MILIEU-GEZONDHEIDSRISICO S OBJECTIVEREN EN AANPAKKEN

MILIEU-GEZONDHEIDSRISICO’S OBJECTIVEREN EN AANPAKKEN

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

DISCIPLINE: MEDISCHE MILIEUKUNDE MILIEUGEZONDHEIDSZORG

Studiedag ongerustheid – 2 april 2015 Bart Bautmans, teamverantwoordelijke milieugezondheidszorg

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Relatie aantonen in praktijk 1

1 kans quasi nihil

1

Veel

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Veel Veel

Veel kans ???: volksgezondheid

1

Milieuspoor

Mn

Gezondheidsspoor //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

MILIEUSPOOR VERSUS ZIEKTESPOOR //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

• • • •

Milieuspoor Welke bronnen van milieuverontreiniging? Welke stoffen worden uitgestoten + in welke mate? Hoe groot is de verspreiding van de verontreiniging? Wat zijn de gezondheidseffecten van deze stoffen? Ziektespoor • Welke aandoeningen komen voor en in welke mate? • Wat is de geografische spreiding van die aandoeningen?

ernst + omvang //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

PROBLEEMANALYSE Risico = kans * omvang

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015

Agentschap Zorg en Gezondheid

4

BLOOTSTELLING – EFFECT //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Relatie tussen milieublootstelling en effect op de mens (bron: E. Den Hond)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

02.04.2015


5

BLOOTSTELLING //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

TOXICITEIT (ALGEMEEN)

Effect (schade, ziekte)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Noodzakelijke stoffen

Dosis

Effect (schade, ziekte)

> Onnodige stoffen Dosis

> Kankerverwekkende stoffen Kans op kanker

Dosis aanvaardbaarheid risico ?

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ONDERZOEKSTECHNIEKEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Onderzoekstechnieken, toegepast op milieugezondheidsketen (bron: E. Den Hond)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

02.04.2015


8

GEBRUIK WAT JE REEDS HEBT ADMINISTRATIE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

milieu effect rapportage

5 stappen goede risico-analyse × 10 I.

identificatie van de relevante wijzigingen in het milieu;

II.

beschrijving van het studiegebied (fysisch, geografisch, historisch, ...) en van de populatie;

III.

identificatie en kwantificatie van blootstelling en belasting;

IV.

identificatie van de relevante gezondheidseffecten in de bestudeerde populatie;

V.

bespreking van de te verwachten gevolgen voor de gezondheid van de populatie in kwestie plus voorstelling van milderende maatregelen.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


9

Bijkomende milieu-info ? //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

200

450

180

400

160

350

140

PM10

250

100 200

80

ng/m³

ng/m³

300

totaal stof

120

150

60 40

Ni

20

Cr

50 0

19 88 19 89 19 90 19 91 19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 20 07 09 /9 20 m 0 gl 8 ijd en d

0

100

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Wanneer de milieu-info gezondheidskundig uitdiepen ? //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Blootstelling verder

Wettelijke

Wetenschappelijke

onderzoeken indien:

norm

advieswaarde

Achtergrondimmissie

≥ 8O%

OF

≥ 80 %

/

/

≥1%

OF

≥1%

OF

≥1%

Huidige toestand

OF Bijdrage door de vermoedelijke bron OF Reeds bestaande klachten

X

OF Reeds bestaande onrust bij de X bevolking

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

GEZONDHEIDSKUNDIG INTERPRETEREN (IMMISSIE) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

• focus op woonzone (cf. blootstelling) • jaargemiddelden aftoetsen aan gezondheidskundige advieswaarden voor blootstelling op lange termijn • gezondheidskundige advieswaarden (WHO, US-ATSDR, …) ≠ wettelijke normen (technische en economische aspecten) mogelijke gezondheidseffecten verschillend van kanker (korte termijn, lange termijn) mogelijke kankereffecten (langetermijnblootstelling)

extra carcinogeen risico bij levenslange blootstelling

Risicoacceptatie

> 1/10.000 (1 × 10-4)

Onaanvaardbaar buiten de arbeidssituatie

1 × 10-5 – 1 × 10-4 1/100.000 (1 x 10-5)

Gezondheidskundig niet verwaarloosbaar

1 × 10-6 – 1 × 10-5 < 1/1.000.000 (1 × 10-6)

Gezondheidskundig verwaarloosbaar

• gecombineerde blootstelling (≠ stoﬀen) - geïntegreerde blootstelling (≠ blootstellingswegen) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15/04/07


12

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ZU01 05/10/2012 – 05/03/2013

Advies ToVo dd. 06/08/2012: • Veegstalen A-weg en B-straat: • •

Zn – Mn – Pb verhoogd (Cr – Ni) Afstandsrelatie tot industriezone

• PM10 binnen/buitenlucht – 1 maal 24h • •

Binnen niet verhoogd Buiten B-straat: Cr, Ni, Mn, V, Ti, Fe

• depositiekruiken - bedrijf: • • •

Cd, Cr, Ni, Mn, Pb verhoogd in de industriezone PCB’s: zut 2, 6 en 7 niet verhoogd – in industriezone wel PAK: zut 6 en 7 niet verhoogd, zut 2 en 3 vgl. stedelijk niveau

Invloed industrieterrein zichtbaar Gezondheidskundig aanvaardbaar in de woonzone voor de parameter zware metalen

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Luister !!! (objectiveer het subjectief klachtenbeeld) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


14

Geluid

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

+ CO NOx PM O3 Benzeen …

Longen Carcinogeen Astma Allergie Neurologisch …

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Humane biomonitoring www.milieu-en-gezondheid.be //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

OVERZICHT VOOR BLOOTSTELLING AAN ZWARE METALEN EN VERBRANDINGSPRODUCTEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

HOGER IN GENK-ZUID Zware metalen

LAGER IN GENK-ZUID Zware metalen

NIET VERSCHILLEND IN GENK-ZUID Zware metalen

Chroom (+32%)

Nikkel (-7%)

Methylkwik (-7%)

Toxisch arseen (+32%)

Antimoon (-21%)

Mangaan (+2%)

Cadmium (+18%)

Kwik (-15%)

Lood (-2%)

Thallium (+11%) Koper (+5%)

Verbrandingsproducten Benzeen (+8%)

Verbrandingsproducten PAK’s (+33%)

% = gemiddelde stijging of daling van waarde in bloed, urine of haar ten opzichte van Vlaanderen

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

MAAR … … … … … … //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

HOGER IN GENK-ZUID Komeettest (%DNA) (meet breuken in DNA) Oxidatieve komeettest (%DNA) (meet ook andere DNA schade)

+26% +69%

Biomerker van Effect of Blootstelling ?

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


18

EFFECT GERICHT METEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Toxicologisch profiel van Genk en Koksijde (* significant verschil)

• • •

•

Genetische toxiciteit: AMES Endocriene verstoring: MELN assay Immunotoxiciteit: • Il-6 en il-8: inflammatie • Endotoxines Systemische toxiciteit: • Cytotoxiciteit • Radicaal genererend vermogen

Vlaamse Overheid, Dep. LNE – dienst Milieu & Gezondheid //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

HS Biomonitoring 2011

VMM-VITO 2006

Binnenmilieu / Drinkwater //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


20

klachteninventaris

GEURHINDER ? //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

geurdagboeken

telefonische enquêtes

!!! geurdrempel vs. toxicologie !!! speciatie VOS

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

1 snuffeleenheid [se/m³] = De geurconcentratie die door de snuffelploeg nog net kan waargenomen worden (= concentratie op de rand van de pluim)

Geuremissie berekenen Dispersiemodel (IFDM)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

+ aanvaardbaarheidscriterium geurhinder in 2% van de tijd (P98) + aanvaardbaarheidscriterium ernstige geurhinder P98 of Pmax //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

geurbeheersplan

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

GEZONDHEIDSSPOOR //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

LIKAR: 1996-2005

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Registratienetwerk voor huisartsen elektronisch medisch dossier //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

2.3 mio diagnosen 9 mio medicatievoorschriften 18 mio laboratoriumresultaten 215.000 patiënten

Toekomst ? Time-Spatial Gridanalysis

>

Geografische verdeling van de mensen met en zonder > COPD ( Genk – drie Integopraktijken)

Geografische verdeling van de mensen met en zonder COPD ( Genk – drie Integopraktijken) – exl. rokers

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


26

GEZONDHEIDSGEGEVENS: AANTALLEN EN DOSIS/EFFECT-RELATIES //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Time-spatial analysis blaaskanker CAR-smoothed SIRs of bladder cancer for males at the municipality level

Gezondheidsspoor volgen ?

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


27

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

COMMUNICATIE

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


28

PREQ – Cumulatieve chronische blootstelling aan Cr6+ en Ni Basis: zware metalen op PM10 jaargemiddelde 2009 - VMM Passief Rook Equivalent ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Cumulatieve chronische blootstelling aan Cr6+ en Ni – PREQ Ni + 1% Cr6+

Ni + 6.4% Cr6+

00GK03 – Ford Genk

0.2

5248

0.9

26239

00GK02 – Krelstraat

0.3

7796

1.3

39069

00GK04 – Oosterring

0.5

14967

2.4

70658

00GK05 – De Koor

0.1

2922

0.5

14060

Genk-Zuid

HS Biomonitoring 2011

1 PREQ = hetzelfde risiconiveau als dit van een persoon die woont in een huis waar men dagelijks 1 sigaret rookt.

Risico - perceptie

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Activiteit

Overlijdensrisico

Sigaretten roken (1 pakje per dag)

1 op de 200 mensen

Motorrijder 1 op de 1.000 mensen ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Bromfietser

1 op de 5.000 mensen

Autorijden


Maximaal Toelaatbaar Risico voor kankerverwekkende stoffen


Asbest (beroepsmatige blootstelling)


Straling


Fietsen


Voetganger


Brand en verbranding


Vliegen


Streefwaarde voor kankerverwekkende stoffen

1 op het miljoen mensen

Bliksem

1 op de 2 miljoen mensen

Bijensteek


Verdrinking door dijkdoorbraak


Een röntgenopname in een goed ziekenhuis


meteorietinslag

1 op de 1.000 miljoen mensen

Geschatte risico’s: rechtomweten.nl //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

OP WELK NIVEAU VAN INTERACTIE GA JE COMMUNICEREN ? //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Missie (E-missie plan) Duurzame leefbaarheid in en rond Genk-Zuid

Gezonde omgeving Goede communicatie Duurzame economie Voldoende tewerkstelling Opvolgen & Sturen van de uitvoering van het E-missieplan Succesfactoren

• • • •

Engagement en Gedragenheid

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


31

COMMUNICATIESTRUCTUUR //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Engagementsverklaring ~ mei. 2014 ~

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


32

AANDACHTSPUNT: RISICOPERCEPTIE Bennett P, Calman K, Fishoff, 1999 - fright factors //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Risicokarakteristieken Onvrijwillig Onevenredig verdeeld Onontkoombaar

Toelichting pollutie versus roken

Evaluatie Aanwezig x

sommigen de baten, anderen de risico’s geen persoonlijke impact op risicobeheersing

x x

Onvertrouwde bron

x

Irreversibele schade Initieel onzichtbare schade Antropogeen

x lange latentie tussen blootstelling en ziekte

x

industrie versus storm

x

Gevaar voor kinderen

x

Gevaar voor volgende generaties

x

Specifieke schade

Afwezig

bijvoorbeeld kanker

Tegenstrijdige berichten

x x

Wetenschappelijk onzeker

x

Beschrijvende eindbeoordeling:

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Het risico is aanwezig, het is redelijk groot maar enkel theoretisch zichtbaar voor de bevolking.

15.01.2015


33

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ACTIEPLAN ‘Sense of Urgency’ Gedragenheid Engagement … Communicatie Communicatie Communicatie … //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


34

MAATREGEL NO ‘1’: BRONMAATREGEL ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Emiks @ Vito-Mol

MMOL 24 M802 30 Periode: 1/1/2005 0:30 tot 31/12/2007 24:0.

200 m

N

172 ng/m³

reg_roos R3, gemeten Ni_pm (ng/m³)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


35

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Ruimtelijke ordening: afstand tussen bron en effectgebied vergroten, bufferzones respecteren //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Meetpost Koebaan 00GK12

Meetpost Wintergroenstraat 00GK13

De Sleutel (00GK11)

G-toetsing

ng/m³

Koebaan

Wintergroen straat

01/09/2009 – 06/12/2009

17/06/2010 – 21/09/2010

05/10/2012 – 05/03/2013

Mn

100

33

17

Aanname Cr6+/Cr = 2%

Ni

20

31

15

9,3

LCR = 2,08 × 10-5

Cr

12,5

66

37

26

Mn

100

13

Ni

20

7,4

6,2

3,6

Cr

12,5

15

14

9,2

12

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


37

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

‘Eigen geteelde’ groenten grondig wassen voor consumptie Handen wassen, zeker voor iedere maaltijd Nat kuisen (binnenshuis – terras buitenshuis indien er kleine kinderen op spelen)

Sensibilisatie: mensen leren leven in sommige situaties //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

MEDISCH MILIEUKUNDIG NETWERK //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

www.medischmilieukundignetwerk.be www.gezondheidenmilieu.be (Website MMK’s) www.zorg-en-gezondheid.be (Agentschap Zorg en Gezondheid) www.lne.be/themas/milieu-en-gezondheid (Departement LNE) www.milieu-en-gezondheid.be (Steunpunt G&M) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

15.01.2015


39

MILIEU-GEZONDHEIDSRISICO S OBJECTIVEREN EN AANPAKKEN

Recommend Documents