Miljoenennota 2013: Op naar het ‘Nieuwe Normaal?” Van verzorgingsstaat naar participatie-samenleving
’
Han Mesters 19-9-2013 Sector Advisory ABN AMRO
1
Conceptueel kader
2
Macro
3
Miljoenennota 2014
4
Uw bank
5
Bevindingen
Waar staan we (economisch, sociologisch, technisch, politiek)?
Waar staan we?
Waar staan we (economisch, sociologisch, technisch, politiek)?
Crisis Demografie Governance Generatie Z Geo-politieke verschuivingen Cultuur Milieu
Turbulentie in de omgeving neemt toe, instituten onder druk
Steeds meer: organiseren via ‘De Markt’
De hele ZD sector lijdt onder de ‘Grote Drie’: Structurele en conjuncturele uitdagingen
2013: Profitability without growth? 1. Bruto margedruk 2. Onderscheidend vermogen 3. Toegevoegde waarde propositie
S-curves worden korter, innovatie noodzakelijk
Oplossingen voor de druk van de ‘grote drie’
Death by KPI?
Wordt het financiële vlak van de Balanced Scorecard te dominant? Beoordeling medewerkers op basis van bijdrage aan de cultuur? Southwest airlines balanced scorecard
‘Cultuur trekt de juiste mensen aan, de juiste mensen genereren winst’
Passie en vakmanschap horen bij een analoge wereld? Terug naar vakmanschap
Waar staan we (economisch, sociologisch, technisch, politiek)?
2. Macro
Debt and GDP groei
De 2 gezichten van Duitsland
Nederland - vertrouwen
Zorgen zat
• Bezuinigingen en lastenverzwaringen • Dalende huizenprijzen • Onzekerheid over hypotheekrenteaftrek • Stijgende werkloosheid • Te omvangrijke schulden • Onrust over pensioenen • Eurocrisis • Wegenbelasting oldtimers …maar soms overdrijven we
Consumptiegroei huishoudens
j.o.j. groei
Bron: OECD Economic Outlook, May 2013
Nog steeds kracht van de Nederlandse economie: concurrentiepositie
*
* *
Bron: Global Competitiveness report 2013-2014 – World Economic Forum
Sterk punt: pensioengelden
Zwakke punten
•Schuld gezinnen • Rigide huizenmarkt • Rigide arbeidsmarkt • Bureaucratie • Overgewaardeerde markten onroerend goed •………..
Gaat de VS ons uit de crisis trekken?
VS -balansen hersteld -budget onder controle -minder bezuinigingen -huizenmarkt e.a. inhaalvraag -dalende inflatie -banken openen de sluizen -schalie revolutie -Fed blijft ruim -Kapitaalmarkten versus banken
Recovery of stimulus?
EURO survival musts
Langere termijn (de politiek): • Houdbare overheidsfinanciën • Werkbare begrotingsregels • Versterking economische dynamiek (structurele hervormingen) • Bankenunie • Politieke unie?
Kortere termijn (de ECB): • Toegang tot financiering alle overheden • Een draaiend financieel systeem
Waar is de inflatie?
Toch reden voor optimisme
Europa -minder stress / minder systeemrisico -minder bezuinigingen -dalende inflatie -extern -Duitse lonen -‘leading indicators’ / consumentenvertrouwen Japan - Abenomics Opkomende economieën -maatregelen om onroerend goed af te koelen -reële effectieve appreciatie munten -China: andere strategie -grondstofprijzen
Van krimp in 2013 naar groei in 2014 Bijdrage aan BBP-groei in %-pt
2 1 0
Uitvoer
-1
Part. consumptie
-2
Investeringen
-3
Overheidsbestedingen
-4
BBP
-5 08
Bron: CPB
09
10
11
12
13
14
26
Bedrijfsinvesteringen trekken in 2014 weer aan
86
15
84
10
82
5
80
0
78
-5
76
-10
74
-15
72
-20 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Bezettingsgraad (%, l.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
Bedrijfsinvesteringen (% j-o-j, r.a.)
27
Waar staan we (economisch, sociologisch, technisch, politiek)?
3. Miljoenennota 2014 Van verzorgingsstaat naar participatie samenleving
Kernpunten Miljoenennota 2014
• Overheid remt de groei met 0,25% • Tekort 3,3% ; structureel 1,4% • Schuld 76% van BBP • Koopkracht daalt met 0,5% – Koopkracht voor werkenden constant – Koopkracht meest omlaag bij gepensioneerden • Bezuinigingen voor nullijn voor ambtenaren
29
Toename zorg en sociale zekerheid gefinancieerd door: – – –
Bezuinigingen Nullijn ambtenaren Geen inflatiecorrectie voor infrastructuuur en onderwijs Tijdelijk op ontwikkelingssamenwerking en natuur
– – – – – – – – – – – – – – –
Gezinnen: +/- 6,5 miljard Hypotheekrente-aftrek elk jaar 0,5 % lager: 51,5 % in 2014 Geen inflatiecorrectie schijfgrenzen en heffingskortingen Algemene heffingskorting inkomensafhankelijke afbouw en beperkter overdraagbaar Witteveenkader beperkt Energieheffing en drankaccijns omhoog Oldtimers niet meer vrijgesteld Assurantiebelasting naar 21 % Hoge BTW Renovatie Stamrechten versoberd Koopkrachtverdelingsverlichting: arbeidskorting, zorgpremies, eenmalige uitkering sociaal minimum Afschaffen levensloop Geen compensatie eigen risico, afschaffen specifieke zorgkostenaftrek chronisch zieken en gehandicapten Zorgtoeslag verlaagd PGB in AWEZ (gedragsaanname) Beperking kinderbijslag
– – – – – – –
Bedrijven: +-/ 2,5 miljard Einde willekeurige afschrijving Energieheffing omhoog Arbeidsongeschiktheid premies omhoog WW-premies omhoog Bankenbelasting omhoog Verhuurdersheffing omhoog Tijdelijke werkgeversheffing boven 100.000 euro gehandhaafd
Daling besteedbaar inkomen drukt consumptie % mutatie 3
Pensioen, baan, hypotheek, aandelen, euro, koopkracht
2 1 0 -1 -2 -3 05
06
07
08
09
Reëel beschikbaar inkomen Bron: CPB
10
11
12
13
14
Part. consumptie 31
Werkloosheid stijgt % 8 7 6 5 4 3 2 1 0 90
92
94
Bron: Thomson Reuters Datastream
96
98
00
02
04
06
08
10
12
32
Dalende huizenprijzen 2010=100
51,5 % en lager, max financieren 100% of 80 %, overdrachtsbelasting, Box 3, tot max 2e schijf, oude gevallen ook aflossen, woning forfait-grens, restschuld,
110 100
Woonlasten richting langjarig gemiddelde Lichte toename transacties
90
Nu toch wel bodem?
80 70 60 00 01 Bron: Thomson Reuters Datastream
02 03 04 05
06 07 08 09 10
11 12 13 33
Meest radicale omslag in consumentenvertrouwen
-50
-40
-30
-20
Verschil 2007 en 2013 in % -10 0 10
Malta Ierland Duitsland Finland Estland Luxemburg Italië Oostenrijk Spanje België Cyprus Frankrijk Slovenië Portugal Slowakije Griekenland Nederland
Bron: EcoWin
34
Verenigde Naties Hapiness Index 2013
Top 10
35
Waar staan we (economisch, sociologisch, technisch, politiek)?
4. Uw bank
The ‘WHY’: ABN Amro roots: 1824 Nederlandsche Handel-Maatschappij In 1824 opgericht op initiatief van koning Willem I Het hogere doel was dat de NHM zou fungeren als:
“Een grote hefboom, strekkende tot opbeuring en aanmoediging van de nationale welvaart"
ABN AMRO anno nu kijkt naar ondernemers
Hoe gaat u de concurrentie aan? Heb visie en houd koers Kiezen voor kwaliteit Verhoog je toegevoegde waarde Houd investeringen in strategie en businessproces op peil Kosten omlaag en onder controle Resultatenrekening en Balans Partner met bank
Man & Plan 38
Altijd op zoek naar de Ja
39
Cultuurverandering (1/5) Accepteer dat het feest voorbij is Denk in lange termijn Het wordt hard werken om baten te genereren dus wees kostenbewust Beloning op basis lange termijn en reële prestatie
40
Cultuurverandering (2/5) Kom van je troon af Klant centraal: klant is koning Lange termijn relatie waarmaken Transparantie en begrijpelijke producten Zoek dialoog met stakeholders en toezichthouders Op zoek naar de “Ja” Niet meer De Bank maar Bank Anno Nu
41
Cultuurverandering (3/5) Doe geen gekke dingen Groei organisch Houd voldoende buffers aan Wees risicobewust Geen tweedehands spul Geen proprietary trading Investment Banking alleen ten dienste van en in het verlengde van echte klantbehoefte 42
Cultuurverandering (4/5)
Niet alles voor iedereen overal: spiegel van de Nederlandse economie Oranje Strategie
Huisbank voor Nederlandse ondernemingen Sector specialisten
43
Cultuurverandering (4/5)
Niet alles voor iedereen overal: spiegel van de Nederlandse economie Oranje Strategie
Flying Dutchman Strategie 90% v.d. internationale behoeften van Nederlandse bedrijven Aanwezig in: –
Landen om ons heen
–
Grootste logistieke / financiële centra
–
Focus op energie, grondstoffen en transport
Huisbank voor Nederlandse ondernemingen Sector specialisten
44
Cultuurverandering (5/5) Eerst de waarden, dan de normen Dienstbaarheid
Verantwoordelijkheid
Soberheid
Integriteit
Openheid
Collegialiteit
Eerlijkheid
Duurzaamheid
Zorgvuldigheid
Omgevingssensitiviteit
45
Waar staan we (economisch, sociologisch, technisch, politiek)?
5. Bevindingen
Bevindingen Het ‘Nieuwe Normaal’ 1. ‘Never waste a good crisis’
2. Het groei paradigma staat ter discussie: 2013: profitability without growth?
3. Banken staan onder druk vanwege de crisis en gevolgen van Basel 3….
4. … maar investeringen van ondernemers zijn ook sterk afgenomen
5. ‘Ryanisering’ van sectoren gaat in rap tempo door
6. Emotionele binding wordt belangrijker tussen werkgever en werknemer – passie en zingeving (purpose) belangrijke aanjager voor creativiteit en binding
7. Cultuur bepaalt succes ‘culture eats strategy for breakfast’, maar…
8. .. De mens maakt het verschil in de adviesrol, zowel bij banken als accountants
