stedelijk museum amsterdam stedelijk museum amsterdam amsterdam stedelijk museum Jaarverslag 2007

stedelijk museum amsterdam stedelijk museum amsterdam

stedelijk museum amsterdam

Jaarverslag 2007

Annual Report 2007

Voorwoord

6

Kroniek

8

Tentoonstellingsoverzicht

32

Stedelijk Museum Bureau Amsterdam

36

Evenementen

46

Publicaties

48

Het Nieuwe Museum en Depotgebouw

52

Collecties en Presentaties

54

Inleiding, Collecties, Collectieregistratie, Documentatie en Onderzoek, Bibliotheek, Fotoafdeling, Aankopen, Schenkingen, Restauraties, Art Handling, Bruiklenen

Marketing en Communicatie

74

Inleiding, Educatie en Publieksbegeleiding, Pers, Stedelijk Museum digitaal, Sponsoring

inhoud inhoud

Personeel en Organisatie

82

Inleiding, CAO, Waardering en beoordeling, Personeelsbestand, Klachtencommissie, Organigram, Personeel, Raad van Toezicht, Nevenfuncties

Jaarrekening

108

Bericht van de Raad van Toezicht, Verslag van de directie

Bezoekcijfers

128

English Summary

130

Foreword, Annals

inhoud

Colofon

140

In 2007 heeft het Stedelijk Museum wederom alles in het werk gesteld om eind 2009 de poorten te kunnen heropenen aan het Museumplein. Zelfs de goden zijn om toestemming en voorspoed gevraagd! En ze lijken ons gezind. Onder supervisie van aannemer Midreth werd in oktober aan het Museumplein voortvarend begonnen met het slaan van de damwanden voor de kelderverdieping: de start van het nieuwe Stedelijk. De bouw vordert voorspoedig: we liggen op koers. Wat eveneens geldt voor het nieuwe depot. Hiervoor is in 2007 een realisatieovereenkomst gesloten met de Amsterdamse aannemer Nemaco Holding BV. Voorjaar 2009 zal de beroemde collectie van het museum, nu nog verspreid over drie locaties, voor het eerst in één gebouw ondergebracht kunnen worden.

voorwoord

voorwoord voorwoord

Het jaar stond – naast de Warhol-tentoonstelling – voor een groot deel in het teken van de voorbereidingen op de dubbele verhuizing. Hiertoe zijn achter de schermen binnen de verschillende sectoren van het museum opnieuw belangrijke stappen gezet. Zo werd onder meer de invoering in de database van de volledige collectie (circa 90.000 objecten), met beschrijvingen en afbeeldingen, afgerond. Ook werden 110.000 beschrijvingen van tentoonstellingscatalogi ingelezen, waarmee het totale bibliotheekbezit van 170.000 titels online toegankelijk is. Met de directe koppeling tussen beide databases – collectie en bibliotheek – loopt het Stedelijk voorop in de internationale museumwereld. Bovendien is de bedrijfscultuur verder geoptimaliseerd, met als doel om van het nieuwe, sinds 2006 zelfstandige Stedelijk Museum, een moderne kunstonderneming te maken. Op personeelsgebied zijn verschillende nieuwe initiatieven ontwikkeld en andere zaken opgepakt: onder meer de versterking van het management op alle niveaus, de verbetering van de interne communicatie en de strikte invoering van personeelsbeoordelingen. Dit alles om de doelen in het Kunstenplan 2009-2012 te realiseren. Los van deze werkzaamheden achter de schermen werd het publiek in het Stedelijk Museum CS in 2007 een afwisselend programma van negentien tentoonstellingen geboden. Daaronder vier collectiepresentaties, vier thematentoonstellingen, vier solotentoonstellingen en zeven kleinere presentaties van de internationale actualiteit onder de vlag van Docking Station. Ook buitenshuis werden twee tentoonstellingen georganiseerd, ‘Expressie op papier’ in het Van Gogh Museum en ‘Sandberg – Vormgever en directeur van het Stedelijk Museum’ in het Institut Néerlandais in Parijs. Het Stedelijk slaagde erin om – ondanks het krappe aankoopbudget – een aantal in het oog springende

kunstwerken te verwerven, mede op basis van goede relaties met kunstenaars. Ook de jaarlijkse gemeentelijke kunstaankopen gaven enige speelruimte, maar veel ruimere mogelijkheden voor verwerving biedt de Monique Zajfen Collection, een verzameling die opgebouwd wordt door het Stedelijk Museum dat de werken in bruikleen heeft en regelmatig toont aan het publiek – zoals ook afgelopen jaar. Ter uitbreiding van het publieksbereik zijn in 2007 weer bijzondere projecten gerealiseerd. Voor de nieuwe Amsterdammers werd het programma Stad en Taal, ontmoet kunst verder ontwikkeld. Tijdens een drukbezocht symposium, in samenwerking met het Amsterdams Historisch Museum en het Verzetsmuseum Amsterdam, konden alle betrokkenen kennis nemen van de resultaten. Eveneens succesvol was het grootschalige educatieve project Toeval gezocht, waarbij kunstenaars op vijftien basisscholen uit de provincie Noord-Holland samenwerkten met jonge kinderen (4-7 jaar). De tentoonstelling ‘Cruel Bonsai’ en de werkwijze van de kunstenaars Heringa/ Van Kalsbeek lagen aan het project ten grondslag. Wat dit opleverde, was onder meer te zien in een experimentele presentatie in de Sandberg-zaal in Stedelijk Museum CS. Absolute uitschieter in het programma – daar kon niemand omheen – was de tentoonstelling ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’, die op 11 oktober onder immense belangstelling door Lou Reed werd geopend. Wat betreft publiciteit, marketing, sponsoring, evenementen en mediapartners vormde de tentoonstelling een generale repetitie voor de heropening van het Stedelijk Museum – een geslaagde, zo kunnen we achteraf concluderen. Zo resulteerde de – in Nederland – onconventionele wijze van fondsenwerving, door onder meer het organiseren van fundraisingdinners en de oprichting van de Andy Warhol Club, in betrekkelijk korte tijd in een half miljoen euro aan sponsorgelden. De tentoonstelling zelf, georganiseerd door het Stedelijk Museum en Moderna Museet in Stockholm, in samenwerking met het Andy Warhol Museum in Pittsburgh, trok internationaal zoveel aandacht dat hij door kan reizen naar musea in Londen en de VS. Tot slot overtrof het totale bezoekersaantal van 124.000 ieders verwachting. Kortom, wat voor de bouw geldt, geldt voor het hele Stedelijk Museum: we liggen op koers. Gijs van Tuyl, directeur

7

‘Het gaat goed en verder met het Stedelijk Museum’ was op 16 januari het motto van de nieuwjaarstoespraak van directeur Gijs van Tuyl. Daarin keek hij terug op allerlei gebeurtenissen van het voorafgaande jaar: de vernieuwing en verjonging van het managementteam, het begin van de restauratie van de oudbouw, van de realisatie van de nieuwbouw en de sloop van de Sandberg-vleugel. Ook ging hij in op de nieuwe missie van het museum, zoals verwoord in het beleidsplan Naar een nieuwe top. ‘Op het Museumplein zal een hotspot ontstaan voor actuele kunst,’ zo voorspelde hij. Een groot aantal tentoonstellingen uit 2006 liep door tot in dit nieuwe jaar: ‘The Vincent Award 2006’, ‘Pierre Bernard – Erasmusprijs’ (beide tot 7 januari), ‘Jesper Just – Something to Love’ (tot 21 januari), ‘Onder de oppervlakte – Aanwinsten 2005-2006’ (tot 18 februari), ‘Broomberg & Chanarin – Facts, Fictions and Stories’ (tot 25 februari) en ‘Just in Time – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen 2006’ (tot 11 maart).

Deze maand maakte de directeur verder bekend een nieuw fonds, opengesteld voor schenkingen van vermogende particulieren, op te willen zetten – analoog aan een dergelijk fonds van het Rijksmuseum – ter aanvulling van het aankoopbudget van ongeveer een miljoen euro (‘veel te weinig om het Stedelijk Museum weer op het niveau van de wereldtop te brengen,’ aldus Van Tuyl). Begin januari werden ongeveer 110.000 beschrijvingen van tentoonstellingscatalogi van voor 1992 ingelezen in Adlib, de geautomatiseerde bestandscatalogus, waarmee het totale bibliotheekbezit van bijna 170.000 titels (ook online) raadpleegbaar werd. Een historisch moment voor de bibliotheek, de grootste op het gebied van moderne kunst in Nederland en een van de grootste in Europa. Tevens vond de introductie plaats van SMnet, een intern computernetwerk waarop alle informatie betreffende het museum en de organisatie bij elkaar te vinden is. Tijdens de renovatie van het Stedelijk Museum is in het prentenkabinet van het Van Gogh Museum elk jaar een keuze uit de collectie werken op papier van het Stedelijk te

februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

januari

januari KRONIEK februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

kroniek KRONIEK

Elke zondag werden familierondleidingen gegeven, waarbij een vakkundige gids (vaak een kunstenaar) ouders en kinderen in contact bracht mét en in gesprek bracht óver kunst. ‘Ouders en kinderen kijken letterlijk vanuit een ander perspectief. Door met elkaar te praten én te tekenen,

kunnen zij veel van elkaar leren’, aldus Marlous van Gastel van de afdeling Educatie en Publieksbegeleiding.

9

Per 1 februari 2007 werd Rixt Hulshoff Pol, sinds 2002 medewerker Educatie, aangesteld als hoofd Educatie en Publieksbegeleiding. Een van de educatieve projecten, G.R.A.S., een project in samenwerking met het Van Gogh Museum, het Rijksmuseum en het Amsterdams Historisch Museum, met als doelstelling de musea op een positieve manier onder de aandacht te brengen bij leerlingen van het VMBO, kon dankzij de gezamenlijke sponsoring van ABN AMRO, ING en Rabobank blijven bestaan – ingebed in het steeds groeiende educatieve aanbod.

2 februari gingen wetenschappers in het avondprogramma SMCS op 11 met elkaar in gesprek over de ontwikkelingen van de kunsthistorische praktijk en de verschillende invalshoeken van de afgelopen dertig jaar. Het symposium was een initiatief van het tijdschrift Jong Holland en werd georganiseerd in samenwerking met de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis en het Stedelijk Museum.

Het personeel kreeg deze maand een avontuurlijke update over de restauratievorderingen in het museumgebouw aan het Museumplein. Na een voorzichtige tocht door het gestripte gebouw, kon men rondkijken in de zogenaamde proefzaal, een zaal zoals die er in de toekomst uit zal zien: strak afgewerkte wanden, hogere muren, nieuw velum voor het daklicht en computergestuurde belichting.

maart april mei juni juli augustus september oktober november december

februari

De eerste Docking Station, de projectruimte voor jong internationaal talent in Stedelijk Museum CS, van dit jaar toonde twee films van T.J. Wilcox: Garland One (2003), en zijn meest recente werk A Fair Tale (2006). De Amerikaan Wilcox is een typische kunstenaars-kunstenaar: onbekend bij het grote publiek maar hoog gewaardeerd door een kleine groep insiders. Het was de eerste keer dat zijn werk in Nederland te zien was.

T.J. Wilcox, Garland One, 2003, 16mm film

Net als vorig jaar liepen twee studenten van de masteropleiding tot museumconservator (van de VU en de UvA) een jaar lang stage in het museum. Dit keer kregen Saskia van Kampen en Terry van Druten de kans om zich zo te bekwamen in de basiskennis en vaardigheden van een conservator.

Een dag later werd een belangrijke stap naar de nieuwbouw van het museum gezet. Wethouder van Cultuur Carolien Gehrels maakte op een persconferentie bekend dat aannemer Midreth uit Dordrecht de bouw zou gaan uitvoeren en het Japanse bedrijf Teijin Twaron – als eerste grote buitenlandse sponsor – onder meer de kosten van de synthetische vezels voor ‘de badkuip’ van de nieuwbouw, voor zijn rekening zou nemen. Het bedrijf werd hierdoor een van de hoofdfounders van het nieuwe museum. Het contract was al in december 2006 door alle betrokken partijen ondertekend in de ambtswoning van burgemeester Cohen.

januari

bezichtigen. Van 12 januari tot 15 april waren daar prenten en tekeningen van Duitse expressionisten te zien.

Op 14 februari nam hoofd Personeel en Organisatie Huib Meijer na ruim zeventien jaar afscheid van het museum, om zijn carrière voort te zetten bij het Muziektheater in Amsterdam. De functie werd tijdelijk waargenomen door een interim hoofd.

11

13 Impressie Nieuwbouw Stedelijk Museum, ontwerp Benthem Crouwel Architecten

Architecten van Benthem Crouwel, verantwoordelijk voor het ontwerp, gaven ter plaatse een toelichting. Van 15 februari tot en met 20 mei liep als tweede in de reeks (na eerder ‘Mapping the Studio’) de tentoonstelling ‘Mapping the City’, die zich richtte op de relatie tussen kunstenaars en de stad vanaf circa 1960 tot heden. Centraal stond de manier waarop kunstenaars hun blik werpen op de stad, met de nadruk op de stad als sociale gemeenschap, op handelingen, poses, stadse rituelen. Met het oog op de Warhol-tentoonstelling later in het jaar organiseerde het museum op woensdag 21 februari in en in samenwerking met de supperclub een fundraisingdinner, waar toekomstige geldschieters tomatensoep uit Campbell-blikken kregen voorgeschoteld en vlees opgediend in gegalvaniseerde hondenvoerbakken. De succesvolle onderneming zou op 12 september een vervolg krijgen, dat eveneens in de supperclub plaatsvond. De gezamenlijke wervingsacties zouden uiteindelijk circa een half miljoen euro opleveren en twee hoofdsponsors: Audi en Allen & Overy.

Een dag eerder had directeur Gijs van Tuyl ongeveer een miljoen televisiekijkers al lekker gemaakt voor de Warholtentoonstenstelling, toen hij bij Matthijs van Nieuwkerk kon aanschuiven in het populaire tv-programma De Wereld Draait Door. Een dag na het fundraisingdinner (op 22 februari, de twintigste sterfdag van Andy Warhol) volgde op 11 in het Post CS-gebouw een Warholiaanse launch party van de door het Stedelijk in het leven geroepen Andy Warhol Club. Na de vertoning van Warhols film Chelsea Girls werd er tot in de late uurtjes gedanst op muziek van onder anderen DJ Joost van Bellen. Met zeshonderd veelal jonge bezoekers, die vrijwel allemaal lid van de Andy Warhol Club werden, was ook dit een succes.

Gijs van Tuyl tijdens fundraisingdinner in de supperclub, foto: Ernst van Deursen

Op 8 maart opende ‘Lights and Drawings’ van de Amerikaanse kunstenaar Paul Chan. Licht en schaduw, letterlijk en figuurlijk, stonden centraal in de tentoonstelling met grote, digitale projecties, houtskooltekeningen en collages, samengebracht rond de animatiereeks The 7 Lights waar Chan sinds 2005 aan werkt en die uiteindelijk zeven projecties zal omvatten. De expositie in het Stedelijk Museum CS was Chans eerste grote museale presentatie in Europa met alle tot nu toe voltooide Lights voor het eerst bijeen gebracht. Voorafgaand aan de opening gaf Paul Chan in 11 in het Post CS-gebouw een lezing over zijn werk, met aansluitend een discussie. Per 15 maart werd Marie-José Raven aangetrokken als persvoorlichter. Zij studeerde journalistiek en kunstgeschiedenis en verzorgde vanaf 1996 de communicatie voor het Gemeentemuseum Den Haag, het GEM en het Fotomuseum Den Haag. Marie-José volgde interim persvoorlichter Arjan Reinders op, die verbonden bleef aan het Stedelijk Museum Bulletin.

22 maart besloot de rechtbank dat de uitbreiding van het museum, ondanks bezwaren van een omwonende en de Stichting Monumentenbehoud Nederland, door kon gaan, omdat er geen sprake was van ‘een grote inbreuk op de architectonische omgeving en onrecht aan het bestaande gebouw’. Vanaf 30 maart waren in de Sandbergzaal in het Stedelijk Museum CS werken te zien van tien internationaal vermaarde kunstenaars (onder wie Eberhard Havekost, Luc Tuymans en Michael Raedecker), die allen geheel belangeloos een bijzonder blad grafiek (oplage 100, genummerd en gesigneerd) hadden gemaakt voor een grafiekportfolio. Deze werd voor € 10.000 te koop aangeboden en de opbrengst kwam ten goede aan het aankoopfonds van het museum. ‘Een manier van sponsoring waarbij de sponsor echt iets van waarde terug krijgt,’ aldus het persbericht.

april mei juni juli augustus september oktober november december

maart

januari februari

14

Deze maand maakte de Engelse kunstenares Lucy Stein in het kader van kunsteducatie samen met een groep kinderen een muurschildering in de Sandberg-zaal in Stedelijk Museum CS, een megaschilderij dat drie weken te zien was.

Vanaf 16 maart was in Docking Station The Last Work te zien van de Engelse kunstenaar Ryan Gander. Die presentatie betekende letterlijk het (voorlopig) laatste werk van deze kunstenaar die zich wilde bezinnen op zijn artistieke koers. In het werk nam hij de kunstenaarspraktijk en de relatie van de kunstenaar tot zijn atelier onder de loep.

15 ‘Paul Chan – Lights & Drawings’, zaaloverzicht Stedelijk Museum CS, foto: Gert Jan van Rooij

7 april opende ‘Scènes en Sporen’, een expositie die zich concentreerde op werken uit de collectie vormgeving, fotografie, videokunst en installaties. De tentoonstelling betrof voor een groot deel recente, nog niet eerder getoonde objecten en was verspreid over de gehele tweede verdieping tot 25 november te zien. De werken uit de collectie toegepaste kunst en industriële vormgeving werden gezamelijk gepresenteerd in verschillende ‘kamers’, naar ontwerp van Bernardine Walrecht. Donderdag 12 april werd onder overweldigende belangstelling van de pers op de bouwplaats aan het Museumplein een zogenaamde groundbreaking ceremony gehouden, een rituele Japanse Shinto waarbij de goden om toestemming werd gevraagd om de grond te mogen gebruiken en voorspoed voor het hele project en alle werkers, door middel van het openbreken van de grond. Behalve de president van de Japanse sponsor Teijin Twaron, de heer Nagashima, zetten ook directeur Gijs van Tuyl, wethouder Carolien Gehrels, gedelegeerd opdrachtgever Herman van Vliet en Joop Lelieveld, directeur van aannemer Midreth, symbolisch de schop in de grond. De plechtigheid werd feestelijk afgerond met het nuttigen van sushi en saké.

In SMCS op 11 werd op 19 april een avond gehouden door het Amsterdams Grafisch Atelier (AGA) ter afsluiting van een zestal projecten van mei 2006 tot maart 2007, waarin kunstenaars uit verschillende disciplines een maand in het Atelier werkten. Er werd een boek over het project gepresenteerd en er werd gesproken over de rol van gespecialiseerde kunstenaarswerkplaatsen voor het kunstklimaat in Nederland. Waar eerder al de medewerkers een rondleiding hadden gekregen, vond donderdag 26 april een perslunch plaats in de speciale proefzaal in het pand aan het Museumplein. Deze ruimte, aan de zuidoostelijke hoek op de eerste verdieping, wordt gebruikt om de mogelijkheden te onderzoeken van de toekomstige afwerking van de zalen wat betreft de vloeren, het licht en de muren. Tijdens de lunch werd de bouw toegelicht door onder anderen architect Mels Crouwel en directeur Gijs van Tuyl. Naar aanleiding van allerlei ontwikkelingen, met name de biedingsoorlog rond ABN AMRO, verklaarde directeur Gijs

mei juni juli augustus september oktober november december

april

Diezelfde dag nam bedrijfsjurist en hoofd secretariaat

januari februari maart

16

Peter Geerlings (na 4,5 jaar) samen met oud hoofd Communicatie en conservator Maarten Bertheux (na 21 museumjaren) afscheid in de hal van het Stedelijk Museum CS, waar zij door vele collega’s werden uitgezwaaid.

17 3

van Tuyl nog eens nadrukkelijk door te willen met de bank als hoofdsponsor. ‘Wij gaan binnenkort onderhandelen over een nieuw contract,’ zo meldde hij, ‘en we hebben de garantie dat een eventuele nieuwe eigenaar het contract zal uitdienen.’ Deze maand spraken de drie musea aan het Museumplein, samen met de gemeente Amsterdam, het Stadsdeel Oud-Zuid en het Concertgebouw, de wens uit om het Museumplein onder handen te nemen. In 2010 zou het plein met de musea een eenheid moeten gaan vormen om grote bezoekersaantallen te kunnen opvangen. Het zou dan omgevormd moeten zijn tot ‘een waardig stadsplein van het kaliber Trafalgar Square in Londen of Piazza del Popolo in Rome’. Later dat jaar, in oktober, zou de lokale overheid besluiten daar € 10 miljoen voor uit te trekken.

Groundbreaking ceremony, foto: Leo Huijssoon

Op Art Basel 2007 kreeg het museum de kans om (de plannen voor) het nieuwe gebouw te presenteren aan een groot internationaal publiek. De stand, vormgegeven door Benthem Crouwel, toonde foto’s, computerimpressies en een film met een virtuele rondgang door het nieuwe gebouw. Architect Mels Crouwel, bouwheer Aryan Sikkema en directeur Gijs van Tuyl waren daar regelmatig te vinden om toelichting op een en ander te geven. In Docking Station was vanaf 22 juni werk te zien van de jonge Mexicaanse kunstenaar Mario Garcia Torres. Deze had onder meer het gestripte museum aan de Paulus Potterstraat uitgekozen voor een reflectie op de rol en

betekenis van musea, met name de codes en conventies van het gedrag in de museale omgeving. 25 juni vond in de supperclub de eerste Factory Night plaats in het kader van de komende Warhol-tentoonstelling: een avond vol club-like-loungen en artistieke uitingen in het teken van de Andy Warhol Club. Er zouden later meer van dit soort avonden volgen. De afdeling Educatie verzorgde in samenwerking met het Amsterdams Historisch Museum en het Verzetsmuseum Amsterdam het programma Stad en Taal met als vraagstelling: hoe kan een museum een ontmoetingsplek worden voor mensen met internationale wortels? Naast taaldocenten, cursisten, kunstenaars, studenten en wetenschappers werden ook museummedewerkers van buitenlandse afkomst ingeschakeld, die ooit zelf een taal- of inburgeringcursus gevolgd hebben. Verhalen van die laatste, met portretten gemaakt door fotograaf Koos Breukel, maakten deel uit van de Stad en Taal-bookazine, een werkboek voor cursisten dat zowel tijdens als na het museumbezoek te gebruiken was. Het bookazine werd gepresenteerd op woensdag 20 juni tijdens de proefmiddag Stad en Taal, een symposium onder leiding van dagvoorzitter Prem Radhakishun en verder met onder anderen de Amsterdamse wethouder Hennah

juli augustus september oktober november december

31 mei vond in SMCS op 11 de vierde jaarlijkse SKOR (Stichting Kunst in Openbare Ruimte)-lezing plaats. McKenzie Wark, Professor of Cultural and Media Studies aan het Eugene Lang College en de New School for Social Research in New York, gaf een lezing getiteld Copyright, Copyleft, Copygift, een pleidooi voor een verschuiving van een handelseconomie naar een gifteconomie, waar sociale relaties centraal staan in plaats van commerciële.

Onder de naam The Monique Zajfen Collection werkt het Stedelijk Museum in samenwerking met The Broere Charitable Foundation aan een collectie van hedendaagse kunst, die in bruikleen van het museum is. De tentoonstelling ‘The Present’ die van 2 juni tot en met 16 september te zien was, met werk van onder anderen Marlene Dumas, Thomas Schütte en Mike Kelley, bood een blik op de eerste aankopen voor deze collectie. The Monique Zajfen Collection is gekoppeld aan The Vincent Award, de belangrijke tweejaarlijkse prijs voor Europese hedendaagse kunst, en wordt in nauwe samenwerking met het Stedelijk Museum opgebouwd.

juni

Van 9 tot 13 mei was er sprake van het Tijdelijk Museum Amsterdam, een korte maar krachtige symbiose van vooraanstaande Amsterdamse kunstinstellingen, die op 9 mei tijdens Art Amsterdam in de RAI werd geopend. Daar konden bezoekers een passe-partout krijgen voor alle ‘zalen’ van het Tijdelijk Museum, waar naast het Stedelijk Museum CS onder meer De Balie, FOAM, Montevideo en W139 deel van uitmaakten.

juni juli augustus september oktober november december

mei

januari februari maart april

18

4 mei werden de aankopen uit de tentoonstelling ‘Just in Time – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen’ bekend gemaakt. Het museum kocht werk van Adam Avikainen, Arnoud Holleman, Germaine Kruip, Mark Manders, diverse kunstenaarspublicaties en een later te selecteren schilderij van Maaike Schoorel. De aangekochte werken bestrijken een breed deel van het artistieke spectrum en variëren van video- en lichtinstallaties tot sculptuur, schilderijen en drukwerk. Via deze editie van de Gemeentelijke Kunstaankopen werd een groep werken van enkele markante vertegenwoordigers uit de pluriforme Amsterdamse kunstscene in de museumcollectie geïntroduceerd.

Vanaf 4 mei toonde Docking Station Chicken Man Gong (2005) van de in Londen werkende Italiaanse kunstenaar Enrico David. Het tweedelige werk, bestaande uit een gong en een vitrine, verstoorde met een galm de gangbare opvattingen over mannelijke identiteit, publieke kunst en museale functies.

januari februari maart april mei

Op 5 mei 2007 bestond de bibliotheek van het Stedelijk Museum precies vijftig jaar. Ter gelegenheid van dat jubileum werd op 5 en 6 mei in de Sandberg-zaal van het Stedelijk Museum CS een grote verkoop gehouden van dubbele boeken, tentoonstellingscatalogi en tijdschriften. Deze verkoop was toegankelijk voor bezoekers van het museum en bleek een groot succes. Bovendien verscheen een brochure over de geschiedenis van de bibliotheek, geschreven door bibliothecaris Michiel Nijhoff onder de titel: ‘Ik heb altijd geprobeerd, en daar ben ik aardig in geslaagd, om nooit iets over kunst te lezen': vijftig jaar en langer Bibliotheek Stedelijk Museum Amsterdam.

19

20 3

3

Buyne (onder meer Jeugd en Diversiteit) en bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit dr. Halleh Ghorashi (Management van Diversiteit en Integratie). Van 29 juni tot en met 16 september werden opnieuw de jaarlijkse voorstellen voor Gemeentelijke Kunstaankopen getoond. De tentoonstelling getiteld ‘Drawing Typologies’ en samengesteld door gastcurator Roel Arkesteijn schetste in vijf typologieën hoe kunstenaars het tekenen als artistieke strategie inzetten binnen hun werk. Uiteindelijk werd werk aangekocht van Eylem Aladogan, Justin Bennett, Marcel van Eeden, Charlotte Schleiffert, Lily van der Stokker, Aji V.N. en Ina van Zyl.

Cursisten Stad en Taal, Stedelijk Museum CS, foto: Gert Jan van Rooij

Mario Garcia Torres, Study for A Brief History of Jimmie Johnson’s Legacy, 2007, courtesy Jan Mot, Brussel, foto: Sjoerd Knibbeler

Begin juli vond een bijeenkomst plaats van museummedewerkers en de vakbonden met het oog op de nieuw af te sluiten CAO. Daar werden kanttekeningen geplaatst, die later met de directie werden besproken. Uiteindelijk werd de CAO voor 2007/2008 door directie, bonden en medewerkers goedgekeurd en geaccepteerd en zou die in januari 2008 ook officieel door alle partijen worden ondertekend. Deze maand begon het samenwerkingsverband van de museumwinkel met uitgeverij Walther König (Keulen), waarmee hun publicaties vanaf dat moment ook in het Stedelijk Museum CS te koop konden worden aangeboden; een grote verrijking van het boekenaanbod van de winkel.

Het Stedelijk Museum Bureau Amsterdam (SMBA) won de COC MuseumN8 wedstrijd 2007, een prijs uitgeschreven in het kader van het Europees Jaar van Gelijke Kansen, voor het beste plan voor een MuseumN8-event. Het project Beeldenstrijd, georganiseerd naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Defacing’ van Gert Jan Kocken, richtte zich op de discussie over publiek beeldgebruik binnen sterk uiteenlopende maatschappelijke groeperingen zoals christenen, moslims en feministen. Het SMBA won daarmee een geldprijs van € 5.000; het Theaterinstituut in Amsterdam ontving dezelfde aanmoedigingsprijs.

3

juli

17 juli werd bekend gemaakt dat de gemeente Amsterdam in hoger beroep ging tegen de beslissing van een

januari februari maart april mei juni

22

Amerikaanse rechter van eind juni, waarin de rechter zich bevoegd had verklaard om te oordelen over de eis van de erven Malevich om veertien werken van Malevich uit de collectie van het Stedelijk Museum in eigendom te krijgen. Een heikele zaak met veel juridische en humane aspecten, in 2004 tegen de gemeente Amsterdam aangespannen, die nog steeds onder de rechter is.

augustus september oktober november december

De invoer van de collectie van circa 90.000 objecten in Adlib werd deze maand afgerond. De objecten werden via een basisregistratie ingevoerd en beschreven in 85.832 records, grotendeels voorzien van afbeeldingen. Bijzonder is vooral de koppeling in Adlib tussen de databases van de bibliotheek en collectieregistratie, een situatie zoals die in vrijwel geen ander museum ter wereld te vinden is, zelfs niet in bijvoorbeeld Tate Modern of Centre Pompidou.

Gert Jan Kocken, Missale Salisburiense, 2006 In februari 1542 beval koning Henry VIII de verwijdering van ‘elke verwijzing naar Thomas Beckett of de naam van de bisschop van Rome’.

aangekocht en een ander door de kunstenaars aan het museum geschonken. Parallel aan de tentoonstelling liep het grootschalige educatieve project Toeval gezocht, waarin de werkwijze van Heringa/Van Kalsbeek centraal stond. Hierin gingen vijftien kunstenaars samen met leerkrachten aan de slag met vijftien klassen van Noord-Hollandse basisscholen. De presentatie van de verrassende resultaten zou, onder grote publieke belangstelling, op 3 november worden geopend in de Sandberg-zaal in Stedelijk Museum CS.

Woensdag 5 september werd in het Stedelijk Museum CS het startsein gegeven voor een project voor nieuwe verzamelaars: My first Art Collection, een initiatief van Ricardo Burgzorg van Über Blick, een culturele onderneming met maatschappelijke idealen. Doel is het bevorderen van het kunst verzamelen bij mensen die nog onbekend zijn met de kunstwereld.

Docking Station toonde deze maand (21 september tot en met 4 november) E.S.P., de nieuwste film van de Nederlandse kunstenaar Melvin Moti. Hij combineerde daarin uitzonderlijk trage en hypnotiserende beelden van een uiteenspattende zeepbel met het verhaal van de droomdagboeken van J.W. Dunne (1875-1949), een Britse militair met paranormale gaven.

Vanaf 14 september was de eerste grote museale solotentoonstelling van het kunstenaarsduo Heringa/ Van Kalsbeek te zien: overdadige sculpturen met de natuur in al haar grilligheid als belangrijkste inspiratiebron. Het titelwerk Cruel Bonsai was al in het bezit van het museum en tijdens de expositie werd nog een werk

Op 23 september vond in Amsterdam de autovrije zondag plaats, met tal van evenementen en activiteiten onder het motto: ‘Gezond bewegen in een schone stad’. Op het Oosterdokseiland betekende dat stoepkrijten: verdeeld over een groot gebied, waaronder de stoep voor het Post CS-gebouw, werd geprobeerd het Guinness Book of

25

oktober november december

september

26 september maakte het museum via een persbericht bekend als enige huurder in het Post CS-gebouw een verlenging van het huurcontract te hebben gekregen. Dat betekent dat het museum niet tot juli maar tot oktober 2008 van het gebouw gebruik zal kunnen maken. Daarna zal het museum tot de heropening van het pand aan het Museumplein aan de ene kant de collectie tonen in Amsterdamse musea en aan de andere kant speciale kunstprojecten in de wijken van Amsterdam organiseren – in samenwerking met andere culturele instellingen, kunstenaars en buurtbewoners.

januari februari maart april mei juni juli augustus

januari februari maart april mei juni juli

24

De jaarlijkse Uitmarkt werd 24, 25 en 26 augustus voor het eerst gehouden in het Oostelijk Havengebied, onder meer op het Oosterdokseiland. Naast informeren op het gebied van cultuur werd ook gestreefd naar inspireren. Het Stedelijk Museum pakte in dat verband flink uit. Bezoekers konden zich – als voorproefje op de grote

Terwijl de oudbouw aan de Paulus Potterstraat inmiddels geheel gestript was, werd in week 35 gestart met het slaan van de damwanden, die het mogelijk moeten maken om de nieuwe kelderverdieping aan te brengen. Voor dit altijd spannende moment tijdens de bouw werd de pers uitgenodigd op vrijdag 31 augustus, waarbij er wederom de mogelijkheid was voor een tour door de oudbouw, inclusief de proefzaal. De toelichting kwam dit keer van Theo Rozendaal, commercieel directeur bouwbedrijf Midreth, Dirk Bouman, projectleider en Aryan Sikkema, bouwcoördinator namens het Stedelijk Museum.

september oktober november december

Zoals elk jaar presenteerde de Stichting De Best Verzorgde Boeken (18 augustus tot en met 30 september) de mooiste boeken van het afgelopen jaar in het Stedelijk Museum. In de categorie Publicaties van Culturele Instellingen werden drie uitgaven van het Stedelijk Museum bekroond: Just in Time. Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen (Will Holder), Jaarverslag Stedelijk Museum 2005 (Richard Niessen, Esther de Vries) en Aanwinsten 1993-2003 (Walter Nikkels). De selectie werd dit jaar aangevuld met bijzondere uitgaven gewijd aan poëzie en daarom was dichteres Tjitske Jansen voor de opening gevraagd voor te dragen uit eigen werk.

Warhol-tentoonstelling later in het jaar – op Warholiaanse wijze laten fotograferen of kunst maken met David Bade, deelnemer aan de tentoonstelling ‘Drawing Typologies – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen’, waarna het resultaat in het museum geëxposeerd zou worden. Men kon een familierondleiding met het hele gezin volgen of onder leiding van kunstenares Rosemin Hendriks meedoen aan een speciale kinderworkshop met als thema het zelfportret, terwijl men in Pakhuis de Zwijger een kunstzinnig halfuurtje kon meemaken met Heringa/Van Kalsbeek, het kunstenaarsduo dat in het Stedelijk het culturele seizoen zou openen met de beeldententoonstelling ‘Cruel Bonsai’.

augustus

Deze maand was het de beurt aan de Amerikaanse kunstenaar Sean Snyder voor een presentatie in Docking Station. Met zijn meest recente videoproject Schema (Television) (2006-2007) probeerde hij antwoord te geven op vragen als: tot welke ervaring leidt de visuele consumptie van de chaotische, onheldere stroom televisiebeelden?

26 3

Records te halen. Mede dankzij de inzet van bezoekers en kunstenaars van het Stedelijk Museum CS slaagde de poging: het nieuwe record Straatkrijten werd gesteld op 7.100 m².

‘Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’, zaalopname Stedelijk Museum CS, foto: Arjen Veldt

Maandag 15 oktober werd de realisatieovereenkomst voor het nieuwe depotgebouw van het museum (in Amsterdam-

januari februari maart april mei juni juli augustus september

Donderdag 11 oktober opende Lou Reed onder immense belangstelling van pers en publiek de tentoonstelling ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’. Ruim 2.000 mensen bezochten de opening, die op 11 werd afgesloten met een afterparty. De tentoonstelling, die aan de hand van Warhols films, televisiewerk, fotografie en zeefdrukken nieuw inzicht gaf in het artistieke denken van de kunstenaar, bleek een grote

november december

Deze maand ontdekten het Amsterdams Historisch Museum, het Stedelijk Museum en veilinghuis Christie’s dat elf schilderijen (werken van kleinere meesters, waarvan drie van het Stedelijk Museum), die in 1972 uit een buitendepot van de voormalige dienst gemeentemusea Amsterdam waren ontvreemd, ter veiling werden aangeboden door een executeur-testamentair. Omdat evident was dat de schilderijen eigendom zijn van de gemeente Amsterdam, ondernamen de musea stappen om de werken terug te vorderen. De gesprekken over teruggave lopen nog.

publiekstrekker. Zowel de samenstelling door gastcurator Eva Meyer-Hermann als de originele vormgeving door het Berlijnse bureau chezweitz & roseapple oogsten veel lof. Het geheel werd begeleid door een rijk geïllustreerde catalogus en een speciale Warhol-editie van het Stedelijk Museum Bulletin. De tentoonstelling was georganiseerd door het Stedelijk Museum en het Moderna Museet in Stockholm, in samenwerking met het Andy Warhol Museum in Pittsburgh. Dat de tentoonstelling door zou reizen naar Stockholm, waar hij van 9 januari tot en met 4 mei 2008 te zien zou zijn, stond al vast. Tijdens de tentoonstelling in Amsterdam bleek echter ook serieuze interesse vanuit Londen en de VS, wat nieuwe venues opleverde. Aansluitend op de tentoonstelling had het museum de Andy Warhol Club in het leven geroepen, die allerlei activiteiten bood, die aangekondigd werden via www. andywarholclub.nl. In de tentoonstelling was de Studio Room geïntegreerd, waar jong en oud net als in de Factory zichzelf kon screentesten en waar discussies plaatsvonden. Wie de rij voor de kassa wilde omzeilen kon voor het eerst in de geschiedenis van het museum vooraf digitaal entreekaartjes bestellen via de Stedelijk-website.

oktober

Met ingang van 1 oktober nam Petra de Graaf de plaats in van interim Hans Hoole als hoofd Personeel en Organisatie. De sinds april vacante positie van directiesecretaris en bedrijfsjurist werd sinds 1 augustus al door Marija de Haas ingevuld.

27

Westpoort) ondertekend. De gemeente Amsterdam is opdrachtgever en eigenaar van dit door Dedato Architecten ontworpen nieuwe gebouw. In 2009 zal de collectie van het museum, nu nog verspreid over drie locaties, voor het eerst in één gebouw ondergebracht kunnen worden. Van 19 oktober tot en met 25 november was een zaal in het Stedelijk Museum CS ingericht als ‘TM-City’, de ruimtelijke neerslag van het werk van grafisch ontwerper Richard Niessen. Model hierin stond de stad met zijn grondplan, gelaagdheid, architectuur en logistiek. Het zijn elementen die onder meer ook terug zijn te vinden in het bekroonde Stedelijk Museum Jaarverslag 2005, waarvan Niessen een van de ontwerpers was.

Gijs van Tuyl met Eva MeyerHermann, gastcurator van de Warhol-tentoonstelling, foto: Ernst van Deursen

Vanaf 17 november presenteerde Docking Station ‘Voices and Substitutes’, de eerste Nederlandse tentoonstelling van Josef Strau, een Oostenrijkse kunstenaar met een bijzondere plaats in de kunstwereld, omdat hij zich

januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober

28 3

Maandag 10 november werd in het gebouw aan het Museumplein Karel Appels beroemde Appelbar, die tijdens de sloopwerkzaamheden hermetisch was afgesloten, weer uitgepakt en – dankzij de getroffen maatregelen – gelukkig in perfecte staat aangetroffen.

In SMCS op 11 gaven donderdagavond 15 november curator Eva Meyer-Hermann, journalist Stephan Sanders en schrijver Karel Wasch, onder leiding van Robbert Roos, hoofdredacteur Kunstbeeld, hun visie op het raadsel Warhol tijdens de eerste Talks on Warhol. Diezelfde dag vond eveneens in het SMCS (net als in negen andere grote musea) de debatdag voor Artwijs 2007 plaats, een landelijke debatwedstrijd voor de bovenbouw van HAVO/VWO in (in dit geval) de regio Noord Holland, waarbij de leerlingen aan de hand van prikkelende stellingen een beeld en mening leerden vormen over moderne en hedendaagse beeldende kunst.

Op 13 november diende het museum Op naar het Museumplein: kunstenplan Stedelijk Museum 2009-2012, waarin het motto en de missie van het museum voor de toekomst worden geformuleerd, in bij de gemeente. Als motto werd gekozen voor een citaat van Bertolt Brecht uit 1939: ‘Het is democratisch om van een kleine kring van kenners een grote kring van kenners te maken’, terwijl de missie werd omschreven als ‘het door het Stedelijk Museum vanuit het perspectief van zijn unieke collectie geëngageerd en kritisch volgen van de ontwikkelingen in kunst en vormgeving en die presenteren aan een breed en gevarieerd publiek’.

december

De traditionele MuseumN8 stond op zaterdag 3 november voor een groot deel in het teken van Andy Warhol, die ooit iedereen zijn fifteen minutes of fame voorspelde. Bekende thema’s in zijn werk – celebrity, glamour, voyeurisme, beroemd worden – waren ook de thema’s tijdens deze N8. Wie wilde, kon zijn eigen kunst laten zien in Andy’s 15 Minutes of Fame Gallery, meedoen aan een debat over beroemd worden en zich door casting director Hans Kemna laten screentesten. Daarna kon men de nacht in dansen op de Warholiaanse klanken van DJ Aardvarck.

Het was heel druk in het oude gebouw aan de Paulus Potterstraat, woensdagavond 14 november, toen ruim driehonderd buurtbewoners de kans aangrepen om een gehelmde rondleiding door het gebouw te maken. Na toespraken van directeur Gijs van Tuyl, deelraadvoorzitter Egbert de Vries en architect Mels Crouwel, konden zij met eigen ogen zien wat er de afgelopen jaren allemaal in het gebouw gebeurd was.

november

1 november droeg de voorzitter van de Stedelijk Museum Business Club, Dolf van den Brink, het voorzitterschap officieel over aan Willem van der Schoot, voorzitter van het Bestuur van Boer & Croon Strategy and Management Group. Van der Schoot bezit jarenlange kennis en ervaring in zowel management consultancy als in de financiële sector en was op bestuursniveau verbonden aan onder meer Robeco, ABN AMRO en Twijnstra Gudde. Belangrijk voor het museum waren bovendien zijn bewezen bestuurlijke kwaliteiten in de kunstwereld.

29

4 december opende ‘Kunstenaarsboeken uit de collectie’, een presentatie kunstenaarsboeken waarin naast het beeld ook het schrift op een specifieke manier van belang zijn. Er was werk te zien van beeldende kunstenaars die ook dichter of schrijver zijn, zoals Carl Andre en Herman de Vries, maar ook co-producties van beeldend kunstenaars en schrijvers, onder meer van Louise Bourgeois en Arthur Miller.

Andy Warhol Club Card, waarmee zij de tentoonstelling onbeperkt konden bezoeken. Eind van het jaar kon het museum melden dat het in 2007 tien procent meer bezoekers had getrokken dan verwacht: 232.976. Het grote aantal was mede een gevolg van het enorme succes van de Warhol-tentoonstelling, de grote publiekstrekker met op dat moment al 90.000 (en uiteindelijk 124.000) bezoekers.

Woensdag 12 december werd op 11 in het Post CS-gebouw een symposium gehouden onder de titel Toeval gezocht, naar aanleiding van het gelijknamige project waarin kinderen zelf kunst mochten maken ten tijde van de expositie ‘Cruel Bonsai’. Sprekers op dit uitverkochte evenement waren onder anderen Robbert Dijkgraaf, hoog-leraar Mathematische Fysica aan de UvA en Marjan Slob, filosoof en publiciste op het gebied van hersenonderzoek. Aansluitend volgde een column van Joke van Leeuwen en een discussie met het kunstenaarsduo Heringa/Van Kalsbeek.

afwisselend de rol van galeriehouder, curator, schrijver, muzikant en kunstenaar aanmeet. Op 13 november had Strau al een lezing gegeven op De Ateliers in Amsterdam, georganiseerd in samenwerking met het Stedelijk Museum. Woensdag 28 november opende in het Institut Néerlandais in Parijs een tentoonstelling gewijd aan oud-directeur Willem Sandberg. De expositie, samengesteld door conservator Carolien Glazenburg van het Stedelijk Museum en oud-conservator Ad Petersen, bleek een groot succes – evenals de daar gehouden debatavond over Sandberg en diens invloed op de moderne museologie, waar huidig directeur Gijs van Tuyl een van de sprekers was.

MuseumN8 in Stedelijk Museum CS, ‘15 Minutes of Fame Gallery’, foto: Ernst van Deursen

31

december

30 3

januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november

Vrijdag 14 december werd de 80.000ste bezoeker van de Warhol-tentoonstelling ontvangen. Thomas Wijhe (26) en Sarah Dekker (23) waren de gelukkigen: zij kregen uit handen van directeur Gijs van Tuyl de catalogus van de tentoonstelling, het Andy Warhol Club-shirt én de

T.J. Wilcox – A Fair Tale & Garland One (Docking Station) 26 januari t/m 4 maart 2007 curator: Martijn van Nieuwenhuyzen T. J. Wilcox (1965, Seattle) is een zogenaamde kunstenaarskunstenaar: onbekend bij het grote publiek, maar door een kleine groep insiders hoog gewaardeerd. Het is de eerste keer dat het werk van deze in New York wonende kunstenaar in Nederland werd gepresenteerd. In zijn korte, op vrijstaande schermen geprojecteerde films draait het om herinnering, schoonheid, geschiedenis en moderne mythes.

tentoonstelLings overzicht

Mapping the City

tentoonstelLings overzicht tentoonstelLings overzicht

16 februari t/m 20 mei 2007 curatoren: Leontine Coelewij, Marten Jongema, Hripsimé Visser De groepstentoonstelling ‘Mapping the City’ richtte zich op de relatie tussen kunstenaars en de stad vanaf circa 1960 tot heden. Centraal stond de manier waarop kunstenaars hun blik werpen op de stad. De nadruk lag daarbij op de stad als sociale gemeenschap, op handelingen, poses, stadse rituelen. Hoe ervaren wij de straat? Hoe gedragen wij ons? Hoe bewegen wij ons door de stad? De tentoonstelling bestond uit een combinatie van werken uit de collectie van het Stedelijk Museum en internationale bruiklenen, met een accent op fotografie, videokunst en ruimtelijke installaties. Het was na ‘Mapping the Studio’ de tweede uit een serie van vier onderzoekende thematentoonstellingen die het Stedelijk Museum verspreid over vier jaar organiseert. Deelenemden kunstenaars: o.a. Doug Aitken, Francis Alÿs, Matthew Buckingham, Philip Lorca diCorcia, Ed van der Elsken, Douglas Huebler, Sarah Morris, Bill Owens, Martha Rosler, Ed Ruscha, Willem de Ridder en Wim T. Schippers, Beat Streuli en Jeff Wall.

Kunstenaars doneren grafiek portfolio voor Stedelijk Museum Amsterdam 30 maart t/m 1 mei 2007 curator: Suzanna Héman Tien internationaal vermaarde kunstenaars, te weten Eberhard Havekost, Sarah Morris, Dirk Skreber, Jonathan Meese, Daniel Richter, Gert en Uwe Tobias, Angus Fairhurst, Luc Tuymans, Wilhelm Sasnal en Michael Raedecker, hebben belangeloos een bijzonder kunstwerk gemaakt voor een speciale grafiekportfolio, die te koop werd aangeboden en waarvan de opbrengsten ten goede zouden komen van het aankoopfonds van het Stedelijk. De werken waren een maand op zicht in de Sandbergzaal in Stedelijk Museum CS. De portfolio, door het Stedelijk Museum uitgebracht in een beperkte oplage van honderd

stuks, kwam tot stand in samenwerking met Jorg Grimm (initiatiefnemer) en Van Dooren Advies (coördinatie).

Paul Chan – Lights and Drawings 9 maart t/m 10 juni 2007 curator: Martijn van Nieuwenhuyzen Licht en schaduw, letterlijk en figuurlijk, stonden centraal in de tentoonstelling ‘Lights and Drawings’ van de Amerikaanse kunstenaar en activist Paul Chan (1973, Hong Kong). In zes zalen waren grote projecties, houtskooltekeningen, collages en digitale studies te zien. Deze waren samengebracht rond de animatiereeks The 7 Lights waar Chan sinds 2005 aan werkt en die uiteindelijk zeven projecties zal omvatten. In de tentoonstelling in het Stedelijk Museum CS, Chans eerste grote museale presentatie in Europa, waren alle tot dan toe voltooide Lights voor het eerst bijeen gebracht.

Ryan Gander – The Last Work (Docking Station) 16 maart t/m 22 april 2007 curator: Martijn van Nieuwenhuyzen Wat betekent het voor een kunstenaar om te stoppen met zijn werk? Die vraag stelde de Britse kunstenaar Ryan Gander (1976, Chester) zich in zijn presentatie in Docking Station, de projectruimte voor internationale actualiteit in Stedelijk Museum CS. Gander toonde hier The Last Work, een nieuw en voorlopig laatste werk. Gander hield er – op het moment dat de aandacht voor zijn werk groter is dan ooit – voor een nog onbepaalde tijd mee op om zich op zijn artistieke koers te bezinnen. In Docking Station nam hij de kunstenaarspraktijk en de relatie van de kunstenaar tot zijn atelier onder de loep.

Scènes en Sporen – Vormgeving, video, fotografie en installaties uit de collectie 7 april t/m 12 augustus/25 november 2007 curatoren: Marjan Boot, Marten Jongema, Ingeborg de Roode, Hripsimé Visser, Maarten Bertheux Op veler verzoek werden delen uit de collectie getoond, en wel op de gehele tweede verdieping van Stedelijk Museum CS. ‘Scènes en Sporen’ concentreerde zich op de collectie vormgeving, fotografie, videokunst en installaties. Het betrof voor een groot deel nog niet eerder getoonde, recente aanwinsten. Met werk van o.a. Karim Rashid, Lam de Wolf, Peter te Bos, Joan Jonas, Nam June Paik, Gilbert & George, Ilya Kabakov, Bertien van Manen en Korrie Besems.

Enrico David – Chicken Man Gong (Docking Station) 4 mei t/m 10 juni 2007 curator: Leontine Coelewij Docking Station toonde Chicken Man Gong (2005) van de in

33

Londen werkende Enrico David (1966, Ancona, Italië). Het tweedelige werk, bestaande uit een gong en een vitrine, verstoorde met een galm de gangbare opvattingen over mannelijke identiteit, publieke kunst en museale functies.

The Present: The Monique Zajfen Collection 2 juni t/m 16 september 2007 curatoren: Gijs van Tuyl, Marten Jongema Onder de naam The Monique Zajfen Collection werkt het Stedelijk Museum in samenwerking met The Broere Charitable Foundation aan een collectie van hedendaagse kunst, die in bruikleen van het museum is. De tentoonstelling ‘The Present’ bood een blik op de eerste aankopen voor deze collectie. De werken drukten, in uiteenlopende disciplines, diverse aspecten uit van de menselijke conditie en stelden de menselijke figuur centraal. Met werk van: Marlene Dumas, Thomas Schütte, Neo Rauch, Wilhelm Sasnal, Mike Kelley, Pawel Althamer, Paul Graham, Eija-Liisa Ahtila, Lisa Yuskavage en George Condo.

Mario Garcia Torres – A Brief History of Jimmie Johnson’s Legacy (Docking Station)

34

22 juni t/m 29 juli 2007 curator: Martijn van Nieuwenhuyzen De jonge Mexicaanse kunstenaar Mario Garcia Torres (1975, Monclova) koos het gestripte museumgebouw aan de Paulus Potterstraat als uitgangspunt voor reflectie op de rol en betekenis van musea. Aanleiding was zijn nieuwste videowerk A Brief History of Jimmie Johnson’s Legacy (2007) dat in Docking Station werd gepresenteerd. In wat hij zelf als ‘video-essay’ omschrijft, belichtte de kunstenaar hierin de codes en conventies van het gedrag in de museale omgeving.

Drawing Typologies – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen 29 juni t/m 16 september 2007 gastcurator: Roel Arkesteijn De tentoonstelling presenteerde dertig hedendaagse kunstenaars die in Nederland wonen en werken en die zich op de meest uiteenlopende manieren van het medium tekenen bedienen. In de vorm van vijf typologieën werd geschetst hoe kunstenaars het tekenen als artistieke strategie inzetten binnen hun werk. Niet alleen werden zo verschillened radicale posities binnen de Nederlandse tekenkunst voorgesteld, ook werd duidelijk gemaakt wat tekenen tot zo'n bijzondere, aantrekkelijke discipline maakt. Deelnemende kunstenaars: o.a. Eylem Aladogan, David Bade, Iris van Dongen, Marcel van Eeden, Ivan Grubanov, Voebe de Gruyter, Ni Haifeng, Job Koelewijn, Frank Koolen,

Marijn van Kreij, Charlotte Schleiffert, Aam Solleveld, Lily van der Stokker, Aji V.N. en Ina van Zyl.

Sean Snyder – Schema (Television) (Docking Station) 10 augustus t/m 9 september 2007 curator: Martijn van Nieuwenhuyzen Van alle visuele media is televisie de meest gevestigde, toegankelijke en indringende. Televisie overspoelt ons met een voortdurende stroom van beelden, die overlapt met de realiteit en deze soms zelfs vervangt. Met dit idee als uitgangspunt analyseerde Sean Snyder (1972, Virginia Beach, VS) in een videowerk waarin fragmenten van ontelbare tv-kanalen waren samengebracht deze stortvloed van beelden en hoe deze door ons wordt geconsumeerd.

De Best Verzorgde Boeken 2006 18 augustus t/m 30 september 2007 curator: Marten Jongema Ieder jaar presenteert de stichting De Best Verzorgde Boeken de mooiste boeken van het afgelopen jaar in het Stedelijk Museum. Die selectie vulde het museum ook dit jaar weer aan met een aparte categorie drukwerk, in dit geval bijzondere uitgaven gewijd aan poëzie.

Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai 14 september 2007 t/m 6 januari 2008 curator: Marjan Boot ‘Cruel Bonsai’ was de eerste grote museale solotentoonstelling van het kunstenaarsduo Heringa/Van Kalsbeek. Hun overdadige sculpturen hebben de natuur in al haar grilligheid als belangrijkste inspiratiebron. De kunstenaars stellen hun beelden samen uit materialen als porselein, kunsthars en veren, en het maakproces heeft een bepalende rol. Het titelstuk Cruel Bonsai (2005) was de meest recente aankoop van het Stedelijk Museum en de directe aanleiding voor deze expositie.

Melvin Moti – E.S.P. (Docking Station) 21 september t/m 4 november 2007 curator: Martijn van Nieuwenhuyzen Docking Station opende het nieuwe culturele seizoen met de première van E.S.P. (2007), de nieuwste film van Melvin Moti (1977, Rotterdam). De kunstenaar combineerde hierin uitzonderlijk trage en hypnotiserende beelden van een uiteenspattende zeepbel met het verhaal van de droomdagboeken van J.W. Dunne (1875-1949), een Britse militair met paranormale gaven. Met dit project won de kunstenaar de J.C. van Lanschot Prijs voor Beeldende Kunst.

Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms 12 oktober 2007 t/m 13 januari 2008 gastcurator: Eva Meyer-Hermann Veertig jaar na de eerste grote Europese Warholtentoonstelling in Amsterdam nam het Stedelijk Museum het initiatief om het oeuvre van de beroemde Pop Art-kunstenaar vanuit een ander perspectief te bekijken. ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ gaf aan de hand van film, fotografie, video en bekende iconen als Marilyn Monroe, Mao en Campbell Soup Cans inzicht in het artistieke denken van deze trendsettende kunstenaar en legde daarmee de ‘conceptuele ziel’ van zijn werk bloot.

Richard Niessen – TM-City 19 oktober t/m 25 november 2007 curator: Marten Jongema Met ‘TM-City’ werd de ruimtelijke neerslag van het werk van grafisch ontwerper Richard Niessen (1972) gepresenteerd. De stad met zijn grondplan, gelaagdheid, architectuur en logistiek stonden hierin model. De stedelijke omgeving kan ook gezien worden als een pulserend orgaan en dient als inspiratie voor Niessen.

Josef Strau – Voices and Substitutes (Docking Station) 17 november 2007 t/m 6 januari 2008 curator: Martijn van Nieuwenhuyzen ‘Voices and Substitutes’, een installatie waarin het handgeschreven teksten op grote vellen papier gecombineerd werden met verschillende staande lampen, was de eerste Nederlandse tentoonstelling van Josef Strau (1957, Wenen). Strau heeft sinds het eind van de jaren tachtig afwisselend de rol van galeriehouder, curator, schrijver, muzikant en kunstenaar aangenomen. In Duitsland heeft hij een cultstatus verworven en is hij van invloed op een hele generatie kunstenaars.

Kunstenaarsboeken uit de collectie 4 december 2007 t/m 6 januari 2008 curator: Suzanna Héman Presentatie van kunstenaarsboeken waarin naast het beeld ook het schrift op een specifieke manier van belang is. Dat uitte zich in heel verschillende vormen: beeldende kunstenaars die ook zelf dichter of schrijver zijn, zoals Carl Andre en Herman de Vries, of boeken waarbij de samenwerking tussen een beeldend kunstenaar en een schrijver tot een bijzonder resultaat heeft geleid, zoals in het tweedelige werk Homely Girl, a Life; een co-productie van Louise Bourgeois en Arthur Miller, of Der Mittler, waarin litho’s van Neo Rauch zijn opgenomen naast teksten van Botho Strauss.

Elders Van Gogh Museum, Amsterdam Expressie op papier – Stedelijk Museum te gast in het Van Gogh 12 januari 2007 t/m 15 april 2007 curator: Suzanna Héman Tijdens de renovatie van het Stedelijk Museum is in het prentenkabinet van het Van Gogh Museum elk jaar een keuze uit de collectie werken op papier van het Stedelijk te bezichtigen. Deze winter waren er onder de titel ‘Expressie op papier’ prenten en tekeningen van Duitse expressionisten te zien.

Institut Néerlandais, Parijs Sandberg – Vormgever en directeur van het Stedelijk Museum 29 november 2007 – 20 januari 2008 curatoren: Ad Petersen, Carolien Glazenburg Deze jubileumtentoonstelling in het Institut Néerlandais in Parijs ging in op het werk van de roemruchte oud-Stedelijkdirecteur en grafisch vormgever Willem Sandberg; op zijn visie en capaciteiten die zowel inhoud als vorm, zowel beleid als uitvoering bepaalde. Te zien waren een breed overzicht van Sandbergs typografie en een selectie werken uit de collectie van het Stedelijk Museum, van o.a. Calder, Mondriaan en Rietveld.

35

stedelijk museum bureau amsterdam

stedelijk museum bureau amsterdam stedelijk museum bureau amsterdam

In 2007 heeft Stedelijk Museum Bureau Amsterdam (SMBA) haar kerntaak, de verkenning van een veelheid aan artistieke posities die in Amsterdam van betekenis zijn, verder uitgebouwd. Met zes exposities in eigen huis, waarvan twee groepstentoonstellingen en vier solo-exposities, maar vooral ook met het Zuidas residentieproject, dat er naast BijlmAIR is bijgekomen. Ook het publicatieprogramma ging van start waarbinnen vier boeken het licht zagen. Een van de hoogtepunten van het jaar was ‘Defacing’ van Gert Jan Kocken – de honderdste tentoonstelling in de ruimte van SMBA. Met het Beeldendebat dat voor deze gelegenheid werd georganiseerd, won SMBA zelfs een prijs voor het beste MuseumN8-evenement. Deze en andere activiteiten leverden 9.600 bezoekers op. Dit jaar kenmerkte zich door een presentatiebeleid waarin een zichtbaar maar subtiel engagement met hedendaagse maatschappelijke fenomenen centraal stond. Een hoogtepunt als het gaat om het aankaarten van een concreet maatschappelijk probleem was het project The List, waarvoor SMBA optrad als gastheer. The List is een sinds 1993 bijgehouden lijst met namen van vluchtelingen die op hun tocht naar fort Europa zijn omgekomen. Het project bestond uit een MUPI-campagne in Amsterdam, een presentatie in de Inkijk van SKOR (Stichting Kunst en Openbare Ruimte) en een debat in SMCS op 11. De samenwerking met het Lectoraat Kunst & Publieke Ruimte en Virtueel Museum Zuidas bereikte in 2007 het verwachte resultaat met de Zuidas Residency. Doel is om jaarlijks een kunstenaar te laten verblijven in deze kantorenwijk in ontwikkeling en deze te laten reflecteren op dit nieuwe financiële centrum van Nederland. De aftrap begon in 2006 toen het Duitse kunstenaarsduo Fischer/El Sani intrek nam in de residentie. In maart 2007 toonden zij de ter plekke gemaakte filminstallatie in de tentoonstelling ‘The Rise’ in SMBA. Het werk werd later ook nog geëxposeerd in onder meer Platform 21 aan de Zuidas zelf en gedurende vier maanden ook in een grote tentoonstelling in de Berlinische Galerie in Berlijn. De tentoonstelling in SMBA was aanleiding voor het initiatief om een overzichtscatalogus te maken van het werk van Fischer en El Sani, die in maart 2008 wordt gepubliceerd. In samenwerking met het Centrum Beeldende Kunst Zuidoost werden ook in 2007 twee kunstenaars geselecteerd voor het residentieproject BijlmAIR. Amalia Pica en de fotografe Linda-Maria Birbeck gaven hun artistieke reflectie op dit tot voor kort veronachtzaamde stadsdeel.

Nadat in 2006 veel zaken, zoals de (digitale) nieuwsbrief en website, op de schop waren gegaan, hebben deze hun plek in SMBA in 2007 definitief veroverd. Met name de vernieuwde SMBA Nieuwsbrief vindt gretig aftrek nu die gratis is geworden. De aftrap voor het publicatieprogramma werd in januari gegeven met de ingebruikstelling van de door Joris Brouwers ontworpen leesruimte bij de entree van SMBA. Ter voorbereiding op de aanvraag voor de nieuwe gemeentelijke Kunstenplanperiode, die in oktober 2007 is ingeleverd, organiseerde SMBA verschillende expert meetings waarin vooraanstaande curatoren en kunstenaars hun visie gaven op het beleid van SMBA. Tenslotte werd SMBA in 2007 ook nog genomineerd voor de prestigieuze AICA Oorkonde. SMBA werd in 2007 behalve door de Gemeente Amsterdam ondersteund door: Amsterdams Fonds voor de Kunst, American Center Foundation, Institut Français des PaysBas (Maison Descartes), het Europees Jaar van Gelijke Kansen/COC, Prins Bernard Cultuurfonds, Fonds voor de Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst, en Medienboard Berlin-Brandenburg GmbH.

37

Museum Zuidas, geeft internationale kunstenaars de mogelijkheid te verblijven in, en te reageren op, deze specifieke locatie.

Pantelis Makkas – Daywatch / Nightwatch 20 mei t/m 08 juli 2007 curator: Pantelis Makkas, Jelle Bouwhuis In ‘Daywatch / Nightwatch’ toonde Pantelis Makkas twee recente video-installaties: Blinds en Man about Crowd. Met Blinds rondde Makkas onlangs zijn residentieperiode af bij het Amsterdamse kunstinstituut De Ateliers. Man about Crowd maakte hij vorig jaar in opdracht van SMBA voor de videoschermen van Club 11 en was nu te zien als tentoonstellingsversie.

L'enfer, c'est les autres

38

Tentoonstellingen Capricious – Young photographers 21 januari t/m 04 maart 2007 curator: Jelle Bouwhuis De titel van de tentoonstelling ‘Capricious’ was ontleend aan het gelijknamige Amsterdams/New-Yorkse tijdschrift, dat als open podium fungeert voor eigenzinnige, aanstormende fotografen. Als tegenhanger presenteerde SMBA zes jonge fotografen, van wie sommigen eerder al werk toonden in het tijdschrift: Katja Mater, Marianne Vierø, Melanie Bonajo, Paulien Oltheten, Linda-Maria Birbeck en Semâ Bekirovic.

Fischer / El Sani – The Rise 18 maart t/m 13 mei 2007 curator: Jelle Bouwhuis SMBA was in het voorjaar van 2007 gewijd aan het werk dat Nina Fischer en Maroan el Sani realiseerden gedurende hun vijf maanden durende residentieperiode aan de Amsterdamse Zuidas. De Zuidas is een economisch brandpunt in de stadsontwikkeling van Amsterdam en oefent door zijn toekomstige aansluiting op de HSL en zijn gunstige ligging nabij Schiphol vooral aantrekkingskracht uit op grote bank- en verzekeringsconglomeraten. De residentie, een initiatief van SMBA in samenwerking met het Lectoraat Kunst & Publieke Ruimte en Virtueel

22 juli t/m 09 september 2007 gastcurator: Nathalie Zonnenberg De titel van de tentoonstelling ‘L’enfer, c’est les autres’ (De hel, dat zijn de anderen) was ontleend aan een uitspraak uit het toneelstuk Huis clos (Met gesloten deuren) van de Franse filosoof Jean-Paul Sartre. De tentoonstelling was opgezet naar hetzelfde model als het toneelstuk: een mannelijke en twee vrouwelijke kunstenaars waren samengebracht in een afgesloten kamer zonder ramen of spiegels, en waren gedoemd zich tot elkaar te verhouden. De drie kunstenaars nemen met hun werk de positie van ‘de ander’ in en tonen dat ‘de hel’ niet alleen bestaat uit een externe dreiging, maar juist ook uit een interne dreiging. Deelnemende kunstenaars: Köken Ergun (Istanbul, 1976), Sejla Kameric (Sarajevo, 1976) en Gal Kinan (Beer Sheva, 1971).

3

theoreticus Sven Lütticken werd speciaal voor de gelegenheid uitgegeven met een extra kleurenkatern. De tentoonstelling kreeg zeer uitgebreid aandacht, vooral in de geschreven pers, en telde verhoudingsgewijs verreweg de meeste bezoekers van alle exposities in 2007.

Rosa Barba – They Shine Gert Jan Kocken – Defacing 16 september t/m 11 november 2007 curator: Jelle Bouwhuis De honderdste tentoonstelling in SMBA (sinds 1993) was gewijd aan het werk van fotograaf Gert Jan Kocken. Hij toonde een serie werken met als titel ‘Defacing‘. Foto’s van verschillende religieuze objecten die vernield werden tijdens de Reformatie in Noordwest Europa in de zestiende eeuw. De precisiedestructie van de gefotografeerde objecten maakte duidelijk dat het iconoclasme niet per definitie een zaak van stompzinnige vernietiging is. Het iconoclasme is nauw verweven met in de tijd en per regio veranderende religieuze, theologische en filosofische opvattingen die vaak zeer diepgaand beredeneerd zijn. Net als in de moderne kunst, maar met daaraan toegevoegd de methodes van een documentaire fotograaf, veresthetiseert Kocken de beeldvernietiging en stelt alsnog vragen over de motiveringen ervan. SMBA Nieuwsbrief nr. 100, met een essay van kunst-

18 november t/m 06 januari 2007 curator: Jelle Bouwhuis Het jaar werd afgesloten met drie nieuwe filminstallaties van Rosa Barba, gemaakt als gevolg van een verblijf in de Mojave-woestijn in de Verenigde Staten. De werken hielden het midden tussen puur cinematografisch idioom en documentaire. De 35mm- en 16mm-filmbeelden van de uitgestrekte Mojave woestijn vormden het tijdloze decor van een werkelijkheid die eerder vanuit de toekomst dan vanuit het heden lijkt te zijn gefilmd. Net als eerder bij ‘Capricious’ vond in het kader van deze presentatie een tweetal goed bezochte evenementen plaats, waarvan een, de presentatie van werk door de Franse kunstenaar Cyprien Gaillard, plaatsvond bij de sluiting van de tentoonstelling op 6 januari 2008.

Nina Fischer / Maroan el Sani, The Rise, 2007, video-installatie met geluid, productie still

14, 21 maart

The List, SMCS op 11 The List was een project over de grenzen van ‘Fort Europa’ en legde de vraag voor in hoeverre kunst een rol kan spelen voor dit actuele sociale, politieke en culturele onderwerp. De titel The List verwijst naar de lijst namen van alle vluchtelingen die, zover bekend, tijdens hun migratie naar Europa zijn omgekomen. In de week van 14 tot 21 maart werd de lijst als poster gepresenteerd in honderd MUPI’s door de gehele stad Amsterdam. In SMCS op 11 vond een discussie plaats met Marjoleine Boonstra, Ad van Denderen, Marina Grzinic, Martin Krenn, Willem van Weelden en Zelimir Zilnik. Het project was geïnitieerd en grotendeels georganiseerd door de Turkse kunstenares Banu Cennetoglu en curator Huib Haye van der Werf. in schril contrast met de werkelijke huisvestingssituatie van de asielzoekers. De droom van de AMA’s om in Nederland te wonen en deel uit te maken van de westerse maatschappij komt in de foto’s subtiel tot uiting. De tentoonstelling ‘Cover’ in CBK Zuidoost, 12 t/m 31 oktober, waar Birbecks werken waren te zien, was het resultaat van haar periode als artist-in-residence van BijlmAIR in de zomer van 2007.

40

BijlmAIR residentieprogramma Voorjaar: Amalia Pica Amalia Pica ontwierp gedurende haar BijlmAIR verblijf het project ‘Grayscale’. In ‘Grayscale’ gebruikt Pica foto's van regenbogen, of delen daarvan, die zij had gekregen van personen die dit natuurverschijnsel, vaak toevallig, op foto vast hebben gelegd. De afbeeldingen werden als zwart-wit posters geprint en vervolgens als collages op verschillende locaties in Amsterdam Zuidoost geplakt, zodat zij samen weer een complete regenboog vormden. ‘Grayscale’ speelde met het idee van de wens om gelijk te zijn en het recht je te uiten als individu. Gedurende de tentoonstelling in CBK Zuidoost van 24 augustus t/m 22 september werden posters van ‘Grayscale' onder bezoekers verspreid.

Zomer: Linda Maria Birbeck De IKEA-slogan, ‘Thuis: de belangrijkste plek ter wereld’ lijkt uitgekozen te zijn voor de portretten van Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers (AMA’s) door Linda-Maria Birbeck. Het decor voor de foto’s zijn de showrooms van IKEA in Amsterdam Zuidoost. Birbeck koos voor IKEA omdat deze omgeving vanwege haar uniformiteit wereldwijd herkenbaar is en bekend staat als dé westerse vorm van interieurinrichting. De riante, boordevolle kamers staan

een presentatie van werk dat tijdens hun verblijf tot stand is gekomen. 9 juni

Boekpresentatie 'We All Laughed At Christopher Columbus' Na de tentoonstellingen in SMBA en Platform Garanti Contemporary Art Center (Istanbul) volgde het derde deel van het project ‘We All Laughed at Christopher Columbus’: een publicatie met dezelfde titel. Opnieuw reflecteerden kunstenaars, geselecteerd door curatoren Krist Gruijthuijsen en November Paynter, op historische voorvallen, dit keer echter in druk. Het boek werd door SMBA op 9 juni met prosecco gepresenteerd in het Turkse paviljoen op de biënnale van Venetië.

5 april, 10 en 17 mei

1 november

Mapping the City – videoprogramma, SMCS op 11

Ontvangst Stedelijk Museum Business Club Ter kennismaking kwamen de leden van de Stedelijk Museum Business Club en hun kersverse voorzitter Willem van der Schoot langs in SMBA. Eerst werd de tentoonstelling ‘Defacing’ bekeken in bijzijn van de kunstenaar, Gert Jan Kocken, waarna een aantal prominente galeries werd bezocht. Tot slot vond er een diner plaats in SMBA.

20 januari

In het kader van de tentoonstelling ‘Mapping the City’ in Stedelijk Museum CS organiseerde SMBA een programma van korte films en video’s ter vertoning in SMCS op 11. Centraal hierin stonden kunstenaars die de hedendaagse stedelijke conditie als thema gebruiken in hun film- en videowerk. Met video’s en films van: Marc Bijl, Matthew Buckingham, Aukje Dekker, Hala Elkoussy, Ed van der Elsken, Rodney Graham, Frank Hesse, Gabriel Lester, Cao Fei, Valérie Jouve, Volko Kamensky, Mark Leckey, Sarah Morris en Tintin Wulia.

Opening ‘Space To Keep Books of STKB (and magazines)’

9 mei

Evenementen

Tegelijk met de opening van de tentoonstelling ‘Capricious’ werd in de entreehal van SMBA een nieuwe leesruimte gepresenteerd. Deze permanente ‘Space To Keep Books of STKB (and magazines)’ is ontworpen en gerealiseerd door beeldend kunstenaar Joris Brouwers. Tijdens de opening verzorgde Voin de Voin een performance. 7, 21 februari

Lezingenavonden ‘Capricious’ In het kader van de groepstentoonstelling ‘Capricious – Jonge fotografen’ organiseerde SMBA twee avonden met lezingen. Tijdens de eerste avond gaf kunstenares Paulien Oltheten inzicht in haar werk en werkwijze en sprak kunstenaar/criticus Michael Gibbs over fotografische representaties van de stad van de negentiende tot de eenentwintigste eeuw. In de tweede lezingenavond presenteerde Semâ Bekirović haar fotoboek Koet. De presentatie werd ingeleid door Kees Moeliker, conservator van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam en voorafgegaan door een lezing van kunsthistorica Helen Westgeest.

Close Connections in SMBA en de Balie Tijdens Art Amsterdam vonden in de Balie in Amsterdam debatten en lezingen plaats over de verhouding tussen kunst en de markt. De sprekers waren internationale curatoren die in het kader van het programma Close Connections waren uitgenodigd. SMBA stelde voor deze gelegenheid een videoprogramma samen met o.a.: Tim Leijendekker, Guido van der Werve, Stefanos Tsivopoulos. Dit nevenprogramma van Art Amsterdam werd georganiseerd door Stiching IZA om meer samenwerking binnen de internationale kunstwereld te stimuleren. Eerder deze avond waren de curatoren uitgenodigd voor een diner in SMBA. 29 mei

Boekpresentatie ‘Militant Bourgeois’ Als slothoofdstuk van het project ‘Militant Bourgeois. An Existentialist Retreat’ van kunstenaar Chris Evans vond op 29 mei de presentatie plaats van de gelijknamige publicatie. Naast een gesprek tussen Evans en Jelle Bouwhuis, curator van SMBA, gaven deze avond ook een aantal kunstenaars die in de Retraite hebben verbleven,

3 november

Beeldendebat Tijdens de MuseumN8 vond in SMBA het ‘Beeldendebat’ plaats. Dit debat richtte zich op publiek gebruik van het beeld in relatie tot uiteenlopende maatschappelijke groeperingen zoals christenen, moslims en feministen. Centraal stond de vraag wat hedendaags iconoclasme betekent en vanuit welke (ideologische) achtergronden het kan ontstaan of zelfs aangemoedigd wordt. Het panel bestond uit: Afshin Ellian, Yves DeMaeseneer, Stine Jensen, Jaap Kooijman, Sven Lütticken en Peter Jan Margry. Debatleider: Pieter Hilhorst. 7 november

Boekpresentatie ‘Right About Now: Art & Theory since the 1990s’ Als slotstuk van de mede door SMBA georganiseerde lezingenreeks Right About Now: Art and Theory since the 1990s, die in 2006 plaatsvond, is de tekstbundel verschenen bij uitgeverij Valiz. In de bundel wordt door een internationaal gezelschap van gerenommeerde auteurs als Claire Bishop, Nicolas Bourriaud en Hal Foster, samen met nieuwkomers in het veld, een uitdagende poging gedaan de kunst en theorie van de afgelopen jaren samen te brengen. Ter gelegenheid van de presentatie gaf Paul Domela, artistiek leider van de Liverpool Biënnale, een lezing.

41

Garnett en Jan Verwoert. Uitgave i.s.m. Black Diamond Press, New York en IPS Birmingham. We All Laughed At Christopher Columbus Na de tentoonstellingen in SMBA en Platform Garanti Contemporary Art Center (Istanbul) volgde het derde deel van het project ‘We All Laughed at Christopher Columbus’: de publicatie. Met beeld- en/of essaybijdragen van: Mieke Bal, Matthew Buckingham, Jeremiah Day, Omer Fast, Leyla Gediz, Runo Lagomarsino, Deimantas Narkevicius en Florian Wüst. Samenstelling: Krist Gruijthuijsen. Ontwerp: Roosje Klap. Mogelijk gemaakt door: Platform Garanti Istanbul, Stedelijk Museum Bureau Amsterdam en de Mondriaan Stichting. Mede uitgegeven door Revolver, Frankfurt.

Publicaties SMBA

42

27 november

Mark Lewis in gesprek met Jelle Bouwhuis In het kader van 'Rosa Barba – They Shine' gaf de BritsCanadese filmmaker Mark Lewis een presentatie van zijn werk in SMBA. Lewis maakt filminstallaties en is redacteur van Afterall. Tijdens deze avond ging hij in gesprek met curator Jelle Bouwhuis. Daarbij vertoonde hij verschillende van zijn filmwerken. Ook zijn artikel Is Modernity our Antiquity?, dat een van de leidraden vormde voor Documenta 12, kwam daarbij aan de orde. Een overzicht van besprekingen van tentoonstelling en projecten in SMBA in de media is te vinden op de website www.smba.nl.

De ontwikkeling van het publicatieprogramma dat in 2006 door SMBA geïnitieerd werd, heeft in 2007 vruchten afgeworpen. De reeks telt momenteel vijf titels, waarvan vier uit 2007. In 2007 kon men voor het eerst, tegen betaling, vooraf intekenen op alle verwachte publicaties, en die vervolgens thuis ontvangen Semâ Bekirovic – Koet Koet is een fotoboek in het kader van de tentoonstelling ‘Capricious. Jonge Fotografen’. Bekirovic legde zich in haar foto’s toe op de confrontatie tussen natuur en cultuur, die zich het sterkst manifesteert in stedelijk gebied. Zij ‘voedde’ een meerkoetenpaar met onder meer opzichtige prullaria, stukjes celluloidfilm en uit (kunst)tijdschriften geknipte foto’s. De beesten verwerkten die spullen in hun nest. De uitgave is gerealiseerd i.s.m. Galerie Diane Stigter en Veenman Uitgevers. Militant Bourgeois. An Existentialist Retreat Deze publicatie is gerealiseerd n.a.v. de tentoonstelling in SMBA en het residentieproject in het havengebied Amsterdam Westpoort. Het boek bevat behalve teksten van Alex Farquharson, Robert Garnett en Nina Power, ook foto’s van de tentoonstelling in SMBA en van de retraite op locatie. Met bijdragen van Alex Farquharson, Robert

Right About Now: Art & Theory since the 1990s De essaybundel Right About Now: Art & Theory since the 1990s is verschenen naar aanleiding van de gelijknamige lezingenreeks die in 2006 plaatsvond. Aan de hand van de zes thema’s, waaronder The Body, Engagement en Curating, geeft de bundel een breed en actueel overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen, thema’s en ideeën in de beeldende kunst van de jaren negentig. De bundel bevat essays van: Jennifer Allen, Sophie Berrebi, Claire Bishop, Beatrice von Bismarck, Maaike Bleeker, Jeroen Boomgaard, Nicolas Bourriaud, Deborah Cherry, Hal Foster, Vít Havránek, Marc Spiegler, Olav Velthuis en Kitty Zijlmans. Redactie: Margriet Schavemaker en Mischa Rakier. Gerealiseerd i.s.m. Stedelijk Museum Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, W139, Stedelijk Museum Bureau Amsterdam en Valiz.

SMBA Nieuwsbrief In 2007 is bij elke tentoonstelling een gratis SMBA nieuwsbrief verschenen met daarin één of twee artikelen gerelateerd aan de expositie. Hiervoor werd vrijwel altijd een gastauteur benaderd. Iemand die het werk van de kunstenaar goed kent, of vanuit zijn of haar expertisegebied een beschouwing kon geven. Regelmatig wordt de Nieuwsbrief voorzien van een inleiding geschreven door Jelle Bouwhuis. De vormgeving werd verzorgd door ontwerpbureau Mevis & Van Deursen en de Nieuwsbrief werd gedrukt bij drukkerij Rob Stolk. Voor de zes nieuwsbrieven in 2007 hebben de volgende auteurs een bijdrage geleverd: Jelle Bouwhuis (nr. 96), Jeroen Boomgaard, Jelle Bouwhuis (nr. 97), Eva Fotiadi (nr. 98), Nathalie Zonnenberg (nr. 99), Sven Lütticken, Jelle Bouwhuis (nr. 100), Cecilia Alemani, Jelle Bouwhuis, Tessa Verheul (nr. 101)

43

3 Linda-Maria Birbeck, Cover 04, 2007, c-negative, i.k.v. BijlmAIR

Pantelis Makkas, Blinds, 2007, still video-installatie

de bijbehorende symbolische ceremoniële handelingen verricht aan de Paulus Potterstraat 13. 14, 15 april Museumweekend: Hoe kun je met een andere blik naar de stad kijken? Tijdens het Museumweekend 2007 met als thema De kunst van het waarnemen, organiseerde het Stedelijk Museum o.a. familierondleidingen door de tentoonstelling ‘Mapping the City’.

EVENEMENTEN

evenementen evenementen

3 juni Dream Amsterdam Opening Event. Op 3 juni ’s morgens rond een uur of 5 wordt door Spencer Tunick (VS, 1967) op een nog onbekende locatie in Amsterdam een kunstwerk gemaakt waarbij honderden naakte mensen door hem worden gefotografeerd. ’s Avonds organiseerde Dream Amsterdam in samen-werking met het Stedelijk Museum een exclusieve receptie die aan het Amsterdam Dream Night Event vooraf ging. Vanaf 21.00 uur werd er een groot feest gegeven in Club 11 waar ook de kunstenaar aanwezig was. 15 januari Nieuwjaarsreceptie voor personeel en genodigden. 21 februari Andy Warhol Fundraisingdinner in en in samenwerking van de supperclub, kunstveiling en diner ten behoeve van de tentoonstelling ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’. 22 februari Precies twintig jaar na zijn dood lanceert het Stedelijk Museum de Andy Warhol Club, tijdens een spetterend feest op club 11 in samenwerking met feestorganisator Meubelstukken. Als lid van de Club mocht je gratis en onbeperkt de Andy Warhol-tentoonstelling bezoeken en kreeg je bovendien kortingen op alle evenementen die georganiseerd werden voor de Club. 12 april De voorbereiding van de nieuwbouw van het Stedelijk Museum werd gemarkeerd door een zogeheten groundbreaking ceremony. Het Stedelijk Museum heeft samen met de gemeente Amsterdam en het Japanse bedrijf Teijin Twaron (één van de belangrijkste Founders van de nieuwe aanbouw)

12 september Tweede Andy Warhol Fundraisingdinner in de supperclub, kunstveiling ten behoeve van de Andy Warhol-tentoonstelling in het Stedelijk Museum. 6 oktober Het eerste officiële Andy Warhol Clubfeest in BG (begane grond van het Post CS-gebouw) in samenwerking met feestorganisator Meubelstukken. Meer feesten volgden op 1 december in de Westerunie en het afsluitende feest op 18 januari 2008 op dezelfde locatie.

25 juni Eerste Factory Night in de supperclub, als onderdeel van Andy Warhol Club activiteiten. De hele avond stond in het teken van kunst in al haar vormen, met een DJ, live muziek, films, video’s en interactieve kunstwerken in een kunstzinnige omgeving. Ook op 30 juli, 24 september, 27 augustus en 15 november zijn deze Factory Nights in de supperclub gehouden.

28 oktober Muziektheater à la Warhol, Het beste uit A naar de roman A van Andy Warhol. De voorstelling was een programma-onderdeel van de tentoonstelling ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’. Het stuk was te zien in de clubzaal van 11, op achtereenvolgens 28 oktober, 11 en 25 november en later in het Theater van ’t Woord in de OBA op 9 en 16 december.

22 augustus CAP in het Stedelijk, Cultureel Avond Programma van de Introductiedagen Eerstejaars Studenten, met o.a. Pecha Kucha, speeddating met kunstenaars, rondleidingen. Vervolg in Club 11 met o.a. Andy Warhol: The Factory, dj, vj, Kwasten met Gasten.

3 november MuseumN8, bijna alles stond in het teken van Andy Warhol met o.a. Andy’s 15 Minutes of Fame Gallery, debat De kunst van een ster worden, Cruel Bonsai Tour, Screentest yourself met casting goeroe Hans Kemna, Andy Candy: workshop taart maken met Abel, en een Warholiaans slotfeest.

25 augustus Uitmarkt 2007. Met gratis museumtoegang en een voorproefje op de Andy Warhol-tentoonstelling met o.a. fotograferen à la Warhol, kunst maken met David Bade, portret tekenen met Rosemin Hendriks.

14 november Feestelijke openstelling van het museumgebouw in verbouwing. De verbouwing van het Stedelijk Museum aan het Museumplein is in volle gang. Op 14 november hebben ongeveer driehonderd direct omwonenden, vrienden van het museum en andere betrokkenen de vorderingen met eigen ogen kunnen aanschouwen.

15 november Talks on Warhol in SMCS op 11, paneldiscussie waarin gastcurator Eva Meyer-Hermann, journalist Stephan Sanders en schrijver Karel Walsch, onder leiding van Robbert Roos, hoofdredacteur kunstbeeld, hun visie gaven op het raadsel Warhol. 19 december Andy Warhol Kunstquiz in W139, met gastheren Kuno Terwindt & Paul Roos. Een quiz met multiple choice vragen over Warhol en een speurtocht door de rosse buurt waarin je kennis getest werd door kunstenaar Eric von Robertson.

47

Eerste Hulp bij videokunst Tekst: Rixt Hulshoff Pol Tekstredactie: Marie Baarspul Ontwerp: Mannschaft Stedelijk Museum Amsterdam, 2007 Educatieve uitgave.

Willem de Rooij Marien Schouten Barbara Visser Marijke van Warmerdam Jaargang 20, nr. 2 april 2007 ISSN 0921-6189

Stad en Taal, ontmoet kunst Redactie: Arjan Reinders Tekst: Marlous van Gastel, Rixt Hulshoff Pol Fotografie: Koos van Breukel Ontwerp: Mannschaft Stedelijk Museum Amsterdam, 2007

Mapping the City Leontine Coelewij Interview Matthew Buckingham Suzanne Weaver

50 jaar bibliotheek Stedelijk Museum Redactie: Willem van Beek Tekst: Michiel Nijhoff Ontwerp: Herlof Schürmann Stedelijk Museum Amsterdam, 2007

publicaties

publicaties publicaties

Stad en Taal, ontmoet kunst Rixt Hulshoff Pol Expressie op papier Suzanna Héman

Stedelijk Museum Amsterdam: Jaarverslag 2006 ISBN 978-90-5006-173-5 Samenstelling, redactie en productie: Carolien de Bruijn, Arjan Reinders, Jet Vermaning Ontwerp: deeldrie ontwerpers, Wouter van Hilst, Daan Wormsbecher Engelse samenvatting. Andy Redactie: Arjan Reinders Ontwerp: Veronica Ditting Speciale editie van het Stedelijk Museum Bulletin, jrg. 20 nr. 5, okt. 2007, verschenen in krantvorm met 2 verschillende omslagen. Andy Warhol: a guide to 706 items in 2 hours 56 minutes Eindredactie: Eva Meyer-Hermann Ontwerp: chezweitz & roseapple ISBN 978-90-5662-602-2 Catalogus van de tentoonstelling. Uitgave van NAi Publishers, Stedelijk Museum Amsterdam en Moderna Museet Stockholm, 2007 Tekst in het Engels. Drawing Typologies – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen Cat.nr. 886 ISBN 978-90-5006-172-8 Redactie: Roel Arkesteijn, Marie Baarspul, Suzanna Héman, Sophie Tates Ontwerp: Luna Maurer Tekst: Roel Arkesteijn, Terry van Druten, Suzanna Héman, Saskia van Kampen, Arjan Reinders Stedelijk Museum Amsterdam, 2007 Nederlands/Engels

Stedelijk Museum Bulletin 2007 ISSN 0921-6189 Jaargang 20, 6 nummers, waarvan nummer 5 in krantvorm (zie ‘Andy’) Hoofdredactie en productie: Arjan Reinders Ontwerp: Klaartje van Eijk i.s.m. Mannschaft, Amsterdam Basisontwerp: Experimental Jetset, Amsterdam Right About Now, Art & Theory since the 1990s ISBN-13: 978-90-78088-17-2 Samenstelling en redactie: Margriet Schavemaker, Mischa Rakier Ontwerp: Esther Krop Valiz Publishers, 2007, i.s.m. Stedelijk Museum Amsterdam, Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, W139 Tentoonstellingsbrochures Bij de volgende tentoonstellingen werden gratis brochures (NL/ENG) uitgegeven: ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’, ‘Drawing Typologies – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen’, ‘Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’, ‘Mapping the City’, ‘Paul Chan – Lights and Drawings’, ‘The Present’

Interview Ryan Gander. The Last Work Martijn van Nieuwenhuyzen Enrico David. Portret van de kunstenaar als kippenmangong Dominic van den Boogerd Paul Chan. Lights and Drawings Martijn van Nieuwenhuyzen

Register Stedelijk Museum Amsterdam

Fischer/El Sani. The Rise Jelle Bouwhuis

Jaargang 20, nr 1 januari 2007 ISSN 0921-6189

Jaargang 20, nr. 3 juni 2007 ISSN 0921-6189

Onder de Oppervlakte, Aanwinsten 2005-2006 Gijs van Tuyl

The Present. Interview Gijs van Tuyl Arjan Reinders

Een keuze uit de collectie door Tino Sehgal Tom Morton Minimalisme. Vruchtbare grond? Janna Schoenberger Loïe Fuller. De duizeling van de ziel Cynthia Jordens Bijzonder Buffet van Michel de Klerk Frans van Burkom Mee met de tijd – Gemeentelijke Kunstaankopen Xandra de Jongh En waarom niet? Recensie aanwinstencatalogus Rudi Fuchs Din Pieters Favorieten uit de collectie Jeroen Kooijmans Michael Raedecker

Drawing Typologies Roel Arkesteijn Scènes. Collectiepresentatie (1) Ingeborg de Roode, Marjan Boot, Marten Jongema Het radicaal nieuwe in de beeldende kunst 1960-1975 en de Nederlandse musea Jan van Adrichem Interview Mario Garcia Torres Martijn van Nieuwenhuyzen Scènes en Sporen. Collectiepresentatie (2) Maarten Bertheux Pantelis Makkas. Daywatch/ Nightwatch Jelle Bouwhuis Bibliotheek 50 jaar. De periode Kloet Michiel Nijhoff

49

Sporen. Collectiepresentatie (3) Hripsimé Visser Jaargang 20, nr. 4 oktober 2007 ISSN 0921-6189 Heringa/Van Kalsbeek. Cruel Bonsai Marjan Boot Een Best Verzorgd Boek Marten Jongema Interview Melvin Moti. E.S.P. Martijn van Nieuwenhuyzen Gert Jan Kocken. Defacing Jelle Bouwhuis Legaat Chris Steenbergen Redactie Jaargang 20, nr. 5, ‘ANDY’, speciale editie ter gelegenheid van ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ oktober 2007 ISSN 0921-6189 Other Voices, Other Rooms Eva Meyer-Hermann De geboorte van ‘Andy’ Hans den Hartog Jager 50

Late afternoon at Andy Warhol Enterprises Rob Malasch

Jaargang 20, nr. 6 december 2007 ISSN 0921-6189

De wereld door Warhols ogen Geralyn Huxley

Eyes Wide Open Marie-José Raven

Smalltalk met Ron Galella Arjan Reinders

Toeval gezocht Rixt Hulshoff Pol

Kunstenaars over Warhol Arjan Reinders geïnterviewde kunstenaars: Jeff Koons Willem Oorebeek Job Koelewijn Patricia Steur Joep van Lieshout Lawrence Weiner Sylvia Kristel Aziz Barbara Visser Anthon Beeke

Iemand moet het doen. TMCity Richard Niessen Marten Jongema Interview Josef Strau Martijn van Nieuwenhuyzen Sandberg. Ontwerpen op zakformaat Carolien Glazenburg, Terry van Druten Rosa Barba. They Shine Jelle Bouwhuis Tweemaal Ensor Xavier Tricot The Vincent Award 2008. Genomineerden bekend Redactie BijlmAIR. Linda-Maria Birbeck Redactie

3 Omslag (detail) Andy Warhol: a guide to 706 items in 2 hours 56 minutes

HET NIEUWE MUSEUM EN DEPOTGEBOUW

HET NIEUWE MUSEUM EN DEPOTGEBOUW HET NIEUWE MUSEUM EN DEPOTGEBOUW

de horecavoorzieningen in het nieuwe museum te gaan exploiteren. Het ontwerpbureau Concern van Gilian Schrofer is geselecteerd om het interieur van de horeca te ontwerpen, uiteraard in goed overleg met Benthem Crouwel, de architecten van het nieuwe museum. De opening van het nieuwe Stedelijk Museum voor publiek zal december 2009 plaatsvinden.

Museumgebouw

Depotgebouw

In 2007 zijn alle benodigde vergunningen voor realisatie van de renovatie en nieuwbouw verleend. De gemeente op haar beurt heeft daarop de opdracht verleend aan de aannemers die het gebouw en de installaties zullen realiseren. De noodzakelijke sloopwerkzaamheden waren toen al klaar. Op 12 april werd middels een groundbreaking ceremony op rituele wijze het startsein gegeven voor de bouw.

In het najaar van 2007 werd de realisatieovereenkomst voor het nieuwe depotgebouw van het museum (in Amsterdam-Westpoort) gesloten tussen de Gemeente Amsterdam (opdrachtgever en eigenaar) en bouwbedrijf Nemaco, die het project turn key zal opleveren. Ook het ontwerp voor het gebouw, door Dedato Architecten, werd definitief. Het gebouw zal goed geklimatiseerde en beveiligde depotruimten bevatten voor de verschillende categorieën kunst, naast een aantal ateliers ten behoeve van restauratie en conservering, werkplaatsen en een studiezaal.

De proefkamer in de oudbouw, aan de zuidoostelijke hoek op de eerste verdieping, die gebruikt werd om de mogelijkheden te onderzoeken van de toekomstige afwerking van de zalen, is door velen – pers, personeel en omwonenden – bezocht en door deskundigen becommentarieerd. Dat heeft geleid tot een verbeterd ontwerp. De bouwwerkzaamheden aan de oudbouw zijn in het voorjaar gestart en iets later, in de zomer, zijn ook de werkzaamheden aan de nieuwbouw begonnen. De damwanden ten behoeve van de kelderconstructie onder het nieuwbouwdeel en de funderingspalen zijn inmiddels aangebracht, met veel aandacht om schade aan belendingen te vermijden. In 2007 is verder met de firma Compass een intentieovereenkomst gesloten om, samen met het Stedelijk,

De bouw start voorjaar 2008. Het depot zal naar verwachting voorjaar 2009 in gebruik worden genomen. Dan zal de collectie van het museum, nu nog verspreid over drie locaties, voor het eerst in één gebouw ondergebracht kunnen worden.

53

aan het Museumplein in december 2009. Onder meer zullen dan, ter verdieping van de kennis over de collectie van het Stedelijk, vierhonderd topstukken uit de collectie te bekijken zijn via de website, voorzien van inhoudelijke achtergrondinfomatie (het zogenoemde ‘web-project’).

collecties en presentaties

collecties en presentaties collecties en presentaties

Tot slot is veel tijd en aandacht besteed aan de (ver)bouw aan het Museumplein en de bouw van een nieuw depot. De fysieke bouw van het depot moet nog starten, maar het formele startsein is gegeven. Aan beide gebouwen wordt actief en betrokken gewerkt door een grote groep medewerkers die hun kennis en expertise aanwenden om de gebouwen zo goed mogelijk toe te rusten conform de huidige museale standaards.

Inleiding

Collecties

Het jaar 2007 stond voor de sector Collecties en Presentaties, hoewel het nog ver weg lijkt, grotendeels in het teken van de heropening van het Stedelijk Museum in 2009. Binnen de veelheid en diversiteit aan activiteiten zijn drie hoofdlijnen te onderscheiden.

De afdeling Collecties heeft een breed takenpakket en is verantwoordelijk voor fysiek en administratief beheer, registratie en wetenschappelijke ontsluiting van de collecties. Voor de afdeling stond 2007 in het teken van de verdere doorvoering van een aantal projecten die bij de heropening van het museum in 2009 min of meer afgerond dan wel standaard praktijk moeten zijn. De opzet om alle collectieregistratie niet meer disciplinegebonden, maar centraal bij één afdeling onder te brengen – een maatregel uit 2006 – is verder doorgevoerd. Ook de samenwerking tussen Documentatie en Onderzoek en Bibliotheek is – via het Adlib-systeem – verder ontwikkeld.

Allereerst en het meest zichtbaar voor het publiek: een actief en gevarieerd tentoonstellingsprogramma in Stedelijk Museum CS, met hoogtepunten zoals ‘Mapping the City’, maar ook de eerste Europese museale tentoonstelling van Paul Chan, een bijzondere tentoonstelling met voorstellen tot gemeenteaankopen, ‘Drawing Typologies’, deze keer gewijd aan de discipline tekenen in de breedste vorm, en als klap op de vuurpijl de tentoonstelling ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’, waarmee het jaar succesvol werd afgesloten. Tegelijkertijd werd achter de schermen door een groot aantal medewerkers hard gewerkt om de omvangrijke kunstcollectie van het museum optimaal te registreren, fotograferen, conserveren, restaureren en wetenschappelijk te ontsluiten. Ook is met veel inzet gewerkt aan de verdere registratie en ontsluiting van de bibliotheekcollectie. Dit alles gericht op de heropening

55

In 2007 publiceerde het hoofd D&O, Jan van Adrichem, daartoe mede in staat gesteld door de Mondriaan Stichting, de belangrijkste bevindingen van zijn onderzoek naar de neo-avant-garde en de Nederlandse musea. Het is de bedoeling hiervan later een publicatie in meer uitgebreide vorm te realiseren. Ook werd gewerkt aan de verslaglegging van het onderzoek naar de fotografiecollectie van het Stedelijk Museum – een onderzoek dat deels gefinancierd wordt door de Mondriaan Stichting en het VSBfonds. Eerder ontwikkelde het museum samen met de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis een tweetal stimuleringsbeurzen voor jonge kunsthistorisch onderzoekers, die daarmee in staat gesteld werden studie te doen naar hoofdwerken in de collectie en de resultaten daarvan te publiceren. Tot publicaties kwam het in 2007 niet. De regeling wordt gecontinueerd.

56

Collectieregistratie (CR) Per 1 juli 2007 werd een mijlpaal bereikt: de registratie in Adlib van alle objecten die het museum beheert, werd voltooid. Vanaf dat moment waren dus alle kunstvoorwerpen op basisniveau beschreven. Op het gebied van onder meer kwaliteitsverbetering en verdieping valt voor de afdeling CR echter nog genoeg werk te verrichten. De collectie van het Stedelijk Museum telde op 31 december 2007 86.245 records. In 2007 waren er 364 nieuwe aanwinsten (zie de complete lijst vanaf pagina 58). Ook de bibliotheekcollectie werd in 2007 volledig beschikbaar in Adlib, door het inlezen van 110.000 titels van tentoonstellingscatalogi van vóór 1990. De totale bibliotheekcollectie telt nu 170.000 titels. Een gedeelte daarvan (60.000 titels) is geheel ingevoerd. De rest moet nog voorzien worden van ingangen op onder meer kunstenaars en trefwoorden. De bibliotheekcatalogus is online raadpleegbaar op de website van het Stedelijk Museum, maar ook via samenwerkingsverbanden als Adamnet (Digitale Bibliotheek Amsterdam) en www.fotografiebibliotheek.nl (waarin Foam, het Nederlands Fotoinstituut, het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum deelnemen. Deze laatste twee voorzover het hun deelcollecties fotografie betreft).

Documentatie en Onderzoek (D&O) In het kader van de Archiefwet is het museum – als voormalige gemeentelijke instelling – verplicht op termijn het archief over te dragen. In 2007 is opnieuw flinke voortgang geboekt met ordening van het materiaal en de samenstelling van een archiefinventarislijst. De handleiding Adlib Collectie, die voor het eerst een uniforme, geautomatiseerde registratiegraad van alle objecten in de collectie mogelijk maakt, is in 2007 op objectniveau vrijwel voltooid. Verder werkte D&O met CR aan een handleiding Intakeprocedure. Als deze is voltooid zal ook een titelkaartjessystematiek en het collectiecatalogusformat voor Adlib Collectie worden omschreven en ingevoerd. Deze standaarden zijn een grote stap voorwaarts in het geautomatiseerd administratief collectiebeheer. Naast het web-project, waarbij D&O betrokken is, boekten ook de in 2006 in gang gezette projecten ter vervaardiging van een gids met tweehonderd hoogtepunten en de publicatie Review: Perspectives on the Collection of the Stedelijk Museum – die bij de heropening van het museum gereed moeten zijn – belangrijke voortgang.

Vanuit zijn functie nam bibliothecaris Michiel Nijhoff voorjaar 2007 deel aan het jaarlijkse Art Libraries Society North America-congres in Atlanta, VS, als panellid en Europese vertegenwoordiger in het International Relations Committee. In het op dit congres gepresenteerde standaardwerk Art Museum Libraries werd de bibliotheek van het Stedelijk Museum gepresenteerd als één van slechts drie Europese kunstbibliotheken die als exemplarisch worden aangemerkt.

Tot slot was D&O samen met het kunsthistorisch tijdschrift JongHolland en de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis betrokken bij de organisatie van het drukbezochte symposium Theoretisch Holland. Reflectie op 30 jaar theorie in de Nederlandse kunstgeschiedenis dat 2 februari plaatsvond in op 11 in het Post CS-gebouw.

Eind 2007 werd een tweedaags bezoek gebracht aan een aantal grote Franse kunstbibliotheken ter voorbereiding op een werkbezoek in april 2008 van een groep Nederlandse en Vlaamse bibliothecarissen naar Parijs. De bibliothecaris was initiator, co-auteur en redacteur van de in december gepresenteerde bundel Kunstbibliotheken in Nederland: tien korte schetsen, een uitgave naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van het Overleg Kunst(historische) Bibliotheken Nederland.

Bibliotheek

Fotoafdeling

Het aantal externe bezoekers van de leeszaal bedroeg dit jaar 420, waaronder een aantal belangrijke onderzoekers uit het buitenland. Intern werd de bibliotheek zoals altijd intensief gebruikt. Alle e-mails naar [email protected] worden door de bibliotheek beantwoord dan wel binnen het bedrijf gedistribueerd. In 2007 werden per e-mail op die manier ruim 2.500 vragen beantwoord.

De inkomsten verkregen via de verkoop van reproducties en reprorechten waren in 2007 31.000 euro. Daarbij kwam nog de waarde in natura van de ongeveer honderd boeken die als bewijsexemplaar werden toegezonden. In totaal werden 81.230 afbeeldingen nieuw gekoppeld aan beschrijvingen van objecten in Adlib Collecties. Daarmee is het aantal beschrijvingen dat voorzien is van een afbeelding gestegen tot 85 %.

In mei bestond de bibliotheek officieel vijftig gelegenheid daarvan verscheen een boekje geschiedenis en werd een speciale, twee dagen openbare verkoop van doubletten gehouden in Museum CS.

jaar. Ter over de durende, Stedelijk

In 2007 werd onder meer gewerkt aan het bijwerken van gegevens betreffende de 110.000 ingelezen catalogustitels. Daarvan zijn er nu naar schatting 6.000 verwerkt. Ook werd begonnen aan het inwerken, opschonen en opnieuw ordenen van de documentatiemappen rond kunstenaars en solotentoonstellingen van het museum, en eveneens aan het schonen, bijwerken en catalogiseren van de eigen producties. Beide projecten zijn van groot belang bij het in bedrijf stellen van het nieuwe kenniscentrum in het nieuwe Stedelijk.

57

Price, Kenneth Texas Turtle Cup 1971 Centraal Museum (Utrecht) Heringa/Van Kalsbeek Zonder titel 2006 Heringa/ Van Kalsbeek (Amsterdam) Horn, Rebecca Thermomètre d’amour 1985 Centraal Museum (Utrecht) Segal, George Girl on a Chair 1970 Centraal Museum (Utrecht) Balth, Carel Untitled (to Malevich) 1985 Centraal Museum (Utrecht) Diepraam, Willem Tapijtfabriek Veneta te Hilversum 1974 Centraal Museum (Utrecht) Owens, Bill Suburbia 1972 James Cohan Gallery (New York) Winogrand, Garry Women are beautiful 1981 Van Ham (Keulen)

Andriesse, Erik Papaver 1991 BnM (Nijmegen) Beuys, Joseph Elch in der Strömung 1985 Centraal Museum (Utrecht)

Rothenberg, Susan Boy / Girl 1983-1984 Centraal Museum (Utrecht)

Sottsass, Ettore [ont] Nebulosa [vaas] 2000 Haute Définition, Galerie (Parijs) Venini [uit]

Beuys, Joseph Sonnenschlitten 1984 Centraal Museum (Utrecht)

Rothenberg, Susan Boy / Girl 1983-1984 Centraal Museum (Utrecht)

Speckner, Bettina [ont en uit] [broche] 2006 Galerie Ra (Amsterdam)

Beuys, Joseph Hirsch auf Urschlitten 1985 Centraal Museum (Utrecht)

Schnabel, Julian Mother 713/9 1983-1985 Centraal Museum (Utrecht)

Hara, Fumitake, Tsuchida, Mino e.a. [ont], Yoshikin [pro] Global [keukengerei] 1982-2007 The Old Man (Amsterdam)

Beuys, Joseph Hirschgalvanismus 1985 Centraal Museum (Utrecht)

Andriesse, Erik Fast Forward : monoprints en grafiek van Erik Andriesse 2007 BnM (Nijmegen)

Beuys, Joseph Hirsch mit Hut 1984 Centraal Museum (Utrecht)

Cage, John Ryoku I 1985 Centraal Museum (Utrecht) Cage, John Ryoku II 1985 Centraal Museum (Utrecht)

Colburn, Martha Destiny Manifesto 2007 Galerie Diana Stigter (Amsterdam) 58

Aankopen (MS = met subsidie van de Mondriaan Stichting) Beekman, Tjebbe Bonus-Malus 2006 Galerie Diana Stigter (Amsterdam) Lankveld, Rezi van Kiss 2006 Galerie Diana Stigter (Amsterdam) Lieshout, Erik van Untitled 2007 Galerie Bob van Orsouw (Zürich) Sterren, Gé-Karel van der Zonder titel 2007 Galerie Fons Welters (Amsterdam) MS Atelier van Lieshout Female Slave University 2006 Gió Marconi (Milaan) MS Boetti, Alighiero Iter-vallo 1986 [replica] Centraal Museum (Utrecht) Genzken, Isa Papst 2006 Neugerriemschneider (Berlijn) Harrison, Rachel Amerigo Vespucci 2006 Greene Naftali Gallery (New York)

Moti, Melvin The Black Room 2005 Moti, Melvin (Rotterdam) Maljkovic, David Scene for New Heritage 3 2006-2007 Annet Gelink Gallery (Amsterdam) MS Boetti, Alighiero Works 1986 Centraal Museum (Utrecht)

Barry, Robert Art lovers 2006 MFC-Michèle Didier (Brussel)

Hodgkin, Howard Monsoon 1987 Centraal Museum (Utrecht)

Knorr, Daniel Carte de artist 2007 Walther König (Keulen)

Superstudio [ont], Poltronova [pro] Passiflora [twee tafellampen] 1966 [ontwerp] Quittenbaum Kunstauktionen (München)

Hoytema, Theo van Twee zilverreigers (uit de serie Dierstudies) 1898 Centraal Museum (Utrecht)

Perjovschi, Dan Non-stop 1991-2006: 22 magazine / revista 22 Bucharest 2007 Onestar press (Parijs)

Cassandre, A.M. [ont] A 2 doigts de la mort... ca. 1932 Van Sabben Poster Auctions (Hoorn)

Hoytema, Theo van Bermbloemen met insekten (proef voor een kalenderblad) 1910 Centraal Museum (Utrecht)

Rauch, Neo Der Mittler 2006 Kleinheinrich (Münster) Tedja, Michael Michael Tedja, deel 1 t/m 6 2007 Tedja, Michael (Amsterdam)

Boetti, Alighiero September 1986 Centraal Museum (Utrecht) Dumas, Marlene Young Men 2002-2005 Galerie Paul Andriesse (Amsterdam)

Hoytema, Theo van Distels (proef voor een kalenderblad) 1910 Centraal Museum (Utrecht)

Eeden, Marcel van Flags 2003-2007 Galerie Bob van Orsouw (Zürich)

Hoytema, Theo van Takken met bladeren van een heester of een boom (proef voor een kalenderblad) 1910 Centraal Museum (Utrecht)

Britton, Helen [ont en uit] Brownroom [broche] 2007 Galerie Louise Smit (Amsterdam)

Meese, Jonathan Große Philosophen 2006 Grimm Fine Art (Amsterdam)

Dam, Wouter [plastiek] 2007 Galerie Carla Koch (Amsterdam)

Meese, Jonathan Große Frauen 2007 Grimm Fine Art (Amsterdam)

Eichenberg, Iris [ont en uit] Chatelaine ‘2007.00.09’ [halssieraad] 2007 Galerie Louise Smit (Amsterdam)

Lüpertz, Markus Tulpen 1977 Centraal Museum (Utrecht) Lüpertz, Markus Tulpen 1977 Centraal Museum (Utrecht) Sandback, Fred Untitled 1985 Centraal Museum (Utrecht)

Onbekend [ont], Auping [pro] (model no. 5031) [fauteuil] ca. 1930 Schönfeld, mevrouw W.H. (Amsterdam)

Dongen, Kees van Le Parc [ca.] 1950 Centraal Museum (Utrecht)

Hoytema, Theo van Takken met katjes (proef voor een kalenderblad) 1910 Centraal Museum (Utrecht)

Knoebel, Imi Die Entscheidung 1980-1982 Centraal Museum (Utrecht)

Ive, Jonathan & Apple design team [ont], Apple [pro] [oortelefoontje voor iPod] 2001 iCentre CS (Amsterdam)

Doesburg, Theo van De Stijl : maandblad voor de beeldende vakken. Jrg.1.nr.1-3 1917-1918 André Swertz (Utrecht)

Chan, Paul 6th Light 2007 Greene Naftali Gallery (New York) MS

Price, Kenneth Chairs 1971 Centraal Museum (Utrecht)

Slee, Richard [ont en uit] z.t. [drie plastieken] 2007 Barrett Marsden Gallery (London) MS

Price, Kenneth Coffeeshop at the Chicago Art Institute 1971 Centraal Museum (Utrecht)

Tuerlinckx, Joëlle Study Book 2007 Stella Lohaus Gallery (Antwerpen) Bonin, Cosima von When Ardour is Replaced by Ennui [wandkleed] 2006 Friedrich Petzel Gallery (New York)

Haenen, Babs [ont en uit] Kennst du das Land, wo die Zitronen blühn [vaas] 2007 Haenen, Babs (Amsterdam)

Cassandre, A.M. [ont] Galeries Lafayette exposition générale 1928 Van Sabben Poster Auctions (Hoorn) Hoytema, Theo van [ont, ill], Hoytema, Tine van [aut] Uilengeluk. Tekst van Tine. Geteekend op steen door Th. van Hoytema 1895 Centraal Museum (Utrecht) Amsterdamsche Boek- en Steendrukkerij v/h Ellerman, Harms & Co [dru], C.M. van Gogh [uit] Kostarev, N. [ont] Zelion’i glazok 1958 Bubb Kuyper bv (Haarlem) Lebedev, Vladimir Vasilievich [ont, ill] Bagazh 1934 Bubb Kuyper bv (Haarlem) Moholy-Nagy, László [ont] 14 Bauhausbücher 1927 Bubb Kuyper bv (Haarlem)

Gemeentelijke kunstaankopen Aladogan, Eylem H x W x D: HighWayDeserter 2007 Aladogan, Eylem (Amsterdam) Aji, V.N. Untitled [z.j.] Aji, V.N. (Rotterdam) Bennett, Justin Skyline 2007 Bennett, Justin (Den Haag) Bennett, Justin Kazakhstan 2006 Bennett, Justin (Den Haag) Eeden, Marcel van Oswald’s Dream 2007 Galerie Zink (München) Schleiffert, Charlotte Tibetan Girl 2007 Galerie Akinci (Amsterdam) Schleiffert, Charlotte In grote delen van de wereld blijft het licht uit 2005 Galerie Akinci (Amsterdam) Stokker, Lily van der Food + cookies (design for wallpainting + boxes) 2005 Stokker, Lily van der (Amsterdam) Stokker, Lily van der How sad for you! (sketch for wall painting) 2006 Stokker, Lily van der (Amsterdam)

Stokker, Lily van der Now dankjewel zeg 2005 Stokker, Lily van der (Amsterdam)

Legaat Steenbergen, Chris [broche] 1957 Legaat Chris Steenbergen

Stokker, Lily van der Het is nu 8.15 u en het is dinsdag 2005 Stokker, Lily van der (Amsterdam)

Steenbergen, Chris [ring] 1974 Legaat Chris Steenbergen

Zyl, Ina van Tros Tone 2007 Galerie Onrust (Amsterdam)

Steenbergen, Chris [armband] ca. 1978 Legaat Chris Steenbergen

Zyl, Ina van Selfportret 2007 Galerie Onrust (Amsterdam)

Steenbergen, Chris [armband] 1970 Legaat Chris Steenbergen

Zyl, Ina van Diervel Skoene 2007 Galerie Onrust (Amsterdam)

Steenbergen, Chris [collier] 1996 Legaat Chris Steenbergen

Zyl, Ina van Pramberg - the drawing 2004 Galerie Onrust (Amsterdam)

59

Dibbets, Jan Gellographic 1973 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Heringa/Van Kalsbeek Controlled accidents 2007 Heringa/Van Kalsbeek (Amsterdam)

Dibbets, Jan Structure studies 1973-1974 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Kraan, Helena van der Liggend naakt 1985 Kraan, Helena van der (Rotterdam) Kraan, Helena van der Champagneglazen 1988 Kraan, Helena van der (Rotterdam)

Fotografie

Schilderkunst

Breukel, Koos Marcel Wanders 2007 Breukel, Koos (Amsterdam)

Banach, Joan Playing Dead 1999 Karel Appel Stichting (Amsterdam) Banach, Joan Invalid 1999 Karel Appel Stichting (Amsterdam) Banach, Joan Experiment on a Bird 2000 Karel Appel Stichting (Amsterdam) Dumas, Marlene The Neighbour 2005 Dumas, Marlene en Galerie Paul Andriesse (Amsterdam)

Breukel, Koos Lou Reed 2007 Breukel, Koos (Amsterdam) Diederix, Elspeth Cloud 2003 Leeuwen, E.F. van (Amsterdam)

Rees, Jan Theun van SM 06-10-23 02 (trap met net) 2006 ProjectManagement Bureau (Amsterdam) Rees, Jan Theun van SM 06-10-20 02 (zalen, doorzicht van hoek tot hoek) 2006 ProjectManagement Bureau (Amsterdam)

Dijkstra, Rineke Tia, June 23/ November 14 1994 Dijkstra, Rineke (Amsterdam)

Rees, Jan Theun van SM 06-10-06 01 (vloerdelen, vertikaal) 2006 ProjectManagement Bureau (Amsterdam)

Dijkstra, Rineke Almerisa, Leidschendam, The Netherlands, March 19 2000 Dijkstra, Rineke (Amsterdam)

Rees, Jan Theun van SM 06-10-05 01 (nieuwe vleugel, zaal met water) 2006 ProjectManagement Bureau (Amsterdam)

Dijkstra, Rineke Almerisa, Leidschendam, The Netherlands, March 29 2005 Dijkstra, Rineke (Amsterdam) Fieret, Gerard Le monde entier 1979 Martens, Ton (Den Haag) Kraan, Helena van der Selene van Vliet 2004 Kraan, Helena van der (Rotterdam)

Rees, Jan Theun van SM 06-10-05 02 (nieuwe vleugel ontkoppeld, directiekamer) 2006 ProjectManagement Bureau (Amsterdam) Rees, Jan Theun van SM 06-12-07 07 (zolder met doorkijk) 2006 ProjectManagement Bureau (Amsterdam)

Hicks, Sheila Weaving as metaphor 2006 Hicks, Sheila (Parijs)

Dibbets, Jan Color studies 1975 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Kopelman, Irene Territories 2006 Rijksakademie van Beeldende Kunsten (Amsterdam)

Dibbets, Jan Structure panorama’s 1977-1991 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Windows 1987-1995 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Henneman, Jeroen Duizend en een Henneman, Jeroen (Amsterdam)

Levine, Stephen Notes from the genetic journal 1969 Sottsass, Ettore (Milaan)

Henneman, Jeroen Losse tekeningen Henneman, Jeroen (Amsterdam)

Monk, Jonathan None of the buildings on the Sunset Strip 2002 Nieuwenhuyzen, Martijn van (Amsterdam)

Dibbets, Jan 0º -135º 1972 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Horst, Loes van der Tekeningen en werkschetsen gerelateerd aan ‘Irritante rechthoek’, 1985 Horst, Loes van der

Contactarchief Dibbets

Tekeningen

Prenten

Kunstenaarsboeken

Dibbets, Jan Perspective corrections 1967-1970 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Henneman, Jeroen Vouwen Henneman, Jeroen (Amsterdam)

Fairhurst, Angus, Havekost, Eberhard. Meese, Jonathan. Morris, Sarah. Raedecker, Michael. Richter, Daniel. Sasnal, Wilhelm. Skreber, Dirk. Tobias, Uwe & Gert. Tuymans, Luc Stedelijk Museum Portfolio 2007 Grimm Fine Art (Amsterdam)

Bekirovic, Semâ Koet 2007 Stedelijk Museum Bureau Amsterdam (Amsterdam)

Reed, Lou Lou Reed’s New York 2006 Reed, Lou (New York)

Beltran, Erick Ergo sum 2007 Beltran, Erick (Amsterdam)

Sottsass, Ettore Super Cahier 1966 Sottsass, Ettore (Milaan)

Chan, Paul The people’s guide to the Republican National Convention 2004 Nieuwenhuyzen, Martijn van (Amsterdam)

Sottsass, Ettore Auguri per sempre 1963 Sottsass, Ettore (Milaan)

Rees, Jan Theun van SM 06-10-27 01 (nachtelijk venster met bekertje) 2006 ProjectManagement Bureau (Amsterdam)

Schenkingen

Dibbets, Jan Reflection studies 1974 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Dibbets, Jan Saenredam 1976-1987 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Kraan, Helena van der Ada de Jong-Verschoor (1945) Jolanda van Vliet-de Jong (1963) Selene van Vliet (1996) 1996 Kraan, Helena van der (Rotterdam)

60

Dibbets, Jan Water structures 1973-1975 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Hesse, Frank <> Strahlen: avec de notes complémentaires et une instruction pour la confection des écrans phosphorescents 2006 Hesse, Frank

Dibbets, Jan The shortest day at Konrad Fisher’s gallery 1970 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Venetian blind 1970 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Numbers on wall 1970 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Shutterspeed pieces 1971 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Daylight, flashlight, outside light, inside light 1971 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Landscape panorama’s 1971-1977 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Architecture panorama’s 1971-1993 Dibbets, Jan (Amsterdam) Dibbets, Jan Horizon studies 1973 Dibbets, Jan (Amsterdam)

Henneman, Jeroen Vouwen (rond) Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen Parlementsgebouw Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen Seconds Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen Chemie Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen De ivoren toren Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen Het dagelijks leven Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen Een beeld voor Aelbert Cuyp Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen Tunnel Henneman, Jeroen (Amsterdam) Henneman, Jeroen Dageraad Henneman, Jeroen (Amsterdam)

Gilbert & George Planed 2007 Gilbert & George (Londen)

Nara, Yoshitomo This is a time of... S.M.L.: Yoshitomo Nara + 'graf' 2004 Glazenburg, Carolien (Bloemendaal)

Cillari, Sonia Emotional skin: performance, space, expression 2006 Rijksakademie van Beeldende Kunsten (Amsterdam) Eijkelboom, Hans Fotonotities 21 2007 Eijkelboom, Hans (Amsterdam) Evans, Chris Militant bourgeois: an existentialist retreat 2006 Stedelijk Museum Bureau Amsterdam (Amsterdam) Feldmann, Hans-Peter Buch #9 2007 Schube, Inka (Hannover) Grubanov, Ivan Ivan Grubanov 2006 Rijksakademie van Beeldende Kunsten (Amsterdam)

Reed, Lou Emotion in action 2003 Reed, Lou (New York)

Sottsass, Ettore Reverie smoking grass... 1968 Sottsass, Ettore (Milaan) Sottsass, Ettore Mobili disegnati da Ettore Sottsass 1965 1965 Sottsass, Ettore (Milaan) Strau, Josef The Nazis of Suburbia: Einleitung 2006 Strau, Josef (Berlijn) Strau, Josef Z.t. [z.j.] Strau, Josef (Berlijn) Strau, Josef White Nights: haefte 5 2003 Strau, Josef (Berlijn) Tedja, Michael De Aquaholist: gedichten en prozagedichten 2005 Tedja, Michael (Amsterdam)

61

Cobbenhagen en Hendriksen [ont] Jan van Eyck Academie [uit] Application guide 2006 Jan van Eyck Academie (Maastricht) Loewy, Raymond [ont] Gestetner Co. [pro] [stencilmachine] 1929 Kras, Reyer (Amsterdam) Moritz, Ulf [ont] Marburg Wallcoverings [pro] Ulf Moritz - Pearl [twee behangsels] 2007 Nederlands Textielmuseum (Tilburg) Moritz, Ulf [ont] Marburg Wallcoverings [pro] Ulf Moritz Scala [behangsel] 2005 Nederlands Textielmuseum (Tilburg) Sottsass, Ettore [ont, toegeschreven] Memphis [pro] [stropdas] 1981-1985 Dosi Delfini, L.A. (Amsterdam)

Tedja, Michael A.U.T.O.B.I.O.G.R.A.F.I.E.: Aantekeningen Uit Tedja’s Onderbewuste Bibliotheek In Oorspronkelijke Grootse Retoriek Als Fallectomie In Erotiek 2003 Tedja, Michael (Amsterdam)

Studio Job [ont] Nederlands Textielmuseum [pro] Insects pattern [theedoek] 2004 [ontwerp] 2005 [productie] Studio Job (Antwerpen)

Tuymans, Luc Dusk 2006 Tuymans, Luc (Antwerpen)

Thun, Matteo [ont, toegeschreven] Memphis [pro] [stropdas] ca. 1982 Dosi Delfini, L.A. (Amsterdam)

Wolf, Lam de Sinnerokken 2007 Wolf, Lam de (Amstelveen)

62

Toegepaste Kunst

Industriële Vormgeving

Grafische Vormgeving

Heringa/Van Kalsbeek [kun en uit] Zonder titel [plastiek] 2006 Heringa/ Van Kalsbeek (Amsterdam)

Arad, Ron [ont] Kartell [pro] FPE [twee stapelstoelen, eerste serie voor Adidas Sports Café] 1996 Mourmans, Ernest (Lanaken (B))

Beeke, Studio Anthon [ont] Veenman Drukkers [dru] KröllerMüller Museum [uit] KröllerMüller Museum jaarverslag 2006 2007 [schenker onbekend]

Christensen, Georg [ont] Mondaine [pro] Pictowatch [horloge] 1984 Motay, K.P. & R.F. Jansen (Amersfoort) Ive, Jonathan & Apple design team [ont] Apple [pro] iMac G3 [computer] 1998 Meerburg, Jeanine (Amsterdam) Ive, Jonathan & Apple design team [ont] Apple [pro] iPod [muziekspeler] 2001 Hulshoff Pol, Rixt (Amsterdam) Ive, Jonathan & Apple design team [ont] Apple [pro] iBook G3/300 [laptop] 1999 Meerburg, Daan (Amsterdam) Jensen, Jacob [ont] Bang & Olufsen [pro] Beowatch [horloge] ca. 1990 [ont] Motay, K.P. & R.F. Jansen (Amersfoort)

Boom, Irma [ont] Haller, Sonja [ont] Medialis [dru] Ernst Wasmuth Verlag [uit] Hans van Heeswijk Architectuur 1995-2005 2006 Heeswijk architecten, Hans van (Amsterdam) Bruna, Dick [ont] Bruna & Zoon, A.W. [uit] Christian Dior, De mode en ik 1958 Keers, Ruud (Gorssel) Bruna, Dick [ont] Bruna & Zoon, A.W. [uit] Dr. Emil A. Gutheil, De betekenis van onze dromen 1960 Keers, Ruud (Gorssel) Bruna, Dick [ont] Bruna & Zoon, A.W. [uit] Georges Simenon, De merel in de tuin 1960 Keers, Ruud (Gorssel) Bruna, Dick [ont] Bruna & Zoon, A.W. [uit] Sas Bunge, Noten lezen 1964 Keers, Ruud (Gorssel)

Apeloig, Philippe [ont] Henry Moore Intime 1992 Homan, Reynoud (Muiderberg) Apeloig, Philippe [ont] Octobre ouvre la saison en musique 1995 Homan, Reynoud (Muiderberg)

Crouwel, Wim [ont] PTT [uit] Postzegelboekje met cijferzegels 50 c en 10 c 1982 Beekhuizen, Robin (Amsterdam) Crouwel, Wim [ont] PTT [uit] Postzegelboekje met cijferzegels 55 c, 10 c en 5 c 1987 Beekhuizen, Robin (Amsterdam)

Pyper, Martin [ont] Verschuren, Oof [fot] Cleen, Claudie de [ill] Kwak & Van Daalen & Ronday [dru] Playmobiel. A book about an exhibition about mobile phones. 2006 Pyper, Martin (Amsterdam)

Crouwel, Wim [ont] PTT [uit] Postzegelboekje met cijferzegels 50c, 45 c en 5 c 1980 Beekhuizen, Robin (Amsterdam)

Wijnberg, Nicolaas [ont] Huf, Paul [fot] Een Midzomernachtsdroom 1961 Romein-van Gent, J. (Maarssen)

Lava Grafisch Ontwerpers [ont] Tellegen, Toon [aut] Grafische Cultuurstichting [uit] Grafisch Nederland 2008 - Toon Tellegen, Een nieuwe tijd 2007 Grafische Cultuurstichting (Amstelveen)

Wijnberg, Nicolaas [ont] Wijnberg, Nicolaas [ill] Firma Luii & Co [dru] Drukkerij De 3 [dru] Holland Festival [uit] G.A. Bredero, Moortje 1957 Romeinvan Gent, J. (Maarssen)

Lava Grafisch Ontwerpers [ont] Tellegen, Toon [aut] Grafische Cultuurstichting [uit] Grafisch Nederland 2008 - Toon Tellegen, Een nieuwe tijd 2007 Liemburg, Harmen (Amsterdam)

Wijnberg, Nicolaas [ont] Wijnberg, Nicolaas [ill] Koornstra, M.T. [dru] Scapino Ballet [uit] SSST...... de koning danst! 1995 Romeinvan Gent, J. (Maarssen)

Mooren, Maureen. Velden, Daniël van der [ont] Holland Festival [uit] Holland Festival 2005 Holland Festival (Amsterdam)

Affiches

Niessen, Richard. Vries, Esther de [ont] LenoirSchuring [dru] TM-City in Chaumont. The Typographic Masonry of Richard Niessen 2007 Niessen, Richard (Amsterdam) Niessen, Richard. Vries, Esther de [ont] TM-City in Breda. The Typographic Masonry of Richard Niessen 2007 Niessen, Richard (Amsterdam) Niessen, Richard. Vries, Esther de [ont] New Address 2006 Niessen, Richard (Amsterdam) Niessen, Richard. Vries, Esther de [ont] LenoirSchuring [dru] Fonds BKVB [uit] Podium Mozaiek [uit] De droomintendant 2007 Niessen, Richard (Amsterdam) Niessen, Richard. Vries, Esther de [ont] Roto Smeets [dru] VPRO [uit] VPRO Gids 20 jaar Zomergasten 2007 Besjes, Elleke (Amsterdam)

Ahn, Sang-Soo [ont] Bomb fishes 1991 Ahn, Sang-Soo (Zuid-Korea) Aoba, Masuteru [ont] Kosé [datum onbekend] Aoba, Masuteru (Tokyo) Aoba, Masuteru [ont] The 80th Art Director’s Club Annual Awards Exhibition [tentoonstelling kunst (buitenland)] 2002 Aoba, Masuteru (Tokyo) Aoba, Masuteru [ont] The 81st Art Director’s Club Annual Awards Exhibition 2003 Aoba, Masuteru (Tokyo) Aoba, Masuteru [ont] The 82nd Art Director’s Club Annual Awards Exhibition 2004 Aoba, Masuteru (Tokyo) Aoba, Masuteru [ont] The 83rd Art Director’s Club Annual Awards Exhibition 2005 Aoba, Masuteru (Tokyo) Apeloig, Philippe [ont] Octobre fait danser la saison 1995 Homan, Reynoud (Muiderberg)

Apeloig, Philippe [ont] Difficile de faire la sourde oreille pendant Octobre 1994 Homan, Reynoud (Muiderberg) Apeloig, Philippe [ont] Arc en rêve 1992 Homan, Reynoud (Muiderberg)

Chen, Fang [ont] Hello I’m Poster 2003 Chen, Fang (University Park) Chen, Fang [ont] Meditation 2004 Chen, Fang (University Park) Chen, Fang [ont] Fear Sars, Fear Man 2003 Chen, Fang (University Park) Chen, Fang [ont] HIV 2003 Chen, Fang (University Park) Cho, Kyu-Chang [ont] Korea 2004 Cho, Kyu-Chang (Zuid-Korea)

Han, Zhanning [ont] Traditional Spirit. Mume. 2004 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] 06+SZ+04 2004 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] Design Shenzhen I 2003 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] Design Shenzhen II 2003 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] Shanxi History of Bussiness & Culture I 2004 Han, Zhanning (Shenzhen)

Apeloig, Philippe [ont] Angonie [politiek] 2002 Homan, Reynoud (Muiderberg)

Cobbenhagen en Hendriksen [ont] Jan van Eyck Academie [uit] How does Jan van Eyck represent... 2006 Jan van Eyck Academie (Maastricht)

Apeloig, Philippe [ont] Nine weeks of the French language and francophonie 2004 Homan, Reynoud (Muiderberg)

Escher, Gielijn [ont] 50 jaar Nederlandse affiches. De Affiche Galerij 2006 Escher, Gielijn (Amsterdam)

Apeloig, Philippe [ont] Bateaux sur l’eau 2003 Homan, Reynoud (Muiderberg)

Fukuda, Shigeo [ont] Trickart Exhibition2005 Fukuda, Shigeo (Tokyo)

Apeloig, Philippe [ont] Louvre [datum onbekend] Homan, Reynoud (Muiderberg)

Fukuda, Shigeo [ont] Poster Exhibition Beethoven 2005 Fukuda, Shigeo (Tokyo)

Hara, Kenya [ont] Musubi 1995 Hara, Kenya (Tokyo)

Apeloig, Philippe [ont] Louvre. Saison 1996-97 1996 Homan, Reynoud (Muiderberg)

Fukuda, Shigeo [ont] Water for Life. And [datum onbekend] Fukuda, Shigeo (Tokyo)

Hara, Kenya [ont] [geen titel (Japanse tekst)] 2003 Hara, Kenya (Tokyo)

Bae, Sung-Ik [ont] 2004 Korea Book Fair 2004 Bae, Sung-Ik (Zuid-Korea)

Fukuda, Shigeo [ont] Illustration 2005 2005 Fukuda, Shigeo (Tokyo)

Hara, Kenya [ont] Expo Japan 2005 2005 Hara, Kenya (Tokyo)

Baik, Kum-nam [ont] The Style of Korea 2002 Baik, Kum-nam (Zuid-Korea)

Han, Xu [ont] The Wooden Horse 2002 Han, Xu (Hangzhou)

Hayakawa, Yoshio [ont] [geen titel (Image Poster for End of Year Sales)] 2002-2004 Hayakawa, Yoshio (Kanagawa)

Beekers, Frank [ont] Het park is open 2003 Beekers, Frank (Amsterdam) Chen Zhengda [ont] The European Art Market 2004 Chen Zhengda (Hangzhou) Chen Zhengda [ont] Chinese Type 'Fu' 2004 Chen Zhengda (Hangzhou) Chen Zhengda [ont] City Life 2006 Chen Zhengda (Hangzhou) Chen Zhengda [ont] 50 Posters 2005 Chen Zhengda (Hangzhou) Chen Zhengda [ont] Happy 2006 2006 Chen Zhengda (Hangzhou)

Han, Xu [ont] Save Water (Chinese versie) 2001 Han, Xu (Hangzhou) Han, Xu [ont] Save Water 2001 Han, Xu (Hangzhou) Han, Xu [ont] Traditional Chinese Graphic & Modern Style 2004 Han, Xu (Hangzhou) Han, Xu [ont] Image of Istanbul 2003 Han, Xu (Hangzhou) Han, Zhanning [ont] Traditional Spirit. Orchid 2004 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] Traditional Spirit. Bamboo 2004 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] Traditional Spirit. Chrysantemum. 2004 Han, Zhanning (Shenzhen)

Han, Zhanning [ont] Shanxi History of Bussiness & Culture II 2004 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] Shenzhen Design 03 2003 Han, Zhanning (Shenzhen) Han, Zhanning [ont] Graphic Design in China 05 2005 Han, Zhanning (Shenzhen)

He, Jianping [ont] Chinese Fashion, Chinese Culture 1999 He, Jianping (Berlijn) He, Jianping [ont] no tietel 2004 He, Jianping (Berlijn) He, Jianping [ont] Creative (Creative Innovation, Global Incheon) 2004 He, Jianping (Berlijn) He, Jianping [ont] Fusion 2001 He, Jianping (Berlijn) He, Jianping [ont] Come back to Asia 2004 He, Jianping (Berlijn)

63

He, Jianping [ont] New Graphic 1 2004 He, Jianping (Berlijn) He, Jianping [ont] Klonen 1 2001 He, Jianping (Berlijn) He, Jianping [ont] Klonen 2 2001 He, Jianping (Berlijn) He, Jianping [ont] New Graphic 3 2004 He, Jianping (Berlijn)

Kasai, Kaoru [ont] Suntory Oolong-cha [datum onbekend] Kasai, Kaoru (Tokyo) Kasai, Kaoru [ont] Omnium rerum principia parva sunt [datum onbekend] Kasai, Kaoru (Tokyo) Kasai, Kaoru [ont] Hotel Sommer 2001 Kasai, Kaoru (Tokyo)

Kim, Tae-Hyun [ont] Exhilaration 2004 Kim, Tae-Hyun (Zuid-Korea)

Kojima, Ryohei [ont] Symposium 1996 Kojima, Ryohei (Tokyo)

Kim, Yu-Shin [ont] Poster for the exhibition of Kyung Bokkung Folk Painting 2002 Kim, Yu-shin (Zuid-Korea)

Kojima, Ryohei [ont] Saving the World’s Birds 1986 Kojima, Ryohei (Tokyo)

Ko, Eun-Yee [ont] We can go anywhere! 2004 Ko, EunYee (Zuid-Korea)

Kojima, Ryohei [ont] OharaRyu Flower Exhibition 2001 Kojima, Ryohei (Tokyo)

Ko, Hung-Tu [ont] Search for

He, Jianping [ont] 100 beste Plakate 03 in China 2005 He, Jianping (Berlijn)

Kasai, Kaoru [ont] 7 Seven [datum onbekend] Kasai, Kaoru (Tokyo)

paper - so images can settle 2002 Ko, Hung-Tu (Taipei)

Kojima, Ryohei [ont] Different Words, One Love of our birds 2003 Kojima, Ryohei (Tokyo)

He, Jianping [ont] Hesign 2004 2003 He, Jianping (Berlijn)

Kasai, Kaoru [ont] 8-8-2008 1993 Kasai, Kaoru (Tokyo)

Ko, Hung-Tu [ont] Search for paper - so characters can inhabit 2002 Ko, Hung-Tu (Taipei)

Lau Siu Hong, Freeman [ont] City to City Forum 2004 Lau Siu Hong, Freeman (Hong Kong)

Ko, Hung-Tu [ont] Love & Peace 2001 Ko, Hung-Tu (Taipei)

Lau Siu Hong, Freeman [ont] One Country Two Systems [datum onbekend] Lau Siu Hong, Freeman (Hong Kong)

Hong, Dong-Sik [ont] 2005 Busan Asian Short Film Festival 2004 Hong, Dong-Sik (Zuid-Korea) Hua, Jiang [ont] The Exhibition of Art + Design 2001 Hua, Jiang (Ningbo) Hua, Jiang [ont] Suzhou Image 2004 Hua, Jiang (Ningbo)

64

Kasai, Kaoru [ont] Suntory [datum onbekend] Kasai, Kaoru (Tokyo)

Katsui, Mitsuo [ont] Hana 1993 Katsui, Mitsuo (Tokyo) Katsui, Mitsuo [ont] The Blessing of Light 'Yu' 1993 Katsui, Mitsuo (Tokyo) Katsui, Mitsuo [ont] The Blessing of Light 'San' 1993 Katsui, Mitsuo (Tokyo)

Hua, Jiang [ont] [geen titel (Affiche voor Eastern Zhejiang)] 2003 Hua, Jiang (Ningbo)

Katsui, Mitsuo [ont] Morisawa 'F' 1998 Katsui, Mitsuo (Tokyo)

Hua, Jiang [ont] Suzhou Image 2004 Hua, Jiang (Ningbo)

Katsui, Mitsuo [ont] Morisawa Font 'O' 1998 Katsui, Mitsuo (Tokyo)

Hua, Jiang [ont] [geen titel (Poster for Design Lecture Series)] 2004 Hua, Jiang (Ningbo)

Katsui, Mitsuo [ont] Morisawa Font 'N' 1998 Katsui, Mitsuo (Tokyo)

Hua, Jiang [ont] Suzhou Image 2002 Hua, Jiang (Ningbo) Kan, Tai-Keung [ont] Taiwan Image - Chinese character (Mountain, water, wind and cloud) 1995 Kan Tai-Keung (Hong Kong) Kan, Tai-Keung [ont] Panta Rei. Limited Poster Series 2003 Kan Tai-Keung (Hong Kong) Kan, Tai-Keung [ont] Hommage to Ikko Tanaka 2002 Kan Tai-Keung (Hong Kong) Kan, Tai-Keung [ont] Communication Arts 1999 Kan Tai-Keung (Hong Kong) Kan, Tai-Keung [ont] Love our Mother Earth 1997 Kan Tai-Keung (Hong Kong) Kang, Min-sung [ont] 911 Terror 2002 Kang, Min-sung (Zuid-Korea)

Katsui, Mitsuo [ont] Morisawa Font 'T' 1998 Katsui, Mitsuo (Tokyo) Katsui, Mitsuo [ont] visionary ∞ scape 2004 Katsui, Mitsuo (Tokyo) Katsui, Mitsuo [ont] The 200th Anniversary of Sharaku 1995 Katsui, Mitsuo (Tokyo) Kim, Go-Woon [ont] Asoto Union’s Urban Tour 2004 Kim, Go-Woon (Zuid-Korea) Kim, Hyung-Chul [ont] Hanul Exhibition 2.0 2002 Kim, Hyung-chul (Zuid-Korea) Kim, Jeong-Dae [ont] Korea. Pusan 2002. 14th Asian Games 2002 Kim, Jeong-Dae (Zuid-Korea) Kim, Joo-Sung [ont] Design Korea-People 2001 Kim, Joo-sung (Zuid-Korea)

Ko, Hung-Tu [ont] Peace & Hope 2001 Ko, Hung-Tu (Taipei)

Marreiros, Victor Hugo dos Santos [ont] A Tribute to Luís de Camões, Colóquio 1999 Marreiros, Victor Hugo dos Santos (Macao) Marreiros, Victor Hugo dos Santos [ont] XII Macau Arts Festival 2001 Marreiros, Victor Hugo dos Santos (Macao) Marreiros, Victor Hugo dos Santos [ont] 10 de Junho de 2004 2004 Marreiros, Victor Hugo dos Santos (Macao) Matsunaga, Shin [ont] Water for Life. 2005 Matsunaga, Shin (Tokyo) Matsunaga, Shin [ont] JAPAN 'Burn up, Japan? Burn out, Japan?' 2001 Matsunaga, Shin (Tokyo) Matsunaga, Shin [ont] Issimbow 2005 Matsunaga, Shin (Tokyo)

Qin, Pan [ont] Suzhou Image (series-1) 2001 Qin, Pan (Ningbo) Nagai, Kazumasa [ont] Life 1999-2004 Nagai, Kazumasa (Tokyo) Niijima, Minoru [ont] [geen titel (With our special appreciation to Walker Art Center and Carter & Cone Type Inc.)] 1997 Niijima, Minoru (Tokyo)

Niijima, Minoru [ont] JAPAN 1988 Niijima, Minoru (Tokyo) Niijima, Minoru [ont] The 9th Kanazawa Sculpture Exhibition 1989 Niijima, Minoru (Tokyo) Niijima, Minoru [ont] 60 percent of the human body is water 1989 Niijima, Minoru (Tokyo)

Ko, Hung-Tu [ont] Dancing out a new vision 2004 Ko, Hung-Tu (Taipei)

Matsunaga, Shin [ont] The National Museum of Western Art 2004 Matsunaga, Shin (Tokyo)

Ko, Hung-Tu [ont] Green is energy of life [datum onbekend] Ko, Hung-Tu (Taipei)

Lau Siu Hong, Freeman [ont] Beijing 2008 2000 Lau Siu Hong, Freeman (Hong Kong)

Matsunaga, Shin [ont] Spring has come 2001 2001 Matsunaga, Shin (Tokyo)

Onbekend (Japan) [ont] [geen titel] 1992 [schenker onbekend]

Ko, Hung-Tu [ont] The Path of Butterfly [datum onbekend] Ko, Hung-Tu (Taipei)

Lau Siu Hong, Freeman [ont] 2003 Year of Hong Kong Creativity. Watsons Water 100 Years. 2003 Lau Siu Hong, Freeman (Hong Kong)

Miki, Ken [ont] Two Tops 2001 Miki, Ken (Osaka)

Onbekend [ont] Peace jaren '60 Mathur, G. (Amsterdam)

Miki, Ken [ont] Gokanshi 2000 Miki, Ken (Osaka)

Onbekend [ont] Le Corbusier pourquoi 1980 Wendt, E. (Amsterdam)

Ko, Hung-Tu [ont] Up & Down 2005 Ko, Hung-Tu (Taipei) Kojima, Ryohei [ont] EXPO 2004 Kojima, Ryohei (Tokyo) Kojima, Ryohei [ont] Japan 2001 Kojima, Ryohei (Tokyo) Kojima, Ryohei [ont] Water 2005 Kojima, Ryohei (Tokyo) Kojima, Ryohei [ont] Yamagata 2000 Kojima, Ryohei (Tokyo) Kojima, Ryohei [ont] Inkjet Printing Paper Exhibition 2004 Kojima, Ryohei (Tokyo) Kojima, Ryohei [ont] Depero 2001 Kojima, Ryohei (Tokyo) Kojima, Ryohei [ont] Ecology 1993 Kojima, Ryohei (Tokyo)

Lee, Hwa-Jin [ont] 2003 Jeonju Sori Festival 2003 Lee, Hwa-Jin (Zuid-Korea)

Miki, Ken [ont] Think Pad i Series 2000 Miki, Ken (Osaka)

Lee, Min-Su [ont] UN Office 2002 Lee, Min-Su (Zuid-Korea)

Miki, Ken [ont] Hokusetsu 1997 Miki, Ken (Osaka)

Lee, Won-Jin [ont] Peace 2002 Lee, Won-Jin (Zuid-Korea)

Miki, Ken [ont] Suntory Collection 1999 Miki, Ken (Osaka)

Liemburg, Harmen [ont] NEU Fall Lecture Series 2006 Liemburg, Harmen (Amsterdam)

Miki, Ken [ont] Morisawa 1996 Miki, Ken (Osaka)

Lyeo, Hoon-Goo [ont] Creative & Innovatory Thinking 2004 Lyeo, Hoon-Goo (Zuid-Korea) Marreiros, Victor Hugo dos Santos [ont] XV Festival de Artes de Macau 2004 Marreiros, Victor Hugo dos Santos (Macao) Marreiros, Victor Hugo dos Santos [ont] A Magia de Luís de Matos 1999 Marreiros, Victor Hugo dos Santos (Macao)

Miki, Ken [ont] New bafun paper 1997 Miki, Ken (Osaka) Miki, Ken [ont] Heiwa’s Peace [datum onbekend] Miki, Ken (Osaka) Miki, Ken [ont] Ken Miki Solo Exhibition 2002 Miki, Ken (Osaka) Miki, Ken [ont] Olympics 2008 1997 Miki, Ken (Osaka) Mooren, Maureen. Velden, Daniël van der [ont] Holland Festival [uit] Holland Festival 2007 2007 Holland Festival (Amsterdam)

Roh, Jae-Young [ont] USA Today 2004 Roh, Jae-Young (Zuid-Korea)

Park, Eun-Ji [ont] The Tangle of Truth 2004 Park, Eun-Ji (Zuid-Korea)

Ryu, Myeong-Sik [ont] KOGDA [datum onbekend] Ryu, Myeong-Sik (Zuid-Korea)

Park, Hyeon-Wook [ont] Seoul Living Design Fair 2004 Park, Hyeon-Wook (Zuid-Korea)

Saito, Makoto [ont] Sunrise Sunset Yusaku Kamekura 1999 Saito, Makoto (Tokyo)

Park, Kum-Jun [ont] Joy, my friend from Mars 2005 Park, Kum-Jun (Zuid-Korea)

Saito, Makoto [ont] Love Mother Earth 2001 Saito, Makoto (Tokyo)

Qin, Pan [ont] Suzhou Image (series-2) 2001 Qin, Pan (Ningbo)

Niijima, Minoru [ont] Life 1994 Niijima, Minoru (Tokyo)

Lau Siu Hong, Freeman [ont] Compatible Difference 2004 Lau Siu Hong, Freeman (Hong Kong)

Ko, Hung-Tu [ont] The Past, Present and Future of Taipei [datum onbekend] Ko, Hung-Tu (Taipei)

Overtoom, Jacques [ont] Moreau, Jocelyne [fot] Reef, Ben [aut] Imaba Grafische bedrijven B.V. [dru] Huiselijk geweld is niet normaal. 'Ons geheimpje' zei hij altijd. 2002 Overtoom, Jacques (Haarlem)

Onbekend (Japan) [ont] [Operafiguur in kostuum] [datum onbekend] [schenker onbekend]

Overtoom, Jacques [ont] Moreau, Jocelyne [fot] Reef, Ben [aut] Imaba Grafische bedrijven B.V. [dru] Huiselijk geweld is niet normaal. 'Rotkind, je bent nergens goed voor' 2004 Overtoom, Jacques (Haarlem) Overtoom, Jacques [ont] Moreau, Jocelyne [fot] Reef, Ben [aut] Imaba Grafische bedrijven B.V. [dru] Huiselijk geweld is niet normaal. 'Ze luistert ook nooit' 2004 Overtoom, Jacques (Haarlem) Overtoom, Jacques [ont] Moreau, Jocelyne [fot] Reef, Ben [aut] Imaba Grafische bedrijven B.V. [dru] Huiselijk geweld is niet normaal. 'Je houdt je mond hierover' 2004 Overtoom, Jacques (Haarlem) Overtoom, Jacques [ont] Moreau, Jocelyne [fot] Reef, Ben [aut] Imaba Grafische bedrijven B.V. [dru] Huiselijk geweld is niet normaal. Wat moet ik zeggen als ze er naar vragen. 2002 Overtoom, Jacques (Haarlem)

Park, Kum-Jun [ont] Anger, my friend from Mars 2005 Park, Kum-Jun (Zuid-Korea) Park, Kum-Jun [ont] Sorrow, my friend from Mars 2005 Park, Kum-Jun (Zuid-Korea)

Saito, Makoto [ont] 100th Anniversary Kokura Technical High School 1998 Saito, Makoto (Tokyo) Saito, Makoto [ont] 1992 Alpha Cubic 1992 Saito, Makoto (Tokyo) Saito, Makoto [ont] 1994 Ba-Tsu 1994 Saito, Makoto (Tokyo)

Park, Kum-Jun [ont] Pleasure, my friend from Mars 2005 Park, Kum-Jun (Zuid-Korea)

Saito, Makoto [ont] 1998 Ba-Tsu 1998 Saito, Makoto (Tokyo)

Park, Kum-Jun [ont] VIDAK 10th Anniversary Korea Visual Communication Design Festival 2004 2004 Park, Kum-Jun (Zuid-Korea)

Sambeek, Will van [ont] Kyoto (de aardige dingen van het oude Japan in de Bijenkorf) [ca.] 1968 Sambeek, Will van (Amsterdam)

Qin, Pan [ont] Green 2000 Qin, Pan (Ningbo)

Sambeek, Will van [ont] Kreëer ‘n eigen mode in de Bijenkorf [ca.] 1968 Sambeek, Will van (Amsterdam)

Qin, Pan [ont] Discover Asia 2002 Qin, Pan (Ningbo) Qin, Pan [ont] The Poster for Students 2001 Qin, Pan (Ningbo)

Sambeek, Will van [ont] Stoffeninspirade in de Bijenkorf [ca.] 1968 Sambeek, Will van (Amsterdam)

Qin, Pan [ont] Printing (series-5) 2005 Qin, Pan (Ningbo)

Sato, Kashiwa [ont] Smap 2000 Sato, Kashiwa (Tokyo)

Qin, Pan [ont] Printing (series-15) 2005 Qin, Pan (Ningbo)

Sato, Kashiwa [ont] OZOC 2002 Sato, Kashiwa (Tokyo)

Qin, Pan [ont] Printing (series-22) 2005 Qin, Pan (Ningbo)

Sato, Kashiwa [ont] Gokunama, Namakuro 2003 Sato, Kashiwa (Tokyo)

Qin, Pan [ont] Printing (series-30) 2005 Qin, Pan (Ningbo) Qin, Pan [ont] Printing (series-42) 2005 Qin, Pan (Ningbo) Qin, Pan [ont] Printing (series-51) 2005 Qin, Pan (Ningbo)

Sato, Kashiwa [ont] Tai Shitsu Sui 2004 Sato, Kashiwa (Tokyo) Sato, Kashiwa [ont] 7 Seven 2005 Sato, Kashiwa (Tokyo) Sato, Koichi [ont] Tama Art University 2006 Sato, Koichi (Tokyo)

65

Sato, Koichi [ont] Daimaru Museum. Art Meets Art. [datum onbekend] Sato, Koichi (Tokyo)

Shimo’Oka, Sigel [ont] Information Absorb City 2005 Shimo’Oka, Sigel (Tokyo)

Sato, Koichi [ont] Tama Art University. Doctoral Program. Final Exhibition 2005 Sato, Koichi (Tokyo)

Shimo’Oka, Sigel [ont] Earthquake 2005 Shimo’Oka, Sigel (Tokyo)

Sato, Koichi [ont] Japan Shop 2005 2005 Sato, Koichi (Tokyo)

Tanaka, Ikko [ont] The New Spirit of Japanese Design: Print 1987 Kizawa, Kuni (Kanagawa)

Sato, Koichi [ont] Mana

Shimo’Oka, Sigel [ont] Cubismo 2005 Shimo’Oka, Sigel (Tokyo)

Tanaka, Ikko [ont] The 200th anniversary 1995-1997 Kizawa, Kuni (Kanagawa)

Screen Printing Corporation. 25th Anniversary 2003 2003 Sato, Koichi (Tokyo)

Shukunami, Tomohito [ont] Identity 2006 Shukunami, Tomohito (Tokyo)

Toda, Seiju [ont] Leather jacket for soul 2001 Toda, Seiju (Tokyo)

Sato, U.G. [ont] Global Warming, UNFCCC-COP3-Kyoto 1997 Sato, U.G. (Tokyo)

Shukunami, Tomohito [ont] Primary Style 2006 Shukunami, Tomohito (Tokyo)

Toda, Seiju [ont] News is the blood of our era 2001 Toda, Seiju (Tokyo)

Sato, U.G. [ont] Where can Nature go? 1995 Sato, U.G. (Tokyo)

Shukunami, Tomohito [ont] Metropolis 2001 Shukunami, Tomohito (Zuid-Korea)

Sato, U.G. [ont] The tree is full of life 1995 Sato, U.G. (Tokyo) Sato, U.G. [ont] Jagda Peace Poster Exhibition 1986 Sato, U.G. (Tokyo) Sato, U.G. [ont] International Nature Film Festival 1999 Sato, U.G. (Tokyo) 66

Shimo’Oka, Sigel [ont] Terrorism Error 2005 Shimo’Oka, Sigel (Tokyo)

Tanaka, Ikko [ont] Tradition et Nouvelles Techniques 1984 Kizawa, Kuni (Kanagawa)

Sato, U.G. [ont] Non Aux Essais Nucléaires 1995 Sato, U.G. (Tokyo) Sato, U.G. [ont] Preserve the natural heritage 1998 Sato, U.G. (Tokyo) Sato, U.G. [ont] Stop Nuclear Testing by India 1998 Sato, U.G. (Tokyo) Sato, U.G. [ont] Nature in communication 1998 Sato, U.G. (Tokyo) Sato, U.G. [ont] Save hungry children 1998 Sato, U.G. (Tokyo) Schweizer, Mathias [ont] Chaumont 07 2007 [schenker onbekend] Seo, Chung-Kae [ont] Power and Terror 2004 Seo, Chung-Kae (Zuid-Korea) Seo, Chung-Kae [ont] Power and Terror-4 2004 Seo, Chung-Kae (Zuid-Korea) Seo, Dong-Keun [ont] 2005 Seoul Typography Biennale 2004 Seo, Dong-Keun (Zuid-Korea) Shimo’Oka, Sigel [ont] Terrorism 2005 Shimo’Oka, Sigel (Tokyo)

Shur, Ki-heun [ont] The Type Landscape of the Real Meaning 2002 Shur, Ki-heun (Zuid-Korea) Steiner, Henry [ont] Hong Kong Print Awards 2000 Steiner, Henry (Hong Kong) Steiner, Henry [ont] Conserve Nature 1992 Steiner, Henry (Hong Kong) Steiner, Henry [ont] Selfportrait, New Zealand 1989 Steiner, Henry (Hong Kong) Steiner, Henry [ont] The Joy Luck Club, Shanghai 1993 Steiner, Henry (Hong Kong) Sugiura, Kohei. Sato, Atsushi. Shimada, Kaoru [ont] Wind and Lightning: A half Century of Magazine Design 2004 Sugiura, Kohei (Tokyo)

Toda, Seiju [ont] Heian 2004 Toda, Seiju (Tokyo) Ung Vai Meng [ont] Os Macaenses (The Macanese Culture/Religion (Lineage) I) 1999 Ung Vai Meng (Macao)

Yokoo, Tadanori [ont] Nishikicho Yamaguchi 2004 Yokoo, Tadanori (Tokyo) Yokoo, Tadanori [ont] [geen titel] 2004 Yokoo, Tadanori (Tokyo) Young-Hee [ont] Object to War 2004 Young-Hee (Zuid-Korea) Yuan, Youmin [ont] Chinese Character (Doors) 2001 Yuan, Youmin (Hangzhou) Yuan, Youmin [ont] Chinese Character (Windows) 2001 Yuan, Youmin (Hangzhou) Yuan, Youmin [ont] [geen titel] 2003 Yuan, Youmin (Hangzhou) Yuan, Youmin [ont] Free Expression comes from equal Love 2004 Yuan, Youmin (Hangzhou)

Ung Vai Meng [ont] Os Macaenses (The Macanese Culture/Religion (Lineage) II) 1999 Ung Vai Meng (Macao)

Yuan, Youmin [ont] China International Poster Biennial 2003 Yuan, Youmin (Hangzhou)

Ung Vai Meng [ont] Splendors of a flourishing Age I (Emperor Kangxi 1661-1722) 1999 Ung Vai Meng (Macao)

Zhang, Li [ont] Purdue University, Master of Fine Arts Program [datum onbekend] Zhang, Li (West Lafayette)

Ung Vai Meng [ont] Splendors of a flourishing Age II (Emperor Young Zheng 1723-1735) 1999 Ung Vai Meng (Macao)

Zhang, Li [ont] Contemporary Graphic Design in China 1999 Zhang, Li (West Lafayette)

Ung Vai Meng [ont] Splendors of a flourishing Age III (Emperor Qinglong 1735-1795) 1999 Ung Vai Meng (Macao) Yahagi, Kijuro [ont] One’s Point of View 1994 Yahagi, Kijuro (Tokyo)

Sugiura, Kohei.Tanimura, Akihiko [ont] Tradition et nouvelles techniques 1984 Sugiura, Kohei (Tokyo)

Yokoo, Tadanori [ont] Shin Sangokushi III [datum onbekend] Yokoo, Tadanori (Tokyo)

Sugiura, Kohei [ont] Floral Cosmology 1992 Sugiura, Kohei (Tokyo)

Yokoo, Tadanori [ont] Yokoo by Yokoos: Pleausre of Image-making 2003 Yokoo, Tadanori (Tokyo)

Tanaka, Ikko [ont] Japan [datum onbekend] Kizawa, Kuni (Kanagawa)

Yokoo, Tadanori [ont] Naqoyqatsi 2003 Yokoo, Tadanori (Tokyo)

Tanaka, Ikko [ont] [datum onbekend] Kizawa, Kuni (Kanagawa)

Yokoo, Tadanori [ont] [geen titel] 2003 Yokoo, Tadanori (Tokyo) Yokoo, Tadanori [ont] [geen titel] 2003 Yokoo, Tadanori (Tokyo)

Zhang, Li [ont] Winter Dance Works ‘03 2003 Zhang, Li (West Lafayette) Zhang, Li [ont] Spring Dance Works ‘04 2004 Zhang, Li (West Lafayette) Zhang, Li [ont] Winter Dance Works ‘04 2004 Zhang, Li (West Lafayette)

[ont] = ontwerper [uit] = uitvoerder [dru] = drukkerij [pro] = producent

Restauraties Ook in 2007 werd veel tijd besteed aan de reguliere afdelingsactiviteiten, een overzicht van de belangrijkste werkzaamheden staat vermeld op de volgende pagina's. Extra projectgelden zijn ingezet voor enerzijds een systematische controle van conditie en materialen & technieken, en anderzijds voor behandelingen van objecten. Het afgelopen jaar is gewerkt aan enkele bijzondere projecten: bij beeldenrestauratie heeft als stageproject (Kate Moomaw, University of New York) een complex onderzoek en de behandeling plaatsgevonden van een kunststof object van Naum Gabo, Linear Construction in Space No. 2. Dit zal op termijn gepubliceerd worden. Op de afdeling schilderijenrestauratie is een groot Mondriaan-project van start gegaan. Dankzij de extra gelden kon hiervoor een schilderijenrestaurator, Vera Blok, aangetrokken worden. Het project betreft de vijf composities van Piet Mondriaan uit de jaren 1920-1931 in bezit van het Stedelijk Museum. Aan de hand van literatuur, bronnenonderzoek en gesprekken met Mondriaan specialisten werd eerst onderzoek verricht naar de geschiedenis van deze

schilderijen, de ideeën van de kunstenaar en zijn werkwijze. Aansluitend werd met behulp van microscoop, röntgenfotografie, ultraviolet- en infrarood licht de schildertechniek nauwkeurig bestudeerd. Ook is gekeken in hoeverre oude restauraties het oorspronkelijke uiterlijk veranderd hebben. Alle schilderijen bleken voor restauratie in aanmerking te komen. Bij één van de werken betrof het slechts oppervlaktereiniging, bij een ander vernisafname. Drie composities zijn in het verleden bedoekt met linnen en was/ hars, waarbij de randen beschadigd werden. De doeken zijn bij deze restauratie ook anders dan oorspronkelijk bedoeld op hun spieraam gespannen. In sommige gevallen zijn de lijsten gedeeltelijk verdwenen of aangepast. Op basis van het vooronderzoek is met de restauratie begonnen, met als doel de composities inclusief hun lijsten zo dicht mogelijk terug te brengen naar het door Mondriaan beoogde uiterlijk. De restauratie van twee composities is inmiddels voltooid en de derde is in behandeling.

67

Onderzoek Lichtenstein, Roy, As I opened fire…, bindmiddelonderzoek Malevich, Kazimir, Een Engelsman in Moskou, röntgenopnames Malevich, Kazimir, De Gardist, röntgenopnames Malevich, Kazimir, Dame in een tram, röntgenopnames Malevich, Kazimir, Verdwijnende constructie, röntgenopnames Mondriaan, Piet, Compositie met blauw, geel, rood, zwart en grijs, pigmentonderzoek Mondriaan, Piet, Compositie met geel, rood, blauw en grijs, pigment- en bindmiddelonderzoek Mondriaan, Piet, Ruitvormige compositie met twee lijnen, pigmentonderzoek Mondriaan, Piet, Compositie nr. III (met rood, geel en blauw), pigmentonderzoek Mondriaan, Piet, Compositie nr. IV ( met rood, blauw en geel), pigmentonderzoek Newman, Barnett, Right Here, pigment- en bindmiddelonderzoek. 68

Restauratieoverzicht Schilderijenrestauratie Behandelde werken Appel, Karel, Mens, Beest, Aarde Baumeister, Willy, Sonne und Figuren auf Blau Gestel, Leo, Staande Vrouw Heckel, Erich, Stillleben mit Holzfigur Hoekstra, Berend, Zonder Titel Hussem, Willem, Binding Jongkind, Johan, La maison de Adam Bellau à Nevers Jorn, Asger, Deuil troublé Leck, Bart van der, Compositie Lichtenstein, Roy, As I opened fire… Mondriaan, Piet, Landschap met boerderij en vee Mondriaan, Piet, Compositie met blauw, geel, rood, zwart en grijs Mondriaan, Piet, Compositie met geel, rood, blauw en grijs Mondriaan, Piet, Ruitvormige compositie met twee lijnen Newman, Barnett, Right Here Pechstein, Max, In den Dünen Sluijters, Jan, Twee vrouwen Warhol, Andy, Bellevue II

Lijsten Er zijn 6 nieuwe lijsten voor de A-collectie gemaakt en 3 ornamentlijsten gerestaureerd. De werkzaamheden aan de lijsten zijn uitbesteed en door de schilderijenrestauratoren begeleid. Met behulp van conditiecontrolelijsten is een begin gemaakt om de toestand van sierlijsten vast te leggen. De toestand van 108 sierlijsten werd vastgelegd. Conditiecontrole schilderijen In 2007 zijn 324 conditiecontrolelijsten gemaakt waarvan de gegevens zijn verwerkt in een database. Daarnaast is voor 19 schilderijen een uitgebreide beschrijving en conditierapportage gemaakt voor het web-project. Uitgaande bruiklenen In 2007 zijn voor dit doel van 102 schilderijen conditierapporten gemaakt en door de schilderijenrestauratoren zijn kunstwerken 11 keer van en naar locaties in het binnenland begeleid en 15 keer van en naar locaties in het buitenland.

Onderzoek Begin 2007 heeft, in het kader van het afstudeerproject van Anne Mink (student kunstgeschiedenis, Universiteit Nijmegen) een onderzoek plaats gevonden met betrekking tot inventarisatie, conditie-beschrijving, toekomstig (fysiek) beheer en opstelling van twee installaties van Joan Jonas: Organic Honey’s Visual Telpathy / Organic Honey’s Verticall Roll en Revolted by the Thought of Known Places… Sweeney astray. Hieraan hebben alle relevante afdelingen binnen het museum meegewerkt, en de kunstenares zelf. Beeldenrestauratie Behandelde werken met gerelateerd onderzoek Aladogan, Eylem, HxBxD HighWay Deserter Bainbridge, Eric, Disguise Style Swan Bijl, Marc, Suicide Machine Bronner, Jan, Diakenhuismannetje Etienne-Martin, Henri, Demeure 4 Gabo, Naum, Construction in Space Gabo, Naum, Linear Construction in Space, No. 2 Haber, Shamai, Composition pour un jardin Hahn, Susanne, Relikt Hunt, Bryan, First Falls Jonas, Joan, Organic Honey Jonas, Joan, Revolted by the Thought of Known Places... Sweeney Astray Kollwitz, Käthe, Toren van moeders Krop, Hildo, Twee kinderen Onbekend, plaquettes (2x) Raysse, Martial, Colonne Raysse, Martial, Encore un instant de bonheur Richier, Germaine, L’orage Serra, Richard, Floor Pole Prop Tinguely, Jean, Spirale IV Zadkine, Ossip, Le Cerf

Behandelde werken, buiten collectie Chan, Paul, Black Republican (Noon at the 7th), ‘Paul Chan – Lights and Drawings’ (9 maart t/m 17 juni 2007) Chan, Paul, 3rd Light (uitbesteed), ‘Paul Chan – Lights and Drawings’ (9 maart t/m 17 juni 2007) Conditiecontrole met terugwerkende kracht In 2007 zijn 41 conditiecontrolelijsten gemaakt waarvan de gegevens zijn verwerkt in een database. Daarnaast zijn van 9 objecten conditierapportages gemaakt voor het web-project. Uitgaande bruiklenen In 2007 zijn voor dit doel 10 conditierapporten gemaakt en door de beeldenrestauratoren zijn kunstwerken 4 keer van en naar locaties in het binnenland begeleid en zeven keer in het buitenland.

Conditiecontrole met terugwerkende kracht In 2007 zijn 486 conditiecontrolelijsten van foto’s, tekeningen en affiches gemaakt. Daarnaast zijn 5 conditierapportages gemaakt voor het web-project. Conditierapporten en bruiklenen In 2007 zijn 308 conditierapporten gemaakt voor uitgaande bruiklenen. Door de papierrestauratoren zijn kunstwerken van en naar 6 locaties in het binnenland en 8 locaties in het buitenland begeleid.

Papierrestauratie

Toegepaste kunst en vormgeving

Conserverings- en restauratiewerkzaamheden In 2007 zijn 158 affiches gerestaureerd. Daarnaast hebben de volgende conserveringsactiviteiten plaatsgevonden: 149 affiches achter glas of plexiglas gemonteerd 80 affiches in een hoes gezet 113 mappen gemaakt 6 dozen gemaakt voor affiches 80 passe-partouts gemaakt 1489 objecten opzetten (enkel of opzetvellen) 406 werken in- of uitgelijst; zowel voor onderhoud als tentoonstellingen; 106 werken achter glas of perspex gemonteerd Tevens heeft de afdeling papierrestauratie weer zeer veel werkzaamheden op zaal in SMCS verricht voor tentoonstellingen, 6 in totaal.

Behandelde werken Eek, Piet Hein, Boomstammenkast Studio Job, Modular Cabinet Behandelde werken, buiten collectie Oppervlakte reiniging van 15 beelden Heringa/Van Kalsbeek (‘Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’, 14 september 2007 t/m 6 januari 2008) Uitgaande bruiklenen In 2007 zijn voor dit doel 51 conditierapporten volgens het standaard format gemaakt. Daarnaast heeft voor een bruikleen aan de Stichting Françoise v.d. Bosch (25 objecten, voor de duur van een weekeinde) conditierapportage in een verkorte vorm plaatsgevonden. Er heeft één begeleiding naar het buitenland plaatsgevonden door een restaurator TK&V.

Conditiecontrolelijsten (ccl’s) met terugwerkende kracht In 2007 is de ontwikkeling van de ccl’s verder gegaan, en zijn de ontwerpen voor de diverse deelcollecties voorlopig in gebruik genomen. Voor de deelcollectie meubelen, keramiek, en in mindere mate glas, zijn externe restauratoren ingehuurd voor het uitvoeren van de conditiecontrole aan de hand van de ccl’s (totaal 328). Van meubelen zijn 83 conditiecontrolelijsten gemaakt; van keramiek 24; van glas 4; van sieraden 14; van textiel 189; van maquettes 3 en van ‘diversen’ (bestek, lamp, broodrooster, etc.) 11. Bij de selectie van objecten voor het maken van de ccl’s is rekening gehouden met de selectie voor het web-project.

69

Van elke tentoonstelling is een videoregistratie gerealiseerd ten behoeve van de afdeling D&O en een publiciteitsvideo voor de Stedelijk-website. In samenwerking met de afdeling Educatie zijn bij verschillende exposities korte (alle Docking Station-presentaties) en langere (‘Mapping the City’, ‘Scènes en Sporen’) documentaires of gefilmde interviews gemaakt. Rond de Warhol-tentoonstelling zijn diverse videoverslagen gerealiseerd.

Pittman, Lari Untitled 2007 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement Rauch, Neo Bon Si 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

Art Handling In 2007 is een opzet gemaakt voor een nieuwe structuur en verdeling van de taken en werkzaamheden voor de afdeling Art Handling. In deze opzet wordt kennis en kunde flexibel en optimaal benut, gericht op de toekomstige situatie met één apart depotgebouw. Met het oog op de verhuizing naar het nieuwe depot zijn verschillende activiteiten uitgevoerd. Zo zijn alle deelcollecties geclusterd om werkbare gegevens aan te leveren voor de inrichtingstekeningen van het nieuwe depot. De concepten hiervoor zijn inmiddels gemaakt. Verder zijn zowel alle huidige transport- als alle opslagmiddelen geïnventariseerd en beoordeeld, en zijn er criteria voor nieuwe opslagmiddelen opgesteld. Tot slot is in samenwerking met DPM advies een risicoanalyse afgerond. De registrar heeft in het 2007 150 bruikleenaanvragen afgehandeld. In totaal zijn 558 werken van de verschillende collecties voor 62 tentoonstellingen bij instellingen in binnen- en buitenland uitgeleend. Zie de lijst op de volgende pagina's. Het beleid rondom collectiebewegingen is in 2007 verder ontwikkeld, met name op het gebied van koerierbeleid, bruikleencontracten en kunstverzekering.

‘Lucebert’, Stedelijk Museum Schiedam 27.01.2007 - 03.06.2007 44 werken divers (schilderkunst, werk op papier, grafiek, kunstenaarsboeken) en 16 cd’s met audiofragmenten

Sasnal, Wilhelm Untitled (Brasil) 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement Sasnal, Wilhelm Untitled (A Remote House) 2005-2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

‘Expressionisme op papier, Stedelijk Museum te gast in het Van Gogh Museum’, Van Gogh Museum, Amsterdam 12.01.2007 - 15.04.2007 48 werken divers (grafiek, tekeningen, fotografie en kunstenaarsboeken)

Tuymans, Luc Rome 2007 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement Weischer, Matthias Kabinett 2007 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

Bruiklenen in

In het kader van de professionalisering van de afdeling, en om de kwaliteitsdoelen te behalen, hebben medewerkers en hoofd van de afdeling, Feroza Verberne, verschillende opleidingen en cursussen gevolgd. Verberne behaalde bijvoorbeeld het ICCROM certificaat ‘Reducing Risks to Collection’. Anderzijds hebben medewerkers van de afdeling emballage op verschillende manieren hun expertise uitgedragen, onder meer door het geven van workshops aan de Reinwardt Academie in Amsterdam en een les voor cursisten van de behoudsmedewerkerscursus van het ICN. Teamleider Marc Bongaarts, tot slot, heeft een presentatie gehouden over de toepassing van het nieuwe emballagemateriaal Intercept, voor medewerkers van het Stedelijk, maar ook voor collega-instellingen in Nederland.

‘Villa Foton’, Filmfestival Rotterdam, Villa Sonneveld, Rotterdam 24.01.2007 - 06.05.2007 1 tentoonstellingskopie DVD

Sasnal, Wilhelm Untitled (Japan 3) 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

Ook op het gebied van emballage zijn onderhoudswerkzaamheden verricht die van groot belang zijn voor de voorbereiding op de verhuizing van de kunstcollecties naar de nieuwe locaties in 2009. De emballage afdeling heeft bovendien standaardkisten ontwikkeld, die flexibel voor het vervoeren van kunstwerken gebruikt kunnen worden. Ook heeft onderzoek plaatsgevonden met betrekking tot schokken tijdens kunsttransporten. Vanwege trillingen door bouwwerkzaamheden naast het Stedelijk Museum CS is, voorafgaand aan de tentoonstellingen ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ en ‘Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’, een grootschalig onderzoek verricht door het Instituut Collectie Nederland. Op basis van de bevindingen zijn door de tentoonstellingsdienst trillingdempende maatregelen genomen.

‘Hubert-Jan Henket’, Fries Museum 21.01.2007 - 29.04.2007 1 maquette

Sasnal, Wilhelm Untitled (Japan 2) 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

De digitalisering van al het binnen het museum aanwezige videomateriaal – de collectie videokunst én de AV-collectie van de bibliotheek – is dit jaar afgerond. Een nieuw systeem van technische beschrijving van nieuw aangeschafte audio-visuele werken is geïmplementeerd. Toekomstige technische knelpunten worden dan al bij aanschaf gesignaleerd en beschreven.

70

‘Oosters avontuur. Marius Bauer 1867-1932’, Singer Museum Laren 19.01.2007 - 29.04.2007 1 werk schilderkunst

Oyama, Yuka Schmuck Quicky 2003 Stichting Francoise van den Bosch, Amstelveen Fritsch, Karl [ring] 2000 Stichting Francoise van den Bosch, Amstelveen Fritsch, Karl [ring] 2006 Stichting Francoise van den Bosch, Amstelveen Kamata, Jiro Sunny Ring [ring] 2005 Stichting Francoise van den Bosch, Amstelveen Minegishi, Yutaca Mierenkoningin [broche] 2005 Stichting Francoise van den Bosch, Amstelveen

Weischer, Matthias Die 3 2007 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement Weischer, Matthias Korridor 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement Yuskavage, Lisa Persimmons 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement Yuskavage, Lisa Dutch Girl 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement Althamer, Pawel Abram and Burus (Dreamsculpture) 2007 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

Bruiklenen uit ‘Matisse: the Painter as Sculptor’, Dallas Museum of Art, Dallas 21.01.2007 - 29.04.2007 1 werk op papier ‘Matisse: the Painter as Sculptor’, San Francisco Museum of Modern Art, San Francisco 10.06.2007 - 02.09.2007 1 werk op papier ‘Matisse: the Painter as Sculptor’, San Francisco Museum of Modern Art, San Francisco 07.10.2007 - 03.02.2008 1 werk op papier

Kelley, Mike Mr. and Mrs. Hermaphrodite 2005 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

‘De Sixties’, Gemeentemuseum, Den Haag 20.01.2007 - 29.04.2007 6 werken schilderkunst, 1 werk beeldhouwkunst, 1 kunstenaarsboek

Takahashi, Masao Samurai Sword [broche] 2005 Stichting Francoise van den Bosch, Amstelveen

Yuskavage, Lisa One Girl Holding Another Girl’s Leg 1999 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

‘Odilon Redon’, Schirn Kunsthalle, Frankfurt 26.01.2007 - 29.04.2007 1 werk op papier

Condo, George Blue Female Composition 2006 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

Yuskavage, Lisa Brood 2005 Stichting Monique Zajfen Collection, Retranchement

Minewaki, Mikiko Plachain [halssieraad] 2003 Stichting Francoise van den Bosch, Amstelveen

‘Gilbert & George retrospective’, Tate Modern, Londen 15.02.2007 - 06.05.2007 4 werken fotografie ‘Gilbert & George retrospective’, Haus der Kunst, Munchen 09.06.2007 - 16.09.2007 4 werken fotografie ‘Gilbert & George retrospective’, Castello di Rivoli, Turijn 08.10.2007 - 06.01.2008 4 werken fotografie ‘Het Mankes perspectief’, Drents Museum, Assen 10.02.2007 - 13.05.2007 1 werk schilderkunst ‘Het Mankes perspectief’, Scheringa Museum voor Realisme, Spanbroek 27.05.2007 - 16.09.2007 1 werk schilderkunst ‘Het Mankes perspectief’, Gemeentemuseum Arnhen, Arnhem 13.10.2007 - 21.01.2008 1 werk schilderkunst

71

72

‘Speed I’, IVAM, Valencia 22.02.2007 - 08.07.2007 geen fysiek werk uitgeleend, toestemming gegeven om werk opnieuw uit te voeren (is daarna weer ‘vernietigd’)

‘Genesis! Real life at the end of the information Age’, Centraal Museum, Utrecht 13.04.2007 - 15.07.2007 1 tentoonstellingskopie van een videowerk

‘Wim Crouwel’, Galerie Anatome 10.02.2007 - 28.04.2007 71 werken divers (affiches, grafische vormgeving)

‘Marlene Dumas’, Museum of contemporary Art, Tokyo 14.04.2007 - 01.07.2007 2 werken schilderkunst

‘Plane Image: A Brice Marden Retrospective, Paintings and Drawings’, Hamburger Bahnhof, Museum fur Gegenwart, Berlijn 10.06.2007 - 07.10.2007 1 werk schilderkunst

‘Armando Reveron’,

‘Marlene Dumas’, Inokuma

‘A.R. Penck’, Schirn Kunsthalle,

MOMA, New York 11.02.2007 - 16.04.2007 1 werk schilderkunst

Museum, Marugame 21.10.2007 - 20.01.2008 1 werk schilderkunst

Frankfurt am Main 15.06.2007 - 16.09.2007 1 werk schilderkunst

‘Ikone der Moderne, Das Schwarze Quadrat’, Hamburger Kunsthalle 23.03.2007 - 10.06.2007 9 werken op papier

‘Erik van Lieshout’, Kunsthaus Zurich, Zurich 13.04.2007 - 17.06.2007 1 werk op papier (30 delen)

‘Quand j’etais petit, je ne faisais pas grand’, Musée d’Art Moderne de la ville de Paris, Parijs 21.06.2007 - 16.09.2007 1 werk schilderkunst

‘Joan Jonas retrospective’, MACBA, Barcelona 19.09.2007 - 24.02.2008 1 werk beeldhouwkunst (installatie)

‘Kurt Schwitters en de avantgarde’, Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam 03.03.2007 - 28.05.2007 1 werk schilderkunst

‘Situationist International’, Museum Tinguely, Basel 04.04.2007 - 05.08.2007 1 werk beeldhouwkunst & 1 werk schilderkunst

‘Enzo Cucchi’, Museo Correr, Venetie 08.06.2007 - 07.10.2007 2 werken schilderkunst

‘Die erfullte Leere’, Kunstmuseum Wolfsburg 21.09.2007 - 27.01.2008 1 werk schilderkunst

‘Jan Roeland’, Stadsgalerij Heerlen, Heerlen 08.03.2007 - 27.05.2007 3 werken schilderkunst

‘Max Beckmann in Amsterdam’, Van Gogh Museum, Amsterdam 06.04.2007 - 19.08.2007 1 werk schilderkunst

‘Richard Hutten’, Kunsthal, Rotterdam 04.06.2007 - 19.10.2007 1 werk industriele vormgeving

‘Hans van Manen festival’, Muziektheater, Amsterdam 11.09.2007 - 30.09.2007 1 werk schilderkunst

‘Le nouveau realisme’, Galeries nationales du Grand Palais, Parijs 26.03.2007 - 02.07.2007 4 archiefstukken

‘Max Beckmann in Amsterdam’, Pinakothek der Moderne, Munchen 13.09.2007 - 06.01.2008 1 werk schilderkunst

‘Georg Baselitz: A Retrospective’, Royal Academy of Arts, Londen 22.09.2007 - 09.12.2007 1 werk schilderkunst

‘Le nouveau realisme’, Sprengel Museum, Hannover 09.09.2007 - 27.01.2008 4 archiefstukken

‘Modehuizen in Amsterdam’, Amsterdams Historisch Museum, Amsterdam 26.04.2007 - 26.08.2007 3 affiches

‘Israels aan zee - Hollandse en Italiaanse kustgezichten van Isaac Israels , Frans Halsmuseum, Haarlem 09.06.2007 - 19.08.2007 1 werk schilderkunst

‘Gijs Bakker and Jewelry’, Pinakothek der Moderne, Munchen 09.03.2007 - 20.05.2007 1 sierraad ‘Dutch Eyes’, Nederlands Fotomuseum, Rotterdam 18.04.2007 - 06.08.2007 27 werken fotografie ‘Ulf Moritz-Regisseur van de begeerte’, Nederlands textielmuseum, Tilburg 28.04.2007 - 02.09.2007 2 werken toegepaste kunst (textiel) ‘Grayson Perry’, 21st Century Museum of Contemporary Art, Kanazawa 28.04.2007 - 31.08.2007 1 werk toegepaste kunst (textiel)

‘Richard Serra: 40 Years’, MOMA 29.05.2007 - 10.09.2007 1 werk beeldhouwkunst ‘Berlijn/Amsterdam: vijf oudstudenten van de Rijksacademie: een keuze van Erika Hoffman’, RAI (kunstrai 2007) 09.05.2007 - 13.05.2007 1 werk schilderkunst ‘Jasper Johns: An Allegory of Painting, 1955-1965’, Kunstmuseum Basel 02.06.2007 - 09.09.2007 1 werk schilderkunst ‘Artempo’, Museo di Palazzo Fortuny, Venetie 09.06.2007 - 05.11.2007 1 tentoonstellingskopie van videowerk op DVD-

‘Vamos a IBIZA / Op naar IBIZA!’, Arti et Amicitiae, Amsterdam 13.07.2007 - 19.08.2007 1 werk schilderkunst ‘Kasper Niehaus 1889-1974’, Museum voor Moderne Kunst, Arnhem 14.07.2007 - 16.09.2007 2 werken, schilderkunst ‘Robert Indiana’, Museum Kurhaus Kleve, Kleve 26.08.2007 - 06.01.2008 2 werken schilderkunst ‘Die Andere Sammlung’, Fondation Beyeler, Basel 19.08.2007 - 06.01.2008 1 werk, papier gouache, collage ‘Over het licht in de schilderkunst’, Gemeentemuseum, Den Haag 18.08.2007 - 11.11.2007 1 tentoonstellingskopie DVD

‘BinnensteBuiten’, FOAM, Amsterdam 27.09.2007 - 13.12.2007 24 werken fotografie en 2 tentoonstellinskopieen videowerk op DVD ‘BodyPoliticX’, Witte de With, Rotterdam 07.09.2007 - 25.11.2007 1 werk (tentoonstellingskopie) beeldhouwkunst (neon) ‘Vormen van Verzet’, Van Abbe Museum, Eindhoven 22.09.2007 - 06.01.2008 1 werk schilderkunst

‘De magie van Carel Willink’, Scheringa Museum voor Realisme, Spanbroek 07.10.2007 - 06.01.2008 2 werken schilderkunst ‘Be-Bomb: The Transatlantic war of Images and all that Jazz in the 1950s’, MACBA, Barcelona 05.10.2007 - 07.01.2008 3 werken schilderkunst ‘British Vision. Observation and Imagination in British Art, 1750-1950’, Museum voor Schone Kunsten, Gent 06.10.2007 - 13.01.2008 1 werk schilderkunst ‘Jean Tinguely. Alles beweegt’, Kunsthal, Rotterdam 10.10.2007 - 27.01.2008 4 archiefstukken ‘Paula Modersohn-Becker and Paris Art around 1900’, Kunsthalle Bremen, Bremen 14.10.2007 - 24.02.2008 1 werk schilderkunst

‘Presentatie Francoise van den Bosch’, privé adres, Amsterdam 20.10.2007 - 21.10.2007 25 werken toegepaste kunst ‘Sandberg, directeur et graphiste du Stedelijk Museum 1945-1962’, Institut Néerlandais, Parijs 28.11.2007 - 20.01.2008 199 werken divers (schilderkunst, beeldhouwkunst, industriele vormgeving, grafische vormgeving) ‘Lawrence Weiner’, Whitney Museum, New York 15.11.2007 - 10.02.2007 1 werk beeldhouwkunst ‘Lawrence Weiner’, Museum of Contemporary Art, Los Angeles 01.03.2008 - 15.07.2008 1 werk beeldhouwkunst ‘Marlene Dumas’, Iziko South African National Gallery, Kaapstad 07.11.2007 - 13.01.2008 3 werken schilderkunst en 1 werk op papier (12 delen) ‘Marlene Dumas’, Standard Bank Gallery, Johannesburg 06.02.2008 - 29.03.2008 3 werken schilderkunst en 1 werk op papier (12 delen) ‘Cesar Domela’, Gemeentemuseum, Den Haag 24.11.2007 - 06.04.2008 1 werk schilderkunst ‘Mondriaan’, Museum Ludwig, Keulen 15.12.2007 - 30.03.2008 1 werk schilderkunst ‘De Rijke De Rooij’, K21, Dusseldorf 08.12.2007 - 13.04.2008 1 werk industriele vormgeving, 3 werken op papier, 7 werken toegepaste kunst ‘Picasso in Den Haag’, Gemeentemuseum, Den Haag 15.12.2007 - 30.03.2008 2 werken schilderkunst

73

MARKETING EN COMMUNICATIE

MARKETING EN COMMUNICATIE MARKETING EN COMMUNICATIE

vergroot. Zo startte het museum de communicatie rond de renovatie en nieuwbouw en vonden in het oude pand verschillende rondleidingen plaats voor onder meer journalisten, founders en buurtbewoners. Ook werd een bouwfolder in vier talen uitgegeven, zodat een ieder een indruk kan krijgen van het nieuwe Stedelijk Museum. Bezoekersaantallen, -onderzoek en interne evaluaties geven weer dat het museum op de goede weg is.

Inleiding De sector Marketing en Communicatie (M&C) verzorgt de gehele communicatie voor het museum ten aanzien van het beleid, de tentoonstellingen, de evenementen en de nieuwbouw aan het Museumplein. Ook Educatie en Publieksbegeleiding, de infodesk in Stedelijk Museum CS, sponsorwerving, de Vereniging Vrienden van het Stedelijk Museum, de founders en de Stedelijk Museum Business Club vallen onder M&C. Voor M&C stond het jaar voor een groot deel in het teken van 'Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms'. De tentoonstelling gold als generale repetitie voor de heropening van het Stedelijk aan het Museumplein, met name ook op het gebied van M&C. Van de opening, de lancering van de Andy Warhol Club, de MuseumN8, de nieuwe manier van fundraising, de internationale persaandacht, samenwerkingen met andere partijen, tot aan het in de tentoonstelling geïntegreerde educatieaanbod aan toe: in alle aspecten werd gestreefd naar innovatie, geoliede samenwerking en maximaal publieksbereik. Ook op andere fronten werd, met de heropening in het vizier, via externe communicatie de zichtbaarheid

Educatie en Publieksbegeleiding Ook in 2007 werd het Stedelijk Museum CS volop benut als proeftuin voor nieuwe, experimentele educatieve projecten, waarbij met diverse partijen werd samengewerkt. Aansprekende successen volgden op het zorgvuldig opbouwen van een netwerk én het samenstellen van een uitgebreid programma waarin de beleidslijnen zich steeds duidelijker aftekenen. In het voorjaar werd het proefjaar van Stad en Taal, ontmoet kunst, een project voor cursisten ‘Nederlands als tweede taal’, afgerond. Taalinstituten, cursisten en docenten waren zeer enthousiast, zo bleek uit onderzoek. Ook de aanwezigen bij de proefmiddag, waar onder meer het Stad en Taal-bookazine werd gepresenteerd, reageerden positief. In het grootschalige project Toeval gezocht, met Annemieke Huisingh als projectleider, werd intensief samengewerkt met Kunst en Cultuur Noord-Holland, Steunpunten Cultuureducatie, vijftien scholen uit de provincie, Koers Nieuw West en vijftien kunstenaars. Onder begeleiding van een kunstenaar, een leerkracht en twee stagiaires van de Academie voor Beeldende

75

Vorming en de PABO, werd naar een verbinding gezocht tussen de expressieve talen van jonge kinderen (4-7 jaar) en de artistieke talen van het kunstenaarsduo Heringa/ Van Kalsbeek. Kinderen waren daarbij protagonist. De werkwijze werd geïnspireerd op de Reggio Emiliabenadering. De werkstukken van de kinderen werden, samen met de documentatie van het project, van 3 november 2007 t/m 6 januari 2008 geëxposeerd in de Sandberg-zaal in Stedelijk Museum CS, die onder begeleiding van Bas van Tol was ingericht. De opening trok veel bezoekers, evenals het Toeval gezocht-symposium, waar onder anderen Robbert Dijkgraaf sprak over de potenties en experimenteerdrang van jonge kinderen. Zie ook: www.toevalgezocht.nl.

76

Nieuw in de geschiedenis van het Stedelijk Museum was een interactieve ruimte in een tentoonstelling: de Studio Room, in de Andy Warhol-tentoonstelling, compleet met podium en ‘nieuwe media spiegel’. Dit bood allerlei mogelijkheden voor interactieve programma’s, het publiek kon screentests doen, mee-discussiëren over Warhol of een polaroidworkshop volgen met fotografe Annaleen Louwes. Populair bij jongeren was de gratis toegankelijke Walk & Talk op zaterdag. Verder verscheen in het kader van de tentoonstelling het boekje Eerste Hulp bij videokunst, werd een speciale docentendag georganiseerd en een website gelanceerd. Eerder ingezette programma’s liepen door en verankerden zich in het aanbod: onder meer de Kunstkijkuren, het G.R.A.S.-project, CKV programma’s, IMC Weekendschool, familierondleidingen en kinderworkshops (met Maria Barnas, Radio Rietveld, Arnoud Holleman, Lucy Stein en Rosemin Hendriks). Achter de schermen werd geregeld samengewerkt met wetenschappers, om zoveel mogelijk relevante gegevens te verzamelen die als vertrekpunt kunnen dienen. Zo werd voor Stad en Taal onderzoek gedaan door prof. dr. Folkert Kuiken (UvA) naar taalverwerving en door prof. dr. Halleh Ghorashi (VU) naar diversiteitmanagement. Jan Sas van de Reinwardt Academie begon tijdens de Warholtentoonstelling een publiekstevredenheidsonderzoek. Groepen studenten van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunst ondervraagden leerkrachten en leerlingen in een onderzoek onder leiding van prof. dr. Folkert Haanstra en een andere student begon een evaluatieonderzoek naar Toeval gezocht. Ook de kennis over wat de afdeling Educatie en Publieksbegeleiding te doen staat met het oog op het nieuwe Stedelijk Museum groeide flink. De kernwoorden

daarbij zijn: samenwerking, experiment, wisselwerking met het publiek, participatie, onderzoek en evaluatie, verankeren en het delen van kennis en ervaringen. In 2007 trok het totale aanbod van educatieve programma’s maar liefst 34.624 bezoekers: een toename van zo’n 5.000 bezoekers ten opzichte van 2006.

In 2007 hanteerde het Stedelijk Museum een actief persen publiciteitsbeleid. Dit was zowel gericht op het bekend maken van de tentoonstellingen en activiteiten die het museum organiseerde, als op het actief uitdragen van het beleid en de algemene missie van het museum. Het doel was het genereren van zoveel mogelijk aandacht in de nationale en internationale media, liefst zo positief mogelijk en van een hoge inhoudelijke kwaliteit. Positieve uitschieters in de persaandacht waren ‘Mapping the City’, ‘Drawing Typologies’, ‘Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’ en de presentaties van Mario Garcia Torres en Paul Chan.

en buitenland besteedden er aandacht aan, sommige media tot drie keer toe. Naast positieve inhoudelijke recensies waren er berichten over de MuseumN8 in november, de huldiging van de 80.000ste bezoeker en de bezoekersaantallen voor 2007, waarbij die van Warhol alle verwachtingen overstegen (80.000 verwacht, 100.000 gehoopt – het werden er 124.000). Naast de free publicity werd de Wahol-tentoonstelling begeleid door een uitvoerige payed publicity-campagne, met onder meer opvallende geveldoeken aan het Post CS-gebouw, een affichecampagne door heel Nederland en advertenties in de Volkskrant en NRC Handelsblad. Wat betreft publiciteit, marketing, sponsoring, evenementen en mediapartners was de Andy Warhol-tentoonstelling een generale repetitie voor de heropening van het Stedelijk Museum.

Wat de tentoonstelling ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ betreft, stond de lancering van de Andy Warhol Club op 22 februari (de twintigste sterfdag van Warhol) garant voor vroege aankondigingen. Ook de vele evenementen die het museum in het kader van de Warhol Club organiseerde, zoals themafeesten, film screenings en Factory Nights in de supperclub, werden gevolgd door de media. De tentoonstelling zelf en de opening door Lou Reed bracht een lawine van persaandacht teweeg. Zeer veel kranten, tijdschriften en televisie- en radioprogramma’s in binnen-

Niet alleen de kunstprojecten hadden de aandacht van de media. Dit gold met name ook voor de ontwikkelingen en gebeurtenissen op het gebied van de renovatie en nieuwbouw. Om het nieuwe Stedelijk aan een internationaal publiek nader te presenteren, was het museum aanwezig op Art Basel, met een eigen stand naar ontwerp van Benthem Crouwel. Daar trof het museum een geïnteresseerd internationaal publiek van pers, verzamelaars en liefhebbers. Ook andere buitenlandse projecten, zoals de Sandberg tentoonstelling in het Institut Neérlandais in Parijs, trokken de aandacht.

Pers

Stedelijk Museum digitaal Eind 2007 bereikte het aantal abonnementen op de gratis digitale nieuwsbrief van het Stedelijk Museum een record: meer dan 10.000 geïnteresseerden lieten zich noteren, nationaal en internationaal. Maandelijks bezochten gemiddeld 100.000 bezoekers de site van het museum: www.stedelijk.nl, met opvallende pieken tijdens de Warhol-tentoonstelling. Omdat in 2007 de nieuwbouw aan het Museumplein van start ging, is daar ook op de website meer aandacht aan besteed. In voorbereiding op de heropening van het museum zijn er ook voorbereidingen getroffen om, vooruitlopend op een geheel nieuwe website, www.stedelijk.nl verder te actualiseren. Het Stedelijk Museum initieerde in 2007 ook andere websites. Bij het educatieve project Toeval gezocht werd www.toevalgezocht.nl gelanceerd, ontworpen door Mannschaft en gerealiseerd door 4XM. Ook de Warhol-tentoonstelling kende een eigen site, vormgeven door 178 aardige ontwerpers. www.andywarholclub.nl bevatte informatie over de tentoonstelling, allerhande weetjes over Andy Warhol, educatieve informatie en de programmering van de Andy Warhol Club.

77

Tweejaarlijks wordt in het Stedelijk Museum The Vincent Award uitgereikt. Bij deze prijs hoort de website www. thevincentaward.eu. In de aanloop voor de editie van 2008 werd de site in 2007 ingrijpend vernieuwd en opnieuw vormgegeven door deeldrie ontwerpers. Nieuw aan de site is de verdiepte informatie over de prijs en over de genomineerden en de steeds actuele tijdslijn. Ook de site van Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, www.smba.nl, kreeg een compleet nieuwe vormgeving, van de hand van Jonathan Puckey.

78

Sponsoring Sinds de oprichting in 2004 van de Stichting Fondsenwerving en -beheer Uitbreiding en Renovatie Stedelijk Museum, voert het museum een voortvarend beleid ten aanzien van fondsenwerving. Het bestuur van de stichting bestaat uit zes leden. Naast de twee voorzitters Morris Tabaksblat en Cor van Zadelhoff zijn dat mevrouw Els van der Plas en de heren Yoeri Albrecht, Rijkman Groenink en Joop van den Ende. Het doel van de stichting is het verwerven van gelden die ten behoeve komen van de renovatie en uitbreiding van het Stedelijk Museum aan de Paulus Potterstraat. Nu de fondsenwerving voor de nieuwbouw en renovatie zijn voltooid, richt het museum zich op het werven van financiële bronnen ten bate van de inrichting van de nieuwbouw aan het Museumplein en het depot. Daarnaast wordt sponsor- en fondsenwerving ingezet ten behoeve van de tentoonstellingen, collectieverwerving, publicaties, educatie, restauratie en onderzoek. Het Stedelijk Museum onderhoudt nauwe relaties met bedrijven en particulieren die hun associatie met moderne en eigentijdse kunst concreet maken door sponsoring. De prestaties en tegenprestaties zijn daarbij gericht op de belevingswereld van klanten, relaties, (potentiële) medewerkers of het algemene publiek. ABN AMRO

Maarsen Bouw en Ontwikkeling (MBO) B.V. Maison van den Boer B.V. Mondriaan Stichting Ministerie van OCW Nederlandse Waterschapsbank N.V. De heer J. Onderdijk P2 Group Pon’s Automobielhandel BV/Audi Prins Bernhard Cultuurfonds Riaskoff Holding Schiphol Group Select Catering Sotheby’s Stadsdrukkerij Amsterdam N.V. Stedelijk Museum Business Club Stichting K.F. Hein Fonds Stichting Best Verzorgde Boeken Teijin Holding Theo van Gogh Stichting TNT VandenEnde Foundation VSBfonds Van Lanschot Bankiers Q-Park Exploitatie B.V. De heer drs. C. van Zadelhoff

maakt als partner alle tentoonstellingen in het Stedelijk Museum mede mogelijk. Daarnaast hebben verscheidene andere sponsoren bijgedragen aan het succes van de tentoonstellingen en projecten. Een nieuw fenomeen in de Nederlandse museumwereld was de wijze waarop het Stedelijk Museum geld verwierf voor de tentoonstelling ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’: de fundraisingdinners in de supperclub. ABN AMRO organiseerde rond de tentoonstelling diverse activiteiten voor haar relaties, waaronder gratis rondleidingen. Naast de gemeentelijke bijdrage werden belangrijke bijdragen geleverd door de Van den Ende Foundation, het VSB Fonds en de Mondriaan Stichting. IMC B.V. sponsorde alle educatieve voorzieningen voor de tentoonstelling. Daarnaast droegen vele andere bedrijven en particulieren bij aan het succes van de tentoonstelling. Een bijzonder project ten behoeve van het Aankoopfonds is te danken aan galeriehouder Jorg Grimm (Grimm Fine Art) en de door hem geïniteerde grafiekportfolio die in een oplage van honderd stuks werd verkocht. Alle structurele en incidentele steun, zowel financieel als in natura, gedoneerd door landelijke en plaatselijke overheid, stichtingen, particulieren en het bedrijfsleven, is door het museum met grote erkentelijkheid besteed aan de realisatie van diverse projecten en tentoonstellingen.

en vijf organisaties die anoniem wensen te blijven

Stichting Fondsenwerving en -beheer Uitbreiding en Renovatie Stedelijk Museum ABN AMRO Achmea AFK Blauwhoed B.V. Bouwfonds MAB Meyer Bergman Broere Charitable Foundation DigiPrint / Repro Sloterdijk Dolf en Antoinetty van den Brink DynaSeal Clifford Chance CMS Derks Star Busmann DDB Amsterdam Delta Lloyd Groep Fonds Amateurkunst Podiumkunsten G & S Vastgoed b.v. De heer drs. L.G.M.R. Geeris Gelderland Groep Gemeente Amsterdam Heijmans N.V. Hilders Groep Houthoff Buruma N.V. Imtech Infra B.V. Keyser & Mackay Stichting Koninklijke Ahrend N.V. La Vie Catering Lensvelt M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting

Sponsoring ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ Partners ABN AMRO Gemeente Amsterdam Hoofdsponsors Audi Allen & Overy Fondsen, sponsors, bijdragen Mondriaan Stichting VSB Fonds VandenEnde Foundation AFK IMC B.V. supperclub A.D.J.G. van Dam/Foundation Van Dam Art Collection Rattan Chadha/Chadha Art Collection BeamSystems PK Media One-OK Projects, Vlaardingen Ambassade van de Verenigde Staten van Amerika, Den Haag Lou Reed Boomerang Broeren & Wiegers Makelaar Mickey Hoogendijk Productions Ram & Co.

Lloyd Hotel NAi Publishers Marie Baarspul Goethe-Institut Amsterdam BlueCircle b.v. Rob Malasch Beep! Blend Magazine Veel Meubelstukken 178 aardige ontwerpers Jop van Bennekom en Veronica Ditting – Fantastic Man Drukkerij Rob Stolk Good2b S-Color IDFA ABSOLUT VODKA Maison van den Boer VPRO NPS Volkskrant CJP ZIN De Bijenkorf Kevin Kushel en alle donateurs aan de Fundraising veiling

Fondsen Educatie Toeval gezocht VSB Fonds Mondriaan Stichting Fonds Amateurkunst en Podiumkunsten Prins Bernhard Cultuurfonds Stad en Taal Gmeente Amsterdam

Stedelijk Museum Business Club De Stedelijk Museum Business Club (SMBC) is in 1997 opgericht voor bedrijfs-Vrienden en vormt sinds 2000 een eigen Stichting. In 2007 heeft de SMBC 102 leden. Voor leden worden bij tentoonstellingen en de collectie verschillende exclusieve activiteiten georganiseerd, zoals avondontvangsten met rondleidingen, lezingen en diners. Ook vinden er externe ontvangsten plaats, zoals bezoeken aan kunstenaarsateliers, verzamelaars, galeries, etc. Bestuur De heer prof. dr. Dolf G.C. van den Brink, voorzitter tot 1 november De heer ir. Willem P.M. van der Schoot, voorzitter vanaf 1 november De heer drs. Hans C.F.J. Janssen, penningmeester Mevrouw mr. Marry T.H. de Gaay Fortman, secretaris De heer mr. Henk Th.E.M. Rottinghuis, bestuurslid De heer Dolf P.L.C. le Conge Kleyn, bestuurslid De heer Rob Frohn, bestuurslid

79

7 september Ontbijt met bouwers en hard-hat tour in Stedelijk Museum, Paulus Potterstraat. 10 oktober Exclusieve previewontvangst in Stedelijk Museum CS rondom de tentoonstelling: ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’. Aansluitend afscheidsdiner Dolf van den Brink. 1 november Galerieronde Jordaan en bezoek SMBA met diner. 13 december Bezoek depot, restauratieateliers en bibliotheek Stedelijk Museum, met diner.

Mevrouw mr. drs. Joannette B.I. Balvert, bestuurslid 80

Stedelijk Museum Dhr. Gijs van Tuyl, directeur Mw. Marjolijn Bronkhuyzen, hoofd Marketing & Communicatie Mw. Kyra Wessels, manager memberships Mw. Robyn Stutterheim, bureaumedewerker memberships Activiteiten SMBC In 2007 organiseerde de SMBC de volgende ontvangsten: 7 maart Preview fotoveiling met diner bij Sotheby’s Amsterdam. 4 april Ontvangst en rondleiding Stedelijk Museum Schiedam rondom de tentoonstelling ‘Lucebert. Schilder, dichter, fotograaf’ (afgelast). 9 mei Preview Art Amsterdam. 21 juni Avondontvangst met diner in Stedelijk Museum CS rondom de tentoonstelling ‘Scènes en Sporen’.

Leden SMBC ABN AMRO Private Wealth Management Accenture ADP architectuur, design en planning AEGON N.V. AKD Prinsen Van Wijmen Alfa Delta Compendium Amsterdam RAI AON Nederland Arbo Unie B.V. Aromedia AT Kearney Audi Nederland Bank Oyens & van Eeghen BearingPoint Beheer Brouwershoff Blauwhoed B.V. Boer & Croon Strategy and Management Group Boer Hartog Hooft Booz Allen Hamilton Bouwfonds MAB Development B.V. Breevast B.V. Brink, Dolf en Antoinetty van den Broeren & Wiegers Business Art Service Christie’s Amsterdam B.V. Clifford Chance CMS Derks Star Busmann Commerciële Beleidsvorming 2000 B.V. Cunningham Lindsey Europe B.V. Dam & Partners Architecten DDB Amsterdam De Brauw Blackstone Westbroek De Heus Voeders B.V. De Nederlandsche Bank N.V. De Roedel, Executive & Life Coaching De Stuers Executive Search Delta Lloyd N.V. Dicke Röell Breedveld Executive Search Dura Vermeer Groep NV

Dyna Seal B.V. Equitas Fortress Groep Frans Molenaar B.V. GCI Holland Geeris Holding Getronics PinkRoccade Hay Group B.V. Het Cleyne Huys Hopman Interheem Groep B.V. Houthoff Buruma ING Groep ING Real Estate Ingrosiel Insinger de Beaufort Joeri Bakker Keyser & Mackay Stichting KPMG KPMG Meijburg & Co LeasePlan Corporation N.V. Lensvelt Link Art Company Maarsen Groep Marsh B.V. Martinair Partyservice Media Capital Partners ModoVanGelder Motivaction NautaDutilh Nederlandse Waterschapsbank N.V. NEMACO B.V. Oranje-Nassau Groep P2 Group Palthe Oberman Advocaten Partnership Bonnike Pesman Advocaten Pon Holdings B.V. Punta Est Publishers Rabobank Amsterdam en Omstreken Readershouse Hearst Roord Binnenbouw B.V. Select Catering B.V. SNS Reaal Fonds Sotheby’s Spark Communicatie Stadsdrukkerij Amsterdam N.V. S-W-H The Broere Charitable Foundation Theodoor Gilissen Bankiers N.V. Van den Oever, Zaaijer & Partners architecten Van der Moolen Holding N.V. Van Dooren Advies Van Doorne Van Erp Notarissen VandenEnde Foundation VBAT Vitra (Nederland) B.V. Wegener Wooncentrum Co van der Horst WPG Uitgevers B.V. Zwarts & Jansma Architecten 102 leden, waarvan 2 anoniem wensen te blijven.

Ontvangsten Begeleiding:diverse conservatoren, kunstenaars, rondleiders 8 maart Lezing Paul Chan en opening ‘Paul Chan – Lights and Drawings’

‘Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’ en ‘The Present: The Monique Zajfen Collection’ 28 oktober ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ I 25 november ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ II 16 december Docking Station: ‘Josef Strau – Voices and Substitutes’

Vereniging Vrienden van het Stedelijk Museum De Vereniging Vrienden heeft de volgende doelstellingen geformuleerd: Het bevorderen van de groei en ontwikkeling van het museum. Het bevorderen van een goede relatie tussen het museum en de verschillende voor haar belangrijke publieksgroepen. In 2007 heeft de Vereniging Vrienden 1233 leden. Bestuur Prof. Dr. Dolf. G.C. van den Brink, voorzitter tot 24 mei 2007 Dhr. Melle Daamen, voorzitter vanaf 24 mei 2007 Drs. Hans C.F.J. Janssen, penningmeester Mr. Evert-Jan Henrichs, tijdelijk secretaris tot 24 mei 2007 Dhr. Joost Quant, secretaris sinds 24 mei 2007 Mw. Floor van Spaendonck, bestuurslid Dhr. Guus Ros, bestuurslid Mw. Balou van de Ven, bestuurslid

Stedelijk Museum: Dhr. Gijs van Tuyl, directeur Mw. Marjolijn Bronkhuyzen, hoofd Marketing en Communicatie Mw. Kyra Wessels, manager memberships Mw. Robyn Stutterheim, bureaumedewerker memberships Activiteiten Zondag rondleidingen Begeleiding: Rian Beex 28 januari ‘Adam Broomberg and Oliver Chanarinen – Facts, Fictions and Stories’ en ‘Onder de oppervlakte – Aanwinsten 2005-2006’ 25 februari Docking Station: ‘T.J. Wilcox – A Fair Tale & Garland One’ en ‘Just in Time – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen’ 25 maart ‘Mapping the City’ I 22 april ‘Mapping the City’ II en Docking Station: ‘Ryan Gander – The Last Work’ 27 mei ‘Paul Chan – Lights and Drawings’ 24 juni ‘The Present: The Monique Zajfen Collection’ 30 september

Museumcursussen Begeleiding: Rian Beex februari – maart ‘Mapping the City’ en ‘Onder de oppervlakte – Aanwinsten 2005-2006’ maart – april ‘Paul Chan – Lights and Drawings’ mei – juni ‘The Present: The Monique Zajfen Collection’ juni – juli ‘The Present: The Monique Zajfen Collection’ en Docking Station: ‘Mario Garcia Torres – A Brief History of Jimmie Johnson’s Legacy’ augustus – oktober ‘Drawing Typologies – Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen’, Docking Station: ‘Sean Snyder – Schema (Television)’ en ‘Heringa/ Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’ oktober – november ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’, Docking Station: ‘Melvin Moti – E.S.P.’ december – januari Docking Station: ‘Josef Strau – Voices and Substitutes’ en ‘Eyes Wide Open – Aanwinsten Stedelijk Museum & The Monique Zajfen Collection’

10 mei Portfoliopresentatie met Jorg Grimm 24 mei Algemene Ledenvergadering en Avondontvangst 21 juni Rondleiding door curatoren over ‘Scènes en Sporen’ 11 oktober VIPopening ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ 25 oktober Rondleiding ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’ 25 oktober Workshop zeefdrukken bij Atelier Sanne 17 december Rondleiding ‘Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai’, i.a.v. kunstenaarsduo 17 december Eindejaarsborrel Excursies Organisatie i.s.m: Voyage & Culture, Amsterdam 21 – 24 juni Documenta Kassel; begeleiding Stedelijk Museum: Rian Beex 14 – 21 september Chicago & Pittsburgh (afgelast) 25 – 29 oktober Biënnale Istanbul; begeleiding Stedelijk Museum: Carolien de Bruijn Speciale acties Toegangskorting op: Art Amsterdam (9 t/m 13 mei) Atelier Sanne, workshop zeefdrukken portretten als Warhol (25 oktober) Gastprogrammering Het Muziektheater (2007)

Membership office Per 1 januari is Kyra Wessels in dienst getreden als Manager Memberships van het Stedelijk Museum. De manager is verantwoordelijk voor alle Memberships van het Stedelijk, waaronder ook de Vereniging Vrienden valt. Daarnaast is een bureaumedewerker aangesteld voor de administratieve en secretariële ondersteuning. Op 7 mei is Robyn Stutterheim in dienst getreden als Bureaumedewerker Memberships. Het uitvoerige jaarverslag van de Vereniging Vrienden is vanaf medio mei 2008 te lezen op www.stedelijk.nl bij ‘Vrienden’.

81

personeel en organisatie

personeel en organisatie Personeel EN organisatie

Inleiding

CAO

De Stichting Stedelijk Museum Amsterdam is een zelfstandige organisatie die voor haar activiteiten subsidie ontvangt van de gemeente Amsterdam. De collectie is eigendom van de gemeente, de Stichting Stedelijk Museum zorgt voor het beheer, het onderhoud, het tentoonstellen en uitbreiden van de collectie voor de gemeente. Doordat het museum is verzelfstandigd heeft het meer ruimte gekregen om als een culturele onderneming te functioneren en kunnen ook, meer dan in het verleden, initiatieven worden ontwikkeld waarmee inkomsten zijn te genereren. In vervolg op de herijking van de organisatiestructuur in 2006, zijn in 2007 aandacht voor cultuurverandering, communicatie en de rol van de leidinggevende belangrijke aandachtspunten. P&O heeft zich in 2007 ten doel gesteld deze ontwikkeling te ondersteunen door het ontwikkelen van personele instrumenten.

Het museum heeft een nieuwe CAO afgesloten voor de periode 1 januari 2007 tot 1 januari 2009. Hierin is een variabele beloningsmatrix afgesproken die het mogelijk maakt om meer resultaatgericht te kunnen belonen. Afgesproken is dat er gedurende de looptijd van de CAO specifieke aandacht komt voor persoonlijke ontwikkelingsplannen. Hiertoe wordt voor iedere werknemer een budget beschikbaar gesteld. Tevens is een keuzemodel arbeidsvoorwaarden (cafetariamodel) ontwikkeld om medewerkers een keuzemogelijkheid bij de inzet van de arbeidsvoorwaarden te bieden. In 2007 hebben hier 33 medewerkers gebruik van gemaakt.

83

84

Waardering en beoordeling Personeelsbestand

Klachtencommissie

In 2007 is het nieuwe functiewaarderingssysteem voor het Stedelijk Museum afgerond. Gewerkt is met het systeem ORBA. Alle functies zijn omschreven door P&O met ondersteuning van de AWVN en in samenspraak met de sectorhoofden. Hierna zijn alle functies ingedeeld door de indelingscommissie bestaande uit het hoofd P&O en de sectorhoofden. In vervolg hierop is gestart met het opstellen van competentieprofielen. Deze zijn in 2007 voor alle functies vastgesteld. Om meer resultaatgericht te kunnen belonen is dit jaar tevens een nieuwe beoordelingssystematiek ontwikkeld. Deze is gebaseerd op functie-inhoud en competenties die voor een functie zijn vereist en maakt het mogelijk om te sturen op resultaten en de ontwikkeling van medewerkers. Dit biedt de mogelijkheid gedifferentieerd te belonen, afhankelijk van de prestaties van de medewerker. Deze beoordelingssystematiek is in samenwerking met de AWVN ontwikkeld en na advies van de Ondernemingsraad vastgesteld. Alle leidinggevenden zijn getraind in het voeren van beoordelingsgesprekken en het beoordelen van medewerkers op basis van de nieuwe beoordelingssystematiek is gestart.

In overleg met de Ondernemingsraad is in 2007 een Reglement Vertrouwenspersonen en Klachtencommissie vastgesteld, voor klachten op het gebied van ongewenst gedrag. In vervolg hierop is een vertrouwenspersoon aangewezen, waar medewerkers terecht kunnen voor opvang, advies en ondersteuning in het geval dat men geconfronteerd wordt met ongewenst gedrag van een collega. Ook is er een klachtencommissie ingesteld, bestaande uit een tweetal leden en een externe voorzitter. In 2007 hebben zich geen medewerkers tot de klachtencommissie gewend.

Het personeelsbestand van de Stichting Stedelijk Museum was in 2007 opgebouwd uit vaste medewerkers (contract voor onbepaalde of bepaalde tijd), Pantar-medewerkers, uitzendkrachten, freelancers en stagiaires. Op 1 januari 2007 waren 178 vaste medewerkers, fte 143, in dienst. Het betrof hier 132 medewerkers met een contract voor onbepaalde tijd en 46 medewerkers met een contract voor bepaalde tijd. Hiernaast zijn 28 Pantarmedewerkers, fte 20 bij het museum werkzaam. In 2007 zijn veertien nieuwe medewerkers bij het museum in dienst getreden. De totale uitstroom bedroeg 33 medewerkers. In totaal hebben in 2007 29 stagiaires in het museum werkervaring opgedaan. Tien personen die langere tijd uit het arbeidsproces zijn geweest, hebben afgelopen jaar een opleiding tot beveiliger kunnen volgen via het Stedelijk Museum. Zestig medewerkers van het museum hebben een cursus gastvrijheid gevolgd, in het kader van het Welcomeproject van de gemeente Amsterdam. Het ziekteverzuim bedroeg in 2007 5.95%. Dit betekent ten opzichte van 2006 een stijging van 1.05%. Leidinggevenden hebben eind 2007 een training ziekteverzuim gevolgd. Ook is een nieuwe brochure ziekteverzuim tot stand gekomen, aangepast aan de nieuwe wet- en regelgeving.

85

Organigram Stichting Stedelijk Museum Amsterdam

Staphorsius, R.S. Depotbeheerder Boekel, G.C. Depotbeheerder Koops, J. Emballeur Lehmann, P. Emballeur Bongaarts, M.H. Teamleider Emballage Boot, R. Chauffeur-Transporteur Hendriks, R.P. Chauffeur-Transporteur Kral, H.H. Chauffeur-Transporteur Paske, J.A. te Coördinator Intern Transport SMCS Ruijzendaal, R. Teamleider Transport Clement, D.G. Medewerker Tentoonstellingsdienst Kenter, J.S.L. Medewerker Tentoonstellingsdienst Lem, P. van der Medewerker Tentoonstellingsdienst Staphorsius, F.G. Medewerker Tentoonstellingsdienst Kauwen, R. Medewerker Collectieregistratie

Directeur

Control P&O Juridische Zaken & Secretariaat

Personeel

86

Collecties & Presentaties

Marketing & Communicatie

Bedrijfsvoering

Pers & Public Relations

Commerciële dienstverlening

Presentaties

Educatie

Financiën

Restauraties

Internationale Betrekkingen

Bedrijfsbeveiliging

Art Handling

Fondsenwerving

Automatisering

Projectmanagement

Secretariaat

Technische dienst

Collecties

Secretariaat

Verzorgingsdienst

Secretariaat

Directie Tuyl, G.A. van Directeur Sectorhoofden Delissen, N.S.B. Sectorhoofd Collecties en Presentaties Bronkhuyzen, M.E. Sectorhoofd Marketing en Communicatie Kuppens, N.A.T. Sectorhoofd Bedrijfsvoering Art Handling Verberne-Khurshid, F.D. Hoofd Art Handling Ibrahim, A. Medewerker AVA Holtus, P.B.M. Medewerker AVA Hoogeveen, G. Teamleider AVA Berg, A.R. van den Registrar Bemt, M.H.J. van den Depotbeheerder Dam, M.J. van Depotbeheerder Pramudji, H. Depotbeheerder

Automatisering Açikgöz, M. Hoofd ICT Brant, J. Medewerker ICT Bedrijfsbeveiliging Schreurs, G.W. Hoofd Bedrijfsbeveiliging Nabizada, M.D. Teamchef Beveiliging Al Kadi, J. († 28-05-2007) 1e Beveiliger Anoep, M.S. 1e Beveiliger Begzad, M. 1e Beveiliger Erdem, K. 1e Beveiliger Fazazi, M 1e beveiliger Gepken, C.L.J. 1e Beveiliger Ghoreshizadeh, S.M. 1e Beveiliger Goher Zayed, M.R. 1e Beveiliger Hajhassan, A.A.A. 1e Beveiliger Haltman, J.F. 1e Beveiliger Jamaly, N. 1e Beveiliger

Kruiswijk, A. 1e Beveiliger Liaghat, A. 1e Beveiliger Menshov, S. 1e Beveiliger Molina, O.M. 1e Beveiliger Nourzai, F.M. 1e Beveiliger Ruit, E.M. van de 1e Beveiliger Sadiq, H.J. 1e Beveiliger Safi, J. 1e Beveiliger Singh - Badloe, P. 1e Beveiliger Vogel, M.R.P. 1e Beveiliger Wetters, B.R. 1e Beveiliger Begenisic, M. Beveiliger Berg, P.A.M. van den Beveiliger Bloem, F. Beveiliger Bogaard, T.J. Beveiliger Borghuis, L. Beveiliger Bunjaku, S. Beveiliger Charalambides, S. Beveiliger Coppes, J.B. Beveiliger Hovius, M. Beveiliger Jong, A. de Beveiliger Mosegaard, K.B. Beveiliger Putten, J. van der Beveiliger Ramdas, E.S. Beveiliger Rijn, T. van Beveiliger Rijnja, L. Beveiliger Schakel, G.L.G. Beveiliger Sonneville, D. de Beveiliger Stevenson, M.P. Beveiliger Tibold, A. Beveiliger Vries, J. de Beveiliger Bouwkundige & Technische dienst Velzen, A.G. van Hoofd technische Dienst Ham, G. van Elektromonteur

Fritz, L.W. Medewerker Technische Dienst Evers, A. Schilder Pels, C.M. Timmerman Elst, A. van Werktuigbouwkundige Stedelijk Museum Bureau Amsterdam Bouwhuis, J.J. Curator Kappers, L.J. Algemeen Medewerker SMBA Meijer, J. Algemeen Medewerker SMBA Botter, M.C. Medewerker Informatiebalie Collecties Adrichem, J.N.M. van Hoofd Collecties Imanse, G.J. Hoofd Collecties Rummens, M.J. Wetenschappelijk medewerker Soeting, M.M. Wetenschappelijk medewerker Orsouw, P.G.M. van Assistent wetenschappelijk medewerker Verschueren, A.A.J.M. Assistent wetenschappelijk medewerker Steens, A. Medewerker archief Stokhof, S.M. Coördinator Collectieregistratie Klerk-Biere, V.H. Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Koekoek, B.F.M. Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Koning - Strater, E. de Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Splinter, B. Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Groenevelt, S. Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Barboric, M. Medewerker Collectieregistratie Becic, S. Medewerker Collectieregistratie Besjes, E.M.E. Medewerker Collectieregistratie Dam, J.C.J. van Medewerker Collectieregistratie Zweers, M.L. Medewerker Collectieregistratie Nijhoff, M. Teamleider Informatiecentrum Voogd, W.A. de Applicatiebeheerder Adlib

87

Brakenhoff, E. Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Hendricks, M.J. Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Veltman, D.G. Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Beek, W.V. van Medewerker Registratie/ Bibliotheek/Informatiecentrum Spieker, V.N.L. Medewerker bibliotheek Vogel, C.G.J. Medewerker bibliotheek Conservatoren Boot, M. Conservator Glazenburg, C.C.E. Conservator Héman, S.M.T.A. Conservator Roode, I.V.H. de Conservator Visser, T.H.C. Conservator Lamoen, F.M. van Assistent Conservator Splinter, A.M. Assistent Conservator 88

Curatoren Coelewij, L.M.H. Curator Jongema, M.D. Curator Nieuwenhuyzen, M.D.J. van Curator Desk/Informatiebalie Fellinga, H.E. Medewerker Informatiebalie Gimpel, A. Medewerker Informatiebalie Sen, I. Medewerker Informatiebalie Vermaning, H.R. Medewerker Informatiebalie Educatie en Publieksbegeleiding Hulshoff Pol, R.A. Hoofd Educatie en Publieksbegeleiding Molhoek, H. Medewerker Audiovisuele Presentaties Veen, H.J. van der Medewerker Educatie en Publieksbegeleiding Gastel, M.L.M. van Projectmedewerker Stad & Taal

Financiën Dielen, L. Boekhouder Bakker-Kalkhoven, A.S. Hoofd Financiën Douich, M. Medewerker FA/Kassier Goudoever, M.E. van Medewerker FA/Kassier Impelen, H.M. van Medewerker FA/Kassier Pol, A.M. van der Medewerker FA/Kassier Stuurman, B.H.P. Medewerker FA/Kassier Blankenzee - Vos, M. Medewerker FA/Kassier Pol, A.M. van der Medewerker FA/Kassier Fondsenwerving Schagen, A.E. van Fondsenwerving (a.i.), Coördinator Informatiebalie en Evenementen Bree, M.L.A. Manager Fondsenwerving Stam, M. Coördinator SMBC en Founders Club Wessels, K.C. Manager Memberships Stutterheim, R.E. Bureaumedewerkster Memberships Weijsters, A.J.H. Fondsenwerving Fotoafdeling Versluys, R.W.P. Coördinerend Fotograaf Hogers, D. Fotograaf Benarfa, M.M. Fotograaf Balog, E.K. Medewerker Fotoarchief en Digitalisering Wessels, H.G. Medewerker Beeldbank Internationale betrekkingen Bertheux, M. Medewerker Internationale Betrekkingen Juridische Zaken Geerlings, P.F.E. Bedrijfsjurist/directiesecretaris Haas, M.C.M. de Bedrijfsjurist/directiesecretaris Directiesecretariaat Visscher, E. Directiesecretaresse Storm, M. Directiesecretaresse Burg, P.P. van der Indicateur Vastenhoud, J.A.L.T. Medewerker

Postkamer Wolkers, J.C. Beheerder Postkamer Timpico, R.H.M. Medewerker Postkamer Magazijn Schoelitsz, R.F. Meewerkend Voorman Magazijn Rhebok, D.M. Medewerker Magazijn Marketing Cramer, M. Medewerker Marketing Pers en PR Raven, M.J. Persvoorlichter Reinders, A. Persvoorlichter (a.i.), Eindredacteur Bulletin Bruijn, J.C. de Webmaster Personeel en Organisatie Meijer, J.H. Hoofd Personeel en Organisatie Graaf, P. de Hoofd Personeel en Organisatie Bardai, O. el Personeelsfunctionaris Volmer, R. Beleidsmedewerker Arbeidsvoorwaarden Werner, F. Secretaresse P&O/ Personeelsadviseur Project Management Hemmes, E. Projectleider Hendriks, M. Projectleider Vrij, A.C. Projectleider Schoenberger, J.T. Projectmedewerker Hoekstra, M.A. Projectassistent Otter, R.M. Projectassistent Tates, S.H. Projectassistent Restauraties Weerdenburg, C.O.M. Hoofd Restauraties Bennekom, J.W. van Restaurator Timmermans, R.M. Restaurator Beekhuizen, R.E. Encadreur Stafleu, A.N. Encadreur

Cats, L.J.M. Restaurator Marchesi, M. Restaurator Bracht, E.H.M. Restaurator Wijnberg, L. Restaurator Krumperman, R. Coördinerend restaurator TKV Vogel, M.A. Textielrestaurator Verzorgingsdienst Knaup, S.H. Hoofd Verzorgingsdienst Güler, L. Meewerkend Voorman Verzorgingsdienst Devid, L.R. Medewerker Verzorgingsdienst Do Carmo, S.M. Medewerker Verzorgingsdienst Dubois, P.S. Medewerker Verzorgingsdienst Kraehe, A.M. Medewerker Verzorgingsdienst Kremers, H. Medewerker Verzorgingsdienst Krumeich, M. Medewerker Verzorgingsdienst Moelee, M. Medewerker Verzorgingsdienst Pels-van Dorth, A.M. Medewerker Verzorgingsdienst Sewgobind, S. Medewerker Verzorgingsdienst Swinkels, M.W. Medewerker Verzorgingsdienst Verbeek, C.D.M. Medewerker Verzorgingsdienst Cerenich-Borowina, M. Medewerker Kantine Winkel Kortekaas, M. Medewerker Verkoop Winkel Krijgsman, C. Medewerker Verkoop Winkel Wolters, J.W. Medewerker Verkoop Winkel Verwaal, F.M. Medewerker Verkoop Winkel Woudstra, A. Medewerker Verkoop Winkel Someren Greve, R.C. van Winkelmedewerkster Oyevaar, W.C. Winkelmedewerkster Exter, J.C. van Winkelmedewerkster

Jacobina Brinkman RA (penningmeester) Partner bij KPMG Accountants Nevenfunctie Bestuurslid Streetlab festival Marry de Gaay Fortman (secretaris) Advocaat en partner bij Houthoff Buruma in Amsterdam Nevenfuncties Voorzitter Raad van Toezicht GGZ Dijk en Duin Voorzitter Raad van Toezicht Amref Flying Doctors Commissaris Royal Haskoning Lid Raad van Toezicht algemeen ziekenhuis St. Jansdal Lid Raad van Toezicht Waarborgfonds Kinderopvang Lid raad van toezicht Stichting Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen Bestuurslid John Adams Institute Lid Raad van Toezicht Nederlands Danstheater

Raad van Toezicht Rijkman Groenink (voorzitter) Functies Lid Raad van Commissarissen Frontiers Capital bv Lid Raad van Commissarissen SHV Lid Raad van Commissarissen Stadsherstel Vz. Stichting Prioriteit Aalbers Industries Lid Raad van Advies Struik holding Vz. Bestuur ABN AMRO Kunststichting Vz. Bestuur ABN AMRO Historisch Archief Hans Andersson (vice voorzitter) Oprichter Andersson Elffers Felix, thans zelfstandig bestuursadviseur Nevenfuncties Voorzitter Raad van Toezicht Nederlands Architectuurinstituut Voorzitter Raad van Toezicht Nederlands Theaterinstituut Voorzitter Raad van Toezicht De Parade/Mobile Arts Voorzitter Internationale Beelden Collectie Rotterdam Penningmeester bestuur Verwey Jonker Instituut

Jan Dibbets Beeldend kunstenaar Maria Hlavajová Cultuurwetenschapper, artistiek directeur BAK basis voor actuele kunst, Utrecht Nevenfuncties Program director van tranzit (Bratislava, Budapest, Prague, Vienna) (www.tranzit.org) Voorzitter adviescommissie voor Atelier Holsboer in Parijs, onderdeel van Buitenland Ateliers van het Fonds BKVB Lid van de adviescommissie beeldende kunst en vormgeving internationaal van de Mondriaan Stichting Els van der Plas Kunsthistoricus, directeur Prins Claus Fonds Den Haag Nevenfuncties Lid Nederlandse Adviesraad van het ISIM (International Institute for the Study of the Islam in the Modern World), Leiden Voorzitter bestuur van My First Art Collection ter bevordering van nieuwe collectionneurs in Nederland, Den Haag Lid Comité van Aanbeveling Holland Dance Festival, Den Haag

Jurylid van de Fritschy Stadscultuurprijs, Sittard-Geleen Vriend van ECF (European Cultural Foundation), Amsterdam Lid van de Commissie van Bijstand van De Veerstichting, Leiden Lid Raad van Advies van European Leadership Platform, Foundation for European Leadership, Amsterdam Yoeri Albrecht historicus en kunsthistoricus, redacteur bij Vrij Nederland, radio- en televisiepresentator en -producent Nevenfuncties Lid Raad van Advies Rijksmuseum van Oudheden in Leiden Lid Commissie van Bijstand van de Veerstichting Bestuurslid van De Publieke Zaak

Nevenfuncties Personeel Jan van Adrichem Bestuurs- en adviesfuncties Lid Raad van Adviseurs Vereniging Rembrandt Lid commissie Internationale Beelden Collectie, Rotterdam. Lid bestuur Jan van Eyck Academie, Maastricht Lid sectie Moderne Kunst van de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis. Lid stuurgroep Stichting Behoud Moderne Kunst. Lid redactieraad Kunstgeschiedenis Amsterdam University Press Lid Museumcommissie Centraal Museum, Utrecht (tot maart 2007). Lid van verschillende ad hoc commissies van de Mondriaan Stichting. Publicaties ‘Heenwijzingen naar niet vermoede uitzichten’, De Groene Amsterdammer extra. Altijd in de voorhoede – 130 jaar avant-garde in De Groene, 137 (2007) 26 (bijlage), pp. 8-10. Overige Begeleiding promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht (tot februari)

Mederorganisatie symposium Theoretisch Holland. Reflectie op 30 jaar theorie in de Nederlandse kunstgeschiedenis (Stedelijk Museum in samenwerking met JongHolland en Onderzoekschool Kunstgeschiedenis, 2 februari in 11 in het Post CS-gebouw). Ankie van den Berg Bestuurs- en adviesfuncties Bestuurslid van de Nederlandse Registrars Groep (NRG), onderdeel van de NMV. De NRG valt onder de sectie van de collectie van de Nederlandse Museum Vereniging. Marjan Boot Bestuurs- en adviesfuncties Lid werkgroep universitaire masteropleiding MA museumconservator, een samenwerkingsverband van de Vrije Universiteit, de Universiteit van Amsterdam, vijf grote Amsterdamse musea en het Centraal Museum in Utrecht. Specialist/plaatsvervangend lid werkgroep subcommissie vormgeving Fonds BKVB Publicaties ‘Stijlvol Musée des Arts décoratifs’, Items. Tijdschrift voor ontwerpen en verbeelding, maart/april 2007, p. 16. ‘A quoi ça sert? Arts Décoratifs versus MoMA. Analyse tentoonstellingsvormgeving’, Museumvisie, 31 (2007) 2, pp. 26-29. Jelle Bouwhuis Bestuurs- en adviesfuncties Lid Adviescommissie Beeldende Kunst, gemeente Utrecht. Gecommitteerde eindexamen Autonome Kunst, Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten, Den Haag (juni). Gastdocent Sandberg Instituut, Amsterdam (februari). Lid Adviescommissie Tijdschriften (ad-hoc), Mondriaan Stichting.

89

Publicaties ‘Een worsteling naar eenwording – Hoog Catharijne in perspectief’, Fris, 3, 2007, p. 20-27. ‘Een nieuwe Canon. Norman Klein over scripted spaces’, Metropolis M, 4, 2007, p.18-19. Overige Rondetafeldebat met Jurgen Beij, Maarten Kolk, Lonny van Rijswijck, Nadine Sterk, De Kas, CBK Utrecht, 16 december 2007. Vraaggesprek met Mark Lewis, Impakt / Filmtheater ‘t Hoogt, Utrecht, 1 november 2007. Vraaggesprek met Halina Zewinski, De Kas, CBK Utrecht, 14 oktober 2007. Lid debatpanel Cultuur 2.0, Virtueel Platform, Felix Merites, Amsterdam, 29 mei 2007. Scriptless/Utopia, videoprogramma samengesteld voor The Commotion Series, Firstsite, Colchester, 29 maart 2007 (met lezing). 90

Elisabeth Bracht Lid begeleidingscommissie voor de restauratie van een schildering van Paul Gauguin in het van Gogh Museum, Amsterdam. Deskundige in de rechtzaak Van Hemert/Schmincke, in verband met het vloeibaar worden van de Fleischfarbe. Carolien Glazenburg Jurylid Theater Affiche Prijs 2007. Jurylid Culturele Affiche Wedstrijd Vlaanderen 2007. Suzanna Héman Bestuurs- en adviesfuncties Secretaris bestuur Stichting Lucebertiana. Publicaties 'Help… help… litho’. Enige opmerkingen bij vroege litho’s van Lucebert’, i.s.m. Jurrie Poot, Lucebert. Schilder, dichter, fotograaf, Tent. cat., Schiedam, 2007. ‘…das Einzelne wird mich nicht mehr konfuss machen…’, Uwe Poth. Zweiträume: Werken auf Papier, Rheine, 2007. Overige ‘Daar kijk ik verpletterd naar’, lezing i.h.k.v. symposium ‘De lezende Lucebert’, georganiseerd door Universiteit van Amsterdam i.s.m.

Stedelijk Museum Schiedam, 18 maart 2007. ‘Mapping the Studio: the making of an exhibition’, lezing i.h.k.v. symposium The Studio in the Gallery?, georganiseerd door Henry Moore Institut Leeds i.s.m. Akademie der Künste Berlin, 24 maart 2007. Gastles Academie voor beeldende kunst en vormgeving Arnhem, December 2007. Rixt Hulshoff Pol Bestuurs- en adviesfuncties Adviesgroep MuseumN8 Amsterdam. Werkveldcommissie Academie voor beeldende vorming, Amsterdam. Stuurgroep G.R.A.S. project, educatief project VMBO leerlingen. Monica Marchesi Lid Klankbordgroep restauratorenprofielen, Restauratoren Nederland. Martijn van Nieuwenhuyzen Bestuurs- en adviesfuncties Lid Programmaraad ‘Straat van Sculpturen’, kunstmanifestatie in de openbare ruimte, Amsterdam Zuidoost, 2009. Lid Commissie Internationaal, Mondriaan Stichting. Lid Ad hoc Commissie Aankopenregeling C, Mondriaan Stichting. Publicatie 'Mario Garcia Torres. Rehearsing History, Back and Forth', Flash Art International Edition, Vol. XL, No. 256, October 2007, pp. 112-114. Lezing Lezing over film en beeldende kunst in het kader van de Nederlandse Filmdagen in Boekarest, Roemenië, 19 april 2007. Overige Bijdrage fototentoonstelling ‘De Werkplaats, een hommage aan Carel Blotkamp’, Exposorium Vrije Universiteit Amsterdam, 29 mei2 juli 2007. Lid Jury Volkskrant Beeldende Kunst prijs. Oriëntatiereis Mexico en Nederlandse Antillen, Mondriaan Stichting / Prins Claus Fonds, 15-27 mei 2007.

Michiel Nijhoff Bestuurs- en adviesfuncties Voorzitter van de vereniging Overleg Kunsthistorische Bibliotheken Nederland (OKBN/ARLIS NL) Lid van Commissie Museale Boekencollecties van de Erfgoedinspectie Lid van International Relations Committee van ARLIS/NA (Art Libraries Society North America) Publicaties ‘Ik heb altijd geprobeerd, en daar ben ik aardig in geslaagd, om nooit iets over kunst te lezen’: 50 jaar en langer Bibliotheek Stedelijk Museum. Ook verschenen in het Stedelijk Museum Bulletin. Eindredacteur, redacteur en auteur van de bundel Kunsthistorische bibliotheken in Nederland 10 korte schetsen uitgegeven in Leiden. Ingeborg de Roode Bestuurs- en adviesfuncties Adviesraad Tapio Wirkkala/Rut Bryk Foundation, Helsinki Commissie Oeuvreprijzen Vormgeving Fonds BKVB, Amsterdam Publicaties ‘De Koninklijke Vereenigde Tapijtfabrieken na 1919: een nieuw bedrijf met nieuwe producten? Eerste resultaten van een onderzoek naar het onbekende KVT-archief’, Stichting Textielcommissie Nederland Jaarboek 2006, pp. 64-84. Lezing ‘Industriële vormgeving in het Stedelijk Museum’, KABK Post Graduate Course Industrial Design, Den Haag. Monique Splinter Bestuurs- en adviesfuncties Secretaris Vereniging Historisch Eiland Marken/Marker Museum. Rebecca Timmermans Lid ‘Balans’, overleggroep conserveringsproblematiek Nederlandse collecties, Stichting Behoud Moderne Kunst.

Feroza Verberne Projectleider National Projectgroep Collectie Noodplan. Voting member ICOM-CC. Sandra Weerdenburg Lid Begeleidingscommissie restauratorenopleiding, Stichting Restauratie Atelier Limburg. Lid Klankbordgroep restauratorenprofielen, Restauratoren Nederland. Lid ‘Balans’, overleggroep conserveringsproblematiek Nederlandse collecties, SBMK. Kyra Wessels Docent kunstgeschiedenis aan de Hogeschool voor de Kunsten, Amsterdam. Louise Wijnberg Gastdocent Universiteit van Amsterdam: colleges restauratie en conservering moderne schilderkunst.

‘Mapping the City’, video-installatie Doug Aitken, electric earth, 1999, zaaloverzicht Stedelijk Museum CS, foto: Gert Jan van Rooij

‘Mapping the City’, Beat Streuli, Sydney 1998, 1999, kleurendruk, 182 x 245,5 cm, coll. Stedelijk Museum Amsterdam

‘Scènes en Sporen’, video-installatie Joan Jonas, Organic Honey’s Visual Telepathy (detail), 1972-1994, zaalopname Stedelijk Museum CS, foto: Gert Jan van Rooij

‘Scènes en Sporen’, verschillende ontwerpers, zaalopname Stedelijk Museum CS, foto: Gert Jan van Rooij

Thomas Schütte, Three Capacity Men, 2005, staal, siliconenrubber en katoenen dekens, hoogte: 250 cm, The Monique Zajfen Collection

Eija-Liisa Ahtila, The Present, 2001, dvd-installatie voor 5 monitoren en tv-spots met geluid The Monique Zajfen Collection, courtesy Marian Goodman Gallery, New York en Parijs foto: Marc Dommage

Charlotte Schleiffert, Tibetan girl, 2007, gemengde technieken op papier, 299 x 143 cm, coll. Stedelijk Museum Amsterdam, foto: Jhoeko

Richard Niessen, TM-City, 2006, zaalopname (detail) Stedelijk Museum CS foto: Gert Jan van Rooij

Heringa/Van Kalsbeek, Zonder Titel, 2006, geglazuurd porselein en chamotte, kunsthars, glasvezel, hout, 54 x 87 x 35 cm, coll. Stedelijk Museum Amsterdam

Toeval Gezocht, ‘Wij tekenen de hele wereld’, Montessorischool, Heerhugowaard

‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’, zaaloverzicht Stedelijk Museum CS, foto: Gert Jan van Rooij

Studio Room in ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’, foto: Karin de Wild

Lisa Yuskavage, Persimmons, 2006 olieverf op doek, 121,9 x 182,9 cm The Monique Zajfen Collection

Josef Strau, Voices and Substitutes, 2007, zaalopname (detail) Stedelijk Museum CS, foto: Gert Jan van Rooij

Samenstelling Raad van Toezicht De leden van de Raad van Toezicht zijn bij de verzelfstandiging van het museum per 1 januari 2006 benoemd. De leden van de Raad van Toezicht zijn: De heer mr. Rijkman Groenink (voorzitter); de heer Hans Andersson (vice voorzitter); mevrouw Jacobina Brinkman RA (penningmeester); mevrouw mr. Marry de Gaay Fortman (secretaris); de heer Jan Dibbets; mevrouw Maria Hlavajová; mevrouw drs.

Jaarrekening en bestemming van het exploitatiesaldo De door de directie opgestelde jaarrekening over het jaar 2007 is gecontroleerd door een onafhankelijke accountant. De accountant is ACAM Accountancy en Advies, de accountantsdienst van de Gemeente Amsterdam. De verklaring van de accountant is opgenomen bij de overige gegevens. De directie heeft de jaarrekening vastgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht heeft mede op grond van de accountantsverklaring de jaarrekening goedgekeurd. In overleg met de directie is besloten het exploitatiesaldo ter grootte van € 208.890 toe te voegen aan de algemene reserves.

Bericht van de Raad van Toezicht

JAARREKENING

Toezicht De Raad heeft in het verslagjaar vier maal vergaderd in aanwezigheid van de directie. Voorts heeft de raad in een vergadering, waarbij de directie niet aanwezig was, het functioneren van de directeur en haar eigen functioneren geëvalueerd. Daarnaast heeft regelmatig overleg plaats gevonden tussen individuele leden van de Raad en de directie. De financiële resultaten van het lopende boekjaar en (de voor-bereiding van) de verbouw van het oude gebouw en de bouw van de nieuwe vleugel aan de Paulus Potterstraat en van een nieuw depot zijn waren iedere vergadering onderwerp van gesprek. In de vergaderingen met de directie is het afgelopen jaar voorts aandacht besteed aan de financiering van het nieuwe gebouw voorzover rustend op de schouders van het Museum, fondsen- en sponsorwerving, de aanvraag Kunstenplan 2009-2012, het collectieplan en het tentoonstellingenbeleid. De Raad van Toezicht heeft het budget 2008 besproken en goedgekeurd.

Els van der Plas en de heer drs. Yoeri Albrecht. Er zijn in het verslagjaar geen wijzigingen geweest in de samenstelling van de Raad van Toezicht.

Amsterdam, 1 april 2008 De Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht bedankt de directie en de medewerkers voor hun bijdragen in het afgelopen jaar.

JAARREKENING JAARREKENING 109

Met kracht werd doorgegaan met het realiseren van een experimenteel programma in het Stedelijk Museum CS. Er werden in 2007 negentien tentoonstellingen georganiseerd waar-onder vier collectiepresentaties, vier thematentoonstellingen, vier solotentoonstellingen en zeven kleine presentaties van de internationale actualiteit onder de vlag van Docking Station. Absolute uitschieter vormde 'Andy Warhol. Other Voices Other Rooms', die met 124.000 bezoekers ook een hoogtepunt vormde als publiekstrekker. Deze tentoonstelling trok internationaal

321.518 3.554.003

Langlopende schulden Kortlopende schulden

4.369.148

228.571

265.056

231.818 33.238

4.369.148

1.625.186

2.251.145

125.092 875.705 1.250.348

492.817

Voorzieningen

Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserve kunstaankopen

Liquide middelen

Vlottende activa Voorraden Vorderingen Overlopende activa

Materiële vaste activa

Balans per 31 december 2007

Ook dit jaar werden er met subsidies weer bijzondere projecten uitgevoerd om het publieksbereik te vergroten. Voor de nieuwe Amsterdammers werd het programma Stad en Taal, ontmoet kunst verder ontwikkeld. In samenwerking met het Amsterdams Historisch museum en het Verzetsmuseum Amsterdam werden de resultaten op een symposium gepresenteerd aan alle betrokken. In het kader van de tentoonstelling 'Heringa/Van Kalsbeek – Cruel Bonsai' werd het educatieve project Toeval gezocht voor vijftien klassen van basisscholen uit de provincie Noord-Holland onder

Stedelijk museum op koers Het Stedelijk Museum ligt op koers om eind december 2009 op spectaculaire wijze zijn nieuwe poorten aan het Museumplein te heropenen. De bouw vordert voorspoedig evenals alle voorbereidingen op de verhuizing. Op 15 februari werd bekendgemaakt dat de aanbesteding gegund was aan Midreth uit Mijdrecht. Met de bouw werd voortvarend een begin gemaakt door het slaan van de damwanden in week 35. De nieuwbouw van het depot werd op 15 oktober uitbesteed aan Nemaco door het tekenen van een realisatieovereenkomst.

Balans Stichting Stedelijk Museum Amsterdam

zozeer de aandacht dat hij doorverkocht kon worden aan musea in Londen en Amerika. De turn-around met Warhol werd ook gemaakt door op onconventionele wijze fondsen te werven, o.m. door het organiseren van fundraisingdinners met de supperclub en door de oprichting van een Warhol Club van jongeren. Mede daardoor werd binnen korte tijd een bedrag van een half miljoen euro aan sponsoring bij elkaar gebracht. Daarnaast organiseerde het Stedelijk Museum twee tentoonstellingen buitenshuis, 'Expressie op papier' in het Van Gogh Museum en 'Sandberg – Vormgever en directeur van het Stedelijk Museum' in het Institut Néerlandais in Parijs.

Verslag van de directie

110 111

4.083.642

3.317.864

482.277

260.573

22.928

22.928 -

4.083.642

1.423.504

2.002.649

136.557 415.437 1.450.655

657.489

Balans per 31 december 2006

De invoer van de volledige collectie met beschrijvingen en afbeeldingen van ca. 90.000 objecten in de database werd afgerond. Er werden 110.000 beschrijvingen van tentoonstellingscatalogi ingelezen in Adlib, waarmee het totale bibliotheekbezit van 170.000 titels online bereikbaar is. Een innovatie is de directe verbinding van de databases van collectie en bibliotheek.

Het aankoopbudget, dat in 2005 door de gemeente werd teruggebracht van € 1.2 mln naar € 0,8 mln, laat weinig speelruimte om op het niveau van de collectie internationaal te kunnen aankopen. Met het weinige geld slaagde het Stedelijk Museum er toch in om een aantal in het oog springende kunstwerken te verwerven, mede op basis van goede relaties met kunstenaars. Het instituut van de gemeenteaankopen bood ook enig soelaas om de collectie uit te breiden. Veel ruimere mogelijkheden voor verwerving biedt de Monique Zajfen Collection, een verzameling die opgebouwd wordt door het Stedelijk Museum dat de werken in bruikleen heeft.

begeleiding van kunstenaars succesvol uitgevoerd.

Er werden nieuwe initiatieven ontwikkeld op personeelsgebied om te komen tot een moderne kunstonderneming door optimalisering van de bedrijfscultuur. Er werden onderwerpen opgepakt zoals de versterking van het management op alle niveau’s, de verbetering van de onderlinge samenwerking en de interne communicatie en de strikte invoering van personeelsbeoordeling, Dit alles om de doelen die in het Kunstenplan 2009-2012 gesteld worden, haalbaar te maken.

Materiële vaste activa De materiele vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

Overige algemene waarderingsgrondslagen De bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Activa en passiva zijn opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

Kunstaankopen De onderdelen van de subsidie en de overige bijdragen welke bestemd zijn voor kunstaankopen worden evenals de kunstaankopen zelf in de exploitatierekening verantwoord. De bedragen ten behoeve van kunstaankopen die ultimo boekjaar nog niet zijn besteed, worden toegevoegd aan het bestemmingsfonds kunstaankopen. Bij aankoop van kunstvoorwerpen in latere jaren vallen deze bedragen vrij ten gunste

Grondslagen voor de waardering van het resultaat

Voorzieningen De voorzieningen zijn tegen nominale waarde opgenomen.

Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde, onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Deze voorziening is bepaald op basis van een beoordeling van de individuele vorderingen.

Voorraden De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs, verminderd met een voorziening voor incourant.

Algemeen Kunstcollectie De kunstcollectie is in eigendom gebleven van de Gemeente Amsterdam en daarom niet in de balans opgenomen.

vanaf het jaar na ingebruikneming.

-208.890

33.238

8.868

-250.996

15.202.530

Waarderingsgrondslagen

Exploitatieresultaat

Mutatie bestemmingsreserve kunstaankopen

Financiële baten en lasten

Saldo baten en lasten

Som der lasten

8.396.096 182.628 1.581.301 891.762 4.150.743

-15.453.526

Som der baten

Lasten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingskosten Kunstaankopen Overige lasten

-12.344.122 -2.647.845 -461.559

2007 Baten Bijdragen Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten

Exploitatierekening Stichting Stedelijk Museum Amsterdam

112 113

-11.835.179 -2.183.952 -748.229 -14.767.360

8.518.961 195.685 1.520.884 1.256.592 3.556.110 15.048.232 280.872 18.646 -322.446 -22.928

-12.079.643 -2.323.591 -182.384 -14.585.618

8.644.000 200.000 1.474.400 925.000 3.302.674 14.546.074 -39.544 35.000 -4.544

van de exploitatie. De mutatie in het bestemmingsfonds kunstaankopen wordt separaat verantwoord in de exploitatierekening. De nog niet bestede subsidies voor gemeenteaankopen zijn, conform voorgaande jaren, verantwoord onder de overlopende passiva.

2006

Budget 2007

Debiteuren Overige vorderingen

De vorderingen bestaan uit debiteuren en overige vorderingen.

Vlottende activa - vorderingen

De overige voorraden ter grootte van € 53.085 (31 december 2006: € 37.904) bestaan uit museumjaarkaarten, schoonmaak- en kantoorartikelen e.d.

Overige voorraden

Winkelvoorraden Voorziening voorraden

Vlottende activa - voorraden

Bedragen groter dan € 1.000 met het karakter van een materieel vast actief worden geactiveerd. De afschrijvingspercentages zijn gebaseerd op de economische levensduur. Met afschrijven wordt gestart in het jaar volgend op het jaar van aanschaf. De afschrijvingspercentages liggen tussen de 5% en 20%.

875.705

841.953 33.752

Balans per 31 december 2007

125.092

53.085

72.007

119.145 -47.138

Balans per 31 december 2007

170.583

74.118

-60.513

-7.005 396.145 -225.562

-60.513

-7.005

Mutaties 2007 Investeringen 2007 Afschrijvingen 2007

126.239 -52.121

231.096

81.123

Stand per 31 december 2007 Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2007

396.145 -165.049

Inventaris

126.239 -45.116

Aanpassingen gebouwen Stand per 31 december 2006 Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2006

Materiële vaste activa

Toelichting op de balans per 31 december 2007

114 115

87.285 -16.756 70.529

17.956 -9.521 8.435 105.241 -26.277 78.964

660.673 -385.932 274.741

-105.589 -105.589 660.673 -491.521 169.152

415.437

381.340 34.097

Balans per 31 december 2006

136.557

37.904

98.653

145.791 -47.138

Balans per 31 december 2006

Inventaris kunstdepots

IT Apparatuur

492.817

1.288.298 -795.481

-164.672

17.956 -182.628

657.489

1.270.342 -612.853

Totaal

Liquide middelen De liquide middelen zijn per direct opeisbaar.

De nog te ontvangen bedragen hebben betrekking op de afrekening van de diverse subsidies.

Nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde kosten Overige overlopende activa

Vlottende activa - overlopende activa

Overige vorderingen Onder de overige vorderingen is een bedrag ter grootte van € 17.180 begrepen uit hoofde van vorderingen op personeel. (31 december 2006: € 20.939).

De vorderingen op de Vrienden van het Stedelijk en de Stedelijk Museum Business Club betreffen doorbelastingen van door het Museum gemaakte kosten.

Voorziening debiteuren

Centrale Stad, Stadsdelen en Gemeentelijke Diensten Vrienden van het Stedelijk Stedelijk Museum Business Club Overige debiteuren

Debiteuren

1.250.348

945.915 292.115 12.318

Balans per 31 december 2007

841.953

1.072.253 -230.300

468.233 46.594 40.000 517.426

Balans per 31 december 2007

116 117

1.450.655

1.053.688 390.519 6.448

Balans per 31 december 2006

381.340

531.312 -149.972

340.622 22.500 37.000 131.190

Balans per 31 december 2006

Schulden aan leveranciers Overige schulden Gemeente Amsterdam Kortlopende deel langlopende schuld Belastingen en sociale premies Overige schulden Overlopende passiva

Kortlopende schulden

De langlopende schuld betreft een schuld aan de gemeente Amsterdam ter grootte van oorspronkelijk € 803.795. De lening heeft een looptijd van 5 jaar. De rente bedraagt 4,05% op jaarbasis.

Langlopende schuld

De voorziening personeel is gevormd voor individuele afvloeiingsregelingen en mogelijke verplichtingen tot vergoeding van cursusgelden en studiekosten.

Stand per 31 december 2006 Vrijval voorziening personeel Dotatie overige voorzieningen Stand per 31 december 2007

Voorzieningen

Het positieve exploitatiesaldo over 2007 is toegevoegd aan de algemene reserves.

213.602

246.606 -33.004

Voorziening personeel

231.818

208.890

22.928

Algemene Reserve

3.554.003

160.759 193.294 3.139 1.874.065

1.322.746

Balans per 31 december 2007

De lening wordt in 5 jaarlijkse termijnen afgelost, beginnende 31 december 2006. Het kortlopende deel van deze langlopende schuld is verantwoord onder de kortlopende schulden.

Stand per 31 december 2006 Toevoeging bestemmingsreserve uit Gemeentesubsidie Toevoeging bestemmingsreserve uit subsidie Mondriaan Stichting Aankoop kunstvoorwerpen Resultaat boekjaar Stand per 31 december 2007

Eigen vermogen

118 119

22.928 800.000 125.000 -891.762 208.890 265.056

Totaal

260.573 -33.004 1.002 228.571

800.000 125.000 -891.762 33.238

Overige voorzieningen 13.967

14.969

3.317.864

1.578.252 321.518 160.120 3.956 1.254.018

Balans per 31 december 2006

1.002

Totaal

Bestemmingsreserve kunstaankopen

De bijdrage van de Mondriaan Stichting is voor een bedrag ter grootte van € 125.000 bedoeld voor het doen van kunstaankopen.

Bijdrage Mondriaan Stichting

Vooruitlopend op de opening in 2009 is door de Gemeente een extra structureel subsidiebedrag ter grootte van € 1.067.990 toegekend.

Subsidies gemeente

1.874.065

178.910 202.792 970.700 159 13.488 218.342 289.674

Balans per 31 december 2007

12.344.122

11.511.590 240.010 17.976 165.000 409.546

2007

Daarnaast is het Stedelijk de verplichting aangegaan tot de aanschaf in 2008 van het drieluik Drei Haüser mit Schlitzen van Martin Kippenberger voor een bedrag ter grootte van € 1.4 mln. De aanschaf van dit schilderij is voor € 990.000 bekostigd uit specifiek hiervoor ter beschikking gestelde fondsen.

Wanneer de portfolio compleet is zal het verschil tussen de inleg en de kosten voor het samenstellen van de portfolio ten goede komen aan het aankoopof tentoonstellingsbudget van het museum.

Subsidies Gemeente Subsidie Stedelijk Museum Bureau Amsterdam Overige Bijdragen Bureau Amsterdam Bijdrage Mondriaan Stichting Hermez subsidie Subsidie loonkosten Overige bijdragen

Bijdragen

Toelichting op exploitatierekening

Het Stedelijk Museum is verplichtingen aangegaan ter grootte van ca. € 1.230.000 inzake huur-, lease- en servicekosten. Voor 2008 bedragen de verplichtingen ca. € 1.030.000, voor 2009 ca. € 200.000.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

De overige overlopende passiva bestaan grotendeels uit het zogenaamde Jorg Grimm fonds. Deelnemers aan dit fonds verwerven, tegen een inleg, een portfolio bestaande uit werken van een aantal gerenommeerde kunstenaars.

Vooruitontvangen subsidies Vooruitgefactureerde inkomsten Nog te ontvangen facturen Betalingen onderweg Af te handelen schades Vakantiegeld Overige overlopende passiva

Kortlopende schulden - overlopende passiva

120 121

2006 10.221.790 237.660 102.561 125.000 503.018 300.000 345.150 11.835.179

Budget 2007 11.527.410 240.733 10.330 125.000 176.170 12.079.643

Er ligt een claim van de erven Malevich op de gemeente welke momenteel wordt behandeld door een Amerikaanse rechter. Het geschil betreft werken welke, zoals uit voorgaande blijkt, in

Claims en risico’s - Malevich

1.254.018

572.158 159 23.049 225.000 22.626

411.026

Balans per 31 december 2006

eigendom zijn van de gemeente. Bij de verzelfstandiging is besloten dat het geschil met bijbehorende kosten achter blijft bij de gemeente.

Het gemiddeld aantal personeelsleden in 2007 op fulltime basis bedroeg 137,5 (2006: 148,6) (excl. Pantar medewerkers.)

Vooruitlopend op de tijdelijke sluiting van het Museum per ultimo september 2008 is een aantal tijdelijke contracten niet verlengd. Hierdoor is het aantal FTE gedaald en zijn de lonen en salarissen lager t.o.v. budget en 2006. Daar staat tegenover dat deze functies momenteel (deels) worden ingevuld door de inhuur van derden. Deze kosten zijn hierdoor hoger dan budget en vorig jaar.

Het aantal Pantar medewerkers in 2007 bedroeg 26 (2006: 27.) Pantar medewerkers worden door de Gemeente Amsterdam begeleid naar een volledige baan op de arbeidsmarkt. De kosten voor deze medewerkers worden gedragen door de Gemeente.

8.396.096

6.241.484 892.336 599.424 662.852

2007

fees. Daarnaast is de vergoeding voor beheerkosten onder de indirecte opbrengsten verantwoord.

2.647.845

916.219 19.003

1.712.623

1.177.211 48.695 436.224 50.493

2007

Tevens is onder de Overige bijdragen een bedrag ter grootte van € 65.519 opgenomen voor de bijdrage aan het educatieproject Stad en Taal.

verantwoord in de exploitatie van 2007.

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Inhuur derden / uitzendkrachten / advieskosten

Personeelslasten

Onder de indirecte opbrengsten zijn begrepen de inkomsten uit reizende tentoonstellingen, doorbelaste bruikleen- en transportkosten, alsmede inkomsten uit zaalverhuur en diverse

Indirecte opbrengsten

Ten gevolge van de uiterst succesvolle Warhol-tentoonstelling zijn de inkomsten uit entreegelden en de winkelinkomsten substantieel hoger in vergelijking met 2006 en het budget.

Overige directe inkomsten Sponsoring Directe inkomsten Bureau Amsterdam

Publieksinkomsten Entreegelden Bulletin / nieuwsbrief Inkomsten uit winkel / uitgeverij Overige publieksinkomsten

Directe opbrengsten

Hieronder zijn de bijdragen voor de Gemeente aankopen 2005 en 2006 verantwoord. Gedurende 2007 zijn hiervoor de tentoonstellingen georganiseerd ('Just in Time', 'Drawing Typologies'), derhalve zijn deze bijdragen

Overige bijdragen

122 123

2006 872.471 50.781 402.730 18.161 1.344.143

839.809 2.183.952

2006 6.689.265 717.586 627.892 484.218 8.518.961

Budget 2007 1.000.000 45.000 375.000 1.420.000

901.000 2.591 2.323.591

Budget 2007 6.839.000 897.000 708.000 200.000 8.644.000

Onder de overige huisvestingskosten is een bedrag ter grootte van € 80.328 (2006: € 149.972) begrepen voor lopende kosten Paulus Potterstraat in

Huur- en servicekosten Onderhoudskosten Bewakingskosten Schoonmaakkosten Kantinekosten (netto) Overige huisvestingskosten

Huisvestingskosten

De bezoldiging van de Raad van Toezicht bedroeg nihil.

Directie & Staf Collecties & Presentaties Communicatie & Marketing Bedrijfsvoering

Ultimo 2007 waren de FTE als volgt over de diverse afdelingen verdeeld (excl. Pantar medewerkers):

2006. Daarnaast is onder de overige huisvestingskosten een bedrag opgenomen ter grootte van € 200.672 voor (naheffingen) energiekosten.

1.581.301

1.047.622 38.495 46.671 51.331 104.879 292.303

2007

134,25

8,83 60,28 12,83 52,31

2007

124 125

2006 1.171.918 22.148 50.124 48.873 47.915 179.906 1.520.884

Budget 2007 1.312.000 70.900 9.500 42.000 40.000 1.474.400

140,76

8,55 60,12 9,83 62,26

2006

Accountantsverklaring

Stedelijk Museum Bureau Amsterdam fungeert als proeftuin voor het Stedelijk Museum en als nationale en internationale springplank voor kunst en kunstenaars uit de Amsterdamse

Stichting Museum Bureau Amsterdam

tentoonstelling.

De overige lasten zijn met name hoger door de hogere tentoonstellingskosten, veroorzaakt door de Warhol-

4.150.743

269.611 624.556 1.766.655 121.500 289.729 82.571 86.794 64.676 70.638 314.167 135.257 28.912 295.677

2007

context. Concreet heeft Bureau Amsterdam in 2006 naast een aantal lezingen een zevental tentoonstellingen georganiseerd en wordt een nieuwsbrief uitgegeven.

Winkel / uitgeverij Collectiebeheer, conservering en restauratie Tentoonstellingen Publicaties Communicatie en marketing Educatie Bulletin Bibliotheek en foto-atelier Automatisering Kantoorkosten Transport, reis en verblijfkosten Overige Bureau Amsterdam

Overige lasten

126 127

3.556.110

3.302.674

Het positief exploitatiesaldo ter grootte van € 208.890 (2006: € 22.928) is toegevoegd aan de algemene reserves.

Bestemming van het exploitatiesaldo

€. 341.079.) Bureau Amsterdam heeft derhalve (nagenoeg) kostenneutraal geopereerd.

284.218 625.697 1.389.879 75.517 227.384 54.461 83.084 74.330 59.267 218.472 129.630 -6.908 341.079

192.500 579.000 1.015.170 300.000 181.000 60.000 70.000 72.500 107.000 305.350 116.500 50.000 253.654

De totale baten voor Bureau Amsterdam bedroegen in 2007 € 276.989 (2006: € 340.221.) De uitgaven in dezelfde periode bedroegen € 295.677 (2006:

2006

Budget 2007

232.976

9.574

Stedelijk Museum Bureau Amsterdam Totaal

42.438 4.685 22.132 4.294 6.836 3.183 5.451 767 2.717 1.302 67.303 13.842 11.412 1.886 8.508 9.765 7.534 949 1.047 7.351

2007

Volwassenen Kinderen/65+ Scholieren en studenten Gezin Reductie Volwassenen Reductie Kinderen/65+ Rondleidingen CJP Museumkaart volwassenen Museumkaart jongeren Museumkaarthouders Basisscholieren Openingen Stadspas Nevenactiviteiten Gratis en reductie vouchers ABN AMRO Vrienden en SMBC Kinderen tot 7 jaar (gratis) Overigen (o.a. pers, uitmarktbezoek)

Bezoekcijfers Stedelijk Museum Amsterdam

Bezoekcijfers

BEZOEKCIJFERS BEZOEKCIJFERS BEZOEKCIJFERS 129

Foreword

English summary

English summary English summary

In 2007, the Stedelijk Museum once more worked tirelessly to ensure that the new building on Museum Square will be able to open its doors in 2009. We even invoked the gods in the name of approbation and fortuity! And they seem to be smiling down on us! Under the supervision of Midreth construction company, an energetic start was made on Museum Square in October when the sheet-pile walls for the basement level were installed: the beginnings of the new Stedelijk. Construction is making good progress: we are on schedule. Which also applies to our new depot. In 2007, a contract for building the new depot was signed with Amsterdam contractor Nemaco Holding BV. In the spring of 2009, the museum’s world famous collection, which is currently divided over three locations, will be stored together in the same building for the first time. Apart from the Warhol exhibition, the year was largely dedicated to preparing for our double move. Behind the scenes, crucial steps were again taken to speed the move in the various sectors of the museum. Among other things, this involved the completion of entering the entire collection (of some 90,000 items) in the database, including descriptions and images. 110,000 descriptions of exhibition catalogues were also scanned in, which means that the entire library collection to 170,000 titles is now accessible online. Both databases – collection and library – are directly connected, making the Stedelijk a pioneer in this field in the first international museum world. The culture of the organisation was also further maximised to enable the new Stedelijk Museum, independent since 2006, to achieve its goal of becoming a modern art enterprise. A range of new initiatives in the area of personnel were also developed and other aspects were tackled, including strengthening management at all levels, improving internal communications and the stringent introduction of personnel reviews. These innovations are all in the context of realising the 2009-2012 Arts Plan. Apart from these behind the scenes activities, in 2007, the public was offered a varied programme of nineteen exhibitions in Stedelijk Museum CS. This included four collection presentations, four themed exhibitions, four solo exhibitions and seven smaller presentations of contemporary international art under the flag of Docking Station. Two exhibitions were also organised outside the museum: ‘Expression on Paper’ in the Van Gogh Museum and ‘Sandberg, Designer and Director of the Stedelijk Museum’ in the Institut Néerlandais in Paris.

Despite a modest acquisitions budget, the Stedelijk succeeded in acquiring a number of significant artworks, thanks partly to its enduring relationships with artists. The annual municipal acquisitions also offered a little scope, although this cannot rival the potential presented by the Monique Zajfen Collection. The Stedelijk Museum is helping to develop this collection; the works are on loan to the museum and are regularly on public display – just like last year. To expand our public outreach, we organised a number of exceptional projects in 2007. The programme City and Language, meet art was further developed for new Amsterdammers. During a well-attended symposium, co-organised by the Amsterdams Historisch Museum and the Verzetsmuseum Amsterdam, everyone present was able to learn about the results. Another similarly successful project was the largescale education initiative Serendipity. Fifteen artists at fifteen junior school classes at schools throughout North Holland, worked with young children (between the ages of 4 and 7). The exhibition ‘Cruel Bonsai’ and the working methods of artist duo Heringa/Van Kalsbeek were at the heart of the project. The resulting works were displayed in an experimental presentation in the Sandberg room in Stedelijk Museum CS. But the absolute highlight of our programme was indisputably the exhibition ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’, which was opened on 11 October by Lou Reed to a hugely enthusiastic audience. As far as publicity, marketing, sponsoring, events and media partners were concerned, the exhibition was a dress rehearsal for the grand reopening of the Stedelijk Museum – and a very successful one, as we subsequently concluded. It also saw an approach to fundraising which is quite unique in the Netherlands; by organising events like fundraising dinners and creating the Andy Warhol Club, some half a million euro of sponsoring was netted in a relatively short time. The exhibition, organised by the Stedelijk Museum and Moderna Museet in Stockholm, in collaboration with the Andy Warhol Museum in Pittsburgh, attracted so much interest internationally that it will be travelling to museums in London and the US. The total number of visitors (124,000) surpassed all expectations. In short – the new building and the entire Stedelijk Museum are firmly on course. Gijs van Tuyl, Director

131

Annals January ‘The Stedelijk Museum is prospering and making great strides into the future’ ran the theme of director Gijs van Tuyl’s New Year address on 16 January. In his speech, the director reflected on all the happenings of the previous year: the renewed and younger management team, the commencement of restoration on the old building, the realisation of the new construction works and the demolition of the Sandberg wing. He also talked about the mission of the museum which is clarified in the policy plan Naar een nieuwe top. He predicted that: ‘Museum Square is about to become a hotspot of contemporary art.’ A large number of exhibitions from 2006 continued into the new year: ‘The Vincent Award 2006’, ‘Pierre Bernard – Erasmus Prize’ (both until 7 January), ‘Jesper Just – Something to Love’ (until 21 January), ‘Beneath the Surface – Acquisitions 2005-2006’ (until 18 February), ‘Broomberg & Chanarin – Facts, Fictions and Stories’ (until 25 February) and ‘Just in Time – Proposal for Municipal Art Acquisitions 2006’ (until 11 March). 132

Each Sunday, family tours were given by a trained guide (often an artist) who brought parents and children into contact and dialogue with art. ‘Parents and children literally have different perspectives on art. They can learn a great deal from each other by talking and drawing together,’ explains Marlous van Gastel of the Education department. This month, the director also announced a new fund, open for donations from wealthy private individuals which will be used – parallel to a similar Rijksmuseum fund – to supplement the acquisitions budget of some one million euro (‘far too little to put the Stedelijk Museum back among the world’s leading museums,’ said Van Tuyl). In early January, some 110,000 descriptions of exhibition catalogues pre-dating 1992 were entered into Adlib, the automated catalogue database; now around 170,000 titles (the entire library) can be consulted, also online. This marks a milestone for the library, which is the largest modern art library in the Netherlands and one of the largest in Europe. This month also saw the introduction of SMnet, an internal computer network containing exhaustive data on the museum and the organisation. During the renovation of the Stedelijk Museum, each year a choice of works on paper from the Stedelijk Museum

collection will be exhibited in the print cabinet of the Van Gogh Museum. From 12 January to 15 April prints and drawings by German Expressionists were on exhibit. In the first Docking Station of this year (the project space for emerging international talent in Stedelijk Museum CS), two films by American artist T.J. Wilcox were screened: Garland One (2003), and his most recent work A Fair Tale (2006). Wilcox is a typical artist’s artist: not widely known, but highly respected by a small group of insiders. This was his first presentation in the Netherlands.

February Per 1 February 2007 Rixt Hulshoff Pol, part of the Education team since 2002, was appointed head of the Education Department. One of the educational projects, G.R.A.S., a project in collaboration with the Van Gogh Museum, Rijksmuseum and Amsterdams Historisch Museum, aimed at introducing museums to VMBO pupils in a fun way, was able to continue thanks to joint sponsoring from ABN AMRO, ING and Rabobank. Like last year, two students of the Museum Curatorship MA (offered by the Vrije Universiteit and the Universiteit van Amsterdam) undertook a year-long internship at the museum. This year, Saskia van Kampen and Terry van Druten were given a chance to learn the basics about the skills involved in curating. In the evening programme SMCS on 11, on 2 February, academics discussed developments in art history practice and the various approaches taken over the last thirty years. The symposium was organised by the magazine JongHolland in collaboration with the Art History Research Academy (Onderzoekschool Kunstgeschiedenis) and the Stedelijk Museum. On 14 February, after more than seventeen years with the museum as Head of Personnel and Organisation, Huib Meijer left to continue his career with the Muziektheater in Amsterdam. The post was filled by an interim head of department. The next day saw the realisation of a crucial step towards the construction of the museum. During a press conference, alderman for culture, Carolien Gehrels announced that Midreth construction company from Dordrecht would be responsible for construction while Japanese corporation Teijin Twaron – as our first major foreign sponsor – would cover the costs of, among other things, the synthetic fibre

required for ‘the bathtub’, the section to be newly built. With this the company becomes one of the new museum’s principal founders. The contract had been signed by all involved in December 2006 in the official residence of the Mayor of Amsterdam, Job Cohen. This month, the personnel received an adventurous progress update on the restoration of the museum building on Museum Square. After a careful tour of the stripped building, staff was able to take a peek at the ‘test room’, a space that shows how the rooms will look in the future: streamlined white walls, high ceilings, new vellum for the skylight and computer-controlled lighting. Architects from the firm Benthem Crouwel, who devised the design, gave an explanation in situ. Following on from ‘Mapping the Studio’, the second leg in the exhibition series, ‘Mapping the City’, was held from 15 February through 20 May. It centred on the relationship between artists and the city from around 1960 to the present. The exhibition focused on the way artists see the city with an emphasis on the city as social community, on behaviour, poses and urban rituals. Inspired by the Warhol exhibition coming later that year, on Wednesday 21 February, together with the supperclub, the museum organised a fundraising dinner, where future sponsors were served tomato soup from Campbells tins and meat presented in stainless steel dog bowls. The evening was a great hit and a follow-up was organised in the supperclub on 12 September. The fundraising activities all together yielded around half a million euro and two principal sponsors: Audi and Allen & Overy. The day before, director Gijs van Tuyl had announced the Warhol exhibition to over a million TV viewers while appearing as a guest with Matthijs van Nieuwkerk on the popular Dutch TV programme De Wereld Draait Door. One day after the fundraising dinner (on 22 February, marking twenty years since the death of Andy Warhol) a Warholian launch party was held on 11 in the Post CS building by the Andy Warhol Club (the creation of the Stedelijk). A screening of Warhol’s film Chelsea Girls was followed by dancing into the early hours to music from DJs including Joost van Bellen. Attracting six hundred – mainly young – visitors who almost all became members of the Andy Warhol Club, the night was a runaway success.

March ‘Lights and Drawings’ by American artist Paul Chan opened on 8 March. Light and shadow, literally and metaphorically, were central to the exhibition which consisted of huge digital projections, charcoal drawings and collages created around the animation series The 7 Lights which Chan has been working on since 2005 and which will ultimately comprise seven projections. The exhibition in Stedelijk Museum CS was Chan’s first major museum presentation in Europe and brought together all the Lights completed so far, for the first time. Prior to the opening, in 11 in the Post CS building, Paul Chan gave a lecture on his work which concluded with a discussion. Per 15 March Marie-José Raven was appointed Press Officer. She has a degree in journalism and art history and, since 1996, undertook the communications for the Gemeentemuseum Den Haag, GEM and The Hague Museum of Photography. Marie-José succeeded interim press officer Arjan Reinders, who kept working for the museum as chief editor of the Stedelijk Museum Bulletin. This month, English artist Lucy Stein led an art education project; she and a group of children created a mural in the Sandberg room in Stedelijk Museum CS – a gigantic painting which was on display for three weeks. The Last Work, by English artist Ryan Gander, opened on 16 March in Docking Station. The presentation was literally the artist’s last work (for now); Gander intends to concentrate on exploring his artistic direction. Gander’s work investigated the artist’s practice and the relationship of the artist to his studio. On 22 March, despite the objections raised by one person living in the vicinity of the museum and Stichting Monumentenbehoud Nederland, the court decreed that building work could continue as there was no ‘major infringement of the architectural environment and no injustice to the present building’. A presentation of work by ten internationally renowned artists opened on 30 March in the Sandberg room in the Stedelijk Museum CS. The artists (who included Eberhard Havekost, Luc Tuymans and Michael Raedecker), each donated a special piece of graphic work (in an edition of 100, each numbered and signed) to a joint portfolio. The portfolio was sold for € 10,000, the proceeds of which went to the museum’s acquisition fund. ‘Sponsorship for which the sponsor receives something of value in return’, read the press release.

133

April 7 April saw the opening of ‘Scenes and Traces’, an exhibition highlighting works from the design, photography, video art and installation collection. The exhibition presented largely recent pieces that had never previously been exhibited, and occupied the entire second floor. It closed on 25 November. The works from the applied art and industrial design collection were presented together in different ‘rooms’ designed by Bernardine Walrecht. A groundbreaking ceremony was held on Thursday 12 April, and attracted overwhelming press interest. It was a Japanese Shinto ritual where the breaking of the ground symbolised an appeal to the gods for their consent, and good fortune for the workers involved in the construction, and for the entire project. Apart from Mr. Nagashima, president of the Japanese sponsor Teijin Twaron, director Gijs van Tuyl, alderman Carolien Gehrels, delegated principal Herman van Vliet and Joop Lelieveld, director of Midreth construction company, symbolically thrust the spade into the ground. The ceremony ended with sushi and sake. 134

That same day, company lawyer and head of the secretariat Peter Geerlings (after 4.5 years) and former head of Communications and curator Maarten Bertheux (after 21 years) said their farewells in the hall of Stedelijk Museum CS, where they were waved off by a crowd of co-workers. Amsterdams Grafisch Atelier (AGA) held an evening in SMCS on 11 on 19 April, to conclude six projects that had run from May 2006 to March 2007 in which artists from different disciplines spent a month working in the studio. A book on the project was presented and the role of artist’s studios tailored to the art climate in the Netherlands was discussed. Where in previous years the staff had received a tour, on Thursday 26 April, a press lunch was organised in the special test room in the building on Museum Square. This space, at the southernmost corner on the first floor, is used to try out finishes for the floor, walls and lighting. During the lunch, architect Mels Crouwel, director Gijs van Tuyl and others talked about various aspects involved in the construction. Prompted by a number of fresh developments, specifically the takeover issues centring on ABN AMRO, director Gijs van Tuyl again underlined his intention to continue the partnership with the bank as principal sponsor. ‘We will

shortly negotiate a new contract,’ he stated, ‘and have been guaranteed that a possible new owner will honour the contract.’

From 9 to 13 May the Temporary Amsterdam Museum was held; a short-lived yet forceful symbiosis of leading Amsterdam art institutions that opened on 9 May at the RAI during Art Amsterdam. Visitors were given an all-in pass to all the ‘rooms’ of the Temporary Museum which, in addition to the Stedelijk Museum CS, comprised De Balie, FOAM, Montevideo, W139 and others.

This month, the three museums based on Museum Square, and the municipality of Amsterdam, the Oud-Zuid borough council and the Concertgebouw, indicated that they wanted to start refurbishing the square. By 2010 Museum Square should have become a site where the museums have more or less become one large institution so that large numbers of visitors can be catered to numbers more effectively. The plan is to transform museum square into ‘a square with the presence of London’s Trafalgar Square or Rome’s Piazza del Popolo’. Later that year, in October, the local government pledged € 10 million for the plans.

The fourth annual SKOR lecture (on art in the public space) was held on 31 May in SMCS on 11. McKenzie Wark, Professor of Cultural and Media Studies at the Eugene Lang College and the New School for Social Research in New York, gave a lecture entitled Copyright, Copyleft, Copygift, which argued for the shift from a trade to a gift economy where social relations rather than commerce are pivotal.

May

June

5 May 2007 was the fiftieth birthday of the library of the Stedelijk Museum. To celebrate, a huge sale of duplicate publications, exhibition catalogues and magazines was held on 5 and 6 May in the Sandberg room at the Stedelijk Museum CS. The sale was open to museum visitors and was a great success. Librarian Michiel Nijhoff also wrote a booklet about the history of the library entitled ‘Ik heb altijd geprobeerd, and daar ben ik aardig in geslaagd, om nooit iets over kunst te lezen': vijftig jaar and langer Bibliotheek Stedelijk Museum Amsterdam.

Under the name The Monique Zajfen Collection, the Stedelijk Museum is working in tandem with The Broere Charitable Foundation to build a collection of contemporary art which will be on loan to the museum. The exhibition 'The Present', held from 2 June until 16 September included work by artists such as Marlene Dumas, Thomas Schütte and Mike Kelley, and offered a glimpse of the first works that had been acquired for this collection. The Monique Zajfen Collection is linked to The Vincent Award, the major bi-annual prize for contemporary European art and is being developed in close cooperation with the Stedelijk Museum.

On 4 May the works selected from the exhibition ‘Just in Time – Proposal for Municipal Art Acquisitions’ for addition to the museum collection were announced. The museum bought pieces by Adam Avikainen, Arnoud Holleman, Germaine Kruip, Mark Manders, various artist publications and a painting by Maaike Schoorel to be selected at a later date. The purchased works span a wide section of the artistic spectrum, varying from video and light installations to sculpture, painting and printed material. With this edition of the Municipal Acquisitions, a number of striking representatives from Amsterdam’s multiform art scene made their entry into the museum collection. From 4 May Docking Station presented Chicken Man Gong (2005) by Italian artist Enrico David who lives and works in London. The two-part work, consisting of a gong and glass cabinet cast a disruptive resonance over conventional notions of male identity, public art and the function of the museum.

At Art Basel 2007 the museum had a chance to present (the plans for) the new building to a large international public. Designed by Benthem Crouwel, the booth displayed photographs, computer impressions and a film with a virtual tour of the new building. Architect Mels Crouwel, building coordinator Aryan Sikkema and director Gijs van Tuyl were a regular presence in the booth to talk about the plans and progress.

expression in the spirit of the Andy Warhol Club. More of these evenings were to be held later. The Education Department in concert with the Amsterdams Historisch Museum and Verzetsmuseum Amsterdam organised the programme City and Language which asked: how can a museum become a meeting place for people with international roots? Besides language teachers, language students, artists, students and scientists, and museum staff of foreign heritage – who had all once taken foreign language courses or followed citizenship programmes – were also invited to get involved. Stories told by the museum staff, with portraits by photographer Koos Breukel, were printed in the City and Language-bookazine, a workbook for course participants that was for use during and after the museum visit. The bookazine was presented on Wednesday 20 June during the trial afternoon of City and Language, a symposium led by chairman of the day Prem Radhakishun which also included the Amsterdam alderman Hennah Buyne (whose portfolio includes Youth and Diversity) and professor with an endowment chair at the Vrije Universiteit Dr. Halleh Ghorashi (Diversity and Integration Management). The annual exhibition of work proposed for the Municipal Art Acquisitions was held again from 29 June through 16 September. The exhibition was entitled ‘Drawing Typologies’ and was curated by guest curator Roel Arkesteijn; it deployed five typologies to explore how artists use drawing as an artistic strategy in their practice. Works by the following artists were acquired for the collection: Eylem Aladogan, Justin Bennett, Marcel van Eeden, Charlotte Schleiffert, Lily van der Stokker, Aji V.N. and Ina van Zyl.

July

In Docking Station, an exhibition opened on 22 June with work from the young Mexican artist Mario Garcia Torres. Among other things, he had chosen the stripped museum in the Paulus Potterstraat to reflect on the role and meaning of museums, particularly the codes and conventions of behaviour in a museum environment.

The process of entering the collection of around 90,000 books, journals and the like in Adlib was completed this month. The items were entered in a basic registration system and described in 85,832 records, most accompanied by images. What is unusual about the system is that Adlib connects the databases of the library and the collection registration. It is an uncommon method that is not found in any other museum in the world, not even Tate Modern or Centre Pompidou.

The first Factory Night was held in the Supperclub on 25 June in the context of the coming Warhol retrospective: it was an evening of club-style lounging and artistic

In early July museum staff met with the trades union to discuss the new collective bargaining agreement. A number of reservations were noted which were later

135

discussed with the board. Finally, the collective bargaining agreement for 2007/2008 was approved and adopted by the board, unions and staff and was slated for official signing by all parties in January 2008. This month saw the launch of the collaboration of the museum shop with Walther König publishers (Cologne). It signified that, from that point on, their publications would also be on sale in Stedelijk Museum CS which is an enormous enhancement of the shop's range of books. On 17 July it was announced that the Municipality of Amsterdam was going to appeal against the decision of an American court at the end of June in which the court had declared itself competent to judge the claim of Malevich’ heirs who plan to sue the Stedelijk Museum for the return of fourteen paintings. A case with many legal and humanitarian aspects that was brought against the municipality of Amsterdam in 2004 and is still in litigation.

136

Stedelijk Museum Bureau Amsterdam (SMBA) won the COC MuseumN8 competition 2007, a prize awarded in the framework of the European Year of Equal Opportunities for the best plan for a MuseumN8-event. The project Beeldenstrijd, organised on the basis of the exhibition ‘Defacing’ of Gert Jan Kocken, focused on the debate of public use of images within diverse social groups such as Christians, Muslims and feminists. This netted SMBA a prize of € 5,000; the same incentive prize went to the Theaterinstituut in Amsterdam.

August This month it was the turn of American artist Sean Snyder to present work in Docking Station. With his most recent video project Schema (Television) (2006-2007) he attempted to answer questions such as: what kind of experience is inspired by the consumption of the flow of chaotic, dubious TV images? Each year, the Stichting De Best Verzorgde Boeken presents the best designed books of the past year in the Stedelijk Museum (18 August through 30 September). In the category Publications of Cultural Institutions, three Stedelijk Museum publications won awards: Just in Time. Voorstel tot Gemeentelijke Kunstaankopen (Will Holder), Jaarverslag Stedelijk Museum 2005 (Richard Niessen, Esther de Vries) and Aanwinsten 1993-2003 (Walter Nikkels). This year’s selection was enriched by unusual publications devoted to poetry, and poet Tjitske Jansen was invited to read from her work at the opening.

The annual Uitmarkt (a festival heralding the start of the new cultural season) was held on 24, 25 and 26 August in the Oostelijk Havengebied, including Oosterdokseiland for the first time. The celebrations hope to give people information about various cultural activities, and inspiration. In which regard the Stedelijk Museum went to town. As a foretaste of the large Warhol exhibition later in the year, visitors could be photographed a la Warhol or make art with David Bade, participant in the exhibition ‘Drawing Typologies – Proposals for Municipal Art Acquisitions’, to be followed by displaying the result in the museum. Special tours were offered to families or families had a chance to take part in workshops under the guidance of artist Rosemin Hendriks on the theme of the self portrait. Alternatively, people could also enjoy an arty half-hour in Pakhuis de Zwijger with artist duo Heringa/Van Kalsbeek, set to open the cultural season in the Stedelijk with their three-dimensional work in an exhibition ‘Cruel Bonsai’. While the old building on the Paulus Potterstraat had by this time been completely stripped, in week 35 a start was made with constructing the sheet-pile walls which would enable the construction of the new basement floor. On Friday August 31, the press were invited to witness this exciting moment; the occasion also included a tour of the old building, including the test room. This time. Theo Rozendaal, commercial director of Midreth construction company, Dirk Bouman, project leader and Aryan Sikkema, construction coordinator on behalf of the Stedelijk Museum, were there to talk to the press.

September In a press release dated 26 September, the museum announced that it was the only tenant of the Post CS building to have been granted an extended contract. This meant that the museum would be able to continue to use the building until October 2008, not July as was originally planned. After this, until the reopening of the building on Museum Square, the museum will be able to display its collection in museums in Amsterdam and organise and take part in special art projects in the city, in partnership with other cultural institutions, artists and residents. On Wednesday 5 September in the Stedelijk Museum CS a project for new collectors My first Art Collection organised by Ricardo Burgzorg of Über Blick, a cultural enterprise founded on social ideals, was launched. It aims to advise

and support those new to the art world in building art collections. The first major museum solo of artist duo Heringa/Van Kalsbeek opened on 14 September. Under the title Cruel Bonsai (the eponymous piece was already in the museum collection) they presented baroque sculptures which draw their main inspiration from nature in all its forms. During the exhibition, the museum acquired another work, and the artists donated a third piece to the Stedelijk collection. Parallel to the exhibition a large-scale educational project was held. Toeval gezocht/Serendipty, which centred on the working method of Heringa/Van Kalsbeek. Fifteen artists and the teachers of fifteen junior school classes at schools throughout North Holland, were set to work. The final results, which presented an astonishing range of work, was opened on 3 November in the Sandberg hall Stedelijk Museum CS to huge public interest. This month (21 September through 4 November) Docking Station presented E.S.P., the latest film by Dutch artist Melvin Moti. In the piece, Moti combined hyper-slow, mesmeric images of an exploding soap bubble with the story of the dream diaries of J.W. Dunne (1875-1949), a British soldier with paranormal powers. 'Carless Sunday' was held on 23 September in Amsterdam, and was a chance to organise a host of events and activities under the motto 'Healthy exercise in a clean city'. On Oosterdokseiland this meant pavement chalks: distributed over a huge area, including the pavement in front of the Post CS building, it was an attempt to get into the Guinness Book of Records. Thanks partly to the visitors and artists of the Stedelijk Museum CS the attempt succeeded: the new record for pavement chalks was set at 7,100 m².

October Petra de Graaf started as new head of Personnel and Organisation on 1 October. Marija de Haas was already appointed executive secretary and company lawyer on 1 August; the post had been vacant since April. This month, the Amsterdams Historisch Museum, the Stedelijk Museum and Christie’s auction house discovered that eleven paintings (works by minor masters, three of which belonged to the Stedelijk Museum), which had gone missing in 1972 from an external storage unit of the former Amsterdam municipal museums department were

being offered at auction by an executor. As it was obvious that the paintings were the property of the municipality of Amsterdam, the museums took action to recover the paintings. The recovering talks are still in process. On Thursday 11 October, to a huge audience of press and public, Lou Reed opened the exhibition ‘Andy Warhol. Other Voices, Other Rooms’. Around 2,000 people attended the opening that concluded with an after party on 11. The exhibition, which shed fresh light on Warhol’s work with a presentation of his films, TV work, photography and screenprints, proved a great success with the public. Both the selection of works by guest curator Eva MeyerHermann and the original exhibition design by Berlin company chezweitz & roseapple were enthusiastically received. The exhibition was accompanied by a richly illustrated catalogue and a special Warhol-themed edition of the Stedelijk Museum Bulletin. The exhibition was organised by the Stedelijk Museum and the Moderna Museet in Stockholm, in collaboration with the Andy Warhol Museum in Pittsburgh. The exhibition was already scheduled to tour to Stockholm, where it would remain on show from 9 January until 4 May 2008. During the exhibition in Amsterdam, however, there was serious interest from London and the US which produced new venues. The museum had created the Andy Warhol Club especially for the exhibition to offer all kinds of activities via www. andywarholclub.nl. The Studio Room, a place where young and old could take a screentest just as in the old Factory days, and where discussions were held, was also part of the exhibition. Visitors wanting to skip the queue for tickets could order tickets online via the Stedelijk website; this was a first in the history of the museum. On Monday 15 October the contract for the construction of the new museum depot (in Amsterdam-Westpoort) was signed. The municipality of Amsterdam is the principal and owner of the new building, designed by Dedato Architecten. In 2009 the museum collection, which is currently distributed over three locations, will be housed in one building for the first time. From 19 October through 25 November one of the Stedelijk Museum CS exhibition spaces was turned into ‘TM City’, the spatial interpretation of the work of graphic designer Richard Niessen. This was modelled on the city with his ground plans, strata, architecture and logistics. These are elements that also return in the prize-winning annual report 2005 (Stedelijk Museum Jaarverslag 2005), of which Niessen was one of the designers.

137

November On 1 November the chairman of the Stedelijk Museum Business Club, Dolf van den Brink, officially transferred the position to Willem van der Schoot, chairman of the Board of Boer & Croon Strategy and Management Group. Van der Schoot has extensive expertise and experience in both management consultancy and the financial sector and was involved at management level with corporations such as Robeco, ABN AMRO and Twijnstra Gudde, among others. Above all, it was his proven management competencies in the artworld that the museum. On Saturday 3 November, the traditional MuseumN8 was largely devoted to Andy Warhol, who once famously predicted that everyone would have their fifteen minutes of fame. Well-known themes in his work – celebrity, glamour, voyeurism, the longing for celebrity – were also the themes during this N8. People were invited to display their work in Andy’s 15 Minutes of Fame Gallery, take part in a debate about becoming famous and take a screen test with casting director Hans Kemna. The evening ended with dancing to the Warholian sounds of DJ Aardvarck.

138

On Monday 10 November, Karel Appel’s famous Appelbar in the building on Museum Square, which had been sealed off during the demolition work, was at last revealed and found to be in mint condition, thanks to meticulous protective measures. The museum submitted its plans outlining the motto and mission of the museum for the future to the municipality (naar het Museum Square: kunstenplan Stedelijk Museum 2009-2012) on 13 November. As its motto, the museum chose a quotation from Bertolt Brecht dating from 1939: ‘It is democratic to make a large group of connoisseurs from a small group of connoisseurs’, while the mission was described as ‘from the perspective of its unique collection, the Stedelijk Museum will follow current discussions and tendencies in art and design from a critical viewpoint, and present them to a broad, diverse public.’ It was busy in the old building on the Paulus Potterstraat, on the evening of Wednesday 14 November, when around three hundred local inhabitants were invited to put on hard hats and join a tour of the building. After speeches from director Gijs van Tuyl, Egbert de Vries, member of the sub municipal council, and architect Mels Crouwel, they were able to take a look at the changes that had been made to the building over the last couple of years.

In SMCS on 11, on Thursday evening, 15 November curator Eva Meyer-Hermann, journalist Stephan Sanders and writer Karel Wasch, with moderator Robbert Roos, editorin-chief of Kunstbeeld, discussed their approaches to the Warhol enigma during the first Talks on Warhol. That same day, in the SMCS (and in nine other major museums) the Artwijs 2007 Debating Day was held; this is a national debating context for sixth-form pupils in North Holland (in this case). The students developed an understanding and views of modern and contemporary art, based on a number of provocative statements. Opening on 17 November Docking Station presented Voices and Substitutes, the first Dutch exhibition by Josef Strau, an Austrian artist whose multifarious activities (gallerist, curator, writer, musician and artist) have won him an unusual place in the art world. A few days earlier, on 13 November, Strau had given a lecture at the post-graduate art programme De Ateliers in Amsterdam, organised in collaboration with the Stedelijk Museum. On Wednesday 28 November the Institut Néerlandais in Paris opened an exhibition dedicated to former director Willem Sandberg. Curated by Carolien Glazenburg of the Stedelijk Museum and former curator Ad Petersen, the exhibition was hugely successful – as was the debate evening staged there on Sandberg and his impact on modern museology, where current director Gijs van Tuyl was one of the speakers.

December 4 December saw the opening of ‘Kunstenaarsboeken uit de collectie’, a presentation of artists’ books; works of art realised in the form of a book, where both image and text is equally important. Work of various artists/writers/ poets was presented, including Carl Andre and Herman de Vries, as were collaborative projects by artists and writers and, such as the book created by Louise Bourgeois and Arthur Miller. On Wednesday 12 December on 11 in the Post CS building, a symposium was held entitled Toeval gezocht/Serendipity, which reflected on the eponymous project in which junior school children created art during the months on which the exhibition ‘Cruel Bonsai’ ran. The event – which was sold out – involved speakers including Robbert Dijkgraaf, Professor of Physical Mathematics at the Universiteit van Amsterdam and Marjan Slob, philosopher and publicist in the field of brain research. It was also accompanied by a column by Joke

van Leeuwen and a discussion with artist duo Heringa/Van Kalsbeek. The 80,000th visitor to the Warhol exhibition received a special reception on Friday 14 December. Thomas Wijhe (26) and Sarah Dekker (23) were the lucky couple: they received a complementary copy of the catalogue in person from director Gijs van Tuyl, the Andy Warhol Club-shirt and the Andy Warhol Club Card, giving them a chance to visit the exhibition as often as they liked. At the end of the year, the museum was able to report that it attracted ten percent more visitors in 2007 than anticipated: 232.976. The rise was partly thanks to the unsurpassed success of the Warhol exhibition, which drew a huge public. At the end of December visitor figures totalled 90,000. Overall, the exhibition attracted visitor numbers totalling 124,000.

139

Samenstelling, redactie en productie Arjan Reinders Grafisch ontwerp deeldrie ontwerpers Wouter van Hilst Daan Wormsbecher Druk robstolk®, Amsterdam Vertalingen Holden Texts & Translations

COLOFON COLOFON

Bijdragen Gijs van Tuyl Willem van Beek Jelle Bouwhuis Marlous van Krieken Rixt Hulshoff Pol Fien Veltman Aryan Sikkema Nicole Delissen Jan van Adrichem Michiel Nijhoff Saskia Stokhof Ankie van den Berg Sandra Weerdenburg Feroza Verberne-Khurshid Marjolijn Bronkhuyzen Marie-José Raven Kyra Wessels Carolien de Bruijn Petra de Graaf Fieke Werner Nicole Kuppens Edwin Dekker Marija de Haas

COLOFON

Fotografie Fotoafdeling Stedelijk Museum en de specifiek genoemde fotografen Van werken van beeldende kunstenaars, aangesloten bij een CISAC-organisatie zijn de publicatierechten geregeld met Pictoright. Amsterdam / For works of Visual artists affiliated with a SISAC-organization, the copyrights have been settled with Pictoright, Amsterdam © Stedelijk Museum Amsterdam, 2008 ISBN/EAN 978-90-5006-174-2

AA_fullcolourU.eps ABN AMRO full-colour for uncoated paper Width shield: 20 mm Overlap: 0,05 mm

141