Museum voor Communicatie Jaarverslag 2007
Inhoudsopgave
Een nieuwe, verfrissende kijk op communicatie
4
Altijd leven in de brouwerij
6
Eén plus één is drie
8
prof. ir. W. Dik, voorzitter Raad van Toezicht
directeur Titus Yocarini en het Museum voor Communicatie
Presentatie & Educatie in 2007 Aan de slag om je eigen ringtone te componeren
10
Hart onder de riem van de postbode
12
Mediawijsheid en een gevoel van urgentie
14
Bijzondere collectie voor een breed publiek
16
Achter de rode gordijntjes is het spannend
18
Leerlingen kritisch leren kijken
20
Naamsbekendheid bij een nieuw publiek
22
Janneke Hermans en de Ringtone Machine Muriël Steegstra en Respect the Mailman
2
Caroline Breunesse en Eye Opener
Harriët van der Veen en Panorama Mooi Nederland Femke Burger en Briefgeheimen
Jolanda Bouman en de museumles bij Eye Opener
Mariken Bakkers en de evenementen
Op weg naar een topverzameling
24
Met de bezem door het depot
26
Collecties in 2007
Koos Havelaar en de veilingen
Steeds meer smoel
Birgit Verwer en de museumshop
28
Buiten je eigen straatje denken
30
Kort overzicht van bezoekers, evenementen en schenkingen
32 34 35 36
Fanny Evers en de perscommunicatie
Overzicht van personeel, vrijwilligers en leden Raad van Toezicht Kort financieel verslag 2007
Colofon
3
Prof. ir. W. Dik, voorzitter Raad van Toezicht
Een nieuwe, verfrissende kijk op de eigentijdse rol van communicatie We zijn nu al weer een aantal jaren het ‘Museum voor Communicatie’. Het was een lange weg. Eerst was er het Postmuseum, een echt bedrijfsmuseum van diensten- en gebruiksmiddelen van de PTT. Toen kwam het
Nederlands PTT-museum, een al iets meer interactief museum met, naast postzegels en postzaken, een grotere
nadruk op de verworvenheden van de telecommunicatie, maar toch nog erg gericht op de verzameling van schrijfen belmiddelen en hun toepassingen.
4
Hoe totaal anders wordt er vandaag de dag gewerkt, ge-
Het museum heeft zich in een heldere en intensieve
presenteerd en vergaard aan de inmiddels zo vertrouwde
veranderingsslag een blijvende plaats veroverd. Dat is
De rol van communicatie, het wezen van intermenselijk
baar, zoals bij vrijwel elk museum het geval is, om te
Zeestraat in Den Haag.
moeilijk genoeg en overheidssteun is daarbij onmis-
contact, staat nu centraal. Natuurlijk met een terugblik
beginnen vanuit de gemeente Den Haag en ook vanuit
eindelijk een ‘museum’ voor.
We hebben twee jaar van gesprekken met de gemeente
naar hoe dat voorheen eraan toeging: daar zijn we uitMaar het gaat over gevoelens, over beïnvloeden, over
de weg wijzen hoe elkaar te bereiken en te begrijpen.
Natuurlijk komen daar óók hulpmiddelen aan te pas: reclame als het over ‘verleiding’ gaat, (ansicht)kaarten als het over contact zoeken gaat, onze stem die zoveel mo-
het ministerie van Cultuur.
achter de rug en we zijn er nog niet uit. Maar we hebben intussen allesbehalve stilgezeten. Daarvoor verdient de
huidige directie een grote pluim. Een sterk gegroeid scala
aan activiteiten en een veel gezondere financiële basis
maken dat we nu veel meer uit kracht en zelfvertrouwen
gelijkheden biedt om onze stemming over te brengen,
kunnen spreken dan enige jaren geleden.
We koesteren in het Museum voor Communicatie van-
komst tegemoet dankzij de inspanningen van directeur
Nederlandse postzegels. Maar we gaan dieper en breder
interessante communicatiegebieden en vooral uitbouw
direct, per radio, per telefoon enzovoorts.
zelfsprekend onveranderd de unieke rijkscollectie van
in op wat zo’n klein papiertje met ons doet en met ons deed.
Een verjonging van de bezetting aan medewerkers geeft
een nieuwe, verfrissende kijk op de eigentijdse rol van communicatie. We zien het positieve effect daarvan in onze toenemende bezoekersaantallen.
Het Museum voor Communicatie gaat een goede toe-
Yocarini en zijn hele team. Voor verdere expansie in van onze grote educatieve activiteiten is externe steun evenwel zeer nodig.
5
Titus Yocarini, directeur Museum voor Communicatie
Altijd leven in de brouwerij ‘In het Museum voor Communicatie houden we ons bezig met hoe mensen met elkaar communiceren. Wat ze zeggen, maar ook hoe ze het zeggen, met welke middelen, hoe taal en beelden gebruikt worden, wat waar is en wat niet. We volgen daarmee een enorm brede maatschappelijke ontwikkeling. Wat viel mij op in 2007? ‘ ‘Om te beginnen hoe razendsnel informatie de hele
wereld over gaat en hoe belangrijk het daarom is om
wat het rendement is van wat we doen. Daarbij gaat het
kritisch te kijken naar waar informatie vandaan komt en
niet alleen over geld, maar ook over onze verantwoorde-
Het viel me opnieuw op hoe de wereld steeds kleiner
en vooral welke betekenis we kunnen hebben voor onze
hoe ontwerpers hun boodschap effectief overbrengen. wordt. Een vriend van mijn dochter mailde uit Rwanda:
‘Je kunt hier in Kigali overal mobiel bellen en internetten’. Sommige manieren van communicatie beginnen te ver-
dwijnen – ik kan me bijvoorbeeld niet herinneren wan-
neer ik voor het laatst een echte brief heb geschreven,
lijkheid, over hoe we ons verhouden tot de maatschappij
bezoekers. Die willen hier iets doen, nieuwe dingen leren, ze willen iets beleven en hun mening scherpen. Dus dát is ook wat we willen bieden.
Wat ik hier voor ogen had en heb is een gebouw waar
zo’n brief van drie kantjes, in een envelop met een post-
je als bezoeker niet alleen binnengaat vanwege de
kwetsbaar onze communicatienetwerken zijn: als een
woon een prettige plek vindt. Omdat je leuke cadeaus
zegel. Aan de andere kant staan we er weinig bij stil hoe
6
Dat betekent ook dat we ons voortdurend afvragen
actuele tentoonstellingen, maar ook omdat je het ge-
schip een anker uitgooit en de spaghetti aan glasvezel-
kunt kopen in de winkel, of vanwege het gezellige café.
zonder internet. En keuzevrijheid was een belangrijk
die je nergens anders vindt, omdat je er samen met je
kabels op de oceaanbodem lostrekt, zit de halve wereld thema. Door je individuele keuzes draag je uit wie je bent
en wie je wilt zijn. Al die aspecten van communicatie en
nog veel meer proberen we te kanaliseren in de vorm van tentoonstellingen voor een breed publiek.
De vraag die we op deze plek beantwoorden is natuurlijk:
Omdat je er films kunt zien of debatten kunt bijwonen
kinderen of kleinkinderen leuke dingen kunt doen. Of omdat je er eindelijk eens goed kunt leren photoshop-
pen. Tentoonstellingen, evenementen, cursussen, het
museumcafé en de museumwinkel: op al die gebieden
hebben we in 2007 een slag gemaakt. Het was dan ook
een dynamisch en interessant jaar. We doen het goed
hoe staat het intussen met onze eigen ontwikkeling? In
en je ziet het aan de voordeur: we krijgen het publiek
publiek, door ons te richten op de actualiteit, met behoud
die we willen zijn.
2006 maakten we bewust een draai naar een jonger
van het draadje naar waar het museum vandaan komt:
communicatie via briefpapier en koperdraad. In 2007
binnen. We zijn de warme ontmoetingsplek geworden Blijft het daar dan bij? Nee. Als een museum dat mid-
den in de actualiteit staat, kom je er niet onderuit dat je
sloten we de succesvolle tentoonstelling De Verleiding
zelf ook blijft ontwikkelen. Daarom blíjven we onszelf
meteen een succes. Een belangrijk moment, omdat daar-
we, wie willen we zijn en hoe realiseren we dat?
af en de nieuwe tentoonstelling Eye Opener was óók door bleek dat de ingeslagen richting werkte en dat we
het publiek ermee konden vasthouden. We maakten ook een duidelijke keuze over de manier waarop we ten-
toonstellingen inrichten: één grote tentoonstelling per
jaar, met een aantal kleinere eromheen. In de entree
kwam een ruimte waar we snel iets kunnen program-
meren waarmee we op de actualiteit in kunnen spelen.
Alles bij elkaar geeft het precies de dynamiek die we
zochten.
Het jaar 2007 was voor het museum een jaar waarin
ook in 2008 voortdurend de kernvragen stellen: wie zijn Als je het museum als persoon zou willen zien, dan is het iemand die creatief is en die aandacht vraagt. Niet
puur en alleen om de aandacht, maar vooral omdat hij
iets te melden heeft. Die gekke opmerkingen maakt, met onverwachte dingen komt, die prikkelt en soms ook irriteert, maar waar je het van kunt hebben, omdat hij
leuk is. Hij stelt dingen aan de orde en hij brengt leven in de brouwerij.
Het Museum voor Communicatie is een plek die niet
alleen warm is maar waar je ook aan het denken wordt
we onszelf continu vragen stelden: wie zijn we, wat zijn
gezet, waar alles en iedereen in ontwikkeling is. Waar
realiseren we dat? We hebben een unieke positie doordat
actualiteit volgen en blijven nadenken over de vraag:
we, hoe kunnen we meer zijn dan wat we zijn en hoe
we zelfstandig zijn en niet afhankelijk van subsidies.
we met alle medewerkers dan ook nieuwsgierig de What’s next? ‘
7
8
Eén plus één is drie Presentatie & Educatie in 2007
Het Museum voor Communicatie wil een actuele en open instelling zijn die inspeelt op de ontwikkelingen in
de samenleving. We werkten hiervoor samen met gelijkgestemde en inspirerende instellingen en personen die midden in die samenleving staan. Dit leidde tot tentoonstellingen maar ook tot evenementen, educatieve programma’s en publiciteit, een levendige uitstraling én nieuw publiek. Achter de schermen werkte het mu-
seumteam intensief samen met partners die ook weer hun eigen netwerk en expertise meebrachten. En zo werd één plus één drie. We ontvingen kleine bezoekers, zoals kleuters, die in het museum van alles kunnen leren
over zintuigen en brieven. Er kwamen pubers, die konden ervaren hoe je verleid wordt en wat beeldcultuur is. Ouderen, die aan hun kleinkinderen lieten zien hoe het is om postbode te zijn. Jongeren, die een evenement
bijwoonden. En allerlei mensen die een leuke middag hadden en zich bewust werden van wat communicatie
betekent voor het dagelijks leven. Iedereen werkte hard om alle 43.701 bezoekers te informeren en te ontvangen, om het gebouw netjes en draaiend te houden en steeds anders in te richten. Met maar liefst zeven presentaties kon het museum zijn bezoekers in 2007 regelmatig op iets nieuws trakteren. Op de landelijke Gedichtendag, 25 januari 2007, opende
kingskracht te hebben. Met Panorama Mooi Nederland
het museum de Poem Parade. In ‘circustentjes’ waren
werd de traditie van het tentoonstellen van postzegels
door volwassenen en kinderen. Expositie, bijbehorende
Nederland vormden de basis voor een vrolijke tentoon-
door poëzie geïnspireerde kunstwerken te zien, gemaakt
catalogus en de prijs zijn een initiatief van Stichting
Autoped, een organisatie die al 15 jaar garant staat voor
voortgezet: drie reeksen uit de postzegelserie Mooi stelling. Eye Opener – de kracht van beeldtaal sloot de reeks van 2007 af. Een zeer actueel project dat wil bij-
bijzondere kunst- en literatuurprojecten voor kinderen.
dragen aan mediawijsheid van bezoekers door te laten
bodes, Respect the Mailman. In dit e-mail tijdperk wordt
reclames, films, pamfletten en aanverwante producten
Vlak voor de zomer startte een presentatie over post-
wel eens vergeten dat dagelijks duizenden postbodes langs de deuren gaan. Door een samenwerking met de
Ringtone Society konden bezoekers kennismaken met
de Ringtone Machine en hun eigen, unieke ringtone
zien hoe ontwerpers communiceren. Tientallen affiches, maken de bezoeker bewust van de hoeveelheid beelden
die we dagelijks zien en hoe we daar bewust mee om kunnen gaan. Bij de tentoonstelling organiseerde het
museum een succesvol lesprogramma voor het voort-
componeren.
gezet onderwijs. De expositie trok duidelijk een nieuw
Toen Apple zijn mobiele telefoon, de iPhone, in Amerika
Naast de lessen bij Eye Opener bood het museum ook
op de markt bracht, leidde dit tot een hype: de telefoon
werd breeduit besproken en bekritiseerd, voor veel geld
verkocht en gehackt. Twee weken na de lancering toonde
het museum de telefoon en nam deze op in zijn collectie.
publiek, en in de eerste zes weken al 700 leerlingen. een lesprogramma aan bij De Verleiding, de succesvolle
tentoonstelling die in 2005 opende en die in augus-
tus 2007 werd afgesloten. Ook bij de exposities Ziezo
en Alles werkt! en in het kantoorsimulatiespel Estudio
Met het officiële promotiefilmpje van Apple én een per-
zijn lessen gegeven. Door een goede samenwerking van
losmaakte in de wereld. Na de zomer openden in korte
rondleiders, receptie én beveiliging konden ruim 12.000
siflage op de hype, liet het museum zien wat dit product
tijd drie presentaties. Daarbij was de kleinste zeker niet
de minste: Briefgeheimen bleek een enorme aantrek-
de medewerkers publieksservice, ons eigen team van
scholieren, van kleuters tot kunstacademiestudenten, worden ontvangen.
9
De Ringtone Machine is een computer in een DJ-opstelling waarmee je je eigen ringtones kan maken, samengesteld uit samples van Nederlandse bandjes. De fragmenten zijn speciaal hiervoor gemaakt en op zo’n manier dat alles bij elkaar past. Dus elke baslijn, drumpartij en zang-
lijn kan met elkaar in één ringtone, zonder dat het raar of vals klinkt. Bezoekers konden deze ringtones, of rinkels van oude telefoons uit de
collectie van het museum, naar zichzelf mailen of ter plekke downloaden via bluetooth.
‘De Ringtone Machine paste echt in de lijn van het museum. We zijn een
laagdrempelig museum en we staan er bij het publiek om bekend dat je hier aan dingen mag zitten. Dit apparaat heeft een hip element, want
zo’n zelfgecomponeerde ringtone past bij de trend om je mobiel steeds persoonlijker te maken. Daarbij was de Ringtone Machine bij uitstek iets
waarmee je zelf aan de slag kon.
10
Als link naar de in 2006 geopende tentoonstelling We bellen! hadden we
The Ringtone Machine
start 22 april 2007, einde 31 juli 2007
bedacht om in de Ringtone Machine een aantal ringtones op te nemen
met het geluid van telefoons uit onze collectie. Het was best spannend of
we die oude exemplaren nog aan de praat zouden krijgen. Eén van onze vrijwilligers, een oud-medewerker van de PTT, kreeg een stuk of tien klas-
sieke telefoons uit het depot mee, is ermee aan de slag gegaan en vraag
Aan de slag om je eigen ringtone te componeren Janneke Hermans, conservator Telecommunicatie
me niet hoe, maar hij is erin geslaagd de oorspronkelijke telefoonge-
luiden op te nemen. Het geluid van een slingertelefoon uit 1900, om die
rinkel voor het eerst weer te horen, dat was echt heel bijzonder. We hadden
de zoemer van de eerste druktoetstelefoon, uit de jaren tachtig, dat is intussen ook al een klassiek geluid. Maar de meest enthousiaste reacties
kregen we op de rinkel van de T65. Dat was het huurtoestel van de PTT
in de jaren zeventig en tachtig, een grijs toestel met een draaischijf,
later ook verkrijgbaar in destijds trendy kleuren als oranje en bruin. Dat geluid herkent echt iedereen.
De Ringtone Machine heeft tot juli 2007 in het museum gestaan. Mijn
kantoor ligt vlakbij de plek waar hij stond opgesteld. Ik zag bezoekers
vaak in groepjes rond de Ringtone Machine staan en hoorde dan hoe ze ermee aan de gang gingen om hun eigen ringtone te componeren. Hij
bracht leven in de brouwerij, dat was leuk.
Zelf heb ik het geluid van de T65 naar mijn mobiel gedownload. Als
ik ergens ben en mijn telefoon rinkelt, kijken er soms mensen op en zeggen: “Hé, die ringtone wil ik ook!”.’
The Ringtone Event Live
Om de komst van de Ringtone Machine te vieren, werd op zondag 22 april een bijzonder evene-
ment georganiseerd: The Ringtone Event Live. Vier veelbelovende bands traden live op. Van hun optredens werden direct ringtones gemaakt die bezoekers daarna gratis konden downloaden.
11
Naar aanleiding van de ‘polsbandjesmanie’ in 2005 ontwikkelde Paprika, een samenwerkingsverband van creatieven uit Rotterdam, het Respect
the Mailman polsbandje. Het is gemaakt van een postelastiek waarop iedereen zelf tekst kon schrijven. Het werd een groot succes
onder postbodes in het hele land die foto’s van zichzelf en collega’s stuurden naar de website www.respectthemailman.nl.
Naast het bandje ontwierp Paprika ook een T-shirt; beide verkrijgbaar in de winkel van het Museum voor Communicatie.
‘Postbodes waren vaak in het nieuws, in 2007. Er kwam concurrentie in
de postbezorging, de bezorging moest goedkoper, er vielen ontslagen. Daarom bedachten we Respect the Mailman. Het was niet onze bedoe-
ling om met deze tentoonstelling een politiek statement te maken, maar we wilden de postbodes een hart onder de riem steken.
We hebben een prachtige collectie postbodespullen en ik wil heel graag
dat het publiek daar kennis mee kan maken. Wat ik zelf wonderlijk mooi
vindt zijn de postbodelampjes die tot in de jaren 1920 werden gebruikt:
petroleumlampjes die de postbodes aan hun kostuum konden klippen. Daar hebben we een hele collectie van, dit was een mooie gelegenheid
12
om ze weer eens te laten zien.
Maar ik vind het vooral belangrijk dat bezoekers ergens aan mogen
zitten, want als je alleen naar dingen kijkt, onthoud je het minder goed. Om het publiek te laten ervaren hoe divers de berichten zijn die post-
bodes bij mensen brengen, waren er grote fietstassen met objecten
Respect the Mailman
start 17 juli 2007, einde 1 juni 2008
die de boodschap verbeeldden, zoals een gipsbeen en een fruitmand. Bezoekers konden die zelf sorteren in goed en slecht nieuws. Er stond
een gevulde postbodetas: voel daar maar eens het gewicht van. En er
waren postbodekostuums vanaf 1878, die je aan mocht trekken. We dachten dat vooral kinderen dit aan zou spreken, tot we zagen dat het ook vaak de ouders waren die in die kostuums op de foto wilden.
Ook heb ik willen belichten hoe het werk van de postbode er in 2007 uitziet en wat de postbode voor mensen betekent. Zo waren er filmpjes
te zien over vier postbodes. Gewoon over de alledaagse dingen waar zij mee te maken krijgen, zoals te smalle brievenbussen, blaffende honden
en de reacties van mensen als er een pakje of belangrijke brief wordt
afgeleverd. Verder hadden bezoekers de mogelijkheid een verhaal te
schrijven over hun eigen postbode, of hun postbode een ansichtkaart
te sturen. Daar werd veel gebruik van gemaakt, het heeft waardevolle verhalen opgeleverd die we weer aan onze collectie toevoegen.
De postbode van nu begint te verdwijnen en dat gaat me aan mijn hart. Toen ik voor deze tentoonstelling gericht ging zoeken naar informatie
over postbodes, vond ik het bijzonder om te merken hoezeer het onder-
werp leeft. In muziek, in film, in literatuur, maar ook gewoon voor mensen
thuis. De postbode spreekt tot de verbeelding: hij is een nieuwsbrenger,
en hoewel niemand hem echt goed kent, vervult hij een bijzondere
functie. Er zijn ook regelmatig postbodes komen kijken en die vonden het
prachtig. Van hen had de tentoonstelling nog veel groter mogen zijn!’
Hart onder de riem van de postbode Muriël Steegstra, tentoonstellingsmaker
13
Voor de ExperimentaDesign 2005, Biënnale Lissabon ontwikkelden
vormgevingscriticus Max Bruinsma en ontwerper Ed Annink de ten-
toonstelling Catalysts! The cultural force of communication design. Het Museum voor Communicatie maakte hiervan met Eye Opener – de kracht van beeldtaal een vertaling voor een breed publiek.
Dit resulteerde in een open en interactieve tentoonstelling, die echt
een bijdrage van de bezoeker vraagt. Eye Opener – de kracht van beeldtaal opent letterlijk de ogen en maakt de bezoeker beeldbewuster.
‘Om een aantal redenen vond ik het belangrijk dat Eye Opener in ons
14
Eye Opener – de kracht van beeldtaal
start 10 oktober 2007, einde 31 december 2008
Mediawijsheid en een gevoel van urgentie Caroline Breunesse, hoofd afdeling Presentatie & Educatie
Eye Opener - de kracht van beeldtaal werd mede mogelijk gemaakt door de Mondriaan Stichting.
museum te zien zou zijn. Om te beginnen sluit de tentoonstelling naad-
loos aan bij onze missie: mensen laten ervaren welke rol communicatie speelt in het dagelijks leven. Daarnaast is het een tentoonstelling die
een jonge doelgroep aanspreekt, tussen 18 en 35 jaar, en dat is een groep
die we graag willen bereiken. Maar vooral: het thema, beeldtaal, was enorm actueel. ‘Mediawijsheid’ was een term die je in 2007 vaak in de
actualiteit hoorde. Daar draait het ook om in Eye Opener: hoe kunnen
vormgevers bekende beelden manipuleren om een boodschap over te brengen? Hoe ga je om met de enorme hoeveelheid beelden die dage-
lijks op straat en op televisie op je af komt? Mensen hebben een soort
beeldwoordenboek in hun hoofd waar vormgevers gebruik van maken
om hun boodschap over te brengen. Die beeldverwerking moet in feite steeds sneller plaatsvinden. Dit was hét moment om bezoekers te laten ervaren wát er precies gebeurt.
Eye Opener was eerder te zien op de Design Biënnale in Lissabon, voor
de presentatie hier in Den Haag hebben we actuele en Nederlandse
beeldtaal toegevoegd: beelden van de verkiezingscampagne van de SP
voor de Tweede Kamerverkiezingen in juni 2007, beelden van het pro-
ject El Hema, waarbij het logo en een aantal producten van de HEMA
een Arabisch jasje kreeg, en werk van Claudia Linders, van Droog Design, die een lang lint maakte van labels die mensen van hun kleding had-
den afgeknipt. Ook de films van Rob Schröder, die bij de tentoonstelling werden geprojecteerd, zijn vernieuwd.
Wat me het meeste trof, is dat Eye Opener een gevoel van urgentie over-
brengt. Bij Eye Opener gáát het ergens om, er staat iets op het spel.
Wat je op deze tentoonstelling ziet, is allemaal gemaakt door mensen met engagement. Ze willen je erbij betrekken, ze willen echt iets zeggen over schoonheid, over oorlog, over hoe communicatie werkt. Het gaat om betrokkenheid bij wat er leeft en speelt in de maatschappij. Ook wat
dat betreft past de tentoonstelling bij ons museum.’
15
Een tentoonstelling als een reis langs dertig Nederlandse steden, aan de hand van toonaangevende ontwerpers van eigen bodem. Esther
de Vries, Ping Pong Design en Joost Overbeek van Bureau Overburen
vertaalden in totaal dertig verschillende steden naar postzegelvellen, door TNT Post tussen 2005 en 2007 in serie uitgegeven. Onder de titel Mooi Nederland weerspiegelt deze serie niet alleen de pracht van ons
eigen land; ook vormen de gezamenlijke ontwerpen een bijzonder panorama. Deze ontwerpen waren voor het eerst bij elkaar te zien in een unieke tentoonstelling.
‘Het begon als een klein idee. We kwamen in contact met Barry de
Bruin van Ping Pong Design, de ontwerpers van de serie Mooi Nederland
in 2006. We vroegen hem of we met hun ontwerpen een presentatie
16
konden maken voor een wand in het museum waar we op dat moment
weinig mee deden. Al snel besloten we om een hele tentoonstelling te maken en gingen dan ook vol enthousiasme met elkaar aan het werk.
In de tentoonstelling hebben we niet alleen de dertig postzegels laten
zien, maar ook alle schetsen die aan het definitieve ontwerp vooraf-
Panorama Mooi Nederland
start 17 oktober, einde 17 februari
gaan. Daarnaast toonden we op speelse wijze bronnen van de vormgevers. Die hadden zich laten inspireren door boeken, gesprekken met
gidsen en volksverhalen. Wij maakten dat bijvoorbeeld zichtbaar door
een kijkkast, met in elk vakje een klein stadssymbool, zoals Deventer koek, een beeldje van het Groningse Peerd van ome Loeks of een Edam-
mer kaasje. In die kast stonden ook twee telefoons waarmee je van elke
stad toeristisch-historische informatie kon beluisteren.
Ik vond het bijzonder dat we de postzegels en hun ontwerpen op deze toegankelijke manier aan een breed publiek konden laten zien. Het Museum voor Communicatie is in 1929 als Postmuseum opgericht
naar aanleiding van de schenking van een grote collectie postwaarden en poststukken. We hebben nog steeds de grootste collectie van Neder-
land; de enige met alle ontwerpen van alle Nederlandse postzegels.
Die proberen we waar en wanneer dat kan te laten zien. Doen we
dat niet, dan komen er uiteindelijk mensen bij de balie vragen: ‘Waar zijn de postzegels? Laat de postzegels toch zien!’ Er blijft een grote
groep mensen die daarin is geïnteresseerd.’
Bijzondere collectie voor een breed publiek Harriët van der Veen, conservator Postwaarden
17
Elke dag verschijnen ze in NRC Next, De Standaard en het Antilliaans Dagblad: Briefgeheimen. Zelfgemaakte ansichtkaarten van mensen die daarop hun geheim anoniem opbiechten. Grote geheimen, kleine
geheimen, geheimen van kinderen, pubers, ouderen, volwassenen, kortom: berichten uit onze hele samenleving. Bij uitgeverij Nieuw
Amsterdam verscheen in oktober 2007 een lijvig boek met de mooiste, schokkendste, ontroerendste, hardste en liefste briefgeheimen.
Het Museum voor Communicatie mocht een selectie maken voor een
kleine tentoonstelling. Hoewel, klein: uiteindelijk zijn er maar liefst 400
briefgeheimen te bewonderen. Bovendien kunnen bezoekers achter een rood velours gordijn een eigen briefgeheim in elkaar knutselen
– en desgewenst meteen in het museum posten naar NRC Next. Brief-
geheimen was bedoeld als een tijdelijke tentoonstelling, maar bleek al
snel zo populair dat de kaarten voorlopig mogen blijven hangen.
‘Mensen maken van hun briefgeheim vaak enorm veel werk, er zitten
18
echte kunstwerkjes tussen. Maar het hoeft niet per se. Een lege brief-
Briefgeheimen
start 7 oktober 2007, einde 31 december 2008
kaart met in hele kleine letters: ‘Ik heb een schuld van tienduizend euro’ vertelt ook veel. Sommige briefgeheimen zijn schokkend, er is bijvoor-
beeld een kaart over incest waar ik nog steeds koude rillingen van krijg.
Andere zijn grappig. Ik moest erg lachen om het bericht ‘Ik eet altijd een
teentje knoflook voordat ik naar de tandarts ga.’ En een hele mooie
Achter de rode gordijntjes is het spannend Femke Burger, tentoonstellingsmaker
vind ik ook: ‘Ik vertel altijd geheimen door.’ De tentoonstelling Brief-
geheimen past perfect bij ons museum. Bezoekers bekijken de kaarten
namelijk niet alleen, ze gaan ook direct met elkaar communiceren.
Ze stoten elkaar aan, wijzen op briefkaarten, praten over de geheimen. Voor mensen die zelf een geheim willen delen, is er achter een rood
gordijn een hoekje met twee stoelen, een tafel en materiaal waarmee
ze zelf een kaart kunnen maken. Bezoekers maken daar graag gebruik van.
In het begin, toen er nog losse plexiglas platen voor de briefkaarten hin-
gen, moesten we regelmatig mensen tegenhouden omdat ze met hun
hand achter die platen probeerden hun eigen briefgeheim ertussen te
hangen. Dat geeft wel aan hoe groot blijkbaar de behoefte is om een
geheim te delen. Het allerleukste briefgeheim dat in het museum is gemaakt, vind ik nog steeds: ‘Wij hebben net seks gehad achter de rode gordijntjes.’ Het blijft voor mij en ook voor de bezoekers spannend om
de kaarten te lezen. Dat heeft denk ik vooral te maken met een gevoel
van herkenning. Het is allemaal zo menselijk. Je krijgt een kijkje in
iemands geheime binnenwereld en daar ontdek je dat je eigenlijk
hetzelfde bent. Briefgeheimen is een dankbaar onderwerp. Het is herkenbaar, ontroerend, grappig, alles tegelijk. Soms heb je voor een
bijzondere expositie maar heel weinig nodig. Alleen een goed idee.’
19
Bij de tentoonstelling Eye Opener – de kracht van beeldtaal werd een
interactief lesprogramma voor het voortgezet onderwijs ontwikkeld.
Tijdens een museumles zoeken leerlingen de meest opvallende, schokkende en interessante werken uit, die zij analyseren aan de
hand van diverse bronnen: YouTube filmpjes, websites, MP3‘s, teksten en schilderijen. De opgedane inspiratie wordt omgezet in een eigen affiche, waarbij wordt geknipt en geplakt: met de hand of op iMac computers.
‘Kritisch omgaan met beeldinformatie, daar draaide het om in Eye Opener. Een goed voorbeeld vind ik zelf de vragen bij de poster met de
titel ‘iRaq’. Die poster liet een heel krachtig beeld zien, dat in zijn vorm- geving zo duidelijk verwees naar de iPod-reclame, dat leerlingen in
eerste instantie vaak dachten: ah,het gaat om Apple. Pas na twee keer
kijken zagen ze dat de appel hier geen appel was, maar een bom.
Dat het silhouet deze keer geen koptelefoon, maar een jute zak op zijn
hoofd had. ‘Wat wil de maker hiermee zeggen?’, was een van de vragen.
Om die vraag te beantwoorden, hadden de leerlingen toegang tot
20
diverse bronnen, waaronder een foto van de Abu Ghraib-gevangenis en een krantenbericht.
Leerlingen kritisch leren kijken
De museumles had een duidelijke opbouw: de leerlingen kwamen
binnen bij een posterwand. Daarna liepen ze de tentoonstelling in en
ging het erom de betekenis te achterhalen van wat ze zagen, met
behulp van bronnen. Dat waren niet alleen teksten, maar ook geluid,
Onderzoeken, analyseren en je mening vormen Jolanda Bouman, educator
filmpjes, interviews of spelletjes. De uitkomst presenteerden ze aan elkaar en vervolgens gingen ze zelf aan de slag. Die opbouw klopte, de
cirkel was mooi rond.
Wat me als educator vaak opvalt, is dat leerlingen bijna ongemerkt dingen oppikken, vooral ook van elkaar. Als je achteraf vraagt: ‘Heb je tijdens deze les iets nieuws geleerd?’, zeggen ze: ‘Nah, wist ik allemaal
al’. Maar dat is hoe je als vijftien- of zestienjarige altijd reageert, als
je iets leert. Daarom laten we in 2008 gericht onderzoek doen naar de effecten van de museumles bij Eye Opener.
Zo’n onderzoek hebben we in 2007 ook uitgevoerd, maar dan naar de
effecten van de museumles bij de tentoonstelling De Verleiding. De
uitkomst was interessant. Ook bij De Verleiding was een museumles
waarbij leerlingen éigenlijk vonden dat ze bijna alles al wisten. Maar uit
het onderzoek bleek dat leerlingen na afloop wel degelijk kritischer waren gaan denken over bijvoorbeeld loverboys. Dat ze er alerter op zijn
en zich meer kunnen inleven in de slachtoffers van loverboys.
Onderzoeken wáár de informatie vandaan komt, nagaan op basis van
welke gegevens je je eigen mening vormt, dat zijn in deze tijd ontzettend
belangrijke handvatten om met informatie om te gaan. Als leerlingen
daar tijdens een museumles handigheid in ontwikkelen en zich ook bewust zijn van de informatie die zij zelf verspreiden, ben ik tevreden.’
21
‘Het evenementenprogramma dient twee doelen. Inhoudelijk gezien
gaat het erom dat bezoekers het thema van een tentoonstelling kun-
nen beleven door zelf actief aan de slag te gaan. We kunnen ermee inspelen op de actualiteit en daarnaast bieden de evenementen ons de mogelijkheid om met nieuwe partijen samen te werken.
‘Ook zijn de evenementen een marketinginstrument. We zijn een mu-
seum dat inspeelt op de actualiteit. De evenementen zijn een prima
manier om dat uit te dragen. Bovendien krijgen we er naamsbekend-
heid door bij een nieuw publiek, stimuleren we herhalingsbezoek en
kunnen we opnieuw media-aandacht genereren voor tentoonstellingen
die al een tijdje lopen.
Omdat we pas in oktober 2006 zijn gestart met een evenementen- programma, hebben we in 2007 vooral geëxperimenteerd. Welke activi-
22
teiten werken goed? Hoe komen ze over in een promotiecampagne?
Waarmee bereik je welke doelgroep? De eerste maanden hebben we van alles uitgeprobeerd, van een masterclass SMS-gedichten maken tot
workshops poëzie en lichaamstaal. Daar kwam een heel divers publiek
op af. Door steeds te evalueren wat werkt en wat niet, hebben we nu
Naamsbekendheid bij een nieuw publiek
een complete basisopzet die we als uitgangspunt kunnen nemen bij de
grote tentoonstellingen. We programmeren drie maanden lang activiteiten binnen één thema, waarbij er elke maand één extra evenement wordt georganiseerd met een andere partij zoals bijvoorbeeld het Film-
huis Den Haag of Digital Playground.
Bij de tentoonstelling Panorama Mooi Nederland hebben we gezocht
naar onderwerpen die in 2007 trendgevoelig en/of typisch Nederlands
waren. Onder de noemer Hollandse Zondagen organiseerden we bij-
voorbeeld een workshop Dutch Design waar je onder andere je eigen
Delfts blauw kon ontwerpen, NRC-Next columniste Aaf Brandt Corstius
hield een lezing en ook hebben we, samen met het Zeeuws museum, een workshop sieraden maken georganiseerd. Tijdens die workshop
konden bezoekers een traditioneel beukje maken, een halssieraad waar-
in je door middel van kralen bepaalde boodschappen kunt overbrengen.
Met de evenementen richten we ons vooral op de doelgroep 18 tot 35
jaar en het mooie is: dat lukt. Uit steekproeven blijkt dat de gemiddelde leeftijd van de bezoekers 27 jaar is.’
Inspelen op trends en actualiteit Mariken Bakkers, coördinator evenementen
23
24
Op weg naar een topverzameling Collecties in 2007
Vanuit de afdeling collectie van het Museum voor Communicatie werd in projectteams hard meegewerkt aan de inhoudelijke en praktische invulling van tentoonstellingen. Dat betekende niet alleen kennis vergaren, maar ook bruiklenen regelen, teksten aanleveren, beeldmateriaal erbij zoeken en verder onderzoek doen. De prachtige collectie ontwerpen van postzegels, die
depot. Dit exemplaar is toegevoegd aan de rekwisieten-
geeft van het grafisch ontwerpen in Nederland, kwam
Briefgeheimen hield ook een schenking in van 636
meer dan een eeuw beslaat en een goed overzicht
in beeld in de tentoonstelling Panorama Mooi Neder-
land. Met TNT Post is een goede samenwerking om de collectie up to date te houden. Zo ontstond ook
www.iconenvandepost.nl, een website over vormge-
ving van objecten uit de geschiedenis van de post, in nauwe samenwerking. De overdracht door het Rijks-
museum van de collectie postwaarden van Henriques
de Castro, die al vanaf 1930 als bruikleen in het museum was, werd in 2007 door de erfgoedinspectie goedge-
keurd. Deze internationaal hoogwaardige collectie maakt nu onlosmakelijk deel uit van de verzameling van het Museum voor Communicatie.
Af en toe komt er op een veiling iets langs wat een
onmisbare aanvulling is op de bestaande collectie, maar ook een nieuw mobiel toestel als de iPhone mag natuurlijk niet ontbreken.
Ook bij schenkingen komen er soms heel bijzondere
objecten binnen. Een Belinograph, een mobiele foto-
transmitter gevonden in een vakantiehuisje in Frankrijk werd aan het museum geschonken. Dagblad Trouw had in Amsterdam nog een bruikleen staan van het
museum. Zo keerde de karakteristieke telefooncel van Brinkman & Van der Vlugt, de ontwerpers van o.a. de Van Nelle Fabriek in Rotterdam, na jaren terug in het
collectie voor films en commercials. De tentoonstelling
geïllustreerde kaartjes met hartenkreten, die mooi aansluit bij de brievencollectie. Ook participeerde het
museum met succes in het project Veilig veilen van het Instituut Collectie Nederland.
Het Museum voor Communicatie is al een aantal jaren bezig heel kritisch naar de eigen collectie te kijken en daaruit een topverzameling vast te stellen. Daarbij hoort natuurlijk ook een goed registratiesysteem, dat
toekomstgericht een digitale ontsluiting voor het publiek mogelijk gaat maken. Met de conversie naar Adlib is opnieuw naar de collectieregistratie gekeken en is een
aantal fases benoemd, die dat doel moeten bereiken. In 2007 is een geslaagde overgang naar het nieuwe
systeem gemaakt en werden de tekortkomingen ontdekt die nog opgevuld moeten worden. Zo groeit het
Museum voor Communicatie naar een eerste collectie digitale beelden en beschrijvingen, die publiek gemaakt kan worden.
25
Het Museum voor Communicatie deed in 2007 mee aan een pilot van het Instituut Collectie Nederland, een kennisinstituut voor beheer en
behoud van roerend cultureel erfgoed, dat onder meer adviseert over beheer en behoud van museumcollecties. Andere deelnemers aan de
pilot waren onder meer het Centraal Museum in Utrecht en Museum de Lakenhal in Leiden.
‘Als museum móet je wel stukken afstoten, om de collectie beheersbaar
te houden. Onze depots zaten vol, we wilden ruimte maken voor nieuwe
objecten. Los van het praktische aspect is opschonen goed omdat het
je dwingt om kritisch naar je eigen collectie te kijken: waar gaat het om
voor ons museum, wat hebben we dubbel, wat gaan we nog gebruiken, wat is waardevol genoeg om te behouden?
Samen met het Instituut Collecties Nederland hebben we een selectie
26
gemaakt van zo’n honderd stukken die weg konden. Waaronder een
stuk of tien tafelmodellen telefooncentrales, scheepsmodellen, schil-
derijen, typmachines en meubilair. Museumstukken gingen zoveel
mogelijk naar andere musea, kunst en meubilair werd in oktober
verkocht via een speciale veiling bij het Vendue Huis en de rest werd
Met de bezem door het depot
verkocht via een internetveiling.
Die internetveiling was bijzonder, omdat het echt de eerste keer was dat we zoiets deden. Het meest verrassende vond ik de veiling van een
onaanzienlijk schilderijtje van een postman met een paard. Het was
van de hand van een onbekende schilder, James Alfred Turner, en we
dachten dat het via eBay misschien een paar tientjes zou opbrengen,
maar al snel bleek die Turner in Australië juist heel geliefd te zijn.
Vanaf dat moment schoten de biedingen omhoog en uiteindelijk is het
voor €3.000 verkocht aan iemand die er ongetwijfeld heel blij mee is.
Dat vond ik het mooiste: dat stukken die bij ons het depot niet meer uitkwamen, dit jaar een nieuwe bestemming hebben vonden. De
scheepsmodellen bijvoorbeeld. Ze stonden bij ons in de weg, maar
ze hebben nu een mooie plek gekregen in het Maritiem Museum in Rotterdam. Een van onze scheepsmodellen is zelfs al in een tentoonstel-
ling gebruikt. En je moet je voorstellen, zo’n schip is soms drie meter
lang, dat ruimde bij ons goed op. Nieuwe stukken die voor ons echt
belangrijk zijn, daar hebben we nu weer ruimte voor.’
Mooi als stukken een goede bestemming vinden Koos Havelaar, conservator Posthistorie
27
‘De winkel van het museum kon wel een opknapbeurt gebruiken en
vorig jaar zijn we daar mee begonnen. Stapje voor stapje hebben we het aanbod uitgebreid en nu is er een echte museumshop waar bezoe-
kers een cadeautje kunnen kopen, een aandenken of een boek als ze nog meer willen weten over het onderwerp van een tentoonstelling.
‘We hebben cadeau-artikelen voor een hele brede doelgroep, van baby
tot 80+ en ik loop echt over beurzen te struinen op zoek naar dingen die
de filosofie van het museum uitdragen of bij een actuele tentoonstelling passen. Het geeft een kick om onverwacht iets bijzonders te vinden
dat aansluit bij een tentoonstelling. Zo vond ik voor Eye Opener een
memoryspel voor volwassenen, dat speelt met de tegenstelling tussen
echt en namaak, fictie en werkelijkheid.
Het is ontzettend leuk om te merken hoe de winkel gaandeweg steeds
28
meer smoel krijgt. Je ziet het ook terug in de verkoopcijfers en in de
tijd die mensen in de museumshop doorbrengen. Vroeger liepen mensen aan het eind van hun museumbezoek direct naar buiten, nu
blijven ze veel langer hangen. In het weekend moeten we bezoekers
om vijf uur soms echt wegsturen, omdat ze steeds nieuwe dingen
Herinrichting museumshop en museumcafé
ontdekken die ze nog willen bekijken.
Een ander project waar ik in 2007 mee bezig ben geweest, was het
museumcafé. Dat had de uitstraling van een bedrijfskantine. Een
museumcafé kan letterlijk en figuurlijk het hart van het museum zijn en
we wilden dan ook graag dat het een ontmoetingsplek zou worden.
Iets eigentijds, met een warme, gezellige sfeer. Het kunststof uit de
jaren tachtig werd vervangen door natuurlijker materialen en warme
tinten, er kwam een leestafel en een lekkere bank. We wilden heel graag
dat het een praktische ruimte werd, die zou uitnodigen om er langer
te blijven zitten. Dat is gelukt; het museumcafé heeft de uitstraling
gekregen van een echt café. Je ziet dat bezoekers het naar hun zin hebben. En omdat je er draadloos kunt internetten schuiven sommige
mensen met hun laptop aan de grote leestafel, om er even een uurtje
te werken met een lekkere cappuccino. We willen graag een instituut
zijn dat mensen meer te bieden heeft dan alleen tentoonstellingen.
Een uitnodigend café en een eigenzinnige museumshop horen daar natuurlijk bij!’
Steeds meer smoel Birgit Verwer, office manager
29
‘Ik hou van informatie en data. Wie zijn de contacten bij de verschillende media en wat doen ze precies? Welke scholen zijn al eerder bij ons geweest voor een museumles over De Verleiding? Met dat soort
informatie heb je goud in handen. Ik heb in 2007 dan ook zoveel mo-
gelijk gebruik van gemaakt van de informatie die we in huis hadden
en ook hard gewerkt om die informatie actueel te houden en uit te breiden.
‘Voor het educatieve programma bij Eye Opener hebben we in juni onze contacten in kaart gebracht en een gepersonaliseerde mailing
gestuurd naar scholen die al eerder in ons museum waren geweest,
ter aanvulling op de reguliere agenda. Bij de PR voor de tentoonstelling
30
Eye Opener heb ik invalshoeken voor verschillende media gezocht.
AvantGarde stuurden we specifiek foto’s die goed bij een glossy pasten. Perscontacten uitbreiden en intensiveren
Het tijdschrift Quest brengt wetenschap met een smeuïg laagje, daar konden we het beeld ook op toespitsen. Er is veel belangstelling geweest, van de grote dagbladen, glossy’s en vakbladen als Morf en
Identity Matters.
Buiten je eigen straatje denken Fanny Evers, medewerker PR & Marketing
Verder zijn we op zoek gegaan naar nieuwe manieren van samenwerking. Om het evenementenprogramma meer bekendheid te geven bij
de doelgroep van 18 tot 35 jaar hebben we in 2007 bijvoorbeeld samengewerkt met het Haagse poppodium Paard van Troje. Met het
toegangskaartje van het Paard kon je gratis het museum in tijdens
The Ringtone Event Live, waar bands uit de Popronde optraden. In ruil
daarvoor maakten het Paard en de Popronde ook voor ons publiciteit
via nieuwsbrieven en websites. Met dit soort acties denk je buiten je eigen straatje. Dat willen we graag.
Er mag geëxperimenteerd worden in het Museum voor Communicatie.
Daar ben ik heel blij mee. Het leuke van de campagne van Eye Opener is
dat we de doelgroep die we wilden bereiken, vooral die jonge doelgroep tussen 18 en 35 jaar, ook echt binnen zagen komen. We werken tenslotte
met man en macht om een mooie programmering neer te zetten en dan is er niets fijner dan dat mensen komen kijken.’
31
Kort Bezoekers
Meest populair in de museumwinkel
Evenementen in 2007
Afgestoten uit de collectie
Aanwinsten/schenkingen voor de collectie
In 2007 bezochten in totaal
• spel: Fake For Real Memory
• Lezing Aaf Brandt Corstius
Diverse schilderijen, onder andere
In Amerika werd de iPhone van
Van de heer J.R. van Nieuwkerk
naar het Maritiem Museum Rotter-
Nieuw Amsterdam schonk het
van de tentoonstellingscollectie
pagina 12). Meest opmerkelijke
1950 ‘the aftermath of the war’,
43.701 mensen het Museum voor Communicatie:
• 18.212 individuele bezoeken, waarvan:
11.184 volwassenen 7.028 kinderen
Verbeeldt op speelse wijze het
klassieke thema ‘echt versus nep’.
maken
Meer nog dan in het testen van
• SMS-gedichtenworkshop
van het spel in het vergelijken
• Dutch Design middag
het geheugen, ligt het plezier
van de afbeeldingen. Wat is echt
• Oudhollandse eetcultuur • Loesje teksten en posters maken
• 12.423 onderwijsbezoeken
en wat is nep? Het lijkt erop dat
6.641 bezoekers uit het
ervaren werd, in onze media-
• Flirtcoach workshop
5.782 bezoekers uit het voort-
een simulatie. Of zijn reproductie
• Snertfilms
(577 groepen) waarvan:
basisonderwijs (261 groepen)
gezet onderwijs (316 groepen) • 13.066 overige bezoeken.
nagenoeg alles wat eerder direct
maatschappij is vervangen door en simulatie een natuurlijk
onderdeel van het leven?
• boek: Advertising is Dead
32
• Workshop Zeeuwse sieraden
van Tom Himpe
Twintig jaar geleden kon een ad-
verteerder tachtig procent van de Amerikaanse bevolking bereiken met slechts drie reclamespotjes op de televisie. Vandaag zijn
daarvoor 150 nodig. Reclame heeft het moeilijk door de gigantische
hoeveelheid ervan en het gebrek
aan innovatie binnen de traditio-
nele reclameformats. Bovendien
• Masterclass ouderwets Hollands koken
Omgangsvormen in Nederland (Nederlandse speelfilms) • Poetry, body en beat
• Maak je eigen ringtones
• Zing mee met de liedjes van Annie M.G.
• De Postbode Metamorfose
scheepsportretten zijn gegaan
dam, Zeeuws maritiem MUZEEum
Vlissingen en het Museum van Loon. Verder ging onder meer een foto van een bruiloftstoet naar het Koninklijk Huis Archief, een handkar en een hondenkar naar Museum De
Wemme, een wapenbord naar
het Haags Historisch Museum, objecten van de Postbank naar
het ING Historisch Archief en drie maquettes van PTT-gebouwen
naar het Nationaal Architectuur
Instituut.
Apple aangekocht en uitgeverij museum 636 ‘briefgeheimen’ (zie schenking: een Belinographe, een mobiele beeldtelegraaf uit 1954, aangetroffen door vrienden van
de schenker in een vakantiehuisje in Frankrijk.
De belangrijkste aanwinst voor de collectie postwaarden is het legaat van wijlen de heer J. H.
Verschuur te Roosendaal. Hij heeft zijn zeer omvangrijke collectie
postzegels en postwaardestukken
Nederlands-Indië/Indonesië vanaf 1870 geschonken, een zeer gespe-
• Demonstratie First Lego League
cialiseerde collectie.
• Rondleidingen in de depots
vangen van prof. dr. G. Holstege:
• Gameboys & Ringtones
• The Ringtone Event Live
Daarnaast is een schenking ont-
de brief uit 1909 die is afgebeeld op de Nederlandse postzegel uit
1984, uitgegeven voor de Filacento. De brief is waarschijnlijk gericht
geweest aan een zeeman en is een
zogenaamde ‘zwerfbrief’: vanwege
heeft de consument door media-
onvoldoende frankering zwierf de
steeds meer macht gekregen om
vervolgens via België en Amsterdam
fragmentatie en technologie
ongewilde boodschappen weg
te zappen.
• kaartenset: Mooi Nederland Ontworpen door Ping Pong
Design in het kader van de tentoonstelling Panorama
Mooi Nederland: een exclusieve set van tien ansichtkaarten. • spel: Gespreksstarter
Bevat 110 kaartjes met de meest uiteenlopende vragen om
bijvoorbeeld het ijs te breken.
brief van Duitsland naar Egypte, om weer terug in Duitsland te komen. Het Museum voor Communicatie
ontving ook een schenking collectie Bossche tanding, opgezet door
J. A. G. M. van Roosmalen, bestaande uit vier albums en documentatie-
materiaal.
ontving het museum deel twee
Nederlands Nieuw Guinea 1945voorheen bezit van A. Jennings.
Eerder had hij al deel een geschonken. Tevens schonk hij in 2007 een
collectie Nederlands Nieuw Guinea.
De verzameling bevat postzegels en
postwaardestukken, gespecialiseerd naar druk, alsmede originele foto’s die de basis zijn geweest voor de emissie Veilig Verkeer 1962.
Van TNT Post ontving het museum de in 2007 uitgegeven postzegels, het ontwerpmateriaal en de
proeven voor deze postzegels.
33
Personeel in 2007
Kort financieel verslag 2007
Titus Yocarini
Baten
Presentatie & Educatie
Zaalverhuur
Mariken Bakkers
evenementen
Hanneke van den Bogaert
educator
Berend Trip
Hanneh ten Berge Jolanda Bouman
Caroline Breunesse Femke Burger Ina Dijkman
Aagje Gosliga
publieksservice afdelingshoofd
tentoonstellingsmaker tentoonstellingsmaker
tentoonstellingsmaker
Ruud Maltha
Inger Kwant
publieksservice
Annette Schenk Dennis Simonis
Muriël Steegstra
Saar van der Toorn Chris Zweistra
gastheer
gastvrouw gastheer
conservator
Saskia Spiekman
telecommunicatie depotbeheerder bibliothecaris
Harriët van der Veen
conservator postwaarden
Onno de Wit
afdelingshoofd
Neeltje Wessels
registrator
PR & Marketing Marlies Dingenouts Fanny Evers
Esther Buiter
Anne Doppen
Janneke Hermans
Iris Fehse
Marloes Gaillard Roos Hoffmann
Sebastiaan Huis Anneloes Hut
Helen Klinkhamer Linda Kroeze
Monika Lechner Bart Lybeert
Kathy Marchand
Eleanor Oehlmann Tardia Page
coördinator
PR & Marketing
Administratieve en Facilitaire Zaken Satieskoemar Ghisaidoobe beveiliging Jan Honsbeek
facilitaire dienst
Antonio Martins
administrateur
Miranda Pieron
Sarah Quaedflieg Michiel Rijke Hanna Roos
Laura San Giorgi Elvira Semovic
Tessel Vleeskens
administrateur
Raad van Toezicht
technische dienst
Mr. R.J.N. Abrahamsen
Corina Oosenbrug
receptie
Prof. G. Holstege
Esther Schenkel
office manager
Rogier Luijben Brian Meijer
Jacques Mul
Santkoemar Sanchit Joost van Soerland Birgit Verwer
systeembeheer beveiliging
administratie
office manager
Diensten
zaalverhuur
Rente en dividend
coördinator
Verkoop winkel
zaalverhuur
Entreegelden
Overige opbrengsten
Totaal
€ € € € € €
1.680.000
424.536 4.224
78.235
26.402 76.262
€ 2.289.659
Personeel
€
Kantoorkosten
€
Huisvesting
€
Advies
€
Kosten diensten
Tentoonstellingen
PR & Marketing Collecties
€ € € €
1.395.871
317.107
98.209 36.895
133.488
220.902 111.778
24.329
Afschrijvingen
€
53.846
Totaal
€ 2.392.425
Harry Trip
Sangeeta Bihari
conservator posthistorie
Subsidies en bijdragen
Lasten
Kees van Roon
papieratelier
conservator postwaarden
Erik van Rossum
Jan van Nieuwkerk
Rondleiders
presentatie
Monique Erkelens
Ruud van de Heuvel
tentoonstellingsmaker
Collecties Koos Havelaar
Vrijwilligers Rudolf Erkelens
gastvrouw
Vince van Reeken
Annette Stegeman
presentatie
Helma van der Heijden Nancy Hovingh
34
directeur
Prof. ir. W. Dik
Mevrouw A. v.d. Sande
Mr. P. Woltman
35
Colofon Uitgave Museum voor Communicatie Den Haag, mei 2008
Teksten Anne Wesseling, Utrecht
Eindredactie Marlies Dingenouts, Museum voor Communicatie
Ontwerp & opmaak Roland Huisman (RoHu), Den Haag
Fotografie en afbeeldingen
36
Esther de Vries, Amsterdam / Jan van der Ploeg, Rotterdam / Karelse en den
Besten, Rotterdam / Anouk van Dijk (Studio Puik), Amsterdam / Uitgeverij Nieuw Amsterdam, Amsterdam / Ontwerpwerk, Den Haag / Jan Zweerts, Den Haag / Paprika, Rotterdam / Vorm Vijf, Den Haag / MBED & Strange
Attractors Design, Amsterdam/Den Haag / Oliviero Toscani/United Colors of
Benetton, Treviso / Adbusters, Vancouver / Jasper van der Made, Rotterdam / Ping Pong Design, Rotterdam / Archief Museum voor Communicatie
Druk Ando BV, Den Haag
Papier Munken Print 100 gr (binnenwerk) en Munkenprint 300 gr. (omslag)
Oplage 1.250 exemplaren
Museum voor Communicatie Zeestraat 80 – 82
2518 AD Den Haag 070 – 330 75 00
[email protected]
www.muscom.nl
