(Montessori)onderwijs. Toekomst??? Er was eens...een verhaal te vertellen maart Jos Werkhoven

Äåñÿòü ðàç ïî ìèëëèàðäó

Ëèíèÿ âñåãî ñóùåãî

Uitgeverij De Arend

Äåñÿòü ðàç ïî ìèëëèîíó

(Montessori)onderwijs

Äåñÿòü ðàç ïî òûñÿ÷å

Ëèíèÿ êóëüòóðû

Äåñÿòü ðàç ïî åäèíèöå

Ëèíèÿ ìîåé æèçíè

Toekomst ??? Er was eens.......een verhaal te vertellen..... 26 maart 2015

Jos Werkhoven



Uitgeverij De Arend

Voorstellen






- Jos Werkhoven (bijna) 65 jaar - 1972 - 2002 werkzaam in montessorionderwijs - vanaf 1995 - heden: Uitgeverij de Arend . . . . een mogelijk makende omgeving . . . . - Lid werkgroep Kosmische Educatie - Lid werkgroep Montessori in de 21e eeuw - Lid International Big History Association - Lid Montessori Europe - NMV - Voormalig lid werkgroep WMBO - Voormalig lid werkgroep TAAL - Ambitie: Kosmische Educatie voor iedere aardbewoner!!!



Uitgeverij De Arend

TOEKOMST en ACTUALITEIT -NRC- 24-03-2015






Praktijkvaardigheden - “Maatwerk kunnen bieden aan wat elk afzonderlijk kind nodig heeft.”


Uitgeverij De Arend

Montessorionderwijs is (grotendeels) universeel onderwijs voor de toekomst







Vroeger verzuiling - nu globalisering - observatie (= zorg, aandacht) Wat heeft dit kind nodig? - Wat heeft de samenleving nodig? - persoonlijke gerichtheid aanleg, tempo, geaardheid - (montessori)onderwijs = kosmische educatie iedere aardbewoner heeft het recht kennis te nemen van wat de mensheid als totaliteit heeft voortgebracht - wensen/(eisen) van de samenleving onderwijs op maat, persoonlijke aandacht - recent wetenschappelijk onderzoek bevestigt veelal de ‘intuïtie’ van Maria Montessori



Kosmische opdracht:

Uitgeverij De Arend




samen filosoferen over de essenties van ‘onderwijs’



- bij de jager/verzamelaar (> 20.000 jaar geleden) - de eerste agrarische samenlevingen (10.000 jaar geleden) - de stad(staat) (6000 jaar geleden tot ontstaan eerste scholen) - eerste scholen (In Europa: middeleeuwen) - nu/toekomst



Uitgeverij De Arend

th

‘Skills van de 21 Century’






- Vaardigheid 1: Samenwerken - Vaardigheid 2: Probleemoplossend vermogen - Vaardigheid 3: ICT geletterdheid - Vaardigheid 4: Creativiteit - Vaardigheid 5: Kritisch denken - Vaardigheid 6: Communiceren



Uitgeverij De Arend

Samengevat de stelling van Anne-Marie Poorthuis






(http://www.eigentijdseverbindingen.nl/)

Het ontwikkelen van het vermogen vraagstukken aan te kunnen. Versus vaardigheid 2: Probleemoplossend vermogen



Uitgeverij De Arend


Het ontwikkelen van het vermogen vraagstukken aan te kunnen.

- Verleden: (veelal) voorspelbare loopbaan i.v.m geen of langzame veranderingen in de economie het onderwijs was daar (grotendeels) op gericht - Heden en toekomst (bijna) niet te voorspellen loopbaan i.v.m snelle en ongewisse veranderingen in de economie. het onderwijs zal wegen moeten vinden om het onvoorspelbare aan te kunnen







Uitgeverij De Arend







Inpirerende steun vanuit kosmische kennis. - Kosmische wet alles in de kosmos is continue in beweging en volgt de cyclus: ONTSTAAN - ONTWIKKELING IN RELATIE- VOLTOOIING - De mens is een sociaal wezen ‘collectief leren’ geeft ons (vooral in huidige en toekomstige tijd) de potentie vraagstukken aan te kunnen



Uitgeverij De Arend







Wat kunnen/wensen we? - Toekomst is OOK politiek afhankelijk daar zijn wij altijd zelf bij; de mens kan richting geven - 97% van de mensheid wenst een vreedzaam en gelukkig leven voedsel, drinken, bescherming, veiligheid, liefde, familie, vrienden

Wat is nodig om bovenstaande te bereiken? ‘collectief bewustzijn’

Uitgeverij De Arend








Welke vraagstukken staan ons te wachten/ zitten we al midden in? - De verzorging van de meest elementaire levensbehoeften (m.n. door sterk groeiende bevolking) voedsel, drinken, bescherming, veiligheid, (liefde, familie, vrienden) - Duurzame en zorgzame wereld dit vraagt om kennis van en over de wereld; een collectief bewustzijn


Citaat Maria Montessori: “Verheffing van de mensheid hoeven we niet te verwachten van de politiek of religie, maar MOGEN we verwachten van goed onderwijs.” Door het kind naar een nieuwe wereld.



Uitgeverij De Arend



Het antwoord ligt (m.i.) in

samenwerking (in gesprek zijn, argumentatie, reflectie, onderzoek, experiment) het stellen van de juiste vraag







Uitgeverij De Arend




Maria Montessori vragen stellen at? ?w wie

wie is het die? wat is het dat?

do

o

rm id

d

waa

el w

a

ar va

rtoe ?

t? wa or at? o v w ie? an r w ie ? a o vo n w aa

wat is de kern? waar gaat het over? wat gebeurt er?

waarom?

w an

wa

ard

n ee

r?

w

in

? oor

n?

Materiaal voor de zinsontleding Dr. Maria Montessori



aa r? w e rh ?

r?

en

w aa

aa

va n

vee l?

hoe?

hoe

w e lke m at e?



Uitgeverij De Arend






morele ondersteuning

Door de vraag te stellen aan beroeps-vragensteller: de filosoof



Uitgeverij De Arend




Socrates (469-399 v. Chr.)


ONWETENDHEID IS HET ENIGE

KWAAD




Uitgeverij De Arend





Aristoteles (384-322 v. Chr.) Ëèíèÿ ìîåé æèçíè

ER IS

IETS WONDERBAARS IN ALLE NATUURLIJKE DINGEN



Uitgeverij De Arend





Descartes (1596-1650)

IK DENK, DUS IK BESTA




Uitgeverij De Arend





Spinoza


(1632-1677)

VREUGDE KAN ER NOOIT TE VEEL ZIJN



Uitgeverij De Arend





Kant


(1724-1804)

TWEE DINGEN VERVULLEN MIJN GEEST MET STEEDS TOENEMENDE BEWONDERING EN EERBIED,

DE STERRENHEMEL BOVEN MIJ EN DE MORELE WET BINNENIN MIJ.



Uitgeverij De Arend





Wittgenstein


(1889-1951)

TAAL ZIJN DE GRENZEN VAN MIJN WERELD DE GRENZEN VAN MIJN



Uitgeverij De Arend





Sartre

EEN


(1905-1980)

MENS MAAKT ZICHZELF



Uitgeverij De Arend





Maria Montessori HELP MIJ HET ZELF TE DOEN


(1870-1952)



Uitgeverij De Arend






PAUZE



Uitgeverij De Arend

Het grote verhaal???



VVD pleit voor „hoger doel” in onderwijs




In het Nederlandse onderwijs moet het niet alleen gaan om kennis en vaardigheden, maar ook om vorming van leerlingen en studenten. Het onderwijs dient „een hoger doel.” (prof. mr. B. M. Teldersstichting, het wetenschappelijk instituut voor de VVD) Het ideaal is: „de meest volledige, rijke en harmonieuze ontwikkeling van de potenties van ieder individu, ten behoeve van het individu zelf en de samenleving als geheel.” Binnen dat ideaal gelden „onder andere het ontwikkelen van karakter, persoonlijkheid, een kritische geest en zelfredzaamheid als centrale uitgangspunten.” Het onderwijs dient economische doelen, zoals het gereed maken van jongeren voor de arbeidsmarkt, maar „zou niet primair, laat staan exclusief, op die doelen gericht moeten zijn. De relevantie van het onderwijs reikt veel verder dan de arbeidsmarkt.” Aandacht hiervoor in het onderwijs is volgens de VVD-denktank belangrijk omdat de samenleving sterk verandert en er rekening gehouden moet worden met verandering of zelfs het wegvallen van sociale functies van instituties en organisaties. De scribenten benadrukken dat deze thema’s niet ten koste mogen gaan van de aandacht voor primaire vakken zoals taal en rekenen. Ze moeten verweven worden in de lessen. Dat vraagt speciale vaardigheden van leraren. Scholen moeten ruimte krijgen om invulling te geven aan deze vorming.



Uitgeverij De Arend



˜%¹ma ˜©¡ÅEÁ¾ª¹i Kosmische Opvoeding en Onderwijs Het mooiste dat mij in 30 jaar onderwijs is overkomen. Help mij het zelf te doen. Niet weten is geweldig!!! Nu met wetenschappelijke ondersteuning: Big History






School maken met Big History (Maria Montessori) Kosmische orde






Maatschappelijke orde De ontdekking van het kind

wereldbeeld

materiaal

voorbereide

kind

omgeving vrije werkkeuze

gevoelige perioden

Ontwikkeling menselijk potentieel

Door het kind naar een nieuwe wereld

Uitgeverij De Arend

opvoeding Help mij het zelf te doen

Persoonlijke orde

school maken

Biologische orde

Ï¦ª¹)IAˆ
voedselvoorziening â

Tijd

Wie?

Invloedssfeer

drinkwater â

-300.000 jaar

~ jager

~ eigen omgeving

-10.000 jaar

~ boerin

~ dorp

-6.000 jaar

~ pottenbakker

~ stad

-4.000 jaar

~ Farao

~ staat en buurstaten

~ Armstrong

~ aarde en maan

grondstoffen â klimaatverandering door de â 2

mens (CO ); financiële crisis. â

-40 jaar



Uitgeverij De Arend



HOE Big History




Het is zo eenvoudig als 1 - 2 -3 1

2

3

“Het bevragen van ruimte en tijd”



Uitgeverij De Arend




Kees Boeke

ruimte

Jos Werkhoven

tijd

Maria Montessori

onderzoeken/ bevragen

“Het bevragen van ruimte en tijd”



5nÃíÅö n Kees Boeke (ruimte) â “.........Wij allen, kinderen en evenzeer volwassenen zijn geneigd te leven in ons

eigen wereldje.... â ... als wij dat doen, zullen wij licht kunnen vergeten, hoe uitgestrekt het gebied van de bestaande werkelijkheid is en onze houding kan dan licht bekrompen en chauvinistisch worden. â Het is nodig, dat wij een ruimere blik verkrijgen, zodat wij onszelf kunnen leren zien in onze betrekkelijke plaatsing in het grote en geheimzinnige heelal waarin wij zijn geboren en leven. De school bracht ons in aanraking met verschillende aspecten van het bestaan maar vaak zijn die niet aan elkaar verbonden, zodat het gevaar niet denkbeeldig is, dat wij een groot aantal losse beelden verzamelen, zonder dat wij ons realiseren, dat ze alle samen één groot geheel vormen. â Het is daarom belangrijk voor onze opvoeding als mensen, middelen ter beschikking te hebben die ons een ruimer en aaneengesloten beeld kunnen geven van onze wereld en daarmee een waarlijk kosmische kijk op het heelal en onze plaats er in, een kosmische oriëntatie dus.” â (Uit: Kees Boeke, Wij in het heelal, het heelal in ons, 1959, Uitg. Muusses en Meulenhoff.)

5nÃíÅö n Annie-Romein Verschoor (tijd) â “.......Wij laten het kind van de aanvang af ervaren dat de geschiedenis geen

vastgelegd verhaal is, maar dat wij ons met bepaalde vragen tot het verleden moeten keren en dat het antwoord dat wij krijgen, soms niet meer dan een vermoeden is...... â Wij kunnen de kinderen geen leerstof in blik meegeven maar van het kind dat op kinderlijk niveau geleerd heeft historisch te denken, d.w.z. te vragen naar oorsprong en ontwikkeling van dingen en verschijnselen, kan men verwachten, dat hij die denkgewoonte in zijn later leven zal behouden.....” â (Annie-Romein Verschoor in Nederlandse geschiedenis in perioden, J. Muusses, Purmerend.)



Uitgeverij De Arend






bevraag

Ik rui m

1

te

We starten met de ruimte Idee Kees Boeke Nederlands onderwijsvernieuwer ‘De machten van tien’



Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend






En zo nemen we nog zeventien stappen om de kosmos te verkennen en patronen te ontdekken

De reis van Kees Boeke Machten van tien



Uitgeverij De Arend






Om hier te eindigen: een echte foto (Deep space) van onze kosmos, 10 miljard jaar geleden



Uitgeverij De Arend






Nu reizen we in de tegenovergestelde richting



Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend








Uitgeverij De Arend






De reis van Kees Boeke Machten van tien En zo nemen we nog negen stappen om ons lichaam te bestuderen en de samenstelling van materie

De reis van Kees Boeke Machten van tien

Slechts 42 stappen om de hele kosmos te ontdekken



Uitgeverij De Arend






bevraag

Ik tijd

2

Jos Werkhoven - De lijnen van het leven



Uitgeverij De Arend


tien keer miljard Äåñÿòü ðàç ïî òûñÿ÷å


De lijn van het alles.



De lijnen van het leven Op zoek naar de grenzen van de menselijke kennis

tien keer miljoen

Jos Werkhoven

De lijn van de mens.

tien keer duizend

De lijn van de cultuur.

tien keer één Uitgeverij Kortenhoef

De Arend

De lijn van mijzelf.

tien keer miljard

Jos Werkhoven - tijd

De lijn van het alles.

tien keer miljoen

De lijnen van het leven:

De lijn van de mens.

tien keer duizend

De lijn van de cultuur.

tien keer één

De lijn van de dag:

}¹qìg

22

ï5bÅCìd

×K¹{Cn

Een mogelijk voorbeeld

Ï$ì:!!g ˜!$ì:!g

Øq¡ÅDr :ï©i

De lijn van mijzelf.

¬"ÍèAaíðve

t$¡É%¹i 11

12

1

7

6

5

™m::!g

2

10

3

9 8

¿®BAŒæ!"l

2001

4

AÅCn Cn >¹q¡{Cn

ÑK¼¸&¿¿qìg

|¡ÊÈÀAŠCn

Ïïª¹ŠDèCn



Uitgeverij De Arend



Maria Montessori vragen stellen at? ?w wie

wie is het die? wat is het dat?

do

o

r m id

d

el w

a

w a a rtoe ?

t? wa or at? o v w ie ? an r w ie ? a o vo n w aa

wat is de kern? waar gaat het over? wat gebeurt er?

waarom?

wan

wa

ard

nee

r?

w

in

? o or

?

Materiaal voor de zinsontleding Dr. Maria Montessori



a r va n

3


aa r? w aa en ?

? aar

e rh

w van

hoe?

lke

h o e vee l?

we m at e?



Uitgeverij De Arend


De kern is:





ontstaan




onderzoeken.....



s al zo ) t os oe sm ord o (k vo d el ons r e w an a de h c zi

t deze ordoe zoals ereld aar vo lw o e o d ler n e d de sch kin an het zich a

er nw va

(r s) ie at en el en d or ei m n: br ke eu n

str uc tuu r

m

en re) uw rtoi bo op repe an (v

baken: aftrekken en: bak ver

baken: optellen

ba ke n: me nig vul dig en

n en rve n we rke len ver we ver ver nis sen pas eke toe bet

oefen

bord uldig enigv

aven

verm

xtopg

gouden materiaal

groot

conte

riaal mate

en del

uden

vor

ei m

lvo

al nt

do

vee

llen kommageta

en

domein:

dome in: ma cht en

do

len

krale vermenigvuldigbord nket tinge n

nti es co m pe ac t. did d.+

aantallen

hele getal

grootte

ol ho sc

s ie nt

in:

aa

op

se

n ge din ou

domein:

dome

pe

k oo p: ha we sc n nd doe la dit

es

rh : ve

ek ri

e

ein m do

te

oto m p: ha sc nd la

en gebied etc.) kennis ch. hap: , ges landsc aardr. een (voorh

ig nd we : laten len domein goed aanvul ze samen

reken en

-wisk unde

lands chap : so ciale

ku n

taal

lands ch

ap:

cht skra ing eld rbe

gr

oe p

ve

n ke

is me

hap:

ne

de n re n a l e e re n n v g e si ser rer n ob gist ere re valu e

landsc

en en

str uc turen

w

na

het kind

o mg eving

eid vrijh

de

ar le r a

voor be r e ide

el d or d

school hap: k op landsc we oo en dit do

de schrij fwijze n

he te ro ge

verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen

bu i te nw er pe ku dag nd og is ig in ch str e um n o en nde t v rw an ijs le lands ra chap ar dit : doen we ook op sc hool

het k ind

in te lli ge nt ie

n:

et om ge

rie

to

g



aan ontst

co

in me

n bei

ze de

wil

Uitgeverij De Arend

ar ra le



on en del

mate riaal

ein sam : lat en en goe we d aan vul

dom

len

l materiaa

ettingen

groot vermenigvuldigbord

gouden

kralenk

verwerven verwerken verlenen betekenis toepassen

llen opte n: bake

mag etall

breuken

len tal ge

kom

le he

ein:

in:

domein:

me

dom

do

) (relaties ordenen

en ct ur st ru

n

essenties

me na de

wiskundige

riek p: moto scha

so ci al e

land

p:

land scha p: kenn (voo rhee n aard isgebiede r., gesc n h. etc.)

k oo p: ha we sc en nd la t do di

n ne de or

la nd sc ha ol ho sc op

ijs r rw aa n ler

gis go ins da ig pe nd ku

de on va en ch ment tru

vrijheid van werken

ge vi ng om vo or be

re id e

leraar

het kind


eeld verb

cht skra ing

aal

materi

n

groot vermenigvuldigbord

goude

gen

kralenkettin

toepassen

verwerven verwerken betekenis verlenen

elle n

opt

en:

n

ein : kom

ma

get alle

domein: breuken

ord gvuldigb vermeni


kralenkettingen

groot

vermenigvuldi

n iaal

mater

contextopgaven

oefenmateriaal

goude

gbord

het kind

verbeeldingskracht

tie en llig te in

verwer ven verw betek erken enis ve rlene toepa n ssen

dom

(relaties) ordenen

jfw

ijze

n

essenties

hri sc

en

de

nam

wiskundige

de

landschap: motoriek

nen orde

ol ho sc

op

rwijs ar lera

werk en

k : oo ap ch we ds en lan do dit

vrijh

eid

van

en onde sch nt van gogi ume peda ig instr kund

m pe te nti es co t.

aftrekken

en

n

n

ontst aan

n alle e get : hel ein dom

enties compet ped.+ didact.

lan ds ch ap : ta al

verhoudi ngen

lle

en ekk

domein:

do me in:

aa nta

llen

vermenigvuldigen

delen

opte

baken:

baken:

en: bak

ie

aftr

ze

eta lle n

en: bak

sc ho ol

lan dsc (vo orh hap: ee ken n aa nis ge rdr ., ge bie sch den . etc .)

un isk n-w ne ke : re ap ch ds lan

did ac d.+

pe

signalere observ n ere registrere n evalue n ren

de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet tte

dele

p roe eg de

ler aa r

en erv n n rw erke ene ve erl rw ve nis v sen e s tek pa be toe

de ler aar

oefen

op

bak

wil

inte llig en tie

e groep heterogen

d

kin

t he

d in tk he

en erv en n verw erk rlene verw is ve en en ss tek pa be toe de le raar

signa obse leren rve regis ren tre evalu ren eren

ont sta an en: bak

igen vuld groo

en: bak

en rog hete

het kind


baken: aftrekken

)

enig

pgaven

on

om rie et

verm

oefenmateriaal

baken:

vorm

tie en llig te in

ken

contexto

l

verbeeldingskracht

d in tk he

en re uw rtoi bo op repe an (v

lan dit ds do chap en : we oo k

di

n:

ge

a ta ts tte groo

wil

+

d. pe

r

baken: delen

n:

intell igenti e

ct da

n

len

bake

ei

ped.+ didact. competenties

ar lera

ctuu stru

wen opbou toire) reper

m

in: dome

etrie geom

ken baken : aftrek


buit enw ere ld

n

ra le

ide bere voor

ar

ving omge

baken: delen verm enig igen vuld

oefenmateriaal

contexto

pgaven

land sch dit doe ap: n we

aftre

kken

ook

op

sch ool

hap: sociale landsc

bake

n:

gs kr ac ht

de

groot te

do

wil

ta al

aleren sign rveren obse reren registueren eval

vorm

ol ho sc

ve rb ee ld in

s ie

nt te pe m . co

onts t a a n

op

do et

m

grootte

baken : aftrek

k oo p: ha we sc n nd doe la dit

p:

sk un de

(van

ve rb ee ld in gs kra ch t

la nd sc ha

wi

aantal

wil

intelligentie

aa nta lle n

vor

ool sch

n:

in:

etrie geom

op : hap ook dsc n we lan doe dit

bake

rd oe t

al nt aa

in: dome

materiaal

(van

domei n: verhou dingen

ve rb ee ldin gsk ra ch t

gouden

groot te

me

ool sch

contextopgaven

aantal

do

op

optellen

vorm

n

wil

intelligentie

ook

baken:

r

en lat en go ed we aa nvu lle

:

en

igvuldig

vermen

baken:

al

aant

ctuu stru

de leraar

de zi sc c h ho aa olw e n he rel tk dz oa in d e n ls d de eze le ra ar vo o hap dsc n we lan doe dit

(va opb ouw n rep ert en oire )

ur

structu

do me sam in:

l

len etal mag

ze

taa

en veelvouden

kom

het kind

p:

om etr ie

domein: machten

ein: dom

tie en llig te in

signaleren observeren registreren evalueren

ge

in:

do me

grootte

ar ra le

landschap: sociale structuren

en ied etc.) eb . isg nn gesch ke ., p: ha aardr dsc een lan orh (vo

ateriaa

n

voorbereide omgeving

wil

oefenm

an

sc ho ol

ld

lan dit dsch do ap en : we

ld

op

lan dsc ha

sc ho ol


l

lan

e er nw ite bu

ke

op

oo k

verbeeldingskracht

sch oo

er w

la di ndsc t do ha en p: we oo k

oo k op

n va

de zi sc ch h aa ool n we he re t k ld in zo d a en ls de dez le e ra ar vo or

ies petent ct. com .+ dida ped

domein: verhoudingen

dsc dit do hap: en we

d ei

do et

dom ze ein: sam late en n goe we d

ijh vr

e er nw ite bu

vo or

aan vull en

bu

eld

de wer eld (kos mos) zo zich aa als de n ons ze voordo et

ord

gvuldigb

vermeni

dom ein : aan tall en

tsta mm ag

opbouwen (van repertoire)

geometr

n ite bu

ren structu

) en ed etc. bi ge sch. is nn ge ke r., rd p: aa ha sc een nd la oorh (v

geo

met

rie

r we

eld

hap dsc n we lan doe dit :

ook

op

ool sch

dome

in:

geom

etrie

r ctuu stru

ein: dom

aantal

ken

: aftrek

domein: veelvouden machten en

baken

(van


vorm

: kom ein dom

baken: delen

n: bake

te

groot

ma n alle get n n:

dele

bake

opbo (van uwen repe rtoir e)

structuur

baken: vermenigvuldigen

baken en : optell teriaal

aanta l

vorm

oefenma contextopgaven

gouden materiaa

ont sta an

ls deze s) zoa osmo reld (k rdoet de we s voo an on zich a n-

wil

he t

vorm

domein:

n oude in: veelv dome ten en mach

ko

in te

ki nd

ite nw er

ken

ontstaan

en

materiaal

vermenigvuldigbord

geta

breuken

structuur

domein:

me in:

lli ge nt ie

on

: aftrek baken

de s cho zic h a olwer an eld het zoa kin ls d d e e z e nd e le raa r vo ord oet bord

ketting

groot

gouden

grootte

p: taal vermenigvuldig

kralen

hele

dom

aantal

(relaties) ordenen do

zen

wil

aar de ler

p:

land scha

n

op scho ol

signalerenn observere n registrere evalueren

de zi ch sch aa oo n lw he er t eld ki nd zo en als de de le ze ra ar

land scha dit doen p: we ook

s tie en et

de w ereld (kos zich mos aan ) zoa ons ls de voord ze oet

mp co

la nd sc ha

ep

verwerven verwerken verlenen

betekenis toepassen

tsta a

t. ac did

re ke ne nw is ku nd e

ro

: optelle n

l

verm

enig

igen vuld

oefenmateriaal

contexto

pgaven

on

zen wij sch rijf

leraar

baken

n ure uct ies

wij

g ne ge ro te he

getallen

str

ook op school

llen

ein:

essent

n

rijf sch

ke ne

ge tal

ken breu

landschap: dit doen we

iale : soc hap dsc lan dige

name

de

re

: aantalle

he le

in:

vee lvo ude n

motoriek

wiskun

de

p:

domein

do me in:

dome

domein : komma

sch

ontstaan

en

uding

verho

in: dome

: taal

iek tor : mo

n

dom ma ein cht : en en

landschap:

lan (vo ds or chap he en : ke aa nn rd isg r., eb ge ied sc h. en et c.)

ool

op

vo or be re id e

ijze

) ies (relat nen orde

bord uldig enigv

ordenen

ook

tk in d

landschap

la nd sc ha

hap dsc lan

en

ties

verm

gouden materiaal

groot

n

:

e

und isk n-w

ene : rek

hap

dsc lan

rke

hap dsc n we lan doe dit

om

n

rijfw

n

krale vermenigvuldigbord nket tinge n

we

js-

van werken

me

sch

landschap : kennisgeb ieden (voorheen aardr., gesch. etc.)

na

de

st ru ct ur

n en rve n we rke len ver we ver sen

ing ev mg d van

he

op

sc ha

de

essen

str

baken: optellen

aven

xtopg

conte

hei

k

et ar ra le

sc ho ol

ver nis pas eke toe

bet

vrij

onderwi isch en leraar pedagog nt van instrume kundig

landschap: op school dit doen we ook

de

ge vi ng

la nd t do scha en p: we oo

di

lvou vee

domein: geometrie

en le r e n na er n sig serv rere n b o gist ere r e va l u e

landschap : dit doen we ook op school

domein: ze samenlaten we goed aanvulle

uc tuu r

ver

o ide

ind tk he

ds

lan

la nd

n ba ke n:

re

n er ve verw ken er en verw verlen s n keni bete epasse to

str

cia

ch

so ci al e

ke me nig vul dig en

aal

al

materi

contextopgaven

oefenmateria

gouden

ldigbord

e rb

buitenwereld

llen

: delen

opte vermenigvu

e id

bui

o vo

n:

baken: vermenigvuldigen

baken

bake kralenkettingen

groot

re

ng vi ge om

den

ein: en dom hten mac

n

re

tu

uc

le

: so

ap

ndige wisku

eu

llen

le ra ar

oefenmateriaal

delen

en:

en

heterogene groep

an

opbouw en (van repertoi re) rd vuldigbo vermenig


r

e rb

baken:

bak

ekk

p:

br

lvo uden

d kin

n

contextopgave

vuldigen

vermenig

opbouwen (van repertoire)

aftr

vrijheid

len

n: ei m

vee

kommageta

en

domein:

dome in: ma cht en

do

hele getal

otte

aantallen

ol

baken:

n ne de or

in:

vorm

ijs ar rw ra de n le on va t en en h sc rum gi go inst da ig pe nd ku

s) ie at en n el (r de or

domein:

dome

ie

geometr

ld

oe p

structuur

d tenwerel

ek ri

n ge din ou rh : ve ein m do

gr

aantal

-wisk unde

eta

lle n

e

gro

o vo

oto m p:

s

ag

reken en

ha sc nd la

ie nt

tst a

t he

taal

lands ch

ap:

vee

domein:

de sc hoolw ereld zich aa zoals n het deze kind en de lera ar vo ordo

landsc

en gebied etc.) kennis ch. hap: , ges landsc aardr. een (voorh

en

se es

n

lands chap : so ciale

e

ko mm

n ke

ig nd

n

str uc tur

n: breuke

me

we : laten len domein goed aanvul ze samen

hap:

ere enw buit

ar lera

er nw va

domei

do me in:

na

de schrij fwijze n

vorm

trie

ord

gvuldigb

digbord

vermeni

kralenkettingen

vermenigvul

groot

de lera a

voor b er e ide o mge ving

eid vrijh

ku

getall

aantal

verlenen toepassen

verwerven verwerken betekenis

domei n: geome

sch

uden n: veelvo domei en en macht

rijfw

de

en

in: hele

dome

structuur

(relatie s) ordene n

n

ijze

kind het

ren ctu stru

mot orie k

de namen

hete rog ene gro ep

iale

al ta

ties

d.+ pe

bu i el d

is

k

or de ne n

w

: soc hap dsc lan

p:

en

materiaal

vermenigvuldigbord

ketting

groot

gouden

kralen

nde n-wisku hap: rekene landsc

land sch ap:

landsch ap: dit doen we ook op school

on

ap: motorie

essen

tenties

verb eeld ings krac ht

landsch

la (v ndsc oo rh ha ee p: ke n aa nn rd is r., ge ge bi sc ed h. en et c. )

ndige

. compe

verw bete verw erve ken erke n toe is ve n pas rlen sen en

va

ordenen

ool

sch

wisku

ped.+ didact

ntie intellige

d

hap

dsc

lan

sig obs nalere reg ervere n eva istrere n lue n ren

he t

g

rke n

: op hap ook dsc n we lan doe dit

ha sc nd la

len

uke n

tal

bre

: aan

ein

getallen domein: hele

dom ein:

dom

inge n

nde isku n-w ene : rek

we

ei

ordenen

(rel at orde ies) ne n

en

oud

van

en onderwijspedagogisch van leraar kundig instrument

rk en

vull we aan d

ent ies

verh

ol ho sc

n

ess

dom ein:

id

we

op

dig e

: lategoe ein en dom sam ze

n fwijze schrij


betekenis toepassen

bord

wis kun

de

baken : optelle n

vermenigvuldig

de namen

getallen

ken breu

: komma

len

jhe

vr ijh

di

d. pe

ge tal

vri

n

+

ap: op school landsch we ook dit doen

n

in:

vee lvo ude n

dome

domein


k p: oo ha we sc nd en la t do di

ct da

: aantalle

in:

pedagog isch en onderwi kundig jsinstrume nt van leraar

s ie

nt te pe m . co

ar lera

il w

sk un de

de

de

et do or

wi


school hap: k op landsc we oo en dit do

groep

vin ge om

ne n-

heterogene

ide

ke

pe ku dag nd og is ig in ch str e um n o en nde t v rw an ijs le lands ra chap ar dit : doen we ook op sc hool

d kin

le ra ar

er e orb vo

buitenwerel d

ep

re

kin d

ro

p:

t he

n

n

o ze r v de aa s ler al zo de n d el d e er w kin ol t ho he sc an de h a c zi

tst aa

te nw er

en

materiaal

vermenigvuldigbord

ketting

groot

gouden

kralen

ki nd

we z ic r h a eld ( k an on osmo sv oo s) zo rdo a et ls de ze

n ude lvo : en ein en dom cht ma

het k ind

ontstaan

de

kken

p: op scho scha ook land we dit doen

e dez oals s) z mho kind het o et kos e ( d r t reld s voo e we ro on de an ge ha zic n

rven verwe rken verwe lenen enis ver betek ssen toepa

t ch kra gs in ld ee rb ve

ingen verhoud

le ra ar

aftre

struc

aant allen

ken breu


betekenis toepassen

on

n:

domein:

in:

de

oefenmateriaal

baken: delen

bake

dom ein:

oe p

s ob igna re serv lere ev gistr ere n alu ere n ere n n

comp ete nti es

contextop

ldigen nigvu : verme baken

opbouwen ) repertoire

(van

het kind

he te r

og en eg r

act.

ct da

di

d. pe

tst aa

tte

dome in: ze same laten n goed we aanvu llen

l taa

rie k

did

nt te pe m . co

+

ldigbord

p:

: mo to

ha dsc

ap

landschap: rekenen-wiskunde

ds ch

iek tor : mo hap dsc lan

ar lera

de ped.+

lan

lan

allen aant

hele getallen

n

s ie

groo

vorm

tuur

aan ontst

ein: dom

domein:

ord ene p e ron

nti es

do

bre uk en

igbord

sk un de

gaven

vermenigvu

he tk ind

l oo sch

se

(r e ord lati en es) en

me in:

nigvuld

wi

len

baken : optelle n

la nd sc ha

domein

le


ne n-

ge tal

: taal

do me

he

dome

getallen


n

en

uding

verho

in: dome

en

bord

g ne ge

n

leraar

ijze


p:

en

ties

rijfw

ke

n

landschap

iek tor : mo hap dsc lan

la nd sc ha

n

sch


rho ud ing

vermenigvuldig

ro te he

n ne de or

essen

me

st ru ct ur

na

de

so ci al e

ndige wisku

de

he t

om

sc ho ol

vo or be re id e

van werken

op

re

: aantalle

et

ge vi ng

k

vrijheid


la nd t do scha en p: we oo

ontstaan

de sc hoolw ereld zich aa zoals n het deze kind en de lera ar vo ordo

di

ve

: taal

p:

domein

he le

in:

de ze

aantal

verw er ve ve n bete rwerke keni n s toep verlen en asse n

op

ped ago kun gisc dig inst h en ond rum ent erwijsvan lera ar

p: ook ha we dsc lan doen dit

es

we ullen aanv

sk un dig e

landschap: dit doen we ook op school

tk in d

landschap

la nd sc ha

do me in:

on

ontstaan


: komma

vee lvo ude n

domein


e dez

oals s) z mo o et kos ld ( voord ere s w n o de an ha zic

verho

in: dome

kralenkettinge

en


n

en

uding

vermenigvuldigbord

st ru ct ur

n

verme

ci al e

ijze


do me

groot

so

rijfw

ven ken verlene sen n

p:

ties

sch


essen

n

de

la nd sc ha

ndige wisku

me

nis toepas

n ne de or


na

verwer betekeverwer

op

sc ho ol

de

om ge vi ng

van werken


vrijheid

k



ntie llige inte

he

g ne ge ro te he

wi

de namen

de schrijfwijzen

laten in: n goed dome same ze

id e

leraar

ontstaan

w il

deze et zoals oordo ereld raar v lw le o e o d h n de sc kind e an het zich a la nd t do scha en p: we oo

on

vo or be re

n a a t ts



de zi we ch r aa eld ( n on kos m s vo os or ) z do o et als

n

s al zo ) t os e de sc m rdo hoolw erelds zich aa o zo o al n het k ze (kind envodes de leraar d voordo et el ons r e w an a e d ch zi

di

onze complexe kosmos en ons leven

ze de

ontstaan

en proberen te begrijpen

e dez

et r do voo eze ls d eraar oa l dz de rel en lwe kind oo verbeeld sch n het ingskrac ht de a ha z ic

Onderzoeken.....

aa tst

ls zoa os) t sm e (ko rdo reld s voo e w on de an ha zic


de

Uitgeverij De Arend



Uitgeverij De Arend





Herhalende patronen

structuren die overal in de kosmos gezien worden organisme met één cel


organismen met meer cellen



Uitgeverij De Arend


Electronen rond de kern




Herhalende patronen

structuren die overal in de kosmos gezien worden




Uitgeverij De Arend Herhalende patronen



Ons zonnestelsel







Uitgeverij De Arend





Herhalende patronen


De mappen structuur in uw computer




Uitgeverij De Arend

De opbouw van een (studie)boek




0. 1.

0

Inleiding Hoofdstuk 1 1.1 Paragraaf 1 1.2 Paragraaf 2 1.2.1 Sub paragraaf 1 1.2.1.1 Sub sub paragraaf 1 1.2.1.2 Sub sub paragraaf 2 1.2.2 Sub paragraaf 2

}

2.

Hoofdstuk 2 2.1 Paragraaf 1 2.1.1 Sub paragraaf 1 2.1.2 Sub paragraaf 2 2.2 Paragraaf 2 2.3 Paragraaf 3

3.

Hoofdtuk 3 3.1 Paragraaf 1 3.2 Paragraaf 2 3.2.1 Sub paragraaf 1 3.3 Paragraaf 3 3.3.1.Sub paragraaf 1 3.3.2 Sub paragraaf 2 3.3.2.1 Sub sub paragraaf 1 3.3.2.2 Sub sub paragraaf 2

4.

Conclusie

5.

Bibliografie

6.

Register



1 2 Herhalende patronen structuren 3 4

6 5

die overal in de kosmos gezien worden



Uitgeverij De Arend






De vraag in de praktijk

een praktijkvoorbeeld

is ontstaan

wat is het dat?

Wat is het dat is ontstaan?

wie? wat?

(ontstaan is onovergankelijk w.w.)

voor wie? voor wat?

Voor wie (wat) is de aarde ontstaan?

wanneer?

Wanneer is de aarde ontstaan?

waar?

Waar is de aarde ontstaan?

hoe?

Hoe is de aarde ontstaan?

door middel waarvan?

Door middel waarvan is de aarde ontstaan?

waarom?

Waarom is de aarde ontstaan?



Uitgeverij De Arend





interactie tussen de delen


relaties verbindingen informatie

hersenen



Uitgeverij De Arend

een gestimuleerd brein








Uitgeverij De Arend






De vraag in de praktijk krachtige eigenschappen

sleutelmateriaal antwoord op ontwikkelingsbehoefte van het kind (vanaf ong. 7/8 jaar) probleemstelling, stellen van vragen, analyse zicht op mogelijke verbanden verrijking taalonderwijs bevordering zelfstandig werken bevordering ontwikkelingsgericht denken (zowel voor leerkracht als voor kind)

ã ã

ã ã ã ã ã



Uitgeverij De Arend


Het netwerk als ordeningsprincipe Äåñÿòü ðàç ïî òûñÿ÷å




Materiaal voor de zinsontleding Dr. Maria Montessori.

De vragen bij ‘Geschiedenis in perioden van J. Prins-Werker en A. Romijn-Verschoor.

‘De dierenbak’; Montessori materiaal van Nico van Ewijk.



Uitgeverij De Arend

Ziet je verhaal er verzorgd uit? blokken? tekst in Staat de

zic hi né én on de rw er p? ve rh aa l Ve rd iep tj e

on de rw er p? je je Bl ij f

k? pu bl ie je op ge ri ch t al ve rh a je

ve rh aa l je Is

lez er al we Heeft et ? je v erha al ee n ve rrass ende ontkn oping ?

op

? a’s ne ali in

aa nb ij wa tj e

h sc gi lo

ld ee ed ing

te ch da ge

l aa rh ve

nen? e zin kort e in ijf j Schr

en k rach tig?

Zijn de omschrijvingen duidelijk?

Zijn de besc hrijv inge n ko rt

Slu it je

Is er Is er een d ee n d uide uid lijk eli be jk g ein in? d?

de en lg vo de e? gt ig ol vor V de

je Is

bo ei en d?

d?

Is

w ou

je in

l? aa rh ve

b ge op

s

op

Ver we in je rk je uit druk verh king aal?

ed go

je

g

Verwerk je spreekwoorden in je verhaal?

l aa rh ve

uw Bo

n nni pa

Heb je een gevarieerd woordgebruik?

je

Is je verhaal helder?

uws? ts nie e ie tel j r e V

el? tit

voor rden woo nde le il h ersc je v enis? ruik etek Geb de b lf e z de

Is

rd? ree ust eïll l g a a erh e v Is j

e t j ef He

jouw verhaal

Lokt je verhaal uit tot le zen?


e nd se as n p e l e aa rh ve

bi j

goe d l ees baa r?

g? aa vr

illustraties Gertjan van Eijk

Is j e h and sch rift

n ge Ei

ISBN: 978-90-77086-50-6

Bea Heres Diddens


Begint je verhaal met een pakkende beginzin?

? ag ra elv de en Eig

Eig en de elv ra ag ?

Uitgeverij De Arend



Past de e erst e

tot in uit te z eers t de ig d No

n? leze

Ññ ¹a"Šö £ØpxèDr

zin b ij he t ve rhaa l?


en e n ge zegd es



Uitgeverij De Arend


Belangrijke webadressen: Äåñÿòü ðàç ïî òûñÿ÷å



- www.DeArend.nl voor het downloaden van deze presentatie en het artikel: “Er was eens.... een verhaal te vertellen...” - www.ibhanet.org International Big History Organisation - www.bighistoryproject.com scholing voor leerkrachten - www.chronozoomproject.org fantastische interactieve tijdlijn van de totale geschiedenis - www.workshop.chromeexperiments.com/stars interactief reizen door de Melkweg (alleen in Chrome)


(Montessori)onderwijs. Toekomst??? Er was eens...een verhaal te vertellen maart Jos Werkhoven

Recommend Documents