N°8 - J
G3
www.s
tampm e
De ideale migrant
dia.be
/pidma g
INHOUDSTAFEL: p. 3 Ben jij de ideale migrant? p. 4-5 De onzichtbare migrant: Polen p. 6 Nieuwe Belgen: waar komen ze vandaan? p. 7 Migratie weegt zwaar op mentale gezondheid p. 8-9 “Braindrain is goed voor iedereen” p. 10 Europa: aantrekkelijke reus op streng dieet p. 11 Belgen zonder grenzen p. 12 Geen hokjes voor migranten p. 13 Nieuwe Belgen kleuren televisie p. 14 Grenzen stellen p. 15 Slotbeeld
Colofon:
2
MEDEWERKERS: Nick Baelemans, Noémie Bernaerts, Jef Cauwenberghs, Lotte Coolen, Nicolas Cosson, Ruben De Keyzer, Ismail Eddegdag, Izabelle Devulder, Dennis Kant, Liesbeth Knaeps, Jolien Lenaars, Lara Meyers, Alisa Nadezhkina, Rik Potoms, Sharmentha Read, Thomas Rillaerts, Laura Sear, Karolien Segers, Milou Verstappen, Stef Vananderoye, Emily Van Campenhout, Samir Taif, Maya Witters. HOOFDREDACTEUR: Tom Naegels
Welkom, Burgers van de wereld! Hoe komt het eigenlijk dat er mensen wonen in België? Omdat zo’n 70.000 jaar geleden, onze bet-bet-bet-betetcetera voorouders dachten: “Bon ja, Afrika, het is hier mooi, maar wij willen toch weten wat er daar aan de overkant ligt.” En toen duurde het nog enkele tienduizenden jaren. Ze waren te voet. Om maar te zeggen: migratie is van alle tijden. Maar (als we de prehistorie even vergeten) misschien nog het meest van deze. De tijd waarin wij leven, wordt wel ‘het tijdperk van de migratie’ genoemd, omdat er vandaag op zo’n grote schaal, en over heel de wereld, mensen hun geboorteland verlaten voor een ander. Voor ons in België is dat heel zichtbaar. De komst van Marokkanen en Turken zorgde vijftig jaar geleden al voor
een veranderd straatbeeld (met grote politieke effecten). Nu wonen mensen van zoveel afkomsten bij elkaar, dat binnenkort geen enkele er nog in de meerderheid is. Voor jongeren is dat de wereld waarin ze opgroeien. Niet gek dus, dat de redactie van deze Print Is Dood koos voor het thema ‘de ideale migrant’. Een titel die niet alleen bedoeld is om te provoceren (ook wel, we blijven journalisten), maar ook om uit te drukken dat migratie, ondanks alle persoonlijke en sociale onrust die het met zich meebrengt, ook voor geluk en vooruitgang zorgt. Wanneer lukt het – en wanneer niet? Pak uw koffers, kijk mee over de grens. Tom Naegels, gasthoofdredacteur
Van dit magazine verschijnt er ook een uitgebreide iPad-versie. Check stampmedia.be/pidmag
Deze gedrukte uitgave kwam tot stand met de steun van:
EINDREDACTIE FOTOGRAFIE: Vincent Tillieux EINDREDACTIE TEKST: Tom Naegels, Pieter Rombouts LAY-OUT: Jeroen Convens EINDREDACTIE LAY-OUT: Chris Lauwerys COVER: Nick Baelemans IPAD-VERSIE: Jeroen Convens, Stefan Kolgen Eindredactie video: Bert Roymans
V.U. Fried Aernouts, Prekersstraat 25, 2000 Antwerpen
Ben jij de ideale migrant? Verhuizen naar een ander land gaat niet zonder slag of stoot. Er zijn veel valkuilen die het tot een lastige ervaring kunnen maken. Je komt terecht in een samenleving die verschilt van de jouwe. Je wilt je land van herkomst niet ontrouw zijn, maar je wilt ook meedraaien in je nieuwe omgeving. In het beste geval word je er zelf beter van, heeft je nieuwe land er iets aan, en je land van herkomst ook. In het minder ideale geval… nu ja, niet. Ben jij de ideale migrant? Doe zelf de test! Karolien Segers
100% IDEAAL • Heb je veel geld? JA NEE • Ben je hoogopgeleid en doe je een job waar bedrijven hier om smeken? JA NEE • Kom je uit een Westers land, of uit een cultuur waar Westerlingen zich niet aan storen? JA NEE • Heb je werk gevonden? JA NEE 3
• Word je opgevangen door een gemeenschap van landgenoten, die al langer hier is? JA NEE • Leer je makkelijk talen, maak je vlot nieuwe vrienden? JA NEE
• Geef je niet snel op, kan je teleurstellingen overwinnen, verdraag je een depressie zo nu en dan, ben je bereid je eigen geluk op te offeren voor dat van je kinderen, of je familie thuis? JA NEE • Ben je hier dan tenminste véiliger dan thuis? JA NEE 100 % FUCKED
ILLUSTRATIE: Milou Verstappen
• Ben je legaal in het land? JA NEE
De onzichtbare migrant Zijn alle Polen poetsvrouwen en bouwvakkers?
Wanneer we het hebben over immigranten, denken we vaak aan Turken, Marokkanen, Chinezen, kortom, groepen die opvallen in het straatbeeld. Het zal dan ook velen verbazen dat de Polen de tweede grootste groep immigranten in Vlaanderen zijn, na de Nederlanders. Op Belgisch niveau staan ze op de vierde plaats. Maar hoe ziet de Poolse gemeenschap in België eruit? Beantwoordt ze aan ons stereotiepe beeld van laagopgeleide poetsvrouwen en bouwvakkers? Ik trok op onderzoek uit in Leuven en liet mij onderdompelen in de Poolse cultuur.
4
Toegegeven, ik ken zelf maar één Poolse, en toevallig poetst ze huizen. Haar redenen om naar België te komen - en vooral om hier te blijven - zijn duidelijk. ‘Geld. In Polen is het leven nauwelijks goedkoper dan hier, maar je verdient er veel minder. Het is er bijna onmogelijk een familie te onderhouden. Hier verdien ik zelfs als deeltijdse poetsvrouw genoeg om mijn zoon op te voeden. Bovendien heeft hij speciale medicatie nodig. Hier krijg ik die gratis op doktersvoorschrift, in Polen zou ik de volle pot moeten betalen - onmogelijk met het loon daar." Maar waarom net België? Adam (39) vertelt: ‘Ik woon al twintig jaar in België. De mentaliteit is hier veel aangenamer dan in Polen: de staat biedt meer steun voor gezinnen, zieken, ... Polen zijn heel praktisch ingesteld. Daarom kiezen ze voor België. Hier kun je een goede balans vinden tussen werk en gezin, ook al heb je geen droomjob. Maar je familie kunnen onderhouden is het belangrijkst." Malgorzata (22) ziet nog een reden waarom Polen vaak voor België kiezen. ‘De situatie in België is ideaal voor de Polen: het land is gemakkelijk te bereiken, als lid van de EU kunnen we hier zonder problemen komen wonen, en je kunt werk vinden zonder Nederlands te spreken.’ Maar geld blijft toch een belangrijke motivatie. "Ik werk vijftien uur per week in een studentenrestaurant, om mijn studies te betalen, en ik verdien evenveel als mijn moeder in Polen, die fulltime als leerkracht werkt."
Komen er dan echt enkel laagopgeleide Polen naar ons land, op zoek naar een beter leven? Volgens Katarzyna (40) en Ewelina (32) van de Pools-Belgische culturele organisatie Daskalia is de situatie complexer. "Veel van de vrouwen die hier als poetsvrouw beginnen, bezitten wel een diploma! Alleen worden Poolse diploma’s hier nog steeds niet automatisch erkend, hoewel verscheidene Poolse universiteiten hoog aangeschreven staan. Velen komen naar hier en zien zich gedwongen om een job onder hun opleidingsniveau aan te nemen." Toch is er verbetering merkbaar. "De Leuvense universiteit werkt samen met verschillende Poolse universiteiten, waardoor er steeds meer Poolse studenten naar Leuven komen. Velen blijven hangen na hun studies, leren Nederlands en vinden een goede job." Nochtans zijn er nog steeds heel wat Polen die weinig of geen Nederlands spreken. "Nederlands leren helpt je zeker in je job en je sociale leven," zegt Adam. "Vooral als je kinderen hebt die in het Nederlands naar school gaan, is het belangrijk. Maar ik vind niet dat de overheid het moet verplichten. In Polen verplichten we je ook niet om Pools te leren." Katarzyna is het daar niet geheel mee eens. "Ik vind het een kwestie van respect om Nederlands te leren als je hier woont. Voor mij zou een basiscursus Nederlands verplicht mogen worden. Uiteindelijk is dat ook nodig om echt te integreren." Ondanks het steeds groeiende aantal hoogopgeleide Polen in ons land, blijft het stereotiepe beeld van de bouwvakker toch hardnekkig standhouden. "Dat komt grotendeels omdat de Belgen niets weten over Polen," zegt Ewelina. "Onbekend is onbemind. Heel veel mensen zien OostEuropa nog steeds als een zwart gat, een overblijfsel uit het Sovjettijdperk." Eén van de belangrijkste doelstellingen van haar organisatie is dan ook de Poolse cultuur en traditie uit te dragen. "We zijn met zovelen in België, we willen graag een wezenlijke bijdrage leveren aan de cultuur hier en we willen de integratie in de Belgische maatschappij bevorderen.
Daarvoor hebben we onder andere een samenwerking met de faculteit Slavistiek van de KU Leuven. Begin mei organiseren we een groot Pools feest in het centrum van Leuven, waarop iedereen welkom is." Monika (38), eigenares van de Poolse speciaalzaak in Leuven, ziet alvast schot in de zaak. "Af en toe krijg ik Belgen over de vloer die vragen naar specifieke producten, die ze hebben leren kennen via Poolse vrienden. Ook het feit dat er steeds meer Poolse families met kindjes zijn, helpt. Hoe meer de Belgen leren over Polen, hoe minder ze in stereotiepen zullen denken." Maya Witters
Natalia Jelinska (31) kwam zeven jaar geleden op vakantie naar België en bleef plakken. Ondanks haar universitaire diploma werkte ze eerst een tijdlang als poetsvrouw. Ze leerde Nederlands en klom op naar een administratieve functie. Momenteel zoekt ze een nieuwe uitdaging. Was het moeilijk te integreren in België? "Ik voelde mij snel thuis in België, ook dankzij het feit dat iedereen goed Engels verstaat. Nochtans zijn Belgen niet de meest open mensen: ze zijn vriendelijk, maar het is moeilijk om echt een relatie met hen op te bouwen."
Merk je dat er nog veel vooroordelen bestaan tegenover Poolse immigranten? "Ja, maar ik begrijp ook wel waar die vandaan komen. Er zijn nog steeds Polen die naar hier komen als arbeiders, en die geen Nederlands leren. Maar vaak hebben zij geen keuze. Ik vind het voor mijzelf heel belangrijk om goed Nederlands te leren en te integreren, maar mijn situatie is ook gemakkelijk. Ik ben gezond, heb een diploma, en geen gezin dat ik moet onderhouden." Op welke manier zou jij graag willen dat de Belgen kijken naar de Polen? "Wel, globalisatie is nu eenmaal een feit: internationale relaties worden steeds belangrijker. Er zijn ook Belgen die naar het buitenland trekken voor hun carrière. Ik wou dat ze de Polen ook zo kunnen zien. Ik zeg vaak: België is 1.200 km van Polen. Dat is even ver als de ene uithoek van Polen van de andere. Als je zo kijkt, zie je dat we toch niet zo verschillend zijn."
FOTO: Maya Witters
5
Nieuwe Belgen: Waar komen ze vandaan?
Lenka (33) Tsjechië
uisd Ik ben hier sinds 2001, verh kennen voor mijn man, die ik leerde was. e anti vak op s een hier toen ik , Belg als aan Mensen spreken me nds enla buit zo niet ook er ik omdat ander uitzie. Als ze horen dat ik een heb, m naa e md vree een of accent s, maar verandert hun houding som is. thu hier me ik voel
Stefania (29) half-Braziliaans
n Mijn mama verhuisde hierhee n lere had a pap nadat ze mijn in kennen toen hij op reis was en n ore geb hier ben Brazilië. Ik nsen voel me een echte Belg. Me jke, behandelen me als hun geli van maar mogelijk is dat omwille een ben Ik t. lach ges en mijn uiterlijk eerst sociaal meisje dat de taal beh t en bovendien niet lelijk. Nie iedereen heeft dat geluk.
Miguel (33) Spanje
Ik voel me zowel Belg als Spanjaard, want ik heb hier van mijn 5de tot mijn 22ste gewoond, bij mijn oma aan mijn moeders kant. In de kleuterklas werd ik wel vaak gepest, omdat ik de taal nog niet kon spreken. Sinds ik dat kan, word ik als een echte Belg behandeld. Ik ben sinds 2 jaar terug in België door de crisis in Spanje.
Tekst: Lotte Coolen, Izabelle Devulder, Lara Meyers, Noémie Bernaerts & Sharmentha Read Foto’s: Izabelle Devulder, Liesbeth Knaeps & Thomas Rillaerts
6
Nawfel (24) Algerijnse roots
Ik ben hier geboren en opgegroeid, dus ik voel me vooral Belg. Ik voel me ook aanvaard. Sinds ik op televisie kom, heb ik zelfs fans. Maar vroeger was dat anders. Ik merkte dat mensen vaak voor me terugdeinsden of bang voor me waren. Ik denk ook dat mijn exotische naam misschien wel de reden was dat ik lang naar werk moest zoeken.
Samir (23) Bosnië
ik in Sinds mijn zevende woon volBelgië. Ik voel me Belg, ben het heb r maa rd, ree teg ledig geïn ordeeld gevoel dat ik wel word beo ur. Ik ben op basis van mijn huidskle rondrijd autohandelaar: wanneer ik ik direct d wor en, wag ie in een moo g van tsin ech aangehouden. De verr nger stre een r voo t zorg tiek de poli rs. nde enla beleid tegenover buit
Fatim (16) Ivoorkust
r in België en heb Ik woon nu 6 jaa t ik anders word niet het gevoel da uiteraard cultuurn zij Er . behandeld t is belangrijk he verschillen, maar school gaat Op t. as np aa dat je je manier met e fijn iedereen op een l hool komt het we mij om. Buiten sc he isc ist rac en ns eens voor dat me lt ken, maar daar va opmerkingen ma . en weinig aan te do
Foto: Ruben De Keyzer
Migratie weegt zwaar op mentale gezondheid Vluchten is stresserend. Veel asielzoekers kampen daardoor met psychologische problemen. Door het verschil in taal en cultuur, de onbekendheid met onze gezondheidszorg, en vaak ook de prijs van een psycholoog, is hulp vinden niet eenvoudig. Psychologe Hild Meylemans trekt zich hun lot aan. Hild Meylemans werkt bij Dokters van de Wereld, een ngo die medische hulp verleent aan mensen in kwetsbare situaties. “Migreren zélf is eigenlijk één van de grootste oorzaken van psychologische problemen”, zegt ze. "Mensen verliezen niet alleen hun huis, hun land, hun sociale leven, maar ook hun status. Er is de cultuurschok, en natuurlijk ook de angst dat ze weer zullen worden uitgewezen. Mogelijk hebben ze voor of tijdens hun vlucht traumatiserende gebeurtenissen meegemaakt. Als ze hier geen werk vinden, kunnen ze zich nutteloos gaan voelen. Door de taalbarrière komen ze in een sociaal isolement terecht."
Hoe behandelen jullie hen? “De patiënt moet eerst tot rust komen. Angststoornissen behandel je door de persoon bloot te stellen aan die angsten. Maar herbeleving is geen goed idee wanneer die persoon op het randje van barsten staat. Dus is het belangrijk dat hij onderdak heeft, voldoende te eten en fysiek in goede gezondheid is.” “Een goed hulpmiddel tegen de sociale isolatie zijn de Nederlandse lessen. Die zorgen voor afleiding en sociale contacten. Ook werk is belangrijk. Het geeft structuur, en een gevoel van eigenwaarde. Een ander probleem dat we vaak zien, is heimwee. Het contact met de familie is erg belangrijk. Veel vluchtelingen komen uit een wij-cultuur, wat de eenzaamheid vergroot wanneer ze geconfronteerd worden met ons individualisme. Dus proberen we ervoor te zorgen dat ze af en toe gratis op internet kunnen om te Skypen.”
Wat doe je als je de taal niet spreekt van de patiënt? "Mijn collega’s en ik spreken veel talen, maar soms moeten we een beroep doen op Ba-Bel, de Vlaamse tolkentelefoon. We hebben een tolkendienst waar we tolken kunnen bestellen voor een sessie. Die zijn ook gebonden door het beroepsgeheim, dus er is geen privacyprobleem. Het is wel zo dat veel van die tolken ook een vluchtelingenverleden hebben. Dat kan onverwachte problemen met zich meebrengen. Zo is het al gebeurd dat een tolk tijdens een gesprek geconfronteerd werd met zijn eigen verleden. Het is een erg emotioneel belastend beroep, dus vaak hebben we eerst een gesprek met de tolken apart om te besluiten of ze geschikt zijn om ons bij te staan in de sessie. Ruben De Keyzer & Stef Vananderoye
7
FOTO: Izabelle Devulder
8
Braindrain is goed voor iedereen
“Migranten brengen vooral voordelen voor België.” Een van de grootste autoriteiten inzake internationale migratie is een Belg. Frédéric Docquier, professor economie aan de universiteit van Louvain-la-neuve, is al meer dan tien jaar adviseur voor de Wereldbank. "Onder economen is er alvast weinig debat of migratie nu goed is of slecht.” “Als je mensen op straat vraagt wat hun mening over migratie is, antwoorden ze vaak dat migratie eerder een probleem is dan een kans. Maar na 50 jaar migratie in België zijn er genoeg studies die tonen dat het effect van migratie economisch eerder positief is. Het grootste probleem is van culturele aard en dat is veel moeilijker op te lossen”, merkt Docquier op. “Natuurlijk zijn het niet altijd de beste migranten die naar hier komen. Als we de best opgeleide emigranten naar ons land zouden kunnen lokken, dan zou dat nog beter zijn. Het probleem is dat Europa niet even aantrekkelijk is als bijvoorbeeld Noord-Amerika. We hebben hoge belastingen, dure opleidingen, torenhoge sociale bijdragen,…” Moeten we daar dan verandering in brengen om competitief te blijven op de internationale markt? “Het economisch systeem in Europa is nu eenmaal wat het is. Daar hebben we zelf voor gekozen. Ik denk dat we er ook van houden. We willen onze sociale bescherming niet zomaar opgeven en niemand zou willen leven zoals in de VS. Daarnaast is er ook een enorme taalbarrière. Op de internationale arbeidsmarkt is Engels tegenwoordig de taal bij uitstek, dus gaan migranten naar de VS, Canada en Australië. Als je naast je moedertaal enkel Engels spreekt, dan wil je gewoon niet in Europa komen wonen. Dat geldt zelfs voor de hoogst opgeleide migranten. Want om volledig mee te kunnen draaien in de maat-
schappij, moet je de taal van het land zelf spreken. Daardoor blijft Europa achterop hinken en daar ben ik behoorlijk pessimistisch over.” Migranten naar hier halen zou dus in het voordeel zijn van Europa. Maar halen we zo de beste krachten niet uit landen die hen meer nodig hebben? “Dat is eigenlijk heel dubbel. Je kunt stellen dat we de crème de la crème weglokken uit ontwikkelingslanden. Maar braindrain heeft ook veel voordelen voor de landen van herkomst. Migranten verzamelen kennis in het buitenland, door scholing of werkervaring, en nemen die kennis dan weer mee naar hun thuisland. In een land waar hoogopgeleiden kans maken op een job in het buitenland, gaan ook de andere inwoners meer belang hechten aan een goede opleiding - ze weten dat een diploma als “paspoort” kan dienen. Maar niet iedereen die hoog opgeleid is, verlaat het land ook. Zo stijgt, ook met braindrain, de opleidingsgraad van de ontwikkelingslanden. “Intrigerend is wel dat in veel ontwikkelingslanden er weinig vraag is naar hoog opgeleiden. Als je daar rijk wilt worden, ga je meer succes hebben als arbeider. Dus is het ook niet dom, als hoger opgeleide, om te migreren. De hoogopgeleide migranten sturen ook geld terug naar hun familie. Oorspronkelijk dachten we als economen dat laaggeschoolden meer geld zouden terugsturen, omdat ze doorgaans grotere families hebben. Toch tonen recente data dat hooggeschoolde migranten grotere bedragen doorstorten naar hun land van herkomst. Ze gebruiken de netwerken die ze hier opbouwen ook om hun gemeenschap te helpen." "We zien duidelijk positieve effecten op onder andere handel en technologische knowhow. Braindrain kan dus ook voordelig zijn voor ontwikkelingslanden, zolang de uittocht van hooggeschoolden onder de 15% blijft. Vanaf dat punt worden de gevolgen nadelig.”
Wat met de migranten die niet zo hooggeschoold zijn? Die raken niet voorbij de muren van Fort Europa. Dat is toch pure discriminatie? “Zeker. Canada en Australië discrimineren bijvoorbeeld heel zwaar. Europa werkt nog niet met checklists, maar zelfs in de minst selectieve landen zien we dat een migrant met een diploma 10 tot 20 keer meer kans heeft om toegelaten te worden dan diezelfde migrant zonder diploma. Ja, dat is een vorm van discriminatie. Maar de arme landen maken de regels niet.” Wat met het humane aspect van migratie dan? Is er geen sociale verplichting of ethiek, die… (onderbreekt) “Geen enkel land zal zulke criteria in acht nemen. Waarom zouden ze? Het enige type migrant dat opgevangen wordt om altruïstische redenen of uit een soort moreel motief, is de vluchteling of de asielzoeker. Die mensen moeten beschermd worden. Maar verder zijn de ontwikkelde landen soeverein. Ze kunnen hun migratiebeleid opstellen zoals ze zelf willen. Het is een vorm van discriminatie, maar elke beleidsmaker zal je zeggen dat dat de enige manier is om ons welvaartssysteem en onze economie te beschermen.” Druist dit niet in tegen het initiële principe van onze welvaartsstaat? Die gaat toch uit van de bescherming van de zwakkeren? “Er zijn veel paradoxen in onze omgang met ontwikkelingslanden. Enerzijds helpen we hen financieel, maar anderzijds weren we hun lager opgeleiden, de armsten van de armsten, terwijl we de mooiste vruchten van hun menselijk kapitaal maar al te graag plukken. Dat is hoe de wereld werkt en dat zie ik nog niet snel veranderen.” Izabelle Devulder & Alisa Nadezhkina
9
ILLUSTRATIE: Nick Baelemans
Europa: aantrekkelijke reus op streng dieet 10
Voor veel migranten is Europa de ultieme droombestemming. Met grote drommen staan ze voor de poorten van de EU, op zoek naar een visum of een Blue Card, of hopend op asiel. Maar welke manieren zijn er om binnen te geraken en te blijven? Een korte analyse van het beleid. Migreren naar de EU
Een overkoepelend migratiebeleid bestaat momenteel niet binnen de EU. De verschillende lidstaten bepalen zelf hoeveel migranten ze toelaten en welke procedures daarvoor gevolgd moeten worden. Toch wil de EU dankzij de TotaalAanpak van Migratie en Mobiliteit (TAMM) de lidstaten meer op elkaar afstemmen. Dat gebeurt onder andere via visumversoepelingsovereenkomsten of gemeenschappelijke visumvoorschriften. Naast strenge achtergrond- en paspoortcontroles stuurt de Europese Commissie eveneens aan op een grondige kennis (op vlak van taal, geschiedenis, cultuur,…) van het land en op een goede sociale integratie. EU-burgers, die dankzij de akkoorden van Schengen (1985) vrij tussen de 26 Schengenlanden kunnen bewegen, hoeven niet aan deze voorwaarden te voldoen.
De EU voor een gemeenschappelijk en eerlijk asielbeleid
Asiel is volgens de EU een fundamenteel recht voor iedereen die dreigt vervolgd te worden op basis van ras, geloof, nationaliteit of politieke overtuiging, of die gevaar loopt in het land van herkomst. Met het Programma van Stockholm werd in 2010 al een basis gelegd voor gemeenschappelijke asielnormen binnen de EU. Vanaf 2015 komt er echt een overkoepelend asielbeleid, het Common European Asylum System (CEAS). Dat programma, waar de EU al sinds 1999 aan werkt, moet zorgen dat asielprocedures in de verschillende lidstaten op een eerlijke en veilige manier op elkaar afgestemd worden. De nieuwe regels moeten er onder andere voor zorgen dat asielzoekers, onafhankelijk van het land waar ze aankomen, garantie hebben op een eerlijke behandeling, goed onderdak en de nodige medische ondersteuning. Daarnaast zorgt de herziene wetgeving rond EURODAC, de centrale databank voor identificatie van asielzoekers, ervoor dat Europol en nationale politiekorpsen de databank kunnen gebruiken bij onderzoek naar zware criminaliteit en terrorisme.
Immigratie als lapmiddel voor de economie
Aan de andere kant van het migratiespectrum vinden we de Blue Card. Die werk- en verblijfsvergunning kan worden toegekend aan hooggekwalificeerde migranten die hun steentje bijdragen aan de Europese economie. De EU ziet deze hoogopgeleide immigranten graag komen, omdat ze in bepaalde sectoren een belangrijke bijdrage kunnen leveren. In België geeft de Blue Card de houder het recht om minstens dertien maanden in ons land te verblijven en te werken. Daarna kan de vergunning eventueel verlengd worden. Wie al meer dan 5 jaar met een Blue Card in hetzelfde land werkt, kan het statuut van langdurig ingezetene krijgen. Daarmee krijgt de immigrant zo goed als dezelfde rechten als een EU-burger. Onder andere via het binnenhalen van ‘nuttige’ migranten wil de EU tegen 2020 de werkgelegenheidsgraad tot 75% opdrijven en de schooluitval onder 10% laten zakken. De tijd zal uitwijzen of die doelstellingen ook worden waargemaakt. Jef Cauwenberghs
Tekst: Lotte Coolen, Sharmentha Read, Maya Witters
Belgen zonder grenzen
Ellen (25) ) Malmö (Zweden
je op en af Ik reisde al een tijd vriend. In e ds voor mijn Zwee rk gevonden we r hie ik b he januari Ik kom uit st. va r en woon ik hie ke en merk ar M e ms laa t-V het Wes urverltu cu e ald natuurlijk bepa ee t blijft n Wesschillen, maar he het algemeen is in ters land, dus tzelfde. Mensen het ongeveer he als een Zweedse, n spreken me aa zo uit zie. Als ze omdat ik er ook de taal niet goed ik t dan horen da me soms toch beheers, voel ik wel migrant.
Steve (31) Obaretin (Nigeria)
Afrika heeft mij eigenlijk altijd aangetrokken. Sinds 2011 ben ik werkzaam als manager op een palmolieplantage in Nigeria. Ik voel mij wel migrant. Waar ik woon en werk, zijn er niet veel expats. De leefomstandigheden van de arbeiders op de plantage en de lokale bevolking liggen ver uiteen met die van mij. Dat maakt het lastiger om contact te leggen en vrienden te maken.
Kathleen (57) Eastbourne (GB)
Ik trouwde in 1997 met een Schot. Oorspronkelijk was het plan dat hij naar België zou komen, maar hij sprak geen Nederlands, dus ik zou gemakkelijker werk vinden in Groot-Brittannië dan hij in België. Ik kwam aan in de winter, had geen werk en mijn diploma werd niet erkend in Engeland. Dat was best moeilijk. Intussen heb ik me tot Britse laten naturaliseren, maar ik vind het leuk om anders te zijn dan iedereen rondom mij.
11
DOE MEE!! Ben je tussen 16 en 26 jaar en heb je zin om mee te werken aan de volgende editie van dit magazine? Wil je eerst deelnemen aan één van onze workshops? Of wil je gewoon weten wat het jongerenpersagentschap StampMedia precies doet? Stuur dan een mailtje naar
[email protected] Meer info: www.stampmedia.be
Foto: Rik Potoms
12
Geen hokjes voor migranten Antwerpse belwinkels hebben met de telefoonhokjes altijd ingespeeld op de behoeften van migranten. Maar volgens de uitbaters zijn hun telefoonhokjes niet winstgevend meer. Door de komst van social media en smartphones gebruiken steeds minder mensen de telefoonhokjes om hun familie in het buitenland te contacteren. Nieuwe migranten maken minder gebruik van de telefonie die belwinkels aanbieden. De belwinkels wijten die daling aan het gebruik van smartphones en social media. Mensen kiezen ervoor om het contact met hun familie en vrienden te onderhouden via het internet. Diensten zoals Skype, Facetime en Facebook maken het mogelijk om
gratis te communiceren. Wat wel opvalt, is dat het vooral jongeren zijn die de belwinkels links laten liggen. Zij zijn over het algemeen beter bekend met de verschillende internetdiensten. De meeste belwinkels in Antwerpen liggen in de buurt van de Handelstraat, Van Wesenbekestraat en de Turnhoutsebaan. De uitbaters van de belwinkels moeten het vooral hebben van ouderen. Het zijn zij die nog langskomen om gebruik te maken van de telefoonhokjes. “Overdag is het rustig, de meeste klanten komen ’s avonds en in het weekend. Dan zijn de gesprekken ook het langst”, aldus Nourdin Bougria van Noumedia BVBA in de Handelstraat. Vliegtuigtickets Van het inkomen uit de telefoonhokjes
alleen valt niet te leven. Belwinkels moeten daarom hun zaak uitbreiden en andere diensten aanbieden. Je ziet verkoop in sigaretten, telefoonkaarten en verkoop van (Indische Bollywood) films. Daarnaast bieden ze ook het gebruik van internet aan. Zo biedt Noumedia klanten ook de mogelijkheid om er vliegtickets te boeken. De nieuwe communicatievormen hebben hun sporen achtergelaten. “Wij zijn zelfs gestopt met het aanbieden van telefonie. Met de komst van Skype en het massaal internetgebruik was het niet langer de moeite om ons nog te richten op telefonie voor migranten”, besluit Shahida Parveen van Chanfood Shop in de Antwerpse Veldstraat. Sharmentha Read
© VRT
Nieuwe Belgen kleuren televisie Vorig jaar zijn op de televisiezenders van de VRT 6,8 % nieuwe Vlamingen aan bod gekomen. Geertje De Ceuleneer, diversiteitscoördinator van de VRT, vindt dat een goed teken, maar weet dat het percentage niet representatief is. “In de toekomst willen we nog beter doen.” In de beheersovereenkomst van de VRT staat dat er in alle televisieprogramma’s minstens vijf procent ‘nieuwe Vlamingen’ te zien moeten zijn. Voor het tweede jaar op rij haalt de openbare omroep dat streefcijfer op de verschillende zenders (Ketnet, Eén, Canvas en OP12, nvdr.). Het percentage is echter niet representatief, weet ook diversiteitscoördinator Geertje De Ceuleneer. “Als je weet dat tien tot vijftien procent van de bevolking van allochtone afkomst is, dan is die vijf procent zeer weinig”, stelt De Ceuleneer. “Maar dat beslissen wij niet: de overheid bepaalt het streefcijfer.” Diverse experts Via tal van initiatieven maakt de VRT haar medewerkers bewust hoe belangrijk diversiteit in de media is. “Eerst en vooral willen we onze collega’s sensibiliseren”, zegt De Ceuleneer. “We willen de aandacht vestigen op diversiteit en zo meer mensen aantrekken. We willen onze medewerkers ook stimuleren door te vragen of zij diverse experts zoeken.
Vaak wordt dezelfde deskundige gebruikt, maar wij willen meer vrouwelijke of allochtone deskundigen tonen, of deskundigen met een beperking.” Hoe gaat dat dan precies in zijn werk? “In onze databank gebruiken we tags, zoals diversiteit, zodat we mensen met een vreemde origine kunnen terugvinden”, legt De Ceuleneer uit. “Daarnaast houden we workshops over hoe we de hoge kwaliteit van onze programma’s kunnen behouden en waarom diversiteit zo belangrijk is voor de kwaliteit van die programma’s. Een van de doelstellingen is de samenstelling van diverse teams. We werken dus op verschillende terreinen aan diversiteit.”
Ketnetwrapster Sinds kort heeft Ketnet een nieuwe wrapster. Sarah Mouhamou, een studente met Marokkaanse roots, mag duizenden kinderen entertainen. “Sarah was gewoonweg de beste van alle kandidaten. Dat zij gekroond werd tot Ketnetwrapster heeft totaal niets met haar afkomst te maken”, vertelt De Ceuleneer. “Zij had het meeste talent en de beste kwaliteiten. We zochten naar iemand die heel goed was, vrolijk, creatief en goed met kinderen om kan. Dat het meisje een allochtone afkomst heeft, is misschien wel een pluspunt, maar dat is zeker niet de eerste reden dat zij is gekozen.”
De VRT organiseert ook betaalde stages voor nieuwe Vlamingen. Zo willen ze mensen met een migratie-achtergrond een kans bieden om zich te ontplooien in de media. “We werken veel met schoolstages. Daar komen vooral mensen met een mediaopleiding naartoe, maar weinig allochtone mensen volgen die opleidingen”, weet De Ceuleneer. “Daarom willen wij hen aansporen om zes maanden te komen meewerken op de werkvloer, zodat zij het vak leren. Die stages zijn in de beheersovereenkomst voorbehouden voor mensen met een migratieachtergrond of mensen met een handicap.“ Natuurlijk kan niet iedereen zomaar aan zo’n stage beginnen: ze moeten eerst solliciteren.
Samengevat: mensen met een allochtone afkomst hebben evenveel kans op een beroep in de media als ‘echte’ Belgen. “Onze eisen liggen hoog, je moet gewoonweg de beste zijn om de job te krijgen. Als een allochtone man de beste is in zijn vak, krijgt hij de job en is de procedure eerlijk verlopen. We vinden het fijn dat veel mensen zich aanbieden voor een job. Dan hebben wij meer keuze en meer kans op een groot talent”, besluit De Ceuleneer. Noémie Bernaerts & Lara Meyers
13
Grenzen stellen
Sommige landen gaan erg ver om de immigratiestroom te minderen. De bijzonderste gevallen zetten we hier even op een rijtje. 1. Australië: stripverhaal om asielzoekers af te schrikken In november 2013 besloot de Australian Customs and Border Protection Service op een creatieve manier eventuele asielzoekers af te schrikken. No Way, you will not make Australia home is een graphic novel die het verhaal vertelt van een Afghaanse jongeman die zijn armtierige thuisland achterlaat voor het welvarende Australië. Jammer genoeg lopen de dingen niet zoals gepland en komt de jongen terecht in een gesloten opvangcentrum. Als laatste beeld zien we hoe de jongen getroffen is door de mensonwaardige behandeling, en uit heimwee een traan laat vallen.
14
De schaamteloze manier waarop Australië haar mensonterende praktijken tentoonstelde, kreeg erg veel kritiek. De graphic novel is dan ook offline gehaald. Fragmenten van het verhaal zijn wel nog steeds te vinden op het internet.
Foto: Liesbeth Knaeps
2. VS: Anti-Mexicanenhek De 3141 km lange grens tussen de Verenigde Staten en Mexico heeft te kampen met de grootste migratiestromen van de hele wereld, zowel legaal als illegaal. Om dat tegen te gaan, is onder het presidentschap van George
W. Bush het terrein grotendeels afgebakend met een betonnen hek. Het project krijgt al jaren kritiek, niet alleen omdat het verschrikkelijk duur is en asielzoekers verwondt, maar ook omdat het de natuur ernstige schade berokkent. Zo belet het hek verschillende diersoorten om in het Zuiden te overwinteren. Het is geen milieuvriendelijke of goedkope oplossing, maar de omheining bereikt wel haar doel. Het aantal betrapte asielzoekers lag in 2005, net voor de constructie van het hek, 61% hoger dan in 2010. Al beweren critici dat deze cijfers meer te maken hebben met de economische crisis dan met de muur zelf. 3. Italië: Geld en visa voor doorreis naar Duitsland De oorlog in Libië was enige tijd terug de oorzaak van een grote vluchtelingenstroom naar Italië. Voormalig premier Silvio Berlusconi had een deal om de vluchtelingen terug te sturen, maar toen die afliep, ging hij voor een creatievere oplossing. Duitse ambtenaren beschuldigden de Italianen dat ze Afrikaanse vluchtelingen een Schengenvisum en geld hadden toegestopt, opdat ze zouden doorreizen naar Duitsland. De Duitsers zagen het niet zitten om de vluchtelingen onderdak te bieden. Ze besloten de visa ongeldig te maken en hen weer richting Italië te sturen. Hoe het die asielzoekers nu vergaat, is niet bekend. Ruben De Keyzer
15
Faryda Moumouh
vader onverwacht. Zijn In 2008 overleed Faryda’s botste op een torenhoge oorteland, Marokko. Faryda geb r zijn r naa erd trie epa ger eem. In 2012 stelde ze haa ding en het migratieprobl n die lde bee de ken muur van geloof, vervreem pak van ks m´ voor. Het is een ree solotentoonstelling ´Reclai eeft. cht naar identiteit blootg kto zoe een en verdriet, trots Laura Sear
Foto: Faryda Moumouh
s, kunstfotografe Vrije beeldende kunstenare r en dochter van haar vade uur lichaam werd binnen de 48
Volgens schattingen van de Verenigde Naties woonden in 2013 er meer dan 232 miljoen mensen, of 3,2% van de wereldbevolking, in een ander land dan dat waar ze zijn geboren. Deze grafiek toont de wereldwijde migratiestromen tussen 2005 en 2010. Zoals je ziet, blijven de meeste migranten ‘in de buurt’: Afrikanen verhuizen binnen Afrika, Aziaten binnen Azië. Latijns-Amerikanen kiezen in grote mate voor Noord-Amerika of Zuid-Europa. Migratie van en naar Europa gebeurt in mindere mate (wat je ziet aan de dunnere lijnen) en komt uit alle richtingen. Bovenstaande Engelstalige grafiek verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Science, en is van de hand van onderzoekers van het Wittgenstein Centre in Wenen. www.global-migration.info
©Nikola Sander, Guy J. Abel & Ramon Bauer
16
