2
Midden-Delfkrant nr. 105 Verschijnt viermaal per jaar Losse nummers € 3,40 Gedrukt op chloorvrij gebleekt papier Redactie: Arie van den Berg Hans van Buuren Okke Dorenbos Arie Olsthoom Frits van Ooststroom (eindredactie) Pia vanOord Henk Tetteroo Rita Woucistra (coördinatie) Fotografie: Fred Hess, 's-Gravenhage Frits van Ooststroom, Vlaardingen Tekstverwerking en lay-out: Frits van Ooststroom Productie en druk: Drukgroep Maasland BV, Maasland Overname van artikelen is in vele gevallen mogelijk in overleg met de redactie. Kopij en suggesties voor kopij zijn van harte welkom bij de redactie. Verantwoording Publicatie van artikelen behoeft niet te betekenen dat de daarin vervatte meningen het inzicht van de Midden-Delfland Vereniging weergeven. Redactie-adres: Midden-Delfkrant, Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen, telefoon (010) 474 25 98 Abonnementen op de Midden-Delfkrant zijn alleen mogelijk door lid te worden van de Midden-Delfland Vereniging. De minimum contributie bedraagt € 13,61 per jaar. Aanmelding door storting op postrekening 3928463 ten name van de MiddenDelfland Vereniging te Hoek van Holland (penningmeester), onder vermelding van 'nieuw lid'. U kunt ook bellen: (015) 380 88 74 of schrijven: Ledenadministratie Midden-Delfland Vereniging, Oranjedijk 58, 3151 XR Hoek van Holland. Opzegging van het lidmaatschap I abonnement uitsluitend schriftelijk aan de ledenadministratie. Opzegging kan slechts geschieden tegen het einde van het verenigingsjaar en met inachtneming van een opzegtermijn van vier weken.
Grote foto omslag: Kerk Maasland. Frits van Ooststroom
Midden-OeHkrant 25 JAAR
Redactioneel Een nieuwe lente, een nieuwe MiddenDelfkrant. Zelfs een vernieuwde krant: een nieuwe lay-out voor de omslag. In een volgende fase komt ook de vernieuwing van het interieur aan bod. 25 Jaar Midden-Delfkrant, 25 jaar Midden-Delfland Vereniging. Pas in het najaar zal dat echt gevierd gaan worden. Nu dus nog een gewone krant, maar tevens een bijzondere: in dit nummer de toespraken die op 4 april j.l. gehouden werden ter gelegenheid van de start van het Belvedere-project 'Midden- Delfland is Mensenwerk'. Dit project beoogt een nieuwe toekomst te geven aan de grote cultuurhistorische waarden die in Midden-Delfland aanwezig zijn. Het project wordt gesteund door het Rijk, de Provincie en door diverse gemeentes in en rond het gebied. Het 'projectbureau' is gevestigd in Museum het Tramstation in Schipluiden. U zult over het project de komende jaren regelmatig geïnformeerd worden. De sprekers op 4 april kregen een pakket met Midden-Delflandse producten (boter en kaas) aangeboden en een MiddenDelflandschaal, gemaakt door Tineke van Gils uit Schipluiden . U leest over haar schaal op pagina 9.
De voorzitter kondigt in zijn rubriek o.a. de jaarvergadering aan. Noteren: 22 mei in de Dorpshoeve in Schipluiden! De jaarstukken ontvangt u samen met deze krant. Op pagina 17 treft u een oproep van de vereniging tot deelname aan onze (belangrijke) Werkgroep Bufferzone. Op pagina 13 een interessant artikel over de toename van het aantal Lepelaars in Midden-Delfiand. Een verheugend verschijnsel dat duidt op een goede waterkwaliteit met voldoende vis in de sloten. Somberder is het artikel over de 'maffia' onder de vogels: de gaaien, eksters, kraaien en kauwen. Ze bedreigen de stand van zang- en weidevogels. De redactie is van plan nog vóór de zomer een volgend nummer uit te brengen. Kopij is welkom. In dat nummer dan ook een oproep om mee te schrijven aan een nieuwe editie van Delflands Diep, ons culturele magazine. Het thema is 'verandering' (in Midden-Delfland).
Midden-Delfland JAARVereniging 2 5
Midden-Delfland Vereniging Tijdelijk secretariaat / ledenadministratie, Oranjedijk 58, 3151 XR Hoek van Holland Telefoon (015) 380 88 74 U. Koorevaar) Postbank 3928463 (Midden-Delfland Vereniging te Hoek van Holland) Verenigingenregister Haaglanden V 397143 Bestuur Midden-Delfland Vereniging
J. Koorevaar, voorzitter
Werkgroep Bufferzone MiddenDelfland p/a J. Zomervrucht Minderbroerstraat 18 2611 MV Delft Telefoon (015) 256 88 76 Werkgroep Historie en Landschap Midden-Delfland p/a F.W. van Ooststroom Trekkade 20 3137 KD Vlaardingen Telefoon (010) 474 25 98
Telefoon (015) 380 88 74
C.J. van der Sar, penningmeester Telefoon/fax (0174) 51 75 60 W. van Horssen Telefoon (010) 473 62 66 M.J. Woudstra-Brinkhuis Telefoon (015) 380 94 30
J. Zomervrucht Telefoon (015) 256 88 76
Werkgroep Paden Midden-Delfland p/a H.D. van Bohemem Holierhoek 36 2636 EK Schipluiden Telefoon (015) 380 99 40
Midden-Delfkrant 25 JAA R
3
Op 4 april werd in de Hervormde Kerk van Maasland het startsein gegeven voor het Belvedere-project 'MiddenDelfland is Mensenwerk'. Dit project beoogt een versterking en integratie van de cultuurhistorische waarden van Midden-Delfland met (nieuwe) ruimtelijke plannen. De bijeenkomst werd opgeluisterd door toespraken van de staatssecretaris van Onderwijs, cultuur en wetenschappen dr. F. van der Ploeg; de gedepu teerde Cultuur van de provincie Zuid-Holland ir. M. Houtman en door een lezing door drs. J. W. Moerman . Naast een talrijk publiek waren de burgemeesters van Maasland en Schipluiden, leden van Provinciale Staten, leden van gemeentebesturen en -raden en van het Hoogheemraadschap Delfland aanwezig. De voorzitter van de Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk ir. A.F. van OordWiessing heette de aanwezigen welkom en gaf een toelichting op het project. Hierbij haar toespraak.
Belvedere-project 'Midden-Delfland is Mensenwerk'
Brug tussen cultuurlandschap en ruimtelijke ontwikkeling 'Geachte aanwezigen, ik heet u hartelijk welkom in MiddenDelfland en welkom in Maasland, een van haar schilderachtige dorpen. Wat ons vanmidd ag bindt is Midden-Delfland; dat gaat ons aan het hart en daar is alle reden voor: Midden-Delfland is een cultuurhistorische goudmijn. Allang vóór het begin van de jaartelling woond en en werkten er al mensen in dit gebied. Ze voegden zich naar de mogelijkheden van het landschap en zetten er steeds duidelijker hun stempel op. Ook nu nog is de geschiedenis van het ontstaan en de bewoning van het gebied overal te herkennen en te beleven. De cultuurhistorie van MiddenDelfland is af te lezen in de loop van vaarten en sloten, kades en wegen, in de polderverkavelingen en de beplantingen langs lanen en op erven; het is zichtbaar in de bebouwing (zoals boerderijen, molens en kerken) en (opnieuw) tastbaar in historisch geïnspireerde producten. Het is een cultuurlandschap waar van oudsher vooral de boer de hand in heeft gehad en waar nu burgers en buitenlui de gelegenheid hebben om ruimte, vergezichten, natuur en buitenlucht ervaren. Hier kunnen stedelingen de seizoenen en het klimaat weer beleven. In MiddenDelfland speelt tijd een andere rol, zesentw intigste jaargang nr. 1, april 2002
de klok loopt langzamer, verhalen over verleden liggen voor het oprapen en hier snap je 's nachts buiten, waarom het in de stad nooit meer donker is.
Belvedere als katalysator H et Belvedere-programma kwam voor ons precies op het juiste moment. In Midden-Delfland is en was al veel kennis over zijn ontstaansgeschiedenis en bewoningsgeschiedenis voorhanden. De bronnen in deze randstadregio zijn legio en bovendien zijn de laatste twintig jaar specifieke cultuurhistorische onderzoeken gedaan in het kader van het Reconstructieprogramma. Hoewel het aan deskundigheid en
De 'Eerste rang', van links naar rechts: gedeputeerde M. Houtman, burgemeester van Schipluiden J.M. BijsterveldtVliegenthart van Schipluiden, staatssecretaris F. van der Ploeg, voorzitter A.F. van Oord-Wiessingen burgemeester van Maasland H.J. Schartman. Foto Frits van Ooststroom.
achtergrondinformatie dus niet ontbrak, schortte het wel aan een systematische bundeling en toegankelijke presentatie van al die informatie voor beleidsmakers en besluitvormers. We moesten vaststellen soms tandenknarsend, soms alleen verdrietig - dat al deze rijkdom nauwelijks een factor van betekenis vormde in toekomstvisies en plannenmakerij . Het nationale Belvedere-programma kwam in 1999 op het juiste moment: - het aflopen van de Reconstructiewet lag in het vizier, - het Reconstructieprogramma naderde zijn voltooiing, en - de bestuurlijke herindeling van het Westland stond voor de deur. Nu zou een volgende 'slag' moeten worden gemaakt naar het bedenken van nieuwe inrichtingsvoorstellen en gebruiksprogramma 's voor Midden-Delfland. Er was dringend behoefte aan een nieuw kader, dat een kans zou bieden om in plaats van defensief en behoudend juist offensief en vernieuwend met Midden-Delfland om te gaan. Op dat moment werd 'MiddenDelfland is Mensenwerk' geboren. Provinciale inzet Komen we bij de rol van de provin-
Midden-Delfkrant
4
25 JAAR
cie. Midden-Delfland kan beschouwd worden als een klein 'groen-har*', dat ligt binnen een vrijwel aaneengesloten stedenring. Het maakt al geruime tijd deel uit van het provinciale programma van de Groenblauwe Slinger, een aaneengesloten landschappelijke zone van natuur- en recreatiegebieden, gelegen tussen de Rotterdamse en Haagse agglomeraties. In het kader van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening is MiddenDelfland onlangs aangewezen tot 'regionaal landschap', met de provincie in de rol van regisseur. Dit biedt ons een uitgelezen kans om samen met provinciale steun de cultuurhistorische kwaliteiten van het gebied manifest te maken en deze waarden invloed te laten hebben bij beslissingen die gebruik, (her)inrichting en herontwikkeling van delen van Midden-Delfland betreffen. En zeer recent heeft het college van Gedeputeerde Staten het nieuwe bestuurlijk kader voor MiddenDelfland een grote stap vooruit gebracht, door het besluit om te komen tot de vorming van één gemeente Midden-Delfland, grotendeels bestaande uit de huidige gemeenten Schipluiden en Maasland. Een besluit dat voor de toekomstperspectieven van dit waardevolle cultuurlandschap van grote betekenis is. Gemeenten Drie gemeenten zijn tot nu actief en in gezamenlijkheid met de toekomst van Midden-Delfland bezig geweest: Maasland, Schipluiden en Delft. Hun inzet is steeds geweest: een integraal perspectief op beheer en ontwikkeling. Dit heeft geleid tot een zeker klimaat, waarin MiddenDelfland niet alleen interessant of belangrijk wordt gevonden. Maar dit klimaat heeft ook geleid tot opvallende initiatieven, die voor de toekomst van dit kwetsbare gebied van strategisch belang lijken. De vorming van het MiddenDelfland-fonds is een zeer belangrijk initiatief, waarbij Delft en Schipluiden gezamenlijk hebben besloten om investeringen in de Harnaschpolder te koppelen aan de vorming van een fonds, met als doel te komen tot een economisch en kwaliteitsdraagvlak voor de ontwikkeling van Midden-Delfland. Wij gaan er van uit dat straks ook de cultuurhistorie op dit fonds mag rekenen. Na de weloverwogen gezamenlijke stappen van Maasland en Schipluiden om te komen tot één samengevoegde gemeente Middenh r "nf--i
c:l-
Delfland en de onomwonden steun van het provinciebestuur voor deze inspanningen, lijkt het wenselijk en logisch om de komende tijd goed te gebruiken en waar mogelijk gezamenlijk op te trekken. Een nieuwe bestuurlijke vorm wordt niet alleen in de gemeentehuizen gesmeed. Zij is ook de uitdrukking van het gevoel van de burgers van die beide gemeenten. Midden-Delfland is Mensenwerk kan daarbij op háár terrein een rol spelen. Zij kan bijdragen aan het formuleren van een levende identiteit van Midden-Delfland, aan het zichtbaar maken van de samenhang, van het gezamenlijke verleden en de kansen die in de toekomst liggen. Zij draagt kwaliteiten en waarden aan, die de basis kunnen vormen voor nieuwe ontwikkelingen, zoals recent is gebeurd in de Woudse Polder. Concreet denken we dan bijvoorbeeld ook aan een gezamenlijk monumentenbeleid, gebaseerd op een beeldkwaliteitplan voor het hele Midden-Delflandgebied. Andere organisaties Er zijn meer invalshoeken van waaruit Midden-Delfland-als-cultuurlandschap kan worden bekeken en diverse organisaties doen dat vanuit verschillende belangen. Maar steeds is daarbij Midden-Delfland de gezamenlijke noemer, waarop dat gebeurt. Ik heb het over organisaties die een lokaal maatschappelijk netwerk vormen en waar 'MiddenDelfland is Mensenwerk' wat voor kan betekenen omdat zij gevoelig zijn voor de informatie, die wij hebben te bieden. Het meest verwant aan 'Midden-Delfland is Mensenwerk' zijn de locale historische verenigingen in Schipluiden en Maasland, in werkelijkheid initiato-
ren van de stichting. Maar ook Midden-Delfland Vereniging - die dit jaar haar vijfentwintigjarig bestaan viert - is een bondgenoot, evenals de Agrarische Natuurvereniging in MiddenDelfland: Vockestaert. De vereniging Natuurmonumenten is in dit verband het vermelden waard, omdat zij in Midden-Delfland diverse terreinen bezit van hoge cultuurhistorische waarde. De expertise op het gebied van cultuurhistorie zal 'Midden-Delfland is Mensenwerk' breed beschikbaar stellen, overal waar daar concreet om wordt gevraagd of op eigen initiatief, waar die kennis en kunde kan leiden tot het beter begrijpen van de bestaande situatie of tot nieuwe, ondersteunende of uitdagende ideeën voor gewenste veranderingen. Bij het opzetten en uitbouwen van zo'n kennisnetwerk valt te ook te denken aan onderwijs en educatie en bijvoorbeeld aan een zojuist door ons geïnitieerd lokaal project voor oral history. 'Midden-Delfland is Mensenwerk' is zich bewust van haar plaats en rol, en zal die met volle inzet en overtuiging en met passie spelen. Het is tijd om het project nu ook officieel te starten'.
Pia van Oord
De presentatie van de Stichting MiddenDelfland is Mensenwerk in de kerk in Maasland werd o.a. gevormd door een achttal panelen met posters, waarop doelstellingen en gei1lustreerde projectvoorstellen. Foto's Frits van Ooststroom.
Midden-Delf.lrrant 25 JAAR
Belvedere-project 'Midden-Delfland is Mensenwerk'
Topgebied cultureel erfgoed 'Als gedeputeerde Cultuur van de provincie Zuid-Holland en als 'mede-Belvederiaan' - om in de termen van de staatssecretaris te spreken - wil ik allereerst nog eens onderstrepen dat dit gebied Midden-Delfland terecht aanspraak heeft gemaakt op het predikaat 'Topgebied cultureel erfgoed'. Zowel in het landelijke Belvedere-beleid als in onze provinciale Cultuurhistorische Hoofdstructuur heeft het gebied deze status gekregen. Actief provinciaal beleid Ik wil een drietal elementen even voor het voetlicht brengen omdat ook de provincie Zuid-Holland op deze drie elementen een actief beleid voert. Ik noem de archeologie, waarvan ook de provincie vindt dat in Midden Delfland zeer rijke archeologische waarden aanwezig zijn (straks kom ik hier nog even op terug); de waardevolle waterstaatkundige werken die zo'n goed inzicht geven in de (recente) waterhuishouding van dit gebied (denk bijvoorbeeld aan de Dijkmolen en de twee korenmolens, te weten De Drie Lelies en Korpershoek); en ik noem karakteristieke boerderijen. In 2003 - Het Jaar van de Boerderij - willen wij een actieve bijdrage leveren aan het vergroten van de kennis over boerderijen bij het grote publiek en daarmee het draagvlak voor behoud van deze boerderijen verhogen. Toekomst van het gebied Nu iets over de toekomst van het
zesentwintigste jaargang nr. 1, april 2002
gebied. Want ook dit gebied ontkomt niet aan de tentakels van de Haagse plannenmakers; zowel vanuit de departementen als vanuit het provinciehuis. En dat is misschien maar goed ook, want ook in het provinciehuis huldigen wij het adagium: behoud door ontwikkeling. Mijn collega gedeputeerde Marnix Norder, zal als gebiedsgedeputeerde en als voorzitter van de recent ingestelde adviesgroep Vervolgprocedure Plan MiddenDelfland, er mede op toezien dat de kwaliteit van dit gebied versterkt wordt. Een zorgvuldige inpassing van de A4-Noord is bijvoorbeeld een belangrijk aandachtspunt. Brede benadering Versterking van dit gebied kunnen wij alleen maar goed vorm geven als we vanuit meerdere invalshoeken naar dit waardevolle gebied kijken. Een dergelijke brede benadering van de ruimtelijke ontwikkeling is hetgeen ons zo aanspreekt in het Belvedere-beleid. Vanuit ZuidHolland hebben wij dan ook actief gestimuleerd dat een aantal
Gedeputeerde Cultuur ir. M. Houtman van de provincie Zuid-Holland hield ter gelegenheid van de officiële start van het Belvedereproject 'Midden-Delfland is Mensenwerk' een toespraak die hiernaast (vrijwel) integraal wordt weergegeven.
Belvedere-projecten kan worden uitgevoerd. Naast dit project Midden-Delfland noem ik het project in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden, waar de gemeenten gezamenlijk werken aan de opstelling van een regionaal beeldkwaliteitsplan en noem ik het project Cultuurhistorische Effect Rapportage Landgoederenzone Wassenaar-VoorschotenLeidschendam. Kansrijke aanknopingspunten Belvedere geeft ons daarbij de kans om ruimtelijke ontwikkelingen ook volwaardig en krachtig vanuit cultureel erfgoed in te zetten. Uitdaging daarbij is om de bestaande cultuurhistorische waarden te hanteren als kansrijk aanknopingspunt in plaats van remmende fac tor. Voorwaarde voor deze benadering is dat we weten welke cultuurhistorische waarden er zich in een gebied bevinden. Om hier zicht op te krijgen zijn we als provincie Zuid-Holland enkele jaren geleden gestart met een nieuw toetsingsinstrument, te weten de Cultuurhistorische Hoofdstructuur. Voor archeologie, landschap en nederzettingen worden allereerst beschrijvingen gemaakt aan de hand van een aantal kenmerken; vervolgens worden per thema aan deze kenmerken waarden toegekend. Deze waardering geschiedt op grond van: - kenmerkendheid -gaafheid - samenhang/ omgeving, en - zeldzaamheid.
5
6
De uitkomsten van deze waardering, die vastgelegd worden op kaarten, zijn vervolgens weer basis voor ons ruimtelijk beleid, zoals wij dat ondermeer vastleggen in de streekplannen- waar ik zo dadelijk nog op kom - , de Nota Planbeoordeling en gebiedsgerichte projecten. Van gemeenten verwachten wij dat zij in hun bestemmingsplannen en welstandsbeleid ook rekening houden met deze cultuurhistorische waarden. Gemeente Midden-Delfland Specifiek geldt dit natuurlijk voor de nieuwe gemeente MiddenDelfland; tenminste als de recente voornemens van het College van Gedeputeerde Staten met betrekking tot de gemeentelijke herindeling werkelijkheid worden. Deze gemeente kan dan gebruik maken van de kaarten voor het gebied Delfland / Schieland. De Cultuurhistorische Hoofdstructuur voor dit gebied is reeds in concept vastgesteld en binnenkort zal de definitieve vaststelling - mede op basis van de inspraakreacties plaatsvinden.
Dit jaar hopen wij dit omvangrijke project af te ronden. Naast de publicatie van de feitelijke kaarten werken wij ook aan een digitale versie van de Cultuurhistorische Hoofdstructuur waardoor wij hopen dat ruimtelijke plannenmakers op een snelle en toegankelijke manier in staat zijn om de cultuurhistorische waarden op een goede manier te betrekken bij het beleid. Groenblauw Raamwerk Om onze brede invalshoek met betrekking tot de ruimtelijke inrichting nog eens verder te onderstrepen wil ik, kijkende naar dit gebied, ingaan op ons beleid inzake het Groenblauwe Raamwerk. Het Groenblauwe Raamwerk zal in het streekplan worden weergegeven als het wensbeeld voor 2020. MiddenDelfland is door Gedeputeerde Staten bestempeld als een gebied met landschappelijke/ cultuurhistorische betekenis. In het kader van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening spreken wij in dat verband over een regionaal park. Voor de regionale parken geldt dat zij enerzijds als bufferzone voor de aangrenzende stedelijke gebieden moeten functioneren en daarnaast dat zij een belangrijke recreatieve functie moeten vervullen voor die stedelijke gebieden. Voor dergelijke gebieden geldt dat behoud en versterking van de
Midden-Delfkrant 25 JAAR
bestaande identiteit een belangrijk doel en uitgangspunt is bij de aanpassingen die gericht zijn op meer natuur, meer recreatie en betere toegankelijkheid. En omdat cultuurhistorie zeker in dit gebied een belangrijke identiteitbepaler is, willen wij cultuurhistorie als belangrijke inspiratiebron benutten. Behoud van de openheid van het gebied en aandacht voor de vele archeologische waarden staan hierbij voorop. Het project 'Midden-Delfland is Mensenwerk' sluit hierop prima aan en kan mede de bouwstenen hiervoor leveren. Juist omdat in dit project de mogelijkheden van ontwikkeling en multifunctioneel gebruik van de cultuurhistorische waarden centraal staan hebben wij vanuit ons erfgoedbeleid en vanuit ons beleid Groenblauwe Slinger een provinciale bijdrage verleend aan dit project. Oproep Ik wil eindigen met een oproep. Omdat ik denk dat ik mij hier in het juiste gezelschap bevind wil ik u oproepen om de cultuurhistorische belangen van dit gebied zo goed mogelijk in ons nieuwe streekplan West opgenomen te krijgen. Want toejuichen dat er Belvedere bestaat, betekent ook de erkenning dat cultuurhistorische belangen de strijd aan moeten gaan met andere belangen; zo werkt dat nu eenmaal.
Boven: De heer Houtman ontvangt een pakket met Midden-Delflandse producten. Onder: Regionaal Park Midden-Delfland. Rechts: F. van der Ploeg. Foto's Frits van Ooststroom.
Medio augustus wordt het ontwerpstreekplan West naar de gemeenten gezonden en ter visie gelegd. U kunt uw eventuele bedenkingen tegen dit plan dan indienen tot eind september. Ik hoop dat u met mij mee wil denken over de plaats van cultuurhistorie in dit streekplan en dan met name voor dit prachtige gebied Midden- Delfland. Wellicht dat 'Midden-Delfland is Mensenwerk' hiervoor de eerste bouwstenen kan leveren'.
M. Houtman
Midden-Delfkrant 25 JAAR
Belvedere-project 'Midden-Delfland is Mensenwerk'
Midden-Delfland, een cultuurhistorische schatkamer 'Lezingen, concerten en ceremonies als deze vinden wel vaker plaats in een kerk. Maar om een project met als titel 'Midden-Delfland is mensenwerk' in te wijden in een Godshuis lijkt me toch wel een bee* vloeken in de kerk. Tot zover mijn kritiek, want ik ben over dit bijzondere Belvedereproject zeer te spreken. Ik zal u straks uitleggen waarom. Om nog even kerk en landschap met elkaar in verband te brengen: er zijn weinig schrijvers die zo liefdevol over het Nederlandse landschap kunnen schrijven als Maarten 't Hart. Naast bekende thema's als het geloof, onbeantwoorde liefde en muziek legt hij het literaire vergrootglas vaak onnavolgbaar op de landelijke omgeving uit z'n jeugd. 't Hart groeide op op het voormalige eiland Rozenburg en in Maassluis, aan de rand van de Waterweg die toegang geeft tot dit prachtige polderlandschap van Midden Delfland. In de Jacabsladder vormt een fietstocht door dit gebied zelfs het dramatisch hoogtepunt van een verhaal, waarin de ondergang van het eiland Rozenburg en dat van een streng gereformeerd
kerkgenootschap synchroon lopen met de levensloop van een opgroeiende jongen. Veel verandert in dit boek, maar het polderlandschap dat ons via Schipluiden, Maasland, 't Woud naar Delft leidt blijft herkenbaar het zelfde. In de volgende passage volgen we de hoofdpersoon als kind, op weg zoekend naar familie in de polder:
'Met zo groot mogelijke passen beende ik over de dijk. Bij een wegwijzer moest ik een Landrol af Onder aan de dijk ging de weg verder. Daar rook ik opeens de heerszuchtige, vredige, diepe geur van koolzaad, van een heel veld vol koolzaad. Bijna vergat ik wat achter mij Lag. Bovendien groeiden op de schuine dijkhelling klaprozen en leeuwenbekken. Daartussen buitelden ijle blauwtjes en oranje vuurvlindertjes en gele koolwitjes. Ze achtervolgden elkaar, staken de weg over, verdwenen in het koolzaad, kwamen in grotere aantallen terug. Toch was het er stiller dan in een lege kerk. En het was warm, heel warm. Het Leek of de stilte en de warmte elkaar versterkten.' Een idylle lijkt me. En in dat arcadische landschap observeert hij ook de bebouwing: 'steeds passeerde ik
huisjes die in de dijk waren gebouwd, met de dijk vergroeid leken. Op hun vensterbanken Lagen zonnende poezen. Soms werd ik aangeblaft door wat grotere honden. Bij elk huisje stonden scheve, naar de Waterweg wijzende populieren en maakten klaprozen bijna ongemerkt plaats voor moestuintjes met schuin tegen de dijkhelling op groeiende prinsessenbonen.' Polders, kreekruggen, veengrond, dijkhuizen. Weidsheid, warmte, stilte. Midden- Delfland halverwege de vorige eeuw, gezien door de ogen van een literair begaafd jonge~e van een jaar of tien. En nog steeds herkenbaar. Want: tijden veranderen. Maar het 7PC::PnhM intiac;;tp Î PI ::tr9'"PI119'" nr.
1. :=tnril 2002
7
Hiernaast de toespraak die de staatssecretaris van Onderwijs, cultuur en wetenschap dr. F. van der Ploeg op 4 april j.l. hield ter gelegenheid van de start van het Belvedere-project 'Midden-Delfland is Mensenwerk'. De redactie heeft ten behoeve van publicatie in de Midden-Delfkrant enkele kleine tekstaanpassingen gedaan.
weidse landschap van MiddenDelfland heeft dat arcadische karakter voor een deel behouden. Onderzoek wees zelfs uit dat de omgeving rond Schipluiden nog als één van de weinige, relatief stille plekken in ons land wordt ervaren. Het karakter van deze open ruimte - temidden van stedelijke bebouwing en oprukkende glastuinbouw - is nog steeds herkenbaar in de twintigste-eeuwse beschrijving van Maarten 't Hart. Maar de kracht van dit weidse landschap van MiddenDelfland - rust, openheid, tijdloosheid - betekent tegelijk ook de kwetsbaarheid ervan. U bent zich hiervan bewust. Mevrouw Van Oord vatte de problematiek in een interview eens zo samen: 'In tegenstelling tot zijn dyna-
mische omgeving met grootstedelijke agglomeraties en glastuinbouw, is Midden-Delfland betrekkelijk onveranderd gebleven'. En zij trekt daarbij als conclusie dat dit gebied zich moet profileren. Highlights markeren, geschiedenis beschrijven, en de omgeving in kaart brengen. Maar ook: die kennis en profilering gebruiken om een hartig woordje mee te spreken als het om ruimtelijke vernieuwing gaat in dit gebied. Dus: niet conserveren, maar converseren. En niet defensief maar constructief, of zoals zij zegt: 'Een goed
gedocumenteerd verhaal over de geschiedenis van het gebied kun je gebruiken om nieuwe ontwikkelingen te dragen'. Dat vind ik een mooi uitgangspunt. Want om de Belvedere-missie om te zetten in tastbare praktijk is juist die mentaliteit van onschatbaar belang. Waarom vind ik het formuleren van de identiteit van dit en de andere Nederlandse landschappen zo belangrijk? Dat zal ik u uitleggen: de eigenzinnige cultuurhistoricus Gerard Rooyakkers spreekt over landschap het liefst in termen van een culturele biografie. In een culturele biografie weerspiegelt het landschap de specifieke relatie van de mens met de hem omringende leefwereld. De sporen in het landschap - van prehistorische archeologie tot
Midden-DeHkrant
8
25 JAAR
een recente tramlijn - verwijzen naar de duizend en één verhalen van individuele familie-, generatie-, buurt-, dorps- en regiogeschiedenissen. De materiële cultuur - en de resten daarvan - getuigen van de wijze waarop mensen hun leven en de omringende omgeving vorm hebben gegeven. Als we erfgoed in het landschap op die manier benaderen krijgt het een extra en veellevendiger dimensie. In plaats van alleen te bewaren moeten we vooralluisteren naar wat het landschap ons vertelt. Met andere woorden: mensen willen een omgeving die iets betekent, landschappen die ons verhalen vertellen. Geen 'plastic' maar oorspronkelijkheid. In onze omgeving willen we onze geschiedenis zien en dat kan alleen als we sporen koesteren, in kaart brengen, en inzetten bij de nieuwe inrichting van onze openbare ruimte. Juist de inbreng van cultuurhistorie bij de ruimtelijke inrichting, kan de uniformiteit doorbreken en tegemoetkomen aan de menselijke hang naar herkenbaarheid, verscheidenheid en nuance. Culturele planologie kiest daarbij niet tussen behoud of de slopershamer, maar volgt de strategie van behoud door ontwikkeling. Een aanpak die de essentie van het bestaande behoud, maar daar tegelijk de toegevoegde waarde van het nieuwe inpast. Het is nu, twee jaar na de lancering van het Belvedere-gedachtengoed, De officiële 'starthandeling' voor het project. Foto Frits van Ooststroorn.
]11 iclclen-Delflanel i~ Mensenwerk
zaak om te bekijken of het doorwerkt, zich vertaalt in concrete plannen en daden in de praktijk. Op elk niveau, het rijk, de provincie en binnen de lokale gemeente. Want daar is het ons Belvederianen vooral om te doen. Uit de Belvedere-monitor die onlangs naar de Kamer is verstuurd blijkt dat de eerste stappen zijn gezet: Belvedere heeft zijn weg naar het rijk en provincie redelijk gevonden. In de Vijfde Nota over de Ruimtelijke ordening - en de verdere uitwerking daarvan - is cultuurhistorische identiteit een zwaarwegende factor bij het trekken van grenzen en het geven van richting voor ruimtelijke ordening. En in de herziening van streek- en omgevingspiarmen hebben kaartinventarisaties en toetsingscriteria direct betrekking op cultuurhistorische elementen uit de omgeving. Maar de diverse zand-, grind-, veen- en schelpenpaden richting Nederlandse gemeentes zijn nog gedeeltelijk onontgonnen. Projecten zoals hier in Midden-Delfland zijn op die route belangrijke en vooral stimulerende richtingaanwijzers. En naast het toekennen van subsidie aan dit en 37 andere en vergelijkbare projecten willen we de gemeenten ook instrumenten bieden om nog concreter, daadwerkelijk aan de slag te gaan met de culturele planologie. Praktische cursussen voor de gemeenteambtenaren in de geest van Belvedere, doe-het-zelf, behoren daarbij al tot de mogelijkheden. En een regiegroep met afgevaardigden van de verschillende overheidsniveaus, zal zich hard maken voor
een verdere concretisering. We rekenen daarbij ook op uw inbreng en enthousiasme. Ik ga ervan uit dat op termijn iedereen de missie 'behoud door ontwikkeling' heeft geïnternaliseerd. Terug naar uw project. Ik was daarnet wat ironisch over de titel daarvan. Maar eigenlijk geeft het precies aan hoe een culturele biografie, de identiteit van een landschap als 'Midden Delfland is mensenwerk' eruit moet zien. Voor dit gebied betekent dat: de streekgeschiedenis met zijn bewoners volledig in kaart brengen, dit verhaal bekendheid te geven en vooral tot inzet te maken van beleid binnen het gebied dat u beschrijft. Wat zijn de meest karakteristieke sporen in dit landschap? Ik noem de blokverkaveling en het eeuwenoude systeem van waterbeheersing. Ik noem de historische boerderij-erven, de zeventiendeeeuwse buitenverblijven en de groene parel in de vorm van de Woudse Polder. En ik noem met name de eendenkooi in de Zouteveense Polder, omdat dat onderwerp een sleutelrol kan vervullen in de discussie rond de aanleg van de A4. En mogelijk een aanzet tot de oplossing daarvan. Kortom, ik zie met veel plezier en spanning uit naar de uitvoering van dit project en de vele bladzijden die u gaat toevoegen aan de culturele biografie die Midden-Delfland heet. De projectaanvraag toont uw constructieve manier van denken over de betekenis van cultuurhistorie en wat dat voor verschillende partijen betekent. Hulde daarvoor. Maar het belangrijkste vind ik dat u als vrijwilligers uw liefde voor deze omgeving en de geschiedenis daarvan in wil zetten voor het ruimtelijk beleid op lokaal niveau. Dat maakt dit projectbureau een potentiële spin in het web van het ruimtelijk- ordeningsbeleid in Midden-Delfland. Dat brengt de Belvedere-missie in deze omgeving daar waar 't hoort. Op de spreekwoordelijke werkvloer van de gemeente of- zo u wilt - de vruchtbare veenbodem van dit ZuidHollandse polderlandschap. Ik wens u veel succes met de uitvoering van dit project. En hoop dat uw werk vele verrijkende ervaringen toevoegt tijdens toekomstige fietstochten in de polder. Met de toekomst in het vizier en Maarten 't Hart in ons achterhoofd'.
Rik van der Ploeg
Midden-DeHkrant
9
25 JAAR
Poëzie van een beeldend kunstenaar
Midden-Delfland op schaal
Doelstellingen Midden-Delfland is Mensenwerk Kerndoelstelling: de bewoningsgeschiedenis van Midden-Delfland op systematische en creatieve wijze verbinden met de verdere ontwikkeling en exploitatie van de ruimtelijke waarden van het gebied. Voorwaarden scheppende doelstellingen: - integrale beschrijving van de bewoningsgeschiedenis - versterking van de cultuurhistorische identiteit van het gebied. Algemene doelstellingen: - promotie en versterking van Midden-Delfland - vergroten van de betrokkenheid bij de toekomst van MiddenDelfland en van het draagvlak daarvoor bij de locale en streekgebonden organisaties en mensen. Adres Otto van Zeventerstraat 2 2636 HN Schipluiden Telefoon (015) 380 80 55 E-mail info@ middendelflandismensenwerk.nl Bestuur Pia van Oord-Wiessing Rina Visser-Rotgans Frits van Ooststroom Jacques Moerman Hans van Buuren Adviseurs Covert van Oord Epko Bult Flip v an der Eijk
Bureaumedewerkster Arina van der Velden
l\lidden-Delfland
i~ l\len~enwerk
zesentw intigs te jaa rgang nr. 1, april 2002
Aanleiding voor mijn artikel over 'Kunst in MiddenDelfland' is deze keer een actuele gebeurtenis. Op 19 februari jongstleden presenteerde keramiste Tineke van Gils haar speciaal ontworpen Midden- DelflandschaaL Zij overhandigde de eerste exemplaren van deze schaal aan drie vertegenwoordigers van partijen die er - in verleden, heden en toekomst in Midden-Delfland toe doen: de boeren, de burgers en de overheid. Een bijzonderheid is dat de schaal vergezeld gaat van een gedicht. Wat is zo opmerkelijk aan dit gedicht van een beeldend kunstenaar? Midden-Delfland op schaal De schaal verbeeldt het landschap van Midden-Delfland. Groene ruimte, een verre horizon met silhouetten van bebouwing. De schaal heeft drie omgevouwen hoeken die staan voor de omliggende steden: Den Haag, Rotterdam en Delft. Voor de presentatie van haar schaal koos Tineke van Gils bewust voor een plek in de weilanden van MiddenDelfland waar je die drie steden aan de horizon kunt zien. Die beleving van de Randstad samen met de rust en ruimte van de polder staat voor de kwetsbaarheid maar ook voor de waarde van Midden-Delfland. Maar het zegt ook iets over de verbondenheid van d e stad en het platteland. Stad en platteland houden elkaar in een gespannen evenwicht. Tineke zegt hierover: 'MiddenDelfland is als een presenteerschaal-
tje. Er is al heel wat vanaf gesnoept. Maar als je een presenteerschaal functioneel wilt houden dan moet je wel zorgen dat er voldoende op blijft liggen!' Die uitdaging is vandaag actueler dan ooit. En het is een uitdaging die alleen maar vanuit een gezamenlijke verbondenheid en bezieling kan worden opgepakt. Gezamenlijk door alle betrokken partijen. En bezieling die voortkomt en moet voortkomen uit verbondenheid met de bodem van Midden-Delfland. Tineke van Gils heeft dat heel goed gezien door haar MiddenDelflandschaal aan te bieden aan vertegenwoordigers van al die partijen: de boeren, de burgers en de Tineke van Gils leest haar gedicht in de
polder.
Midden-Delfkrant
10
25 JAAR
overheden. En die symboliek wordt - sterker nog dan door de schaal verwoord in het gedicht dat Tineke schreef. Hoe komt een keramiste eigenlijk tot een gedicht? Poëzie van een beeldend kunstenaar Tineke van Gils zegt zelf over het gedicht: 'Toen ik in de polder liep om te bedenken hoe een MiddenDelflandschaal er uit zou moeten zien, kwamen er in plaats van vormen en kleurstellingen voor een schaal, vooral eerst woorden in mij naar boven'. Wie Tineke kent en wat meer weet over haar werk en haar werkwijze zal zich hierover eigenlijk niet verbazen. Over het pottenbakken zegt zij namelijk: 'Belangrijk is de binnenkant van de pot. Als deze goed is, is automatische de buitenkant goed. Buiten is slechts een afspiegeling van wat zich binnen heeft afgespeeld. Ik draai mijn potten van binnenuit, voel wat er gebeurt en laat het materiaal bepalen wat er kan'. Met wat Tineke hier over pottenbakken zegt, zou ik een vergelijking willen maken met het landschap van Midden-Delfland. De boeren hebben eeuwenlang het land ontgonnen om er droge voeten te houden en om er te kunnen wonen en werken. Zij deden- en doen dat vandaag nog steeds - door te 'luisteren' naar de bodem en - net als Tineke - het 'materiaal' te laten bepalen wat er moet gebeuren. Zo is het landschap ontstaan waarin wij wonen en zijn opgegroeid. Dat landschap bepaalt daarmee op zijn beurt weer wie wij zijn en het landschap staat voor de identiteit van de bewoners van Midden-Delfland en de omliggende steden. Dat gevoel van verbondenheid lees je in Tinekes gedicht. Zij zegt zelf hierover: 'Het zijn woorden die de kwetsbaarheid van het gebied uitdrukken, maar ook woorden die vertellen wat de mensen hier verbindt met deze groene streek, wat hen 'bezielt' om zich zo in te zetten voor het behoud van dit gebied. Met dit gedicht heb ik willen aangeven wat Midden-Delfland te midden van de steden zo uniek maakt'. Opmerkelijk, een gedicht van een keramiste? Leest en oordeelt u zelf maar 0
Flip van der Eijk
Midden-Delfland Van Krabbeplas tot Woudsepolder, van Mandjeska' tot Boonervliet, het wintervoer ligt hier op zolder, de kikker huist hier in het riet. Dit grazige land met zijn greppen en vlieten en kreekruggen waar boerderijen staan, met trekkades waar de paarden liepen en kwakels om over het water te gaan, waar de wind vrij waait uit alle streken, het geluid tot aan de einder draagt, waar de mist in de avond als een deken het water ontstijgt en het vee vervaagt. Weids is dit land met zijn vaarten en tochten waar wilgen geknot langs de paden staan; voortdurend wordt hier met het water gevochten laat dit land niet ten onder gaan. Want - dit is het land tussen kassen en steden, de gastvrije grond waar verleden en heden langs Gaag en Schie elkaar ontmoeten, waar stad en land elkaar begroeten. Sta op uit de veren er is heel wat te doen, nog rust hier de hemel op een bedje van groen.
Tineke van Gils 2002
Boven: Oe Midden -Delflandschaal van Tineke van Gils.
r~
n&
1
1
n
i ?
?
Midden-Delfkrant
11
25JAAR
25 jaar Midden-Delfland Vereniging
Van het bestuur Het ziet er steeds meer naar uit, dat er een samengaan van Maasland en Schipluiden tot één gemeente Midden-Delfland aan gaat komen; een succes voor al diegenen, die zich de afgelopen tijd voor dit doel hebben ingespannen. Dat betekent dan wel een nieuwe uitdaging om die bestuurlijke richting inhoud en vorm te geven , met de opdracht om MiddenDelfland ook in de toekomst open en groen te houden.
Deze bijzondere activiteiten worden tot stand gebracht door een jubileumcommissie bestaande uit Ja1meke Zomervrucht, Frits van Ooststroom en Jasper Koorevaar. Voor vragen en suggesties houden zij zich aanbevolen. In de volgende krant zult u ongetwijfeld meer informatie aantreffen.
Jasper Koorevaar voorzitter
Midden-Delfland Vereniging 2 5
JA A R
De vereniging kan en wil een bijdrage leveren, maar dan zijn er leden nodig, die op welke wijze dan ook bereid zijn in samenwerking met anderen in dat proces te participeren. Zo is er versterking van het bestuur nodig, met name voor het secretariaat. De werkgroep Bufferzone heeft deelnemers èn een nieuwe coördinator nodig. De krant kan heel goed auteurs en redactionele medewerkers gebruiken; voor opzet en medegebruik van enkele
informatiepunten worden ook vrijwilligers ingezet. Kortom vele mogelijkheden om uw lidmaatschap een actieve kant te geven. Neemt u eens contact op met een bestuurslid, al was het alleen maar om suggesties te doen, creatieve ideeën te spuien of nog beter u aan te melden voor een activiteit. De jaarvergadering wordt dit jaar gehouden op woensdag 22 mei in de Dorpshoeve, Schipluiden. De jaarstukken worden u begin mei toegestuurd. Na het huishoudelijke gedeelte vindt er een gesprek plaats met de burgemeesters van Maasland en Schipluiden over de vraag hoe het proces van samengaan in de richting van een gemeente Midden-Delfland moet gaan verlopen. Enige tijd geleden is in de gemeente Schipluiden een zogenoemd pilotproject 'groen ondernemen' van start gegaan. Onder regie van het gemeentebestuur wordt samen met WLTO, Vockestaert en andere organisaties gezocht naar mogelijkheden en middelen om de boeren in het gebied te ondersteunen en nieuwe impulsen te geven aan het agrarisch beheer. Het bestuur is van mening, dat het in het kader van het jubileum te houden symposium over de relatie open/ groen en het agrarisch bedrijf nu beter in dit project kan worden ondergebracht. Andere jubileumactiviteiten komen later in het jaar aan de orde. U wordt hiervan tijdig op de hoogte gebracht. Ook verschijnt een speciaal jubileumnummer van de MiddenDelfkrant
Foto Frits van Ooststroom. zesentwintigste jaargang nr. 1, april 2002
Laatste nieuws Bij het ter perse gaan van dit nummer, bereikten ons twee nieuwtjes: Jacques Moerman De voorzitter van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden ontvangt ter gelegenheid van Koninginnedag 2002 een 'lintje' voor al het werk dat hij de afgelopen decennia heeft verricht voor de cultuurhistorie van Schipluiden en Midden-Delfland. Ook binnen de Midden-Delfland Vereniging is hij actief, met name door talloze (cultuur)historische bijdragen in de Midden-Delfkrant Vanaf deze plaats: Van harte gelukgewenst met
deze extra erkenning! Gerard Peet De (mede)oprichter van de MiddenDelfland Vereniging, oud-bestuurslid, oud-redactielid, oud-lid van de Reconstructiecommissie MiddenDelfland, oud-voorzitter van de subcommissie Voorlichting en Inspraak et cetera, was sinds 1994 gemeenteraadslid in Rotterdam. Uit teleurstelling over o.a. het uitblijven van vernieuwingen in het beleid van zijn fractie (PvdA) heeft hij onlangs zijn vertrek uit de raad bekendgemaakt. Wij kennen Gerard als een creatieve en kritische, maar altijd democratische vernieuwer. Zijn vertrek zal een verlies betekenen voor de raad en voor Rotterdam.
12
Midden-Delfkrant 25JAAR
Westlands Museum voor Streek- en Tuinbouwhistorie
Druiventeelt en Druivenfeesten In het Westlands Museum is tot 6 oktober de expositie 'Druiventeelt en Druivenfeesten in het Westland' te zien. Het is dit jaar vijftig jaar geleden dat er voor het eerst Druivenfeesten werden georganiseerd in het Westland. In de periode van 1875 tot 1950 waren druiven het belangrijkste product van de Westlandse tuinbouw. Na de Tweede Wereldoorlog veranderde dit, omdat er toen steeds meer concurrentie kwam van druiven uit Zuid-Europese landen. Door klimatologische omstandigheden kon men daar veel goedkoper produceren. Reclamecampagne Het marktaandeel van de Westlandse druif ging hierdoor in binnen- en buitenland achteruit. Op initiatief van de Bond Westland, waarin alle Westlandse fruit- en groenteveilingen waren vertegenwoordigd, werd er een reclamecampagne opgestart die de druif tot een exclusieve delicatesse zou gaan promoten. Om de reclamecampagne te financieren werd er een heffing ingevoerd van 1 cent op elk te veilen kistje druiven. De opbrengst van deze heffing werd in een fonds gestort waaruit de promotie-acties voor de druif betaald werden. Er werd reclame gemaakt door middel van advertenties in dag- en weekbladen en men richtte stands in op allerlei beurzen en markten waar het publiek de Westlandse druif kon proeven. Druivenkoningin Tijdens de regering van koningin Wilhelmina werd koninginnedag gevierd op 31 augustus. In zesentwintigste iaar an nr. 1. aoril 2002
Naaldwijk werd rond die datum een feestweek georganiseerd door het Oranjecomité. Na de troonsbestijging door Juliana werd koninginnedag verplaatst naar 30 april. In deze periode was het erg druk in de Westlandse tuinbouw en daarom was deze datum niet geschikt om dorpsfeesten te organiseren. Nadat de Bond Westland de reclamecampagne voor de druif gestart was ontstond vanuit het Oranjecomité het idee om de dorpsfeesten om te dopen tot Druivenfeesten. Er werd een druivenkoningin aangesteld die met haar gevolg overal in het land druiven ging aanbieden. Deze activiteiten trokken veel aandacht van de p ers en zo maakte men automatisch reclame voor de Westlandse druif. Oogstfeesten Al snel werden de druivenfeesten zo populair dat ze uitgroeiden tot een feest voor het hele Westland. Met financiële steun van de Bond Westland kon men steeds grootschaliger evenementen organiseren,
zoals een bloemen- en fruitcorso dat een route reed langs alle Westlandse dorpen en een bloemen- en fruittentoonstelling in de Naaldwijkse veiling. De druivenfeesten groeiden uit tot een evenement waarbij reclame werd gemaakt voor alle Westlandse tuinbouwproducten. Dit was ook de reden dat in 1959 de naam veranderd werd in Westlandse Oogstfeesten, in de volksmond bleef men ze echter druivenfeesten noemen. De feesten werden georganiseerd tot in mei 1969. In dat jaar wilde men de activiteiten op een commerciële manier gaan uitwerken met professionele krachten. Voor het corso en de bloemen- en fruittentoonstelling moest voortaan entreegeld betaald worden. Dit sloeg niet aan bij de bevolking en het feest van 1969 werd dan ook afgesloten met een zó groot financieel tekort, dat er geen vervolg meer kwam. Originele jurken Op de tentoonstelling wordt ook een overzicht gegeven van de Westlandse druiventeelt Aan de hand van oude foto's en specifiek voor de druiventeelt gebruikte gereedschappen kan men zien hoe de werkzaamheden in de druivenkassen vroeger uitgevoerd werden. Blikvanger van de expositie zijn de originele jurken van de eerste druivenkoningin en die van diverse druivenprinsessen. Ook de staf en het kroontje die zijn gedragen door alle prinsessen en de druivenkoningin zijn op de expositie te zien. Het Westlands Museum is het gehele jaar geopend van dinsdag t/m zaterdag van 14.00-17.00 uur. Van juni t/m oktober ook de eerste zondag van de maand van 13.00-17.00 uur. Op officiële feestdagen gesloten. Het adres: Middel Broekweg 154, Honselersdijk. Openbaar vervoer: Connexxion buslijn 39 Naaldwijk-Voorschoten, halte Westlands Museum. Internet: www.westlandsmuseum.nl Foto's Het Kleine Loo.
Midden-DeHkrant
13
25 JAAR
Midden-Delfland, de 'pappot' van de Lepelaar Vanaf 1989 heeft de Lepelaar zich als broedvogel gevestigd in het Quackjeswater op Voorne. Vanaf die tijd was dat hier te merken, eerst werd de omgeving ten noorden van Delft bezocht en een paar jaar later werd ook Midden-Delfland 'ontdekt'. De Vogelwacht 'Delft en Omstreken' heeft hem al die tijd op de voet gevolgd. Een kritische vogel De Lepelaar zoekt zijn voedsel - dat voornamelijk uit vissen bestaat - in de vele kilometers sloot van onze weidegebieden. In onze omgeving zijn de weidegebieden precies goed voor de Lepelaar en dat is bijzonder omdat de Lepelaar een wel heel kritische vogelsoort is. De sloot·mag niet te diep zijn, omdat de poten van een vrouw~es Lepelaar ongeveer vijfentwintig centimeter lang zijn; die van manne~es zijn iets langer. Met de veren door het water waden, dat doe je niet als je Lepelaar heet. De slootbodem vlak en stevig graag. Het water niet te helder omdat de vissen die zij willen vangen, er dan rap vandoor gaan. Niet te veel riet in de slootkanten hoor, dan gaan die kleine rakkers van vissen zich ertussen verstoppen. Oh ja, ook op de bodem van de sloot niet te veel
waterplanten a.u .b. anders komen de - heen en weer maaiende - snavel of de poten in de knoop. · Maar er moet wél genoeg voedsel in de sloot zitten. Voor een paar visjes doen zij al die moeite niet. Dus moeten er ook sloten zijn met véél begroeiing, zodat de vissen zich kunnen voortplanten en verschuilen. En voor ál die vissen moet er dan ook weer voldoende voedsel zijn.
Kwetsbaar We hebben het overigens hier over een beschermde vogelsoort. De Lepelaar staat niet alleen op de 'Rode Lijst' van kwetsbare en bedreigde soorten, maar ook op de 'Blauwe Lijst' waarvoor wij een internationale verantwoording hebben. Het gaat aardig met de Lepelaar, na jarenlange achteruitgang krabbelt hij nu met vallen en opstaan weer langzaam op.
Laat het nou zo zijn dat de weidegebieden van Delft en omgeving preciés aan al die eisen voldoen. Wat een geluksvogels zijn wij dan eigenlijk, omdat we er daardoor alweer dertien jaar lang een schitterende vogelsoort bij hebben. Het beeld van rustende of foeragerende Lepelaars wil je - zo dicht bij huis en na zoveel jaar - ook niet meer kwijt toch?
Het vroege voorjaar
Al in februari komt de Lepelaar terug uit Afrika. De meesten zaten in Senegal en Mauretanië. Ze zijn moe en hebben honger als ze aankomen op de dichtstbijzijnde voedselplekken van de kolonie in het Quackjeswater. De sloten op Voorne zijn - op een enkele na - door het Vvormige profiel niet geschikt om in te lopen. En de grote wateren bij Voorne zoals het Haringvliet en de Noordzee zijn vooral in het koude voorjaar nog voedselarm. Ze zijn dan ook erg afhankelijk van de voedselgebieden rond Delft. Midden-Delfland heeft een groot aandeel daarin. Hier warmen de ondiepe sloten zich snel op in het voorjaar. De vissen paaien daardoor vroeg in het jaar. Het buikje rond De Lepelaar staat landelijk bekend om zijn consumptie van Driedoornige Stekelbaars en garnalen. Hier in de polders komen niet zoveel Driedoornige Stekelbaarzen voor en zeker geen garnalen. De Tiendoornige Stekelbaars komt hier wel ruim voor, maar die is een stuk kleiner dan zijn 'broertje'. Dat is geen probleem voor de Lepelaar, bleek tijdens voedselonderzoek van de Vogelwacht 'Delft en Omstreken' in de Dorppolder. Ze eten ook Riviergrondel. Dat was nieuw, dat
~-~--- -7P ~ P nhrv inti a c:tp Îrlrt r9'"rt n p- nr.
Boven: Foeragerende Lepelaar. Foeragerende Lepelaar. Foto's Ellen Sandberg. 1. aoril 2002
Midden-Delfkrant
14
25 JAAR
was nog nooit door iemand gezien: een ontdekking uit de Dorppolder. Met zo'n vis van een centimeter of tien eet de Lepelaar zich sneller 'rond'. Bovendien tellen de sloten in onze weidegebieden een - landelijk gezien - hoog aantal vissen per vierkante meter en dat hebben Lepelaars snel door. Bijvoorbeeld in de Dorppolder werd - tijdens ons voedselonderzoek - half maart al een gemiddelde van ruim drie vissen per vierkante meter gevonden. Hier foerageren dan ook vaak meerdere vogels (tot drie á vier) tegelijk in één sloot en da t kan zeker niet overal. Daarbij komt ook nog eens dat we lekker véél sloten per vierkante kilometer hebben. Door de jaren heen hebben leden van de Vogelwacht hun waarnemingen genoteerd en kunnen we ons een beeld vormen van hun verspreiding in Midden-Delfland. Zwaar beladen In de broedtijd vliegen de Lepelaars
met gevulde maag (dat wil zeggen een pond vis ofwel zo'n duizend stekelbaarsjes per dag) zwaar beladen ruim dertig kilometer naar de kolonie om er de jongen te voeren én de partner af te lossen op het nest. Dat vliegen kost energie. Stel je voor dat hele eind ploeteren met
I ·y~·_-_:.· ;.': ~._.,-' ~,-~_-,: _.·.·.· _-_-'·.-~_.·_ ,., ;('_ ;:;. ··g_·i' . 7 f_,t_
... ,_.
. .} _
.
·.••
wind tegen! Toch doen ze het niet voor niets. Na de broedtijd nemen ze zo snel mogelijk de jongen mee naar de voedselplek Daar hoor je ze tsjirpend (zouden Lepelaars wel eens hoofdpijn krijgen van hun jongen?) achter de oudervogels aanlopen. Op goede plekken worden crèches gevormd met spelende, aan elkaars
7 .. '· .··f·,~. ....5 (_3'" :' \~~9 -....,1 ·... . \\ '(2\' -~~ ~1·
1.'
poten trekkende jongen. Zo kunnen er meer oudervogels tegelijk ongestoord voedsel zoeken. Midden-Delfland is dan ook de 'pappot' voor menig Lepelaarjong. Insnoering van foerageergebieden Om onze 'pappot' veilig en gevuld te houden, moeten we er ons bewust van zijn dat al die randvoorwaarden die de Lepelaar vraagt, aanwezig blijven of - beter nog - versterkt worden. Temeer daar door bosaanplant zoals in de Lage Abtswoudsche Polder of de aanleg van de snelweg, sloten verdwijnen . Door bij voorbeeld bladafval in de sloot naast een bosperceel gaat de kwaliteit van het water ook hard achteruit (kans op vissterfte) . Door deze veranderingen zijn er en gaan er aardig wat goede foerageerplekken ve!:-Joren in MiddenDelfland. Ook aan de randen wordt geknabbeld - denk aan de plarmen in Polder Schieveen - de aaneengesloten open ruimte wordt pijnlijk ingesnoerd.
Boven: Foerngermde Lepe/nar. fig .l Mnximu111 aantal Lepelaars in Middeli-Delfland per kilolllelerblok van 1989 1/111 2001
Alle 98 blokke11 in de figuur zijn i11 de loop der jare11 door Lepelaars bezocht. Niet elk blok wordt elk jaa r bezocht. Dal hangt vaak Snlllen 111e/ de wntersland in de polder. Oe hoge getallen in de figu ur duide11 op goede mstplekke11. Ze m slen vaak op ope11 en hogere plekken in hel land, daar hebben ze zicht op 1110gelijke gevnre11 . Al foeragerend worden Lepelaars door de hoge slootkan/en vaak over heiiiOofd gezien .
Midden-Delfkrant
15
25 JAAR
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
• Bezette kilometerhokken rond Delft Kraamkamers De bestaande en nog aan te leggen natte natuurgebieden zouden mooi als 'kraamkamer' kunnen dienen voor vissen. Mits er natuurlijk genoeg diepe overwinteringspiekken voor ze worden aangelegd. Het allermooiste zou zijn dat deze kleine acrobaten zich met vistrappen en hevels kunnen verplaatsen naar dieper water in de winter en weer terug in het voorjaar. Het gevaar van de aanleg van natte natuur is, dat in Midden-Delfland het riet zich snel kan uitbreiden. Voor de Lepelaar zou dat een ramp zijn. Wanneer het riet grip krijgt op onze smalle sloten is er al gauw geen plek meer voor een Lepelaar. Goed voor de Lepelaar, goed voor de natuur Het onderhoud van de sloten, de manier van schonen en het tijdstip waarop, is een ander belangrijk aandachtspunt. Hoeveel vissen of zwanenmosselen (waar de zeldzame Bittervoorn die in Midden-Delfland nog leeft van afl1ankelijk is) worden kansloos de kant opgesleurd? Hoe vaak gebeurd dat per jaar? Moeten elk jaar alle slo ten geschoond?
Vissen moeten óók eten en in een rioolsloot zitten aardig wat lekkere hapjes. Alhoewel de voortplanting zich vooral in een schoon 'bedje' afspeelt. Kortom variatie, dat is belangrijk voor de Lepelaar, de vis en alle andere soorten die daarvan meeprofiteren. zesentwintigste jaargang nr. 1, april 2002
De Lepelaar is niet voor niets een steunsoort Gaat het goed met de Lepelaar, dan gaat het goed met de rest van dat ecosysteem en wat is er mooier dan dat?
Ellen Sandberg januari 2002
Lepelnarcrèche in de Noordpolder van Oelfgnuw. Foto's Ellen Sandberg.
1996
1997
1998
1999
D Nesten Quackjeswater fig .2 Aantal broedparen van de Lepelaar in het Quackjeswater vergeleken met het aantal bezochte kilometerblokken in de voedselgebieden rond Delft per jaar Het lijkt erop dat het oppervlak aan bezochte gebieden per jaar zijn maximurn heeft bereikt tot net geen 50 km'. De 'meegroei' met de kolonie is t/m 1996 duidelijk te zien, daarna stagneert de toename in oppervlak. Dit is blijkbaar de maximale draagkracht van onze polders. Oe aantallen in de kolonie fluctueren na 1998 nogal, door de natte voorjaren stonden de bodemnesten onder water. (Gegevens kolonie: Hans op den Dries, KNNV-afdeling Voorne)
2000
2001
Midden-Delfkrant
16
25 JAAR
De maffia van de vogelwereld
In een vrij nabij verleden was er, over het algemeen, weinig belangstelling voor de uitingen van de natuur bij de bewoners van het platteland. Ook de agrariërs, die op hun bedrijven uitvoerig konden genieten van het landschap met z'n flora en fauna en z'n indrukwekkende vergezichten, hadden hier weinig aandacht voor.
Bij de volwassenen beperkte de belangstelling zich vaak tot het bestrijden van zogenaamd schadelijk wild en gevogelte. De jeugd maakte er een sport van om in voorjaar en zomer eieren te zoeken van allerlei soorten vogels. De eieren werden dan uitgeblazen en tot een collectie verzameld. Bepaalde personen besteedden in de lente al hun vrije tijd aan het rapen van de eieren van weidevogels. Het is begrijpelijk dat deze activiteiten niet gunstig waren voor de vogelstand. In onze tijd is er veel verandering gekomen in het gedrag van de mens ten opzichte van de natuur. Dat de jeugd nog vogelnesten uithaalt, komt nog maar zelden voor en het zoeken van eieren van de weidevogels wordt nog maar weinig beoefend . Hierbij hebben maatregelen van de wetgever voor beperking gezorgd. Belangrijker echter was een wijziging in de instelling en de gewoonten van de plattelanders. Er is een actieve belangstelling ontstaan voor de natuur in onze omgeving. Men hoeft niet meer verwonderd te zijn als in het broedseizoen een boer, voordat hij gaat maaien, op zijn akkers merktekens plaatst bij vogelnesten om ze voor de maaimachine te behoeden. In de weilanden worden vaak nestbeschermers geplaatst met dezelfde bedoeling. Een paar jaar geleden is er zelfs in Midden-Delfland een boerennatuurbeschermingsvereniging opgericht waarvoor vele agrariërs zich hebben aangemeld. Men zou dus kunnen concluderen dat het goed gaat met de vogels in Midden-Delfland. De werkelijkheid, is anders. De beschermende maatren
1
n
"1
n
gelen die door de wetgever zijn voorgeschreven, ook voor kraaien, eksters, kauwen en gaaien, laten de medaille van een andere kant bekijken. Het leger van deze vogels is ten gevolge van die bescherming tot een veelvoud gegroeid. De weidevogels, maar vooral ook de kleine zangvogels, ondervinden van dat leger een ware terreur. Zij worden werkelijk gedecimeerd door deze roofzuchtige bende. De leden van deze maffia zijn leep, zelfs intelligent en ze zijn goed in het opsporen van vogelnesten. Ze vergeten niets. Hebben ze eenmaal een nest gevonden, dan rusten ze niet voordat alle eieren of jonge vogels zijn verorberd. Het is te merken op de boerderijen. Vroeger zag je daar zo nu en dan een paar kauwen; gaaien kwamen er helemaal niet voor.
Links: Nest van een ekster Boven: Zwarte Kraai
Tegenwoordig vliegen er massa's kraaiachtigen, het hele jaar door. Het effect is bedroevend. Waar zijn de gekraagde roodstaart, de grauwe vliegenvanger, de spotvogel en de witte kwikstaart gebleven en hoe komt het dat al die andere zangvogels bijna niet meer voorkomen? Ongetwijfeld heeft de maffia van de kraaiachtigen hierbij een belangrijke rol gespeeld. Ontelbare nesten van broedende zangvogels worden door deze stropers verstoord. Ook de eieren en jongen van allerlei eendachtigen, van waterhoentjes, futen en meerkoeten worden door dezelfde groep als maaltijd gebruikt. Ook de nesten van de weidevogels, vaak voorzien van nestbeschermers, zijn
Midden-DeHkrant
17
25 J AA R
niet veilig voor deze rovers. Van kieviten, grutto's, tureluurs en scholeksters komt een belangrijk deel van de mogelijke nazaten niet tot z'n recht. Doordat vooral kauwen dikwijls gezamenlijk opereren is er voor de bewoners van de nesten geen mogelijkheid om zich tegen aanvallen te verdedigen. Er worden allerlei trucjes gebruikt om de tegenpartij in verwarring te brengen en de aandacht af te leiden om zo het doel een smakelijk hapje - te bereiken. Een massa eieren en jonge vogels gaan op deze wijze verloren. Zelfs jonge hazen kunnen door een groepje kauwen zodanig worden aangevallen, dat ze het leven verliezen, ondanks het hoge gegil van de in doodsnood verkerende slachtoffers. De echte roofvogels, die zo nu en dan een prooi slaan, brengen maar een klein percentage schade toe aan de vogelbevolking, vergeleken met bovengenoemde nestrovers. De toekomst ziet er, wat deze materie betreft, niet rooskleurig uit. Zal er, over een aantal jaren, bijna geen vogel meer zijn, die de sfeer in onze tuinen beïnvloedt door fraaie en vrolijke fluitgeluiden, vaak van 's morgens vroeg tot 's avonds laat? En zullen de weilanden in de polder het moeten doen zonder de kunstige vliegcapriolen van de weidevogels en de doordringende baltsgeluiden van kieviten, grutto's, tureluurs en scholeksters? We hopen dat dit toekomstbeeld niet reëel is. Er zal dan echter wel iets moeten veranderen op het terrein van de vogelbescherming. Het evenwicht in de natuur is al vele eeuwen lang geweld aangedaan door allerlei m enselijke bemoeienissen. Het zou van naïviteit getuigen als we zouden menen dat dit evenwicht zich kan herstellen zonder dat de hand van de mens opnieuw ordenend zou ingrijpen. Een wijziging in de vogelwet waardoor geregeld wordt dat rovers
Werkgroep Bufferzone Midden-Delfland
Oproep De werkgroep Bufferzone van de Midden-Delfland Vereniging zoekt nieuwe leden die binnen de werkgroep actief willen zijn. De werkgroep Bufferzone volgt de ontwikkelingen binnen Midden-Delfland op de voet en komt in actie op het moment dat nieuwe ontwikkelingen of plannen het gebied dreigen aan te tasten. Boven: Gaai Onder: Ekster Tekeningen uit: Nico de Haan, Egbert van Keulen, 'Vogels Kijken'. Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Vogels . Zeist 1981 .
van eieren en jonge vogels niet meer van beschermende maatregelen kunnen profiteren, zou hiervoor een belangrijk begin kunnen zijn. Hieraan zou kunnen worden toegevoegd dat ten aanzien van de toename van de vossenpopulatie in Midden-Delfland eveneens beperkende maatregelen gepropageerd worden. Het is immers een onlogische situatie dat agrariërs en andere bewoners van het platteland tijd en geld beschikbaar stellen voor de bescherming van vogels, terwijl de resultaten hiervan worden verorberd door wezens die beslist niet meer in zulk een groot aantal thuishoren in onze gecultiveerde natuur.
A.A. Olsthoorn
De werkgroep houdt zich vooral bezig met nieuwe plannen voor het gebied. Te denken valt aan streekplannen en bestemmingsplannen voor het buitengebied. Recentelijk is ook ingesproken op de nieuwe plannen met betrekking tot het vliegveld Zestienhoven en het plan van het Hoogheemraadschap Delfland om de Woudse Polder als waterberging in te richten. De actie die wordt ondernomen is alleen op papier: het inbrengen van zienswijzen en inspraakreacties en bijvoorbeeld het aantekenen van beroep tegen de inrichting van een waterberging in de Woudse Polder. De leden van de werkgroep zijn de 'ogen en oren' in het gebied. Sommige leden hebben goed zicht in de verschillende plannen. Andere leden fietsen regelmatig in het gebied rond om te kijken of er geen rare nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden. leder heeft zijn eigen bijdrage. Wij zoeken mensen die grote interesse hebben voor de ruimtelijke ontwikkelingen in MiddenDelfland. Speciale kennis is dan niet vereist. Als u geïnteresseerd bent kunt u bellen met Rita Woudstra, telefoonnummer (015) 380 94 30.
Midden-DeHland Vereniging 2 5 JA A R
18
Midden-DeHkrant 25 JAAR
Op de grens van Midden Delfland Met is nog geen twee generaties geleden dat het landschappelijke Midden-Delfland in Vlaardingen tot bijna aan de Schiedamse- en Maassluisseclijk reikte. Direct achter Vlaardinger-Ambacht strekte het polderlandschap zich uit en was in structuur nog maar weinig veranderd sedert het jaar 1572, waarin de landmeter Jan Janz Potter op blank perkament de omgeving van Vlaardingen in beeld bracht. Het kaartboek van Potter bevindt zich in het gemeentearchief van Schiedam en behoort in z'n kleurige eenvoud tot de fraaiste documenten uit de tijd dat zowel Vlaardingen als Schiedam nog dorpse gemeenschappen waren. De weg aan de linkerkant van de kaart is de Holyweg. De weg begon in het Emaus en is genoemd naar de Holierhoekse Polder. De boerderij die op de kaart van Potter te zien is tussen de Holyweg en de Vlaardingervaart was toen in eigendom van Cornelis Corneliszoon. Naast deze hoeve liep een sloot die de Kulk werd genoemd. In onze tijd staat zij bekend als de boerderij van Jan Moerman. Langs de Holyweg zien we vervolgens enkele panden langs de weg staan met een hooiberg ernaast. We zijn aangekomen in de herberg De Hooge Woning. In deze herberg werd in 1582 een openbare verkoping gehouden van een woning (boerderij) en erf met land in Hutjeshoek.
Vlaardingen was toen als stad(je) omgeven door het agrarische Vlaardinger-Ambacht. Dit gebied lag als een groot hoefijzer rondom het oude Vlaardingen. Hutjeshoek lag op de plaats waar nu vanaf de Maassluisseclijk de Zuidbuurtseweg begint. Herbergier van De Hooge Woning was Wijnand Gerritszn. In deze herberg vonden niet alleen verkopen plaats, naast het drinken van een versnapering en het wellicht ook logeren van een enkele gast, vergaderden ook de heren van het gerecht van Vlaardinger-Ambacht er. Dit duurde tot 1770, toen verhuisde het gerecht naar de herberg Emous. Dit logement Emous stond op de plek waar nu aan de Kethelweg garage Kooi zetelt.
aan de brug over het riviertje de Vlaarding in het Emaus. Dit recht van beplanting was in handen van de eigenaren van de Heerlijkheid Holy. Maar, dat is niet altijd het geval geweest. De herberg De Hooge Woning was in bezit van particulieren en er rusten grondlasten op. Deze lasten kwamen ten goede aan de eigenaren van de eerder genoemde boerderij aan de andere kant van de Holyweg (bij de Kulk aldaar). De koper van de herberg was verplicht de Holyweg te onderhouden over het gedeelte dat strookte met de grootte van de gekochte bebouwing en de landerijen . Als tegenprestatie werd de nieuwe eigenaar in de gelegenheid gesteld de Holyweg aan beide zijden te beplanten met jonge bomen tot aan de dam of oprijlaan van boerderij Holy. Waarschijnlijk werd het beplanten van de weg als een voordeel beschouwd vanwege de houtproductie ervan. In de tweede helft van de achttiende eeuw werd de herberg De Hooge Woning gesloopt. Uit oude trouwboeken blijkt dat op deze herberg ook werd getrouwd.
Zoals de kaart toont, stonden er in 1572 veel bomen langs de Holyweg. Dit planten van bomen kwam voort uit een oud recht van beplanting van de Holyweg vanaf de even verderop gelegen boerderij Holy tot Verderop aan de Holyweg tekende Potter de reeds gememoreerde boerderij Holy. Momenteel is de oude oprijlaan van Holy nog zichtbaar bij het ernaar vernoemde ziekenhuis. Vanaf de Holysingel komend valt links van de oprijlaan allereerst het monumentale inrijhek op. Aan je rechterhand ligt nog een restant van de vroegere toegangsweg tot de boerderij. Enige tijd geleden zijn er jonge bomen geplant zodat het antieke karakter ervan verd wenen is. Boven: Gevelstee/I van de boerderij/herberg Emous . Thans ingemetseld i11 het Stadsarchief Vlaardingen aan het E111aus. Foto Frits van Ooststroo111 . Links: De kaart van fa/I Jan sz Potter uit 1572 toont de Holyweg en de V/aardi11gervaart 111et bebouwi11g ro11d de woontoren van Holy. Langs de Holyweg ligt herberg De Hooge Wo ning. Thans ligt hier het Holyziekellllllis. Folio uit het Kaartboek van het Casthuis te Sch ieda111. Gen1ee11te Archief Schieda111.
Midden-Delfkrant 25JAAR
De geschiedenis van Holy gaat zeer ver terug. Opgravingen in de jaren zestig brachten de resten van een klein kasteel uit de dertiende eeuw aan het licht. Het complex bestond uit een boerderij en een toren. Deze toren was aangelegd op een kunstmatige heuvel, een zogenoemde motte die omgeven was door een grachtje. Zeer lang sierde de toren het landschap aldaar. In augustus 1404 is de toren alsmede een boomgaard onderdeel van een transactie tussen de heren Muys Hugensz. van Holy en de heer van Wassenaar. De toren werd bij die gelegenheid ook 'huis' genoemd. Wellicht had hij dus, met aanbouwsels, een woonbestemming. Er zijn van de toren diverse afbeeldingen. Een tekening in een boekje van mr. P.G.Q. Sprenger van Eijk, 'Vlaardinger Ambacht, Babberspolder en Zouteveen', laat boerderij Holy met de toren zien in 1610. Op de toren is een ooievaarsnest waar te nemen. Een tekening van Holy van rond 1700 van de bekende kastelentekenaar Abraham Rademaker is in redelijke mate identiek aan die van 1610. De toren is echter zwaarder weergegeven en is nu voorzien van galmgaten met klankborden. Dit duidt erop dat er een luidklok is aangebracht. (Een van de klokken van de Visbank op de Vlaardingse Westhavenkade was afkomstig van de toren van Holy). Daarnaast bestaat er een glazen bokaal waarop eveneens de toren met rechts ervan een koepel of theehuisje en de boerderij is te zien. De bokaal dateert vermoedelijk uit 1779. De toren was veelal een soort statussymbool en gaf, zoals dat altijd met dergelijke zaken gaat, de materiële gesteldheid van de eigenaar
7P~Pn twi nti
i<'larl!ai12: nr. L april2002
aan. De buitenplaats Holy werd reeds in de negentiende eeuw het slachtoffer van slopers. Alleen het monumentale inrijhek werd daarbij gespaard en zou tot ver in de twintigste eeuw de grens markeren van stad en land. Hier begonnen de zondagse fietstochten naar buiten, door de weilanden, langs de trekvaarten in het Westland waarover de tuinders hun producten aanvoerden naar de Westlandse veilingen (Schoolplaat IV - serie 'Het Agrarisch bedrijf' - de moderne tuinderij) en uiteindelijk langs de lage, met krijt bespoten druivenmuren, - waarvan de vruchten delicieuzer heetten te zijn dan de goedkopere Franse of Spaanse druif. In 1964 verdween de boerderij Holy die volgens de opvattingen van dat moment- geen monumentale waarde bezat. Het enige dat voortleeft is de naam die nu geldt voor d e gehele wijk op de grens van Vlaardinger-Ambacht en het inmiddels door verdere verstedelijking al evenzeer bedreigde MiddenDelfland, ook allijkt het voortbestaan als parklandschap met 'natuurlijke waarden' verzekerd.
Frans Assenberg Boven: Tekening door Abraham Rademaker van de woontoren vanHolyen de bijbehorende boerderij, omstreeks 1700. Midden: Het verplaatste hek (1632) van de buitenplaats Holy. Foto Frits van Ooststroom. Daaronder: Interieur van de toren van Holy. Op de plaats van het kruisraam zat vroeger de ingang. Stadsarchief Vlaardingen. Onder: Detail van een kaart van Jan Jansz Potter uit 1572. de Holyweg tussen De Hooge Woning en Clattenburch ('Landje van C/zardon '). Kaartboek Gasthuis te Schiedam. Gemeente Archief Schiedam.
19
20
Midden-Delfkrant 25 JAAR
Midden-Delfland Runners
Roparun 2002 Van 8 tot 10 mei 2002 neemt een team van 'De Hardloper' onder de naam 'MiddenDelfland Runners' deel aan de Roparun, een non-stop estafette-hardloopwedstrijd van Rotterdam naar Parijs over ca. 525 km. Een team van acht lopers van De Hardloper, bijgestaan door masseurs, koks, chauffeurs, fietsbegeleiders en kampementmakers gaat deze sportieve uitdaging aan. In deze, al weer elfde editie van de Roparun, zullen zij met ca. 200 andere teams de sportieve strijd aanbinden. Deze sportactiviteit is in 1992 gestart met als doel: geld bijeen brengen voor projecten die de kwaliteit van het leven van kankerpatiënten verbeteren. Dit onder het motto: 'trachten leven toe te voegen
aan dagen, waar geen dagen meer kunnen worden toegevoegd aan het leven'. De Midden-Delfland Runners trainen twee à drie keer per week - hoe kan het anders - in Midden Delfland. Lopend door de polder, over dijkjes, bruggen en schelpenpaadjes wordt de conditie op het juiste niveau gebracht. Uiteraard staat het trainen op nummer één, maar er wordt ook volop genoten van de omgeving. Het ene moment loop je beschut achter een dijk, even later sta je oog in oog met een reiger, of schiet er een haas voor je uit (die kunnen we overigens niet bijhouden) . Het aardige van hardlopen is dat je Midden Delfland weer op een andere manier waarneemt dat fietsend of per auto. Van Broekpolder tot Woudse Polder, van Maasland tot Abtswoude, in anderhalf uur kun je heel wat van de polder ontdekken. Wilt u meer weten over de Roparun en haar goede doel, of wilt u loten kopen/ sponsoren, neem contact met ons op via telefoon (015) 380 95 33 of kijk op http: / /go.to/ middendelflandrunners.
Midden-Delfland Runners Correspondentieadres: Tjalk 52 2636 DC Schipluiden
Boven: Groot Hoefblad. Onder: Watermunt. Foto's Frits van Ooststroom.
Wat de planten ons vertellen
Planten in de regio Delft De KNNV heeft een onderzoek afgesloten naar de rijkdom aan planten in regio Delft (De Lier, Delft, Nootdorp, Pijnacker en Schipluiden). Het blijkt dat de stedelijke biodiversiteit groter is dan die in de recreatiegebieden of die van het weidegebied van MiddenDelfland.
Brochure Belangstellenden kunnen de brochure 'Wat de planten in de regio Delft ons vertellen ' bestellen door 3,20 Euro per exemplaar en 1,20 Euro per zending over te maken op Postbankrekening 4854159 t.n.v. KNNV afd . Regio Delft, te Delft. Rijkdom De oude parken en begraafplaatsen in Delft zijn rijker aan plantensoorten dan de nieuwe recreatiebossen als Kerkpolder en Bieslandse Bos en Balij. Zelfs de ruwe grasbermen, de bermen die maar tweemaal gemaaid worden, binnen de gemeentegrenzen zijn rijker dan de weiden van Midden-Delfland. In de stedelijke omgeving komen soorten van voedselarme bodem voor. In de overbemeste weidegebieden kunnen deze soorten niet meer groeien. Database De bevindingen zijn gebaseerd op een database met 45.000 waarnemingen van leden van de vereniging, verzameld in de afgelopen tien jaar. Het leidt ons tot de conclusie dat de natuurwaarde in de stad en in de dorpen van vitaal belang is voor het overleven van zeldzame soorten. Ecologisch groenbeheer, natuurvriendelijke oevers en een goede ecologische hoofdstructuur in de bebouwde kom is van levensbelang voor de natuur in de regio.
