Motiverend leidinggeven: invloed op gedrag
26 november 2014 Frank Goijarts
Programma • • • •
Gedragsverandering: wat werkt? Weerstand tegen veranderen Motivatie 3.0 (intrinsiek) Kernpunten Motiverende benadering Pauze • ORBS gesprekstechniek • Uitlokken verandertaal
© 2013 SINKSENS
De werkelijkheid in veel organisaties 1. Er gaat veel tijd, geld en energie naar (gedrags-) veranderingen toe 2. Tot 70% van de (cultuur) verandering mislukt; aanpassing is tijdelijk en men valt terug 3. Hoe kan dat beter?
© 2013 SINKSENS
Uitdaging: doorbreek de macht der gewoonte Gedrag veranderen / beïnvloeden van iemand die er niet per se op zit te wachten
Hier en nu invloed op daar en straks Intrinsieke motivatie aanboren! © 2013 SINKSENS
Hoe motiveren veel leidinggevenden ? Informeren
Vriendelijk vragen
Instrueren Belonen
DREIGEN! Nog eens informeren
Manipuleren
Verleiden
Overtuigen DreigenNegeren
© 2013 SINKSENS
De valkuil: hard werken voor een ander “Je snapt het niet; ik leg het nog eens uit”
“Niet doen, hebben we al geprobeerd” “Jij zit niet goed in de wedstrijd”
“We moeten ze beter informeren” “Jullie zouden vaker met elkaar moeten praten” “Je weet dat we het goed bedoelen, dus kom nou eens zelf met een oplossing” Reparatiereflex overmatig sturen vanuit verlangen het goede te doen © 2013 SINKSENS
Deci & Ryan: motivatiemodel
© 2013 SINKSENS
Motivatie 3.0: Deci & Ryan
Autonomie
Competentie
Betrokkenheid
© 2013 SINKSENS
Lessen uit de verslavingszorg Motiverend coachen / leidinggeven: Combinatie van bejegening en technieken die bijdraagt aan intrinsieke motivatie en verandering van gewoontegedrag • Motiverende gespreksvoering: verslavingszorg 90-er jaren: Miller & Rollnick • Probleemoplossend werken • Positieve psychologie • Dromen, durven, doen • Evidence based: effect goed onderzocht • Van leefstijl / medische toepassing naar arbeidsorganisaties • Twee keer zo effectief! © 2013 SINKSENS
Drie stoelen
© 2013 SINKSENS
Weerstand: natuurlijke reactie
Bezwaar Natuurlijke reactie op eigen en andermans argumenten vóór verandering: “ja, maar…” Wrijving Interpersoonlijk fenomeen: reactie op aantasten autonomie; “ja, ho eens even” © 2013 SINKSENS
Twee psychologische wetten Behoud van bezwaar Als ik het (nog) niet met je eens ben en jij zegt “A” dan denk / zeg ik vrijwel automatisch “ja maar B” Dus: als jij pleit voor A dan zoek ik automatisch tegenargumenten
Ik geloof wat ik zelf zeg Als ik mezelf “A” hoor zeggen groeit de kans dat ik “A” geloof en ga doen. Dus: als jij me laat zeggen dat ik iets wil of kan dan groeit mijn motivatie © 2013 SINKSENS
Twijfel: normale reactie bij verandering
ik wil wél en tegelijkertijd ook niet veranderen © 2013 SINKSENS
Gewoontes veranderen in fasen
© 2013 SINKSENS
Als het zo moet, kan ik er net zo goed mee ophouden Het is me nu glashelder wat me te doen staat
Soms lukt het, soms lijkt het of ik van voren af aan begin
Zo’n vaart loop het allemaal niet Ik twijfel of dat wel aankan
Ik heb een afspraak voor de sportschool © 2013 SINKSENS
Stadia en acties Stadia
Acties Begeleider
• •
Voorstadium Overwegen
•
Voorbereiden
•
Actie
•
Volhouden
Twijfel wekken aan gewoonten Balans beïnvloeden naar ‘ik wil wel’ Zelfvertrouwen versterken Beslissing stimuleren en Voorbereiden Adviseren en begeleiden verandering Terugvalpreventie Geruststellen, inventariseren en Vernieuwen van afspraken
•
Afronden
© 2013 SINKSENS
Beeld en geluid bij een nieuwe toekomst • Aanboren intrinsieke motivatie: Autonomie Betrokkenheid Competentie GRONDHOUDING! • Voor iedereen anders: nieuw gedrag koppelen aan persoonlijke waarden • Tempo en keuze voor groot deel bepaald door de ander; hoe minder druk hoe minder weerstand Verleiden naar de volgende fase te gaan • Informeren op motiverende manier: vraag gestuurd • Uitlokken onderzoek eigen ruimte en mogelijkheden
© 2013 SINKSENS
Oplossen twijfel Mensen gaan bewegen als hun huidig gedrag niet meer past bij hun waarden en/of doelen. Aansluiten bij doelen en belangen van de ander. Maak samen beeld van een toekomst met persoonlijke betekenis Bespreken: • Nadelen van veranderen (kort) • Voordelen van huidige situatie (kort) Uitlokken: • Meer nadelen huidige situatie (lang) • Meer voordelen van veranderen (lang) © 2013 SINKSENS
Beslissingsbalans: voor – na STATUS QUO Voordelen Ik weet waar ik aan toe ben
Nadelen Uitgekeken op sommige mensen
VERANDEREN Voordelen Nieuwe mensen om me heen
Nadelen Reistijd >
Vlak bij huis
Bijscholen in eigen tijd?
Vrijheid, ze vertrouwen me
Kan ik terug?
Beslissingsbalans: voor – na STATUS QUO Voordelen
Nadelen
VERANDEREN Voordelen
Nadelen
Ik weet waar ik aan toe ben
Uitgekeken op sommige mensen
Nieuwe mensen om me heen
Reistijd >
Vlak bij huis
Weinig nieuwe uitdaging
Inhoudelijke uitdaging
Bijscholen in eigen tijd
Vrijheid, ze vertrouwen me
Resultaat op huidige werkplek beperkt
Bijdragen aan aansprekende resultaten; trots Ik kan terug als ik dat wil
Fase 2: motivatie willen + kunnen + gereed zijn relatie aangaan; weerstand verminderen discrepantie vergroten verandertaal uitlokken en versterken
ambivalentie onderzoeken
commitmenttaal uitlokken en versterken © 2013 SINKSENS
Basistechniek: ORBS • Open vragen stellen Wat houdt je op dit moment het meeste bezig? • Reflecteren Je merkt dat je er minder zin in hebt , maar je weet nog niet of je er nu iets aan wilt veranderen • Bevestigen Je bent wel een volhouder dat je al zoveel geprobeerd hebt. Kennelijk vindt je het zó belangrijk dat je er serieus aandacht aan besteed . • Samenvatten Het klinkt of je twee verschillende kanten van de situatie ziet. Aan de ene kant maakt je je zich geen zorgen en aan de andere kant hoor ik je zeggen dat het eigenlijk beter zou zijn om een eerste stap te zetten.
© 2013 SINKSENS
Vakantie
© 2013 SINKSENS
Reflectief luisteren Coderen van de bood -schap door de ander (encoding),
Luisteren naar wat de ander zegt (hearing)
Teruggeven aan patiënt van eigen boodschap (reflecting
Luisteren naar wat de Ander bedoelt (encoding),
© 2013 SINKSENS
Reflectief luisteren • Een statement dus geen vraag! • Interpretatie van de hulpverlener
• Kort en directief • Is nooit goed of fout
© 2013 SINKSENS
Vakantie !
© 2013 SINKSENS
Reflectief beinvloeden!!! • Spiegelen: ‘Daar heb je nu even geen zin in’ • Gevoelsreflectie: ‘En dat valt je behoorlijk tegen’ • Sturende reflectie (aanvullen en invullen). ‘En dat maakt je aan het twijfelen, je weet niet meer of je zo wel door kunt gaan’ • Versterkte reflectie (overdrijving) ‘Het maakt volgens jou totaal niets uit of je nu meedoet of niet’ • Dubbelzijdige reflectie ‘Aan de ene kant vindt u het moeilijk om aan het idee te wennen, en aan de andere kant weet u dat het u gaat helpen als u juist nu de stap weet te zetten’
27 © 2013 SINKSENS
Discrepantie • Wanneer gaat een puber op de middelbare school hard werken en uit zichzelf huiswerk maken? • Je ziet pas het belang van veranderen bij verschil tussen jouw huidige toestand en jouw waarden / doelen. • Voor iedereen anders • Door discrepantie te versterken krijgt betrokkene de neiging twijfel op te gaan lossen
© 2013 SINKSENS
Verandertaal uitlokken • Uitlokkende vragen Waar maakt je je zorgen over? Wat zou je willen veranderen? • Redenen: voor- en nadelen Wat zijn de voordelen van hard werken? Wat de nadelen? Wat zijn de voordelen van een stapje terug doen? Wat de nadelen? • Uitweiden: probleem groter maken Als je dan de afspraak met je kinderen afzegt, wat doet dat met ze? • Extremen Als er niets verandert wat is dan het ergste dat er in uw ogen kan gebeuren? Wat is het beste? • Terugkijken / Vooruitkijken Wat is er veranderd sinds u zo hard bent gaan werken? Wondervraag: stel u wordt wakker en alles is ok……. • Schaalvraag Op schaal van 0-10? Motivatie, Vertrouwen, …..
© 2013 SINKSENS
Jouw wens
© 2013 SINKSENS
Filmpje
© 2013 SINKSENS
Verder? • Oude gewoontes afleren en nieuw opdoen
• Verandering van je eigen gedrag als leidinggevende • Alle fasen en technieken: minimaal 2 dagen training met nazorg • Twee keer zo effectief! • Wat wil je? Wat kun je? Waar ben je aan toe?
32 © 2013 SINKSENS
