Minyeshu MUZIKANTENDAG. Ethiopische zangeres 'wereldster' in wording WERELDMUZIEK. De muziekindustrie in transitie. Haar eigen theatertournee

Behsat Üvez

Sala Edin

WERELDMUZIEK IN NEDERLAND: DUTCH BLEND MEETING BREEKT LANS VOOR WERELDMUZIEK

BS

©

een uitgave van buma/s tem ra • MAART 2008

NIEUW BUSINESSMODEL De muziekindustrie in transitie

HIND Haar eigen theatertournee

Minyeshu Ethiopische zangeres 'wereldster' in wording

ALAIN CLARK My First Tune BUMA/STEMRA EN SENA Samenwerking beklonken

25% korting voor mra deelnemers Buma/Ste

NTa 7)ENDAG MUZIKA (zie pagin

BS INHOUD MUZIEKINDUSTRIE IN TRANSITIE

wereldmuziek in nederland Het heeft een grote vlucht genomen,

wereldmuziek in Nederland. Honderden bands

de

model. Labels willen ook impresariaat worden. Agenten

actief in tal van genres binnen de

Uitvoerend hoofdredacteur Erik de Boer

worden cd-label. Totaalcontracten worden overwogen.

wereldmuziek, die verticaal onder

Een schets van de stand van zaken.. 

te verdelen zijn van klassiek naar pop, van traditioneel naar jazz en cross-over. Dutch Blend Meeting is

STICHTING BREIN

een evenement waarbij deze scene

Stichting BREIN wordt steeds succesvoller. Directeur TIM

en publiek uit binnen- en buitenland.

laat zijn licht schijnen over de

BS sprak met een van de or­gani­sa­toren,

plannen voor 2008. 

Hans de Lange, en met drie

8

KUIK

vooraanstaande compo­nisten uit

foto Bas Vissers

wordt voorgesteld aan professionals

11 PROFIEL

de Ethiopische zangeres Minyeshu,

Tot augustus tourt

bandleider en educator Lucas van

HIND intensief langs

Merwijk, en de Turkse musicus-

de Nederlandse

Vormgeving Nils Jonkers, LandGraphics bv

Advertentieacquisitie Keijser 18 Mediaproducties bv Ronald Willemsen, tel. 020 675 5308 fax 020 531 2019, [email protected]

programma Hind

12

Publicatie van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding en na toestemming van de uitgever

BUMA MET SENA

© 2008 Buma/Stemra www.bumastemra.nl

De langverwachte foto fred van diem

samenwerking tussen Buma en Sena is een feit. Directeuren

CEES VERVOORD VAN BERKEL lichten toe.

en HANS



18

EN VERDER: 4 BS Update • 6 Gesignaleerd • 7 BS Agenda • 20 BS De Markt • 21 BS De locatie • 22 BS Summary • 24 My first tune: Alain Clark

Eindredactie Tineke van Brederode

Aan deze editie werkten mee: Vanja van Dam, Fred van Diem, Miranda Fieret, Jan van der Plas en Scott Rollins

theaters met haar in Concert.

Redactie en redactiemanagement Erk Willemsen, Mark van Schaick, Cintha de Boer Keijser 18 Mediaproducties bv

Druk Grafisch Bedrijf Tuijtel

het Nederlandse wereldmuziekveld,

14

BS© is een uitgave van auteursrechten­ organisatie Buma/Stemra. Het magazine verschijnt vier keer per jaar en wordt gezonden aan circa zestienduizend componisten, tekstdichters en muziek­ uitgevers in Neder­land en daarbuiten die hun auteurs­rechten hebben toevertrouwd aan Buma/Stemra. Daarnaast wordt BS gelezen door ruim duizend gebruikers van muziek en door functionarissen bij overheid en media.

Hoofdredactie Noortje de Bakker

De muziekindustrie is op zoek naar een nieuw business­

en artiesten van allerlei komaf zijn

componist Behsat Üvez.

- maart 2008

Redactieadres Vereniging Buma/Stichting Stemra Afdeling Communicatie & PR Postbus 3080 2130 KB Hoofddorp Tel. 023 799 7999 Fax 023 799 7777 [email protected]

foto hans speekenbrink

foto Sacha Ruland

Minyeshu

bs colofon

Lezers van BS worden van harte uitgeno­ digd te reageren op de onderwerpen in het magazine of items in te sturen voor de rubriek BS Agenda. U kunt dit doen door een mailtje te sturen naar: [email protected] Coverfotografie: Minyeshu door Sacha Ruland

4 - BS - maart 2008

BS update PRIJZEN EN AWARDS

Boekennieuws

Vanaf januari barst er een prijzenregen los, met Noorderslag in Groningen als gewild startpunt. We noemen er hier een aantal in vogelvlucht. • De Popprijs 2007, de meest prestigieuze prijs voor Nederlandse popmuziek, werd uitgeloofd aan

Foto sARMIN VAN BUUREN

De afgelopen tijd verschenen er een aantal boeken die de moeite van het kopen zéker waard zijn. Harten Van Helden (uitgeverij Spectrum) is een bundeling interviews van Peter Kortleve die bij Nederlandse en Vlaamse muzikanten op zoek gaat naar de inspiratie achter de songs die deze singer/ songwriters hebben geschreven. Let ook op de gelijknamige website. Geschiedschrijving vindt plaats in Aftermath (Van Wonsdorp) en in Van The Black Rocking Cats Tot Spinvis (Villa Utapio). Eerstgenoemde boekje bevat herinneringen van fotograaf Aad Spanjaard, die in de jaren 1975 tot 1995 diverse Nederlandse en buitenlandse artiesten voor de lens wist te krijgen. Van The Black Rocking Cats Tot Spinvis heeft als ondertitel ‘Een halve eeuw popmuziek in & uit Utrecht’, en dat is dan ook precies waar het boek over verhaalt. Behalve een uitvoerige discografie en twee cd’s bestaat het boek uit vijftig korte hoofdstukken waarin allerlei bands de revue passeren (www.villa-utapio.nl). Yesterday (Voetnoot) is een vuist­ dikke pocket met foto’s van de grote, onbekende fotograaf Nico van der Stam. Ontroerende foto’s uit de jaren zestig tot begin zeventig. Indringende en naïeve portretten wisselen elkaar af, gelardeerd met teksten van Roel Bentz van den Berg, Sjoerd Kuyper en Thomas Verbogt. Tot slot het kloeke boek Testament, Het Leven En werk Van Lennaert Nijgh (De Buitenspelers). Voor altijd gekoppeld aan de werken die hij samen met Boudewijn de Groot heeft gemaakt, laat het boek zien dat er meer achter Nijgh zat dan de bohemien die op zijn woonboot allerlei poëtische teksten schiep. De biografie zit vol met foto’s en afbeeldingen van handgeschreven teksten, typoscripten en andere documenten. Een unieke persoonlijkheid in de Nederlandse muziekwereld verdient een dergelijke ­bio­grafie en dit is dan ook een passend eerbetoon aan de tekstdichter/schrijver, die in 2002 is overleden.

dj/producer Armin van Buuren. Uit het juryrapport: “Onlangs kozen 345 duizend dance-liefhebbers uit

220 landen hem tot beste dj van de wereld. Van China tot Libanon en van de Amerikaanse Midwest tot in Zuid-Afrika kent men zijn naam. Hij is in alles wat hij aanpakt het ideale muzikale voorbeeld tot ver buiten onze landgrenzen. Hij is de ambassadeur van trancemuziek, het belangrijkste culturele exportproduct van Nederland. Daar kon dit jaar geen jurylid van de Popprijs omheen.” • De Lex van Rossen Popview Award ging naar fotografe Annie Hoogendoorn. • Schrijver, tv- en radiopresentator Leo Blokhuis ­ontving de Pop Media Prijs. • The Factor.E Interactive Award ging naar VanKatoen, dat zich volgens de jury het meest uitzonderlijk geprofileerd heeft door e-mailadressen aan postcodes te koppelen en eigen nummers gratis aan te bieden. • De Zilveren en Gouden Harpen zijn 5 maart uitgereikt tijdens het Harpen Gala in Bussum. Zilveren Harpen waren er voor zanger Wouter Hamel, het trio 3J’s en het hiphopduo The Opposites. De Gouden Harpen 2007 waren voor Tiësto, Ilse de Lange en Candy Dulfer. • De Exportprijs 2007 is dit jaar aan Tiesto uitgereikt. De Harpen en Exportprijs worden jaarlijks uitgereikt door Buma Cultuur in samenwerking met Radio 2.

1,5 MILJOEN TITELS VINDBAAR BIJ BUMA Je kent dat vast wel. Je hoort een liedje op de radio en weet niet meer wie het nummer geschreven heeft… Met de introductie van de Buma/Stemra online titelcatalogus is deze informatie nu gemakkelijk terug te vinden. De titelcatalogus is een enorme database waarin maar liefst anderhalf miljoen muziektitels terug te vinden zijn. Ook is snel en eenvoudig te achterhalen wie de componist of tekstschrijver is van een bepaald nummer. Er kan worden gezocht op titel, maar ook op componist en tekstdichter. Daarnaast kan worden bekeken bij welke muziekuitgever de werken zijn ondergebracht. Surf naar www.bumastemra.nl en geef als trefwoord ‘titelcatalogus’ in de zoekfunctie in.

MUZIEK CENTRUM NEDERLAND BUNDELT MUZIEKORGANISATIES “Muziek Centrum Nederland is hét kennis- en pro­ motiecentrum voor de Nederlandse muziekwereld, zowel op nationaal als internationaal niveau”, aldus de openingstekst op MCN’s kersverse website. MCN is voortgekomen uit een fusie tussen het Nationaal Pop Instituut, Donemus, Gaudeamus, De Kamervraag en de gezamenlijke Jazzinstellingen, en vormt hiermee één brede landelijke organisatie voor alle muziekgenres. In 2008 zullen de diverse organisaties nog autonoom functioneren, op weg

naar de nieuwe subsidieperiode 2009-2012, waarvoor de plannen bij het verschijnen van deze BS bekend zullen zijn. Enkele voorbeelden van activiteiten die in de toekomst door de nieuwe organisatie worden uitgevoerd: de Internationale Gaudeamus Muziekweek, de Dag van de Kamermuziek, de Dutch Jazz Meeting, Dutch Blend Music en de digitale popencyclopedie. Janneke van der Wijk, thans ­directeur van De Kamer­ vraag, is benoemd tot directeur van het MCN, te www.muziekcentrumnederland.nl.

ps EXPORTWAARDE NEDERLANDSE MUZIEK 36 MILJOEN

Samenwerking met SENA

Tijdens het Noorderslag Seminar werden de officiële cijfers over de Nederlandse muziekexport ge­presenteerd. Uit een onderzoek van Perfect & More in opdracht van Buma Cultuur, in samenwerking met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen kwam naar voren dat de Nederlandse muziekexport in vergelijking met 2005, in 2006 is gestegen met 10 procent. Het totaalbedrag van de muziekexport bedroeg in 2006 35,9 miljoen euro. Bijna 25 procent daarvan kwam op het conto van concerten in de dancemuziekwereld. Van de Nederlandse muziekexport is 30,9 procent afkomstig uit auteursrecht en naburige rechten, bijna 30 procent komt van de exploitatie van opnames van Nederlandse artiesten in het buitenland, en ruim 39 procent van optredens van Nederlandse artiesten over de grens. Het volledige rapport is te downloaden vanaf www.bumacultuur.nl.

Enerverend Noorderslag nam geen blad voor de mond bij de door Buma/ Stemra georganiseerde discussie ‘Auteursrecht en Podia, Tegenstrijdig of Gemeenschappelijk Belang?’, waarin de problematiek van het incasseren van de auteursrechtgelden van liveoptredens centraal stond. Buma/Stemra en Buma Cultuur hadden een gecombineerd informatiepunt in de hal van de Gronings Oosterpoort. Aan de Noorderslag festivalavond in de Groningse Oosterpoort werd voor het eerst een twee uur durende tv-uitzending besteed op Nederland 3. www.noorderslag.nl

Foto dennis boxem

Het was een enerverende Noorderslag. Stel je voor: 15.500 bezoekers die 252 optredens tijdens EuroSonic en Noorderslag bezochten en 2.487 professionals die deelnamen aan het driedaagse Noorderslag Seminar. Buma Cultuur is hoofd­ sponsor en co-organisator van Noorderslag. Op het seminar was Buma/Stemra dan ook goed vertegenwoordigd. Buma’s Willem Wanrooij sprak zich te midden van panelleden en deelnemers uit de zaal uit over de vraag of een Euro-Buma een zegen of een zorg is. Een geanimeerd gezelschap panelleden

Panel Audeursrecht en Podia met v.l.n.r. moderator Erk Willemsen, Marc Hofstede (The Entertainment Group), Joost Marsman (Is Ook Schitterend), Matthijs Bongertman (Jacques Senf & Partners), Hans Onno van den Berg (VSCD) en Jan Brands (Vecta)

Foto sanne tulp

SINGLE UITGEDRAAID Het was al ruim in het nieuws in januari: de single gaat verdwijnen wegens te geringe verkopen. Als je vierhonderd tot zevenhonderd singletjes in een week verkoopt, kan je al nummer 1 in de top-40 staan. En als het aantal legale digitale downloads dan ook nog eens die van de fysieke single overstijgt (zoals gebeurde met Valerie van Mark Ronson en Amy Winehouse in de week van 13 januari) dan is het pleit gauw beslecht.

BS - maart 2008 - 5

Ik ben verheugd in dit nummer de achtergronden te kunnen presenteren van de samenwerking die wij met onze collega’s van SENA zijn gestart. Een stap waar we al vaker over in gesprek zijn geweest. Aanleiding is dat het bedrijfsleven klaagt over de vele administratieve verplichtingen die zwaar drukken op met name het midden- en kleinbedrijf. Ook wij, de auteursrechtenorganisaties, maken het er niet eenvoudiger op door ieder onze eigen facturen te versturen. Wij hebben daarom besloten de hand in eigen boezem te steken en te onderzoeken hoe wij op de wensen van het mkb konden inspelen. Het resultaat is dat Buma/ Stemra en SENA, de twee grootste auteursrechtenorganisaties, de handen ineen hebben geslagen met de lancering van de gecombineerde factuur. Bijna alle bedrijven die muziek ten gehore brengen en daarvoor afdrachten verschuldigd zijn aan ons én aan SENA kunnen vanaf nu via één gecombineerde factuur met Buma/Stemra en SENA afrekenen. Alle rechthebbenden plukken overigens ook de vruchten van de samenwerking. Het met elkaar optrekken op dit punt levert natuurlijk ook weer efficiency- en dus kostenvoordelen op. En het samenvoegen van onze adresbestanden is een waardevolle actie gebleken. Een ander onderwerp dat in deze BS uitgebreid wordt toegelicht is de stand van zaken van de beoefenaren van wereldmuziek in Nederland. Het multiculturele karakter van ons land heeft op indrukwekkende wijze zijn afspiegeling gevonden in onze muziekcultuur. Het artikel laat zien dat wij een bijzonder levendige scene huisvesten van wereldmuzikanten die vanuit alle windstreken naar ons land zijn getrokken. Kortom, wereldmuziek van Nederlands fabrikaat.

Cees Vervoord Directievoorzitter Buma/Stemra

6 - BS - maart 2008

BS update

In deze rubriek signaleert Buma/Stemra’s Erik Verzijl cd’s van uiteenlopend pluimage. Deze rubriek is een momentopname van de diversiteit aan activiteiten die Buma/Stemra-deelnemers ondernemen.

gesignaleerd

Wolfert Brederode Quartet – Current (ECM Records, ECM 2004) ECM records is misschien wel het meest gerenommeerde Europese jazzlabel en het is dan ook een heugelijk feit dat er onlangs een cd op is verschenen van de Nederlandse jazzpianist Wolfert Brederode. Samen met de niet-Nederlanders Claudio Puntin (klarinet), Mats Eilertsen (contrabas) en Samuel Rohre (drums) heeft Brederode een fraaie cd kunnen toevoegen aan de al rijke ECM-catalogus. Eigenaar Manfred Eicher himself heeft als producer achter de knoppen plaatsgenomen. De cd bevat elf composities van Brederode en de stijl varieert van minimal-achtige stukken als Common Fields tot ingewikkelder composities als Scarabee. Overheersend zijn de filmische en ingetogen sfeerbeelden die de muziek oproept. Brederode voegt zich naadloos in het klassieke ECM-geluid, en dat is ook meteen de enige kritiek op de cd. Iets meer eigenzinnigheid en moed om buiten de bekende ECM-paden te treden zal een volgende keer leiden tot een nog betere cd. Al met al, een overtuigend ECM-debuut van het Wolfert Brederode Quartet!

Dutch Rare Folk, 43 Lost Classics From The Golden Age Of Nederfolk 1967-1987 (Food For Thought, FFT 060157) In samenwerking met het onvolprezen muziekarchief Fonos en het label Food For Thought, is Matthijs Linnemann in de – ongetwijfeld stoffige – archieven gedoken, op zoek naar pareltjes van de Nederlandse Folkmuziek uit de jaren 1967 tot 1987. Rond deze muziek heeft altijd de geur van spruitjes en geitenwollen sokken gehangen en deels is dat terecht. Maar op deze dubbel-cd staan ook fraaie staaltjes muziek die je nieuws­ gierig maken naar méér. Commercieel gezien was alleen Fungus een band die bij het grote publiek bekend is geraakt, maar daar staan legio regionale acts tegenover die minder bekendheid genoten. Het begrip ‘folk’ moet trouwens breed ­worden opgevat want het aanbod varieert van in het Oudhollands gezongen liederen via singer/ songwriters aan het kampvuur tot psyche­ delische gitaarmuziek. Het is te hopen dat dit project een vervolg krijgt, want enkele acts verdienen een completer overzicht. Kortom, een welkome bijdrage aan de Nederlandse muziekgeschiedenis betreffende een bijna vergeten periode.

Vriendjes Voor Altijd, De Leukste Liedjes Uit Sesamstraat (Rubinstein) Toen Harry Bannink al wat ouder werd, kwam hij in contact met Henny Vrienten die hij vervolgens bewoog het stokje over te nemen betreffende het schrijven van de liedjes voor Sesamstraat. In de beginperiode keek Bannink over Vrientens schouder mee, tot hij constateerde dat hij deze taak met een gerust hart aan hem kon overlaten. Vriendjes Voor Altijd biedt 35 liedjes die allemaal gekleurd worden door het uitbundige palet van Henny Vrienten. Als filmcomponist weet hij precies wanneer hij wél en niet de accenten moet leggen die deze kinderliedjes alleen maar sterker maken. Het zijn liedjes voor kinderen vanaf twee jaar, tot eigenlijk iedereen. Ze worden gezongen door o.a Tommie, Purk en Meneer Aart. De teksten werden geschreven door ervaren ­rotten als Chris Winsemius, Karel Eijkman en Ted Lieshout, maar ook door (relatieve) nieuwkomers als Eric Hercules en Marjet Huiberts. Door de fluwelen touch van Vrienten ontstaat er toch één muzikaal geheel, en gezien de variatie in de onderwerpen (badderen, lieveheersbeestjes en verdwenen onderbroeken) verandert elke auto met kinderen automatisch in een gezellig zingend vervoermiddel!

Boudewijn de Groot – Lage Landen Tour 2007 (Universal; cd & dvd) 2008 is een sabbatsjaar voor de alweer 63-jarige zanger/ gitarist Boudewijn de Groot. Zeer verdiend, want 2007 bleek een productief jaar: allereerst verscheen het nieuwe studioalbum Lage Landen en daarnaast was er een theatertour met bijbehorende live-cd en -dvd. De Groot is een van de weinige artiesten die vanaf de jaren zestig een constant hoog niveau heeft behouden en nooit is afgegleden naar een routineus afraffelen van the greatest hits. De productie Lage Landen Tour 2007 is daar een mooi voorbeeld van. Recente nummers worden afgewisseld met nét wat minder bekende oude(re) nummers als Cinderella en Sonnet IV. Door het overlijden van Lennaert Nijgh is De Groot de laatste jaren ‘gedwongen’ om ook zelf wat meer teksten te gaan schrijven, met prima resultaat – luister naar Achter De Hemelpoort. De begeleidingsband is misschien wel de beste die er in Nederland in de theaters te vinden is, met onder anderen Ernst Jansz, Jan de Hont en Ake Danielson. Ook op de dvd spat het speelplezier van het beeld af. Het is niet meer dan terecht dat in de popmuziek Boudewijn (als) de Groot(heid) wordt gezien die hij nog steeds is.

www.wolfertbrederode.com

www.fonos.nl

www.rubinstein.nl

www.boudewijndegroot.nL

palm_adv_bs_jan07.indd 1

19-01-2007 12:36:07

BS - maart 2008 - 7

BS agenda festivals & EVENEMENTEN

• Uitreiking Annie M.G. Schmidtprijs Elk jaar wordt het beste Nederlandstalige theaterlied bekroond met de Annie M.G. Schmidtprijs, bestaande uit een bronzen borstbeeld van A.M.G. Schmidt en een geldbedrag van 3.500 euro. Sinds 1991 uitgereikt door Buma Cultuur i.s.m. het Amsterdams Kleinkunst Festival. De prijs wordt op zondag 27 april uitgereikt in Theater Bellevue. www.amsterdamskleinkunstfestival.nl 27 april, Bellevue, Amsterdam • Dutch Blend Meeting en Dunya Voor het eerst wordt er in Nederland een festivalcongres georganiseerd met als doel de in Nederland geproduceerde wereldmuziek te stimuleren. Een tweedaags congres Racoon

annex beurs annex showcasefestival vindt in De Doelen in Rotterdam plaats. Aansluitend is er de volgende dag het Dunya Festival in het Park bij de Euromast, voor de 31ste keer alweer. Ook daar zullen veel Nederlandse acts spelen. Dutch Blend Meeting: 23, 24 mei, De Doelen, Rotterdam Dunya Festival: 25 mei, Park bij de Euromast, Rotterdam • Pinkpop Pinkpop vindt voor het eerst in haar bestaan niet tijdens het Pinksterweekend plaats, maar in het weekend van vrijdag 30 en zaterdag 31 mei en zondag 1 juni. Opnieuw met tal van Nederlandse bands en artiesten, waaronder Moke en Racoon. www.pinkpop.nl 30, 31 mei en 1 juni, Landgraaf • Holland Festival De mooiste opera-, dans-, muziek- en theatervoorstellingen van de belangrijkste

BS Agenda beslaat de periode begin december tot half maart en attendeert u op concerten, festivals, evenementen, beurzen, workshops en lezingen die ondersteund worden door Buma/Stemra - “powered by Buma Cultuur” - en andere voor Buma-aangeslotenen interessante gebeurtenissen.

Moke

en spraakmakendse gezelschappen uit de hele wereld – dat is het Holland Festival. Al zestig jaar het grootste internationale theater- en muziekfestival van Nederland. Toonaangevend óók in Europa – met Nederlandse en internationale premières. Jaarlijks in juni in de Amsterdamse theaters en concertzalen. www.hollandfestival.nl 31 mei t/m 22 juni, diverse locaties, Amsterdam

festivals tot conservatoria, muzikanten, belangenorganisaties en platenmaatschappijen. De Dag van de

Nederlandse Jazz fungeert als aanjager voor nieuwe ontwikkelingen in de jazz, dient om kennis en ervaring te delen, en brengt vraag en aanbod in de Nederlandse jazzscene bij elkaar. Inclusief beurs en showcases , waar toonaan­ gevende Nederlandse jazz­ formaties zich presenteren. www.jazzdag.nl 16 mei, Observant, Amersfoort • Algemene jaarvergadering Buma/Stemra De algemene ledenver­ga­dering van Buma/Stemra is toegankelijk voor alle aangeslotenen. Een uitnodiging volgt. 19 mei, Schouwburg Amstelveen

Jaarvergadering 2007

• Dag van de Nederlandse Jazz Voor de tweede maal zal in Amersfoort De dag van de Nederlandse Jazz plaats­ vinden, ondersteund door Buma Cultuur. Het is een dag voor alle spelers uit de Nederlandse jazzwereld: van concertboekers en

foto fred van diem

expo & beurs & congres

1 7 m e i M U Z IK A N T EN D A G

0 1 3 , t i lb u rg

Alles wat je als muzikant wilt weten! Buma Cultuur organiseert op zaterdag 17 mei de

Muzikantendag voor € 7,50 in plaats van € 10. Ze

­jaarlijkse Muzikantendag, dit jaar voor het eerst in

­krijgen daarmee toegang tot het complete dag -en

013 in Tilburg. Het is een dag voor amateur- en

avondprogramma. Op www.muzikantendag.nl vind

semi-professionele muzikanten vol panels, workshops,

je informatie en updates over het programma van de

masterclasses en andere bijeenkomsten: hoe maak

Muzikantendag.

ik carrière in de muziek? Buma/Stemra-deelnemers

Meld je aan op https://webshop.bumacultuur.net/

kunnen zich tot uiterlijk 1 mei inschrijven voor de

event/detail/md2008/buma_stemra.xhtml

8 - BS - maart 2008

Sector kijkt begerig naar inkomsten artiest

Muziekindustrie van slag De supermarkt die computers aan de man brengt, het warenhuis dat verzekeringen slijt en nu ook de platenmaatschappij die concertkaartjes verkoopt, we gaan het allemaal meemaken. Aangevuurd door al jaren dalende inkomsten uit cd-verkopen zoekt de platenindustrie ijverig naar nieuwe geldstromen. En ze kijkt nu verlekkerd naar inkomstenbronnen die artiesten zelf hebben weten aan te boren, zoals de opbrengsten van optredens en merchandising. – door Erik de Boer

De platenmaatschappijen lijken zich in de zeven magere jaren te bevinden. Steeds weer duiken er andere partijen op die het beleg van hun boterham eten. Het begon met de bootleg-lp’s met illegale liveopnamen van bekende artiesten en de witte lp (platen die dankzij slimme importkanalen hier goedkoper verkocht konden worden). Hans Breukhoven, topman van Free Record Shop, kan er alles over vertellen; hij is ooit begonnen met de import van witte lp’s. Vervolgens kwamen de illegale cassettes waarop platen domweg gekopieerd werden en voor een paar gulden per stuk op markten en schoolpleinen van eigenaar verwisselden. De cd zou hier een eind aan maken. Dat was de stellige overtuiging bij de lancering van de nieuwe muziekdrager in de jaren tachtig. Het maken en kopiëren van een cd vergt zulke dure en technisch complexe apparatuur dat het zelfs voor het criminele circuit niet meer rendabel zou zijn erin te investeren. Slechts een paar jaar later waren er dupliceerstraten van cd’s voor een fractie van de oorspronkelijke prijs te koop en nam de verkoop van illegale cd’s een hoge vlucht. En nu is het Apple die de toon zet in de wereldwijde muziekindustrie. Gebruiksgemak regeert Dat een computerfabrikant de dienst uitmaakt bij de verkoop van legale muziek, is iets wat de muzieksector zich deels kan aantrekken. Apple blijkt in het digitale tijdperk goed naar de wens van de consument te hebben geluisterd. De nu tachtigjarige historie van de fysieke muziekdrager laat zien dat de muziekliefhebber altijd heeft gekozen voor gemak. Muziek kunnen beleven op elk moment van de dag en op elk plek waar hij vertoeft. Alleen dat kan de verklaring zijn voor het feit dat de cassette, ondanks zijn hiss (het ruis-geluid dat altijd te horen is op een cassettebandje), vooral in de VS populairder werd dan de grammofoonplaat: muziek werd namelijk draagbaar. Het gebruiksgemak zorgde ook voor de overwinning van de cd op de muziekcassette én de lp, ondanks het feit dat de cd sterk bekritiseerd wordt om het harde en scherpe geluidsbeeld. En nu zet het downloaden de bijl in alle fysieke dragers, alweer vanwege het veel grotere gemak voor

de gebruiker. Achteraf kan worden gesteld dat de platenmaatschappijen de voordelen die downloads hebben voor de liefhebber te lang hebben genegeerd. Ze hebben keer op keer vastgehouden aan het beschermen van hun verouderde dragers en daarmee de consument eind vorige eeuw in de richting van het illegaal downloaden geduwd. Vooral de jonge muziekgebruiker heeft de weg op internet snel weten te vinden, met als gevolg dat zij nu opgroeien in een samenleving die ervaart dat muziek gratis is. Kinderen van 14 zegt ‘www.sonybmg.com’ helemaal niets, maar ‘www.limewire. com’ en ‘www.limewire.nl’ des te meer. Geen aanvoer van talent De problemen aan de inkomstenkant zijn voor de platenmaatschappijen groot geworden. In de grote wereldmuziekmarkten kampt de industrie al vele jaren met teruglopende omzetten. Dat leidde tot maatregelen aan de productkant: artiesten waar geen geld mee werd verdiend, ver­loren hun contract. Met de overblijvende grote namen werden megacontracten gesloten. Deze liepen soms op financiële rampen uit doordat sommige supervedetten het gevoel met de tijdgeest kwijtraakten en hun albumverkopen nog maar een schim werden van wat ze eens wisten te scoren. Waar aanstormend talent in de vorige eeuw alles deed om aan een platencontract te komen, bewandelt het nu een eigen weg naar de liefhebber. Hopend op de grote doorbraak plaatsen beginnende artiesten muziek gratis op internet, ­distribueren ze clips via YouTube, werven ze investeerders via Sellaband, ­verkopen ze merchandising die ze zelf laten maken, bouwen ze een bestand van fans op via Hyves en steken ze de opbrengst van de verkoop van concertkaartjes

Zelden is een sector zo blind geweest voor de wensen van de consument als de traditionele platenindustrie.

BS - maart 2008 - 9

Apple als muziekdetailhandel

in eigen zak. Prince was een van de eerste big names die zich tot dit model bekeerden. Een tweede voorbeeld is Radiohead, die haar nieuwe album In Rainbows eerst als download heeft ­uitgebracht tegen een prijs die de muziekliefhebber zelf mocht bepalen, om het een paar maanden later via hun eigen website als fysiek product aan te bieden. Daarna bood de groep ook nog ´standaard´ cd's aan via XL Recordings. Madonna gaat zonder platenlabel verder. Zij tekende een miljoenencontract bij Live Nation, de Amerikaanse con­cer­to ­ rganisator en onder meer eigenaar van het Nederlandse Mojo Concerts.Ook acts als Arctic Monkeys en Lily Allen hebben hun eerste stappen in de muziekindustrie gezet zonder de hulp van een platenmaatschappij. Daarna gebruikten hun platenmaatschappijen internet als promotiemiddel. Aan de onderkant van de beroemdheidsladder werkt de Nederlandse band 01, die haar liedjes gratis op internet zet als reclame voor haar chapters, ‘hoofdstukken’ van vijf liedjes waarvoor betaald moet worden. En wie kent onderhand Esmée Denters niet, de ster van de YouTube-zelfpromotie, die dit jaar samen met Justin Timberlake haar internetbekendheid hoopt uit te baten. Dit, en het feit dat er door investeerders nog miljardenbedragen worden neergelegd voor een platenmaatschappij als EMI, geeft aan dat er toch nog muziek zit in de sector. Tijd voor actie Dat beseft de sector zelf ook. Er kan ook niet gezegd worden dat de platenindustrie niets heeft gedaan. Alleen lanceerde zij tot dusver in hoofdzaak defensieve acties om het illegaal downloaden en hen die zich er schuldig aan maken te bestrijden. Maar het is pas sinds kort dat platenmaatschappijen ook

Imeem heeft deal gesloten met de vier grootste platenmaatschappijen

Dat nota bene een computerfabrikant de dienst uitmaakt bij de verkoop van legale muziek, is iets wat de muzieksector zich ernstig zou moeten aantrekken. ­ ieuwe businessmodellen optuigen. Zo heeft Universal een n deal gesloten met Nokia, die een jaar lang gratis muziek gaat aanbieden aan kopers van nieuwe toestellen. De vier grootste platenmaatschappen in de wereld hebben over­ eenkomsten gesloten met Imeem (www.imeem.com). Dit is een Amerikaanse netwerksite, vergelijkbaar met MySpace en Hyves, die volledig uit advertentieopbrengsten wordt ­gefinancierd en waarop de vier maatschappijen gratis muziek aanbieden. Het vinden van nieuwe muziekliefhebbers is het doel. De site wordt maandelijks door ongeveer 19 miljoen unieke bezoekers bezocht. De initiatieven van Nokia en Imeem zijn voorbeelden van nieuwe manieren waarop bijvoorbeeld Nokia haar telefoons, en de muzieksector haar muziek onder de aandacht probeert te brengen. Interessanter – en voor artiesten en muziekauteurs ingrijpender – is de omzetverbreding waar de platenlabels op uit zijn. Zo heeft Universal in Engeland het label Sanctuary gekocht, dat niet alleen een interessante catalogus heeft, maar zich ook bezighoudt met artiestenmanagement en concertpromotie. Een stap verder gaat Sony BMG. De Nederlandse directie kondigde het tijdperk aan van het ’ full rights model’ waarin een artiest zijn intellectuele eigendomsrechten deelt met de platenmaatschappij. In ruil voor

10 - BS - maart 2008

investeren wil Sony BMG delen in alle inkomsten die de artiest met die status verdient, zoals met merchandising, reclameinkomsten, concertboekingen en het portretrecht. Mojo, intussen, wil graag met ­platenmaatschappijen aan tafel om te zien of ze niet gezamenlijk in nieuw talent kunnen investeren. “Wij zijn gebaat bij artiesten die zich live kunnen manifesteren. Daar willen we ook in investeren, met in ruil daarvoor lange­termijncontracten die onze boekingen garanderen”, zegt Dick van Zuylen, directeur van Mojo Concerts (de Volkskrant, 18 oktober 2007). Zo ontstaan nieuwe partnerships in de industrie en ook weer nieuwe mogelijkheden voor artiesten en auteurs. Er hangt een prijskaartje aan, dat wel. Het voordeel moet zijn dat je je als componist en artiest weer kunt concentreren op waar je goed in bent.

Er zijn nieuwe partnerships in de industrie aan het ontstaan en ook weer nieuwe mogelijkheden voor artiesten en auteurs.

Merchandise, cd-verkoop en concertverkoop op festivalstand

De opinie van Dick van Zuylen directie Mojo Concerts

Mojo Concerts is onderdeel van Live Nation, één van de allergrootste spelers ter wereld op het gebied van live­muziek. In Nederland is Mojo met straatlengte voorsprong het grootste concert- en festivalorganiserende bedrijf. Directeur Dick van Zuylen: “Mojo concentreert zich zoveel mogelijk op de dingen waar we goed in zijn en dat is het organiseren en promoten van live-evenementen. We laten ons het hoofd niet op hol brengen door de veranderingen die er in de platenindustrie optreden. Die is genoodzaakt haar businessmodel te veranderen, wij niet. Ik verbaas me er bij de labels ook enigszins over dat zij het buiten hun specialismen gaan zoeken. Als

je als timmerman geen werk meer hebt, kost het je veel tijd je te laten omscholen tot metselaar, als het al lukt.” Met de crisis in de platenindustrie is het voor artiesten zaak hun geld te verdienen met liveconcerten. Werd het touren vroeger ingezet als promotie voor de cdverkopen, tegenwoordig is het eerder andersom. Van Zuylen: “Daar zijn de meningen wel verdeeld over. Beetje kip-eikwestie. Concerten en platen moeten elkaar versterken. Maar zonder badinerend te zijn: de cd krijgt momenteel wel een beetje dezelfde status als een poster. Voor onze business maakt het niet uit of recorded music via Limewire of via legale cd-distributie bij de mensen

terechtkomt.” En hij vervolgt: “Je moet niet vergeten dat in welke gezonde industrie dan ook een winstmarge van vijf procent normaal is. Dat is bij ons zo, dat is bij een gloeilampenfabriek zo en dat moet in de platenindustrie ook zo gaan zijn. De marges zijn daar heel lang heel veel hoger geweest, en ze zijn in hun verkrampte reactie op de nieuwe omstandigheden heel erg gaan snijden aan de onderkant. We merken nog niet dat er te weinig aanvoer van nieuwe artiesten is, maar we moeten dat wel heel goed in de gaten houden. We hebben vorig jaar denk ik duidelijk aangegeven dat we volop bereid zijn in dit traject met de industrie mee te denken.”

De opinie van Marc Hofstede divisiemanager muziek The Entertainment Group The Entertainment Group is een snel groeiend bedrijf dat ontstaan is rondom Marco Borsato, nog altijd een van de grootste omzetmakers van het bedrijf. Maar ook Krezip en Ilse de Lange werken met TEG. Naast de muziekpoot legt het bedrijf zich ook toe op het organiseren van bedrijfsfeesten, mobile entertainment en televisie­ producties. Marc Hofstede, die de scepter zwaait over de muziekdivisie: “Wij zijn een bedrijf dat alle aspecten van entertainment covert en daarom is onze positie iets anders dan die van Mojo, dat zich toelegt op één aspect daarvan, de concerten en festivals. Wij zijn al met een totaalproduct bezig en produceren allang zelf cd’s. Het

aantal windows waar geld mee te verdienen is, is de laatste jaren alleen maar groter geworden. Daarop spelen we in. Hoe je het ook noemt, het 360-gradenmodel, of het full rights model, of het artist centric model, het is toch heel waardevol om goed naar de mogelijkheden te kijken. Het is de laatste tijd wat negatief in het nieuws geweest, alsof het zakkenvullerij zou zijn, maar we kijken gewoon op welke manier er geld te verdienen is met muziek. Daar profiteren wij van, maar de artiest zeker niet in het minst. “Een groot aantal artiesten wil de downfall in royalties toch compenseren door vaker te spelen voor meer geld. Daartoe dienen we ‘het merk’ van die artiest verder uit te

bouwen. Dat klinkt klinisch, maar het komt daar toch echt op neer. We hebben de cd-labels daarbij nodig. En dat die dan bij ons aankloppen, dat snap ik. Wij kunnen moeilijk alleen de lusten genieten en niet de lasten dragen. Het is daarom dat we die samenwerkingsvormen zijn aangegaan van artiest-label-management in één bv, bijvoorbeeld met Ilse de Lange/Universal en Krezip/Sony BMG. “Zet de acts eens op een rijtje die gebroken zijn in het afgelopen jaar, dat zijn er niet zo veel. We moeten gewoon nieuwe talenten zoeken en begeleiden. In het DNA van The Entertainment Group zit besloten dat wij talent spotten op welke entertainmentgebied dan ook.”

BS - maart 2008 - 11

BS LEGAL

Stichting Brein belooft juridische stappen

Digitale piraterij hard aanpakken Stichting Brein gaat in 2008 serieus werk maken van het bestrijden van de illegale verspreiding van digitale bestanden. De stichting meldt dat in Nederland gevestigde p2p-sites (peer-to-peer; red.), waaronder de grootste BitTorrent-sites ter wereld, een stevige juridische procedure tegemoet kunnen zien. Ook heeft Stichting Brein naar haar mening inmiddels de juridische middelen in handen om Usenet-nieuwsgroepen, eDonkey-servers en release groups met illegale content, aan te pakken. – door Jan van der Plas

zou verbieden en daar ook een straf aan zou verbinden.” Plichten en rechten De laatste jaren is de verspreiding van muziek- en filmbestanden via Usenetnieuwsgroepen sterk gegroeid, aldus Tim Kuik. “De bedrijven die dergelijke nieuwsgroepen aanbieden moeten zich beter realiseren dat zij zelf ook verantwoordelijk zijn voor wat er op wordt aangeboden. Bij Usenet-nieuwsgroepen is er namelijk sprake van opslag van de eigenlijke content op de servers van de aanbieders van die dienst. Jurisprudentie heeft inmiddels duidelijk gemaakt dat het hosten van ongeautoriseerde bestanden die ter ­verspreiding worden aangeboden een rechtstreekse inbreuk is op auteursrecht en naburige rechten.” De zware gebruikers van illegale content wisselen met elkaar uit via release groups,

Identificatieplicht “Met de juiste juridische fundering is het opsporen en sluiten van de uitwisselsites nog niet eenvoudig geworden. Sites met illegale bestanden opereren doorgaans anoniem. Het blijft een uitdaging er­achter te komen wie er achter zo’n site zit. Som­ mige providers verifiëren de identiteit van hun klanten niet en staan anonieme betalingen toe. Ze beroepen zich op de privacywetgeving, maar dat is naar onze overtuiging niet terecht. Een klant die een bedrijf voert behoort zich te identificeren. En bij auteursrechteninbreuk of onrechtmatig handelen is dat beroep op privacy natuurlijk helemaal onterecht. Het zou goed zijn als de wetgever dergelijke ‘superhelers’ uitdrukkelijk

Tim Kuik: “De

jurisprudentie is er. Nu kunnen we onze acties uitbreiden.”

zo weet men bij Stichting Brein. “Het is een scene van mensen die willens en wetens buiten de wet opereren en daarom anoniem proberen te blijven. Toch is het mogelijk om ook tot deze groepen door te dringen. En dat doen we dus ook.” Legale alternatieven Uiteraard zet Stichting Brein haar bekende strijd tegen de illegale kopieën van geluidsdragers voort. “Die handel is nog

Foto Bas Vissers

In 2008 hoopt Stichting Brein (Bescher­ming Rechten Entertainment Industrie Neder­land) te oogsten wat in de afgelopen jaren is gezaaid, vertelt directeur Tim Kuik. “Onze prioriteit is het tegengaan van de illegale verspreiding van muziek, film en interactieve software op Internet. We streven ernaar voldoende juris­prudentie op te bouwen en, zodra die er is, de partijen die inbreuk maken op de Auteurswet en de Wet op de naburige rechten aan te pakken. Na het Kazaa-arrest in 2003 werd dit wel moeilijker. Het leek er een tijdlang op alsof linken naar illegale bestanden was toegestaan en dat we alleen de uploaders konden aanspreken. Maar inmiddels hebben we in vervolgzaken bevestigd gekregen dat ook het doorverwijzen naar illegale bestanden strafbaar en onrechtmatig is. De jurisprudentie is er. Nu kunnen we onze acties uitbreiden.”

altijd omvangrijk, dus is ook daar veel aandacht voor. We boeken regelmatig successen. Maar zoals de gewone platenhandel lijdt onder de internetpiraterij, zo krimpt ook de illegale handel in geluidsdragers. Wat wel veel groter is geworden, is het maken en uitwisselen van illegale kopieën door consumenten. We schatten dat je daar praat over een straatwaarde van zo’n 70 miljoen euro. Die kopieën zijn meestal afkomstig van het internet. Als we die verspreiding succesvol kunnen aanpakken, verwachten we ook dat die ruilhandel minder wordt.” Tot nu toe groeit de piraterij nog altijd en krimpt de muziekindustrie. Is er te voorzien wanneer het omslagpunt wordt bereikt? “Zodra de providers hun medewerking zouden verlenen aan juridische acties tegen sites en servers die toegang verzorgen tot illegale bestanden, is het gauw gebeurd. Dat zit er door de door ons veroorzaakte rechtspraak ook aan te komen. Uiteraard is het wel belangrijk dat de consument goede legale alternatieven op internet krijgt aangeboden. Gelukkig is dat nu steeds meer het geval.”

12 - BS - maart 2008

Hind Popmuziek die jong en stoer Gemiddeld 3,5 miljoen mensen keken mee hoe Hind Laroussi haar prille carrière begon. Waar beginnende muzikanten van dromen, kon zij met haar derde plaats in Idols werkelijkheid maken. Maar wanneer Hind’s tweede cd niet aanslaat en het contract bij Sony/BMG is ontbonden, lijkt het stil rondom de zangeres. Stilte voor de storm, blijkt nu. Met een nieuw album op komst, het Eurovisie Songfestival en een theatertour in volle gang maakt Hind weer een aantal dromen waar. – door Miranda Fieret

Hind moet bekennen dat ze het allemaal een beetje heeft onderschat. “Normaal richt ik me volledig op het album en nu heb ik opeens het Songfestival ertussendoor.” Met daarnaast ook nog een theatertour, lijkt de agenda van Hind voor de komende tijd volledig volgepland. “Ik heb het gevoel dat ik het alleen moet doen. Ik woon nu op mezelf. Ik krijg te maken met de dingen waar iedereen tegenaan loopt. Koken, schoonmaken, zorgen dat ik genoeg slaap. En nu is het met mijn werk weer na lange tijd een gekkenhuis. Het voelt echt als volwassen zijn.” Ondanks deze constatering lijkt Hind er rustig onder. “Het is natuurlijk ook gewoon heel erg leuk. Ik vond het een eer toen de NOS aan me vroeg om Nederland te vertegenwoordigen op het Eurovisie Songfestival. Het doet me goed dat de NOS me zoveel vrijheid en vertrouwen geeft.”

foto AGENTS AFTER ALL

Eurovisie Songfestival “Ik had als kind al bewondering voor het Eurovisie Song­festival. Ik vond het heel mooi om naar te kijken op televisie. Maar sinds mijn deelname aan Idols heb ik het niet meer zo gevolgd. Totdat de NOS mij benaderde. Ik ben er serieus over na gaan denken. De nieuwe regels van het festival maakten het voor mij realistischer en uiteindelijk heb ik de knoop ­doorgehakt.” Het is voor het eerst dat er twee halve finales aan het Songfestival zijn gekoppeld. De organisatie wil hiermee de kritiek wegnemen dat de uitslag de laatste jaren te politiek gekleurd zou zijn. Hind vertegenwoordigt Nederland op 20 mei in de eerste halve finale van het Songfestival in Belgrado. Twee dagen later is er een tweede halve finale. Uit elke ­voorronde komen tien winnaars die doorgaan naar de finale op zaterdag

BS - maart 2008 - 13

gaat klinken Soundmixshow Het is niet de eerste wedstrijd waar Hind aan deelneemt. Ze deed mee aan de Soundmixshow in 2002, waar ze het met haar vertolking van Vanessa Williams tot de finale schopte. Maar de meeste bekendheid genereerde ze met haar deel­name aan Idols, een jaar later. “Het valt me nu pas op dat ik aan drie grote wedstrijden heb meegedaan. Toch ervaar ik het Songfestival niet als een competitie. Ik zie het echt als een kans om mijn naam ook over de grens bekend te maken en een internationaal publiek te bereiken.” Het nummer dat ze in Belgrado gaat zingen, heeft ze zelf gekozen. “Natuurlijk heb ik wel advies gekregen van de mensen die dichtbij me staan. Mijn zanglerares Setske Mostaert, bijvoorbeeld. En natuurlijk heb ik mijn vriend (Gertjan Mulder, hiphopartiest Brainpower; red.) gevraagd wat hij ervan vindt. “Het is heel fijn dat Gertjan in dezelfde industrie werkt. Je hoeft niet alles uit te leggen, hij weet hoe het gaat. Ik denk dat het zeker in ons voordeel werkt. Je kan over alles praten, elkaar helpen.” Werken in de muziekindustrie kan van invloed zijn op vriendschappen, dat weet ze maar al te goed. “Ik ben vrienden kwijtgeraakt. Mijn wereld verschilde gewoon te veel met die van een aantal vrienden van vroeger. Erg jammer.” Van jezelf uitgaan Muziek was altijd onderdeel van haar leven. Al op de basisschool onderkenden docenten haar talent. Hind trad op tijdens de afscheidsmusical in groep acht van de basisschool en op haar zestiende zong ze in de Goudse Schouwburg. Voor haar rol in de theatervoorstelling Tracks begon ze met zang-, dans- en cabaretlessen. Inmiddels heeft Hind de nodige wapenfeiten op haar naam staan. Na Idols verscheen haar debuutsingle, Summer All Over Again, en van haar eerste album Around The World gingen er meer dan 40 duizend over de toonbank. In 2004 kreeg ze een Edison voor Beste Nieuwe Artiest Nationaal. Hind was overal. Totdat haar tweede album, Halfway Home uit 2005, niet losmaakte wat zij en de platenmaatschappij hoopten. “Na Idols begon ik zingen echt als mijn professie te zien. Ik kreeg een platencontract en was er heel serieus mee bezig. Ik ben in de tussentijd wel anders over de muziekindustrie gaan denken. Eerst vond ik het allemaal gezellig en vooral spannend. Maar hoe meer je erin thuis wordt, des te meer je merkt dat het ook een oppervlakkige wereld is. Mensen zijn er alleen voor je als je hot bent. Daar ben ik in teleurgesteld. En ook al ben ik voorzichtiger, ik vind wel dat ik mezelf ben gebleven. Mensen willen je zo graag in een hokje duwen. Ik heb gemerkt

Nieuw album De liedjes die het niet redden tot het Songfestival komen waarschijnlijk op het nieuwe album van Hind. “Ik moet straks kiezen, want ik had al genoeg tracks klaarliggen voor het album. Dat wordt een lastige opgave, want ik heb aan ieder nummer meegeschreven. Bij mijn vorige albums deed ik dat minder. Ik leer ontzettend veel van de samenwerking met verschillende muzikanten. Hoe meer ik schrijf, des te meer het ook echt mijn liedjes worden. Maar ook bij schrijven kom ik nog obstakels tegen. Zo ken ik tekstschrijvers die al op voorhand gaan praten over de rechten van een lied. Dat vond ik echt verbazingwekkend. Het nummer was er nog niet eens. Het verpestte totaal de sfeer. Echt een harde les voor mij.” Hind werkt graag samen met buitenlandse muzikanten. “Ik vind het heerlijk om te reizen. Verschillende culturen opsnuiven en nieuwe mensen ontmoeten. Laatst ben ik voor het muziek­ programma Drie Op Reis naar Portugal gegaan om fadomuziek te bestuderen. Ik merk dat die stijl mij echt ligt, heel melancholisch. Daarom heb ik twee Portugese liedjes in mijn repertoire zitten.” Als dochter van een Marokkaanse vader en Nederlandse moeder wordt aan Hind vaak het label ‘wereldmuziek’ gegeven. “Maar uiteindelijk zing ik vooral in het Engels”, benadrukt de zangeres. “Natuurlijk maak ik uitstapjes. Ik heb bijvoorbeeld een Arabische cover, maar verder heb ik weinig kennis van de Arabische taal. Dat is toch heel wat anders dan Marokkaans. Uiteindelijk staat Engels dichter bij me. Op mijn nieuwe album zijn kleine invloeden uit allerlei culturen te horen, maar verder is het gewoon popmuziek. Het gaat jong, fris en stoer klinken. Precies zoals ik me nu voel. Misschien valt het album na mijn optreden met het Songfestival in het buitenland op. Je moet toch blijven dromen.”

k Foto shans speekenbrin

24 mei. Naast de twintig halvefinalisten staan daar ook de vijf landen die zich direct hebben geplaatst voor de finale.

dat je altijd van jezelf uit moet gaan. Luisteren naar je gevoel. Ik denk zelfs dat ik nu echt durf te zeggen wat ik op mijn hart heb. Ook in mijn muziek.” Dat de samenwerking tussen Sony BMG en Hind is beëindigd, lijkt de zangeres niet meer te deren. “De fusering van Sony en BMG heeft niet goed voor mij uitgepakt, maar we zijn heel netjes uit elkaar gegaan. Nu ga ik gewoon op zoek naar een nieuw label waar ik mijn derde album kan uitbrengen.” Doe-het-zelven ziet ze ook wel zitten. “Ik wil niet zozeer mijn eigen label oprichten, maar misschien is een licentiedeal wel wat voor mij. Dan kan ik zelf kijken welke A&R-manager ik neem, wie mijn plugger gaat zijn. Je kan zo een heel goed team achter je verzamelen. Maar voorlopig is het nog niet zover. Eerst moet het album af.”

14 - BS - maart 2008

Dutch Blend Meeting

Wereldmuziek in

Een melange van traditionele en hedendaagse muziek uit alle werelddelen, tot stand Door een golf van activiteit heeft de wereldmuziek die in Nederland gemaakt wordt het afgelopen jaar veel aandacht gekregen. Dit culmineert eind mei in de grote manifestatie Dutch Blend Meeting, waarin de Nederlandse wereldmuziek via showcases, seminars en beurs wordt voorgesteld aan een internationaal gezelschap van boekingsbureaus, festivals en cd-labels. De meeting wordt ondersteund door Buma Cultuur. Aansluitend op de Dutch Blend Meeting is er het jaarlijks door honderdduizenden muziekliefhebbers bezochte Dunya Festival in Rotterdam. Hoog tijd dus om de lezers van BS op de hoogte te stellen van de stand van zaken in dit genre dat zich door alle geledingen van pop, jazz, klassiek en kleinkunst heen beweegt. Inclusief interviews met Ethiopisch

De Edison voor Wereldmuziek ging onlangs naar Wende Snijders, waarmee het Franse chanson ineens ook tot het genre wordt gerekend. Nynke Laverman, die zich heeft toegelegd op Friese fado, behoort er dan natuurlijk ook toe. Net als Stricat, dat een gewiekste combinatie van jazz, klezmer en muziek van de Balkan brengt. Maar ook Farida, die vermaard is om haar traditionele, of – zo je wilt – klassieke, Iraakse muziek. Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse muziek zijn natuurlijk de aloude wereldmuziekgenres, en in die sfeer zijn er tientallen bands, artiesten, componisten en tekstschrijvers actief in Nederland. Ze zijn niet altijd even bekend bij het grotere publiek, maar langzamerhand lijkt er een lans gebroken te worden en is ook een zangeres als Minyeshu in een

tv-uitzending van het Friends for War Childconcert te zien. Doorbraak Wat echt een doorbraak betekent, is dat ook buiten het vaste circuit van de belangrijkste wereldmuziekpodia (Tropentheater Amsterdam, Rasa Utrecht) muziek klinkt van Fernando Lameirinhas, Izaline Calister en Maria de Fátima, en dat een groep als Drums United, een internationaal gezelschap van in Nederland wonende slagwerkers, vanaf begin maart met haar percussietheatershow op tournee is langs de Nederlandse schouw­burgen en concertzalen – van De Philharmonie in Haarlem tot de Schouwburg in Cuijk. Nueva Manteca laat haar latinjazz in maart in

Dutch Blend Meeting Rotterdam 23-24 mei

Congres- en Concertgebouw De Doelen in Rotterdam zal op vrijdag 23 en zaterdag 24 mei in het teken van wereldmuziek uit Nederland staan. Enkele tientallen groepen en artiesten zullen in de avonduren in twee zalen van De Doelen live optreden, toegankelijk voor zowel de aan de Dutch Blend Meeting deelnemende professionals als het grote publiek. De optredende groepen worden geselecteerd door een onafhankelijke jury. Vrijdag overdag vindt de beurs plaats. Hier kunnen bands en hun impresariaten zich aan de professionals voorstellen. Vrijdag en zaterdag zijn er overdag seminars, panels en workshops. Zondag 25 mei, aansluitend aan de Dutch Blend Meeting, zal in het Park bij de Euromast het Dunya Festival plaatsvinden, het grote wereldmuziekfestival met negen podia. Rotterdam, met uitgebreide wereldmuziekprogrammering in De Doelen en Theater Zuidplein, het Zomercarnaval en het World Music and Dance Centre (WMDC) zet zich met de Dutch Blend Meeting nog nadrukkelijker op de wereldmuziekkaart. Dutch Blend Meeting wordt georganiseerd door Dutch Jazz Connection, WMDC en De Doelen. Meer informatie: www.dutchjazzzconnection.nl.

FOTO TYCHO MERIJN

zangeres Minyeshu, latin-specialist Lucas van Merwijk en Behsat Üvez, van Baraná. – door Erk Willemsen

BS - maart 2008 - 15

Nederland

gekomen in Nederland

Wereldster in wording

Minyeshu

Ze woont nu twaalf jaar in Europa en ruim vier jaar in Nederland. Ze werd wegens haar bijdrage aan het Music World Series-project Maliblu door de Volkskrant onlangs omschreven als ‘wereldster in wording’. Minyeshu Kifle Tedla, kortweg Minyeshu, beheerst de karakteristieke Ethiopische zangstijlen als geen ander, maar wil met haar nieuwe cd Dire Dawa, die begin april zal uitkomen, haar vizier verbreden.

Dire Dawa is het stadje in Oost-Ethiopië waar Minyeshu geboren is. Sinds ze er een keer terug is geweest is de heimwee alleen maar erger geworden. Maar in Nederland gedijt Minyeshu goed. Ze kan er haar muzikale ei beter kwijt dan in haar geboorteland. Dire Dawa is ook de titel van haar nieuwe cd, die Rounder Europe begin april zal uitbrengen. Opnieuw maakte ze de cd met haar vaste band Chewata: “Er zijn wel wat bezettingswisselingen sinds de vorige cd, Meba, maar de kern van de band is hetzelfde gebleven”, zegt Minyeshu in makkelijk Nederlands. “Ik heb de cd net voor het eerst weer gedraaid en ik ben er wel heel tevreden over. De muziek is toegankelijker dan op de eerste cd. Het is minder Ethiopisch en meer wereldmuziek. Iedereen

“Ethiopische muziek is Afrikaanse muziek maar ook weer niet” vond de vorige cd leuk, maar wel moeilijk te begrijpen. Ethiopische muziek is Afrikaanse muziek maar ook weer niet. Je proeft van alles, het is bluesachtig, maar ook jazzy, met invloeden uit Soedan en de Cariben.” Minyeshu is niet alleen met haar eigen band Chewata actief. In het gelegenheidsproject Maliblu, in het kader van de Music World Series, steelt ze zodanig de show naast gitarist Anton Goudsmit en koraspeler Zoumana Diarra dat ze Ton Maas in de Volkskrant de volgende

de Rotterdamse Doelen en eind mei in de Anton Philipszaal in Eindhoven horen. Ook internationaal wordt er aan de weg getimmerd. Mala Vita is op tournee geweest in Mexico en stelde zich tijdens Noorderslag voor aan een internationaal boekerspubliek. De Amsterdam Klezmer

woorden ontlokte: “Dé sensatie van Maliblu is zangeres Tedla, die als een leeuwin met wapperende manen heerst over het podium. Onmiskenbaar een wereldster in wording” “Ja, dat was wel heel leuk om te lezen”, zegt Minyeshu. “Het is een heel interessant project waarin je heel goede, andersoortige musici ontmoet. Anton Goudsmit is zo geweldig. En het is spannend om te improviseren. Heel anders dan als je aan het ­componeren bent voor je eigen cd.” Minyeshu vertolkt Ethiopische traditionals, maar het merendeel van haar repertoire bestaat uit eigen com­ posities: “Ik schrijf altijd eerst de tekst. Dan ga ik die in een melodie zetten. Die werk ik dan later uit met de muzikanten in de band tot een volledige compositie. Dat doe ik meestal samen met onze gitarist Donnie DuVall. En natuurlijk registreren we de stukken bij Buma, ja. Alles verloopt heel netjes en duidelijk met hen. Het is altijd een verrassing als het geld binnenkomt. Naarmate ik meer projecten doe en veel muziek schrijf gaat dat steeds beter.” Eind april en de hele maand mei is Minyeshu aan de slag in België met het project Het Draagbare Paradijs. Uitgangspunt van de voorstellingen is het gelijknamige boek van Gerry De Mol en Patrick De Spiegelaere, waarin negen zangeressen die van buiten Europa zich in de Benelux hebben gevestigd hun verhaal doen. Met twee van hen gaat Minyeshu op tournee: “Als je in dat boek over mij leest, begrijp je mijn heimwee.” Zie www.minyeshu.nl voor meer informatie en concertdata.

Band tourt vanaf maart door Duitsland en Frankrijk en staat in juni in het Scala van Milaan. De Antilliaanse zangeres Izaline Calister is net terug uit Zuid-Afrika, het uit Marokkanen en Nederlanders bestaande Kasba had een hit in Marokko, en Zuco 103 nam haar nieuwe cd op in Rio

16 - BS - maart 2008

de Janeiro en is niet meer weg te denken uit de internationale popscene. Congres met showcases Maar het is allemaal nog niet voldoende naar de smaak van Dutch Jazz Connection – inmiddels onderdeel van Muziek Centrum Nederland – dat in samenwerking met De Doelen en het World Music and Dance Centre (WMDC) uit Rotterdam eind mei het congres Dutch Blend Meeting organiseert. Twee dagen lang showcases (ook toegankelijk voor niet-professionals), beurs en seminars in De Doelen, gevolgd

door het al jaren honderdduizenden bezoekers trekkende Dunya Festival in het Park bij de Euromast, dat in 2008 voor de 31ste keer plaatsvindt. De kiem voor dit alles werd gelegd door het World Music Forum NL dat maandelijks World Blend Café-bijeenkomsten organiseert in het Tropentheater en jongstleden oktober een Dutch Corner inrichtte tijdens de internationale wereldmuziekbeurs Womex in Sevilla. Daar werd de Nederlandse wereldmuziek volop voorgesteld, ondersteund door de door Buma Cultuur medegefinancieerde compilatie-cd Sounds From Beyond World NL. In het kielzog van dit alles

werd de site wereldmuziekpodium.nl opgericht, waar louter in Nederland gemaakt wereldmuziek gepromoot wordt. Hans de Lange, wereldmuziekprogrammeur van De Doelen en mede-initiatiefnemer van de Dutch Blend Meeting sig­naleert een toenemend aanbod van ­kwalitatief hoogstaande wereldmuziekgroepen- en artiesten in Nederland: “Je ziet twee tendensen. Enerzijds is er de Lusophone (Portugeestalige; red.) muziek die een vlucht neemt met bands als Dirindi, Zuco 103, Neco Novellas, Quatro Ventos, en met zangeressen als Dina Medina en Tamara Maria. Anderzijds is

Van club naar theater

Lucas van Merwijk

Er zullen maar weinig musici in Nederland zijn die zo frequent de theaters en concertzalen aandoen met eigen projecten als Lucas van Merwijk. Drums United tourt volop in 2008, zijn Music Machine heeft net een project met de bekende Bulgaarse fluitist Theodossi Spassov achter de rug, en zijn Cubop City Big Band is vermaard tot in New York. Met Nueva Manteca vertrekt Van Merwijk in mei voor een tournee door Mexico.

tijd. De clubs en poppodia zetten steeds minder live neer, het is allemaal dj-werk. Toen ik begon speelden we overal salsa, avond aan avond. Nu kan je misschien wel meer in de theaters terecht, maar dan moet je programma al staan als een huis. In de kroeg moet je het leren, en die mogelijkheid ontbreekt nu.” Zie www.lucasvanmerwijk.nl voor meer informatie en concertdata.

“Op de conservatoria heeft wereldmuziek eenzelfde ontwikkeling doorgemaakt als de jazz.” platen van Spassov. Dan weet ik tevoren al dat zijn kaval (fluit; red.) ons meteen ‘Balkan’ zal doen klinken. Dat wordt zoiets als ‘Zawinul ontmoet Bulgarije en de Antillen’. Zo heb ik inmiddels aardig wat composities op mijn naam staan, nu ook voor de bigband. Dan wordt de Buma-afrekening ieder jaar toch wel interessanter. “Het niveau op de conservatoria is ondertussen heel hoog geworden, vooral wat betreft het kennisdeel. Wat wel zorgen baart, is dat het voor de studenten veel moeilijker is aan het spelen te komen dan in mijn

foto THOMAS HUISMAN

Naast al die ‘speelprojecten’ besteedt drummer Lucas van Merwijk ook veel tijd aan zijn lespraktijk op de conservatoria, die kweekvijvers zijn voor de wereld­ muziek in Nederland. “Op de conservatoria heeft wereldmuziek eenzelfde ontwikkeling doorgemaakt als de jazz. Heel lang werd de stijl niet serieus genomen. De jazzmensen hebben lang moeten vechten voor erkenning. Grappig is wel dat toen wij eenmaal met wereldmuziek aankwamen, juist die jazzmensen op de conservatoria zich daar op hun beurt een beetje lacherig van af wilden maken. Maar ook nu herhaalde de geschiedenis zich, dus nu bestaat alles op hoog niveau naast en met elkaar. Jan Laurens Hartong (bandleider van Nueva Manteca; red.) in Rotterdam was de eerste. Het werd direct serieus aangepakt met tango, flamenco, Turkse muziek en natuurlijk latin. De andere conservatoria volgden snel, ieder zo met zijn eigen accenten. Den Haag was wat meer Afrikaans georienteerd.” Lucas van Merwijk speelt sinds 21 jaar in Nueva Manteca. Gaandeweg ging hij zich meer en meer op zijn eigen projecten concentreren. Die projecten komen vaak toevalligerwijs tot stand. Van Merwijk: “In de speelpraktijk is er wereldwijd een ontwikkeling dat iedereen met iedereen gaat spelen. Met internet is de wereld zo klein geworden. En Nederland is bij

uitstek geschikt voor de ontwikkeling van samenwerkingsvormen. Er zijn zo veel nationaliteiten aanwezig. Als je flamenco wil horen is er een café op de hoek die dat brengt. Voor tango is de dansschool binnen handbereik. “Bij mij komen de projecten altijd als vanzelf op mijn pad. Aly N’Diaye Rose heb ik in Spanje leren kennen toen ik er met een Spaanse slagwerkgroep moest optreden. Zo is Drumix ontstaan. Een Duits festival vroeg mij een slagwerkgroep te formeren en zo kwam Drums United tot stand. Met Music Machine touren we met Theodossi Spassov, die ik toevallig in Cyprus ontmoette, waar we na een concert lekker hebben gejamd. Als we dan besluiten er een project van te maken, brengt iedereen stukken in. Dan ben ik drie, vier maanden bezig met het repertoire. Ik luister alle

BS - maart 2008 - 17 Baraná Trio met Behsat Üvez (links)

er ook een groot, mooi aanbod van crossover, waarbij ik doel op bands als Stricat, Boi Akih en Baraná. In de pop is er ook behoorlijk wat kwaliteit, neem alleen al de Kaapverdische scene. Maar dat behoeft nog wel wat missionariswerk, want dat dringt allemaal nog niet heel erg goed door tot het popcircuit.”

“Mede met dat doel in gedachten is het initiatief tot de Dutch Blend Meeting genomen”, zegt De Lange. “We halen 125 professionals uit het buitenland en nodigen ook alle programmeurs uit van de Nederlandse schouwburgen en concert­ zalen, alsmede die van de poppodia en festivals. Dan kunnen ze zelf kennis komen nemen van de toenemende kwaliteit van de wereldmuziek in Nederland. En we willen ze de tools bieden om wereldmuziek succesvol een betere plaats in hun programmering te geven. We doen dat met showcases, maar ook met ideegeving op het gebied van educatie en communicatie. “Door de Dutch Blend Meeting te organiseren dwingen we artiesten er op natuurlijke wijze toe zich beter te organiseren. Ze hebben namelijk een stand op de beursdag en dan moeten hun brochures en websites wel klaar zijn, ze moeten hun tourorganisatie op orde hebben en audio- en videomateriaal beschikbaar hebben. Dutch Jazz Connection, een van de organiserende partijen, heeft op die wijze al eerder de jazzscene sterk geprofessionaliseerd.” Hans de Lange benadrukt dat ondanks de noodzaak tot verdere groei en professionalisering de ‘state of the art’ van de wereld­muziek in Nederland er ­bijzonder goed voor staat: “De poppodia zijn de laatste jaren misschien wat minder aan wereldmuziek gaan doen, de schouwburgen en theaters des te meer. En elke zomer wemelt het van de wereldmuziekfestivals. Impresariaten als Earth Beat/Agents After All, De Speelman en World Connection hebben de markt uit­stekend bewerkt en het aanbod is momenteel heel veelzijdig.”

foto BARANÁ

Professionalisering als doel

Baraná

Behsat Üvez zet de saz anders in De kern van Baraná wordt gevormd door Behsat Üvez, blazer Steven Kamperman en accordeonist Bart Lelivelt. Het Turks-Nederlandse trio wordt regelmatig aangevuld met muzikanten uit de hele wereld. Traditionele muziek is de bagage, hedendaagse geïmproviseerde muziek is de praktijk. BS spreekt sazspeler, percussionist en zanger Behsat Üvez over zijn ervaringen met wereldmuziek in Nederland. De onmogelijk liefde tussen nachtegaal en roos. Het is een eeuwenoud thema in Turkije, en leidraad voor de muziek van de nieuwe cd van het Baraná Trio, Gül Ve Bülbül. De formatie is opgericht ter gelegenheid van een project tijdens de Music Meeting 2002 en sindsdien niet meer weg te denken uit de

hoe kun je Turkse pop en Turkse klassieke muziek nu onder één noemer vatten – maar het heeft ons wel het handvat ge­geven om de traditionele muziek en de geïm­proviseerde muziek te emanciperen. “Ik bespeelde de saz (snaarinstrument uit Turkije en omliggende landen; red.) eerst natuurlijk op tradi­ tionele wijze, zeker toen ik in Turkije in het staats­ ensemble speelde, maar wilde op een gegeven moment meer zijn dan een museumbewaker. Ik wou de mogelijkheden van de saz ontdekken, andere invalshoeken zoeken. In Turkije heb je strenge regels voor volksmuziek, maar in Nederland heb ik me in een andere richting kunnen ontwikkelen. Soms ben ik de verrader, soms de vernieuwer. Nederland heeft een heel goed muziekklimaat. Ik heb hier zoveel ­kunnen doen, van opera tot de Dolly Dots, van projecten met

“Toen ik 19 jaar geleden hier kwam was wereldmuziek iets uitheems, het was een soort oermuziek, iets van andere culturen.” Nederlandse wereldmuziekscene. Drie cd’s en tal van projecten verder blikt Behsat Üvez terug: “Ik woon nu 19 jaar in Nederland en heb de ontwikkeling van de wereldmuziek helemaal meegemaakt. Toen ik hier kwam was wereldmuziek iets uitheems, het was een soort oermuziek, iets van andere culturen. Toen kwam de fase dat er wereldmuziek op muziekscholen en conservatoria terechtkwam. Ik ben oprichter van de wereldmuziekafdeling op de Stedelijke Muziekschool hier in Groningen. Dat was eerst kawina, Molukse muziek en Turkse muziek. Later is de integratie met jazz en andere stijlen gekomen. De term wereldmuziek blijft natuurlijk ongelukkig – want

Leoni Jansen en Onno Krijn tot betrokkenheid bij de nieuwe muziek van David Dramm. “Met Baraná schrijf ik vrijwel alle composities samen met Baraná. Ook voor andere projecten heb ik inmiddels veel gecomponeerd, waardoor de Buma steeds interssanter wordt voor mij. En ik vind het heel verrassend dat als je cd in het buitenland gedraaid wordt, je daar daadwerkelijk geld voor ontvangt. In het begin staat alles wat je daarvoor moet regelen wat ver van je af, maar als het eenmaal loopt werpt het zijn vruchten af.” Zie www.barana.nl voor meer informatie en concertdata.

18 - BS - maart 2008

Geboorte van de één-factuurregeling

Buma en SENA zetten historische staP Sinds begin 2008 wordt het bedrijfsleven de mogelijkheid geboden de wettelijk vereiste muzieklicenties via één gecombineerde factuur af te handelen. Het is een eerste stap om het bedrijfsleven minder papierwerk en minder betaalhandelingen te bezorgen. Aan de kant van Buma en SENA zal het verder terugdringen van de operationele kosten een positief effect hebben op de uitbetalingen aan de rechthebbenden. Directie­ voorzitter Cees Vervoord van Buma/Stemra en directeur Hans van Berkel van SENA over de achtergronden

foto fred van deim

van de één-factuurregeling. – door Erik de Boer hun muzieklicenties via één factuur te betalen. Anders gezegd: De verschuldigde ­vergoeding aan artiesten, studiomusici en platenprodu­ centen (SENA), tekstdichters, componisten en muziekuitgevers (Buma) kan via één factuur worden voldaan.

Inspelen op wens klant

Met het realiseren van de één-factuurregeling spelen SENA en Buma in op de sterke voorkeur van zowel bedrijfsleven als politiek. Bedrijven, met de grote organisaties uit het midden- en kleinbedrijf voorop, roepen al jaren om vermin­ dering van het papierwerk. De twee grootste muziekrechtenorganisaties in Nederland geven met de gecombineerde factuur een duidelijk signaal dat ze een open oor heb­ ben voor hun klanten. Van Berkel en Vervoord beargumenteren dat alleen de best mogelijke service aan gebruikers, of het nu gaat om beschermde muziek of andere werken, het beste middel is om het intellectueel eigendom goed over het voetlicht te brengen. Het besluit van Cees Vervoord en Hans van Berkel SENA en Buma om de krachten te bundelen is ook aan de Haagse hofvijver positief ontvangen. “Het is een historische gebeurtenis binnen de wereld van het Er is de afgelopen maanden hard gewerkt om één database van intellectueel eigendom”, zegt Hans van Berkel trots. “En het muziekgebruikers te creëren. Een dergelijk bestand is de beste is het begin van wat iets heel moois gaat worden”, voegt Cees garantie voor een correcte afhandeling. Immers, er mogen (en Vervoord eraan toe. Beide heren hebben veel tijd en energie kunnen) geen afwijkingen bestaan in, bijvoorbeeld, perioden in het project geïnvesteerd en zijn overtuigd van het welslagen waarvoor licenties zijn afgegeven of parameters waarop de van de omvangrijke operatie. “We geven hiermee een duidelijk factuur is gebaseerd. SENA en Buma moesten constateren dat signaal richting het bedrijfsleven. De discussies van het afgelo­ er tal van bedrijven waren die het met hun wettelijk verplich­ pen jaar, de boodschap die door de grote ondernemersorgani­ tingen niet zo nauw namen. Ondernemingen die bij slechts één saties werd afgegeven en de politieke betrokkenheid maken rechtenorganisatie stonden geregistreerd of die een onvolledige dat het aanbieden van deze gezamenlijke service door onze opgave van perioden of parameters hadden gedaan, hebben organisaties een logische stap voorwaarts is”, aldus Vervoord. inmiddels een aanvullende factuur ontvangen. “Het werken met één up-to-date licentiebestand is essentieel en tegelijkertijd de Sinds begin dit jaar hebben ondernemingen de mogelijkheid om

BS - maart 2008 - 19

garantie dat de zaken ook naar behoren worden verwerkt en afgehandeld”, concludeert Hans van Berkel. Effectief en efficiënt Minstens zo belangrijk is wat de één-factuurregeling voor gevolgen heeft voor de rechthebbenden van beide organisaties. Het zal duidelijk zijn dat een verbetering van de efficiency zich laat vertalen in lagere operationele kosten. Het effect daarvan zal zijn dat er uiteindelijk meer geld beschikbaar komt om aan de rechthebbenden door te betalen. Van Berkel: “Zowel SENA als Buma opereren vanuit de bekende glazen-huisjecon­ structie. Dan is het natuurlijk niet meer dan terecht dat het bedrijfsleven, maar ook de politiek, eisen stelt aan zaken als transparantie en kwaliteit. Daarom hebben Buma en SENA de administratieve uitvoering van het eenfactuurproject onder­ gebracht bij het Service Centrum Auteurs- en Naburige rech­ ten.” Deze uitvoeringsorganisatie, die kan bogen op een grote

“Het werken met één up-to-date licentiebestand is essentieel en tegelijkertijd de garantie dat de zaken ook naar behoren worden verwerkt en afgehandeld.”

Hans van Berkel:

ervaring met dit soort administratieve processen, is belast met de verwerking van alle informatie, de licentieaanvragen en natuurlijk het samenstellen en versturen van de facturen. “Het is – voor alle duidelijkheid – geen rechtenorganisatie. Het is een administratief centrum dat namens beide rechtenorganisaties facturen verstuurt. De efficiency- en schaalvoordelen van deze samenwerking zijn zonneklaar en deze constructie is een ver­ simpeling van het hele administratieve proces”, aldus Vervoord. Eén krachtige stem Vervoord wijst op nog een ander voordeel: de twee grootste rechtenorganisaties van Nederland laten nu een krachtige geza­ menlijke stem horen. “De politiek en de werkgeversorganisaties geloven heilig in een gezamenlijke factuur, en die komt er nu. Vorig jaar hebben wij duidelijke afspraken gemaakt over het vervolgtraject. Zo is er nu een geïnstitutionaliseerd overleg met de brancheorganisaties van MKB-Nederland en met VNO-NCW. Vóór 1 juli dit jaar zullen we met deze werkgeversorganisaties een aantal onderwerpen bespreken om optimale duidelijkheid

Bedrijfsvorm

Vereniging

Rechthebbenden

Componisten en tekstdichters

Wettelijk kader

Auteurswet (1912)

Beschermingsduur

70 jaar na het overlijden van de componist

Operationeel sinds

1913

Bescherming

Wereldrepertoire, dus ook opdrachtmuziek

Aansluiting nodig

Aansluiting noodzakelijk, anders geen bescherming

Type recht

Verbodsrecht

Incasseert voor livemuziek

JA

De één-factuurregeling wordt ge­faseerd geïntroduceerd bij de ruim 300 duizend bedrijven die aan beide rechtenorganisaties moeten betalen. In overeenstemming met de wens van Koninklijk Horeca Nederland krijgt de horecasector de primeur. Dit betreft dan de individuele horecaonder­ nemingen die niet deelnemen aan de collectieve KHN-regeling. Zij ontvangen als eerste deze ge­combineerde factuur. Overigens kan elk bedrijf zelf haar voorkeur voor deze éénfactuurregeling aangeven en zich aanmelden via de site www.muziek­ licentie.nl. Met de grote werkgevers-

organisaties is duidelijk afgesproken dat ondernemingen die momenteel nog deelnemen aan een collectieve licentieovereenkomst vanaf 2009 ook met een gecombineerde factuur worden afgehandeld. Radio- en televisiestations vallen overigens buiten deze regeling. Het muziekgebruik in deze sector is niet alleen zeer specialistisch, gelet op het gebruik van jingles, tunes, commercials en speciaal gecomponeerde muziek maar ook complex. Reden genoeg om de afhandeling van deze groep professionele gebruikers in eigen beheer te houden.

en transparantie tot stand te brengen.” Een duidelijke, belang­ rijke en logische stap voorwaarts, aldus Vervoord. Nog veel hinderpalen Als het allemaal zo logisch is, waarom is een dergelijk ambitieus project dan niet eerder gerealiseerd? Van Berkel: “Eerlijk gezegd lagen de prioriteiten van SENA in de beginperiode op een ander vlak. Wij hebben natuurlijk eerst voorrang gegeven aan het positioneren van onze organisatie en naburige rechten achter de dijk. Geen mens kende ons, laat staan de rechten die wij namens artiesten en platenproducenten beheerden. De tegenwerking uit die tijd is eenieder bekend. Maar die fase ligt nu ver achter ons. Onze organisatie is uitgegroeid tot een

“De politiek en de werkgevers­orga­nisaties geloven heilig in een gezamenlijke factuur, en die komt er nu.” Cees Vervoord:

voorbeeld voor veel buitenlandse naburige-rechtenorganisaties. Juist vanwege onze werkwijze, en een doorbetalingspercen­ tage van 98 procent, hebben een groot aantal buitenlandse topartiesten – van Queen tot Pavarotti en van Elton John tot The Rolling Stones – hun belangen bij ons ondergebracht. Dat zegt iets. Nu, in een compleet andere setting dan destijds, is er tijd en ruimte om deze samenwerking gestalte te geven.” Vervoord: “Een gecombineerde factuur, vertaald naar praktische maatstaven, heeft vanzelfsprekend heel wat (administratieve; red.) voeten in de aarde. Het betekende SENA niet alleen het stroomlijnen van ­afrekenmethodieken (parameters; red.) Stichting of van definities die beide organisa­ Artiesten en platenproducenten Wet op de naburige rechten (1993) tie gebruiken. Ook de verschillende 50 jaar na datum eerste release ­vergoedingensystemen moesten op elkaar worden afgestemd. Voor een 1993 dergelijke klus moet natuurlijk ook ruimte en mankracht beschikbaar zijn. Voor commerciële doeleinden uitgebrachte fonogrammen Maar het ­moet gezegd worden, de SENA vertegenwoordigt elke artiest huidige samen­werking verloopt zeer en producent, aangesloten of niet. positief en constructief, en biedt Vergoedingsrecht een zeer goede basis voor verdere NEE samenwerking in de toekomst.”

Het verschil tussen Buma en Sena BUMA

Media uitgezonderd

20 - BS - maart 2008

BS de markt Albumverkopen laatste kwartaal 2007 uitstekend

Muziekverkopen lijken te stabiliseren Al enige jaren worden de jaarcijfers van de muziekindustrie met vrees tegemoetgezien. Begin januari bereikte ons echter al het bericht dat het laatste kwartaal van 2007 de goede kant op leek te gaan. En nu GfK Benelux Marketing Services de jaarcijfers 2007 heeft vrijgegeven, blijkt dat de weg naar stabiliteit is ingezet. – door Erik de Boer In de vorige BS berichtten we nog dat de totale verkoop van albums, singles, muziekdvd’s en downloads in het eerste halfjaar van 2007 bijna 12 procent afgenomen was ten opzichte van het eerste halfjaar in 2006. Voor de jaarcijfers 2007 geldt dat de terugval beperkt is gebleven tot ruim 7 procent, vooral dankzij de uitstekende albumverkopen in het laatste kwartaal. Voorts was het een onrustbarend gegeven in ons vorige bericht dat zelfs de nieuwe loot aan de stam, de betaalde digitale download, in aantallen verkochte stuks het eerste halfjaar was afgenomen. Over heel 2007 ten opzichte van 2006 is toch uitein­de­ lijk een stijging van 19% te zien, van ruim 10 miljoen tracks in 2006 naar 12 miljoen tracks in 2007. De singleverkoop is al uitgebreid in het nieuws geweest. Platenmaatschappijen ­lijken voornemens de single af te schaffen nu deze drager opnieuw 35 procent minder omzet heeft gemaakt en het aantal verkochte exemplaren nog maar ternauwernood boven de een miljoen stuks uit komt. Het aantal betaalde digitale downloads is inmiddels twaalf keer hoger. Ook de muziek-dvd lijkt zijn beste tijd alweer gehad te hebben. Neemt de verkoop van films en televisieseries op dvd nog toe, de verkoop van muziek op dvd kende een omzetdaling van maar liefst 25 procent. Albums De albummarkt is op weg naar stabilisatie en dat is een belangrijk gegeven aangezien het marktaandeel van deze geluidsdrager binnen de audiosector meer dan 80 procent is. Uiteindelijk eindigde het aantal verkochte albums op 2 procent minder dan vorig jaar, terwijl de albumomzet 4 procent daalde. De best verkopende albumtitels van Nederlandse bodem waren André Hazes –

Samen Met Dré, Paul de Leeuw - Symphonica In Rosso, Anouk – Who’s Your Momma, Nick & Simon – Vandaag, Trijntje Oosterhuis & Metropole Orchestra – The Look Of Love/ Burt Bacharach Songbook, Guus Meeuwis – Hemel, Jan Smit – Op Weg Naar Geluk, en Gerard Joling – Maak Me Gek.

lijk, betekent dat het marktaandeel nog maar 13 procent is. De omzet daalde van ruim 52 miljoen euro naar ruim 39 miljoen. Best verkopende Nederlandse titels: Marco Borsato - Symphonica In Rosso, Gerard – René, Guus Meeuwis - Live In Het Philips Stadion, Paul de Leeuw - Symphonica In Rosso, en André Rieu - New York.

Singles Het marktaandeel van de singles is in 2007 gedaald naar iets meer dan 1 procent. Ter vergelijking: in het beste singlejaar ooit, 1996, was het aandeel 8,5 procent met een omzet 43 miljoen euro, tegen 4,2 miljoen euro in 2006. Wat betreft het Nederlands product verkochten de singles André Hazes & Gerard Joling – Blijf Bij Mij, Jeroen van der Boom – Jij Bent Zo, Gerard Joling – Maak Me Gek, en Guus Meeuwis – Tranen Gelachen Nog Het Beste. Muziekvideo De terugval in verkoop van de muziekvideo, die voornamelijk uit dvd’s bestaat natuur-

Entertainmentmarkt Om de video-dvd-markt voor films, documentaires en televisieseries eens af te zetten tegen de cijfers van de audiomarkt: met de 350 miljoen euro die de video-dvd markt heeft gescoord in 2007 loopt ze verder uit op de audiomarkt. De groei in die sector wordt vooral veroorzaakt door de snel stijgende verkoopcijfers van televisieseries op dvd. Een afsluitend cijfer: de audiomarkt maakt nog ongeveer de helft van de omzet die ze in 1991 maakte (toen 578 miljoen euro…). Het zou een verworvenheid zijn als de ingezette tendens van het laatste deel van 2007 gecontinueerd wordt en de terugval tot stilstand is gebracht!

Muziekverkopen in 2007  

x miljoenen euro’s

x miljoenen stuks

2007

2006

%

2007

2006

%

Albums

238,2

247,9

-4

19,0

19,5

-2

Singles

4,2

6,4

-35

1,0

1,7

-37

39,3

52,5

-25

2,8

3,5

-19

Muziekvideo (dvd/vhs) Downloads Totaal Audio

12

10,1

19

12

10,1

19

293,6

316,9

-7,3

34,9 

34,8 

0,5 

Cijfers afkomstig van GfK Benelux Marketing Services en NVPI. De tabel geeft de consumenten­ bestedingen (inclusief btw) aan aanschaf van de genoemde entertainmentproducten weer. Directe of indirecte bestedingen aan het huren, lenen, kopiëren, luisteren, bekijken of op een andere manier consumeren van entertainmentproducten worden hier niet gerapporteerd.

BS - maart 2008 - 21

BS de locatie

beatrix drum & bugle corps hilversum

Het ligt niet op een opvallende plek. Integendeel, het is een voorbeeld van hoe voormalige school­ gebouwen voor andere doelen worden gebruikt, zoals voor het maken van muziek. Maar dit gebouw aan de Neuweg in Hilversum wordt niet gebruikt door zomaar wat amateurmusici, maar door een gezelschap dat een van de beste in haar soort is, in Nederland en in Europa. En daarnaast heeft ze ook een grote naam opgebouwd in het voorbeeldland op dit gebied, de VS. We hebben het hier over de oefenruimte van het Beatrix Drum & Bugle Corps, een van de meest vooraanstaande muziekverenigingen van Nederland. In deze ruimte komen muziekgebruik en muziek­ auteurschap samen. Corps Director Henk Rosendal: “Dit jaar gaan we weer voor drie weken naar Amerika om aan competities mee te doen. We spelen Amerikaanse stijl, en veel van onze arran­ gementen worden dan ook daar gemaakt. Maar dit jaar heeft Rob Balvoort voor het eerst de arrangementen voor de blazers gemaakt.“ Een complexe situatie? Betalen voor uitgevoerde stukken van anderen en eigen arrangementen weer aanmelden bij Buma? Niet echt, aldus Rosendal: “Omdat we bij de overkoepelende vereniging KNFM (Koninklijke Nederlandse Federatie van Muziekverenigingen) zijn aangesloten, worden alle

Buma-zaken soepel door hen voor ons geregeld.” Als de trommels weer zijn opgeborgen en de tuba’s in de koffer zitten wordt het clubgebouw weer een gewone locatie waar muziek wordt gedraaid. Rosendal: “Na de repetities is het goed toeven aan de bar in ons clubhuis. Nee, dan wordt er geen drumcorpsmuziek gedraaid maar gewoon hitparademuziek.” Het clubhuis wordt door Beatrix Drum & Bugle Corps ook gebruikt voor feesten om wat geld voor de vereniging binnen te halen. En er spelen vaak livebands. “Laatst hadden we een feest waar een bigband van oud-leden speelde. Dat vond iedereen een heel leuke avond”, aldus de corps director. En ja, er wordt daarvoor keurig aan Buma en Sena betaald. www.beatrix.org

Muziekwerken worden op heel uiteenlopende plaatsen gecreëerd en uitgevoerd. In deze ru­briek aandacht voor de meest bijzondere locaties waar je als gebruiker terecht kunt komen. door Pieter van Geel foto Fred van Diem

22 - BS - maart 2008

BS summary PS On page 18 you can read about the joint initiative with our colleagues at SENA. For quite some time, the business world, especially small and medium-sized enterprises (SME) have been complaining about the heavy burden the many administrative obligations place upon them. We, the copyright and collecting societies have not made it any easier either since each one sends its own separate invoice. That is why we have decided to search our own conscience to find ways to pay heed to SME’s wishes. The result is that Buma/Stemra and SENA, Holland’s two largest copyright societies, have joined hands with the launch of the combined invoice. From now on, all places of business under legal obligation to Buma and SENA to pay for the music they use, will be able to do so with a single combined invoice. The hotel and catering industry will be the first ones we approach with this new initiative. We hope this will make life a little simpler for all music users. Of a totally different nature is the special on world music. Our country is home to a fascinating group of

Music industry looking for new business models In recent years the world’s largest music ­markets have been hit by a decline in turnover. That has led to measures being taken at the production end: artists who no longer earned sufficient money had their contracts terminated. Whereas in the previous century, up-and-coming talent did all they could to score a record deal, nowadays they take it into their own hands to find their fans. Hoping to hit the big time they distribute their own clips via YouTube, look for investors via Sellaband, do their own merchandising, establish a network of fans through MySpace and Hyves, and pocket the proceeds of the ticket sales at live performances. Prince was one of the first big names to follow this model. And Madonna too has recently ­decided to go on without a label. She signed a contract worth millions with Live Nation, the American concert organizer who also owns the Dutch Mojo Concerts. Mojo, in the meantime, is interested in making possible

musicians who compose and perform music from every corner of the globe. It may indeed be indicative of a seaport, but Rotterdam especially offers a positive climate for world music. Whereas dance is already a successful Dutch export, it now appears world music may follow. The Netherlands as the biggest ­supplier of Cape Verdean music? It all looks possible.

investment deals with labels concerning new talent. Record companies are gradually coming around to making new business models. Major labels have signed deals with Nokia, who will make free music available for a year to those buying their latest cell phone. The world’s four largest record companies have also entered into an agreement with the American networking site Imeem (www. imeem.com). In the UK Universal recently bought the label Sanctuary, not only for its interesting catalogue but also because they are involved in artist management and ­concert promotion. Sony BMG goes one step further. Its Dutch branch recently announced the coming of the era of the ’full rights model’ in which the artist shares his intellectual ­property rights with the record label. In exchange for investment Sony BMG wants to share in all income the artist earns, such as merchandising, advertising and endorsement deals, concert bookings and portrait rights.

Cees Vervoord Chief Executive Officer Buma/Stemra

BREIN curtails illegal distribution

Foto sanne tulp

In 2008 the Stichting Brein (Bescherming Rechten Entertainment Industrie Nederland) will be taking serious steps towards curtailing illegal distribution of digital music files. It reports that p2p-sites with a registered office in the Netherlands, including the largest BitTorrent-sites in the world, can expect vigorous legal proceedings to be instigated against them. Meanwhile

Stichting Brein also have the legal means necessary to tackle the Usenet-news groups, eDonkey-servers and release groups with illegal content. According to Brein director Tim Kuik: ”The jig will soon be up, once providers start helping us tackle sites and servers with illegal content. And that is not too far away thanks to our establishment of legal precedents.”

BS - maart 2008 - 23

World Music in The Netherlands Dutch Blend Meeting at the end of May and seminars in De Doelen World Music Forum NL had laid the groundwork for this by establishing a Dutch corner at the October 2007 Womex, the world music industry trade fair where along with promoting live acts it presented the world music compilation CD Sounds From Beyond World NL, co-sponsored by Buma Cultuur. Says Hans de Lange, world music programmer for De Doelen and a co-initiator of Dutch Blend: “We are inviting 125 professionals from abroad and all Dutch music programmers from theatres and concert halls, as well as pop venues and festivals. They can see for themselves how the quality of Dutch world music has grown. And we want to provide them with the tools necessary to make world music a successful addition to their programming schedules. More information: www.dutchjazzconnection.nl

Buma and SENA

As of the beginning of 2008 the Dutch ­business world now has the option of ­paying for their musical licenses required by law via a single combined invoice. It is the first step in reducing paperwork and number of financial transactions. It will also mean that further reduction of ­operational costs will have a positive effect on payments made to rights ­holders. The decision to join forces has been well received by government circles in The Hague. Therefore it is only natural that both the business world and government demand quality and transparency of service. That is why Buma and SENA have hired the Service Centrum Auteurs- en Naburige Rechten to carry out the admini­strative tasks. This admini­ stration agency, with its vast experience in handling these sorts of administrative tasks, is charged with processing all ­information, including licensing requests and naturally in ­drawing up and sending invoices. It is not a collecting society in and of itself but acting on behalf of Buma and SENA. It will be implemented in phases, starting with Dutch hotel and catering industry. Those businesses wishing to opt for the combined invoice may do so by applying at www.1muzieklicentie.nl. Radio and ­television stations are ­ineligible.

A single combined invoice

Foto Tycho Merijn

World music made in the Netherlands has received a great deal of publicity of late owing to a wave of activity that will ­culminate at the end of May at the Dutch Blend Meeting. This large scale project, supported by Buma Cultuur, will spotlight Dutch world music through showcases and seminars and present the acts to an international cast of booking agencies, festivals and record labels. This to be followed directly afterwards by the annual Dunya Festival in Rotterdam, attended by hundreds of thousands of ­visitors. It is being organised by the Dutch Jazz Connection – which is part of the new Muziek Centrum Nederland – in collaboration with Rotterdam’s De Doelen theatre and World Music and Dance Centre (WMDC). The Dutch Blend Meeting will consist of two days of showcases (also open to the ­general public), a trade show

MUSIC INDUSTRY DOWN THE ROAD TO STABILITY?

foto fred van deim

Gfk Benelux Marketing Services annual figures for 2007 indicate that the downturn in total sales of albums, singles, music DVDs and downloads amounted to 7% as opposed to 12% in 2006, this due to outstanding sales of albums in the final quarter. The figures ­indicate the music industry may be heading down the road to stability. Whereas digital downloads decreased in 2006 they increased in 2007 by no less than 19% from 10 to 12 million tracks. Record labels seem intent on phasing out singles since sales again decreased by another 35% with total sales barely surpassing one million units. And while sales of films and TV series increased, the sales of music DVD’s decreased by no less than 25%.

my first tune Alain Clark Tell Me Why door Jean-Paul Heck

Veel artiesten dromen ervan, maar de Amsterdammer Alain Clark deed het. Hij sprak zijn spaarpot aan en mailde vervolgens naar de wereldberoemde drummer Steve Gadd met de vraag of hij mee wilde spelen op zijn eerste Engelstalige album, Live It Out. Een paar maanden na de release verkocht Clark al meer dan twintigduizend exemplaren en scoorde terloops twee vette hits. De man die in 2004 een Zilveren Harp won voor een Nederlandstalige cd, laat op Live It Out funk, r&b en lichtvoetige pop horen met teksten die ook nog eens ergens over gaan.

Ideetje In 2003 had Clark voor het eerst met Buma/Stemra te maken. “Ik had voor Jamai, die net Idols had gewonnen, de song Tell Me Why geschreven. Dat vergeet ik nooit meer. Ik was net teruggekomen uit Los Angeles en kende in Nederland niemand in de muziekwereld, alleen A&Rmanager Daan van Rijsbergen. Hij bracht mij in contact met het producersduo Jochem Fluitsma en Eric van Tijn. In eerste instantie hadden ze mij gevraagd om alleen wat achtergrondzang te doen. Maar gaandeweg het project heb ik met Fluitsma een ideetje uitgewerkt dat leidde tot Tell Me Why.” Overigens was Buma/Stemra voor de al op vroege leeftijd professioneel ingestelde Clark geen onbekende organisatie. “Al vanaf mijn zestiende heb ik me goed verdiept in al die zaken. Wil je er je beroep van maken, dan moet je toch geld verdienen.” De enveloppen van Buma/Stemra vallen overigens nog steeds bij zijn ouders op de deurmat. “Dat is natuurlijk vreselijk leuk. Het is de enige envelop die mijn moeder mag openmaken. Dat is altijd wel spannend hoor, maar steeds weer een leuk moment.”

Inspirerend

Foto fred van diem

Clark zegt blij te zijn met de organisatie. Het kan immers ook anders. “Ik heb veel vrienden die in de filmwereld ­zitten of designer zijn. Hun rechten zijn veel minder goed gedekt dan die van songschrijvers. Ze werken verschrikkelijk accuraat. Op dit moment liggen er zo’n 45 liedjes van mij, maar dat is natuurlijk nog niet echt een gigantische lijst.” De talentvolle zanger-componist denkt echter dat het aantal snel zal groeien. ‘Praktisch gezien is het heel moeilijk om op dit moment nieuwe songs te schrijven.’ Aan de andere kant werkt het succes heel inspirerend. Alain Clark maakt zich op dit moment op voor een tournee langs het Nederlandse clubcircuit. “Vanaf de laatste week van februari tot aan mei ga ik ongeveer twintig shows met mijn band doen. Daar kijk ik verschrikkelijk naar uit. Sowieso moet dit een prachtige zomer gaan worden.” Overigens zal zijn vader, Dane Clark, met wie hij op dit moment de grote hit Father & Friend scoort, zijn zoon regelmatig vergezellen. ‘En dan zal hij zeker een paar keer op het podium meezingen. De stem van die man blijft mij verbazen. Als vroeger Otis Redding op de radio voorbijkwam, dacht ik altijd dat iemand mijn vader probeerde na te doen. Geweldig toch?”