Analyse CPB-doorrekening verkiezingsprogramma’s
Mobiliteitsbeleid van de politieke partijen op een rij BOVAG, 29 augustus 2012
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft de effecten van alle verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen doorgerekend. De resultaten zijn maandag 27 augustus gepubliceerd. Het biedt een gedetailleerde inkijk in de plannen van de diverse partijen voor de komende regeerperiode (2013-2017). BOVAG zet de maatregelen voor u op een rij voor de acht grootste partijen. Bovendien leest u hoe uw BOVAG tegen de diverse plannen aankijkt, en waar onze belangenbehartiging zich de komende jaren dus op zal richten. (Afkortingen: GL = GroenLinks, CU = ChristenUnie)
1
1. Onbelaste reiskostenvergoeding / ‘forensentaks’ In het Lenteakkoord, gesloten door de vijf ‘Kunduz-partijen CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie, is afgesproken dat de reiskosten voor woon-werkverkeer niet langer onbelast mogen worden vergoed. Nu mag dat nog tot een bedrag van € 0,19 per km. Inmiddels hebben alle (!) partijen afstand genomen van de maatregel uit het Lenteakkoord. Maar wat willen ze dan wel?
Bestaande onbelaste reiskostenvergoeding van € 0,19 ct in stand laten Kamerzetels (peiling 24 aug)
VOORSTANDERS SP
GL
PvdA
CU
D66
CDA
VVD
PVV
105
76 Zetels is genoeg voor een meerderheid in de Tweede Kamer. Een ruime Kamermeerderheid – uitgaande van de peilingen van 24 augustus van Ipsos Synovate – is dus vóór het terugdraaien van dit plan. Alleen zijn de partijen het niet met elkaar eens hoe het gat moet worden gedekt in de overheidsbegroting (€ 1,5 mld per jaar) als de forensentaks niet doorgaat.
Andere alternatieven
Wat GroenLinks en D66 betreft worden alleen woon-werkkilometers met openbaar vervoer (OV) (en bij GroenLinks ook de fiets) onbelast vergoed (kosten voor de overheid: 0,5 mld per jaar). Voor auto’s wordt de onbelaste reiskostenvergoeding, conform het Lenteakkoord, afgeschaft. ChristenUnie wil de onbelaste vergoeding voor de auto verlagen naar € 0,10 per km. Voor OV mogen de daadwerkelijke kosten onbelast worden vergoed, tot een maximale reisafstand van 50 km (kosten voor de overheid: 0,9 mld per jaar). Het CDA bepleit een verlaging voor alle vormen van vervoer van € 0,19 naar € 0,13 per km, tot een maximale reisafstand van 70 km (kost de overheid 0,9 mld per jaar).
Standpunt BOVAG De onbelaste reiskostenvergoeding voor woon-werkverkeer van € 0,19 mag niet worden afgeschaft. De voorgenomen afschaffing dient ter financiering van een permanente verlaging van de overdrachtsbelasting naar 2 procent. Daarmee wil men mensen bewegen dichter bij hun werkplek te gaan wonen (of van baan te wisselen, dichter bij huis). Zowel de arbeidsmarkt als de woningmarkt zitten momenteel echter volledig op slot en vrijwel niemand heeft de mogelijkheid zijn gedrag aan te passen in de door de Lenteakkoord partijen gewenste richting. Gevolg: hogere kosten voor vervoer van en naar werk, zonder handelingsperspectief. BOVAG en RAI vinden overigens wel dat de reiskostenvergoeding hervormd zou moeten zou moeten worden. Het is wel tijd dat we in de fiscaliteit meer ruimte gaat bieden aan slimme mobiliteitsoplossingen die het Nieuwe Werken ondersteunen.
2
2. Bijtelling auto van de zaak In het Lenteakkoord was ook afgesproken dat woon-werkkilometers voor de bijtelling van de auto van de zaak voortaan als ‘privé’ zouden worden aangemerkt. Daardoor is het voor bijna niemand meer mogelijk om onder de 500 km per jaar-grens voor privégebruik te blijven. Alleen de VVD wil die maatregel terugdraaien (kost de overheid 0,3 mld per jaar).
Ook bijtellen over woon-werk kilometers Kamerzetels (peiling 24 aug)
VOORSTANDERS SP
GL
PvdA
CU
D66
CDA
VVD
PVV
110
Andere maatregelen voor de auto van de zaak
ChristenUnie en D66 willen de bijtelling (budgetneutraal) afhankelijk maken van het aantal jaarlijks verreden privékilometers. Volgens het CDA mag een eventuele eigen bijdrage van de auto van de zaak (bijvoorbeeld voor een bovennorm-auto) niet langer fiscaal aftrekbaar zijn (opbrengst overheid 0,1 mld). PVV wil de verlaagde bijtellingtarieven voor (zeer) zuinige auto’s van 14% en 20% afschaffen (opbrengst niet bekend).
Standpunt BOVAG Het als ‘privé’ aanmerken van woon-werkkilometers met de auto van de zaak hangt één-op-één samen met de voorgenomen afschaffing van de onbelaste reiskostenvergoeding (zie punt 1). Als dat laatste niet doorgaat, dan zou volgens ons ook de 500 km-grens niet (de facto) moeten worden afgeschaft. En áls dat al gebeurt, dan moet er een nette overgangsregeling komen voor bestaande gevallen. Variabilisatie van de bijtelling op basis van privégebruik is een interessante gedachte, mits budgetneutraal, eerlijk, fraudebestendig en met waarborgen voor de privacy van de berijder.
3
3. Kilometerheffing Kilometerheffing Kamerzetels (peiling 24 aug)
VOORSTANDERS SP
GL
PvdA
CU
D66
CDA
VVD
PVV
77
Een krappe Kamermeerderheid is voor een kilometerheffing. De gewenste vormgeving verschilt echter nogal:
Systeem: De SP en ChristenUnie willen een simpel systeem (bijvoorbeeld op basis van de kilometerteller van de auto) zonder complexe, dure en privacygevoelige techniek. GroenLinks, PvdA en D66 gaan uit van een systeem dat (bijv. met GPS) ook een tijd- en plaatsbepaling kent.
Spits- of congestieheffing: Is alleen mogelijk met GPS-techniek. Dus niet bij de SP en ChristenUnie, wel in de planning bij de andere drie (11 ct/km bij D66 en PvdA, 18 ct/km bij GroenLinks).
Omzetting vaste belastingen: Alle voorstanders zetten de hele motorrijtuigenbelasting (MRB) om in de kilometerprijs. ChristenUnie en D66 willen daarnaast ook een deel (50%) van de BPM omzetten.
Tarieven personenauto’s: ‘Budgetneutraal’ volgens SP, PvdA en D66. De ChristenUnie verhoogt de tarieven ten opzichte van de huidige MRB/BPM zodat er 0,7 mld per jaar extra in de staatskas vloeit. GroenLinks gaat het verst en wil jaarlijks 1,7 mld méér met de kilometerprijs ophalen dan nu het geval is met de MRB.
Tarieven vrachtauto’s: Alle voorstanders van de kilometerprijs hebben een tarief voor vrachtauto’s voor ogen dat véél hoger is dan wat vrachtauto’s nu omgerekend per kilometer aan MRB en Eurovignet betalen (is nu een paar cent per km). Plannen lopen uiteen van 15 ct/km (SP, ChristenUnie, D66) via 18 ct/km (GroenLinks) tot 20 ct/km (PvdA).
Standpunt BOVAG BOVAG is bereid om naar een systeem van betalen naar gebruik in plaats van bezit te kijken als kan worden aangetoond dat het een waardevolle bijdrage levert aan de bereikbaarheid in Nederland – ook op lange termijn – zonder dat de lasten voor automobilisten en de transportsector stijgen. Maar het mag geen schaamlap voor de politiek zijn om noodzakelijke investeringen in infrastructuur achterwege te laten (het zogenaamde MIRT) en/of de kosten af te wentelen op de weggebruiker. We hebben van het proces rondom de kilometerheffing geleerd dat we eerst voor draagvlak moeten zorgen, en moeten letten op zaken als waarborging van privacy en uitvoeringskosten. De plannen die de politieke partijen nu door het CPB hebben laten doorrekenen, stemmen ons wel wat zorgelijk. Geen enkele van de vijf voorstanders van een kilometerprijs schaft ook álle vaste autobelastingen af, zoals BOVAG dat graag wenst. Gevolg: de politiek krijgt er een extra ‘knop’ bij om aan te draaien. Door diverse partijen gaat de kilometerprijs bovendien gepaard met een aangekondigde belastingverhoging voor de automobilist. Voor BOVAG is dat onacceptabel. Het benodigde draagvlak in Nederland komt zo zeker niet tot stand. Datzelfde speelt bij de nu (door alle vijf partijen!) voorgestelde vrachttarieven.
4
4. Verhoging BPM De CPB-doorrekeningen maken zichtbaar dat een aantal partijen de belasting op nieuwe auto’s, de BPM, wil verhogen. Een Kamermeerderheid lijkt het echter niet te worden. Kamerzetels (peiling 24 aug)
VOORSTANDERS SP
GL
PvdA
CU
D66
CDA
VVD
PVV
71
De mate waarin de BPM wordt verhoogd in de plannen loopt fors uiteen; van € 0,2 mld bij D66, via € 0,5 mld bij de SP en € 0,7 mld bij de PvdA tot € 1,1 mld bij GroenLinks. Om de bedragen in perspectief te plaatsen: in 2011 was de totale BPM-opbrengst voor de overheid € 2,0 mld.
Andere BPM-maatregelen
De PVV wil de BPM-vrijstelling voor zeer zuinige auto’s afschaffen. GroenLinks wil nieuwe auto’s die al voldoen aan de Euro 6-norm via de BPM fiscaal stimuleren.
Standpunt BOVAG De autobelastingen in Nederland behoren al tot de hoogste van Europa. Een verdere verhoging is alleen al om die reden zeer ongewenst. Maar minstens zo belangrijk is de voorspelbaarheid van beleid. In de afgelopen jaren zijn de autobelastingen veelvuldig aangepast – alleen al in de afgelopen vijf jaar zeven keer! Met als gevolg dat het publiek en de branche moeite hebben om het beleid te volgen en het systeem te doorgronden. Er is behoeft aan een consistent, begrijpelijk en robuust regime. Het kabinet Rutte-I heeft goed werk geleverd door in overleg met onder meer de mobiliteitsbranche de fiscale vergroening op een reële, ook voor de overheid houdbare manier vormgegeven (2011-2015). Aan die afspraken moet door een nieuwe coalitie niet worden gemorreld. Maar er moet door een volgend kabinet ook alvast worden nagedacht over autobelastingen ná 2015. Want auto’s worden snel schoner – dat geldt vooral voor de nieuwe auto’s, maar als afgeleide daarvan ook voor het bestaande wagenpark
5
5. Oldtimervrijstelling MRB Al sinds jaar en dag worden auto’s van 25 jaar en ouder vrijgesteld van motorrijtuigenbelasting (MRB). Door het kabinet Rutte-I wordt die termijn geleidelijk opgerekt tot 30 jaar en ouder. Bovendien zullen LPG- en dieselauto’s met bouwjaar 1987 en jonger in de toekomst wél hun ‘brandstoftoeslag’ van de MRB moeten betalen, ondanks vrijstelling van het ‘basisbedrag’ MRB. Maar een fors aantal politieke partijen wil verder gaan, en de oldtimervrijstelling in de MRB helemaal afschaffen. Of bijna (CDA: vanaf bouwjaar 1961 MRB-plichtig). Verwachte opbrengst: € 0,2 mld. Kamerzetels (peiling 24 aug)
VOORSTANDERS SP
GL
PvdA
CU
D66
CDA
VVD
PVV
61
Andere MRB-maatregelen
Alle partijen behalve GroenLinks en VVD boeken € 0,1 mld extra overheidsinkomsten in door de boetes op het niet op tijd betalen van de MRB te verhogen. GroenLinks wil de MRB (en Eurovignet) voor bestel- en vrachtverkeer met € 0,5 mld verhogen. Het CDA wil de MRB voor personenauto’s met € 0,5 mld verhogen.
Standpunt BOVAG Net als de overheid vindt BOVAG goede luchtkwaliteit in onze steden belangrijk. De afgelopen jaren is op dat vlak al veel vooruitgang geboekt, onder andere doordat nieuwe auto’s heel veel schoner zijn geworden. De uitstoot van oude auto’s staat hiermee in schril contrast. In dat licht is het eigenaardig dat de overheid met de MRB-vrijstelling het dagelijks gebruik van oldtimers stimuleert. Het inperken van de fiscale voordelen (door bijvoorbeeld de MRB-vrijstelling te koppelen aan een maximaal aantal gebruiksdagen van het voertuig per jaar) is wat BOVAG betreft een effectievere en eerlijker maatregel dan de invoering van milieuzones voor oude auto’s.
6
6. Bezuinigingen op infrastructuur Veel politieke partijen kondigen bezuinigingen op weginfrastructuur uitgaven aan, bovenop de al afgesproken bezuinigingen uit het Lenteakkoord. De bedragen lopen op van € 0,5 mld bij het CDA, via € 0,8 mld bij de ChristenUnie en € 3,5 mld bij D66 tot € 4,6 mld bij SP, GroenLinks en de PvdA (alle bedragen zijn de totale bezuiniging over de periode 2013-2017). Kamerzetels (peiling 24 aug)
VOORSTANDERS SP
GL
PvdA
CU
D66
CDA
VVD
91
PVV
VVD en PVV trekken juist extra geld uit voor weginfra (respectievelijk € 1,4 mld en € 0,7 mld).
Standpunt BOVAG Een robuust weginfrastructuur netwerk is en blijft een belangrijke randvoorwaarde voor economische groei van Nederlandse bedrijven en voor de aantrekkelijkheid van Nederland als vestigingsland voor buitenlandse bedrijven. Daarom moet onverkort uitvoering worden gegeven aan het MIRT. Om de toekomstige groei van automobiliteit te faciliteren moet het wegennet verder uitgebreid en onderhouden worden. We zien dat veel partijen in hun programma ervoor kiezen om de files te verminderen door mensen uit de auto te jagen. De lasten voor de automobilist worden fors verhoogd, en de investeringen in infrastructuur worden tot een minimum beperkt. €4,6 mld korting op het infrastructuurfonds is het maximaal mogelijke bedrag als je bestaande afspraken niet wil schenden. BOVAG en RAI vinden dit onverantwoord. Het is het economisch belang van Nederland om te zoeken naar slimme manieren om de files op te lossen, en automobiliteit te blijven faciliteren. Hierbij moeten we denken aan zaken methodes als prijsprikkels en mobiliteitsmanagement. Maar een robuuste weginfrastructuur blijft van vitaal belang.
7. Maximumsnelheid snelwegen Vanaf 1 september geldt een snelheidslimiet van 130 km/u op snelwegen, tenzij anders aangegeven. De maximum snelheid op een aantal trajecten rond grote steden werd al eerder deze zomer verhoogd van 80 naar 100 km/u. Vier partijen willen die maatregelen (deels) terugdraaien als zij aan de macht komen. GroenLinks gaat daarin overigens het verst; voor die partij is 100 km/u in Nederland overal de limiet, en mag niet harder dan 80 k/u worden gereden in stedelijk gebied. Kamerzetels (peiling 24 aug)
VOORSTANDERS SP
GL
PvdA
CU
D66
CDA
VVD
PVV
71
Standpunt BOVAG De snelheidslimieten zijn verhoogd na een zorgvuldige afweging van de milieu-, bereikbaarheid- en verkeersveiligheideffecten. Die elementen staan ook voor ons voorop. BOVAG is daarnaast voorstander van het meer variabel maken van de maximumsnelheid afhankelijk van het moment de dag, zodat er kan worden doorgereden op rustige tijdstippen (zoals ’s nachts). Voorwaarde is dan wel dat de op dat moment geldende snelheidslimiet duidelijk wordt aangegeven – dat laat op dit moment nog soms te wensen over. Verwarring bij de automobilist moet worden voorkomen.
7
8. Overige maatregelen Brandstoffen
GroenLinks wil de accijnzen op benzine, diesel en lpg met 15 ct/l verhogen (zolang er geen kilometerprijs is). Geraamde opbrengst voor de overheid: € 2,2 mld per jaar. GroenLinks, PvdA en ChristenUnie pleiten voor een verhoging van de verplichte bijmenging van biobrandstoffen in 2020 van 10% naar 14%.
Fietsbeleid
GroenLinks trekt € 0,1 mld per jaar uit voor investeringen in fietsinfrastructuur. De SP investeert € 0,1 mld in het plaatsen van meer bewaakte fietsstallingen bij (bus)stations.
BTW-tarief
Wat PvdA betreft wordt de BTW-verhoging van 19 naar 21% teruggedraaid. De PVV gaat nog een stapje verder en wil een verlaging van het hoge BTW-tarief van 21 naar 18%. Het lage tarief moet van 6 naar 5%.
Tabaksaccijns
De overheidsinkomsten uit accijns op tabak (van belang voor BOVAG Tankstationondernemers) moet volgens de ChristenUnie met € 0,1 mld per jaar omhoog en volgens het CDA met € 0,4 mld (bovenop de aangekondigde verhoging in het Lenteakkoord). De PVV wil juist een verlaging met € 0,5 mld per jaar.
8
