Model voor werken en leren met behoud van uitkering
op ie Perspectief en baan Perspectief op start en baan ef startkwalificatie op startkwalificatie en baan
In deze brochure beschrijft de stichting ElektroWerk een modelaanpak voor het creëren van extra werkgelegenheid voor jongeren via werken en leren met behoud van uitkering. Met de uitgave, die is Wim Metsemakers (lid Taskforce Jeugdwerkloosheid): “Het terugdringen van
gebaseerd op een werkconferentie
de jeugdwerkloosheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid, werkgevers, intermediairs en onderwijsinstellingen. We kunnen er niet vroeg
die aan het model is gewijd, wil
genoeg mee beginnen. Voor je het weet ontstaat een verloren generatie.”
ElektroWerk gemeenten, UWV en CWI informeren over de aanpak en
Investeren in personeelsvoorziening én extra werkgelegenheid creëren De hoge werkloosheid onder jongeren vormt op termijn niet alleen
samenwerking met hen aangaan.
voor jongeren, maar ook voor werkgevers een probleem. Jongeren die de aansluiting op de arbeidsmarkt missen, lopen de kans
De brochure is mogelijk gemaakt door
afhankelijk te blijven van een bijstands- of werkloosheidsuitkering. Met het oog op de ontgroening en vergrijzing van de
JongActief, een samenwerkings-
(beroeps)bevolking zijn ook deze jongeren echter hard nodig. Door nu werk te maken van de toeleiding en scholing van jongeren,
verband van VNO-NCW, MKB-
investeren branches in hun toekomstige personeelsvoorziening. Hierdoor kunnen zij, als de economie aantrekt, adequaat reageren
Nederland, LTO Nederland en CWI.
op de toenemende vraag naar gekwalificeerd personeel. Tegelijkertijd creëren zij extra werkgelegenheid voor jongeren die nu langs de kant staan.
Stichting ElektroWerk De stichting ElektroWerk is een samenwerkingsverband van werkgevers in de elektrotechnische installatiebranche. De stichting neemt jongeren in dienst, leidt hen via de beroepsbegeleidende leerweg op tot op startkwalificatieniveau en detacheert ze tijdens
Titia Siertsema (directeur Uneto-VNI): “We moeten de instroom van
die opleiding bij aangesloten werkgevers. Met het oog op de
gekwalificeerde mensen op peil houden. Als de economie weer aantrekt,
toekomstige vraag naar vakbekwaam personeel, maar óók om
hebben wij ze hard nodig. Bij Uneto-VNI spreken we over mogelijkheden
werkloze jongeren perspectief te bieden, wil ElektroWerk in deze
voor anticyclisch opleiden.”
tijd van laagconjunctuur jongeren blijven opleiden. Onder de noemer ‘anticyclische opleidingsurgentie’ streeft de stichting naar een constante instroom van gekwalificeerde jongeren in de branche. Tijdens vorige perioden van jeugdwerkloosheid is gebleken dat jongeren met startkwalificatie bijna zonder uitzondering werk vonden, terwijl van de jongeren zonder ruim de helft werkloos bleef.
Initiatief ElektroWerk Het is in deze periode van laagconjunctuur voor ElektroWerk lastig voldoende betaalde plekken te vinden om de jongeren te detacheren. Werkgevers nemen bovendien op dit moment niet snel ongekwalificeerde jongeren aan. De stichting heeft een model
ontwikkeld, waarin jongeren met behoud van uitkering kunnen leren en werken, zodat zij daarna in staat zijn een startkwalificatie te halen. Ook voor jongeren zelf is deze vorm interessant. In veel trajecten op weg naar werk heeft men geen recht op een uitkering, terwijl de vergoeding voor het lopen van een stage beduidend lager is. Deze achteruitgang in inkomen is vaak de oorzaak van voortijdige uitval uit toeleidende trajecten.
Doelgroep Het model is initieel ontwikkeld voor jongeren tot 23 jaar met een WWB-uitkering. Als zodanig is het ook in Den Haag uitgetest. Deelname staat echter ook open voor jongeren met een WW-
Frans Meijers (lector pedagogiek Haagsche Hogeschool): “Jongeren willen
uitkering. UWV kan jongeren die langer dan 3 maanden werkloos
laten zien wat ze in hun mars hebben. Ze hebben echter wel begeleiding
zijn in de gelegenheid stellen om met behoud van uitkering voor
nodig. Het model ElektroWerk biedt hen de mogelijkheid om zich te
maximaal 3 maanden werkervaring op te doen. In principe is deze
bewijzen en tegelijkertijd te werken aan hun ontwikkeling.”
‘proefplaatsing’ bedoeld voor jongeren met startkwalificatie, maar onder voorwaarden kunnen ook jongeren zonder startkwalificatie
Volledig praktijkvervangende opleiding (VPVO)
in aanmerking komen.
Het voorschakeltraject zelf bestaat uit een volledig
Het model ElektroWerk
praktijkvervangende opleiding van 6 maanden op een Regionaal
Het model voorziet in een intensief begeleid voorschakeltraject met
Bedrijfstakopleidingscentrum (RBOC).2 Tijdens deze opleiding
behoud van uitkering van maximaal 6 maanden voor jongeren tot
behouden de jongeren hun uitkering. Zij werken en leren 4 dagen
23 jaar zonder startkwalificatie. Na voltooiing van het traject
per week op het RBOC en gaan 1 dag in de week naar een Regionaal
kunnen jongeren instromen in de tweejarige BBL-opleiding tot
Opleidingen Centrum (ROC) voor theorieonderwijs.3 ElektroWerk
Monteur Elektrotechniek (niveau 2). Verderop in deze brochure is
vergoedt de kosten voor boeken en lesgeld. Gedurende de
een stroomdiagram van het model opgenomen, zoals dat is
praktijkvervangende opleiding lopen de leerlingen één of meerdere
uitgevoerd tijdens de pilot in Den Haag.
stages in een bedrijf. De jongeren worden tijdens de opleiding begeleid door een regiomanager van ElektroWerk. Die onderhoudt
Toeleiding
intensief contact met de casemanager die de jongere vanuit de
De toeleiding van jongeren vindt plaats vanuit CWI of het
gemeente begeleidt en met de praktijkopleider op het RBOC. De
jongerenloket van de gemeente, afhankelijk van de fase waarin CWI
casemanager van de uitkerende instantie (gemeente of eventueel
de jongere heeft ingedeeld en van de afspraken die CWI met de
UWV) is eindverantwoordelijk voor de jongere zolang die een
gemeente heeft gemaakt. De kandidaten worden getoetst op hun
uitkering ontvangt.
1
affiniteit met en geschiktheid voor de branche. Het belangrijkst hierbij is een afgeronde VMBO-opleiding, bij voorkeur richting
Vervolg
elektrotechniek. Andere selectiecriteria zijn de motivatie en
Na afloop van de volledig praktijkvervangende opleiding (of eerder
presentatie van de jongeren.
als zich een plek aandient en de jongere beschikt over voldoende niveau) kunnen de leerlingen via de beroepsbegeleidende leerweg
Rakesh Doekhi (deelnemer model ElektroWerk): “Van een stage zonder
een startkwalificatie behalen. Zij komen dan in dienst bij
salaris kun je niet leven. Dat is ‘school’. Ik doe mee omdat ik tijdens het leren
ElektroWerk en worden gedetacheerd bij een leerbedrijf. Na het
en werken zeker ben van inkomen.”
behalen van een startkwalificatie treden de deelnemers in dienst bij het bedrijf zelf.4
Randvoorwaarden Om het model ElektroWerk succesvol uit te voeren, is een drietal randvoorwaarden onontbeerlijk.
Adequate toeleiding Het is de gezamenlijke verantwoordelijkheid van CWI, de gemeente en ElektroWerk om voldoende en geschikte kandidaten toe te leiden. Afhankelijk van het beschikbare aanbod en de plaatsen die ElektroWerk heeft, bepalen de partijen in overleg het aantal in te stromen kandidaten. Ook het kwalitatieve aspect is van belang. Dit
geldt niet alleen voor ElektroWerk; ook de deelnemende jongeren moeten een reëel perspectief hebben op het succesvol doorlopen van het traject en daarmee een vaste baan en startkwalificatie. Goede voorlichting door de CWI-adviseurs over het werk in de sector en de benodigde competenties is daarom noodzakelijk. ElektroWerk investeert hierin op verschillende manieren.5
Medewerking gemeente Cruciaal is de toestemming van de gemeente aan jongeren om te werken en leren met behoud van uitkering. Als een jongere via deze weg een startkwalificatie behaalt en daardoor duurzaam uit de uitkeringsituatie raakt, beperkt de gemeente op langere termijn de
Ron Spaans (vestigingsmanager CWI): “Wij werken intensief samen met de
uitkeringslast. Deze besparing is vaak hoger dan de besparing op
gemeente. Zo laten we jongeren van wie meteen duidelijk is dat ze zonder
korte termijn door het abrupt beëindigen van de uitkering. Het
hulp geen baan kunnen vinden niet zelf aanmodderen, maar sturen hen
tijdelijk doorbetalen van de uitkering kan op die manier gezien
direct door daar het jongerenloket van de gemeente.”
worden als investering.
Begeleiding
van de jongeren op prijs stellen. Werkgevers zijn niet alleen
Voor jongeren die het onderwijs voortijdig hebben verlaten is
gevoelig voor financiële prikkels, maar ook voor de wetenschap dat
intensieve begeleiding onmisbaar, bijvoorbeeld op het terrein van
in het geval van ‘trammelant’ de problemen niet (direct) op hun
motivatie, werkritme, omgangsvormen, presentatie en sociale
bord komen te liggen.
zaken. Deze begeleiding is een gedeelde verantwoordelijkheid van de gemeente (casemanager), ElektroWerk (regiomanager), RBOC
Samenwerking tussen instanties
(praktijkopleider) en het ROC (theoriedocent). Elk van deze partijen
Traditioneel zijn bij het reïntegreren van jongeren veel instanties
heeft een eigen rol. De gemeente heeft de
betrokken. Deze organisaties hebben elk hun eigen aanpak en
eindverantwoordelijkheid, omdat de jongere tijdens het traject een
werken niet altijd even goed samen. Voor een effectieve route naar
uitkering blijft ontvangen. De praktijkopleider op het RBOC heeft
werk en startkwalificatie is het echter essentieel dat de betrokken
dagelijks contact met de jongere en is daarmee in staat om de
organisaties hun dienst- of hulpverlening goed op elkaar
ontwikkeling van zaken als werkritme en sociale vaardigheden te
afstemmen. ElektroWerk gebruikt hiervoor een metafoor uit de
monitoren. Vanuit ElektroWerk voert een regiomanager regelmatig
eigen branche: niet serieschakelen (opeenvolgend; los van elkaar),
evaluatiegesprekken met de jongeren. De regiomanager is coach,
maar parallelschakelen (tegelijkertijd; samen). In het stimuleren
maar ook ‘ambassadeur’ van de jongeren.
van deze samenwerking heeft de begeleider van ElektroWerk, die ook tot taak heeft de jongere te ondersteunen op het gebied van
De begeleiding is niet alleen noodzakelijk voor de kandidaten. Uit
sociale zaken, een duidelijke verantwoordelijkheid.
eerdere ervaringen blijkt dat ook bedrijven de extra begeleiding
Pilot in Den Haag Jan Pinxter (directeur ElektroWerk): “De Wet Werk en Bijstand maakt het
ElektroWerk heeft samen met de gemeente Den Haag een pilot
gemeenten mogelijk zelf een rekensom te maken. Door jongeren tijdelijk
opgezet. De stichting heeft de gemeente bereid gevonden via het
hun uitkering te laten behouden, kunnen wij ze aan een startkwalificatie
jongerenloket kandidaten aan te leveren voor het project en hun
helpen. Hiermee raken de jongeren duurzaam uit een uitkeringssituatie.
uitkering door te betalen. De eerste kandidaten zijn reeds
Gemeenten reduceren hiermee de uitkeringslast op langere termijn.”
ingestroomd en geplaatst bij het RBOC Den Haag. De praktijkopleider van het RBOC zorgt voor de dagelijkse begeleiding van de jongeren. Eens in de twee weken voert de regiomanager van ElektroWerk een gesprek met hen. De casemanager van het jongerenloket van de gemeente Den Haag wordt van de vorderingen op de hoogte gesteld. Deze samenwerking tussen diverse begeleiders vormt één van de succesfactoren. Een aandachtspunt is de beperkte mogelijkheid voor leerlingen om na afronding van de volledig praktijkvervangende opleiding in te stromen in de BBL-opleiding bij het ROC. Hiervoor zijn per schooljaar slechts twee momenten beschikbaar. ElektroWerk is met het ROC in gesprek om instroom op flexibele momenten mogelijk te maken.
Stroomdiagram model ElektroWerk, pilot Den Haag Werkloze jongeren zonder startkwalificatie
CWI Fase-indeling: fase 1: direct bemiddelbaar fase 2: niet direct bemiddelbaar fase 3: intensieve training en begeleiding Duur:
fase 4: geen kans op werk
1-12 weken
Antoon Blokland (voorzitter CNV Jongerenorganisatie): “Wij juichen het toe dat gemeenten jongeren gedurende een beperkte
Werkkompas
periode de uitkering laten behouden. Dat geeft hen
Gemeente Den Haag
inkomensgarantie en daarmee de rust de opleiding af te maken.”
Trajectadvies o.b.v. test, assessment of arbeidskundig onderzoek en psychodiagnostiek
Duur:
Verbreding naar andere regio’s
6 maanden
In het kader van JongActief wil ElektroWerk het
stage (VPVO)
Leerwerk
model ook in andere steden en regio’s gaan
met behoud
centrum
uitvoeren. De regionale vertakking van zowel
van uitkering
Basisperiode: orientatie op
ElektroWerk als de Regionale Bedrijfstakopleidings-
sectoren techniek,
centra (RBOC) biedt daarvoor goede kansen. De
RBOC / ROC
dienstverlening en
stichting levert op die manier een bijdrage aan het
Den Haag
agrarische sector
creëren van extra werkgelegenheid voor jongeren en waarborgt de constante instroom van jongeren in de sector.
Stichting ElektroWerk
JongActief zal ElektroWerk ondersteunen bij deze
Zusterorganisaties: ROI Haaglanden
verbreding. In de eerste plaats door deze brochure
Duur:
Stichting Haagbouw
uit te geven, als vertrekpunt voor gesprekken met
24 maanden
SPOS Den Haag etc.
gemeenten en CWI-vestigingen. Andere taken van
BBL opleiding
JongActief zijn bijvoorbeeld het initiëren en coördineren van contacten met deze partners, het
Jongere met
ontwikkelen van materiaal waarmee CWI-adviseurs
startkwalificatie
jongeren kunnen voorlichten en het ontwikkelen
(MBO-niveau 2)
van de branchegeschiktheidstoets. ElektroWerk maakt tevens gebruik van de relatie van JongActief met de Taskforce Jeugdwerkloosheid. Deze heeft
UNETO-VNI
veelvuldig contact met gemeenten en heeft
Bedrijven
toegezegd het model ElektroWerk onder de aandacht van wethouders te zullen brengen. Daarmee kan de Taskforce openingen creëren om het model in meerdere regio’s uit te voeren.
Pierre Heijnen (wethouder Den Haag): “Ik kan me voorstellen dat werkgevers onder de huidige omstandigheden huiverig zijn om
1) JongActief ontwikkelt hiervoor in samenwerking met diverse branches een branchegeschiktheidstoets. 2) Een RBOC is doorgaans gevestigd in een bedrijf, dat een speciale opleidingsruimte heeft vrijgemaakt. De leerlingen leren er via ‘echte’ praktijksituaties. 3) Overigens werken de leerlingen op het RBOC naast de ‘reguliere’ BBL-leerlingen van ElektroWerk, die daar gedurende 2 dagen per week les krijgen. 4) In de praktijk blijkt dat jongeren tussen 21 en 23 jaar die bezig zijn hun startkwalificatie te halen voor werkgevers relatief hoge loonkosten met zich meebrengen. Er zijn dan immers ook jongeren van 20 die al wel een startkwalificatie hebben. De gemeente Den Haag heeft hiervoor de opstapbaan gecreëerd, waarbij in het eerste en soms ook in het tweede jaar sprake is van een loonkostensubsidie. 5) Dit gebeurt, naast lokaal contact met CWI’s, onder andere via deelname aan de workshops op CWI’s die JongActief organiseert.
personeel aan te nemen. Door tijdelijk in het inkomen van de jongere te voorzien, neemt de gemeente daarom een stukje van het risico over.”
Perspectief op startkwalificat kwalificatie en baan Perspectie Deze brochure is mogelijk gemaakt door JongActief, een samenwerkingsverband tussen VNO-NCW, MKB-Nederland, LTO Nederland en CWI.
