wereld waar het blijvende niet geldt, alleen het gaande. Wij tastten in het duister naar elkaar, een oogwenk dat wij ons onsterflijk waanden, en zijn niet dan elkanders nabestaanden; het bed is ons niet nader dan de baar. Geen troost valt aan het najaar te ontlenen, de bladeren verworden in de goot en de gelieven zijn voorgoed verdwenen. Wie weet is ons vergund pas metterdood, door vreemde hemellichamen beschenen, iets vast te houden wat ons niet verstoot.
Jean Pierre Rawie -5-
Van de Vrienden van het hospice . . . Volgens de statuten is de Stichting Vrienden van Hospice Het Alteveer opgericht om het hospice waar nodig financieel te ondersteunen. Dat doen we op verschillende manieren. Voor de beste zorg binnen het hospice willen het bestuur van het hospice en de Vrienden aan degenen die verblijven in Hospice Het Alteveer de beste, mooiste en prettigste faciliteiten aanbieden. Om dit te kunnen garanderen, zoekt de Stichting Vrienden extra gelden en soms ook samenwerking. Wat is vriendschap nu eigenlijk? Volgens Van Dale is een vriend een persoon met wie je door gevoelens van genegenheid bent verbonden. Een vorm van verbintenis dus, ‘samen’. Met vrienden heb je vaak meer geduld dan met andere mensen. Doorgaans ben je meer bereid om een vriend te helpen. Vrienden hebben gewoon een streepje voor, zo eenvoudig is het. Deze verbintenis gaan wij als Stichting Vrienden graag aan, zowel met particulieren als met organisaties. Omdat we er zeker van zijn dat we wat voor elkaar kunnen betekenen en dat we samen kunnen zorgen voor degenen die verblijven in Hospice Het Alteveer. In 2016 bestaat Hospice Het Alteveer 10 jaar. In die 10 jaar zijn de Vrienden zeer actief geweest om het hospice te ondersteunen, zowel financieel als in natura. Van al onze activiteiten wordt u via deze Nieuwsbrief regelmatig op de hoogte gehouden. Tips voor fondswerving, het benaderen van doelgroepen en het werven van nieuwe donateurs zijn uiteraard altijd welkom. Namens het bestuur van de Vrienden, Erwin Akkerman, voorzitter
Ja, ik word Vriend van… Van donateurs heb je nooit genoeg, dus leest u dit en bent u nog geen vriend, meld u dan aan. U wordt met open armen ontvangen. En misschien weet u nog wel meer mensen die vriend willen worden en maakt u ze attent op de Stichting Vrienden. Ook dan zijn wij u zeer dankbaar. Aanmelden kan bij de secretaris van de vrienden: Marijke Edzes Tussenbree 7, 9403 JC Assen tel. 0592 34 21 65, e-mail:
[email protected] Een aanmeldingsformulier kunt u ophalen bij het hospice of kijk op: www.hospice-assen.nl/vrienden-van-het-hospice Geeft u liever een eenmalig bedrag? Ook dat is welkom op rekeningnummer NL31 INGB 0004 9171 68
Deze nieuwsbrief is een uitgave van: Hospice Het Alteveer Burgemeester Agerterstraat 3 9401 EW Assen 0592 30 00 56
[email protected] www.hospice-assen.nl
-6-