2e jaargang - Nummer 3 - Driemaandelijks maart - april - mei 2009 Afgiftekantoor: 9000 GENT X - P708235
H I A F
nieuwsbrief
Hoe kan een mezzanine-financiering bijdragen tot de verdere groei van een onderneming? De SEPA op de rails... Auditorspecialisatie: Is er een patroon merkbaar over verschillende landen heen? Obama en IFRS: Yes, he can? Programma-overzicht maart - april - mei 2009
Hoger Instituut voor Accountancy & Fiscaliteit Kuiperskaai 55/E 9000 Gent www.hiaf.be V.U.: Erik De Lembre
3
2
Inhoudstafel Woord vooraf
3
Hoe kan een mezzanine-financiering bijdragen tot de verdere groei van een onderneming?
4
De SEPA op de rails...
6
Auditorspecialisatie: Is er een patroon merkbaar over verschillende landen heen?
9
Obama en IFRS: Yes, he can?
10
Symposium: De familiale opvolging in een KMO
11
Programma-overzicht
13
Actuele topics procedure directe belastingen en bewijsmiddelen
14
How to make a winning Business Plan
14
Belastingparadijzen en internationale tax planning
15
Beheer uw partrimonium vandaag en morgen
15
Moeilijke boekingen in verenigingen
16
BTW-aangifte en facturatie
16
CBN-nieuws - Update Belgisch Boekhoudrecht
17
BTW-controle in de praktijk
17
De familiale opvolging in een KMO
18
Workshop Excel voor de economische beroepen
18
De fiscus en de financiering van de vennootschap: beste alternatieven
19
Jaarafsluiting: van inventaris naar belastbare winst
19
Corporate governance - aspect auditcomité en externe audit
20
Fiscale club: update voor medewerkers
20
Speciale risico’s en bedrijfsschadeverzekering
21
Abnormale of goedgunstige voordelen
21
Ontslagrecht in de praktijk
22
Activity Based Costing
23
Fiscaliteit: stand van zaken
23
Update IFRS
24
Gebruik van economische knipperlichten in crisistijd
24
Verenigingen en BTW
25
Inschrijving
26
3
Woord vooraf Aan het begin van 2009 wens ik u allen een succesvol, leerrijk en bovenal gezond nieuw jaar toe. 2009 wordt ongetwijfeld een historisch jaar vol uitdagingen en opportuniteiten. De economische balans 2008 werd negatief afgesloten en ook 2009 kondigt zich niet al te rooskleurig aan. De huidige crisis is een vertrouwenscrisis, maar dit betekent tevens een “rapporterings-crisis”. We blijven horen dat jaarrekeningen niet de informatie geven die de stakeholders het nodige vertrouwen geven; dat rating agencies hun taak niet naar behoren volbracht hebben; dat regulatoren van het financieel verkeer niet pro-actief gewerkt hebben; dat regulatoren van de financiële rapportering hun regels dienen aan te passen, enz… Intussen doen alle overheden ernstige inspanningen om het financieel systeem via interventies in stand te houden en daardoor het “vertrouwen” te herstellen. Niet alleen voor de grote spelers op de markt is dit een periode met vele beproevingen, ook familiale ondernemingen en KMO’s ondergaan de crisis en staan voor het maken van strategische keuzes. Maar een economische wetmatigheid leert ons dat na een periode van laagconjunctuur er altijd een periode van herstel en hoogconjunctuur komt. Vanzelfsprekend moeten we niet zomaar toezien en afwachten. Beslissingen moeten niet worden uitgesteld. Keuzes moeten worden gemaakt. Opdat u nu de juiste keuzes zou maken, is het cruciaal om over de juiste informatie en kennis van zaken te beschikken. En dáár wil het HIAF voor u een partner in zijn! Diverse topics rond jaarrekening en rapportering volgen we op de voet evenals hoe deze huidige crisis aanleiding zal geven tot veranderingen in de regels die jaarrekeningen beheersen. Op 10 maart 2009 organiseert het HIAF een uitgebreide studienamiddag aangaande de ruime problematiek van de ‘Familiale opvolging in een KMO”. Naast de waardering van een kleine of middelgrote onderneming komt ook het financiële, fiscale en juridische luik aan bod. Onze experts en ervaringsdeskundigen geven u tijdens dit symposium graag een antwoord op uw vragen ter zake. Ook de verdere omzetting van de Europese Auditrichtlijn naar Belgisch recht, verdient de nodige aandacht. Naar aanleiding van de recente wet van 17 december 2008 kregen de auditcomités in vele ondernemingen een wettelijke basis. De vraag stelt zich wat men hieruit kan leren vanuit coporate governance en in welke mate de Corporate Governance Codes dienen aangepast te worden in het licht van de recente ontwikkelingen. Wenst u echter alles te weten over de ‘Nieuwe adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen’, de ‘Fiscale Clubs voor de recent afgestudeerden’, het ‘Ontslagrecht in de praktijk’ of alles over ‘Belastingsparadijzen’, wij vertellen het u heel graag. Verdere informatie over bovenvermelde seminaries en veel meer vindt u verder in deze nieuwsbrief terug. Het Hoger Instituut voor Accountancy en Fiscaliteit hoopt u ook dit jaar weer trouw ten dienste te zijn! Het HIAF-team is er alvast klaar voor. Tot binnenkort op één van onze evenementen!
Em. prof. dr. Erik De Lembre
4
Hoe kan een mezzanine-financiering bijdragen tot de verdere groei van een onderneming? De kredietcrisis op de financiële markten is 6 maanden oud en het einde lijkt nog niet in zicht. Naarmate de financiële instellingen hun jaarresultaten van 2007 of de resultaten over de eerste kwartalen 2008 bekendmaken, mogen wij ons aan zenuwachtige beurzen verwachten. De druk op de ketel is hoog, de rendementen van de financiële instellingen worden nauwlettend in het oog gehouden en winstwaarschuwingen zijn uit den boze. Het hoeft dan ook géén betoog dat onze bankiers de marges op hun kredieten zullen optrekken. Na de Bazelnormen mogen de kredietinstellingen zich opmaken voor nieuwe regelgevingen inzake risico-inschatting voor hun kredietportefeuille. Deze risico-inschatting heeft een rechtstreeks effect op de kredietkostprijs van een onderneming. In hun risico-inschatting kijken bankiers niet alleen naar de graad van zekerheid van de terugbetaling van de kredieten (rendabiliteit of terugbetalingcapaciteit), maar ook naar de financiële sterkte van een onderneming (solvabiliteit of de verhouding tussen het eigen vermogen en het balanstotaal).
Kredietkostprijs verlagen door rendabiliteit te verhogen. Al breng je naar een bankier een perfect uitgebalanceerd businessplan om de terugbetalingcapaciteit van je project en onderneming aan te tonen, toch zal hij zich baseren op het verleden. Hij zal uit de vroegere, neergelegde jaarrekeningen je vrije cashflow berekenen door je winst te vermeerderen met je afschrijvingen en daarvan je huidige kapitaalsaflossingen in mindering te brengen. Hoe groter de zekerheid dat je kan terugbetalen, hoe beter je rentevoet. Het is dus een zaak voor de ondernemer om zijn marge maximaal te houden. Verkopen aan een lagere marge kan wel een hogere omzet inhouden, maar de daarmee gepaard gaande grotere volumes dienen te worden gefinancierd. Bij een lagere rendabiliteit en een hoger kredietvolume, verhoogt dit voor de bankier de risicograad waarvoor hij een hogere rentevoet gaat rekenen. Kortom, je gaat door meer te verkopen aan een lagere prijs minder verdienen.
Kredietkostprijs verlagen door eigen vermogen te verhogen. Net zoals je als ondernemer liever handel drijft met een correcte en solvabele klant, zo zal een bankier ook graag krediet verlenen aan een onderneming waar voldoende eigen vermogen aanwezig is. Doorgaans verwacht de bankier een solvabiliteit van 25% (Eigen Vermogen / Balanstotaal). Maar afhankelijk van de sector, de ervaring met de bedrijfsleider en zijn persoonlijk vermogen zal de bankier een al dan niet lagere verhouding aanvaarden. Als de bankier een lagere solvabiliteit zou aanvaarden, neemt hij een groter risico en om dit risico te vergoeden zal hij een hogere rente doorrekenen. Elke ondernemer heeft er dus belang bij om zijn onderneming dermate solvabel te houden dat hij tegen marktconforme tarieven geld kan ontlenen bij de bank. Hij zal hierdoor niet alleen zijn rendabiliteit verhogen, maar ook zijn competitiviteit. Indien de ondernemer niet zelf over de nodige middelen beschikt om zijn eigen vermogen te versterken dan kan hij dit op diverse manieren doen.
Kluwer Software Bollebergen 2a bus 33 9052 Gent
T +32 9 240 92 40 F +32 9 240 92 92 www.kluwersoftware.be
5
MEZZANINE een Italiaans wonderrecept ? “Mezza” staat in het Italiaans voor “half” of “tussen”. De term wordt het meest gebruikt in de architectuur waar men met een mezzanine doorgaans een tussenverdiep bedoelt. In de financiële wereld wordt met mezzanine-financiering een vermogen bedoeld dat zich bevindt tussen het vreemd vermogen van de schuldeisers (waaronder bankiers) en het eigen vermogen van de aandeelhouders. Het is een vorm van achtergestelde lening zonder waarborgen. De verstrekker van de mezzanine-financiering verleent dit krediet aan de onderneming vanuit het geloof in de ondernemer en het project. Vooraleer hij de stap zet, zal hij ook een zeer grondig onderzoek uitvoeren binnen de onderneming (due dilligence) en zal hij tussentijdse rapporteringen eisen. Op vraag van de bankier zal de mezzanine-financier zijn schuldvordering op de onderneming achterstellen op de andere schuldeisers. Bij een faling komt hij dus juist voor de aandeelhouders aan bod. Omwille van het hogere risico, de kostprijs van de vooronderzoeken (due dilligence) en de opvolging zal de rentevergoeding die de mezzanine-financier doorrekent hoger liggen dan de bancaire rente, maar lager dan de rendementsverwachtingen van een risicokapitaalverschaffer. Door een mezzanine-krediet op te nemen kan de ondernemer zijn eigen vermogen virtueel verhogen en de kostprijs van zijn bancaire kredieten verlagen.
Mezzanine-financiering modern of oubollig? Mezzanine-financiering is een onderdeel van de wereld van het risicokapitaal of Private Equity. In de Amerikaanse en Angelsaksische financiële wereld investeren pensioenfondsen tot 8% van hun beheerd vermogen in Private Equity of mezzanine-financiering. Bij ons is dit nog maar 1%. Het is dus te verwachten dat naarmate Private Equity zich verder ontwikkelt, ook mezzanine-financiering meer en meer aan bod zal komen. Op vandaag moet je hiervoor aankloppen bij de grotere Private Equity vennootschappen of bij een regionale mezzanine-financier zoals Capital@rent. Voor hen is omwille van de bijhorende kosten een dossier slechts behandelbaar vanaf een opname van 1 mio euro krediet.
Filip De Clercq CEO - NV VERO
Bezoek onze website:
www.vero.be
6
De SEPA op de rails …
De creatie van een eengemaakte Europese markt die zo’n 50 jaar geleden is begonnen, zet zich vandaag verder met de realisatie van de SEPA of de ‘Single Euro Payments Area’. Wat is dat nu juist? Wie is betrokken en welke wijzigingen zal dit nieuwe Europese project met zich meebrengen? Dat zijn enkele van de vragen waarop we u in dit artikel een antwoord zullen geven.
De doelstellingen van SEPA? Net zoals de invoering van de chartale euro in januari 2002 moet een ‘eengemaakte Europese betaalruimte’ de Europese integratie versterken en een van de doelstellingen van de top van Lissabon verwezenlijken: de competitiviteit van de Europese economie aanwakkeren. In de praktijk wil dit project ‘een gebied creëren waarin consumenten, bedrijven en andere betrokkenen betalingen in euro zullen kunnen verrichten en ontvangen, zowel binnenlands als over nationale grenzen heen, onder dezelfde basisvoorwaarden, -rechten en -verplichtingen, ongeacht waar zij zijn gevestigd’ (Naar een gemeenschappelijk eurobetalingsgebied, 4e voortgangsverslag van de Europese Centrale Bank betreffende SEPA, februari 2006).
Wie is betrokken? Uiteindelijk zijn alle economische actoren betrokken: de consumenten, de openbare overheden en de ondernemingen, van de kleine handelaar tot de grote commerciële of industriële ondernemingen langs de ambachtslui en de kmo’s.
Welke landen treden toe tot de SEPA-zone? SEPA omvat natuurlijk de 27 lidstaten van de Europese Unie: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland (inclusief de Aland-eilanden), Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal (inclusief de Azoren en Madeira), Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje (inclusief de Canarische Eilanden, Ceuta en Melilla), Tsjechië, Verenigd Koninkrijk (inclusief Gibraltar en Noord-Ierland) en Zweden. Zwitserland en de andere drie lidstaten van de Europese Economische Ruimte, zijnde IJsland, Liechtenstein en Noorwegen, sluiten zich eveneens aan bij het SEPA-project. Ook de Franse overzeese gebieden (Guadeloupe, Martinique, Frans Guyana en Réunion) nemen deel.
Wat gaat er veranderen? De invoering van een gemeenschappelijke munteenheid heeft gevoelig bijgedragen tot de Europese integratie. De betaalsystemen zijn echter nog steeds nationaal gebonden: elke Staat organiseert zelf zijn gebruiksregels voor de verschillende betaalwijzen, de bescherming van zijn consumenten, zijn eigen infrastructuur, zijn tarificatiebeleid,… kortom, het nationale juridische kader voor de verschillende betaalsystemen kan sterk verschillen van land tot land. SEPA zal deze verschillende betaalsystemen en –instrumenten harmoniseren en vereen-voudigen. In de praktijk zullen niet alleen de nationale infrastructuren naar een eenvormig model worden omgezet, ook zullen drie betaalinstrumenten in de SEPA-zone worden geüniformeerd. Het gaat om: - overschrijvingen; - het mechanisme van domiciliëringen; - en het betaalsysteem via bankkaart. Het gebruik van de andere nationale betaalinstrumenten zal worden ontmoedigd of zelfs afgeschaft.
Partena Payroll Management & HR Support Kortrijksepoortstraat 86, 9000 Gent T 09 265 05 41
Partena Sociale Verzekeringen voor Zelfstandigen Coupure Links 103, 9000 Gent T 09 269 32 60
7
Tot slot zal geleidelijk nog een andere belangrijke, maar noodzakelijke wijziging worden doorgevoerd. Deze wijziging, die voor de gebruikers ongetwijfeld de meest zichtbare zal zijn, betreft in het bijzonder de bancaire identificatiegegevens. De nationale bankrekeningnummers (die onder verschillende vormen bestaan) zullen immers op termijn worden vervangen door gemeenschappelijke identificatiecodes voor alle staten van de SEPA-zone. Zo zal het Belgische bankrekeningnummer (BBAN), zoals we dat momenteel kennen (12 karakters, bijvoorbeeld 123-1346789-01), geleidelijk worden vervangen door de IBAN/BIC-codes die respectievelijk het rekeningnummer (International Bank Account Number dat tot 34 karakters kan hebben) en de bankinstelling (Bank Identifier Code), 8 tot 11 karakters) identificeren. Ongeveer 6.000 Europese banken worden op die manier door een specifieke unieke code geïdentificeerd. In de loop van de volgende twee jaar zullen de traditionele nationale betaalinstrumenten zoals de overschrijving, de domiciliëring en de betaling via bankkaart geleidelijk aan vervangen worden door Europese betaalinstrumenten: de Europese overschrijving (of SEPA-overschrijving), de Europese domiciliëring (of SEPA-domiciliëring) en de Europese betaalsystemen via bankkaart. De invoering van al deze nieuwe betaalinstrumenten vereist ingewikkelde uniformiseringsprocessen met als doel het uit de weg ruimen van alle juridische, technische en praktische obstakels.
De belangrijkste data… Europese overschrijving De Europese overschrijving werd gelanceerd op 28 januari 2008 en op die datum waren de meeste Belgische banken (ongeveer 80%) in staat om overschrijvingen uit te schrijven en uit te voeren. Alle bankinstellingen zouden in staat moeten zijn om vóór eind 2008 de Europese overschrijvingen (het versturen en ontvangen van dergelijke overschrijvingen) te behandelen. De overschakeling van de traditionele nationale overschrijving naar de Europese overschrijving zal echter ook door een externe factor worden beïnvloed. Meer concreet de manier waarop deze overschakeling onthaald wordt door de consumenten of de onder-nemingen. Volgens de banksector zou deze geleidelijke overschakeling voltooid moeten zijn vóór eind 2010. Vanaf 2011 zou enkel de Europese overschrijving nog in gebruik mogen zijn. Wat de betaalmiddelen betreft hebben de meeste bankinstellingen al hun courant gebruikte betaalinstrumenten aangepast, zoals de systemen van web/netbanking die zowel door de consumenten als de professionals gebruikt worden. Naast de elektronische betaalmiddelen moest ook de papieren versie van de overschrijving aangepast worden (meer bepaald om de IBAN/BIC-codes te vermelden). Heel wat ondernemingen uit de privésector voegen immers net als de openbare instellingen nog steeds een papieren overschrijvingsformulier bij de facturen en de andere betalingsverzoeken. Daarom werd een standaardformulier opgesteld. De ondernemingen uit de openbare sector hebben er zich van hun kant toe verbonden om de Europese overschrijving te gebruiken vanaf het vierde kwartaal van 2008, of kort daarna (begin 2009). Alle aanslagbiljetten die sinds september 2008 door de FOD Financiën verstuurd worden, worden vergezeld van een nieuw Europees overschrijvingsformulier.
Bezoek onze website:
www.partena.be
8
Europese domiciliëring Op dit ogenblik is de lancering van de Europese domiciliëring voorzien voor november 2009. De overgang van de bestaande nationale domiciliëringen naar de Europese standaard zal zeer ingewikkelde ontwikkelingen en aanpassingen vergen waarover de banksector momenteel geraadpleegd wordt. Wat er ook van zij, de verwezenlijking van deze doelstelling hangt ook af van externe factoren. - het omzetten in Belgisch recht van de Europese Richtlijn betreffende de betalingsdiensten. Deze omzetting is aan de gang maar er blijven onzekerheden wat betreft de interpretatie en de aanpassing van bepaalde maatregelen. - de manier waarop de markt dit nieuw instrument zal onthalen (consumenten en ondernemingen). In principe moet de overhevelingsfase idealiter vóór eind 2012 voltooid zijn.
De betaling via bankkaart De overgangnaar de SEPA voorziet de vervanging van het Belgisch betaalsysteem via Bancontact/Mistercashkaart door een Europees standaardbetaalsysteem via bankkaart dat voldoet aan de eisen van de SEPA. De Europese partners zijn het tot op heden nog niet eens geraakt over de definitie van een Europees standaardsysteem. De banken bieden hun cliënten echter al sinds 1 januari 2008 betaalproducten via bankkaart aan die voldoen aan de SEPA-omgeving. In het kader van deze doelstelling hebben de Banksys (beheerder van de betaalterminals) en de Bank Card Company (dat aan de handelaars een systeem aanbiedt om de betalingen via bankkaart te aanvaarden) een partnership gesloten met de ATOS Origins-groep (Europese informaticaspeler op het vlak van verwerking van elektronische transacties) om zo een strategische positie te veroveren in de SEPA-omgeving. De overschakeling naar een Europees standaardbetaalsysteem via bankkaart zal ook hier vooral afhangen van de manier waarop de consumenten en de professionals dit onthalen. We stellen vast dat de overgang van de nationale betaalsystemen naar een Europees standaardsysteem niet eenvoudig is en een uitgebreide coördinatie en een permanente dialoog tussen de verschillende marktspelers vergt. De definitieve overgang zou idealiter moeten plaatsvinden eind 2012. Een verlenging van de overgangsperiodes is echter niet uitgesloten gezien de complexiteit van het project en de noodzaak van een algemene aanvaarding door de markt.
Virginie Coppens Juridisch adviseur Partena Payroll Management & HR Support
Bezoek onze website:
www.partena.be
9
Auditorspecialisatie: Is er een patroon merkbaar over verschillende landen heen? Overal ter wereld gaan bedrijven de strijd aan met hun concurrenten. Door zich succesvol te differentiëren trachten ze een blijvend competitief voordeel te creëren ten opzichte van andere spelers op de markt. Dit is net zo voor auditoren. Door het verwerven van een industriespecifieke kennis en expertise zal een auditor zich specialiseren in een bepaalde industrie. Industriespecialisatie kan enerzijds gezien worden als een poging om efficiënter te werk te gaan, wat kan leiden tot een kostenbesparend competitief voordeel. Anderzijds is de verworven expertise een noodzaak om de auditordiensten aan te passen aan de specifieke noden van de cliënten, wat bij welslagen een tweede competitief voordeel met zich meebrengt. Uit studies blijkt dat auditorspecialisatie zowel voordelen voor de auditor als voor de geauditeerde met zich meebrengt. Zo kan de auditor mits een succesvolle differentiatie een premie ontvangen en zal hij tevens efficiënter te werk gaan omwille van de industriespecifieke kennis. De geauditeerde, die een gespecialiseerde auditor in dienst neemt, geeft een positief signaal door aan de stakeholders en kan rekenen op een hogere kwaliteit van de winst en de openbaarmaking. Het is dan ook niet verwonderlijk dat specialisatie binnen de auditorservice een belangrijk strategisch doel van de auditor geworden is. De verworven industriespecifieke kennis kan binnen internationale auditorkantoren overgedragen worden van het ene land op het andere, wat doet vermoeden dat auditorspecialisatie consistent is over verschillende landen heen. De vraag van recentelijk onderzoek (masterproef Verleyen I., 2008) was dan ook of auditorspecialisatie consistent is over verschillende landen heen. Er werd op zoek gegaan naar een patroon binnen auditorspecialisatie over zes Europese landen (Nederland, Portugal, Frankrijk, Spanje, Verenigd Koninkrijk en België) heen en dit voor de Big 4 (KMPG, Deloitte, Ernst&Young en PWC) alsook voor BDO en Grant Thornton. Om industriespecialisatie te meten werd er gebruik gemaakt van twee constructen uit de literatuur. Enerzijds, de marktaandeelbenadering, die stelt dat een groter marktaandeel in een bepaalde sector een indicator is voor expertise in deze sector. Het marktaandeel wordt in eerste instantie bepaald op basis van het aantal mandaten en vervolgens ook door rekening te houden met de grootte van de klanten (via omzet en activa). Anderzijds, de portfoliobenadering, die vertrekt vanuit de auditor zelf. Sectoren die sterk vertegenwoordigd zijn in het industrieënportfolio van de auditor, zijn de sectoren die speciale aandacht krijgen en waarin de auditor dus gespecialiseerd is. Data werden verkregen via de database Amadeus. De analyse toont aan dat er een zekere mate van consistent gedrag in industriespecialisatie waarneembaar is. Deze consistentie blijkt het grootst te zijn wanneer het marktaandeel bepaald wordt door rekening te houden met de totale activa van de cliënten. PWC vertoont het meest consistent gedrag, KPMG het minst. Volledige consistentie komt in huidig onderzoek slechts één maal voor. Verder, bij onvolledige consistentie, is er een patroon merkbaar over de landen waarover de auditor consistent gedrag vertoont inzake industriespecialisatie. De aanwezigheid van bepaalde factoren, die het doorgeven van een gemeenschappelijke methode bemoeilijken, kan hiervoor een verklaring zijn. De Big 4 is aanwezig in praktisch alle industrieën. De Nederlandse Big 4 is gespecialiseerd in praktisch alle industrieën, wat kan wijzen op specialisatie op vlak van de vennoten afzonderlijk. Concluderend, toont deze studie aan dat er een zekere mate van consistentie bestaat in industriespecialisatie over verschillende landen heen. Volledige consistentie komt niet vaak voor en daarom is er toekomstig onderzoek nodig om te bepalen welke factoren deze consistentie zullen beïnvloeden.
Isabelle Verleyen Departement Bedrijfsmanagement Mercator Hogeschool Gent
10
Obama en IFRS: Yes, he can? Aan het roer van de Verenigde Staten van Amerika, staat sinds 20 januari 2009, de 44ste president, Barack H. Obama. Nu al een historisch figuur, niet alleen omwille van zijn huidskleur, inspirerende toespraken en de hoop die hij uitstraalt, maar vooral omdat er uitzonderlijke uitdagingen op hem en zijn equipe wachten. Misschien niet zo groot als de financiële crisis, of het brengen van vrede in Gaza, is de uitdaging om de Amerikaanse Generally Accepted Accounting Principles (USGAAP) in de Internationale Financiële Rapporteringsstandaarden (IFRS) te laten overgaan. Zoals we reeds eerder aanhaalden (Hiaf-nieuwsbrief, 2e jaargang, nummer 1), is de rol van de US Securities and Exchange Commission (SEC) van doorslaggevende aard in dit hele proces. Deze SEC bestaat uit vijf commissarissen die door de president voor een termijn van vijf jaar worden benoemd. Deze termijnen overlappen elkaar zodat er elk jaar (normaliter in juni) slechts één commissaris wordt vervangen. De huidige voorzitter Christopher Cox, was begin 2009 het langstzetelende lid (sinds 2005) en kwam door het Madoff-schandaal en de financiële crisis zwaar onder vuur te liggen. Vroeger dan verwacht verdween hij nog op de inhuldigingsdag van president Barack H. Obama met stille trom van het toneel. Een dag later werd huidig democratisch commissielid Elisse Walter als waarnemend voorzitster aangesteld. Een ongewone tussenstap. Het is alom bekend dat Cox een grote voorstander was van de convergentie van USGAAP en IFRS, die enthousiast aan de weg naar volledige integratie in 2014 timmerde. Hij was diegene die de ‘roadmap’, het stappenplan naar 2014 tot stand bracht. Aanvankelijk werd 2011 vooropgesteld, maar in de laatste versie van dit plan zouden de meeste Amerikaanse genoteerde ondernemingen de overgang pas maken tegen 2014, voorafgegaan door de twintig grootste ondernemingen uit specifieke industrieën die al in 2010 van rapporteringskader veranderen. Aan deze gedrevenheid zou nu wel eens een einde kunnen komen, met de sinds december 2008 genoemde nieuwe voorzitster Mary Schapiro, die Obama’s voorkeur geniet om uiteindelijk de touwtjes strak in de handen te nemen. Schapiro, nu hoofd van een andere regulator, de Financial Industry Regulatory Authority (FINRA), liet het Senate Banking Committee intussen al weten noch voorstander noch gebonden te zijn door het stappenplan van haar voorganger, Cox. Niet alleen het tempo van de overgang, de onafhankelijkheid van de IASB, maar ook de kwaliteit van de standaarden bovenop de huidige beperkte kennis van IFRS bij de betrokken Amerikaanse professionals baren haar zorgen. Daarom is ze voorstander van een aanpak die heel wat langzamer verloopt. De huidige voorzitter van Obama’s Economic Recovery Advisory Board, is het IFRS-gebeuren dan echter weer wél erg genegen en ziet die overgang als een element van een groter economisch herstelplan. Deze man, Paul Volcker kan o.a. bogen op een ruime ervaring als vorige voorzitter van de Federal Reserve Board (en dit onder presidenten Jimmy Carter en Ronald Reagan). Met dergelijke tegenstrijdige visies binnen hetzelfde team, wordt het afwachten of de visie van eerste vrouw aan het roer van de SEC het zal halen van de visie van een man die reeds twee presidenten hun economisch beleid mocht influisteren. Wordt ongetwijfeld vervolgd…
Els De Wielemaker Wetenschappelijk Coördinator HIAF
u i t n o d i g i n g 11
Symposium De familiale opvolging in een KMO Datum: Dinsdag 10 maart 2009 Plaats: Departement Bedrijfsmanagement Mercator, Henleykaai 84 te Gent
PROGRAMMA 13.30u: Onthaal
17.00u: Pauze
13.50u: 14.00u:
17.15u: Praktijkgetuigenissen a.h.v. panelgesprek
Verwelkoming Algemene inleiding Prof. Hans Crijns Vlerick Gent Management School, Directeur Impulscentrum “Groei-management voor Middelgrote Onder-nemingen” (iGMO)
14.30u: Waardering bij familiale opvolging Em. Prof. dr. Erik De Lembre 15.15u: Pauze 15.30u:
Fiscaal-juridische aspecten bij familiale opvolging Christophe Blindeman Notaris, Kantoor Ch. Blindeman
16.15u:
Financiële aspecten bij familiale opvolging Stefan Hollaert en Rudy Goossens Experten overnamefinanciering, KBC
Moderator: Hans Crijns
Panelleden: Paul De Ryck Koeltechniek De Ryck, Melsele Peter De Vos De Vos Energie, Eke-Nazareth Jeroen Dombrecht Dombrecht Distribution, Zele Hugo Jacobs Uitzend Gastronomie, Lovendegem Bram Van Damme Group Van Damme, Oostkamp Nicolas Vyncke Ingenium, Brugge 18.15u: Slotwoord met aansluitend receptie
12
De familiale opvolging in een KMO
THEMA De opvolging blijft één van de grootste uitdagingen voor een familiebedrijf. Er wordt voorspeld dat 60 % van alle Vlaamse familiebedrijven in de komende 10 jaar geconfronteerd zullen worden met deze problematiek. Het symposium ‘de familiale opvolging in een KMO’ tracht via een multidisciplinaire aanpak een globaal beeld te schetsen van dit moeilijk en emotioneel proces. Zo wordt vooreerst stilgestaan bij enkele belangrijke strategische vragen. Waarom is een planmatige aanpak van familiale opvolging zo belangrijk en welke fasen onderscheiden we? Wat zijn de kritische succesfactoren en waar liggen de valkuilen? In een tweede luik wordt dieper ingegaan op het waarderingsproces dat nog steeds een belangrijk knelpunt vormt bij familiale opvolging. Uiteraard komen ook de fiscaal-juridische en financiële aspecten aan bod. Echter wie kan beter deze problematiek duiden dan degenen die ermee geconfronteerd worden? Zes bedrijfsleiders zijn bereid om elk vanuit hun eigen praktijkervaringen de discussie met u en met elkaar aan te gaan.
DOELGROEP Bedrijfsleiders, accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, notarissen, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten
DEELNAMEKOSTEN 140 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW)
LOCATIE Auditorium G.120 Hogeschool Gent Departement Bedrijfsmanagement Mercator Henleykaai 84 9000 Gent
INLICHTINGEN Mevr. Annelies Roggeman tel: 09 267 11 09
[email protected]
ATTEST Attest (4u) IAB, (K)IBR, BIBF (15786)
INSCHRIJVINGEN Zie achteraan dit tijdschrift
13
Programma-overzicht februari 2009
2e editie
08/29 Actuele topics procedure directe belastingen en bewijsmiddelen
16 februari 2009
Nieuw!
08/30 How to make a winning Business Plan
19 februari 2009
maart 2009
Nieuw!
08/31 Belastingparadijzen en internationale tax planning
2 maart 2009
2e editie
08/32 Beheer uw partrimonium vandaag en morgen
3 maart 2009
Nieuw!
08/33 Moeilijke boekingen in verenigingen
4 maart 2009
2e editie
08/16 BTW-aangifte en facturatie
5 maart 2009
Nieuw!
08/34 CBN-nieuws - Update Belgisch Boekhoudrecht
5 maart 2009
2e editie
08/35 BTW-controle in de praktijk
9 maart 2009
Nieuw!
08/36 De familiale opvolging in een KMO
10 maart 2009
Nieuw!
08/37 Workshop Excel voor de economische beroepen
12 maart 2009
Nieuw!
08/38 De fiscus en de financiering van de vennootschap: beste alternatieven
17 maart 2009
2e editie
08/39 Jaarafsluiting: van inventaris naar belastbare winst
31 maart 2009
april 2009
Nieuw!
08/40 Corporate governance - aspect auditcomité en externe audit
2 april 2009
3e editie
08/21 Fiscale club: update voor medewerkers
21 april 2009
Nieuw!
08/41 Speciale risico’s en bedrijfsschadeverzekering
23 april 2009
2e editie
08/42 Abnormale of goedgunstige voordelen
28 april 2009
2e editie
08/43 Ontslagrecht in de praktijk
28 april 2009
mei 2009
Nieuw!
08/44 Activity Based Costing
5 mei 2009
8e editie
08/07 Fiscaliteit: stand van zaken
7 mei 2009
3e editie
08/45 Update IFRS
7 mei 2009
Nieuw!
08/46 Gebruik van economische knipperlichten in crisistijd
12 mei 2009
Nieuw!
08/47 Verenigingen en BTW
14 mei 2009
14
08/29 Actuele topics procedure directe belastingen en bewijsmiddelen Toelichting Tijdens dit seminarie komen een aantal actuele topics inzake procedure aan bod. Daarnaast zal er ook voldoende aandacht besteed worden aan de bewijsmiddelen indiciaire taxatie en feitelijke vermoedens. Zeker geen droge opsomming van procedureregels maar daarentegen wel een praktische en actuele benadering van de huidige procedureregels waarbij ieder onderwerp grondig zal gestoffeerd worden met praktijkvoorbeelden en rechtspraak. Hierbij zal er voldoende ruimte gelaten worden voor het beantwoorden van uw vragen. Datum Maandag 16 februari 2009 Uur 13.30 uur - 17.00 uur
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten, medewerkers van boekhoudkantoren Plaats Departement Bedrijfsmanagement Mercator, Henleykaai 84, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Mevr. Isabelle Goethals ● tel.: 09 372 77 03 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift
Spreker Dhr. Luc De Greef, Adviseur directe belastingen en bankfiscaliteit KBC
Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (14258)
08/30 How to make a winning Business Plan Toelichting De gastspreekster is winnares van het European Business Plan, waarmee haar onderneming daadwerkelijk een boost heeft gekregen. Hoe ze haar plan en idee verkocht heeft gekregen voor haar geldschieters en de jury licht ze toe. Ze zal jullie aantonen wat nodig is geweest voor deze ‘elevator pitch’. Datum Donderdag 19 februari 2009 Uur 14.00 uur - 16.30 uur Spreker Mevr. Inge Geerdens Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten, medewerkers van boekhoudkantoren
Plaats Arteveldehogeschool, Sint-Pietersnieuwstraat 51, 9000 Gent (lokaal 51.3.1) Prijs 180 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Laura Dekeghel ● tel.: 09 269 16 55 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (2,5u) IAB, (K)IBR, BIBF (14172)
15
08/31 Belastingparadijzen en internationale tax planning Toelichting De keuze van vestigingsplaats in een land met een fiscaal gunstregime kan voor internationaal opererende belastingplichtigen aanzienlijke fiscale voordelen opleveren. Alhoewel er wettelijk geen belemmeringen zijn om een vennootschap te vestigen in een belastingparadijs zullen de belastingautoriteiten toch maatregelen nemen tegen het misbruik ervan teneinde het verlies aan belastinginkomsten te verminderen.
Spreker Dhr. Pierre Van Heuverswyn, vennoot bij het belastingadvieskantoor Mazars Tax Consultants te Gent
Tijdens dit seminarie worden de kenmerken en mogelijkheden besproken van het gebruik van belastingparadijzen middels zogenaamde base companies, alsmede het gebruik van landen met een gunstig verdragen netwerk (tax treaty shopping). Anderzijds worden de anti-misbruikbepalingen besproken die de belastingautoriteiten voorzien tegen het gebruik van dergelijke fiscale gunstregimes bij internationale tax planning.
Plaats Departement Bedrijfsmanagement Mercator, Henleykaai 84, 9000 Gent
Datum Maandag 2 maart 2009
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten, medewerkers van boekhoudkantoren
Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Isabelle Goethals ● tel.: 09 372 77 03 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift
Uur 13.30 uur - 17.00 uur
Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (14259)
08/32 Beheer uw patrimonium, vandaag én morgen! Fiscaal optimaal omgaan met uw onroerend goed! Toelichting Wat is de beste manier om uw onroerend goed vandaag te verwerven en te beheren? En wat zijn de garanties voor de toekomst? Is een patrimoniumvennootschap dé oplossing? Het antwoord is niet altijd eenduidig. Een combinatie van omstandigheden en persoonlijke voorkeuren zullen uitwijzen welke methode u de meeste fiscale voordelen kan bezorgen en dus de voorkeur geniet. Tevens krijgt u tijdens dit seminarie een stand van zaken inzake vruchtgebruikconstucties. Hoe problemen met recht van opstal en erfpacht oplossen? En wat met de onroerende financieringshuur, na de aanpassing van de BTW-regels? Datum Dinsdag 3 maart 2009 Uur 14.00 uur - 17.30 uur
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten Plaats UGent, Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Els De Wielemaker ● tel.: 09 248 88 36 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift
Spreker Prof. Jan Verhoeye, accountant, docent HoGent, gastprofessor UGent
Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15828)
16
08/33
Moeilijke boekingen in verenigingen Toelichting Vele verenigingen voeren sinds 1/1/2006 een dubbele boekhouding overeenkomstig de bepalingen uit het KB van 19/12/2003. Ze inspireren zich hiervoor in ruime mate op het ondernemingsboekhouden. Dit betekent dat verenigingen, voor de boekhoudkundige verwerking van heel wat activiteiten/transacties, kunnen teruggrijpen naar de bestaande technieken uit het ondernemingsboekhouden. Daarnaast wordt het verenigingsleven gekenmerkt door een aantal activiteiten/transacties die niet of nauwelijks voorkomen in het bedrijfsleven. Hiervoor kan men niet zomaar terugvallen op het ondernemingsboekhouden. Enkele van deze typische vzw-activiteiten/transacties, die een specifieke boekhoudkundige verwerking met zich meebrengen, zijn: vrijwilligerswerk, subsidies, giften, legaten en schenkingen, sociaal passief, betrekkingen met andere verbonden verenigingen, erfpacht, opstal en vruchtgebruik, … Datum Woensdag 4 maart 2009 Uur 18.30 uur – 22.00 uur
Spreker Prof. Em. dr. Erik De Lembre, erebedrijfsrevisor, erevoorzitter Ernst & Young België Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële verantwoordelijken uit verenigingen Plaats UGent, Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Els De Wielemaker ● tel.: 09 248 88 36 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15829)
08/16 BTW-aangifte en facturatie Toelichting De ondernemingen ondervinden heel wat moeilijkheden om aan de formaliteiten en administratieve verplichtinen inzake BTW te voldoen. Iedere transactie dient zijn kwalificatie te krijgen en op een correcte wijze voor BTW gerapporteerd te worden. Zelfs met de hulp van performante ERP systemen, blijkt dit niet altijd een sinecure te zijn. In deze module zal de Belgische BTW aangifte in detail worden geanalyseerd. Verder wordt een BTW rapportering in verschillende jurisdicties toegelicht door middel van een voorbeeld vertrekkende vanuit een ERP systeem. Tenslotte worden kort de andere administratieve verplichtingen toegelicht, en in het bijzonder de factuurverplichtingen. Datum Donderdag 5 maart 2009 Uur 09.00 uur – 12u30 uur Spreker Dhr. Danny Claeys, partner en Filip Van Driessche, senior manager VAT Department, Ernst & Young Tax Consultants
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten, medewerkers van boekhoudkantoren Plaats Campus Simon Stevin van de Hogeschool WestVlaanderen - Rijselstraat 5, 8200 Brugge (SintMichiels) Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Rita De Clerck ● tel.: 050 38 12 77
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (12301)
17
08/34 CBN-nieuws Update Belgisch Boekhoudrecht Toelichting In dit seminarie komen de recentste adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen aan bod. Evenals de aanbevelingen en standpunten van de Commissie inzake evoluties binnen het Belgische boekhoudrecht.
Sprekers Prof. Em. dr. Erik De Lembre, erebedrijfsrevisor, erevoorzitter Ernst & Young België; Mevr. Els De Wielemaker, wetenschappelijk coördinator HIAF; Mevr. Sadi Podevijn, wetenschappelijk secretaris CBN
- advies C106-1 Horizontale consolidatie in combinatie met administratiekantoren. - advies 117-3 Het voeren van de boekhouding en opstellen van de jaarrekening in een andere munt dan de euro. - advies NFP-5: Boekhoudkundige verwerking van een vermogensportefeuille - advies 133-5 Interimdividenden versus tussentijdse dividenden
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële verantwoordelijken
Datum Donderdag 5 maart 2009 Uur 14.00 uur – 17.30 uur
Plaats Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Els De Wielemaker ● tel.: 09 248 88 36 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15830)
08/35 BTW controle in de praktijk Toelichting Btw controles lopen steeds meer gericht op basis van datamining en gegevensonderzoek. In deze sessie worden deze gegevens van nabij bekeken en wordt tevens, vanuit een aantal praktijkgevallen, de controle zelf geanalyseerd. Wat moet je bijhouden en voorleggen? Welke rechten heeft de controleur? Wat kan hij vragen? Hoe anticiperen bijgevolg. Onder meer onderstaande items komen aan bod: - Bewijsvoering van vrijgestelde handelingen; - Analyse van transacties inzake BTW; - Meest voorkomende fouten en gevaren; - verleggingen inzake BTW : boeken of niet ? - Specifieke cases. Datum Maandag 9 maart 2009 Uur 13.30 uur – 17.00 uur
Spreker Dhr. Luc Heylens, Director, Deloitte Fiduciaire Tax & Legal Services Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten, medewerkers van boekhoudkantoren Plaats Departement Bedrijfsmanagement Henleykaai 84, 9000 Gent
Mercator,
Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Isabelle Goethals ● tel.: 09 372 77 03 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15785)
18
08/36
De familiale opvolging in een KMO Toelichting De opvolging blijft één van de grootste uitdagingen voor een familiebedrijf. Er wordt voorspeld dat 60 % van alle Vlaamse familiebedrijven in de komende 10 jaar geconfronteerd zullen worden met deze problematiek. Het symposium ‘de familiale opvolging in een KMO’ tracht via een multidisciplinaire aanpak een globaal beeld te schetsen van dit moeilijk en emotioneel proces. Zo wordt vooreerst stilgestaan bij enkele belangrijke strategische vragen. Waarom is een planmatige aanpak van familiale opvolging zo belangrijk en welke fasen onderscheiden we? Wat zijn de kritische succesfactoren en waar liggen de valkuilen? In een tweede luik wordt dieper ingegaan op het waarderingsproces dat nog steeds een belangrijk knelpunt vormt bij familiale opvolging. Uiteraard komen ook de fiscaal-juridische en financiële aspecten aan bod. Maar wie kan beter deze problematiek duiden dan degenen die ermee geconfronteerd worden? Een panel van zes KMObedrijfsleiders is bereid om elk vanuit hun eigen praktijkervaringen de discussie met u en met elkaar aan te gaan.
Uur 14.00 uur – 18.00 uur
Datum Dinsdag 10 maart 2009
Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift
Sprekers zie pagina 11 Doelgroep Bedrijfsleiders, accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, notarissen, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten Plaats Departement Bedrijfsmanagement Henleykaai 84, 9000 Gent
Mercator,
Prijs 140 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Annelies Roggeman ● tel.: 09 267 11 09 ●
[email protected]
Attest (4u) IAB, (K)IBR, BIBF (15786)
08/37 Workshop Excel voor de economische beroepen Toelichting Het seminarie richt zicht tot de modale excel gebruiker die excel optimaal wenst te gebruiken in zijn dagdagelijkse bezigheden op kantoor. Komen o.a. aan bod: efficiënt werken, in- en uitvoer, celverwijzingen, tekstvak, voorwaardelijke opmaak, zoek- en financiële functies. Het geheel wordt aanschouwelijk uitgewerkt aan de hand van een aantal praktische cases. Datum Donderdag 12 maart 2009 Uur 14.00 uur – 17.30 uur Spreker Dhr. Guy Gesquière, lector Arteveldehogeschool Doelgroep Ondernemers, bedrijfsleiders, accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, bedrijfsjuristen en advocaten
Plaats Arteveldehogeschool, Savaanstraat 78/80 - 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Laura Dekeghel ● tel.: 09 269 16 55 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB en (K)IBR
19
fiscus en de financiering van de vennootschap: 08/38 De beste alternatieven Toelichting In dit seminarie komen aan bod: - kapitalisatie en de notionele interest: mogelijkheden en risico’s; - schuldfinanciering van een vennootschap: de fiscale hangijzers (herkwalificeerde en overdreven interesten, leningen aan belastingparadijsvennootschappen en roerende voorheffing). Datum Dinsdag 17 maart 2009 Uur 18.00 uur - 21.30 uur Spreker Meester Guy Poppe van Peeters & Partners Advocaten, gespecialiseerd in fiscaal en vennootschapsrecht
Doelgroep Afgestudeerde bachelors en masters werkzaam in ondernemingen of juridische kantoren of boekhoud- of accountancy- en fiscaliteitskantoren en eveneens advocaten, financieel directeurs en KMO-bedrijfsleiders Plaats Campus Simon Stevin van de Hogeschool WestVlaanderen - Rijselstraat 5, 8200 Brugge (Sint-Michiels) Prijs 210 euro, documentatie, broodjeslunch en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Lieven Theys ● tel.: 050 38 12 77 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15646)
08/39 Jaarafsluiting: van inventaris naar belastbare winst Toelichting Na de inventarisverrichtingen wordt bij jaarafsluiting de boekhoudkundige winst berekend. Maar, welke aanpassingen moeten nog gebeuren om te komen tot de belastbare winst? Want deze laatste vormt tenslotte de basis voor de berekening van de te betalen belastingen. Jan Verhoeye licht de te nemen stappen een voor een toe: - Welke winsten worden vrijgesteld (vrijgestelde reserves, vrijgestelde dividenden)? - Welke lasten die het boekhoudkundig resultaat hebben bezwaard, zijn fiscaal niet aftrekbaar? - Stemmen de boekhoudkundige afschrijvingen overeen met de fiscaal aanvaarde afschrijvingen? Zijn bepaalde activa ondergewaardeerd / passiva overgewaardeerd? - Welke zijn de drie bestanddelen van de fiscale winst (reserves, verworpen uitgaven en uitgekeerde winsten)? - Onderscheid winsten van Belgische of van buitenlandse oorsprong; - Fiscaal overdraagbare verliezen; - Impact notionele intrestaftrek; - enz.
Datum Dinsdag 31 maart 2009
Het programma biedt meer dan een goede opfrissing van uw kennis vennootschapsbelasting! Een must!
Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift
Uur 14.00 uur – 17.30 uur Spreker Prof. Jan Verhoeye, accountant, docent HoGent, gastprofessor UGent Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verant-woordelijken Plaats Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Els De Wielemaker ● tel.: 09 248 88 36 ●
[email protected]
Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15831)
20
08/40
Corporate governance – aspect auditcomité en externe audit Toelichting De Belgische Corporate Governance Code dateert alweer uit 2004. Naar aanleiding van nieuwe Europese en Belgische regelgeving, de ontwikkelingen van de codes en goede praktijken in het buitenland en de opmerkingen uit een publieke raadpleging werd beslist deze Code aan te passen. Tijdens dit seminarie wordt de focus gelegd op de aspecten auditcomité en externe audit uit deze Code en dit naar aanleiding van de Wet van 17 december 2008 inzonderheid tot oprichting van een auditcomité in de genoteerde vennootschappen en de financiële ondernemingen. De vraag wordt gesteld wat de niet-genoteerde ondernemingen vanuit deze veranderingen kunnen leren gezien ook zijn aandacht besteden aan corporate governance. Meer concreet zal dieper ingegaan worden op: - Auditcomité en externe audit: Wat is er juist veranderd en voor wie? - Oorzaken en motivering voor deze verandering? - Wat kunnen KMO’s en accountants (raadsman van de KMO) leren uit deze verandering? Kan het zinvol zijn deze concepten toe te passen in de KMO? - Hoe zien ondernemingen en voorzitters van auditcomité’s aan tegenover deze nieuwe regeling. Datum Donderdag 2 april 2009 Uur 18.00 uur - 21.30 uur
Sprekers - Prof. dr. Ignace De Beelde, Hoogleraar Universtiteit Gent, Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Em. Prof. dr. Erik De Lembre, erebedrijfsrevisor, erevoorzitter Ernst & Young België, bestuurder en lid auditcomité in ondernemingen en verenigingen - Dhr. Jozef Lievens, Advocaat - partner Eubelius, Professor Hogeschool Brussel, GedelegeerdBestuurder van het Instituut voor het Familiebedrijf en FBNet Belgium, het netwerk van Belgische familiebedrijven Doelgroep KMO-bedrijfsleiders, financieel directeurs, advocaten, bedrijfsrevisoren, accountants, boekhouders en juristen die op één of andere manier begaan zijn de corporate governance in ondernemingen Plaats Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15889)
08/21 Fiscale club: update voor medewerkers Implementatie van nieuwigheden binnen het werkveld Toelichting Indien u als afgestudeerde in uw dagelijkse activiteiten continu wordt geconfronteerd met de opdracht alle fiscale vernieuwingen op een correcte wijze te verwerken, dan is deze update voor u bedoeld. Dank zij deze club kunnen wij u op een efficiënte manier op de hoogte brengen van de gewijzigde items. Wij selecteren alle rechtspraak, wetsontwerpen en wetsvoorstellen, circulaires en commentaren die onmiddellijk bruikbaar zijn. Per sessie worden de belangrijkste artikels uit diverse fiscale weekbladen voor u samengevat en besproken. U krijgt niet enkel een inzicht in de essentie van de besproken materie, maar ook in de interpretatie ervan. De uitgebreide documentatie is een syllabus met teksten, samenvattingen en bronvermeldingen en is onmisbaar voor een kwalitatief hoogstaande dienstverlening.
Spreker De heer Filip Vandenberghe, E.A. Inspecteur administratie directe belastingen, verbonden aan het Centrum voor Beroepsopleiding
Datum Dinsdag 21 april 2009
Bijkomende inlichtingen Marie Jeanne Platteeuw ● tel.: 050 38 12 77 ●
[email protected]
Uur 18.30 uur - 22.00 uur
Doelgroep Uitsluitend voor bachelors en masters die nog niet of niet langer dan drie jaar afgestudeerd zijn Plaats Campus Simon Stevin van de Hogeschool WestVlaanderen - Rijselstraat 5, 8200 Brugge (Sint-Michiels) Prijs 105 euro (de korting van 50% voor alumni van de HIAF-partners is al in de prijs verrekend), documentatie, broodjesmaaltijd en koffie zijn inbegrepen (catering exclusief BTW).
Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15650)
21
08/41 Speciale risico’s en bedrijfsschadeverzekering Toelichting Een brandverzekering (speciale risico’s) is voor veel bedrijfsleiders de evidentie zelf. Echter meestal beseffen ze niet wat er juist is gedekt in deze polis speciale risico’s. Daarnaast heeft een brand doorgaans ook een tijdelijke stopzetting of vermindering van de activiteit tot gevolg. De combinatie van gemiste inkomsten, onvermijdelijke vaste kosten en een commercieel vacuüm vormt een zwaar risico voor het voortbestaan van de onderneming. Een bedrijfsschadeverzekering biedt een oplossing voor dit probleem. In deze sessie wordt stilgestaan bij de inhoudelijke kenmerken van een verzekering speciale risico’s en de bedrijfsschadeverzekering. Tevens wordt de schaderegeling besproken.
Spreker Dhr. Carl De Bleeker, lector Arteveldehogeschool
Datum Donderdag 23 april 2009
Bijkomende inlichtingen Laura Dekeghel ● tel.: 09 269 16 55 ●
[email protected]
Uur 18.00 uur - 21.30 uur
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten , juristen, verzekeringsmakelaars, vastgoedmakelaars, werkgevers Plaats Arteveldehogeschool, Sint-Pietersnieuwstraat 160 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW)
Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15148)
08/42 Abnormale of goedgunstige voordelen Toelichting Op 8 mei 2007 verscheen een nieuwe programmawet in het Belgisch Staatsblad. Tijdens deze studienamiddag gaat Prof. Jan Verhoeye dieper in op de vele facetten van artikel 26 en artikel 207, tweede lid WIB 1992. Vanaf het aanslagjaar 2008 stelt de wetgever immers een einde aan de controverse die dikwijls in het voordeel van de belastingplichtige uitdraaide. De verwerping van kosten, in geval van overdreven facturatie van kosten tussen twee Belgische vennootschappen, kan (zoals tot en met aanslagjaar 2007 mogelijk was) niet meer goedgemaakt worden door naar het begrip van abnormaal en goedgunstig voordeel te grijpen (programmawet van 27 april 2007, artikel 81, B.S. 8 mei 2007). Wat kan een ondernemer doen ter voorkoming van de aanrekening van abnormale of goedgunstige voordelen? Jan Verhoeye geeft u een overzicht van de diverse aanwendingsmogelijkheden van artikel 26, door u doorheen de recente rechtspraak te loodsen en te antwoorden op al uw vragen dienaangaande. Datum Dinsdag 28 april 2009 Uur 14.00 uur - 17.30 uur
Spreker Prof. Jan Verhoeye, accountant, docent HoGent, gastprofessor UGent Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten Plaats UGent, Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Els De Wielemaker ● tel.: 09 248 88 36 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15832)
22
08/43
Ontslagrecht in de praktijk Toelichting Voor niet-juristen doch ook voor juristen die zich niet hebben toegelegd op sociaal recht, is het ontslagrecht niet altijd even toegankelijk. Nochtans komt iedereen die personeel tewerkstelt, in aanraking met ontslagproblematiek. Een goed inzicht in de basisprincipes van het ontslagrecht vermijdt dat verkeerde en vaak zeer dure beslissingen worden genomen. Aan de hand van concrete voorbeelden en realistische cases worden de meest relevante aspecten van het ontslag van werknemers benaderd en worden de te vermijden valkuilen toegelicht. Hoe zegt u correct een arbeidsovereenkomst op? Vorm, inhoud, taal en wijze van opzegging. Valkuilen bij opzegging. Welke zijn de sancties bij ongeldige opzegging? Hoe beëindigt u een arbeidsovereenkomst wegens dringende redenen? Vorm, inhoud, taal en wijze van ontslag. Aandachtspunten. Welke zijn de sancties bij een foutief ontslag wegens dringende redenen? Hoe kan een ontslag zonder enige vormvereiste en met onmiddellijke ingang worden gegeven? Andere wijzen van beëindiging van de arbeidsovereenkomst? De eenzijdige wijziging van belangrijke bestanddelen van de arbeidsovereenkomst: een grote onbekende. Welke zijn de valkuilen bij beëindiging bij onderling akkoord? Hoe vermijdt men het risico van willekeurig ontslag en rechtsmisbruik? Welke clausules of omstandigheden beïnvloeden de beëindiging van de arbeidsovereenkomst? Proefbeding, concurrentiebeding, scholingsbeding, conventionele bepaling van de opzeggingstermijn bij hogere bedienden, beding van bepaalde duur, handelsvertegenwoordiger. Welke omstandigheden beïnvloeden de beëindiging van de arbeidsovereenkomst? Arbeidsongeschiktheid, zwangerschap, leeftijd, taal, faillissement, verjaring. Verplichtingen van werkgever en werknemer bij einde van de arbeidsovereenkomst: dading, afstand van recht, kwijting voor saldo van rekening, sociale documenten, betalingen, outplacement. Deze module wordt afgerond met een concrete case door de groep uitgewerkt, gevolgd door een discussie en feedback.
Datum Dinsdag 28 april 2009 Uur 18.00 uur - 21.30 uur Spreker Meester Geert Grootaert, lector Arteveldehogeschool en advocaat, Master in het Sociaal Recht Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten , juristen en advocaten zonder arbeidsrechtelijke ervaring, verzekeringsmakelaars, vastgoedmakelaars, werkgevers zonder bedrijfsjuridische dienst Plaats Arteveldehogeschool, Sint-Pietersnieuwstraat 160 9000 Gent. Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Laura Dekeghel ● tel.: 09 269 16 55 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest
(3u)
IAB,
(K)IBR,
BIBF
(15140)
23
08/44
Activity Based Costing Toelichting Kostprijsanalyse wordt steeds belangrijker, zeker in tijden van economische crisis. De Activity-Based Costing methode (ABC) werd eind vorige eeuw gepromoot door Kaplan en Norton. Deze Harvard professoren lanceerden ook de Balanced Scorecard methode. Hun ABC wordt door bedrijven zeker niet zo frequent toegepast als de Balanced Scorecard methode. Toch is ABC een zeer interessante tool om per productgroep of per klant de rendabiliteit te berekenen. De spreker begeleidde begin 2009 studenten van het 2de jaar Netwerkeconomie bij het opzetten van een ABC methode in een dental handel. In dit seminarie benadert de spreker ABC eerst theoretisch. Op het einde van het theoretische gedeelte gaat hij ook even dieper in op Time-Driven Activity-Based Costing. Tenslotte illustreert hij ABC heel concreet aan de hand van de casus van zijn studenten. Datum Dinsdag 5 mei 2009 Uur 18.00 uur - 21.30 uur
Spreker Dhr. Alain HoWest
Carmois,
lector
Netwerkeconomie,
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingsconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten, medewerkers van boekhoudkantoren en zeker ook ondernemers in het algemeen. Plaats Campus Simon Stevin van de Hogeschool WestVlaanderen - Rijselstraat 5, 8200 Brugge (Sint-Michiels) Prijs 210 euro, documentatie, broodjesmaaltijd en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Alain Carmois ● tel.: 050 38 12 77 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15653)
08/07 Fiscaliteit: stand van zaken Toelichting De fiscale wereld is volop in beweging. U weet beter dan wie ook hoeveel tijd en inzet het vergt om steeds up-to-date te blijven. De juiste weg vinden om u te ondersteunen in uw nooit aflatende studie is onze uitdaging! Daarom organiseren wij om deze reden dit seminarie op twee halve dagen, één in het najaar 2008 en één in het voorjaar 2009. Dag na dag volgt Prof. J. Verhoeye voor u de fiscale actualiteit op de voet. Via zijn alom geprezen praktijkgerichte aanpak en talrijke rijkelijk geïllustreerde voorbeelden, brengt hij een overzicht van de belangrijkste fiscale wijzigingen op dat ogenblik. Twijfel niet langer en noteer beide data reeds in uw agenda! Een aanrader voor iedereen die op de hoogte wil blijven van de recente fiscale rechtspraak en met kennis van zaken zijn cliënteel te woord wil staan! Datum Donderdag 7 mei 2009 Uur 14.00 uur - 17.30 uur Spreker Prof. Jan Verhoeye, accountant, docent HoGent, gastprofessor UGent
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen en advocaten Plaats UGent, Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Els De Wielemaker ● tel.: 09 248 88 36 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15833)
24
08/45
Update IFRS Toelichting Het landschap van de internationale rapporteringsstandaarden IFRS/IAS verandert voortdurend. Tijdens dit programma geven we u een overzicht van de belangrijkste wijzigingen tot op de dag dat het programma doorgaat. Op die manier blijft uw kennis up-to-date en beschikt u over een handig overzicht zonder dat u zelf op zoek hoeft te gaan naar de meest recente informatie. Wij wijzen u bovendien op de belangrijkste verschillen met de Belgische wetgeving.
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken en bedrijfsjuristen Plaats UGent, Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Els De Wielemaker ● tel.: 09 248 88 36 ●
[email protected]
Datum Donderdag 7 mei 2009 Uur 14.00 uur - 17.30 uur Sprekers Mevr. Sadi Podevijn, wetenschappelijk secretaris CBN, Mevr. Els De Wielemaker, wetenschappelijk coördinator HIAF
Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15890)
08/46 Gebruik van economische knipperlichten in crisistijd
Hoe kan een onderneming daarop inspelen in zijn debiteurenbeleid?
Toelichting Integrated Credit and Client economische knipperlichten.
Management
en
Wil u gezond zaken doen in crisistijden dan focust u zich des te meer op de opbouw van een gezonde en duurzame klantenportefeuille. Meer dan ooit moet elkeen die bedrijven adviseert of beheert, durven het verkoopsproces in vraag te stellen. Dat betekent in eerste instantie een kritische analyse van de volledige flow, en dit van bij de prille prospectie tot en met de betaling van de factuur. Is de prospectie en erbij horende doelgroepanalyse werkelijk gebeurd op basis van een duurzaam prospectenbestand dat daarenboven groeipotentieel heeft? Hoe kan een rendabele synergie worden ontwikkeld tussen een verkoopsteam en een financieel team? Hoe brengt u een verkoper af van het traditionele omzetstreven en leidt u die naar een rentabiliteitsstreven? Hoe ontwikkelen we doelgroepgerichte inningsprocedures? Hoe legt u in volle crisistijd een stevige basis voor commercieel betere tijden? Hoe gaat u om met het crisisgedrag vaak paniekgedrag- van andere ondernemingen? Ander probleem: hoe maakt u het onderscheid tussen gezonde bedrijven en bedrijven die recht de moeilijkheden induiken? Zeker nu is de jaarrekening - per definitie oud en versleten - een weinig bruikbaar instrument. Wat zijn dan wel de signalen die werkelijk wijzen op moeilijkheden? Welke informatie is dan des te meer zinvol, en vooral, wat is de voorspellende waarde van die informatie?
Datum Dinsdag 12 mei 2009 Uur 18.00 uur - 21.30 uur Spreker Dhr. Eric Van den Broele, Deputy Senior Manager Research, Graydon Belgium n.v. Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingsconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken, bedrijfsjuristen, advocaten, medewerkers van boekhoudkantoren en zeker ook ondernemers in het algemeen Plaats Campus Simon Stevin van de Hogeschool WestVlaanderen - Rijselstraat 5, 8200 Brugge (Sint-Michiels) Prijs 210 euro, broodjesmaaltijd en drank inbegrepen (catering excl.BTW) Bijkomende inlichtingen Lieven Theys ● tel.: 050 38 12 77 ●
[email protected] Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15651)
25
08/47
Verenigingen en BTW Toelichting Het toepassingsgebied van de BTW-wetgeving voor verenigingen is niet altijd even duidelijk. Vaak ontstaat de indruk dat de BTW-administratie zoveel mogelijk verenigingen en zoveel mogelijk activiteiten eraan wil onderwerpen. Wist u dat in bepaalde gevallen zelfs op een deel van het lidgeld BTW moet aangerekend worden? Welke actiiteiten zijn nu onderworpen aan de BTW en welke zijn vrijgesteld? Tijdens dit seminarie wordt u door het labyrint van wetgeving en rechtstpraak geleid zodat u met kennis van zaken kunt meespreken bij een volgende BTW controle. Datum Donderdag 14 mei 2009 Uur 18.00 uur - 21.30 uur Spreker Dhr. Danny Claeys, partner VAT Department, Ernst & Young Consultants
Doelgroep Accountants, bedrijfsrevisoren, boekhouders, belastingconsulenten, financiële en fiscale verantwoordelijken en bedrijfsjuristen Plaats UGent, Vakgroep Accountancy en Bedrijfsfinanciering - Urbis kantorencomplex, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent Prijs 210 euro, documentatie en koffie inbegrepen (catering exclusief BTW) Bijkomende inlichtingen Christophe Vanhee ● tel.: 09 264 35 48 ●
[email protected] Inschrijvingen: zie achteraan dit tijdschrift Attest (3u) IAB, (K)IBR, BIBF (15891)
Het achtste nummer van de HIAF-nieuwsbrief kan u verwachten rond 15 mei 2009, met meer informatie over bovenstaande en nieuwe seminaries.
26
I
N
S
C
H
R
I
J
V
E
N
Gelieve dit inschrijvingsformulier te faxen naar 09 264 35 88, terug te sturen naar het HIAF, t.a.v. Dhr. Christophe Vanhee, Kuiperskaai 55/E, 9000 Gent of u kan zich inschrijven via onze website www.hiaf.be. Na inschrijving ontvangt u een bevestiging en wegbeschrijving. Naam: Voornaam: Functie/Beroep: Bedrijf: Straat: Postcode:
Nr.:
Woonplaats:
Telefoon:
Fax:
E-mail:
BTW-nummer:
schrijft zich in voor: Code
Titel
Datum
Bedrag
08/ 08/ 08/ 08/ 08/
betaalt via:
BEA (Budget Economisch Advies) opleidingscheques voor werknemers
overschrijving
alumni:
onderwijsinstelling: afstudeerjaar:
cliënt van Prime Foundation Partner Partena ik wens maandelijks een overzicht te ontvangen van de nieuwste opleidingen van het HIAF via e-mail ik zou in de toekomst graag een opleiding verzorgd zien rond volgend thema: gelieve mijn naam uit het adressenbestand te verwijderen of te wijzigen
Handtekening:
Annulatie: U kunt uw inschrijving, uitsluitend schriftelijk, tot uiterlijk één week voor het begin van de cursus annuleren. Daarna blijft bij annulering het volledige inschrijvingsgeld verschuldigd. Een verhinderde deelnemer kan zich steeds door een collega laten vervangen. Privacy: De door u meegedeelde persoonsgegevens bij inschrijving voor een cursus bij het HIAF zullen verwerkt worden in een databestand met het oog op de organisatie van de onderwijsactiviteiten. Uw persoonsgegevens worden verwerkt in overeenstemming met de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. Door uw inschrijving gaat u er uitdrukkelijk mee akkoord dat uw persoonsgegevens door ons worden gebruikt om u ook in de toekomst op de hoogte te houden van zijn opleidingsinitiatieven. Ook verklaart u zich ermee akkoord dat uw persoonsgegevens worden meegedeeld aan onze partners die u op hun beurt wensen op de hoogte te houden van hun opleidingsinitiatieven. Indien u niet wilt dat uw persoonsgegevens door ons worden gebruikt voor informatie omtrent onze andere opleidingsinitiatieven of dat wij uw persoonsgegevens meedelen aan onze partners, kunt u zich hiertegen kosteloos verzetten. Ook hebt u het recht tot inzage en het recht tot aanpassing van uw persoonsgegevens. Hiervoor kunt u zich wenden tot: (Anne-Sophie De Lembre,
[email protected]).
27
Opleidingen op maat U vindt niet precies wat u zoekt? Waarom bepalen we het onderwerp niet samen? Onze bedrijfsinterne opleidingen bieden het voordeel dat de gedoceerde materie wordt toegespitst op uw organisatie. Inderdaad, we werken op maat! Hierdoor staan wij garant voor een kwalitatieve opleiding van uw werknemers! Meer info? Contacteer ons vrijblijvend: HIAF Dhr. Christophe Vanhee Mevr. Els De Wielemaker Kuiperskaai 55/E 9000 Gent Tel. 09 264 35 33 (Christophe) Tel. 09 248 88 36 (Els)
www.hiaf.be
© HIAF- Behoudens de uitdrukkelijke bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever.
Prime Foundation Partner:
Foundation Partners:
Partners: