Mijn proeve van bekwaamheid

Mijn proeve van bekwaamheid Eindessay Wilma van Esch ~Ecologisch Pedagoog

Afbeelding: Ondergrondse tunnel ~ Ramon de Ruijter (Indonesië, 2011)

Student: Hogeschool: Faculteit: Naam instituut: Opleiding: Studentnummer Mailadres: Coach: Periode:

Wilma van Esch Hogeschool Utrecht Faculteit Maatschappij en Recht. Instituut voor Ecologische Pedagogiek Master Pedagogiek vanuit Ecologisch Perspectief

1604582 [email protected] Leontine Romeijnders September 2011 – Mei 2014 1

Mijn proeve van bekwaamheid Door Wilma van Esch (Ecologisch Pedagoog)

De zuiverheid van de mensheid bestaat. Fotograaf Jimmy Nelson (1967) vond de laatste stamleden en observeerde hen. In de bergen, de ijsvelden, de jungle, langs de rivieren en in de valleien. Hij glimlachte en dronk hun mysterieuze brouwsels alvorens zijn camera tevoorschijn te halen. Hij deelde onzichtbare, maar voelbare energie, stemde af op de stammen die hij bezocht. Zijn missie: de wereld mag nooit vergeten hoe het was. Ik geloof niet dat ik ooit eerder zo’n duur boek heb gekocht en zo lang naar de schoonheid van mensen heb gekeken. De foto’s ademen geloof in goden en natuur, de wil om het goede te doen, natuurlijke authenticiteit en rijke culturele overdracht. Nelson werkt met een vijftig jaar oude camera, die tijd nodig heeft om juist afgesteld te worden. En hij legt zichzelf beperkingen op. Hij mag maar een gelimiteerd aantal foto’s maken. Dat maakt dat hij voortdurend afwegingen moet maken gericht op kwaliteit en de essentie. Nelson’s boodschap heeft ook wat melancholisch, ik voel heimwee. ‘Before they pass away’ is de titel van zijn project (www.beforethey.com). Iets mag niet verloren gaan. Margaret Mead (1901-1978) was cultureel antropologe. Ze deed haar participerende observaties onder andere in Samoa en Nieuw Guinea. Haar passie en fascinatie zijn vergelijkbaar met die van Nelson. Bij haar proef ik geen heimwee, maar juist een boodschap naar de toekomst. Mead concludeerde dat we kinderen moeten leren wat niemand gisteren wist en onze scholen moeten voorbereiden op wat niemand nog weet. Ze heeft een mooie definitie gevonden van succes, namelijk het bijdragen als individu aan je eigen ontwikkeling en die van je medemensen.

As the traveler who has once been from home is wiser than he who has never left his own doorstep, so a knowledge of one other culture should sharpen our ability to scrutinize more steadily, to appreciate more lovingly, our own. Mead, 1901 – 1978

2

Proeve van bekwaamheid Welkom, lezer van dit eindessay. Een document waarin ik u mag aantonen dat ik de proef heb doorstaan en me met recht een master in de Ecologische Pedagogiek mag noemen. Studeerde ik af aan de Kunstacademie, dan schilderde ik nu een meesterwerk waarin al mijn vaardigheden, passie, focus en keuzes zichtbaar werden. Zat ik op de Dansacademie dan danste ik nu mijn meesterstuk, de mooiste muziek, ingewikkelde technische oefeningen, ogenschijnlijk moeiteloos verweven bewegingen, uiterst geconcentreerd. Het meesterstuk van deze opleiding is een essay, waarin eindkwalificaties zichtbaar worden. Ik ga schilderen en dansen met woorden om deze professionele performance en reflectie zichtbaar te maken. Vanuit mijn visie als Ecologisch Pedagoog. In de hoop dat u mijn verhaal herkent, begrijpt en waardeert.

1. Attitude Ecologisch pedagoog zijn De grondhouding van antropoloog Mead en fotograaf Nelson schetsen het beeld van de attitude van een ecologisch pedagoog. Mensen die gefascineerd zijn door mensen, op zoek naar het authentieke, naar het kenmerkende. Mensen die beseffen dat de omgeving, het verleden en de actuele context onlosmakelijk verbonden zijn met de personen die zij observeren. Die weten dat er eerst vertrouwen en afstemming moet zijn en de ander volledig de ander laten en de schoonheid proberen te vatten in verhalen, betogen en foto’s met als doel delen met de wereld. Omdat we ervan kunnen leren en ervan moeten leren. Dus: niet de ander willen veranderen, de context, de cultuur, het verleden of de toekomst negeren, maar aanwezig zijn in de totale ecologie. En vanuit een ander perspectief mogelijkheden en kansen ontdekken (Jansen, Van der Linde, 2010, p.8) Onderzoeksterreinen en zelfontplooiing Het is deze grondhouding die mijn gekozen onderzoeksterreinen bepaalde. Ik ging op zoek naar minder bekende terreinen, culturen en contexten, naar andere perspectieven dan het voor mij zo vertrouwde basisonderwijs. Het eerste onderzoek liep bij de politie. Een korte intensieve en vluchtige kennismaking met de pedagogische visie in de aanpak van jeugddelinquenten. Het was kort, vluchtig en intensief. Te kort om een mening te hebben, lang genoeg om verwonderd te raken. Er werden keuzes gemaakt, verschillende mensen geïnterviewd en voorzichtig wat perspectieven van verschillende politiefunctionarissen weergegeven. Het tweede onderzoek was een onderzoek naar mezelf, in het startportfolio. Hoe kijk je met nieuwe ogen naar jezelf, als pedagoog, als ecoloog? Daarvoor had ik de ander nodig. Mensen die dicht bij me stonden, maar ook mensen die verder weg stonden en ik beroepsmatig ontmoette. Waardoor ook hier meer perspectieven dan alleen mijn perspectief zichtbaar werden.

3

Het volgende onderzoeksterrein was Kenia, vanuit het leerdomein Leefwereld. Tien dagen Kenia, natuurlijk veel te kort om iets over de leefwereld van Keniaanse kinderen te vertellen. Maar interviews, gesprekken met leerkrachten, trainers en projectleiders en observaties van lessituaties maakten mij duidelijk dat ik geneigd ben te kijken met een Westerse blik. Hoe objectief is je waarneming, hoe feitelijk blijf je? De onderzoeken leerden mij dat indrukken alleen maar op een eigen gekleurde manier zijn uit te drukken. Voor een ecologisch pedagoog ligt de kracht in het begrijpen van het hele verhaal van kinderen en jongeren (Studiegids Masteropleidingen HU, 2011 – 2012, p.2) . Dit kan steeds een ander verhaal zijn, omdat verhalen gevoed worden vanuit verschillende culturen, theorieën en perspectieven. Een stem in eigen taal Van Leefwereld naar het leerdomein Pedagogische Sensitiviteit, van Kenia naar de conferentie Double Dutch: Een kennismaking met onder andere de kritisch pedagoog en onderwijshervormer Paolo Freire (Recife, 19 september 1921 – São Paulo, 2 mei 1997). Daar gebeurde iets met mijn grondhouding. Freire’s uitspraak ‘Geef mensen een stem in hun eigen taal’ raakte mijn onderwijshart. Voorbeelden zoals projecten in achterbuurten van New York, waar beschadigde jongeren zich uitten in Slam Poëtry battles en alfabetiseringsprojecten in Brazilië maakten dat woorden als emancipatie, eigenaarschap, vertrouwen, eigen kracht een diepere betekenis kregen. Een pedagogische visie die raakte aan dat wat voor mij pedagogiek moet zijn. Ik vond onderbouwing, erkenning en taal voor wat me al heel lang raakte, maar waarvan ik de woorden nog niet kende: Ecologische Pedagogie. Zó moet een pedagoog zijn: Zowel bij de politie, op een school als in Afrika. Een ecologisch pedagoog ziet de wereld als een netwerk van verschijnselen die onderling van elkaar afhankelijk en fundamenteel met elkaar verbonden zijn. Een ecologisch pedagoog investeert in vertrouwen, afstemming, hij brengt focus aan maar laat vooral de ander zijn eigen kracht en taal ontdekken. Zelf, maar nooit alleen. Er is een verschil tussen fotograaf Nelson en antropoloog Mead. Nelson’s grondhouding is ecologisch, in vertrouwen verbonden. Mead voegt daar de pedagogiek aan toe: Zij gaat de dialoog aan en maakt mensen bewust van het belang van opvoeding, om hen te laten realiseren wat zij belangrijk vinden.

4

Antropoloog op de pabo Niets is voorspelbaar, ook mijn loopbaan niet. Halverwege mijn studie veranderde ik van baan en startte als teamleider op pabo Veghel, een nieuwe stageplek voor mijn studie. Met twee grote stageopdrachten: een praktijkgericht onderzoek naar het morele kompas van het team en het uitvoeren van een verandertraject binnen de specialisatie Management en Beleid. Vanuit de grondhouding van een ecologisch pedagoog. In onderstaand kader probeer ik de attitude van een ecologisch pedagoog te vatten vanuit mijn visie op opvoeding, onderwijs en het leven. De attitude van een ecologisch pedagoog Een ecologisch pedagoog ben je vanuit je zijnskwaliteiten. Een ecologisch pedagoog benadert de dynamiek van de wisselwerking tussen organismen en de relaties tussen organismen en gemeenschappen in opvoedkundige zin. Met hart en ziel, omdat een ecologisch pedagoog als vanzelfsprekend betrokken is, waar het gaat om de opvoeding van kinderen. In hart en nieren, omdat een ecologisch pedagoog zichzelf als professional ondeelbaar inzet voor zijn of haar morele doelen. Denken, reflecteren en handelen zijn één. Gericht op een wereld die betere kinderen voortbrengt. Een ecologisch pedagogische attitude wordt zichtbaar in empathische interacties. Beschrijvingen, verhalen en gesprekken maken deze attitude overdraagbaar.

5

De 7 eindkwalificaties Masteropleiding Ecologische Pedagogiek

2. Vaardigheden Naast een grondhouding beschikt een ecologisch pedagoog ook over bepaalde vaardigheden. Bewust plaats ik in deze paragraaf over vaardigheden de eindkwalificaties, waarin verworven vaardigheden zichtbaar kunnen worden. Aanvaarding, echtheid en empathie ~ de vaardigheden van een ecologisch pedagoog Klinisch psycholoog Rogers (1902 – 1987) confronteerde opvoeders met de manier waarop ze omgingen met lerenden. Hij stelde dat we anderen niets kunnen leren, we kunnen slechts het leren van anderen vergemakkelijken. Dit vraagt om drie kwaliteiten: Aanvaarding, echtheid en empathie. In mijn optiek behoren deze kwaliteiten ook tot de basisvaardigheden van een ecologisch pedagoog. Aanvaarding betekent het erkennen van dat wat is, de omgeving, het kind, de ouders, gedragingen. Zonder een oordeel te vellen. Maar ook je grenzen bepalen en weten wat voor jou aanvaardbaar is. Echtheid, je authentieke zelf, het zijn grote begrippen, maar de vaardigheid om binnen- en buitenkant congruent de laten zijn, dat hoort in mijn optiek ook bij een ecologisch pedagoog. Tot slot empathisch vermogen: de vaardigheid om je te verdiepen in de ander, om het verhaal van de ander toe te laten in jezelf, om mee te leven, compassie te tonen zonder jezelf te verliezen of het verhaal van de ander te kleuren.

5.

6.

1. Besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid 2. Onafhankelijke oordeelsvorming m.b.t. gewenste ontwikkelingen, gebaseerd op kennis van hoog niveau. 3. Effectief functioneren in en vanuit een arbeidsomgeving 4. Uitvoeren van op toepassing van kennis gericht onderzoek, waarin complexe problemen worden geanalyseerd, mede m.b.v. kennis voortkomend uit praktijkgericht onderzoek. Zelfstandig kennis verwerven op ecologisch, pedagogisch terrein, daarover kunnen communiceren en kennis delen en overdragen op begripsniveau van diverse actoren binnen de ecologisch pedagogische sector. Methodisch verantwoord en gedisciplineerd werken.

7.

Leiding geven aan projecten waarin complexe problemen worden opgelost of innovaties worden voorbereid of geïmplementeerd. Bron: Het leerlandschap van de ecologische pedagogiek(Jansen, van der Linde 2010)

6

In onderstaand kader probeer ik de vaardigheden van een ecologisch pedagoog te vatten vanuit mijn ervaringen in de master. De vaardigheden van een ecologisch pedagoog In een ecologisch pedagoog zijn leren en leven verenigd. Leren vindt niet alleen in de opleiding plaats, maar in verschillende discoursen. Een ecologisch pedagoog heeft de communicatieve vaardigheden om zich te kunnen verbinden, samen te werken, te netwerken, te kunnen begeleiden en te leiden vanuit de eerder genoemde attitude. Het masterniveau geeft een extra impuls aan de academisch wetenschappelijke vaardigheden van de ecologisch pedagoog op gebied van reflectie, zelfsturing, argumentatie en praktijkgericht onderzoek. Een ecologisch pedagoog kent de taal, behoeften en belevingswereld van de relevante doelgroep en is in staat sturing én verandering te realiseren in diverse settings en milieus.

3. Kennis Vereist ecologische pedagogiek specifieke kennis? Als kennis is ‘dat wat geweten en toegepast wordt door de mens of door de maatschappij als geheel’ en men legt dat op het domein Ecologische Pedagogiek, wat vertelt dat dan over mijn opgedane kennis? Of is kennis vooral twijfelen aan? Graag wil ik deze paragraaf starten met een verhaal wat ik opgetekend heb in Kenia, het werd verteld door een Keniaanse schoolleider. Alle wijsheid uit het land “Een koning wilde alle wijsheid uit zijn land vastleggen voor de volgende generaties en riep de tien meest geleerde mannen uit het land bij zich. Zij kregen een jaar de tijd om alle wijsheid uit het land te verzamelen op schrift. De mannen gingen aan de slag. Met een voldaan gevoel kwamen ze precies een jaar terug in het paleis, honderd boeken vol wijsheid op handkarren gestapeld. De koning was niet tevreden. ‘Dit is niet te doen, dit is te veel’, mopperde hij. ‘Ik wil dat jullie je opnieuw verdiepen en deze wijsheid terugbrengen tot tien boeken. Je krijgt opnieuw een jaar’. De mannen gingen opnieuw aan de slag, en kwamen precies een jaar later terug met tien boeken vol wijsheid. ‘U heeft gelijk, majesteit’, spraken zij, ‘dit is veel beter!’ Maar ook de koning had een jaar nagedacht en was weer niet tevreden. ‘Ik wil het nog compacter, beste mannen, ik wil dat je de wijsheid van ons land terugbrengt naar tien woorden’. De mannen schudden hun hoofd. Dit was een onmogelijke opdracht, maar weer trokken zij zich een jaar terug. Na een jaar kwamen zij terug bij hun koning. ‘Is het jullie gelukt?’, vroeg de koning bijna fluisterend van spanning. ‘Het is ons gelukt’, zeiden de tien wijze mannen. ‘Vertel…’, zei de koning met een uitnodigend handgebaar. 7

Een van de mannen pakte een griffel, maakte een buiging en schreef op een lei ‘If it is to be, it is up to me’. ‘Tien woorden, majesteit, ’s lands wijsheid!’ “ Wat is kennis, wat is wijsheid? Een ecologisch pedagoog kan duizend boeken lezen, maar realiseert zich dat hij iedere keer opnieuw een open, onbevangen, flexibel perspectief nodig heeft en zijn kennis overdraagbaar dient te maken in begrijpelijke, heldere concepten. Zoals de koning en de wijze mannen in het koninkrijk kennis overdraagbaar maakten. Duizend boeken lezen is geen garantie voor wijsheid. Een ecologisch pedagoog heeft de kwaliteiten om vanuit opgedane kennis op een conceptueel niveau na te denken over pedagogische dilemma’s en theorieën en deze te verbinden met zijn werk en leven. Daarin wordt zijn kennis zichtbaar. Ik probeer de kennis van een ecologisch pedagoog te omschrijven in onderstaand kader, en zie daarbij meteen de diversiteit en rijkdom van mijn medestudenten en docenten op de opleiding voor me. Jeugdzorgwerker, fotograaf, leerkracht, antropoloog, socioloog, filosoof, teamleider van een pabo: De kennis van een ecologisch pedagoog kan heel breed en gevarieerd zijn.

De kennis van een ecologisch pedagoog Een ecologisch pedagoog heeft een doorleefde pedagogische werkervaring in verschillende pedagogische contexten. Een ecologisch pedagoog is belezen en weet theorie in de verschillende contexten te verbinden aan zijn handelen en reflecties. Een ecologisch pedagoog benut kennis om zijn argumenten te onderbouwen of het perspectief van een ander te kunnen innemen, maar beseft dat zijn mening ook altijd maar één mening is. Een ecologisch pedagoog verschuilt zich niet achter kennis, maar draagt deze bij zich als een rijk gevulde rugzak. Een ecologisch pedagoog benut zijn kennis om kernconcepten in praktijksituaties te (h)erkennen en beschrijven.

Als de leerling gereed is, verschijnt de meester Een ecologisch pedagoog werkt vanuit verbondenheid, meerstemmigheid en redeneert vanuit de complexiteit van de situatie waarin hij werkzaam is. Een ecologisch pedagoog is verbonden met zichzelf, de ander, de omgeving en het grote geheel. Met de voorbeelden geschetst in dit essay heb ik getracht deze begrippen kleur en betekenis te geven. En nu? Heb ik de proef doorstaan en mag ik me Master in de Ecologische Pedagogiek noemen? Ik kijk terug op een ongelooflijk rijk leerproces. Misschien was ik onbewust al ecologisch pedagoog, en werd dat door deze studie bevestigd. Het palet aan ervaringen in deze master articuleerden mijn visie, mijn ecologisch pedagogische houding in leven en werken. Op gebied van academische wetenschappelijke vaardigheden was ik een novice. Maar ik was klaar om te leren, de meester verscheen. Onderzoeken, schrijven, lezen, bestuderen, het was soms echt monnikenwerk. Meerdere meesters leerden me hoe ik bepaalde vaardigheden kon trainen en toepassen. Niet alle vaardigheden heb ik me even 8

makkelijk eigen gemaakt. Ik stuitte regelmatig op mijn eigen allergieën en weerstanden door dingen die ik niet wilde aanvaarden of uitvoeren. Maar van novice groeide ik naar professional en op onderdelen naar expert. De wereld ligt open, mijn rugzak is nog rijker gevuld. En daar wil ik iets mee. Ik wil verder op reis. Hoe of wat, daar heb ik nog geen beelden bij. Maar ik neem de uitkomst van de tien wijze mannen uit het Keniaanse verhaal ter harte “If it is to be, it is up to me!’

Wilma van Esch – april 2014 Bijlage: Literatuurlijst

9

Literatuurlijst  Jansen, H., Van der Linde, R., (2010) Het leerlandschap van de ecologische pedagogiek. Amersfoort: Agiel.  Hogeschool Utrecht: Studiegids Hogeschool Utrecht Masteropleidingen 2011 – 2012.  Rogers, C. (2e druk 1973) Leren in vrijheid. Haarlem: De Toorts  Es, van R. (2011) Professionele ethiek. Morele besluitvorming in organisaties en professies. Deventer: Kluwer.  Mead, M. (1970) Culture and Commitment. New York: John Wiley.  Nelson, J. (2013) Before they pass away. Kempen, Duitsland; TeNeues  Wiersdma, A., Swieringa, J. (2011) Lerend organiseren en veranderen. Houten: Noordhoff Uitgevers.  Freire, P. (1998) Teachers as cultural workers. Letters to those who dare. New York: Westview Press

10

BIJLAGE; PERSOONLIJK LEERTRAJECT ONTWIKKELING LEEF- EN W ERKKWALITEITEN (LWK’S) OP BASIS VAN DE EINDKW ALIFICATIES (EK’S)

Naam student: Wilma van Esch Studentnummer: 1604582 Coach: Léontine Romeijnders E-mailadres: [email protected] Datum: Startportfolio 111129 Eindportfolio 140415 Het ontwikkelingsperspectief van studenten van de masteropleiding pedagogiek vanuit ecologisch perspectief, ligt op het niveau van professional en expert. De eindkwalificaties Omschrijving EK-1: besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid – de student / pedagoog Competent kan kritisch reflecteren op en in de praktijk bewust en zorgvuldig omgaan met ethische en normatieve vraagstukken en maatschappelijke verantwoordelijkheden met betrekking tot de ontwikkeling, verbreiding en toepassing van kennis op pedagogisch terrein

is zich bewust van de taken en verantwoordelijkheden van de pedagoog op het gebied van maatschappelijk opvoeden en handelt hiernaar

is zich bewust van de gemeenschappelijke verantwoordelijkheden van factoren binnen de diverse opvoedingsmilieus voor de opvoeding van jeugd en jongeren en is in staat om een stimulerend opvoedingsklimaat en stimulerende leef- en leeromgevingen te scheppen, verbindingen tot stand te brengen

Professional

Expert

Expert: het kritisch reflecteren en bewust en zorgvuldig omgaan met ethische en normatieve vraagstukken is een soort rode draad door mijn opleiding geworden. Bij de verschillende onderzoeken en specialisaties speelt kritische reflectie op mezelf en het proces een zeer belangrijke rol. Reflecteren doe ik zelden alleen, ik nodig studiegenoten en collega’s uit als kritische partners terug te geven hoe zij mijn gedrag en de processen zien. Dit helpt me in mijn beeldvorming en ontwikkeling. Expert In mijn nieuwe baan als teamleider van FHKE pabo Veghel ben ik nog veel meer doordrongen van mijn taken en verantwoordelijkheden ten aanzien van maatschappelijk opvoeden. Op mijn werkplek leiden we jongvolwassenen op tot leerkracht basisonderwijs met een visie en een missie. In gesprekken met het werkveld, met collega’s en studenten zet ik deze verantwoordelijkheid vaak centraal: Waartoe leiden wij op? Wat voor een leerkrachten willen wij afleveren? Ik wil dat we onze studenten opleiden voor de toekomst waarvan we nog niet weten hoe hij eruit ziet, maar waarin zijn onbevangen, onderzoekend, genuanceerd en met een goed gevulde rugzak met kennis instappen. Ik hoop dat deze visie en verantwoordelijkheid zichtbaar geworden zijn in de producten die ik heb ingeleverd. Expert: Ook hier weer was mijn praktijksituatie een uitstekend laboratorium. Hier probeer ik met mijn collega’s een stimulerende leeromgeving te creëren en betekenisvolle verbindingen aan te gaan met het werkveld, de cultuurmarktplaatsen en jeugd- en gezondheidsorganisaties in Veghel. 11

tussen mensen en sociale netwerken te benutten en te ontwikkelen is zich bewust van zijn (mede-) verantwoordelijkheid als pedagoog voor de totstandbrenging en optimale benutting van de mogelijkheden tot preventie van opvoedingsproblemen en handelt hiernaar

kan een juiste inschatting doen van de betekenis van sociale en culturele verschillen bij opvoedingsvragen binnen een multiculturele samenleving en hiermee bij pedagogische begeleiding of bij de vormgeving aan pedagogisch beleid rekening houden

Expert: Gedurende de double dutch conferentie en de periode erna die zich kenmerkte door veel lezen, schrijven en delen heb ik deze vaardigheid meer kunnen ontwikkelen. Vooral het gedachtengoed van kritisch pedagoog Freire en zijn beelden over emancipatie en het vinden van een stem in je eigen taal zijn hierbij van grote invloed geweest. Competent: Hoe verrijkend was de reis naar Kenia, maar vooral ook het beschrijven van wat ik ontmoette, dacht en las. Het onderzoek leefwereld was veel te complex om vast te pakken wat ik wilde vastpakken Ik leerde vooral hoeveel aannames ik ongewild had en hoezeer deze aannames mijn gedrag en gesprekken beïnvloedde. “Ware kennis bestaat erin niets te weten”, zegt Socrates ons. En zo is het. Ik heb veel meer kennis over het Keniaanse onderwijs gekregen, maar realiseerde me vooral hoeveel ik niet weet en nog niet begrijp. Die relativering werkt door in mijn werk en onderzoek in Nederland en maakt dat ik bij het doen van inschattingen genuanceerd en relativerend te werk kan gaan.

12

Omschrijving EK-2: onafhankelijke oordeelsvorming met betrekking tot gewenste ontwikkelingen, gebaseerd op kennis van hoog niveau– de student / pedagoog Competent Professional Expert heeft een constructief kritische instelling ten aanzien van theorievorming, gebruikte oplossingsmethoden en geboekte resultaten op pedagogisch terrein

kan algemeen pedagogische, ecologisch pedagogische, urbaan pedagogische, sociaalpedagogische, onderwijspedagogische en orthopedagogische kennis en kennis vanuit relevante nevendisciplines integreren en problemen, rekening houdend met diverse invalshoeken, integraal en ecologisch benaderen

is bereid en in staat zijn pedagogisch handelen te verantwoorden aan de hand van theoretische en normatieve kaders

is in staat tot kritische zelfreflectie met betrekking tot eigen sterke en zwakke kanten bij de beroepsuitoefening, staat open voor de kritiek van andere factoren binnen het pedagogisch domein en beschikt over lerend vermogen, tot uitdrukking komend in het nemen van de verantwoordelijkheid voor de eigen professionele- en loopbaanontwikkeling heeft interesse in en is bereid tot structurele en frequente uitwisseling van ervaringen met betrekking tot opvoedingsvraagstukken en wil en kan met anderen samenwerken bij het zoeken

Expert: Dit is één van de eindkwalificaties waar de grootste groei zichtbaar is, wat betreft mijn persoonlijke en professionele ontwikkeling. Theorievorming gebeurde bij aanvang van deze opleiding vooral door heel veel lezen en gesprekken aangaan vanuit eenzelfde invalshoek. Door het academisch debat heb ik me moeten inlezen op meerdere opinies en heb ik leren argumenteren. Dit is van cruciale waarde geweest, want hier kwam het inzicht hoe eenzijdig mijn onderbouwing en argumentatie vaak waren en hoe het kwam waardoor ik soms geen weerwoord wist te geven in bepaalde situaties; Dat kwam door eenzijdige verdieping. Ik ben ontzettend blij met deze groei in mijn ontwikkeling. Professional: Ik durf me nog geen expert te noemen op dit gebied, maar gedurende mijn opleiding heb ik verschillende keren vanuit andere perspectieven dan onderwijs en opvoeding naar cases. Met behulp van literatuur, documentaires en gesprekspartners. De zoektocht naar overeenkomsten en verschillen (bijvoorbeeld in het denkproces van deugdethiek, waarbij ik naar verhalen heb geluisterd van mensen die werken bij de overheid en de politie) verrijkten mijn beeld en maakten dat ik vanuit een ander niveau naar de situaties kon kijken. Expert: Practise what you preach of Wees zelf de verandering die je in het onderwijs wilt zien zijn motto’s die tonen hoe ik me wil verantwoorden. Collega’s, leerteamgenoten, studenten, leidinggevenden mogen me allemaal aanspreken op mijn gedrag en pedagogisch handelen. Ik durf me te verantwoorden vanuit theorie en normatieve kaders. Maar wanneer de normatieve kaders niet matchen met mijn persoonlijke ethiek durf ik ook de verantwoording en het gesprek aan te gaan waarom ik anders kies of handel. Expert: Zie reflecties in de verschillende onderzoeksverslagen. Zonder reflectie kan ik niet leren.

Expert: Door het volgen van deze studie en verandering van baan is mijn netwerk uitgebreid. We kunnen elkaar benutten om verder te komen. En van elkaar leren door de verschillende biografieën, invalshoeken en 13

naar oorzaken van problemen en naar mogelijke oplossingen

achtergronden.

Omschrijving EK-3: effectief functioneren in en vanuit een arbeidsomgeving – de student / pedagoog Competent

Professional

Expert

is in staat vanuit een arbeidsomgeving een agogische en pedagogische relatie aan te gaan, te onderhouden en te beëindigen met een individu, groep en/of groter sociaal verband en op basis daarvan de kerntaken uit te voeren, die behoren tot het beroep van pedagoog

Expert. Als teamleider is deze relatie onontbeerlijk. Ik heb geïnvesteerd in de relatie met studenten (o.a. opzetten kwaliteitskring en voeren van gesprekken), in de relatie met mijn collega’s, met ons werkveld. Dit beschouw ik als één van mijn kerntaken, en heb ik kunnen concretiseren in de specialisatieverslagen Management en Beleid.

is in staat om bij zijn activiteiten als pedagoog rekening te houden met de aanwezige motivatie, mogelijkheden, activiteiten en zich ontwikkelende inzichten bij cliënten/leerlingen en/of factoren binnen de pedagogische sector waarmee hij samenwerkt is in staat vanuit een arbeidsomgeving te functioneren in diverse rollen als collega, lid van een multidisciplinair team, werkbegeleider, coördinator en leidinggevende, als projectleider, als voorlichter, als leraar, als netwerker en als vertegenwoordiger van de organisatie in externe samenwerkingsverbanden is in staat om in en vanuit een arbeidsomgeving en op basis van gericht onderzoek en systematische evaluatie bij te dragen aan de vormgeving van beleid, de verbetering van de hulp- en dienstverlening en de ontwikkeling van nieuwe producten weet van toepassing zijnde financiële, beheersmatige, organisatorische, wettelijke en beleidsmatige kaders bij de uitvoering van zijn werk effectief te hanteren

Expert. Dit geldt zowel voor het werken in het leerteam, in de Leer- en onderzoeksgroep Pedagogiek en Kunst als bij het werken met mijn collega’s en onze studenten. Rekening houden betekent afstemmen op de mogelijkheden en uitdagingen van de ander. Expert. Ja.

Expert: Dit is een belangrijk onderdeel geweest in de opleiding. Gedurende de opleiding heb ik geleerd hier veel systematischer mee om te gaan, gewoon omdat de opleiding op dit gebied kritische eisen stelde.

Professional. In mijn baan bij het expertisecentrum was ik verantwoordelijk voor mezelf en had ik veel vrijheden. Op de pabo heb ik veel meer te maken met kaders en regels. Dit botst af en toe flink met mijn eigen waarden. Vanaf het academisch debat heb ik geleerd hier op een meer genuanceerde manier hiermee om te gaan, en me te verdiepen in verschillende perspectieven. Tevens heb ik geleerd de hulp te vragen van mensen die veel competenter zijn dan ik, die me kunnen begeleiden en voorbereiden op ingewikkelde processen.

Professional / Expert is in staat tot het zelfstandig en in teamverband verrichten van praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek vanuit multidisciplinair perspectief, ook juist waar dit gericht is op opvoedingsproblemen, die zich in alle drie de opvoedingsmilieus voordoen is bij het verrichten van praktijkgericht onderzoek gespitst op het leveren van een bijdrage aan de

Professional: EK 4 is de eindkwalificatie waarbij ik voor mezelf de grootste groei en ontwikkeling constateer. Voor het eerst in mijn leven heb ik een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek verricht. De colleges, trainingen, feedbacksessies van expertcollega’s en leerteamgenoten brachten 14

preventie of oplossing van actuele opvoedingsproblemen of vernieuwing/verbetering van de pedagogische dienstverlening/infrastructuur. Tegelijkertijd is hij in staat en bereid tot open discussie en kritische evaluatie met betrekking tot de (mogelijke) effecten van zijn onderzoek in de praktijk

is in staat om bij praktijkgericht onderzoek vraag- en klantgericht te werken, is zich bij de aanvaarding en uitvoering van een onderzoeksopdracht bewust van de grenzen van zijn eigen leef- en werkkwaliteiten en schakelt zo nodig de expertise van derden in

is in staat om bij het verrichten van praktijk- gericht onderzoek rekening te houden met gangbare kentheoretische en methodologische inzichten en gebruik te maken van relevante resultaten van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek op pedagogisch, ecologisch pedagogisch, urbaan pedagogisch, sociaalpedagogisch, orthopedagogisch, onderwijskundig en sociaalwetenschappelijk terrein is in staat om bij pedagogisch en sociaalwetenschappelijk (veld)onderzoek gangbare methoden en technieken op een verantwoorde wijze toe te passen en houdt bij het trekken van conclusies rekening met conflicterende informatie/uitkomsten van eerder onderzoek

me telkens weer een stukje verder. Ik genoot van en frustreerde me over de kritische feedback en evaluatieve momenten, omdat ik me bij alle technieken, opmerkingen en verplichte vormen de vraag stelde ‘Is dat zo?’ ‘Wie heeft dat bedacht?’ ‘Wie zegt dat dat zo is?’. De focus van mijn onderzoek was wel écht praktijkgericht, omdat ik graag wilde dat het betekenisvol en transparant was voor mijn team en leidinggevende. Daarom was ik blij met de kritische meelezers (mijn onderzoeks- en taalcollega’s, directie) die opbouwend meewerkten en dachten. Expert. Afstemming met degenen van en voor wie de onderzoeksopdracht was (team en leidinggevende) is voor mij vanzelfsprekend. Het inschakelen van expertise heeft me op vele gebieden verder gebracht. Ik ontdekte dat veel expertise vlakbij was, in mijn eigen team, in een lectoraat behorende bij onze opleiding, in boeksuggesties van meelezende collega’s. Dit heb ik ervaren als zeer waardevol en opbouwend. Wat betreft mijn neiging om veel te veel te divergeren en nauwelijks te convergeren of focussen: Hiervoor waren de bijeenkomsten in de leer- en onderzoeksgroep en de feedbackgesprekken met de coach richtinggevend en leerzaam. Professional. Ik heb me uitvoerig verdiept in de methodologische literatuur die aanbevolen werd vanuit de opleiding. Deze literatuur gaf me inzicht en handvatten. Maar altijd is er dat kritische stemmetje in mijn hoofd, wat vragen stelt bij de gekozen vormen, vaardigheden en veelbeproefde, wereldwijd afgestemde criteria. Bij de Leer- en onderzoeksgroep Pedagogiek & Kunst voelde ik ruimte en legitimatie om te experimenteren met Arts Based Onderzoek. Daarbij vond ik het fijn om met leerteamgenoten te sparren over validiteit en betrouwbaarheid, en legitimatie. De spelregels en criteria van Arts Based Onderzoek boden me onderzoeksruimte om te ontdekken wat zorgvuldig en betekenisvol was. Resultaten, literatuur en onderzoeksrapporten van onderzoekers als bijvoorbeeld Wouter Sanderse en Rob van Es nam ik ter harte en verwerkte ik met veel plezier in mijn verslagen, omdat ik uit hun literatuurlijst en vermeldingen op kon maken hoe gedegen hun vooronderzoek was. Vanuit hun resultaten kon ik gemakkelijk verder bouwen en conclusies trekken. Of zij vanuit dat gedegen 15

literatuuronderzoek op het juiste spoor zaten, weet ik niet. Wellicht vallen hun theorieën en bevindingen ook weer te weerleggen, zo ver ben ik niet gekomen tijdens dit onderzoek. is in staat de uitkomsten van zijn onderzoek wetenschappelijk te verantwoorden en zowel mondeling als schriftelijk duidelijk en systematisch te presenteren aan vakgenoten

Professional: Fijn dat ik dit hebben mogen oefenen. Mondeling en schriftelijk uitdrukken kost me niet zoveel moeite, maar argumentatie en onderbouwing is iets wat ik écht heb moeten leren toepassen.

16

Omschrijving EK-6: methodische verantwoording en gedisciplineerd werken – de student / pedagoog Competent

Professional

Expert

is zelfstandig en functionerend binnen een samenwerkingsverband in staat tot plan- en procesmatig werken: 1. grondige inventarisatie van het probleem/de uitgangssituatie 2. opstellen van een realistisch plan 3. methodische uitvoering van het plan 4. geregelde kritische reflectie/evaluatie en 5. bijstelling

Professional: Alhoewel ik me in mijn vorige baan echt een expert op dit gebied achtte, wil ik me in relatie tot de EK’s van de opleiding hier niet als expert neerzetten, maar is professional het niveau wat ik in mijn optiek bereikt heb. Ik heb in de verschillende onderzoekscycli de vijf punten mogen doorlopen en verbeterd, wat ik als zeer waardevol ervaren heb.

is in staat om gebruik te maken van theoretische noties en theorievorming op het vakgebied en kan de relevantie daarvan beoordelen bij het uitvoeren van werkzaamheden en het initiëren van praktijkgericht onderzoek

Expert. Hier ervaar ik grote leerwinst dankzij de masteropleiding. Er is ontzettend veel informatie op mijn pad gekomen, in de afgelopen twee en een half jaar. Ik heb een schifting moeten maken tussen bruikbaar en betekenisvol of juist niet. Het beoordelen van relevantie gaat me relatief makkelijk af, waar ik twijfel benut ik de expertise van betrokken collega’s. Expert. Is niet meer in staat om pedagogische problemen niet meer te bezien vanuit een holistisch perspectief, met dank aan het traject in de master.

is in staat om pedagogische problemen te bezien vanuit een holistisch perspectief en integraal aan te pakken vanuit een interdisciplinaire benadering

Omschrijving EK-7: Leiding geven aan projecten waarin complexe problemen worden opgelost, of innovaties worden voorbereid of worden geïmplementeerd – de student / pedagoog Competent

Professional

Expert

staat open voor nieuwe invalshoeken, speelt een stimulerende rol bij het genereren van nieuwe inzichten en de ontwikkeling van innovatieve plannen en weet daarbij kennis en capaciteiten van anderen aan te spreken en hen uit te dagen daaraan bijdragen te leveren

Expert. Vanuit een volstrekt nieuwe rol, ondersteund door kennis, inzichten en vaardigheden die ik op heb gedaan gedurende de verschillende onderzoeken en domeinen heb ik mijn collega’s en onze studenten mogen aanspreken en uitdagen.

is in staat tot het integreren van multidisciplinaire kennis en visies van verschillende experts rond een praktijkprobleem

Expert; Gedurende de master heb ik samengewerkt met leerteamgenoten vanuit verschillende achtergronden en werkplekken, met het lectoraat Professionele Ethiek, met de collega’s van Cultuurmarktplaatsen regio Veghel. Verschillende visies kwamen vooral via literatuur en gesprekken op mijn pad. Integratie is een vanzelfsprekende kwaliteit in mijn werken. Door in andere keukens te kijken, krijg 17

is in staat om een leidende of coördinerende rol te spelen bij projectmatig onderzoek op pedagogische probleemgebieden, bij de totstandkoming en uitvoering van pedagogisch beleid op micro-, meso-, en macroniveau en bij het op elkaar afstemmen van pedagogische aanpakken

kan op de uitvoering van pedagogisch beleid reflecteren, daarbij ‘waaromvragen’ stellen en van het concrete niveau abstraheren om nadere beleidsconclusies en meer algemene lessen te trekken

je soms een scherper beeld van je eigen werkwijze. Professional. Ik merk dat ik deze omschrijving opnieuw lastig te vertalen vind naar mijn eigen vaardigheden of performance. Ik ben veel bezig met het afstemmen en vormgeven van beleid binnen Fontys Hogeschool Kind en Educatie, onze eigen pabo en samen met het werkveld. Het leiden of coördineren van projectmatig onderzoek is denk ik niet van toepassing geweest, gedurende de master. Expert. Blijft nog steeds een grote kwaliteit van mij. Door de vaardigheidstraining socratisch gesprek is dit alleen maar toegenomen en heb ik nog meer vaardigheden ontwikkeld om kritische, reflectieve vragen te stellen om samen tot meer inzicht en conclusies te komen.

18