MONDELINGE TAAL. Leerlijn Mondeling taal Pedologisch Instituut, CED-Groep

Leerlijn Mondeling taal Pedologisch Instituut, CED-Groep ©

MONDELINGE TAAL

Kerndoel 1: De leerlingen leren communiceren met woorden, gebaren, picto’s of met andere voor hen geëigende middelen 1.1.

Communicatieve voorwaarden

1.2.

Zinsbouw

1.3.

Woordvorming

1.4.

Voorzetsels en locatie aanduiden

1.5.

Articulatie en mondmotoriek

1.6.

Non-verbale communicatie

Kerndoel 2: De leerlingen leren gesproken taal begrijpen en gebruiken. 2.1.

Zinsbegrip

2.2.

Denkrelaties

2.3.

Auditieve analyse en synthese

2.4.

Auditieve discriminatie en rijm

2.5.

Auditief geheugen

Kerndoel 3: De leerlingen leren deelnemen aan gesprekken in verschillende communicatieve situaties. 3.1.

Iemand iets vragen

3.2.

Iets zeggen tegen iemand

3.3.

Een gesprek voeren met een ander

3.4.

Sociale routines

Kerndoel 4: De leerlingen leren lezen voor dagelijks gebruik (zie lezen). Kerndoel 5: De leerlingen leren gebruik maken van schriftelijke taalvormen (zie lezen, zie schrijven).

Kerndoel 6: De leerlingen leren een zo ruim mogelijke woordenschat begrijpen en gebruiken. 6.1.

Passieve woordenschat

6.2.

Actieve woordenschat

6.3.

Woorden omschrijven


kerndoel 1: De leerlingen leren communiceren met woorden, gebaren, picto’s of met andere voor hen geëigende middelen Niveau

1.1. Communicatieve voorwaarden

1 Richt zijn aandacht enkele seconden op gesproken taal, gebaren en/of mimiek

2 Zit vijf minuten stil op een stoel bij een één-op-één gesprek Kijkt of luistert gericht en minstens 10

Loopt niet weg als er tegen hem gesproken wordt Maakt geluiden of gebaren met een

3 Zit vijf minuten stil op een stoel bij

4 Zit vijf minuten stil op een stoel bij

het luisteren naar muziek of

het luisteren naar medeleerlingen

gezamenlijke instructie

(in kringgesprek)

seconden naar gesproken taal,

Kijkt een ander aan bij luisteren in

gebaren en/of mimiek

een één-op-één situatie

Gebruikt woorden met

communicatieve intentie (om bijv.

communicatieve intentie (om bijv.

iets voor elkaar te krijgen)

iets voor elkaar te krijgen: die, eten)

5 Laat een ander uitspreken tijdens een gesprek Laat een ander merken dat hij hem hoort (knikken, opkijken)

6 Luistert en reageert op het juiste moment in een één-op-ééngesprek Kijkt de ander aan bij het zelf spreken in een één-op-één gesprek en bij

7 Luistert en reageert tijdens een kringgesprek op het juiste moment

8 Schat in een vrije situatie in wat een juist moment van beginnen, luisteren en reageren is (op de gang of op het schoolplein)

kringgesprekken Kijkt andere leerlingen aan wanneer zij spreken, switcht tussen verschillende sprekers (in kringgesprek)

2

Leerlijn Mondeling taal Pedologisch Instituut, CED-Groep © Niveau

2

1.2. Zinsbouw

Gebruikt ja en nee

3 Gebruikt tweewoordzinnen (Tom

Gebruikt losse woorden (mamma,

drinken, Sanne spelen)

pop, bah)

4 Maakt driewoordzinnen in tegenwoordige tijd met onderwerp en werkwoord (hoeft nog niet altijd correct) (Erik spelen niet) Gebruikt de ontkenning niet

5

6

Maakt vierwoordzinnen

Maakt vijfwoordzinnen

Gebruikt het persoonlijke

Gebruikt het bezittelijke voor-

voornaamwoord ik en jij Maakt zinnen met een voltooid deelwoord (ik heb gefietst) Gebruikt zinnen met gebiedende wijs (geef die auto terug) Gebruikt bijvoeglijke naamwoorden

naamwoord mijn en jouw Gebruikt de ontkenningen geen en niemand Maakt zinnen in de verleden tijd met

7 Gebruikt de derde persoon enkelvoud (hij/zij) in zinnen Gebruikt het bezittelijke voornaamwoord hem/zijn en haar

werkwoordstijd

Gebruikt tijdsaanduidingen als morgen, gisteren, vandaag met de juiste werkwoordstijd

10

11

Gebruikt zinnen met een meewerkend Gebruikt zinnen met een bepaling van voorwerp Gebruikt bijzinnen Gebruikt middel-doelrelaties met het

eerste, laatste, volgende met de

Maakt zinnen in de verleden tijd met

blies, dronk, viel)

fietste)

Gebruikt zinnen met een toekomende

Gebruikt eerst,straks, dan, daarna,

Gebruikt de ontkenning nooit

Gebruikt nu, vanochtend, vanmiddag, vanavond met de juiste

Gebruikt de ontkenning nergens

tijd (hij zal gaan fietsen)

naamwoord wij, jullie en zij

ovt met onregelmatige vormen (ik

ovt met regelmatige vormen (ik

9

naamwoord onze, jullie en hun

Gebruikt het persoonlijke voor-

Gebruikt de ontkenning niets

(Tom heeft blote voeten)

Gebruikt het bezittelijke voor-

8

woord om Gebruikt zo meteen, na, ervoor met de juiste werkwoordstijd

tijd (morgen kom ik langs) Gebruikt oorzaak-gevolgrelaties (dat komt doordat, dus) Gebruikt verschillende voegwoorden (zoals, want, omdat, als, waardoor, voordat, nadat)

juiste werkwoordstijd

3


3

1.3. Woordvorming

Past op bekende woorden de

5 Past de regelmatige meervoudsregel toe op alle woorden

6 Past op bekende woorden de verkleinwoordregel toe (-je, -kje,pje, -tje, -etje)

9 Gebruikt onregelmatige vormen van de vergrotende en overtreffende

4 Past op bekende woorden de

regelmatige meervoudsregel toe

regelmatige meervoudsregel toe

met –en (kip, kippen)

met –s (varken-varkens)

7

8

Past de verkleinwoordregel toe op alle Gebruikt regelmatige vormen van de woorden (-je, -kje,-pje, -tje, -etje)

vergrotende en overtreffende trap (slim, slimmer, slimst)

10 Past de klankveranderende meervoudsregel toe (dag-dagen)

trap (meer, meest)

4


1.4. Voorzetsels en

1 Begrijpt in en uit

locatie aanduiden

2

3

4

Begrijpt op en af

Begrijpt voor en achter

Begrijpt naast, onder, naar, hier

Benoemt in en uit

Benoemt op en af

Benoemt voor en achter Benoemt op en onder

5 Begrijpt de voorzetsels voorbij, verder, middenin Benoemt naast, onder, naar, hier

6 Benoemt boven, beneden, van en naar

7 Benoemt tussen, bovenin, onderin, in het midden van

Begrijpt links en rechts

Gebruikt links en rechts

8 Benoemt dichtbij, veraf, dichterbij, verder af Gebruikt voorzetsels in combinatie met rechts en links (rechtsachter, linksvoor)

9 Vindt de weg in een bekende omgeving na een aanwijzing met tijd en plaats (de eerste weg links)

10 Benoemt even ver, dichtst bij, verst af

11 Vindt de weg in een bekende

12 Legt de weg uit in een bekende

omgeving na een uitleg van een

omgeving m.b.v meerdere plaats-

ander met meerdere plaats- en

en tijdsbepalingen (eerst naar links,

omgeving m.b.v een aanwijzing

tijdsbepalingen (eerst naar links,

dan naar rechts)

met tijd en plaats (de eerste deur

dan naar rechts)

Legt de weg uit in een bekende

links)

5


1

1.5. Articulatie en

Imiteert eenvoudige klanken

mondmotoriek

(fff, sss, ggg, mmm, oe, aa)

2 Spreekt 10 eenvoudige woorden uit,

3 Spreekt 10 MK en MKM woorden met

maar mag hier nog fouten in maken

meest eenvoudige klanken zoals k,

medeklinkercombinaties goed uit

(poek i.p.v. boek)

p, t, l, s, n goed uit (boek, kop,

(sp, kl, pl, sl)

loop, sop)

Spreekt verstaanbaar voor de directe

Beweegt de kaak, lippen en tong bewust in zeer eenvoudige

5 Spreekt de r en ng goed uit Spreekt enkele complexe medeklinkercombinaties goed uit (zw, kn, sch)

4 Spreekt 10 woorden met eenvoudige

6 Spreekt goed verstaanbaar voor onbekenden Houdt de lippen een paar minuten gesloten

omgeving Beweegt de kaak, lippen en tong

oefeningen (mond open en dicht,

bewust in oefeningen als tong naar

tong uitsteken, etc.)

boven, naar de zijkant, etc

7 Spreekt klanken en

8 Spreekt alle zeer complexe

medeklinkercombinaties in de

medeklinkercombinaties goed uit,

goede volgorde uit

(fst, schr) Spreekt met het juiste volume

Houdt de lippen een halve minuut gesloten

6


1.6. Non-verbale communicatie

1

2

Reageert op gezichtsuitdrukkingen en

Begrijpt minstens 10 ondersteunende

lichaamshoudingen die gevoelens

of natuurlijke gebaren

uitdrukken (boosheid, verdriet en blijheid)

3 Trekt de schouders op en gebruikt een vraagmimiek als hij het niet

natuurlijke gebaren in combinatie

begrijpt

met elkaar om te communiceren

Gebruikt gebaren die bij een bepaalde

Gebruikt gebaren en gezichts-

uitdrukking horen (joepie!, het is zó

uitdrukkingen om gevoelens

4 Begrijpt 2 ondersteunende of

(iemand aanwijzen en eetgebaar maken -> kom je eten?)

groot)

kenbaar te maken (verdriet, boosheid en blijheid) Knikt als hij ja bedoelt en schudt met zijn hoofd als hij nee bedoelt 5 Gebruikt 2 ondersteunende of

6

7

Reageert op lichaamshouding van een Geeft een boodschap door, zoals

8 Maakt d.m.v. eigen lichaamshouding

natuurlijke gebaren in combinatie

medeleerling ((on)geïnteresseerde

verveling of verbazing d.m.v. eigen

en mimiek duidelijk dat iets

met elkaar om te communiceren

houding)

lichaamshouding en mimiek

belangrijk voor hem is

(iemand aanwijzen en armzwaai maken -> kom eens hier)

7


kerndoel 2: De leerlingen leren gesproken taal begrijpen en gebruiken Niveau

2.1. Zinsbegrip

1 Reageert zichtbaar op verschillende

2 Begrijpt driewoordzinnen

intonatie toonhoogtes, zoals

3 Begrijpt vijfwoordzinnen Begrijpt logische opdrachten

vragend, streng, rustig

(gekoppeld aan de huidige, actuele

Begrijpt losse woorden (heet, drinken,

situatie)

4 Begrijpt zinnen met aanduidingen als nu, eerst, dan, straks, daarna Begrijpt zinnen met tijdsaanduidingen als vanochtend, vanmiddag,

schoenen, zitten)

vanavond Begrijpt zinnen met aanduidingen als eerste, laatste, volgende Begrijpt niet logische opdrachten (opdrachten/ zinnen buiten de actuele situatie)

5 Begrijpt zinnen met aanduidingen als

6 Begrijpt zinnen met aanduidingen als

7 Begrijpt zinnen en bijzinnen met de

8 Begrijpt zinnen en bijzinnen met de

later, eerder, vorige (we gaan

wanneer en erna (eerst mag Stan,

voegwoorden als, zodat, waarmee,

voegwoorden, zoals, want, omdat,

eerder naar binnen, de bus komt

jij mag erna)

wanneer

als, waardoor

later)

Begrijpt zinnen en bijzinnen met de

Begrijpt zinnen met tijdsaanduidingen

voegwoorden en, dan, waarna,

als vandaag, gisteren, morgen 9 Begrijpt een aantal zinnen die met

toen, nadat, voordat 10 Begrijpt oorzaak-gevolgrelaties

elkaar samenhangen Begrijpt middel-doelrelaties met het woord om

8


2.2. Denkrelaties

1 Wijst twee identieke voorwerpen aan als er vier voorwerpen liggen

2 Herkent de kleuren rood, geel, blauw, groen

3 Koppelt de begrippen prettig en niet prettig aan verschillende

Wijst aan of een voorwerp groot of klein is

voorwerpen en situaties Wijst aan of een voorwerp

4 Beoordeelt of iets raar is (in de winter geen jas, maar een bikini aandoen) Begrijpt eenvoudige afspraken en regels

(het)zelfde, anders of verschillend is Wijst aan wat er niet bij hoort bij voorwerpen met grote waarneembare verschillen 5 Legt een logische reeks van drie plaatjes in tijdopbouw op goede

6 Legt een logische reeks van vier plaatjes in tijdopbouw op volgorde

volgorde Benoemt het verschil tussen vroeg-

7 Legt na een voorbeeld drie plaatjes

Legt drie plaatjes met oorzaak-

met oorzaak-middel-doel op

middel-doel op volgorde en geeft

volgorde

een toelichting

Begrijpt meer complexe oorzaak en

laat, kort – lang en weinig-veel

8

gevolg redenaties (eerlijk-oneerlijk)

Begrijpt genuanceerde en abstracte begrippen rond oorzaak, gevolg en oplossing (slim-dom, aardig– onaardig, oud-nieuw, erg-niet erg)

9 Generaliseert en sluit uit en geeft een toelichting (een paard en een koe

10 Motiveert een antwoord

11 Vertelt hoe een gegeven situatie kan aflopen

12 Maakt een samenvatting van de inhoud

zijn boerderijdieren, een hond is geen boerderijdier maar een huisdier)

9


3

2.3. Auditieve analyse en

Voegt woorden samen tot één woord

synthese

(deur-bel)

4 Voegt lettergrepen samen tot een nieuw woord

Geeft aan welk woord het langst is,

Analyseert (hakt) losse lettergrepen

objectivatie (kabouter – reus)

Vult een lang woord aan waarbij een deel ontbreekt (potloo…, …otlood)

5 Voegt woorden samen tot een zin Legt een blokje voor ieder woord in een 4-woordzin (hakt) Analyseert (hakt) mkm-woorden (bal, som)

6 Voegt losse klanken van twee- en

7 Voegt losse klanken van woorden met

drie-letterwoorden samen tot een

medeklinkercombinaties samen tot

woord (op, ga, bal, som)

een woord (bank, spons)

Analyseert (hakt) woorden met medeklinkercombinaties (bank, spons)

10


1

2

2.4. Auditieve

Reageert op eigen naam

Herkent woord in reeks

discriminatie en rijm

Onderscheidt klanken en geluiden

Geeft aan of twee woorden hetzelfde

3 Herkent klank in reeks

4 Rijmt op een éénlettergrepig woord (boek-broek)

of verschillend zijn

5 Onderscheidt kleine verschillen in

6 Geeft aan of zinnen rijmen

woorden (pak-zak)

7 Wijst aan of vertelt welke woorden

8 Rijmt zelf zinnen

rijmen of wat de rijmende

Geeft in een reeks van drie of vier

woorddelen zijn

woorden aan welke twee woorden rijmen Rijmt op een meerlettergrepig woord (bomen-komen) 9 Maakt een rijmend versje van vier regels

10 Maakt een rijmend versje van acht regels

11


2.5. Auditief geheugen

1

2

3

Imiteert klanken

Herhaalt twee-lettergrepige woorden

Herhaalt een reeks van drie woorden

Imiteert eenvoudige km-, mk- en

Imiteert twee woorden

Hoort hetzelfde woord in twee zinnen

mkm-woorden (ik, ga, pop)

4 Geeft aan wat het eerste woord is in een reeks van 3-5 woorden Geeft aan wat het laatste woord is in een reeks van 3-5 woorden

5 Benoemt de eerste en laatste klank

6 Herhaalt een zin van 4-6 woorden

van een woord

7 Herhaalt een zin van 4-6 woorden na 5 minuten

9 Herhaalt de globale inhoud van een

10 Herhaalt de globale inhoud van een

8 Herhaalt een zin van 7-10 woorden na 5 minuten

11

12

Onthoudt eenvoudige afspraken

zin van 7-10 woorden na een half

korte tekst of boodschap na een

(zoals de tijd van een

uur

halve dag

stagegesprekje) minstens twee dagen

12


kerndoel 3: De leerlingen leren deelnemen aan gesprekken in verschillende communicatieve situaties Niveau

3.1. Iemand iets vragen

1 Trekt met geluiden, gebaren of

2 Vraagt een bekende met losse

mimiek actief aandacht als hij iets

woorden gericht om een voorwerp

wil vragen

of actie (bal? drinken?)

3 Stelt een bekende een korte vraag (Sanne spelen? Appel eten?)

jij?)

6 Vraagt om uitleg of verduidelijking

wordt verstaan (wat? hè?)

een vertrouwde omgeving (wie ben

vragende eenwoordzin (hap?)

Vraagt netjes om herhaling wanneer

Vraagt om herhaling wanneer iets niet

Stelt een vraag aan een onbekende in

Gebruikt vragende intonatie in een

5

4

7 Stelt een wedervraag nadat hem iets

8 Vraagt een bekende naar zijn

iets niet wordt verstaan (wat zegt

wanneer hij iets niet begrijpt (hoe

gevraagd wordt (en in welke klas

gevoelens en wensen (waarom ben

u?)

moet dat? Wat is dat?)

zit jij?)

je verdrietig?)

Vraagt de leerkracht of hij hem iets mag vragen 9 Vraagt informatie aan een onbekende persoon in een onbekende omgeving (waar is de brievenbus?)

10 Stelt vragen aan verschillende personen in een groepsgesprek

11 Vraagt een onbekende naar zijn gevoelens en wensen (hoe kan ik u

12 Houdt zijn vraag kort als hij ziet dat de ander haast heeft

helpen, wat wilt u drinken?)

13


3.2. Iets zeggen tegen iemand

1 Trekt met geluid, gebaar of mimiek actief aandacht als hij iets wil zeggen

2 Maakt met een enkel woord duidelijk wat hij wil zeggen (plassen) Zegt nee als hij iets niet wil

3 Maakt in een gesprek wensen of

4 Maakt in een gesprek met een

gevoelens kenbaar, n.a.v. vragen

bekende volwassene wensen of

van een volwassene (limonade juf)

gevoelens kenbaar (Lotte buiten

Noemt een naam om duidelijk te

spelen)

maken dat hij iets tegen diegene wil zeggen (Tim, kijk!) 5

6

Hanteert de juiste aanspreekvorm

Vertelt over iets dat hij heeft beleefd

voor bekende en onbekende

en hoe hij zich daarbij voelde (ik

gesprekspartners, bijv. jij/u

zag een spin en was bang) Uit zijn gevoel richting een ander

7 Geeft informatie aan een bekende

Begint zijn verhaal over een

Geeft informatie aan een onbekende

waarbij de te geven informatie

waarbij de te geven informatie

geheel duidelijk is

geheel duidelijk is (in veilige

Legt zijn gevoel richting een ander uit

context)

zonder uitleg (ik vind jou aardig/

(ik vind jou lief, omdat je me helpt, Weigert een voorstel en legt uit

lief, ik ben boos)

ik ben boos, omdat) Geeft een bekende een waarschuwing

9

8

10 Vertelt een duidelijk verhaal over een

waarom (ik ga niet mee, omdat) Geeft een onbekende een

(pas op voor die bal, hou op ik

waarschuwing (pas op, er komt een

word boos)

auto aan) 11

Motiveert zijn mening of wensen in

12 Past informatie die hij geeft aan de

gebeurtenis met verduidelijking van

onderwerp buiten het hier en nu

een gesprek met meerdere

voorkennis van zijn

tijd, plaats en personen

(bij een spreekbeurt)

personen (ik vind dat goed omdat,

gesprekspartner aan (ik ben bij Jan

ik wil graag buiten eten)

geweest, ik ben bij een vriend

Maakt in zijn verhaal duidelijk of het om heden, verleden, toekomst gaat Uit in een gesprek met een onbekende op een correcte manier

Vertelt in een situatie waarin hij haast heeft, duidelijk wat hij wil vertellen

Herkent haast bij een ander en past

geweest)

zijn verhaal aan zonder dat het onduidelijk wordt (houdt het kort)

zijn gevoelens en wensen (ik wil liever een andere taak doen)

14


3.3. Een gesprek voeren met een ander

1 Reageert op communicatie van de leerkracht

2 Neemt initiatief in de communicatie met anderen

5 Neemt het woord in een (kring)gesprek

3 Geeft antwoord op een vraag als die direct aan hem gesteld wordt

6 Begrijpt en gebruikt woorden om het gesprek op gang te houden

4 Vertelt iets in de kring als hij daartoe wordt uitgenodigd

7 Neemt deel aan een eenvoudig gesprek met meerdere mensen

Blijft bij het onderwerp van het

8 Spreekt met anderen af wat er gedaan moet worden (ik leg de mat neer, doe jij de pion?)

gesprek Geeft en neemt de beurt in een gesprek 9 Neemt deel aan een formeel gesprek met één gesprekspartner Maakt een grapje in gesprek met een ander Past woordkeuze aan zijn

10 Neemt deel aan een formeel gesprek

11 Houdt zich staande in een gesprek

12 Houdt zich staande in een gesprek

met twee of meer ongelijkwaardige

met meerdere personen dat leidt

met een onbekende, waarbij

gesprekspartners (stagegesprek)

tot een gezamenlijk besluit

informatie uitgewisseld wordt (bijv.

Rondt eerst het oude onderwerp af

bij de huisarts of aan een loket)

voordat hij een nieuw onderwerp

Voert een vlot gesprek met behulp

gesprekspartner aan (verschil

aansnijdt (niet van de hak op de

van non-verbaal en verbaal

vrienden / volwassenen)

tak)

communicatief gedrag Voegt wezenlijke informatie toe aan informatie die een ander gaf (dat is omdat)

15


3.4. Sociale routines

1 Kent de functie van zwaaien bij komen en weggaan

2

3

Reageert met zwaaien, vrolijk gedrag, Begroet op verschillende manieren ‘dag’ bij komen en gaan

(hoi, zwaaien,naar iemand toe komen)

4 Feliciteert een ander Bedankt een ander op verschillende manieren

Neemt op verschillende manieren afscheid (dag, doei, zwaaien) 5 Geeft een complimentje over het

6 Gebruikt troostende woorden om een

7 Gebruikt woorden om beleefdheid uit

uiterlijk of een product (mooie jas,

ander te troosten (stil maar, gaat

te drukken (dank u, sorry, mag ik

mooie tekening)

het?)

iets vragen)

Verontschuldigt zich wanneer dat gepast is (sorry)

8 Nodigt een ander uit, heet hem welkom, en biedt hem iets aan Stelt iemand anders voor

Stelt zichzelf netjes voor (ik ben Wouter Smit)

Vraag om toestemming (mag ik drinken?) Stelt zichzelf voor door zijn voornaam te noemen 9 Geeft een complimentje over een handeling of gedrag (je hebt me goed geholpen, wat aardig van je)

10

11

Geeft kritiek (negatieve beoordeling)

Geeft (geen) toestemming

Reageert op kritiek

Reageert op een verontschuldiging

12 Kan op een tactvolle en duidelijke manier iemand slecht nieuws vertellen

Reageert op een complimentje

16


kerndoel 6: De leerlingen leren een zo ruim mogelijke woordenschat begrijpen en gebruiken Niveau

6.1. Passieve woordenschat

1 Zoekt met de leerkracht naar verstopte concrete voorwerpen en geeft uiting aan verrassing Wijst de juiste persoon aan als een

2 Wijst bij het benoemen van 20

3 Reageert op begrippen die de

4 Wijst verschillende voorwerpen en

verschillende woorden het juiste

leerkracht aanleert (zeg: rode auto

handelingen aan waar een klein

voorwerp aan

en de leerling rijdt de rode auto in

verschil tussen zit (bekers met

de garage)

meer en minder vloeistof, hogere

Begrijpt woorden, symbolen of

bepaalde naam wordt genoemd

gebaren voor goed en fout, ja en

(mamma, pappa)

nee

Wijst verschillende voorwerpen en

en lagere tafel)

handelingen aan die duidelijk verschillen (lang en kort touw, volle en lege beker) Koppelt de begrippen warm en koud aan verschillende voorwerpen

5 Raadt woorden bij een omschrijving met een aantal kenmerken

6

7

Herkent of woorden wel of niet passen Merkt door de woordkeuze van de in een logisch verhaal

leerkracht op dat er iets niet klopt

8 Vraagt hulp om achter de betekenis van een woord te komen

Begrijpt synoniemen (kop, mok) Begrijpt homoniemen (kop, kop)

17


1

6.2. Actieve

Imiteert klanken en woorden

woordenschat

Kijkt naar een voorwerp als een ander het woord die zegt en naar het voorwerp wijst

2 Benoemt 10 woorden met ondersteuning van concreet materiaal (picto’s, foto’s) Benoemt zijn eigen naam.

3 Gebruikt zelfstandige naamwoorden en werkwoorden Gebruikt die en dat om het aanwijzen van een voorwerp te ondersteunen

Benoemt de namen van enkele

4 Gebruikt nieuwe geleerde woorden in zinnen Gebruikt bijvoeglijke naamwoorden Vult zinnen met een functioneel aspect aan d.m.v. woorden, wijzen

klasgenoten

of gebaren (Pas op ik kom er aan.

Benoemt en wijst mamma, pappa,

Ik druk op de … [toeter])

broer en zus, opa en oma aan op

Gebruikt die en dat met een

een afbeelding

zelfstandig naamwoord (die jongen, dat meisje)

5 Gebruikt nieuwe woorden in gesprekken met bekenden Drukt verbaal onbegrip uit bij onbegrip

6 Vraagt om verduidelijking van de betekenis van een woord

7 Gebruikt nieuwe woorden in verschillende situaties Gebruikt de lidwoorden de, het en een bij bekende zelfstandige naamwoorden Gebruikt dit en deze om het aanwijzen van een voorwerp te

8 Gebruikt lidwoorden en aanwijzend voornaamwoorden in verschillende contexten Gebruikt bij nieuwe woorden het bijhorende lidwoord Gebruikt dit (verwijzend naar het) en deze (verwijzend naar de)

ondersteunen

18


3

6.3. Woorden

Beschrijft één duidelijk kenmerk bij

omschrijven

4 Benoemt één functioneel aspect van

een concreet voorwerp, een

een bekend woord (het rijdt, het is

handeling of een gevoel (kleur,

eetbaar, etc.)

grootte, boos, blij, etc.) 5 Benoemt drie aspecten van een

6 Omschrijft een concreet woord, zodat

7 Omschrijft een concreet woord

8 Omschrijft een concreet woord,

bedoeld woord (het is groen, rond

een ander het plaatje vindt (in een

waarbij in elk geval de categorie

waarbij een ieder het woord

en je kunt het eten)

reeks foto’s wordt het juiste woord

duidelijk wordt (speelgoed, eten)

begrijpt

door een ander gevonden)

Verzint woorden die bij een voorwerp passen (bij een auto hoort een band, stuur, radio)

9 Benoemt zelf een voorbeeld van een homoniem Legt uit wat een woord betekent door

10 Legt uit wat een woord betekent met behulp van een bekende context

11 Geeft een synoniem van een woord Legt uit wat een woord betekent met behulp van de context

het uit te beelden

19

MONDELINGE TAAL. Leerlijn Mondeling taal Pedologisch Instituut, CED-Groep

Recommend Documents