Minor ISD The Gambia
Welcome to the smiling coast of Africa!
1
Inhoudsopgave Inleiding …….……………………………………………………………………………………………………………………… 3 Hoofdstuk 1: Gambia .………………………………………………………………………………………………………… 4 1.1. The smiling coast ........................................................................................................................ 5 1.2. Klein land .................................................................................................................................... 5 1.3. Bevolking ..................................................................................................................................... 5 1.4. Religie .......................................................................................................................................... 5 1.5. Vrede ........................................................................................................................................... 6 1.6. Sociale contacten ....................................................................................................................... 6 1.7. Opleiding ..................................................................................................................................... 7 1.8. Klimaat ........................................................................................................................................ 7 Hoofdstuk 2: Groepsprojecten. ......................................................................................................... 8 2.1. Nursery school: Unite 4 kids ...................................................................................................... 8 2.2. Corporal punishment. ................................................................................................................. 8 Hoofdstuk 3: Individuele stages …………………………………………………………………………………………10 3.1. Abuko Upper Basic School ....................................................................................................... 10 3.2. Methodist special needs school - Kanifing ............................................................................. 10 3.3. Tallinding upper basic school .................................................................................................. 10 3.4. Tanka Tanka.............................................................................................................................. 11 3.5. Health Clinic Brikama ............................................................................................................ 122 3.6. Gam Solar.................................................................................................................................. 12 3.7. Overig...................................................................................................................................... 133 Hoofdstuk 4: Wonen ……………………………..…………………………………………………………………………. 14 4.1. Brikama .................................................................................................................................. 144 4.2. Busumbala ............................................................................................................................ 144 Hoofdstuk 5: Eten en drinken …………………………………………………………………………………………… 16 5.1. Algemeen................................................................................................................................... 16 5.2. Belangrijk om te weten ............................................................................................................. 16 5.3. Enkele lokale (voorbeeld) recepten Domoda.......................................................................... 16 Hoofdstuk 6: Locaties ………………………………………………………………………………………………………. 18 6.1. Brikama ..................................................................................................................................... 18 6.2. Senegambia .............................................................................................................................. 18 Hoofdstuk 7: Voorbereiding ……………………………………………………………………………………………….19 7.1. Visum ......................................................................................................................................... 19 7.2. Vliegreis ..................................................................................................................................... 19
2
7.3. Meeneemlijst ............................................................................................................................ 19 7.4. Visakaart en geld. ..................................................................................................................... 20 7.5. Inentingen. ................................................................................................................................ 20 7.6. Ziek wat nu? .............................................................................................................................. 22 7.7. Introductieweek ........................................................................................................................ 22 Hoofdstuk 8: Vervoer …………………………………………………………………………………………………………23 8.1. Algemeen................................................................................................................................... 23 8.2. Junctions ................................................................................................................................... 23 8.3. Openbaarvervoer ...................................................................................................................... 23 8.4. Het kopen van je eigen fiets. ................................................................................................... 24 Hoofdstuk 9: Boodschappen ……………………………………………………………………………………………. 26 9.1. Aankopen .................................................................................................................................. 26 9.2. Afdingen .................................................................................................................................... 26 Hoofdstuk 10: Media, internet en Wifi ………………………………………………………………………………. 27 10.1. Internet café ........................................................................................................................... 27 10.2. Wifi........................................................................................................................................... 27 10.3. Dongel ..................................................................................................................................... 27 Hoofdstuk 11: Uitstapjes ………………………………………………………………………………………………….. 28 Hoofdstuk 12: Tips …………………………………………………………………………………………………………… 30 Hoofdstuk 13: Contactpersonen ………………………………………………………………………………………. 31 13.1. Gambia College ...................................................................................................................... 31 13.2. Studenten ............................................................................................................................... 32 13.3. Organisaties ............................................................................................................................ 32
3
Inleiding The smiling coast of West-Africa, dat is het land waar je terecht gaat komen. Waar jij een ervaring rijker gaat worden, door te leven in een totaal andere cultuur, in een land wat je vreemd is en waar je de lokale taal niet kent. Met gewoontes, feestdagen, begroetingen en normen en waarden die anders zijn dan die van jou. De informatie die in deze informatiefolder staat kun je gebruiken als voorbereiding op je reis naar Gambia, zodat je je een beetje kunt inlezen in hun normen en waarden en in hun gewoontes. Denk niet dat je alles weet nadat je dit hebt gelezen. Wees nieuwsgierig en bekijk alles met een open blik. Ontdek zelf, reflecteer en heb een fantastische tijd. Gambia is daar uitermate geschikt voor! Succes!
4
Hoofdstuk 1: Gambia 1.1. The smiling coast The Gambia, the smiling coast of West-Africa. De slogan die je in veel informatie brochures over Gambia leest en nog vele malen zult horen in Gambia zelf. Misschien verwijst het naar de vriendelijkheid, de behulpzaamheid van de bevolking of het samen delen. Velen zijn bereid om jou of een medeburger te helpen: bij het vinden van de weg, bij autopech of op een andere manier. Misschien verwijst het naar de vele praatjes die men met elkaar en jou maakt, de vrede die heerst in het land of naar de glimlach die je krijgt van vele Gambianen. Ontdek zelf wat jij verstaat onder the smiling coast!
1.2. Klein land Gambia is een klein land. Met 11.300 km2 is het iets groter dan Brabant en Gelderland samen. En klein voelt het ook als je door het westelijke gebied (Kombo) gaat. Regelmatig merk je dat mensen elkaar kennen en elkaar aanspreken. Het land is omsloten door Senegal en de Atlantische Oceaan. De rivier de Gambia doorkruist het land. Het land bestaat voornamelijk uit verschillende dorpen en een aantal grotere steden. De Westkust is vooral gericht op toerisme en je vindt daar dan ook voldoende hotels, restaurants, winkels en uitgaansgelegenheden.
1.3. Bevolking Het land telt zo’n 1,5 miljoen inwoners. Zo’n 45% van deze groep zijn kinderen en jongeren. De inwoners behoren tot verschillende culturele bevolkingsgroepen. De grootste groep binnen Gambia is Madinka (40%). Daarnaast heb je o.a. Wolof (12%), Fulla (13%) en Manjago, Jula, de Serahuli, Serer en Aku bevolkingsgroepen. Door deze diversiteit aan bevolkingsgroepen hoor je naast het Engels – de officiële voertaal – ook lokale talen, zoals Madinka- , Wolof-, Fula- en Jola. De gemiddelde levensverwachting in Gambia is 53 jaar (vrouwen 55, mannen 51 jaar). Het geboortecijfer ligt erg hoog: per 1000 inwoners worden er 43 kinderen geboren. Vrouwen krijgen gemiddeld 5,7 kinderen in hun leven. 80 van de 1000 kinderen sterft in hun eerste levensjaar.
1.4. Religie Religie is een vanzelfsprekendheid in Gambia en maakt dan ook deel uit van het straatbeeld: moskeeën, islamitische scholen, een aantal kerken en christelijke scholen. Mensen die langs de kant van de weg bidden, gekleurde gietertjes voor de rituele wassing, kettingen met kruisjes eraan, kleurrijke hoofddoeken, stickers met de tekst ‘Allah is one’, posters van marabouts. Je vindt het allemaal in Gambia. Zo’n 90 tot 95% van de bevolking is moslim. Bijna 5 tot 10% is Christen. Een klein deel van de bevolking behoort tot de Bahai, Sikhs, Hindu’s of een ander geloof. Er zullen weinig Gambianen zijn die zeggen geen geloof te hebben. Waarschijnlijk wordt er voor je gebeden als je zegt geen geloof te hebben. Binnen de grote religies vallen verschillende stromingen en zijn verschillende belevingen. De meeste moslims in het land behoren zijn soennieten. Een klein aantal rekent zich tot de Achamadyanen. Onder de Christenen in Gambia vind je Methodisten, Katholieken, Anglicanen,
5
Evangelisten en meer. Radicale stromingen proberen de regering en de islamitische en christelijke raden buiten het land te houden. Voorouder-religie speelt binnen de gehele bevolking een belangrijke rol en is verbonden aan de culturele bevolkingsgroep. Als je goed kijkt ontdek je bij volwassenen en kinderen, Moslims en Christen juju’s, sieraden ter bescherming, voor geluk of om beter te worden. Moskee Rond vijf uur ’s ochtends hoor je de eerste van de vijf gebedsoproepen. De laatste is rond 8u ’s avonds. Voor het vrijdagmiddaggebed wordt het werk iets voor twee uur neergelegd om op tijd in de moskee te zijn. Scholen hebben de middag vrij, mensen doen het iets rustiger aan en zien er extra netjes gekleed uit. Wil je deelnemen aan het gebed in de plaatselijke moskee overleg dan met de mensen van je compound of met oustas Ibrahim Touray, hoofd van de islamitische afdeling van het Gambia College (tel: 7893377) Christian Redeemed Church of God (Senegambia) en Catholic Church of Brikama Mocht je gewend zijn om naar de kerk te gaan op zondag, of zou je gewoon eens een Gambiaanse kerkdienst mee willen maken, dan is daar de mogelijkheid voor. In Senegambia zit een vestiging van een Youth For Christ kerk, de Redeemed Church of God. Pastor is Seal Sylvester Jammeh, die het erg leuk vindt om Nederlandse vrienden in zijn kerk te hebben. Je kunt hem bereiken op: 7947727 of 9947727. De diensten zijn goed te volgen omdat alles in het Engels wordt gedaan en bovendien word er veel gezongen, wat de diensten erg mooi maakt. Een andere mogelijkheid is de Katholieke kerk in Brikama. Je kunt hierover contact opnemen met father Edu Gomez, hoofd van de christelijke afdeling van het Gambia College via 9907798.
1.5. Vrede Ondanks – of dankzij – de diversiteit in religie en cultuur is Gambia een vredig land. Er zijn geen grote conflicten. Er zijn veel interreligieuze en interculturele familiebanden en religieuze en culturele feesten worden gezamenlijk gevierd. ‘What we have in the Gambia is deeper then academical dialogue. It exist naturally. Life here is a great lesson to anyone who wants to be a disciple. We not look at the religion before smiling to one and other. It's the essence of life. We are both human beings. Let us go on despite what we believe. Let us collaborate together, let us sing together let us cry together. We must not loose that.’ Gambia kan gezien worden als een veilig land. Er is niet veel criminaliteit afgezien van kleine diefstal. Let dus wel goed op je spullen!
1.6. Sociale contacten Contact op straat is snel gelegd, door Gambianen onderling en tussen Gambianen en buitenlanders. Velen zijn geïnteresseerd in Westerlingen. Ze spreken je dan ook snel aan en willen vrienden met je worden. ‘What is your nice name? Where do you come from? Can I have your phone number?’ Wen alvast maar aan de standaard gesprekjes. Soms kun je er leuk op in gaan, soms heb je er geen zin in en loop je door. Houd er rekening mee dat het onbeleefd is om iemand die je kent voorbij te lopen zonder een praatje te maken. Sociale contacten zijn hier belangrijk. Het is normaal als je een bekende tegenkomt om even te groeten en te informeren hoe het gaat. Dat je daarna zegt dat je verder loopt omdat je andere dingen te doen hebt is geen probleem.
6
1.7. Opleiding Niet alle kinderen gaan naar school. Dit houdt in dat niet de gehele bevolking van Gambia kan lezen en schrijven. Dit geldt ook voor het spreken van correct Engels. De basisschool en middelbare school t/m grade 9 (vergelijkbaar met onze 3e klas middelbare school) zitten vaak bij elkaar op het terrein. Een klein deel van de leerlingen gaat door t/m grade 12 (eindexamenklas). Gambia heeft één hogeschool (Gambia College) en één universiteit, waarvan de hoofdvestigingen bij elkaar in Brikama staan. Zelfs als je een opleiding hebt gehad zijn de lonen erg laag in dit land. Een loonwerker krijgt maximaal 100 Dalasi op een dag (ongeveer 2,50 euro). Besef dus hoeveel geld jij hebt in hun ogen en ga hier niet te nonchalant mee om.
1.8. Klimaat Het subtropische klimaat in Gambia zorgt voor een regen- en droogseizoen. Het regenseizoen duurt van juli tot en met oktober. In deze dagen kan het uren regenen en kunnen de verschillende wegen onder water komen te staan. Voor de rest is het altijd droog en zonnig. De temperatuur ligt tussen de 30 en 35 graden. Na het regenseizoen is het aangenamer dan tijdens of vlak daarvoor. De luchtvochtigheid is dan namelijk minder. Het verschil tussen dag en nacht wordt ook groter. Overdag is het lekker warm en ’s avonds kan het afkoelen tot een graadje of 20. Dat lijkt aangenaam maar als je gewend bent aan 35 graden dan is het al snel aan de koude kant.
7
Hoofdstuk 2: Groepsprojecten Als groep werk je samen met Gambiaanse studenten aan een sustainable project. De projecten zijn opgestart en uitgevoerd door de studenten die de afgelopen jaren hebben bezocht. Elke groep draagt zijn steentje bij aan het project. De overdracht van het project zal plaats vinden tijdens de voorbereiding in Nederland.
2.1. Nursery school: Unite 4 kids Unite 4 Kids, nursery school, wordt een opleidingsschool binnen het Gambia College. In het najaar van 2013 wordt een start gemaakt met het opzetten van deze nursery school. Kinderen van 4 tot 6 jaar kunnen les volgen op de nursery ter voorbereiding van het basisonderwijs. Op de nursery leren de kinderen ………………………………………………………………………. De nursery op Gambia College wordt opgezet als opleidingsschool. Dit betekent dat studenten van de lerarenopleiding van het Gambia College evenals studenten van Windesheim hier stage lopen en betrokken zijn bij de ontwikkeling van de nursery. Op deze manier wordt de nursery een school waar ideeën uit het Gambiaanse en Nederlandse onderwijs worden verenigd, uitgewisseld en verspreid. Daarnaast is de nursery ook een plek waar studenten van Gambia College met kinderen hun kleuters kunnen onderbrengen zodat zij ongestoord colleges kunnen volgen. In de zomer van 2013 wordt in Nederland en Gambia geld ingezameld voor de bouw van de nursery. Vervolgens moet de nursery worden opgezet en lesmateriaal worden ontwikkeld. “We build from scratch”. Mr. Abubakar Jallow is het aanspreekpunt voor de nursery. Studenten van Gambia College en Windesheim worden echter aangespoord om de kar te trekken bij de opbouw van de nursery in nauw overleg met mr. Jallow en mme Metsje Krol. De bouw en opzet van de nursery valt onder de naam Unite 4 kids. Unite 4 kids is niet geregistreerd, maar werkt in de schaduw van Gambia College. Dit omdat Gambia College sterker staat als het gaat om overheidszaken. So let’s unity and help build Unite 4 kids, nursery school!
2.2. Corporal punishment. Als je dit woord letterlijk vertaalt betekent het lichamelijke straf. In Gambia is het net als in Nederland verboden om kinderen te slaan. Echter worden kinderen in Gambia nog wel geslagen. Dit gebeurt voornamelijk op scholen en slaan is hier een veel gebruikte straf. Ook worden er andere straffen gegeven die erg kwetsend zijn voor de leerling. Een voorbeeld van zo'n straf is, dat leerlingen op hun knieën moeten gaan zitten met hun handen omhoog, een half uur lang. De overheid en het Gambia college willen dat het straffen op deze manier verdwijnt. Dit kan niet in één keer en het duurt misschien nog wel jaren voordat het definitief verdwenen is. Met dit project draag je echter wel je steentje bij aan het laten verdwijnen van dit soort straffen. In dit project werk je samen met studenten van het Gambia college. Deze studenten zijn leraren in opleiding en zijn tegen het slaan van leerlingen. Het ontbreekt hun nog aan kennis over straffen en belonen. Dit project loopt nu enkele jaren en er is veel research gedaan naar corporal punishment. De alternatieven zijn bekend en er zijn al enkele seminars op het Gambia College geweest en een aantal voorlichtingen op scholen door heel Gambia. Dit hebben de voorgaande groepen gedaan
8
zodat de kennis als een olievlek door het land kan treken. Dit is een taak voor de groepen die komen gaan! Wat kan er nog gedaan worden? Het controleren van de scholen waar de presentaties zijn geweest. Er kan gekeken worden naar de invloed van de presentaties. Ook kan er onderzocht worden of de school extra hulp nodig heeft om het personeel op te leiden met nieuwe kennis over straffen en belonen. Het project is op zich best bijzonder omdat je met de Gambiaanse studenten samenwerkt. Ook doordat je scholen in het hele land bezoekt leer je Gambia een stuk beter kennen. Je werkt 1 dag per week aan dit project.
9
Hoofdstuk 3: Individuele stages 3.1. Abuko Upper Basic School Abuko Upper Basic School is een deels door de overheid gesubsidieerde school met een goede reputatie. De school telt ongeveer 1000 leerlingen die verdeeld zijn over de ochtend en de middag shift. De ochtend shift duurt van 8 tot half 2 en de middag shift van half 2 tot half 7. Je werkt of in de ochtend of in de middag shift, ongeveer 3 a 4 dagen per week. De sfeer op Abuko is erg goed, collega’s zijn vriendelijk en de directeur is bereid je overal mee te helpen. Op Abuko is er de mogelijkheid om stage te lopen bij verschillende vakgroepen, bijvoorbeeld Engels, Frans of wiskunde. Vanuit de vakgroep krijg je een rooster, met een aantal lesuren dat jij geeft. Daarnaast ga je zelf op zoek naar een duurzaam project wat binnen jouw vakgebied past. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een toets-systeem opstellen, een sportprogramma maken of lessen rondom vaardigheden ontwikkelen als het gaat om het aanleren van een vreemde taal. Het is belangrijk om vanaf het begin een proactieve houding aan te nemen en zelf op zoek te gaan naar een eigen project. De vakgroepen nemen alle hulp met beide handen aan, zorg dus dat je deze niet passeert. Zorg ook voor een goede communicatie met je collega’s, hou ze op de hoogte van waar je mee bezig bent en zorg dat je ze bij je project betrekt. Kortom, genoeg mogelijkheden op Abuko, maar zorg ervoor dat je je eigen doelen voor ogen houdt en zelf op zoek gaat naar een project.
3.2. Methodist special needs school - Kanifing De methodist special needs school in Kanifing is een school voor kinderen met een verstandelijke dan wel geestelijke bewerking. De kinderen hebben les van 9 tot 14 uur. De niveauverschillen in de klassen lopen zeer uiteen evenals de leeftijden. Dit maakt het lesgeven soms lastig. Het is een grote uitdaging en niet realistisch om passend onderwijs aan elke kind te geven op deze school. De leerkrachten hebben weinig motivatie om de kinderen les te geven vanwege hun beperking. Zij hebben de kinderen eigenlijk al afgeschreven voor de rest van hun toekomst. Er wordt dan ook weinig les gegeven aan de kinderen. Je ziet kinderen vaak voor zich uit staren en niksen. In de driedaagse stage kun je bijdragen aan een verandering van werkhouding. Laat de leerkrachten zien dat deze kinderen echt wel kunnen leren en dat hun beperking niet constant in de weg hoeft te zitten. Het is soms lastig om je aan de regel "eerst invoegen en dan pas toevoegen" te houden, omdat er niet veel in te voegen valt. Het is soms heel frustrerend om te zien dat de kinderen geen les krijgen. Misschien wil je daar gelijk wat aan doen, maar dat is niet verstandig. Zorg eerst dat de leerkrachten op de school jou vertrouwen en dat de leerkrachten weten wat ze van jou kunnen verwachten. Maak niet gelijk grote plannen, maar kijk het eerst aan. Je moet hun cultuur en hun manier van "les geven" accepteren.
3.3. Tallinding upper basic school Tallinding upper basic school is een grote school. De upper basic school heeft rond de 1600 leerlingen en de lower basic school heeft rond de 2500 leerlingen. De school ligt in een wijk in
10
Serekunda, de school heeft twee dependances. Tussen de twee dependances ligt een drukke weg. Als je stage gaat lopen op Tallinding kom je maar in één dependance omdat de Upper basic school aan die kant gevestigd is. Als je hier stage loopt ben je drie of vier dagen in de week aanwezig op de school. Dit is een beetje afhankelijk van de rooster mogelijkheden. Je krijgt twee of drie klassen. Je kan zelf de keuze maken of je de morgen of middag shift neemt. De morgen shift is van 8:30 tot 13:30 en de middag shift van 13:30 tot 18:10. Er wordt van je verwacht dat je de hele shift aanwezig bent. Maar in de praktijk komt het vaak voor dat ze je naar huis sturen als je klaar bent met je lessen. Je lessen bereid je voor in een schriftje en deze laat je elke week aftekenen door je sectiehoofd. Naast je klassen heb je veel tussenuren. In deze tussenuren is het slim om contact te leggen met andere docenten. Zo gaat de tijd wat sneller en kan jij veel leren van hun onderwijs en zij van het Nederlandse onderwijs. Op Tallinding moet genoeg gebeuren en er liggen projecten voor het oprapen. Echter moet je deze zelf ontdekken en hier zelf proactief in zijn. De school gaat jou niet vragen zou je dit willen doen. Het niveau waarin je lesgeeft ligt rond Havo 1 , Havo 2. Enkele dingen die je zou kunnen doen: toets-database, klassenmanagement leren aan de leraren, actieve werkvormen introduceren en de school structuur veranderen. Wat ik je wil mee geven als je hier stage gaat lopen: wees proactief en neem vooral zelf initiatief en praat veel met leraren. Als je dat doet ga je hier zeker een top tijd tegemoet.
3.4. Tanka Tanka Het psychiatrische ziekenhuis Tanka Tanka is gevestigd in Sallaghi dit is zo’n 30 a 45 minuten rijden vanaf Brikama waarbij je over moet stappen bij Airport Junction Yundum richting Turntable. Het laatste stuk loop je in ongeveer 15 minuten over een onverharde weg. Het is het enige psychiatrische ziekenhuis in West- Afrika, wat maakt dat je een brede doelgroep aan patiënten hebt. Met verschil in leeftijd, ziektebeeld, cognitief niveau en afkomst (Patiënten komen niet alleen uit Gambia maar ook uit buurlanden als Senegal.). De werktijden en dagen bespreek je in één van de eerste dagen met de Matron (het hoofd van Tanka Tanka) Bamba. In het algemeen beginnen de meeste mensen rond 8uur. Dan helpen de verpleegkundigen de patiënten bij het wassen en verschonen. Rond half 9 start de Occupational Therapy (dagbesteding) voor patiënten met het werken in de tuin. De therapeuten van de Occupational Therapy behoren tot ongeveer half 4 aanwezig te zijn met uitzondering van vrijdag (i.v.m. de rustdag voor de Moslims). De verpleegkundigen van de ochtenddienst werken tot 14.00 uur. ‘S middags komen er nog een aantal verpleegkundigen voor de avonddienst. Tanka Tanka bestaat nu zo’n 5 jaar, voorheen bekend als Campama en gevestigd in Banjul. Veel van het personeel is mee verhuisd naar Tanka Tanka. Voor de meeste betekende dit een grote verandering. Op dit moment (2013) is de Matron, Bamba, er nu een half jaar en moet het personeel nog wennen aan het nieuwe hoofd. Door diverse redenen is op dit moment duidelijk groepsvorming te zien bij het personeel, wat de sfeer niet altijd ten goede komt. Over het algemeen merk je hier als buitenlandse student weinig van, en word je door iedereen hartelijk ontvangen! Zo wordt er door een groep vaak samen breakfast (rond 11 uur) gegeten waarbij ze je al snel zullen vragen mee te eten. Binnen Tanka Tanka is veel mogelijk voor studenten van verschillende opleidingen. Denk daarbij aan de opleidingen: verpleegkunde, Sociaal Pedagogische hulpverlening, cultureel maatschappelijk werk, Maatschappelijk dienst verlening, Psychomotorische therapie, creatieve therapie, muziek therapie etc. Als student zou jij je kunnen richten op onder andere; de Occupational Therapy, de samenwerking van het personeel (met name de communicatie), het stuk verslaving (preventie), het rapportage systeem en overdracht of je zou je kunnen richten op de ontvangst van familie/ vrienden van patiënten.
11
3.5. Health Clinic Brikama Het Brikama (Major) Health Centre is gelegen op de markt van Brikama. Vanaf het Gambia College is het ongeveer 20 minuten lopen, met een busje vijf minuten waarvoor je vijf dalasi voor betaald. Het Health Center is opgedeeld in verschillende gebouwen, dit zijn: o The Labour Ward (kraamafdeling); o The Outpatient Department (OPD); o The Hands on Care Clinic (voor patiënten met HIV/AIDS); o The General Ward ( de algemene verpleegafdeling); o The Eye Clinic; o Een laboratorium; o Een bloedbank; o Een apotheek; o The Public Health Office; o The Theatre (operatiekamer); o Dressing room voor wonden en ongevallen; De General Ward komt het meeste overeen met de invulling van een stage in de opleiding, maar het is mogelijk om ook op de Outpatient Department of de Labour Ward stage te lopen. Alles is mogelijk in overleg. De patiënten komen binnen via de Outpatient Departement wat vergelijkbaar is met een eerste hulp post, hier worden de patiënten gediagnosticeerd en behandeld door de verpleegkundigen, de kritieke patiënten worden door de doctoren gezien en opgenomen op de General Ward of overgeplaatst naar het Royal Victoria Teaching Hospital in Banjul. Veel voorkomende ziektebeelden in het Health Center zijn malaria, pneumonia, uitdroging, hypertensie, Cardio Vasculair Accident, malnutritie en bloedarmoede. De collega’s in het Health Center zijn aardig, behulpzaam en geïnteresseerd in jou als persoon en je denkwijze. Zij vinden het belangrijk dat zij van jou leren, maar willen ook dat jij van hun leert, ideeën met hun uitwisselt, discussies voert et cetera om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Wat betreft de werktijden is het als volgt: o De ochtenddienst begint rond acht uur tot twee uur in de middag; o De avonddienst begint om twee uur ‘s middags tot acht uur ’s avonds; o De nachtdienst begint om acht uur ’s avonds tot acht uur in de morgen; De omstandigheden waarin het Health Center zich bevindt zijn slecht tot matig. Het Health Center heeft verscheidene medicaties en middelen tot hun beschikking, maar lang niet genoeg om iedereen te behandelen, de middelen zijn als snel op voornamelijk in het malaria seizoen (juni/juli tot december). De verpleegkundigen zijn over het algemeen goed opgeleid, echter is de opleiding meer gericht op het medische aspect van het beroep als het diagnosticeren van patiënten en het voorschrijven van medicatie. Dit is vanwege het feit dat de doctoren in de minderheid zijn waardoor verpleegkundigen bevoegd zijn om meer handelingen uit te voeren. Houdt dus rekening met het feit dat de invulling van het beroep in the Gambia een andere betekenis heeft. Je zult zien dat de familie van de patiënt de algemene dagelijkse levensbehoeften vervuld, dag en nacht bij de patiënt blijft en de zorg draagt. Tevens is de manier van werken anders, er worden andere competenties en kwaliteiten van je verwacht als inventiviteit en het aanpassen en integreren in de (verpleegkundige) cultuur. In het beroep hebben de thema’s cultuur en religie een belangrijke rol.
3.6. Gam Solar 1. PV solar system vs. conventional power generating systems The task objective is to analyze the benefits of a PV solar system vs. conventional power generating systems i.e. grid power and diesel generated power. GAM-Solar wants to demonstrate the advantages of PV solar systems as a marketing tool. Besides the economical benefits of free solar power the environmental aspects have to be taken into consideration. Basically the outcome of the study should indicate the return of investment taken over a longer period, i.e. demonstrating affordability of PV applications in general, and taking into account the ‘conventional’ expenditures such as grid power, diesel power, candles, kerosene lights, etc.
12
2. Water turbine power generation from river in the Gambia The task objective is to analyze the benefits of the ‘Oryon Watermill’ made by the Dutch company Deepwater-Energy BV. This company developed a water turbine to generate electrical power from the current in rivers and from tidal energy in river estuaria. The company is interested in a pilot project in the Gambia river and is requesting data of good locations as well as suitable applications where to generate power from the river. A survey is needed and a pilot project can be developed in close cooperation with the Ministry of Energy. The manufacturers claim that their Oryon Watermill system can generate from 200kW up to 1 MW, which could be substantial as a contribution to the energy mix for the Gambia. 3.Clean Development Mechanism and Carbon Credits to support renewable energy project The task objective is to analyze and develop the application of carbon credits under the United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) program to financially subsidize clean energy project development. GAM-Solar sees this as an important instrument to expand their business and develop large-scale implementation of renewable energy programs to reach the rural poor people. Free solar energy applications as a natural resource, i.e. solar water pumping for drinking water and irrigation for the agriculture sector (food production), electricity generation, solar water heating, have the potential to create income generation and employment, a new green economy. CDM projects can potentially contribute to reduce the impact of fossil fuel on climate change and benefit the national economy by reducing dependence on fuel imports. The task is to make an inventory in tons of greenhouse gasses they are saving, and to investigate if the bundling of these systems can be eligible to receive carbon credits which GAM-Solar want to apply for maintaining the said systems. Secondly GAM-Solar wants to calculate carbon credits to subsidize new projects, e.g. solar parks, urban water pumping, solar streetlights, river water turbines, and others where substantial savings on conventional grid power can be achieved.
3.7. Overig Mochten de hierboven beschreven stageplekken geen van allen van toepassing zijn op jouw opleiding, dan zijn er nog genoeg andere mogelijkheden binnen deze minor. Gambia is namelijk een land dat nog erg in ontwikkeling is op alle mogelijke vlakken. Opleidingen die tot dusverre nog niet vertegenwoordigd zijn in deze minor zijn daarom juist extra welkom. Er wordt dan een stageplaats op maat gemaakt die aanslaat op jouw opleiding, dus twijfel niet om je tijdig aan te melden voor deze minor zodat er direct voor jouw gezocht kan worden!
13
Hoofdstuk 4: Wonen Er worden verschillende verblijfplaatsen geregeld waar je met meerdere studenten verblijft. Je begeleider of mensen van het Gambia College zullen een indeling maken. Het is echter mogelijk om tijdens de periode dat je hier bent onderling te ruilen. Op die manier ervaar je meer en minder luxe en meer en minder contact met Gambiaanse families.
4.1. Brikama Campus op Gambia College Op campus van Gambia College ben je heel vrij in je doen en laten. Je woont samen met een aantal andere studenten en daarnaast ontmoet je veel Gambiaanse studenten die op de college wonen en studeren. Iedereen is in voor een praatje. Je moet wel heel duidelijk en eerlijk zijn tegenover de Gambianen. Draai er niet omheen als je iets niet wilt. Als je duidelijk bent, weten zij waar ze aan toe zijn. Ook komen soms wat Gambianen bij je binnen op de college. Laat alleen degene binnen die je vertrouwt en die je ook echt kent. Soms zullen ze zeggen dat het een vriend van een vriend is. Wees eerlijk als je niet wilt dat ze binnenkomen en doe de deur desnoods gewoon op slot. Op de campus heb je redelijk wat luxe. Je hebt een wc, bad, keuken, woonkamer, 2 slaapkamers en stromend water. De wc trekt alleen niet door, maar dat kan gemakkelijk met een emmer water. Ook moet je je wassen met een emmer water, omdat de douche het niet doet. De belangrijkste contactpersoon voor de college is Aboubacar Jallow (tel 9971741).
4.2. Busumbala Compound Samura Kunda Op de compound van Samura Kunda in Busumbala heerst een gezellige drukte. Vrouwen die de was doen, strijken, vegen, koken of de tuin bewateren. Mannen die naast hun werk Ataja klaarmaken, voetbal kijken en je Madinka leren. Kinderen die in het zand aan het spelen zijn, autootjes maken van scrap materiaal en regelmatig even bij je binnenlopen om te kijken wat je aan het doen bent of om een spelletje te spelen. De Samura familie verhuurt een aantal van haar woningen. Vandaar dat er veel mensen rondlopen op de compound. Aida Kamara is de vrouw des huize. Samen met haar man Alumuta Kamara heeft zij de verantwoordelijkheid van de compound. De eigenaar van de compound is haar broer Samura. Hij verblijft in het buitenland. De woning die jij huurt heeft twee kamers: een slaapkamer met twee bedden en een ‘woonkamer’ met koelkast en eettafel. Achter heb je een eigen douche met stromend koud water en een toiletgat. Koken doen de vrouwen op het erf met kolen. Bij elke maaltijd word je door de verschillende families uitgenodigd. Je kunt je eigen kookgerei kopen en zelf aan het kokkerellen slaan. Je kunt er ook voor kiezen om tegen een kleine vergoeding mee te eten met één of meerder van de families. Met een extra 100 dalasi (of dat wat je kwijt kunt) bereidt Bintu Jammeh bijvoorbeeld een heerlijke lunch voor je! De compound ligt nog geen vijf minuten lopen van de weg af. Vanaf de weg is het makkelijk om een bush-taxi te pakken richting Brikama, Serrekunda en andere plekken.
14
In de straat zijn meerdere kleine toko’s waar je brood, suiker, koffie, kaarsen of frisdrank kunt kopen. Samura Kunda, een gezellig drukke compound, waar je bijna dagelijks toegezongen wordt als je weer thuis komt. Wat wil je nog meer!? Compound Majawara Deze compound is erg groot en relatief luxe voor Afrikaanse begrippen. Je vindt er een ruime woonkamer, een keuken en drie slaapkamers met elk een eigen badkamer, die is voorzien van stromend water. In het huis beschik je over een koelkast, maar er is verder geen kookgelegenheid. Natuurlijk is er de mogelijkheid om deze zelf aan te schaffen en voor je eigen eten te zorgen, maar geen Gambiaan is het teveel werk om voor je te koken als je het vraagt. Doordat het huis zo ruim is, is er genoeg privacy voor iedereen en heb je echt een plek voor jezelf. Je deelt het terrein van de compound met twee andere gezinnen. Mustafa is de buurman en werkt voor de Amerikaanse eigenaar van het huis. Hij onderhoudt het huis en wil je graag helpen als je ergens problemen mee hebt. Geen spin of salamander is hem teveel of te groot.
Compound Bamba Dit is een rustige en fijne woonomgeving. Je woont samen met één Gambiaanse familie op een compound. De compound ligt ongeveer 1,5 km van de weg, dus het is een eindje lopen. Dit lopen is niet erg en went vanzelf. Op je tocht naar de Highway wordt je altijd wel aangesproken door mensen. Deze lopen dan vaak mee om een praatje te maken. Onderweg heb je ook genoeg kinderen die je hand willen vasthouden of je tubab noemen. Het gezin bestaat uit Bamba ( de landlord) en Isa en vier kinderen: Mustapha, Ibrahim, Lamin en Ensa. Ook hebben ze een meisje in hun compound wonen genaamd Sotti. Het huis zelf heeft twee ruime kamers waar je met z'n tweeën of drieën verblijft. In de achtertuin heb je de wc en badkamer, dit is een klein hokje. Je doucht met een emmertje en er is een hang toilet. Dit klinkt raar maar went snel. Het koken gebeurt hier buiten op kolen of op hout. Je kan ook met de familie mee eten als je wilt tegen een kleine vergoeding. De familie waardeert het als je een keer pannenkoeken voor ze bakt. Als je buiten zit dan heb je altijd wel wat te doen of je praat met de bezoekers of je speelt met de kinderen. Als je rust wilt, ga dan binnen zitten. De familie respecteert je privacy. Deze compound laat je het echte Gambiaanse leven ervaren!
15
Hoofdstuk 5: Eten & drinken 5.1. Algemeen Het eten in Gambia verschilt aanzienlijk van wat wij in Nederland gewend zijn. Niet alleen zijn de ingrediënten anders, maar ook zijn de tijden en de manier van eten verre van hetzelfde. Mocht je helemaal willen inburgeren, dan eet je rond 9-11 uur je ontbijt, rond 3-5 uur je lunch, en rond 910 je avondeten. Vaak bestaat het ontbijt uit een tapalapa (soort stokbrood) met iets van spaghetti met vis, of bonen, of alleen boter, of een eigen invulling. Lunch en avondeten zijn ongeveer hetzelfde, met als voornaamste ingrediënten rijst of spaghetti met vis/kip/groente. Dit wordt geserveerd in een grote schaal waar je met zo’n 5-6 man uit eet. Mocht je met Gambianen eten, kijk dan niet raar op wanneer zij met hun handen gaan eten.
5.2. Belangrijk om te weten Je kan ervoor kiezen om zelf Nederlandse gerechten te maken op een gaspitje (vooral pannenkoeken zijn goed te doen) of om af te halen bij een kraampje van Brikama markt (op eigen risico), maar het leukst/makkelijkst is om een van je buren te vragen om een maaltijd voor je te maken. Gambianen kunnen goed koken en hebben veel voor je over, dus dit is veruit de makkelijkste manier om jezelf van een heerlijke/echt-Gambiaanse maaltijd te voorzien. In het Gambiaanse eten zitten over het algemeen minder vezels en vitaminen dan wij gewend zijn, waardoor het niet altijd een verzadigd gevoel geeft. Vitaminepillen zijn dan ook zeker een aanrader. Ook zijn toetjes aan te raden om je van de nodige calcium te voorzien. Water uit de kraan drinken wordt afgeraden. Overal is water te koop, zowel in flessen als in zakjes. De zakjes zijn goedkoper, maar let er wel op dat je de zakjes van de fabriek koopt en niet de boterhamzakjes gevuld met water van de mensen op de markt, omdat dit vaak uit de kraan komt. Vegetariërs kunnen prima eten in Gambia, maar een milde houding maakt het wel een stuk gemakkelijker. Vaak ligt het vlees bovenop de maaltijd en daarom kan men er makkelijk omheen eten of het eraf halen. Geef je het echter van tevoren aan dan houden Gambianen maar al te graag rekening met jouw wensen. Algemene dingen zijn in iedere supermarkt te krijgen (toetjes, ijsjes, frisdrank, sapjes, koekjes, jam, pindakaas, chocopasta, etc.). Fruit en pinda’s zijn op elke hoek van de straat wel te koop, en ook water/frisdrank/gekookte eitjes/ tapalapa/etc. kan in elk klein winkeltje aan het einde van de straat gehaald worden. Westerse snacks (mars/snickers/chips/etc.) zijn verkrijgbaar op plekken als Turn Table of in Westfield, maar dit is wel iets verder reizen.
5.3. Enkele lokale (voorbeeld) recepten Domoda Het hoofdbestanddeel van domoda is gemalen pinda’s waar een soort pindakaas van gemaakt is. Dit wordt in water geweekt en samen met ui, kruiden, tomatenpasta en de vis/vlees /kip gemengd. Vlees/kip/vis wordt altijd eerst gebakken in olie. Deze olie wordt voor de saus gebruikt. Je eet het met rijst.
16
Pepper soup Het hoofdbestanddeel van pepper soup zijn rode pepers. Je moet er dus van houden; al kan je het zo scherp maken als je wilt. Verder zit er ui, tomatenpasta en kruiden in. Eerst wordt het vlees of de kip/vis gebakken en daarna wordt de saus verder af gemaakt. Je eet het met rijst. Benachin Benachin betekent letterlijk: Alles in 1. Het is een gerecht wat je met veel groenten en soms wat vlees maakt. Er zitten uien, tomaten, courgettes, wortels en aardappel in. Ook weer tomatenpasta en de verschillende kruiden. Je eet het met rijst. Afra Afra is een BBQ-gerecht. Het vlees wordt, het liefst, een paar uur van te voren geslacht. Afra is het woord voor kleine kluifjes. Soms van lam, soms van kip. Het wordt met de hand gegeten. Daarna wordt het gemarineerd in mosterd en op een open vuur gelegd. Het wordt gegeten met ui, olie en knoflook. Daarnaast is er vaak nog een salade. Yassa Yassa is een soort BBQ-gericht. Het vlees/de kip wordt gekookt zodat het al een beetje gaar is. Daarna wordt het gemarineerd en gegrild. Als het klaar is wordt er een mengsel van ui, mosterd en olie overheen gelegd. Dit wordt gemengd. Baobab juice Baobab juice wordt gemaakt van de vruchten van de baobab boom. Voor de lokale bevolking is de juice een medicijn tegen buikklachten. Baobab juice wordt ook wel de African milkshake genoemd. De vruchten zijn geweekt in water. Nadat de pitten eruit gezeefd zijn, worden suiker en een smaak naar keuze toegevoegd (banaan, appel, kokos, eigenlijk alles wat zoet is). Wongzo Wongzo juice wordt gemaakt van een bloem. De bloemen worden in kokend water geweekt. Na het weg zeven van de bloemen blijft een rode sap over waaraan suiker wordt toegevoegd. Wongzo is het lekkerst als het koud is!
17
Hoofdstuk 6: Locaties 6.1. Brikama De markt in Brikama is de dichtstbijzijnde markt waar je praktisch alles kunt kopen wat je nodig hebt. Mocht je boodschappen willen doen in een ´echte´ supermarkt, zal je eindje moeten reizen naar Westfield. Daarvandaan neem je de taxi naar Kairaba market, waar je redelijk veel Europese producten kunt vinden. Aan het eind van de markt in Brikama vind je het internetcafé Gamtel, dat een goede verbinding heeft. Hier kun je voor 20 dalasi per uur internetten. Naast het internetcafé is een postkantoor te vinden, waarvandaan je je post kunt versturen. Ook vind je in Brikama een bank waar je met je visa kaart makkelijk geld kunt pinnen. Het Gambia College is een belangrijke plek tijdens je stage in Gambia. Hier zal je de eerste week veel zijn en naderhand intervisiebijeenkomsten en andere afspraken met de groep en eventueel Gambiaanse studenten hebben. Het college bevindt zich langs de weg naar Brikama en is goed te bereiken met het openbaar vervoer.
6.2. Senegambia Senegambia is het toeristische deel van Gambia. Je vindt hier allerlei restaurants waar je Europees uit eten kunt. Bovendien beschikken veel restaurants over wifi, waar je tijdens het gebruik van een consumptie gebruik van kunt maken. Tevens vind je in deze plaats een aantal uitgaansgelegenheden, waar je elke avond wel terecht kunt. Het strand van Senegambia is een van de mooiste van Gambia, maar besef je wel dat je midden tussen de toeristen ligt. Een absolute aanrader qua strand is Sanyang beach, wat iets verder reizen is, maar vele malen rustiger.
18
Hoofdstuk 7: Voorbereiding 7.1. Visum Wanneer je met je geldige paspoort Gambia binnenkomt krijg je allereerst een stempel die je het recht geeft om 21/ 28 dagen in het land te verblijven. Lever voor deze tijd je paspoort in bij Aboubaccar Jallow (zie contactpersonen), die ervoor zorgt dat je een stempel voor de rest van je verblijf in Gambia krijgt.
7.2. Vliegreis Vanuit Windesheim worden je vliegtickets geregeld. Vanaf Schiphol tot op de luchthaven van Banjul ben je 7 uur onderweg. Doordat je door een tijdszone vliegt, komt er een verschil in tijd met Nederland. In de wintertijd is het slechts een uur eerder dan in Nederland, in de zomertijd verandert dit naar twee uur.
7.3. Meeneemlijst Deze meeneemlijst is bedoeld als leidraad bij het inpakken van je koffers. Je kunt de lijst altijd aanvullen en/of dingen weglaten. Medicijnen Paracetamol Laxeermiddel Lariam/malerone Keeltabletten Ibruprofen Calendulan (tegen verbranden)
Diarreeremmers ORS Deet (40%) Rennies Jodium + pleisters
Toiletartikelen WC papier voor de eerste dagen Maandverband Shampoo Conditioner Deodorant Bodylotion After-sun Lippenbalsem Haarborstel Scheermesjes Klein spiegeltje Scheerschuim Gel Desinfecteerzeep Badhanddoek + je eigen verzorgingsproducten / merken waar je aan gehecht bent
Azaron Tekentang Vitaminetabletten Naalden en spuiten EHBO-setje
Tampons Zeep Zonnebrand Tandenborstel + tandpasta Nagelknipper Handwasmiddel Handdoek + washandjes
Media Tablet/laptop Sim-lock vrije (oude) telefoon MP3 speler
Wereldstekker (Engels) Fotocamera Batterijen
Opladers voor je apparatuur USB-stick
Overig Beddengoed Paspoort Pen + papier Zorgverzekeringpasje Zakdoeken
Kussen Vaccinatieboekje Zaklamp Spullen van verzekering Belangrijke adressen
Slaapzak/fleecedeken/laken Schaar + zakmes Portemonnee + contant geld Zonnebril Tape
19
Voor als je nog ruimte over hebt (spullen die leuk zijn, maar niet perse noodzakelijk) Spelletjes Waslijn Wasknijpers Afwasborstel Schoonmaakdoekjes Theedoeken Boeken/films/muziek Iets lekkers aan Nederlands eten Stekkerdoos Pet tegen de zon Kaartjes of foto’s van thuis Notitieboekje Dagboek Kleding Pyjama Sokken Vestje (iets met lange mouwen)
Zwemkleding Rokken/broeken Slippers Sjaal Stevige schoenen (houd er rekening mee dat dit wel erg warm is)
Op je stageplek wordt het gewaardeerd wanneer je als vrouw een rok en als man een lange broek draagt. Daarnaast is het bedekken van je schouders ook vereist. Buiten je stage om ben je vrij in wat je wilt dragen, zorg er gewoonweg dat je gemakkelijk zittende kleding bij je hebt en voor ’s avonds een setje kleding wat je lichaam helemaal bedekt (dit i.v.m. met muggen en ander ongedierte). Belangrijk is om ervoor te zorgen dat je genoeg ondergoed bij je hebt, aangezien je niet elke dag je was in de wasmachine kunt stoppen maar het zelf met de hand moet doen.
7.4. Visakaart en geld. Als je naar Gambia gaat heb je een Visa kaart nodig. Deze kaart kan je aanvragen via internet. Als student kun je de kaart niet zelf aanvragen, omdat je inkomen niet hoog genoeg is. Echter je ouders kunnen er één aanvragen en op hun naam zetten of je vraagt er zelf één aan en laat je ouders garant staan. Het aanvragen van Visa kaart duurt ongeveer 4 weken. Doe dit dus op tijd. Op het moment dat je de Visa kaart thuis hebt stort dan geld op de kaart. Dit is namelijk goedkoper dan elke maand een rekening te betalen tegen een dikke rente. Als je vragen hebt over de kaart of je snapt iets niet bel dan ICS. De klantenservice is erg vriendelijk en helpen je direct. Je hebt alleen wat aan een Visa kaart in Gambia. De wisselkoers van Mei 2013 Euro 1 10 50
Dalasi 45 450 2250
7.5. Inentingen. Voordat je naar Gambia vertrekt heb je inentingen nodig. Ziektes liggen op de loer. Ondanks alle inentingen en malariatabletten is de kans groot dat je hoe dan ook ziek wordt in Gambia. Dit heeft te maken met het feit dat je moet wennen aan het andere eten en drinken en de temperatuur. Begin op tijd met de inentingen. Wij adviseren om hier twee tot drie maanden van te voren al mee te beginnen. Zo heb je voldoende tijd en ga je goed beschermd op reis. Inentingen haal je bij de plaatselijke GGD of een travel Health clinic. De inentingen zijn erg duur en kijk dus goed wat je vergoed krijgt van je zorgverzekering. Ook is het van belang je verzekeraar in te lichten over je periode in het buitenland. Als je in Februari naar Gambia gaat raden wij je aan de inentingen over bijvoorbeeld 2013 en 2014 te verdelen zo krijg je twee keer een vergoeding.
20
Welke inentingen heb je nodig Vaccinatie tegen de gele koorts Over een vaccinatie tegen de gele koorts wordt niet onderhandeld. Neem geen risico's want gele koorts is een dodelijke ziekte die je oploopt zonder dat je het merkt, na een steek van een mug die niet van zijn makkers verschilt. De vaccinatie beschermt je 100%. De vaccinatie werkt pas 10 dagen na inbrengen. 1 Prik Vaccinatie tegen Tetanus, difterie, polio, kinkhoest, mazelen, bof, rode hond en haemophilus. De vier eerste vaccinaties zijn sowieso aangeraden voor alle volwassen maar zijn noodzakelijk als je op reis gaat. 1 Prik. Meningokokken Deze is niet noodzakelijk maar wordt wel aangeraden. Gambia ligt namelijk in een gebied waar deze ziekte erg veel heerst. 1 Prik Buiktyfus. Deze inenting is verplicht voor Gambia en Senegal. 1 Prik. Hepatitis A en B. Deze zijn verplicht, want als je deze ziekte oploopt kom je er de rest van je leven niet meer af. De vaccinatie bestaat uit drie spuiten. Tussen de eerste en tweede spuit moet een maand tussen zitten. De derde spuit moet een half jaar naar de tweede spuit worden ingebracht. 3 Prikken. Rabies. Dit wordt ook wel hondsdolheid genoemd. Bij deze vaccinatie moet je zelf beslissen of je hem wilt of niet. Je betaalt voor drie prikken ruim €250. De spuit beschermt je tegen beten van dieren die je ziek kunnen maken. Als je gebeten wordt heb je nog twee inentingen nodig voor herstel. Heb je de inenting niet en je wordt toch gebeten dan heb je een bloedproduct nodig om beter te worden. Afrika en bloedproducten gaan niet goed samen zoals je misschien wel weet. Bij de voorgaande groepen hadden sommige hem wel en andere hem niet. In Gambia lopen echter wel veel zwerfhonden tot nu toe hebben ze nog nooit iemand van de groep gebeten, maar de beslissing ligt bij je zelf. Je kunt ook het advies ‘niet aaien, maar zwaaien’ volgen. 3 Prikken. Malaria. Voor malaria kun je je niet 100% voor beschermen. Het enige wat je kan doen is pillen slikken. Je hebt een goedkope variant en een dure variant. De goedkope variant is Lariam deze pillen slik je een keer in de week. De pillen hebben als nadeel dat zij nogal enige bijwerkingen hebben zoals depressiviteit en slecht slapen. Voor de tijd dat je in Gambia zit ben je ongeveer €90,- kwijt aan Lariam. De duurdere variant is Malarone. Deze pil slik je elke dag en heeft bijna geen bijwerkingen. Voor je verblijf in Gambia zijn de kosten van de Malarone ongeveer €370,- . Ondanks het slikken van de medicijnen kan je nog steeds malaria krijgen. Daarom raden wij je ook aan om onder een geïmpregneerde klamboe te slapen en je in te smeren met DEET. Zelfs dan ben je nog niet veilig maar heb je er wel alles aangedaan om malaria te voorkomen. Tot slot. Laat je goed voorlichten door de GGD of een Travel Health clinic. Maak daarna vervolgens zelf een afgewogen beslissing. Want het zou zonde zijn om in Gambia ziek te worden. Daarnaast hebben wij de ziekenhuis hier gezien en deze zijn niet slecht maar ze komen niet in de buurt van de ziekenhuizen in Nederland.
21
7.6. Ziek wat nu? Je voelt je ziek. We nemen het grieperige gevoel even als voorbeeld. Het duurt nu bijna twee dagen. Onder het kopje malaria staat beschreven dat wanneer je langer dan een dag griepverschijnselen vertoont je ervanuit moet gaan dat je malaria hebt tot het tegendeel bewezen is. Hoe bewijs je dit? Dit is simpel. In Gambia heb je meerder medical labs waar je je bloed kan testen en je binnen 30 minuten uitslag krijgt. Is het iets kleins dan kan je bij de apotheek medicijnen krijgen, wanneer het groter is wordt je doorverwezen naar het ziekenhuis. Welk lab en welk ziekenhuis. Niet alle medische klinieken beschikken over geschoold personeel en werken met steriele materialen. Een goed Lab om je bloed te laten controleren is Stop Step in Senegambia. Ze gebruiken hier steriele naalden en geven correct advies. Een prettig en goed ziekenhuis is Bijilo medicalcenter and Hospital in Bijilo. Zorg wel dat wanneer je in het ziekenhuis terecht komt je alle gegevens van de gegeven medicatie bewaart, zodat je huisarts in Nederland goed weet wat je gekregen hebt mocht er toch iets mis gaan bij terugkomst. Is er iets aan de hand en weet je niet goed wat te doen dan kan je Dokter Musa van Bijilo medical center en Hospital bellen. Dr. Musa Tel: 6665555
7.7. Introductieweek In de eerste week dat je in Gambia aankomt zal alles wel nieuw voor je zijn. Dit is logisch omdat het waarschijnlijk je eerste keer in Gambia is. Zelf voor de mensen die al eens in Gambia zijn geweest voor vakantie zullen veel nieuwe dingen zien. Om alle belangrijke dingen te leren kennen en om te weten hoe je op de mooiste stranden van Gambia komt is de introweek in het leven geroepen. In deze week is er een vol programma dat jou helpt zo goed mogelijk voorbereid naar je eerste stagedag te gaan. Wat ga je allemaal doen tijdens deze intro week? Je gaat kennis maken met enkele belangrijke studenten van het Gambia college en enkele belangrijke personen zoals Abbubacar Jallow. Deze studenten zullen je de hele week vergezellen en advies geven waar mogelijk. De eerste dag wordt je bij je compound gedropt en daarna ga je meteen geld pinnen en naar het strand. De tweede dag ga je naar Brikama market en Serakunda market. Hier laten de studenten zien waar je het best je eten kan kopen, waar Gamcell (het internetcafé in Brikama) zit en koop je je Gambiaanse simkaart. Na een dagje markt ga de derde dag alle plekken af waar jij en je groepsgenoten gaan stage lopen zo heeft iedereen alvast een beeld voor elkaars stage. De vierde dag is gereseveerd voor een lekker dagje varen bij lamin lodge en dag vijf wordt door gebracht aan het mooiste strand van Gambia. Hier zal ook de eerste intervisie plaats vinden en deze is gezamenlijk. De introweek kost D2000 = €50,-. Dit is een best bedrag voor wat je gaat doen. Voor dit bedrag is een goede reden. De studenten die je vergezellen krijgen een kleine vergoeding voor hun inspanning en ook de chauffeur en de benzine moet betaald worden. Daarnaast moet het eten ook betaald worden. Je krijgt ontbijt en lunch, dit is genoeg om een hele dag van te leven. Naast deze dingen is het geld ook voor het verlengen van je paspoort en voor je veiligheid. Mocht er wat gebeuren in je periode in Gambia dan kan van dit geld dag en nacht iemand komen om je te helpen. Kortom je geld wordt goed besteed. Daarnaast heb je deze introweek echt nodig, om zo de belangrijkste plekken te zien en jezelf een beeld te vormen van het leven in Gambia.
22
Hoofdstuk 8: Vervoer 8.1. Algemeen Het vervoer in Gambia werkt iets anders dan het vervoer in Nederland. In Gambia heb je maar een paar verharde asfalt wegen en deze noemt men de highway. Aan de highway heb je allemaal junctions waaraan de huizen liggen. Dit zijn vaak onverharde wegen met veel kuilen en diep zand. Tussen Brikama en Banjul heb je het meeste verkeer omdat hier ook de meeste mensen leven. In Gambia is het niet noodzakelijk om een rij examen te doen voor je motor of auto rijbewijs. Deze koop je gewoon bij de politie. Het verkeer zelf in Gambia is een chaos en de auto's en bush-taxi's drukken zich overal tussen en halen links of rechts in. Vrachtwagens die bijna kantelen of vrachtwagens die maar 15 km/h rijden zijn geen uitzondering. Als je de eerste weken deelneemt aan het verkeer zal je het misschien gevaarlijk vinden maar daarna ben je eraan gewend. De grootste verkeerschaos heb je in de buurt van Westfield in Serekunda dit komt doordat hier alle hoofdwegen bij elkaar komen. 's Morgens en aan het eind van de middag is hier erg druk met auto's fietsers en motoren die zich er tussen drukken van links naar rechts; het is een avontuur op zich. Als je hier rondloopt kan je begrijpen dat de meeste vrijwilligers verongelukken in het verkeer.
8.2. Junctions Als je met het openbaar vervoer reist, is het handig om een aantal junctions (kruispunten waar je over kunt stappen op een andere taxi) te weten. Allereerst kom je bij Airport Junction, dit ligt op de weg van Brikama naar Serekunda. Hiervandaan kun je de taxi nemen richting Turn table, dit is het tweede grote kruispunt waar ook een supermarkt is en banken waar je met je visa geld kunt pinnen. Vanuit daar kun je door naar Senegambia. Ook heb je in Westfile een belangrijke junction, genaamd Cooperative. Hier kun je de bustaxi naar de hoofdstad Banjul nemen.
8.3. Openbaarvervoer Het openbaarvoer in Gambia bestaat uit de volgende mogelijkheden. Bush-taxi's Dit zijn kleine busjes die een vaste route hebben. De busjes waar je het meest gebruik van gaat maken is Brikama - Westfield. Je betaalt de chauffeur een vast bedrag voor je stoel en je kan er uit wanneer je wilt. Als je eruit wilt kun je dit op twee manieren doen. Roep ‘next junction’ of vertel de jongen die het geld verzameld (apprentice) waar je eruit wilt. Naast de Bush-taxi's heb je ook nog de rechtstreekse Vans. Deze vind je in de garage van Brikama. Ze gaan rechtstreeks naar Banjul, Turntable of Sanyang (het mooiste strand van Gambia ligt hier). Het is sowieso aan te raden om eens in de garage van Brikama rond te kijken want hier vind je bussen naar mooie plekken zoals Guinee of Senegal een ideale uitvalbasis voor je tripjes. De vans zijn in verhouding wat goedkoper dan de bustaxi's ook zijn zij sneller omdat zij tussendoor niet stoppen. Daarnaast heb je ook gele taxi's. Soms moet je taxi hebben omdat op die plaats geen busjes rijden. De taxi's hebben vaste ritten tussen bepaalde plaatsen en hier betaal je relatief weinig voor. Als je vraagt om een towntrip moet je onderhandelen en met een beetje goed onderhandelen zetten ze je in een keer af op de plaats waar je wilt zijn. Als je terug komt van het uitgaan heb je sowieso een taxi nodig. Want de bustaxi's rijden maar tot 00:00. We raden je aan een beetje goed contact te leggen met een chauffeur die je mag. Als je eenmaal een paar vaste chauffeurs hebt dan brengen je die altijd tegen een eerlijke en goedkope prijs naar de plaats van bestemming. Hieronder volgt een tabel met belangrijke prijzen en routes. De prijzen kunnen nu misschien iets hoger uitvallen. Dit heeft te maken met het feit dat de benzine duurder wordt en de Gambianen steeds meer te besteden hebben.
23
Bustaxi Airport junction- Brikama. Het maakt niet uit waar je instapt het bedrag is voor het gehele stuk hetzelfde. Airport Junction is een belangrijke plek vanaf hier kan je naar het strand en Senegambia. Tussen Airport junction en Brikama liggen de plaatsen Farato, Busumbala en Yundum. Westfield-Brikama. Westfield ligt in Serakunda. Wesfield-Banjul Vans Brikama- Sangyang Brikama- Banjul Taxi Airport junction- Turn table. Turntable is ook een belangrijke locatie om ergens te komen en te pinnen bijvoorbeeld. Metsje woont hier in de buurt. Turn table- Senegambia. Town trips. Senegambia-Brikama. Na het stappen rond 4:00 Am. Senegambia-Brikama. Overdag Brikama-Buzumbale 's avonds na het stappen. Airport junction- Senegambia rechtstreeks
Dalasi 7 Dalasi
15 Dalasi 15 Dalasi 15 Dalasi 20 Dalasi 10 Dalasi
7 Dalasi. 250 Dalasi 200 Dalasi 150 Dalasi 100 Dalasi.
De groene toeristen taxi’s of de witte privé taxi’s zijn een stuk duurder, maar ook een mogelijkheid om te nemen. Liften. Het komt regelmatig voor dat je een lift wordt aangeboden. Dit is een mooi goedkope manier van reizen. Als je mee rijdt met iemand wees dan altijd beleefd en maak een leuk praatje met de chauffeur. Pas er wel voor op dat je niet te snel je nummer geeft want zij kunnen je lastig vallen op momenten dat jij het niet wilt. Ook kan het voorkomen dat iemand je elke dag een lift wil geven naar je stage. Dit klinkt leuk maar pas wel op dat het uit goedheid gebeurt, want sommigen zoeken er ook meer achter. Ze willen met je trouwen of uiteindelijk geld van je. Lift vooral, omdat het leuk is om te doen, maar kijk wel uit.
8.4. Het kopen van je eigen fiets. Als je een fiets gaat kopen houdt er dan rekening mee dat je tussen de D 2500 en D 3000 kwijt bent. Hiervoor heb je een nieuwe fiets die goed en stevig is. Als je een fiets gaat kopen wees dan erg kritisch en ga eerst naar meerdere winkels voordat je er een koopt. Dit doe je omdat de kwaliteit van de fietsen nogal uiteen loopt. Vraag een Gambiaan om mee te gaan bij het kopen van een fiets. Deze weet de goede plekken en kan je helpen met de onderhandelingen. Het fietsen zelf in de Gambia is anders dan in Nederland, je hebt hier geen fietspaden en je fiets gewoon op de highway. Ook moet je in het begin wennen om te fietsen in hoge temperaturen. Maar naar een tijdje heb je hier geen last meer van en is het erg fijn om te fietsen. Hieronder volgt een tabel met afstanden en tijd.
24
Vanaf Busumbala Westfield College Brikama Senegambia
Km 16 5 6 22.5
Tijd (min) 50 15 20 80
25
Hoofdstuk 9: Boodschappen 9.1. Aankopen ‘Wat kost wat’ is een van de eerste vragen die opkomt als je in Gambia bent. Daarom hier een klein overzicht. Nogmaals prijzen kunnen inmiddels iets anders liggen. Product Ontbijt Tapalapa Tapalapa met gekookt ei Tapalap met gebakken ei
Prijzen (Dalsi) 6D 14 D 17 D
Drinken Flesjes Blikjes frisdrank Zakje water op de markt/straat Grote zak water in de shop
12 D en 5 D statiegeld 20 D 1D 30 D / 40 D
Fruit Bananen Sinaasappels
5 bananen voor 30 D 3 D per stuk
Overige Bloem ( voor pannenkoeken)
25 D
Kleding Jurk Horloge Voetbalshirt Lakenset Kussen
350 D 125 D 200 D 350 D 350 D
In de winkels heb je vaak vaste prijzen en deze staan er vaak bij. Op de markt moet je onderhandelen voor de juiste prijs. In Gambia heb je een paar grote supermarkten en deze liggen allemaal rond Westfield en Kairaba avenue. In deze supermarkten kun je veel westerse producten halen. In deze supermarkten heb je vaste prijzen en valt er niet te onderhandelen. De supermarkten rond Senegambia en Turntable zijn erg duur. Wij raden ook aan om deze te mijden.
9.2. Afdingen In Gambia wordt op de markt verwacht dat je alles afdingt. Dit gaat als volgt de verkoper noemt eerst een prijs en vervolgens doe jij een tegenbod. Je onderhandelt net zolang tot dat je een prijs hebt waar je het beide mee eens bent. Blijf tijdens de onderhandelingen altijd rustig en vriendelijk. Laat zien dat je haar op je tanden hebt maar probeer dit wel met humor te doen. Soms kan het zijn dat de marktkoopman niet naar de prijs wil gaan die jij voor ogen hebt. Zeg hem dan dat hij een goede vent is maar dat de deal niet door kan gaan. Vaak kan het dan wel of anders heb je pech en moet je het ergens anders opnieuw proberen. Bij de meeste producten op de markt als kleren en horloges kan er meer dan de helft van de prijs af die je voorgeschoteld krijgt. O ja, wees niet sip als je er achter komt dat je te veel hebt betaald. Het afdingen is een leerproces en de ene keer gaat het beter dan de andere keer.
26
Hoofdstuk 10: Media, internet en Wifi 10.1. Internet café In Brikama heb je het internet café van Gamcell. Dit is het snelste en beste internet in Gambia. Je betaalt 20 D per uur.
10.2. Wifi In Senegambia heb je in de meeste restaurants Wifi. Het hangt er maar net vanaf hoe goed de verbinding is. Het internet is hier wel gratis en kost je alleen een drankje.
10.3. Dongel Tot slot kan je nog een dongel kopen. Als je dit wilt doen dan is Qcell de beste provider in Gambia. Je betaalt voor de dongel 2245D en als je er 1200D tegoed op zet kan je hier ongeveer een maand mee op internet.
27
Hoofdstuk 11: Uitstapjes In Gambia kun je veel uitstapjes maken en kom je soms ook uitstapjes tegen die je niet verwacht had. Zoals het bezoek aan het geboortedorp van een van de Gambiaanse studenten. Ook is een weekje Senegal een leuk uitstapje. Mocht je er niet van houden zelf iets te plannen dan volgt hier een reis, die de groep studenten in April 2013 hebben gemaakt. Deze reis brengt je langs mooie plekken en is zeker de moeite waard. De reis duurt zeven dagen en het grootste gedeelte ben je in Senegal. Als je in Senegal bent is het handig om iemand bij je te hebben die zich kan redden in het Frans. Het Engels van de mensen is zeer beperkt of de mensen spreken het niet. Ook staan in het verslag namen en nummers van mensen die wij als betrouwbaar hebben beschouwd. Het is je eigen keuze hier gebruik van te maken. De laatste opmerking vooraf: wij hebben de hele reis gedaan met een rugzak per persoon hoe maar bagage hoe lastiger om te reizen. Dag 1: Op dag 1 vertrek je vanuit de garage van Brikama naar Banjul. Hier ga je met de boot naar Barra. Wij adviseren om gebruik te maken van de kleine bootjes deze zijn sneller dan de veerboot. Vanaf Barra neem je een bustaxi naar Jufferuh. Hier ga je met een gids het dorp bekijken en het slaveneiland. Je overnacht hier in lokale hutjes en je hebt echt het gevoel dat je op Hawaï bent. Regel hier alvast een busje naar de volgende plaats in Senegal namelijk Toubakouta. Wij hebben hier een zeer betrouwbare gids ontmoet genaamd Saikou. Saikou kan ervoor zorgen dat je onvergetelijk dag hebt en dat je veilig aankomt in Senegal. Saikou Kassama Tel +2207257909
[email protected] Dag 2: Je gaat vanuit Jufefruh om een uur of tien richting Senagal en je komt dan rond twee uur aan bij Kur Youssou. Deze man spreekt redelijk Engels en hij wil je met alles helpen. Hij regelt 's middags een rondvaart voor je over de mangrove en je bezoekt een berg die helemaal uit schelpen bestaat. Maar het mooiste wordt voor het laatste bewaard, namelijk de zonsondergang. Dit is de mooiste zonsondergang die je waarschijnlijk gaat zien in je leven en laat veel indruk achter. Youssou Tel: 00221-776345905
[email protected] Dag 3: Vandaag ga je 's morgens naar een wildlife park waar je allemaal wilde dieren ziet. Na het wildlife park ga je lekker 's middags in de delta zwemmen of gewoon chillen bij Youssou. Op dag drie regel je met Youssou ook je reis naar Dakar en het hotel waar je gaat verblijven. Wij raden je hotel Oceanic aan. Dag 4: ’S Morgensvroeg vertrek je richting Dakar, zodat je daar rond zeven uur aankomt. Hier ga je 's middags met Omar Dakar bezichtigen. Hij kan je Dakar laten zien in vier uur tijd. Omar geef je een fooi aan het einde van de twee dagen en je nodigt Omar uit voor het avondeten. Je hebt Omar 's avonds nodig want je kan in Dakar niet alleen over straat. Dag 5: Omar neemt je deze dag mee naar de Kernelmarkt vlak bij het hotel. Nadat je deze bezichtigd hebt ga je met de boot naar Choree eiland. Dit is een klein stukje geschiedenis waar je in stapt en je waant je op het eiland ook echt in het jaar 1600. Naar een heerlijke dag Goree eiland ga je terug naar je hotel waar je nog een nacht slaapt.
28
Omar loopt altijd rond het hotel en in hotel weten ze wie hij is. Dag 6: Vandaag vertrek je voeg uit Dakar om naar reservaat Bandia te gaan. Dit is ook een wild life park en wij vinden dit wild life park mooier dan het eerste. Ook hebben ze hier meer dieren. Wij raden wel aan beide te bezoeken want beide hebben hun eigen unieke dingen. Na het bezoek aan het reservaat begin aan de lange terug reis naar Kur Youssou. In het reservaat kunnen ze een rechtstreekse taxi regelen. Dag 7: Na weer wakker geworden te zijn in kur Youssou is het tijd om naar het laatste uitstapje te gaan. Namelijk wandelen met leeuwen. Hierbij kan je mooie foto's maken de dieren knuffelen en vasthouden. Na deze geweldige ervaring begin je aan je reis terug naar Gambia. Als dan alles meezit ben je rond het middaguur terug.
29
Hoofdstuk 12: Tips Iedereen waardeert het als je een paar woorden in de lokale taal spreekt! Nederlands Hallo, hoe is het?
Wolof Nangadeff of kort: nakam?
Goed, met jou? Ja Nee Neem me niet kwalijk Dankje Graag gedaan Goedendag Goedemorgen Goedemiddag Goedenavond Hoe heet je? Mijn naam is… Ik weet het niet Vader Moeder Man, zoon, broer Vrouw, dochter, zuster Vriend Ochtend Avond Waar woon je? Ik woon in… ‘Hippe begroeting’
Djamarek of mangfiel Waaw Dedet Jegal ma Jere jef Bahna Naka bechebi Jama nga fanaan Jama nga endu Jama nga endu Nanga tudda? Mange tudda … How ma loolu Bai Jai Goor Jigaine Harrit Suba Ngonn Foi dekjar? Mange dekjar … Are you cool? Yes, mange cool Nane nakkala? Dodéham
Uitdrukking: Wat heb je erop te zeggen? Je weet maar nooit.. Blanke 1 plaats (minibusje)
Tubab Bèna place
Mandinka Soemolee ibigee Kortanantee tanantee Haa Haanii Heikatu Abaraka E soma maa E soma maanda E tilinyang E wularaa I tongdii N’ma long Faa Baa Keo Muso Tayro Somanda Wuraroo
Tubab
30
Hoofdstuk 13: Contactpersonen 13.1. Gambia College Abbubacarr Jallow
Tel: 9912923 Abbubacarr Jallow werkt als registratie medewerker (manager) voor Gambia College. Hij is de officiële contactpersoon met Windesheim (de opdrachtgever). Hij begeleidt de groep ook in de eerste kennismakingsweek. Hij kan veel vragen beantwoorden. Door zijn werk houdt hij zich bezig met het papierwerk van het college, Hij heeft goede contacten met de overheid. Hij is een belangrijk contactpersoon als het om vergunningen en afspraken gaat. Passeer hem niet en hou hem overal van op de hoogte. Hij kan je goed begeleiden bij het proces in het project en de stage.
Madam Ndow Tel: 9908826/3691180 Madam Ndow is het hoofd van the School of Education op Gambia College. Het is een vrouw waar je met inhoudelijke vragen over het onderwijs terecht kunt. Ze heeft het beste met je voor en wil je graag helpen. Madam Ndow is vanwege haar functie vaak druk en heeft alleen aan het eind van de middag of vroeg in de avond tijd. Sira Secka Tel:
Metsje Krol Tel:7306051 / Nederlands nummer: 06 17930173 Metsje Krol is docent in dienst van het Domein Bewegen en Educatie en geeft o.a colleges Onderzoeksmethodiek op Gambia College. Daarnaast begeleidt zij studenten in Gambia in opdracht van Windesheim doormiddel van intervisie en coaching wanneer nodig. Metsje heeft ook een Gambiaanse naam Yamundow. Deze naam betekent kleine moeder. Is er iets, wil je je even terug trekken dan staat de deur bij Metsje altijd voor je open. Er zal 1 keer per 2 weken een intervisie moment met haar plaatsvinden.
31
13.2. Studenten Mamadi Jatteh Tel: 7527892 Mamadi is tweede jaars HTC student op Gambia College en heeft ervaring in het lesgeven aan kinderen. Hij heeft een aantal jaar op een school gewerkt. Daar is hij door middel van Nederlandse studenten tot inzicht gekomen dat slaan niet de oplossing is en dat het ook anders kan. Hij kan helpen door studenten tijdens de les te vertellen over de verschillen die hij gemerkt heeft. Mamadi vervult een belangrijke rol in de Gambian Family Association. Joseph Mendi Tel: 7255597 Joseph zit in zijn eerste jaar op het HTC. Hij woont in Brikama en is lid van de Gambian Family Association. Joseph helpt jullie graag wegwijs te maken in Gambia en neemt jullie graag een keer mee naar de kerk in Brikama. Hij is een vriendelijke en bescheiden jongen. …. Adama Jallow Tel: 6564497 Adama zit in haar eerste jaar van de studie public health. Hier is ze aan begonnen na het afronden van haar studie Cathering op College. Adama is de vrouw van Abubacarr Jallow. Ze vindt het leuk om studenten uit Nederland te ontmoeten ‘They are always friendly’. Ze gaat graag met jullie in gesprek over de Gambiaanse cultuur en taal. Amadou Jallow Tel:6387965 Amadou is afgestudeerd in HTC met wiskunde en Engels als major op Gambia College. Door zijn bijlessen wiskunde op Gambia College zal hij betrokken blijven bij College. …
13.3. Organisaties Onderstaande stichtingen geven je misschien een idee wat hier in het land allemaal gedaan wordt.
Stichting bouwen Mail:
[email protected] Stichting bouwen is een Nederlandse organisatie die over de hele wereld verspreid zijn. Deze stichting kan helpen met het bouwen en het realiseren van de nursery school. Ook kunnen ze vrijblijvend advies geven. Vraag wel altijd voor de zekerheid of er kosten aan verbonden zijn. New life children’s centres Tel: 678798 Office: 800322 www.newlifegambia.co.uk.
32
New Life is een Engelse organisatie die in de omgeving van Serekunda meerdere nursery’s, primaire en secundaire schools hebben gebouwd. Ook zij doen aan kindersponsering. Als je benieuwd bent naar hoe de scholen er uit zien of als je vragen hebt over een nursery school en het bouwen ervan kan je contact opnemen. Ze hebben aangegeven dat ze bij vragen graag willen ondersteunen.
Stichting buganala Marieke en Cees IJsendoorn Tel: 055 542 07 25 Mob: 06 49 93 84 71
Worldtreasurycenter www.worldtreasurycenter.com NSGA: landelijke organisatie in Gambia voor gezondheidsvoorlichting (Malaria, HIV/Aids, soa’s en EHBO)
33
