Milieu & Gezondheid stappenplan: ontstaan, mogelijkheden en beperkingen
medische milieukunde in Vlaanderen aan de hand van binnenhuisverontreiniging In de praktijk Alumni KULeuven 20 mei 2006
Heel wat mensen zijn vaak ongerust over milieufactoren die hun gezondheid kunnen beïnvloeden!
Beetje historiek Tot de jaren 70: roepen in de woestijn • Behalve ad hoc benadering: zware metalen • Uitzondering: radioprotectie & arbeidsomgeving • Uitzondering toxische stoffen en rampenplannen • • • • •
Jaren 80: eerste inzichten 1986 Eerste Europees Jaar van Milieu: Luxemburg 1989: Initiatiefgroep Leefmilieu en Gezondheid (ILG) in samenwerking met de WVVH en diverse artsen 1991: Oprichting op NFWO: Wetenschappelijke Vereniging voor Milieu en Gezondheid (WVMG) 1992: Vlaamse Artsen voor Milieu (VLAM)
+ jaarlijkse studiedagen en symposia vanuit academische en maatschappelijke dfrukkingsgroep (Vlaamse WVMG en VLAM) + Contactgroep NFWO (1991) + symposia aan VUB, UIA, Universitaire Stichting, KULeuven + voorstel Vlaamse WVMG en VLAM MeldpuntenNetwerk Vlaanderen: 1995 + druk van publieke opinie (verbrandingsovens) en van de Europese Unie (Europese Commissie) Cfr. Verdrag van Maastricht: 30 oktober 1992 European Antwerp Declaration on Environment & Public Health
Gezondheidsbepalende factoren 1. 2. 3. 4. 5.
Genetische factoren Persoonskenmerken Leefstijl Fysieke omgeving < Medische Milieukunde > Sociale omgeving
Medische Milieukunde: • Wat is de invloed van milieufactoren op onze gezondheid? Hoe kunnen de gezondheidrisico’s ten gevolge van milieuverontreiniging beperkt worden? • Recentelijk versterkt onderdeel binnen de Vlaamse openbare (preventieve) gezondheidszorg
Vroeger Fysieke omgeving • Eén van de belangrijkste gezondheidsdeterminanten (infectieziekten,…) • Slechte hygiëne, weinig of geen vaccinaties
King Cholera dispenses contagion: the London Cholera Epidemic of 1866 George John Pinwell
Nu • Fysieke omgeving vaak op achtergrond in geneeskunde! • Leefstijl belangrijkste gezondheidsdeterminant (‘Beschavingsziekten’)
Perceptie vs wetenschap?
“ AANVAARDBAAR NIVEAU “
(Rapport RIVM, Nederland 2003)
Aandeel fysieke omgeving in totale ziektelast DALY’s: Disability Adjusted Life Years = een maat voor het aantal
gezonde levensjaren die een populatie verliest door ziekte of vroegtijdige sterfte (WGO)
Milieugerelateerde gezondheidsrisico’s: Milieu & Gezondheid
Buitenmilieu
Binnenmilieu
Milieugerelateerde gezondheidsrisico’s: Buitenmilieu Fysische factoren: Hoogspanningslijnen, GSM-masten,… Chemische factoren: Lucht-, water- of bodemverontreiniging,… Biologische factoren: teken, processierupsen,…
Milieugerelateerde gezondheidsrisico’s: Binnenmilieu Chemische factoren
Fysische factoren
Bouwmaterialen
Geluid
Asbest
Vocht
Verbrandingsproducten
Straling
Tabak
Radon
Schoonmaakproducten
Licht
Pesticiden
Biologische factoren Schimmels Huisstofmijten Huisdieren
MEDISCH MILIEUKUNDIG STAPPENPLAN Introductie in Vlaanderen: 1991 studiedag VUB in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Medische Milieukunde (NVMM) en de International Society for Research on Civilization Diseases and the Environment (SIRMCE), Luxemburg over ziekteclusters I. Start effectief Vlaams Beleid via consortia: II. Huisartsenregistratie niet, wel registratie door huisartsen III. Strategie van getrapte biomonitoring
Medisch Milieukundigen Sinds 2004: 14 Medisch Milieukundigen in Vlaanderen
Medisch Milieukundigen 14 MMK-Regio’s: Verdeling op basis van: • Aantal inwoners • Aanwezigheid steden (> 50.000 inwoners) • Belangrijke industriegebieden
Elke regio: 150.000-500.000 inwoners
Vlaams Medisch Milieukundig Netwerk
vzw
OCL
• Coördinatie ziektepreventie: overleg en ontwikkeling • Coördinatie en administratieve steun aan de LOGO’s • Milieu en gezondheid: werkgever van de MMK’s, afsprakennota met de logo’s vzw LOGO Pajottenland/Zennevallei
vzw Centrumlogo
26 LOGO’s • Werken aan gezondheid via overleg • 5 gezondheidsdoelstellingen – – – – –
Tabakspreventie Promoten van gezonde voeding Betere borstkankerscreening Ongevallenpreventie Verhogen van de vacccinatiegraad
• 4 logo’s in Vl.-Brabant vzw LOGO Leuven
vzw LOGO Hageland
I.
Situering van de medisch-milieukundigen in de basisgezondheidszorg en eerste lijnsgezondheidszorg II. van evidence based medicine naar medische milieukunde of milieugezondheidskunde ? III. Van evidence based and experience based medicine naar evidence based and experience based policy ? IV. Quid rol van primaire preventie in medische milieukunde en milieugezondheidskunde ?
Taken en diensten MMK’s Informeren, adviseren, ondersteunen, … van lokale intermediairen (gemeente, gezondheidssector, …) Bijdrage aan lokale (preventieve) projecten (Risico-)communicatie Ondersteuning van lokale intermediairen bij individuele vragen en klachten
Signaleren – peilen
inzake ‘milieu en gezondheid’
1.
Quid relatie MMK’s met huisartsen en andere medische professionals ?
2.
Quid relatie MMK met burger ?
3.
Quid relatie van MMK met beleid ?
4.
De MMK als drukkingsgroep ?
WAAR IS DE MILIEUbEWEGING ?
Nieuw op Vlaams niveau: Binnenmilieubesluit (BS 19/10/2004)
Uitvoeringsbesluit bij het Preventiedecreet: 11 juni 2004 - Besluit van de Vlaamse Regering houdende maatregelen tot bestrijding van de gezondheidsrisico’s door verontreiniging van het binnenmilieu.
BINNENMILIEU BELEID IN GEWESTEN EN GEMEENSCHAPPEN
• • • • •
Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Federaal Niveau Europese context
Binnenmilieubesluit: Taken en bevoegdheden • Medisch Milieukundige bij het LOGO
- 1ste lijn
– Informeren – Onderzoek instellen – Adviseren over gezondheidsrisico, saneringsmaatregelen
• Toezicht Volksgezondheid
- 2de lijn
– Metingen van relevante stoffen – Adviseren tot ongeschiktheid (publiek toeg.) – Verzoek tot onbewoonbaar verklaring
Doel onderzoek binnenmilieu • opsporen van situaties die afwijken van het normale - wat is normaal, wat is gezond ? - geen afwijkingen en toch klachten ? • zoeken oorzakelijk verband binnenmilieu – gezondheidsklachten - verbanden zelden monocausaal !
Gemotiveerde aanvraag door? Private woningen (ook huur en sociale woningen) • OCMW
Publieke gebouwen Beheerder Iedere gebruiker
• Gemeentebestuur • Gemeentelijke huisvestingsambtenaar • Gewestelijke ambtenaar • Vlaamse ambtenaren bevoegd voor het milieu • Arts • Verpleegkundige • Maatschappelijk werker • Dus NIET door maar met TOESTEMMING van bewoner!
Aanpak MMK bij de LOGO’s Na ontvangen formulier “gemotiveerde aanvraag” & besluit tot nood onderzoek door MMK: Onderzoek woning/woonomgeving (afname milieuexpositievragenlijst, visuele inspectie,…)
Milieuspoor vs gezondheidsspoor • Welke gezondheidsklachten, wie, waar, wanneer, … • Leefstijlfactoren: hobby’s, ventilatie, rookgedrag, … • Potentiële bronnen in de woonomgeving, …
Aanpak MMK bij de LOGO’s Resultaat = verslag: • • • •
Vaststellingen (Potentiële) gezondheidsrisico’s toelichten Preventieve voorzorgsmaatregelen / saneringsmaatregelen Kopie naar aanvrager: huisarts: eventueel verder medisch onderzoek
Aanpak MMK bij de LOGO’s Doel woningonderzoek + rapport door MMK? Klager - Verbeteren / veilig stellen gezondheid - Conflict met verhuurder - Verkrijgen sociale woning - Andere….
MMK - Adviseren: verbeteren/veilig stellen gezondheid - Informeren inzake gezondheidsrisico’s en saneringsmaatregelen
Praktische handleiding Meer info: “Praktische handleiding bij het Binnenmilieubesluit” &
www.mmk.be
Meer info rond Gezondheid&Milieu, werking MMK’s, contactgegevens,…
www.mmk.be
Bijkomende informatie rond Wonen en Gezondheid “Wonen en Gezondheid” ÆVernieuwde uitgave van De Vlaamse Gemeenschap, Toezicht Volksgezondheid (voormalige “Vlaamse Gezondheidsinspectie”)
CONTACT
vereniging milieu & gezondheid • Vlaamse WVMG Wetenschappelijke Vereniging voor Milieu & Gezondheid Postbus 97 BE 2600 Antwerpen – Berchem 1
[email protected]
• Artsen voor Milieu en Maatschappij (VLAMM)
Waterloostraat 2 BE2600 Antwerpen
[email protected]
