Midden-Brabant
CVA Programma Richtlijn Voorlichting
Richtlijn Voorlichting
INHOUDSOPGAVE Voorwoord Verantwoording Leeswijzer
1. Voorlichting algemeen 1.1 Medische informatie 1.3 Organisatorische informatie 1.6 Patiëntgebonden informatie 1.18 Chronische fase
2. Voorlichting in de acute fase 2.1 Per discipline 2.3 Checklist verpleegkundigen
3. Voorlichting in de herstelfase 3.1 Per discipline 3.7 Richtlijn herstelfase/checklist multidisciplinair
4. Voorlichting in de chronische fase 4.1 Per discipline
5. Veel gestelde vragen na een beroerte (FAQ-lijst)
6. Brochures en folders
7.
Internetsites
8. Ervaringsverhalen
9. Audiovisuele informatie
10. Brief huisartsen via SOH Midden-Brabant
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006
Richtlijn Voorlichting
VOORWOORD
Voorlichting en informatie aan patiënten met een CVA vormen een belangrijk onderdeel van goede zorg. De patiënt heeft recht op goede en duidelijke voorlichting en is er bij gebaat zo compleet mogelijk te worden voorbereid op wat hem of haar te wachten staat. De kunst is, om de betrokkenen op het juiste moment en op de juiste manier, de informatie te geven die van toepassing is. Het heeft weinig effect mensen te overvoeren. Anderzijds voelen patiënten zich terecht niet serieus genomen als er te weinig informatie wordt verstrekt. Daarom streven wij binnen het CVA-Programma Midden-Brabant, net als in de zorg voor CVA-patienten, naar voorlichting op maat. Goede voorlichting en informatie kunnen onrust en onduidelijkheid wegnemen. En dat kan het herstel positief beïnvloeden. Weten waar je terecht kunt met vragen en problemen is essentieel om je als mens gesteund en begrepen te voelen. Wij zijn de leden van de werkgroepen die deze Richtlijn “Voorlichting voor CVA-patiënt en zijn/haar mantelzorger(s)” zo zorgvuldig hebben opgesteld, erkentelijk voor hun inspanning. Namens de Projectgroep Voorlichting wens ik de gebruikers een intensief gebruik ervan toe. Wij wensen u daarbij veel succes toe en vragen u met klem ons te gaan informeren omtrent uw ervaring met deze richtlijn, om op deze manier te komen tot een levend document.
Namens de Projectgroep Voorlichting
Mw. Elly van Gorp-Cloïn, secretaris Nederlandse CVA Vereniging “Samen Verder” Tilburg, maart 2006
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006
Richtlijn Voorlichting
VERANTWOORDING Elke CVA-patiënt en zijn/ haar mantelzorg is uniek en heeft op verschillende manieren en over verschillende onderwerpen informatie nodig. De richtlijn ‘Voorlichting voor CVApatiënt en zijn/ haar mantelzorgers’ heeft tot doel de verschillende hulpverleners te ondersteunen bij het bieden van de juiste informatie op het juiste moment. De richtlijn is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de projectgroep Voorlichting van het CVA-programma Midden-Brabant. Werkgroepen hebben de inhoud aangeleverd voor de specifieke onderdelen. Leden projectgroep richtlijn Voorlichting Elly van Gorp-Cloïn, secretaris Nederlandse CVA-vereniging “Samen Verder” Tessa Meijerink, psycholoog, Stichting de Wever Paul de Kort, neuroloog, Maatschap neurologie Midden-Brabant Leden werkgroepen: Werkgroep acute fase Ben Jansen, neuroloog, Maatschap neurologie Midden-Brabant Marjo van Schijndel, CVA-verpleegkundige, TweeSteden ziekenhuis Dorine Verberne, verpleegkundige, TweeSteden ziekenhuis Esther van Gorp, verpleegkundige, TweeSteden ziekenhuis Margriet Schilders, teamleidster neurologie, TweeSteden ziekenhuis Chantal van Bommel, verpleegkundige, St. Elisabeth Ziekenhuis Irmgard van Kempen, verpleegkundige, St. Elisabeth Ziekenhuis Jocova Vervoort, CVA-verpleegkundige, St. Elisabeth Ziekenhuis Hein Vermeulen, teamleider neurologie, St. Elisabeth Ziekenhuis Werkgroep herstelfase Tessa Meijerink, psycholoog, Stichting de Wever Ingrid van Hoof, zorgmanager, Stichting de Wever Vera Brons, maatschappelijk werker, Stichting de Volckaert Liesbeth van Dun, maatschappelijk werker, Eikendonk Werkgroep chronische fase Desiree van Stenis, verpleeghuisarts, Stichting de Wever Wilhelmien van Empel, staffunctionaris, Thebe thuiszorg Maria Luijben, wijkverpleegkundige, Thebe thuiszorg Elly van Gorp-Cloïn, secretaris Nederlandse CVA-vereniging “Samen Verder” Sylvia van der Pol, praktijkondersteuner Angelique Dhaeze, praktijkondersteuner Het beheer en nakomen van de richtlijn Voorlichting van het CVA-programma MiddenBrabant valt onder de verantwoordelijkheid van de CVA-instellingscoördinatoren.
De richtlijn ‘Voorlichting voor CVA-patiënt en zijn/haar mantelzorgers’ is een uitgave van Zorgnetwerk Midden-Brabant, Postbus 5048, 5000 EA Tilburg. T: (013) 465 73 55 E:
[email protected] W: www.zorgnetwerkmb.nl Druk: Verdivas Communicatieproducties, Tilburg maart 2006
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006
Richtlijn Voorlichting
LEESWIJZER
Over welke onderwerpen geven wij informatie aan de CVA-patiënt en mantelzorgers? Voorlichting algemeen Medische informatie: oorzaken / gevolgen / prognose CVA. Organisatorische informatie: afdelings- en instellingsgebonden informatie. Patiëntgebonden informatie: mogelijke gevolgen van een CVA, deze zijn per patiënt verschillend. Chronische fase: specifieke informatie die gericht is op de ondersteuning in de chronische fase. Per onderwerp wordt aangegeven wat er met de voorlichting beoogd wordt, namelijk een kennis, houding- of gedragsverandering. Daarnaast wordt voorgesteld hoe, door wie en wanneer de informatie aangeboden kan worden.
Waar moet ik als hulpverlener iets over vertellen? Bij elke fase wordt per hulpverlener aangegeven waar hij/zij specifiek informatie over kan geven en op welk moment. Elke CVA-patiënt is uniek. Beschouw deze richtlijn daarom als een richtlijn bij het bepalen wanneer, welke informatie noodzakelijk is.
Hoe weet ik wat een andere hulpverlener heeft verteld? De projectgroep is van mening dat informatie herhaald dient te worden in de verschillende fasen. Om deze reden is er geen specifiek transmuraal overdrachtsformulier gemaakt. Voor de acute fase is er een checklist voor verpleegkundigen en voor de herstelfase is er een multidisciplinaire checklist gemaakt voor intern gebruik.
Informatie voor patiënt en mantelzorg In de lijst met brochures en folders wordt aangegeven wat mogelijk interessant informatiemateriaal is voor patiënt en mantelzorg. Daarnaast wordt aangegeven waar dit materiaal te bestellen is en of er kosten aan verbonden zijn. De hoofdstukken over internetsites, ervaringsverhalen en audiovisuele informatie kunnen gekopieerd en overhandigd worden aan patiënt en mantelzorger(s).
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006
1
Richtlijn Voorlichting
Richtlijn voorlichting CVA-Programma Midden- Brabant
‘Voorlichting voor CVA-patiënt en zijn/haar mantelzorger(s)’
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.1
4.
3.
2.
1.
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de prognose op langere termijn voor zijn/haar specifieke situatie.
Toekomstverwachting
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de onderzoeken en behandelingen die plaats moeten vinden en de uitslagen hiervan. Ook preventieve ingrepen, preventie bloedstolling (medicatie).
Onderzoek en behandelingen/ acute interventies
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de prognose op korte termijn voor zijn/haar specifieke situatie.
Prognose
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de oorzaken en gevolgen van het CVA voor zijn specifieke situatie.
Oorzaken/ gevolgen CVA
Medische Informatie
VOORLICHTING ALGEMEEN
Gesprek + brochure CVA-programma + algemene brochure ‘Een beroerte en dan?’
Gesprek + folders van specifieke behandelingen.
Gesprek + algemene brochure ‘Heb hart voor je hoofd’ (bij de lichte beroertes) of ‘Een beroerte en dan?’ (bij de zwaar aangedane beroertes).
Gesprek + algemene brochure ‘Heb hart voor je hoofd’ (bij de lichte beroertes) of ‘Een beroerte en dan?’ (bij de zwaar aangedane beroertes).
Activiteiten
ZH: Vervolggesprekken door arts-assistent. HU: Bij vaststelling eindfase revalidatie/ advies zorgconcept door verpleeghuisarts.
SEH: Door arts-assistent. ZH: Bij specifieke onderzoeken, mondelinge en schriftelijke info door arts-assistent en verpleegkundige.
SEH: Door arts-assistent. HU: Na 1e MDO door verpleeghuisarts.
SEH: Door arts-assistent. ZH: Zorggesprek 3e dag door arts-assistent. HU: Na 1e MDO door verpleeghuisarts.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.2
Gesprek + algemene brochure, bv ‘Een beroerte en dan?’ + opnemen in checklist + herhaling in fases. Valpreventie/ huidpreventie bij incontinentie/ standaard bij binnenkomst door wijkvpk. De neurorevalidatiepoli schenkt ook aandacht aan veiligheid: valstrips/ sociale alarmering/ mobiliteit in het algemeen, in en rond huis. Gesprek + folder over Medicijngebruik bij hersenletsel.
5b. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de gevolgen bij fout medicijngebruik.
Activiteiten
5a. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van welke gezondheidsmaatregelen en levenshouding hij/zij kan (aan)nemen om de kans op een recidief CVA te verkleinen. De cliënt geeft aan, dat hij/zij preventieve maatregelen wil opvolgen. De cliënt laat d.m.v. zijn/haar gedrag zien, dat hij/zij de adviezen opvolgt. Bv. stopt met roken, gaat ter controle van de bloeddruk naar de huisarts.
Preventie
Medische Informatie
HU: Diverse gesprekken door verpleeghuisarts.
ZH: Zorggesprek 3e dag door arts-assistent ZH: Ontslaggesprek door arts-asistent HU: Diverse gesprekken door verpleeghuisarts CHR: Diverse gesprekken door verpleeghuisarts. Bij intakegesprek door wijkvpk. Tijdens polibezoek door nrvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.3
Uitleg op de stroke-unit.
Gesprek+ voorlichtingsmateriaal, zoals binnen verschillende instellingen is ontwikkeld, bv. informatieboekje, welkomsbrief. Uitleg NDT-principe.
Overhandigen brochure ‘Informatie over uw beroerte’. Uitleg geven over het Transmuraal overdrachtsdossier/ PVS. Overhandigen van brief SOH Midden-Brabant, betreffend rol huisarts in CVA-ketenzorg.
6b. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte hoe de afdeling georganiseerd is en welke werkwijze daar gehanteerd wordt.
6c. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de ketenorganisatie en het doel van het Transmuraal overdrachtsdossier/ PVS.
Activiteiten
6a. Cliënt en cliëntsysteem weten dat hij/zij gedurende bepaalde tijd monitorbewaking krijgt en is op de hoogte van nut en beperkingen hiervan. Patiënt accepteert monitoring, ondanks nadelige effect op bewegingsvrijheid en nachtrust. Patiënt en familie weet dat signalen van de monitor als regel niet alarmerend zijn.
Organisatie/ werkwijze afdeling/ monitoring op stroke-unit
Organisatorische informatie
ZH: Verpleegkundige. HU: Zorgcoördinator.
ZH: 1e zorggesprek door verpleegkundige. HU: Bij opname door zorgcoördinator. ZH: Uitreiken brief stroke-unit, informatiemap op de kamer, mondelinge info over MDO, verschillende disciplines.
ZH: 1e uur op de afdeling door arts-assistent en verpleegkundige.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.4
9.
8.
7.
De cliënt en cliëntsysteem weten waarom de therapieën volgens een bepaalde frequentie gegeven worden en waarom zij van een bepaalde aard zijn. De cliënt is gemotiveerd voor therapie. De cliënt gaat tijdig naar therapie.
Frequentie/ aard therapieën
De cliënt en cliëntsysteem weten wat het revalidatieprogramma inhoudt en waarom dit zo gegeven wordt.
Revalidatieprogramma
De cliënt en cliëntsysteem weten waar ze terecht kunnen bij vragen of klachten.
Organisatie/ werkwijze afdeling/ monitoring op stroke-unit
Organisatorische informatie
Gesprek + kennismaking met diverse therapeuten en voorlichtingsmateriaal, zoals binnen verschillende instellingen is ontwikkeld, bv. therapiekaartje, therapie weekplanning.
Gesprek + voorlichtingsmateriaal, zoals binnen verschillende instellingen is ontwikkeld, bv. therapiekaartje, therapie weekplanning.
Gesprek + evt aanwezige folder van instelling. Afspreken contactpersoon, organiseren zorggesprekken en familiegesprekken.
Activiteiten
HU: Bij opname door zorgcoördinator en betrokken therapeuten.
HU: Bij opname door zorgcoördinator en betrokken therapeuten.
ZH: 1e zorggesprek door verpleegkundige. HU: Bij opname door zorgcoördinator en maatschappelijk werk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.5
10.
De cliënt en cliëntsysteem weten welke evaluatiemomenten er zijn en welke disciplines daarbij betrokken zijn. Zij zijn op de hoogte van vast- en bijstelling van het zorgplan, de frequentie waarmee dit gebeurt en op welke wijze zij daarbij betrokken worden.
Evaluatiemomenten/ MDO
Organisatorische informatie
Gesprek + voorlichtingsmateriaal, zoals binnen de verschillende instellingen is ontwikkeld.
Activiteiten
HU: Bij opname door zorgcoördinator.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.6
13.
12.
11.
Mondelinge voorlichting op de afdeling.
Activiteiten
Cliënt is op de hoogte van praktische consequenties op het gebied van bijvoorbeeld autorijden, werken, vakantie en voeding. Patiënt is bereid deze adviezen op te volgen. Patiënt houdt zich aan genoemde adviezen.
Praktische vragen na een beroerte Mondelinge en schriftelijke voorlichting (FAQ lijst), als regel tijdens zorggesprek of ontslaggesprek.
Cliënt weet welke maatregelen (leefstijladMondelinge en schriftelijke voorlichting, ‘Heb viezen, medicatie) hij/zij dient te nemen om hart voor je hoofd’ en de FAQ-lijst. de kans op een nieuwe beroerte te verkleinen. Patiënt is bereid deze adviezen op te volgen. Patiënt laat dmv. het handelen zien, dat hij/zij deze adviezen toepassen.
Preventieve maatregelen die gevolg zijn van de eindconclusies
De cliënt is op de hoogte van onderzoeksresultaten en van de conclusies die hieruit zijn getrokken
Resultaten onderzoek en eindconclusies
Patiëntgebonden informatie
ZH: Ontslaggesprek door arts-assistent. HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door verpleeghuisarts. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
ZH: Ontslaggesprek door arts-assistent en verpleegkundige. HU: Bij diverse gesprekken gedurende opname door verpleeghuisarts.
ZH: Zorggesprek 3e dag door arts assistent. ZH: Bij visites door arts-assistent.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.7
15.
14.
De cliënt en cliëntsysteem weten hoe zij om moeten gaan met slikstoornissen. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van risico’s van verslikken. - De cliënt en cliëntsysteem zijn bereid adviezen op te volgen van therapeuten en verpleging m.b.t. slikstoornissen. - De cliënt en cliëntsysteem laten d.m.v. het handelen zien, dat zij op juiste en veilige manier om kunnen gaan met slikstoornissen.
Slikstoornissen
De cliënt en cliëntsysteem weten hoe zij om moeten gaan met halfzijdige verlamming bij verplaatsen in bed en andere transfers. - De cliënt en cliëntsysteem zijn bereid adviezen op te volgen van therapeuten en verpleging m.b.t. halfzijdige verlamming. - De cliënt en cliëntsysteem laten d.m.v. het handelen zien, dat zij op juiste en veilige manier om kunnen gaan met halfzijdige verlamming.
Verlammingsverschijnselen
Patiëntgebonden informatie
Mondelinge voorlichting, instructie en training bij therapiemomenten en op de afdeling, eventueel ondersteund door interne folder over slikstoornissen.
Mondelinge voorlichting, instructie en training bij therapiemomenten en op de afdeling. De nrvpk. geeft specifieke aandacht aan: Motorische en sensorische uitvalverschijnselen, oppervlakkig en dieptegevoel.
Activiteiten
ZH: Bij opname en elke voeding door logopedist en verpleegkundige. HU: Bij opname door logopedist en zorgcoördinator. CHR: Door wijkvpk. indien er sprake is van sondevoeding.
ZH: Bij alle behandelingen door alle betrokken verpleegkundigen en therapeuten. HU: Bij therapiemomenten tijdens opname door zorgcoördinator en betrokken therapeuten. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.8
18.
17.
16.
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de oorzaken van verminderde conditie/ vermoeidheid en weten hoe de conditie opgebouwd kan worden. De cliënt en het cliëntsysteem weten hoe zij oververmoeidheid kunnen voorkomen. - De cliënt kan zijn grenzen aangeven m.b.t. conditie/ vermoeidheid. - De cliënt houdt rekening met zijn grenzen m.b.t. conditie/ vermoeidheid in zijn dagindeling.
Conditie/ vermoeidheid
De cliënt en cliëntsysteem weten dat de incontinentie een gevolg is van het CVA en weten hoe zij hiermee om moeten gaan. - De cliënt is bereid mee te werken aan continentietraining.
Incontinentie/ blaas en darmfunctie
De cliënt en cliëntsysteem weten dat het ademhalingsprobleem een gevolg is van het CVA.
Ademhalingsproblemen
Patiëntgebonden informatie
Mondelinge voorlichting, instructie en training bij therapiemomenten en op de afdeling.
Gesprek. Gesprek met specifiek foldermateriaal door wijkvpk.
Gesprek.
Activiteiten
ZH: Bij opname en tijdens opname door artsassistent, fysiotherapeut en verpleegkundige. HU: Na 1e MDO, bij therapiemomenten tijdens opname, door fysiotherapeut en zorgcoördinator. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
ZH: Bij opname en tijdens opname door artsassistent en verpleegkundige. HU: Na 1e MDO, bij therapiemomenten tijdens opname, door zorgcoördinator. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
ZH: Bij opname en tijdens opname door artsassistent en verpleegkundige.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.9
De cliënt en cliëntsysteem weten hoe zij, rekening houdend met de beperkingen, zelfzorg/ ADL/ HDL-activiteiten kunnen verrichten. - De cliënt is bereid zich aan te passen aan zijn beperkingen m.b.t. zelfzorg/ ADL/ HDL - De cliënt is bereid om een andere manier aan te leren. - De cliënt voert zelfzorg/ ADL/ HDL-activiteiten uit op aangepaste wijze, rekening houdend met zijn beperkingen.
De cliënt en cliëntsysteem weten dat de verminderde waarneming (hemianopsie, hemi inattentie en neglect) een gevolg is van het CVA en weten hoe zij hiermee om moeten gaan. - De client is bereid mee te werken aan oefeningen.
20. Waarneming
19.
Zelfzorg/ ADL/ HDL
Patiëntgebonden informatie
Mondelinge voorlichting, instructie en training bij therapiemomenten.
Mondelinge voorlichting, instructie en training bij therapiemomenten en op de afdeling.
Activiteiten
ZH: Tijdens opname ergotherapeut. HU: Na 1e MDO, bij therapiemomenten tijdens opname, door ergotherapeut. CHR: Polibezoek nrvpk.
ZH: Tijdens opname door verpleegkundige en ergotherapeut. HU: Na 1e MDO, bij therapiemomenten tijdens opname, door ergotherapeut en zorgcoördinator. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.10
Huidproblemen
De cliënt en cliëntsysteem weten hoe zij optimaal kunnen communiceren, rekening houdend met de logopedische beperkingen. - De cliënt en het cliëntsysteem zijn bereid logopedische adviezen m.b.t. communicatie te proberen. - De cliënt en het cliëntsysteem gebruiken logopedische adviezen m.b.t. communicatie.
23.
De cliënt en cliëntsysteem weten welke maatregelen noodzakelijk zijn om vallen te voorkomen. - De cliënt en cliëntsysteem is bereid mee te werken. - Het risico van vallen is voor de cliënt geminimaliseerd.
Veiligheidsmaatregelen ter voorkoming van vallen
22. De cliënt en cliëntsysteem weten welke behandeling /acties nodig zijn om huidproblemen te voorkomen. - De cliënt is bereid mee te werken aan deze behandeling. - De cliënt heeft geen huidproblemen.
21.
Afasie/ communicatie
Patiëntgebonden informatie
Mondelinge voorlichting en instructie. Zie ook preventie.
Mondelinge voorlichting en instructie. Continue een punt van aandacht door de wijkvpk.
Mondelinge voorlichting, instructie en training bij therapiemomenten en op de afdeling, ondersteund door voorlichtingsbrochure bv, ‘Afasie Wat is dat?’, ‘Afasiesoos in Tilburg’ en ‘Kennismaken met de afasievereniging.’
Activiteiten
ZH: Tijdens opname door verpleegkundige en arts-assistent. HU: Op indicatie tijdens opname door fysiotherapeut/ ergotherapeut/ zorgcoördinator. CHR: Bij de start van de zorgverlening door wijkvpk. Polibezoek neurorevalidatievpk.
ZH: Tijdens opname door verpleegkundige en arts-assitent. HU: Op indicatie tijdens opname door arts en zorgcoördinator. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
ZH: Tijdens opname door verpleegkundige en logopedist. HU: Na 1e MDO, bij therapiemomenten tijdens opname, door logopedist en zorgcoördinator. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk. ZH: Gebruik van communicatieschrift.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.11
24. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van het belang van een goede vocht- en voedingopname en welke extra zorg hierbij nodig is. De cliënt is bereid hieraan mee te werken. - De cliënt krijgt voldoende voeding en vochtopname.
Voeding en vochtopname
Patiëntgebonden informatie
Mondelinge voorlichting en instructie. Zonodig wordt door de wijkvpk. een vocht en voedingsintakelijst ingezet.
Activiteiten
ZH: Tijdens opname door verpleegkundige en diëtist. HU: Op indicatie tijdens opname door diëtist/ arts/ zorgcoördinator. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.12
25. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de cognitieve verschijnselen, die het gevolg zijn van zijn CVA en hoe hiermee om te gaan in praktische situaties. - De cliënt is bereid adviezen op te volgen. - De cliënt laat in zijn gedrag zien, dat hij rekening houdt met zijn cognitieve beperkingen.
Cognitieve verschijnselen
Patiëntgebonden informatie
Doel bereiken middels mondelinge voorlichting en begeleiding aan de hand van o.a. psychologisch rapport, zowel aan cliënt als cliëntsysteem. Ondersteuning door schriftelijk voorlichtingsmateriaal: - Kopieën uit het boek van J. Hochstenbach: Hersenscherven na een beroerte (hoofdstuk 2,3,4,5), meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Folder ‘Neglect en hemianopsie’ van de Hersenstichting, meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Zorgwijzer geheugen...zwakte van de Hersenstichting, meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Geheugen kun je helpen: hulpmiddelen en strategieën om een verminderd geheugen het hoofd te bieden(Linda Clare en Barbara Wilson), meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Een beroerte en dan? van de Hartstichting, meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt. - Alzheimervereniging Voortdurend op gelet door wijkvpk. Informatie met name gericht aan partner/ mantelzorger (afhankelijk van zorgniveau dat aanwezig is).
Activiteiten
HU: Na NPO door neuropsycholoog. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.13
26. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van veranderingen in gedrag/ persoonlijkheid t.g.v. een CVA. - Het cliëntsysteem is bereid rekening te houden met de veranderingen in gedrag/ persoonlijkheid van de cliënt. - Het cliëntsysteem houdt rekening met de veranderde persoonlijkheid/ gedrag van de cliënt en kan hier mee omgaan in praktische situaties.
Gedrag/ persoonlijkheid
Patiëntgebonden informatie
Mondelinge informatie en begeleiding, zowel aan cliënt als aan cliëntsysteem. Ondersteuning door schriftelijk voorlichtingsmateriaal: - Hersenscherven na een beroerte (J. Hochstenbach), meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Ze zeggen dat ik zo veranderd ben (H. Eilander e.a.), meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Veranderd leven (Jenny Palm), meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Zorgwijzer karakterverandering, meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt; - Een beroerte en dan (Hartstichting), meestal aan cliëntsysteem, soms aan cliënt. Op gelet door wijkvpk. Informatie met name gericht aan partner/ mantelzorger (afhankelijk van zorgniveau dat aanwezig is). Nrvpk. geeft aandacht aan initiatiefverlies, sociale omgang met anderen, impulsiviteit.
Activiteiten
HU: Na NPO, op indicatie door neuropsycholoog. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.14
Ziekte-inzicht
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de stemmingsproblemen, die het gevolg zijn van zijn/haar CVA en hoe zij hiermee om kunnen gaan in praktische situaties. - De cliënt en cliëntsysteem zijn bereid adviezen op te volgen. - De cliënt en het cliëntsysteem houden rekening met stemmingsproblemen en kunnen hiermee omgaan in praktische situaties.
28. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de gevolgen van het CVA in de breedste zin van het woord. - De cliënt en het cliëntsysteem zijn bereid adviezen op te volgen. - De cliënt en het cliëntsysteem laten zien, dat zij adviezen opvolgen en rekening houden met de beperkingen.
27.
Stemming/ depressie/ emotie
Patiëntgebonden informatie
Mondelinge informatie en begeleiding/behandeling, met name aan cliënt zelf. Folder: Beroerte en dan?
Mondelinge informatie en begeleiding/behandeling, met name aan cliënt zelf. De nrvpk. schenkt hierbij aandacht aan mogelijke angst, somberheid, dwanghuilen en lachen.
Activiteiten
ZH: Tijdens zorggesprekken door arts-assistent en verpleegkundige. HU: Op indicatie tijdens opname door alle betrokken behandelaars. CHR: Polibezoek nrvpk.
HU: Op indicatie tijdens opname door neuropsycholoog/ pastor/ maatschappelijk werk. CHR: Polibezoek nrvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.15
30. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de stand van zaken m.b.t. zijn behandel/ zorgplan. - De cliënt en cliëntsysteem zijn bereid stil te staan bij het behandel- / zorgplan. - De cliënt en cliëntsysteem nemen actief deel door terugkoppeling van behandel- / zorgplan voor en na MDO en andere evaluatiemomenten.
Voortgang behandel- zorgplan
29. De cliënt en cliëntsysteem staan open voor begeleiding m.b.t. verwerking en acceptatie van zijn ziekte. - De cliënt en cliëntsysteem werken aan verwerking en acceptatie van de ziekte door weer open te staan voor een toekomst met beperkingen.
Acceptatie/ verwerking
Patiëntgebonden informatie
Gesprek.
Mondelinge informatie en begeleiding/behandeling, met name aan cliënt zelf, soms ook aan cliëntsysteem. Ondersteuning door schriftelijk voorlichtingsmateriaal.
Activiteiten
ZH: Tijdens visites door neuroloog. Indien patiënt naar RCL gaat krijgt patiënt informatie van (ass) revalidatiearts. HU: Na vervolg MDO/ voortgang revalidatie door verpleeghuisartsen zorgcoördinator. Bij opname afhankelijk van de vragen informatie van de revalidatiearts.
ZH: Punt voor bespreking tijdens MDO, meerdere momenten tijdens opname door alle betrokken hulpverleners. HU: Op indicatie tijdens opname door neuropsycholoog/ pastor/ maatschappelijk werk. CHR: Een continue proces door wijkvpk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.16
33.
32.
31.
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de problemen, waarmee hij/zij bij terugkeer in de sociale situatie geconfronteerd kan worden. - De cliënt en cliëntsysteem zijn bereid om rekening te houden met de problemen, waarmee hij/zij bij terugkeer in de sociale situatie geconfronteerd kan worden.
Begeleiding terugkeer sociale situatie
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van het bereikte eindniveau van revalidatie.
Eindniveau revalidatie
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van het doel van het proefverlof en de regelingen, die hieromtrent zijn getroffen. - De cliënt en cliëntsysteem geven aan in te stemmen met beoogd proefverlof. - De cliënt gaat op proefverlof en rapporteert bevindingen terug aan behandelaars.
Proefverlof
Patiëntgebonden informatie
Gesprek.
Gesprek.
Gesprek.
Activiteiten
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door maatschappelijk werk.
HU: Bij vaststelling eindfase revalidatie/ advies zorgconcept door verpleeghuisarts en zorgcoördinator.
ZH: Op indicatie ,tijdens zorggesprek, door verpleegkundige. HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door zorgcoördinator/ maatschappelijk werk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.17
34. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de gemaakte poliklinische controleafspraak op de neurorevalidatiepoli en nazorg huisarts. Cliënt is bereid op deze afspraak te verschijnen, met partner/ mantelzorger. De cliënt en cliëntsysteem komen beide ook daadwerkelijk.
Poliklinische controle neurorevalidatiepoli en Huisarts
Patiëntgebonden informatie
Gesprek en NRP-folder + brief huisartsen SOH Midden-Brabant.
Activiteiten
ZH: Tijdens ontslaggesprek door verpleegkundige. HU: Bij voorbereiding op ontslag naar vervolgsetting door zorgcoördinator/ maatschappelijk werk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.18
Regelingen/ voorzieningen
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van toekomstige woonvorm. - Cliënt en evt. cliëntsysteem zijn bereid te verhuizen naar toekomstige woonvorm. - Cliënt en evt. cliëntsysteem zijn bereid zich aan te melden voor toekomstige woonvorm.
37a. De cliënt en cliëntsysteem weten welke middelen zij kunnen verkrijgen. - Cliënt is bereid hulpmiddel aan te vragen en te gaan gebruiken. - Cliënt gebruikt hulpmiddel op en juiste manier.
Hulpmiddelen/ aanpassingen
36. De cliënt en cliëntsysteem hebben kennis van diverse regelingen en voorzieningen, opdat gewenste keuze gemaakt kan worden. - Cliënt en cliëntsysteem zijn bereid om voorzieningen aan te vragen. - Cliënt en cliëntsysteem zijn bereid de aanvraag te ondertekenen voor akkoord.
35.
Informatie toekomstige woonvorm
Chronische fase
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt, aangevuld met informatie van bv Handmaster (Ness) en eerste lijns ergotherapie, formulieren/ aanvragen voor betreffende hulpmiddel bij zorgverzekeraar en/of afdeling WVG gemeente. Wijkvpk soms aanvraag ergo/ CIZ inschakelen/ bestellen.
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt, aangevuld met formulieren/ aanvragen voor betreffende voorziening, zoals afdeling WVG van de gemeente waar patiënt woont. Wijkvpk. reikt folder uit over eigen aanbod (oa thuiszorgwinkel/ kapper/ bewegen.)
Gesprek.
Activiteiten
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door fysiotherapeut/ ergotherapeut/ maatschappelijk werk. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door ergotherapeut/ maatschappelijk werk. CHR: Tijdens intakegesprek door wijkvpk. Indien van toepassing door nrvpk.
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door zorgcoördinator/ maatschappelijk werk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.19
38. De cliënt en cliëntsysteem weten dat via de CIZ een indicatie voor bepaalde functies afgegeven wordt en welke formulieren daarvoor gebruikt worden. - Cliënt en cliëntsysteem vullen formulieren in sturen deze op naar de CIZ. - Cliënt en cliëntsysteem werken mee aan het verkrijgen van de indicatie.
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt, aangevuld met formulieren/ aanvragen voor betreffende regeling.
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door maatschappelijk werk. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door maatschappelijk werk. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
Gesprek + informatie over het PGB.
37c. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van het PGB en de mogelijkheden en beperkingen hiervan.
CIZ
CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk. HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door ergotherapeut/ maatschappelijk werk.
Door wie, op welk moment
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt, aangevuld met formulieren/ aanvragen voor betreffende regeling.
Activiteiten
37b. De cliënt en cliëntsysteem weten hoe de procedure werkt om via de WVG of via de AWBZ een aanpassing en/of voorziening te verkrijgen. - Cliënt en cliëntsysteem volgen de procedure om de voorziening te verkrijgen. - Cliënt en cliëntsysteem maken gebruik van de verkregen WVG/AWBZ voorziening.
Chronische fase
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.20
40. De cliënt en cliëntsysteem hebben weet van dagbesteding in directe omgeving en van de te volgen aanvraagprocedures omtrent bepaalde vormen van dagbesteding. - Cliënt heeft de bereidheid om te gaan kijken bij bepaalde vormen van dagbesteding alvorens een besluit te nemen. - Cliënt gaat contact leggen om naar bepaalde activiteiten te gaan.
Dagbesteding
39. De cliënt en cliëntsysteem weten dat deeltaxi een WVG voorziening is en dat om deze te verkrijgen bepaalde richtlijnen zijn opgesteld. - Cliënt is bereid tot het gebruik maken van de deeltaxi. - Cliënt vult formulier in en maakt bij vervoer gebruik van de deeltaxi.
Deeltaxi
Chronische fase
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt, aangevuld met folders en formulieren/ aanvragen voor betreffende regeling.
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt, aangevuld met formulieren/ aanvragen voor betreffende regeling. Wijkvpk overhandigt het telefoonnummer of begeleidt in de aanvraag.
Activiteiten
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door ergotherapeut/ maatschappelijk werk/ activiteitenbegeleider. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door maatschappelijk werk. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.21
Gesprek + folder CBR.
42b. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de mogelijkheden van parkeren voor gehandicapten.
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt.
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt + folder CBR + lijst FAQ.
Autorijden
De cliënt en cliëntsysteem weten welke therapie zinvol is voor zijn/haar revalidatieproces. - Cliënt is bereid enkele dagen per week deel te nemen aan het revalidatieprogramma. - Cliënt is bereid adviezen van de therapeuten op te volgen.
Activiteiten
42a. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de gevolgen van het wel of niet mogen autorijden gedurende een bepaalde periode. - Cliënt is bereid om de adviezen op te volgen bijvoorbeeld een herkeuring. - Cliënt regelt een ander vorm van vervoersvoorziening gedurende een bepaalde of onbepaalde periode.
41.
Dagbehandeling
Chronische fase
HU: Bij ontslag.
ZH: Bij ontslaggesprek door arts-assistent HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door arts.
HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door maatschappelijk werk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.22
Activiteiten
44. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van lotgenotengroep op plaatselijk, regionaal of landelijk niveau. - Cliënt en cliëntsysteem zijn bereid om informatie aan te vragen over de activiteiten van bepaalde groepen. - Cliënt en cliëntsysteem zijn bereid om deel te nemen aan lotgenotengroep.
Ondersteunings/ lotgenotengroepen/ patiënt verenigingen Gesprek waarin uitleg gegeven wordt + folders van patiënten verenigingen (Samen Verder, Nederlandse CVA-vereniging, Hartstichting, Cerebraal) + informatie van Steunpunt Mantelzorg, Landelijke Organisatie Thuiszorgers + relevante lijst van internetsites.
Gesprek waarin uitleg gegeven wordt 43. De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de werkwijze en de tijdsplanning bij een naderend ontslag. - Cliënt en cliëntsysteem zijn bereid tot samenwerking om ontslagprocedure en datum te volgen. - Cliënt en cliëntsysteem volgen adviezen op, herinrichten indien nodig activiteiten om ontslag laten slagen.
Procedure bij ontslag
Chronische fase
ZH: Tijdens ontslaggesprek door verpleegkundige. HU: bij voorbereiding op ontslag naar vervolgsetting door maatschappelijk werk/ neuropsycholoog/ pastor. CHR: tijdens polibezoek door nrvpk indien interesse.
ZH: tijdens opname door arts-assistent en verpleegkundige. HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door zorgcoördinator en maatschappelijk werk.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
1.23
Relatie en seksualiteit
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de inhoud, werkwijze en doel van de cursus. - Cliënt is bereid deel te nemen aan de cursus omdat hij de meerwaarde onderkent. - Cliënt geeft zich op en neemt deel aan de cursus.
47.
De cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van de nazorg die geboden wordt binnen de zorgketen en bij wie ze kunnen aankloppen voor aanvullende begeleiding/ ondersteuning en zorg.
Mogelijkheden van nazorg/ opvang
46. Cliënt en cliëntsysteem zijn op de hoogte van problemen die zich hierbij voor kunnen doen en dat het geen taboe is om erover te praten.
45.
CVA- Cursus / CVA-partnercursus
Chronische fase
Gesprek + informatie over de neurorevalidatiepoli, huisarts, Thebe thuiszorg, vrijwillige thuishulp (st Contour) + een adressenlijst van instellingen/ instanties die zich bezig houden met relevante onderwerpen en van therapeuten met interesse of specialisatie in CVApatiënten.
Gesprek (uitleg gevolgen CVA/ medicijngebruik op sexualiteit) evt. doorverwijzen naar gehandicaptenraad.
Informerende brief/ uitnodiging.
Activiteiten
ZH: Tijdens ontslaggesprek door arts-assistent en verpleegkundige. HU: Bij voorbereiding ontslag naar vervolgsetting door maatschappelijk werk. CHR: Gedurende de zorgverlening wijkvpk./ polibezoek nrvpk.
ZH: Tijdens ontslaggesprek door arts-assistent en verpleegkundige. HU: Na vervolg MDO, door arts/ maatschappelijk werk/ neuropsycholoog. CHR: Als er problemen zijn of cliëntsysteem er open voor staat door wijkvpk. Indien van toepassing door nrvpk.
HU: Tijdens opname door maatschappelijk werk/ neuropsycholoog/ pastor. CHR: Tijdens polibezoek door nrvpk indien interesse.
Door wie, op welk moment
Richtlijn Voorlichting
2
Richtlijn Voorlichting
ACUTE FASE Discipline Verpleegkundige
Moment Dag van opname
Informatie Anamnese en algemene uitleg afdeling Naam behandelend arts Visite artsen Brief stroke-unit Contactpersonen afspreken NDT-principe Apparatuur Uitleg stroke-unit Diagnose
Dag na opname
Zorggesprekken afspreken en uitleg Familiegesprek afspreken en uitleg Diagnose Uitleg stroke-unit Afgesproken onderzoeken en uitleg Verandering medicatie en doel Uitleg afasie NDT- principe Multidisciplinair team introduceren MDO uitleg Vragen patiënt en familie Informatiemap kamer tonen Overhandigen brochure: “Beroerte, en dan”
Vervolg zorggesprekken Planning onderzoeken en uitleg Verandering medicatie en uitleg NDT-principe Verpleegkundige zorg Multidisciplinaire zorg MDO besprekingen Vervolgtraject Afasie Ziekte-inzicht/ acceptatie/ verwerking Vervolg familiegesprek afspreken (zonodig) Overhandigen brochure: “Informatie over uw beroerte” Ontslaggesprek/ laatste zorggesprek
CVA Programma Midden-Brabant
Vervolgtraject doorspreken Nazorg huisarts/ praktijkondersteuner Nazorg neurorevalidatiepoli Transmuraal Overdrachtsdossier Mogelijkheden van nazorg/ opvang Ondersteuning/ lotgenotengroepen/ patiëntenvereniging Relatie en seksualiteit Ervaringen patiënt en familie Vragen patiënt en familie Overhandigen en doorlopen FAQ-lijst
Versie maart 2006 2.1
Richtlijn Voorlichting
ACUTE FASE Discipline Moment Fysiotherapeut Therapiemomenten
Informatie Conditie/vermoeidheid Verlammingsverschijnselen
Ergotherapeut Therapiemomenten
Verlammingsverschijnselen Zelfzorg/ ADL
Logopedist
Therapiemomenten
Verlammingsverschijnselen Slikstoornissen Ademhalingsproblemen Afasie/ communicatie
Diëtist
Therapiemomenten
Voeding en vochtopname
Discipline Artsassistent Neurologie
Moment SEH
Informatie Oorzaken/ gevolgen CVA Prognose Onderzoek en behandelingen/ acute interventies
1e uur op de afdeling 1e zorggesprek
Monitoring op stroke-unit Oorzaken/ gevolgen CVA Onderzoek en behandelingen/ acute interventies Resultaten onderzoek en eindconclusies Voortgang behandel- zorgplan Preventie
Vervolggesprekken
Voortgang behandel- zorgplan Resultaten onderzoek en eindconclusies Procedure bij ontslag Toekomstverwachting
Ontslaggesprek
Praktische vragen na een beroerte Autorijden Relatie en sexualiteit Preventieve maatregelen die gevolg zijn van de eindconclusies Preventie/ leefregels Mogelijkheden van nazorg/ opvang
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 2.2
Richtlijn Voorlichting
CHECKLIST VOOR VERPLEEGKUNDIGE BETREFFEND INFORMATIEVOORZIENING EN ZORGGESPREKKEN Dag van opname: Diagnose ( navragen als de patiënt op de afdeling komt) Uitleg stroke- unit Uitleg apparatuur NDT- principe ( afhankelijk van de situatie) Contactpersonen afspreken Naam behandelend specialist en zaalarts Uitleg over visite van de artsen Brief stroke- unit meegeven Anamnese en algemene uitleg van de afdeling
Dag na opname: Zorggesprekken afspreken en uitleg hierover geven Familiegesprek afspreken en uitleg hierover geven Diagnose (die door arts is meegedeeld) bespreken Uitleg stroke-unit Planning onderzoeken en uitleg Verandering medicatie en uitleg Uitleg afasie NDT- principe Multi- disciplinair team introduceren MDO uitleg Uitleg over bijzonderheden voeding en vochtopname Vragen patiënt en familie Informatiemap kamer tonen en uitleg Overhandigen brochure: “Beroerte en dan” of “Heb hart voor je hoofd” (afhankelijk van de ernst van het CVA)
Vervolg zorggesprekken: Planning onderzoeken en uitleg Veranderingen medicatie en uitleg NDT principe Verpleegkundige zorg Multidisciplinaire zorg MDO besprekingen Vervolgtraject Afasie Uitleg over sociaal, cognitief, emotioneel, gedragsmatig functioneren Uitleg over weekendverlof Vervolg familiegesprek afspreken (zonodig) Vragen patiënt en familie
CVA Programma Midden-Brabant
JA
JA
JA
NEE
NVT
NEE
NVT
NEE
NVT
Versie maart 2006 2.3
Richtlijn Voorlichting
Laatste zorggesprek Vervolgtraject doorspreken Uitleg over polikliniek neurorevalidatie Ervaringen patiënt en familie bespreken Vragen patiënt en familie Overhandigen brief SOH Midden-Brabant betreffend rol huisarts in CVA-ketenzorg) Overhandigen FAQ- lijst Doorlopen FAQ- lijst met patiënt en familie Ontslagblad verpleegkundig dossier doorlopen en afspraken maken
CVA Programma Midden-Brabant
JA
NEE
NVT
Versie maart 2006 2.4
3
Richtlijn Voorlichting
HERSTELFASE TAKEN ZORGCOÖRDINATOR/ CONTACTVERZORGENDE Discipline Zorgcoördinator
Moment Opname
Informatie Organisatieafdeling Klachtenregeling Revalidatieprogramma Frequentie/ aard therapieën Evaluatiemomenten/ MDO Slikstoornissen
Tijdens opname
Verlammingsverschijnselen Conditie/ vermoeidheid Zelfzorg/ ADL Afasie/ communicatie Voortgang behandel- zorgplan
Voorbereiding op ontslag
Proefverlof Eindniveau revalidatie Nazorg huisarts Nazorg neurorevalidatiepolikliniek Informatie toekomstige woonvorm Procedure bij ontslag
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 3.1
Richtlijn Voorlichting
HERSTELFASE TAKEN MAATSCHAPPELIJK WERK Discipline Moment Maatschappelijk Bij opname werk Tijdens opname
Voorbereiding op ontslag
CVA Programma Midden-Brabant
Informatie organisatie: klachtenregeling Stemming/ depressie Acceptatie/ verwerking CVA- Cursus / CVA-partnercursus Relatie en seksualiteit Proefverlof Begeleiding terugkeer sociale situatie Nazorg huisarts Nazorg neurorevalidatiepolikliniek Informatie toekomstige woonvorm Regelingen/ voorzieningen Hulpmiddelen/ aanpassingen CIZ Deeltaxi Dagbesteding Dagbehandeling Procedure bij ontslag Ondersteunings/ lotgenotengroepen/ patiëntverenigingen Mogelijkheden van nazorg/ opvang
Versie maart 2006 3.2
Richtlijn Voorlichting
HERSTELFASE TAKEN VERPLEEGHUISARTS Discipline Verpleeghuisarts
Moment Na 1e MDO
Informatie Oorzaken/ gevolgen CVA Prognose
Diverse gesprekken
Preventie Preventieve maatregelen die gevolg zijn van de eindconclusies Relatie en seksualiteit Voortgang behandel- zorgplan
Vaststelling eindfase
Toekomstverwachting Eindniveau revalidatie
Voorbereiding ontslag
Praktische vragen na een beroerte
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 3.3
Richtlijn Voorlichting
HERSTELFASE TAKEN THERAPEUTEN Discipline Fysiotherapeut
Moment Tijdens opname
Informatie Revalidatieprogramma Frequentie/ aard therapieën. Verlammingsverschijnselen Conditie/ vermoeidheid Veiligheidsmaatregelen ter voorkoming van vallen Ziekte-inzicht Hulpmiddelen/ aanpassingen
Discipline Ergotherapeut
Moment Tijdens opname
Informatie Revalidatieprogramma Frequentie/ aard therapieën. Verlammingsverschijnselen Zelfzorg/ ADL Veiligheidsmaatregelen ter voorkoming van vallen Ziekte-inzicht Hulpmiddelen/ aanpassingen Dagbesteding
Discipline Logopedist
Moment Tijdens opname
Informatie Revalidatieprogramma Frequentie/ aard therapieën. Verlammingsverschijnselen Slikstoornissen Afasie/ communicatie Ziekte-inzicht
Discipline Diëtist
Moment Tijdens opname
Informatie Voeding en vochtopname
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 3.4
Richtlijn Voorlichting
HERSTELFASE TAKEN POLIKLINIEK NEUROREVALIDATIE Discipline Moment Verpleegkundige Tijdens polibezoek Polikliniek Neurorevalidatie
CVA Programma Midden-Brabant
Informatie Preventie Praktische vragen na een beroerte Motorische uitvalverschijnselen Sensorische uitvalverschijnselen Waarneming (o.a.hemianopsie/ neglect) Slikstoornissen Ademhalingsproblemen Incontinentie/ blaas en darmfunctie Conditie/ vermoeidheid Zelfzorg/ ADL/ HDL Afasie/ communicatie Huidproblemen Voeding en vochtopname Cognitieve verschijnselen Ziekte-inzicht Acceptatie/ verwerking Emotionele problemen: Stemming/ depressie Gedragsproblematiek Regelingen/ voorzieningen Hulpmiddelen/ aanpassingen CIZ Deeltaxi Dagbesteding Autorijden Ondersteunings/ lotgenotengroepen/ patiënt- verenigingen CVA- Cursus / CVA-partnercursus Relatie en seksualiteit Mogelijkheden van nazorg/ opvang
Versie maart 2006 3.5
Richtlijn Voorlichting
HERSTELFASE TAKEN NEUROPSYCHOLOOG, PASTOR, ACTIVITEITENBEGELEIDING Discipline Neuropsycholoog
Moment Tijdens opname
Informatie Cognitieve verschijnselen Gedrag/ persoonlijkheid Stemming/ depressie Ziekte-inzicht Acceptatie/ verwerking Ondersteunings/ lotgenotengroepen/ patiëntverenigingen CVA-cursus / CVA-partnercursus Relatie en seksualiteit
Discipline Pastor
Moment Tijdens opname
Informatie Stemming/ depressie Acceptatie/ verwerking Ondersteunings/ lotgenotengroepen/ patiëntverenigingen CVA- Cursus / CVA-partnercursus
Discipline Activiteitenbegeleiding
Moment Tijdens opname
Informatie Dagbesteding
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 3.6
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
3.7
X Voldoende aan de orde geweest
/ Besproken, nog eens op terugkomen
■ Niet van toepassing
■ Niet besproken
Patiënt Volg Systeem
Controle huisarts/ NRP*
Transmuraal Overdrachtsdossier
Proefverlof
Vervolgtraject
NDT-behandeling
CVA-programma
Afdelingsspecifieke informatie
Organisatorische informatie
Leefregels (dieet/roken/autorijden/werken*)
Relatie en seksualiteit
Toekomstverwachting
Medicijnen
Behandeling
Onderzoek en uitslagen
Diagnose
Medische infcormatie
stand v zaken
Datum/Uitgevoerd door/ eventueel verwijzen naar rapportage voor bijzonderheden
RICHTLIJN HERSTEL FASE/CHECKLIST MULTIDISCIPLINAIR
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
3.8
* Omcirkelen wat aan de orde is geweest
Arbeidsreintegratie
Patientvereniging/ CVA-partnercursus*
Dagbehandeling/ dagbesteding*
Deeltaxi
WVG/ AWBZ/ PGB/ CIZ*
Hulpmiddelen/ aanpassingen
Toekomstige woonvorm
Vervolg voorzieningen
Ziekte-inzicht/ acceptatie/ verwerking*
Gedrag/ Stemming*
Cognitieve verschijnselen
Veiligheidsmaatregelen
Voeding en vochtopname
Huidproblemen
Afasie
ADL
Vermoeidheid
Incontinentie
Ademhalingsproblemen
Slikstoornissen
Verlammingsverschijnselen
Patiëntgebonden informatie
stand v zaken
/ Besproken, nog eens op terugkomen X Voldoende aan de orde geweest
■ Niet besproken ■ Niet van toepassing
Datum/Uitgevoerd door/ eventueel verwijzen naar rapportage voor bijzonderheden
RICHTLIJN HERSTEL FASE/CHECKLIST MULTIDISCIPLINAIR
Richtlijn Voorlichting
4
Richtlijn Voorlichting
TAKEN HUISARTS/PRAKTIJKONDERSTEUNER CHRONISCHE FASE Discipline Huisarts/ Praktijkondersteuner
CVA Programma Midden-Brabant
Moment Tijdens een van de consulten/ huisbezoeken
Informatie Preventie Praktische vragen na een beroerte Verlammingsverschijnselen Slikstoornissen Ademhalingsproblemen Incontinentie/ blaas en darmfunctie Conditie/ vermoeidheid Zelfzorg/ ADL Afasie/ communicatie Huidproblemen Voeding en vochtopname Cognitieve verschijnselen Stemming/ depressie Ziekte-inzicht Acceptatie/ verwerking Regelingen/ voorzieningen Hulpmiddelen/ aanpassingen CIZ Deeltaxi Dagbesteding Autorijden Ondersteunings/ lotgenotengroepen/ patiëntverenigingen CVA- Cursus / CVA-partnercursus Relatie en seksualiteit Mogelijkheden van nazorg/ opvang
Versie maart 2006 4.1
Richtlijn Voorlichting
TAKEN WIJKVERPLEEGKUNDIGE CHRONISCHE FASE Discipline Wijkverpleegkundige
CVA Programma Midden-Brabant
Moment Tijdens één van de zorgmomenten
Informatie Preventie Praktische vragen na een beroerte Verlammingsverschijnselen Slikstoornissen Incontinentie/ blaas en darmfunctie Conditie/ vermoeidheid Zelfzorg/ ADL Afasie/ communicatie Huidproblemen Voeding en vochtopname Cognitieve verschijnselen Acceptatie/ verwerking Regelingen/ voorzieningen Hulpmiddelen/ aanpassingen CIZ Deeltaxi Dagbesteding Relatie en seksualiteit Mogelijkheden van nazorg/ opvang
Versie maart 2006 4.2
Richtlijn Voorlichting
TAKEN VERPLEEGHUISARTSEN CHRONISCHE FASE Discipline Verpleeghuisarts
Moment Gedurende verblijf
CVA Programma Midden-Brabant
Informatie Preventie Praktische vragen na een beroerte Verlammingsverschijnselen Slikstoornissen Ademhalingsproblemen Incontinentie/ blaas en darmfunctie Conditie/ vermoeidheid Zelfzorg/ ADL Afasie/ communicatie Huidproblemen Voeding en vochtopname Cognitieve verschijnselen Stemming/ depressie Ziekte-inzicht Acceptatie/ verwerking Regelingen/ voorzieningen Hulpmiddelen/ aanpassingen CIZ Deeltaxi Dagbesteding Ondersteunings/ lotgenotengroepen/ patiëntverenigingen CVA- Cursus / CVA-partnercursus Relatie en seksualiteit
Versie maart 2006 4.3
5
Richtlijn Voorlichting
VEEL GESTELDE VRAGEN NA EEN BEROERTE (FAQ-LIJST) Hieronder volgen vragen die in de praktijk vaak opkomen bij mensen die een beroerte hebben gehad of bij hun partners of familie. Soms komen vragen echter pas als u weer thuis bent of als een specifieke situatie zich voordoet. Niet alle vragen zullen bij u leven, de antwoorden zijn noodzakelijkerwijs soms wat algemeen. Na het lezen van deze vragen en antwoorden zult u zien dat er ná een beroerte maar weinig dingen zijn die u moet laten. Mocht u andere vragen hebben of een specifieker antwoord voor uw persoonlijke situatie willen, dan kunt u dat met de neuro-revalidatie verpleegkundige of arts bespreken. Hoe groot is de kans op herhaling van een TIA of beroerte? De kans op herhaling van een beroerte is afhankelijk van de oorzaak van de beroerte, welke risicofactoren voor een beroerte bij u aanwezig zijn, en de mogelijke aanpak van deze risicofactoren. Veel hangt dus af van de vraag of het goed lukt een eventuele oorzaak te behandelen en de risicofactoren goed te regelen. Hiermee wordt bijvoorbeeld bedoeld: goed instellen van de bloeddruk, elke dag een half uur wandelen of fietsen, gezonde voeding, niet roken, max. een tot twee glazen alcohol per dag, goede behandeling van verhoogd cholesterol of verhoogd bloedsuiker, enz. De kans op een herhaling is dus voor iedereen verschillend. Wij adviseren u regelmatig op controle te gaan bij uw huisarts. Overleg met hem of haar hoe vaak deze dat nodig acht. Moet ik de medicijnen blijven gebruiken? De medicijnen die de neuroloog u voorschrijft zijn bedoeld om een nieuwe beroerte te voorkomen. Dat effect verdwijnt als u de medicatie zou stoppen. Over het algemeen moet u dus levenslang met de medicijnen doorgaan. Natuurlijk bestaat wel de mogelijkheid dat de medicijnen op termijn veranderen; bijvoorbeeld als er iets in uw gezondheidstoestand verandert of als er nog betere medicijnen worden ontwikkeld. Tegenwoordig worden de meeste mensen na een herseninfarct behandeld met een combinatie van bloedverdunners, bloeddruktabletten en cholesterolverlagende tabletten. Een hersenbloeding wordt meestal alleen met bloeddruktabletten behandeld. Het is overigens verstandig altijd een lijstje bij u te dragen waarop uw medicatie staat. Dit kunt u bij uw apotheek laten maken. Moet ik een dieet gaan volgen? Er is een verband tussen voeding en hart- en vaatziekten. Een teveel aan verzadigde vetten (vetten die bij kamertemperatuur hard zijn) verhoogt het cholesterolgehalte in het bloed en daarmee de kans op hart- en vaatproblemen. Te veel zout kan de bloeddruk verhogen en een te hoge bloeddruk vergroot de kans op onder meer een beroerte. Wees dus zuinig met zout. Goede invloeden zijn er ook. Gezond eten verlaagt het cholesterolgehalte in het bloed en helpt daardoor de slagaders schoonhouden. Daarnaast houdt gezonde voeding het lichaamsgewicht binnen de perken en kan het een hoge bloeddruk helpen voorkomen. Daardoor wordt het hart niet onnodig belast. Een garantie biedt gezond eten natuurlijk niet. Maar het vraagt weinig moeite en kost niets extra.
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 5.1
Richtlijn Voorlichting
Eet bij voorkeur vezelrijk voedsel, bijvoorbeeld bruin- of volkorenbrood in plaats van wit brood, volkoren pasta in plaats van gewone pasta en zilvervliesrijst in plaats van witte rijst. Drink minstens anderhalve liter vocht per dag, zoals: water, vruchtensap, koffie, thee, halfvolle melk, yoghurt en soep. Ga altijd met een gevulde maag boodschappen doen. In dat geval, zo blijkt uit onderzoek, laat u zich minder snel verleiden tot het aanschaffen van extra vetrijke tussendoortjes. Gebruik onverzadigde vetten bij het koken. Dit zijn vetten die vloeibaar zijn bij kamertemperatuur, bijvoorbeeld olijfolie en zonnebloemolie. Mag ik autorijden? Afspraak is dat u tot uw eerste bezoek aan de neurorevalidatie polikliniek geen auto bestuurt tenzij uw neuroloog met u een andere afspraak heeft gemaakt. Indien u gaat revalideren in een revalidatiecentrum dan zal de revalidatiearts het autorijden met u bespreken. Volgens de wet mag u na een beroerte een half jaar geen auto besturen. Mag ik weer aan het werk? Dat is erg afhankelijk van de restverschijnselen van de beroerte en natuurlijk van het soort werk. Als u zich goed voelt is er tegen werkhervatting meestal geen bezwaar. Toch blijkt soms dat het tegenvalt en dat u op het werk pas merkt, dat er iets niet goed lukt. Het is belangrijk dat dan met de huisarts, bedrijfsarts of neuroloog te bespreken. Bij problemen kunt u in het revalidatiecentrum begeleiding krijgen bij werkhervatting. Moet ik stoppen met roken? Ja! Roken laat de bloedvaten dichtslibben en verhoogt de kans op hart- en vaatziekten. Uw huisarts kan u adviseren bij het stoppen met roken, eventueel met behulp van nicotinekauwgom, nicotinepleisters, of tabletten. Uw eigen motivatie is echter het allerbelangrijkst. Mag ik alcohol drinken? Ja, matig alcoholgebruik is waarschijnlijk zelfs gunstig voor mensen met hart- en vaatziekten. U mag er best een gewoonte van maken een of twee glaasjes per dag te drinken. Maar let op: drie of meer is schadelijk. Opsparen om in het weekend meer te drinken is uit den boze! Mag ik op vakantie? Daar is in het algemeen niets op tegen. Ook vliegen is na een beroerte toegestaan. In warme landen dient u er voor te zorgen dat u genoeg vocht binnen krijgt (2,5 liter per dag). In de felle zon kunt u beter een hoofddeksel dragen. Tijdens een reis waarbij u veel stil moet zitten is het goed af en toe te bewegen: ga even lopen in het gangpad van bus of vliegtuig. Dit is belangrijk om een trombosebeen te voorkomen. Wanneer u een hoger risico op trombose hebt (bijvoorbeeld wanneer u eerder een trombosebeen hebt gehad) en u langer dan vier uur moet zitten, wordt geadviseerd extra maatregelen te nemen, zoals elastische kousen of een eenmalig trombosespuitje vlak voor de reis. Overleg dit bij twijfel met uw (huis)arts. Het is ook beter om tijdens uw reis water te drinken dan alcohol.
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 5.2
Richtlijn Voorlichting
Tips: 1. Vergeet geen medicatielijst mee te nemen op vakantie. Deze kunt u bij uw apotheek laten maken. 2. Het komt voor dat koffers zoek raken. Verdeel uw medicatie over uw handbagage en koffers. 3. Bent u rolstoelafhankelijk? Ga de toegankelijkheid na van uw accommodatie, maar ook in de omgeving (bijv. musea, theater). 4. Vereniging De Blauwe Koepel en het Nederlandse Rode Kruis bieden vakanties aan voor mensen met een handicap. Mag ik in de sauna of naar de kapper? Ja, hieraan zijn geen beperkingen. Wanneer u de sauna bezoekt, dient u wel voldoende drinken. Hoe belangrijk is bewegen voor u? Dat voldoende lichaamsbeweging gezond is weet iedereen. Toch blijkt uit onderzoek dat een op de drie Nederlanders onvoldoende beweegt. Om meer te bewegen hoeft u uw leven niet drastisch te veranderen. U hoeft beslist geen dure sportuitrusting aan te schaffen of lid te worden van een vereniging. Een wandeling maken of een stukje fietsen is voldoende. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert om ten minste een half uur per dag aan lichaamsbeweging te doen. Dit hoeft niet aaneengesloten te zijn. Het mag gerust een optelsom zijn van bijvoorbeeld twee keer 15 minuten fietsen of drie keer 10 minuten wandelen. Meer bewegen mag natuurlijk altijd. Hoe meer u beweegt, hoe beter het is. Voldoende lichaamsbeweging verkleint niet alleen de kans op hart- en vaatziekten, maar is ook goed voor uw spieren en botten, voor uw spijsvertering en ook voor het voorkomen van depressie of geestelijke achteruitgang. Mag ik aan sport doen? Tegen sportbeoefening na een beroerte bestaat geen bezwaar. Als u tevoren, voor de beroerte, niet gewend was te sporten, dan is het wel verstandig dit eerst met uw huisarts of neuroloog te bespreken. Kan ik door vrijen een nieuwe beroerte krijgen? Mensen die getroffen zijn door een beroerte en hun partners maken zich soms zorgen over hun seksuele relatie. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat seksuele opwinding een nieuwe beroerte kan veroorzaken. Daar is geen reden voor. Wel is het goed om er rekening mee te houden dat in de eerste periode na een beroerte de seksuele behoefte meestal verminderd is. De omstandigheden zijn er niet naar en het komt voor dat mensen na een beroerte het gevoel hebben dat ze hun lichaam niet meer kennen. Ze moeten wennen aan de manier waarop hun lichaam reageert. Ook kan schaamte een rol spelen. Gelukkig komt de behoefte aan intimiteit en seksualiteit na verloop van tijd bij de meeste mensen terug. Loop daarom in het begin niet te hard van stapel. Ga samen op ontdekkingstocht naar wat ook in de nieuwe situatie plezierig is voor u beiden. Belangrijk is te blijven praten over uw gevoelens.
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 5.3
Richtlijn Voorlichting
Sommige medicijnen hebben als bijwerking dat ze de zin in het vrijen verminderen of bij mannen de potentie verlagen. Bespreek met uw (huis)arts of er alternatieven zijn zonder deze bijwerkingen. Bij welke klachten moet ik weer contact opnemen met de huisarts? Indien u nieuwe klachten ervaart die zouden kunnen passen bij een beroerte, dan is belangrijk hierover direct contact op te nemen met uw huisarts. De Nederlandse Hartstichting heeft voor het herkennen van de symptomen een eenvoudige test ontwikkeld: de Face-Arm-Speech-Time test. De FAST-test. FACE: Vraag de persoon om te lachen of de tanden te laten zien. Let op of de mond scheef staat en een mondhoek naar beneden hangt. ARM: Vraag aan de persoon om beide armen tegelijkertijd horizontaal naar voren te strekken en de binnenzijde van de handen naar boven te draaien. Let op of een arm wegzakt of rondzwalkt. SPEECH: Vraag aan de persoon of aan de familieleden of er veranderingen zijn in het spreken (onduidelijk spreken of niet meer uit de woorden kunnen komen). TIME: Stel vast hoe laat de klachten bij de persoon zijn begonnen. Dit is van belang voor de behandeling. Als de persoon één of meer opdrachten niet kan uitvoeren, heeft hij/zij waarschijnlijk een beroerte. Handel direct want tijdverlies = hersenverlies Bel uw huisarts of 112. Er kunnen zich ook andere klachten voordoen bij een beroerte. Bij twijfel raden we aan om contact op te nemen met uw huisarts.
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 5.4
6
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
6.1
gratis gratis gratis gratis gratis gratis gratis gratis gratis
Heb hart voor je hoofd
Een beroerte en dan?
Een beroerte zelf herkennen met de FAST-test
Informatie over uw beroerte (CVA-programma)
Eet gezond! Schijf van vijf
Autorijden na een beroerte
Te hoog cholesterol
Stoppen met roken
Lijst met informatieve internetsites
gratis gratis portokosten portokosten portokosten portokosten portokosten <20 ex gratis
Neuro Development Treatment
Tia, een voorbijgaande beroerte
Denk eens na over hersenen…beroerte
Denk eens na over hersenen…angst en depressie
Denk eens na over hersenen…slaapstoornissen
Denk eens na over hersenen…hersenen in de war
Denk eens na over hersenen…hersenletsel
Afasie, wat is dat?
Mogelijk aangevuld met:
Kosten
Uitgereikte folders in ziekenhuis
070 315 55 55
013 539 13 13
070 306 88 88
013 465 73 55
013 465 73 55
070 315 55 55
070 315 55 55
Telefoon
Stichting Afasie Nederland
Hersenstichting Nederland
Hersenstichting Nederland
Hersenstichting Nederland
Hersenstichting Nederland
Hersenstichting Nederland
Nederlandse Hartstichting
Eigen beheer
Eigen beheer
026 351 25 12
070 360 48 16
070 360 48 16
070 360 48 16
070 360 48 16
070 360 48 16
070 315 55 55
013 539 13 13
Stichting Berglandkliniek Tilburg 013 539 36 00
Nederlandse Hartstichting
Eigen beheer
Voedingscentrum Nederland
Zorgnetwerk Midden-Brabant
Zorgnetwerk Midden-Brabant
Nederlandse Hartstichting
Nederlandse Hartstichting
Te verkrijgen bij
FOLDERS EN BROCHURES VOOR CVA-PARIËNTEN EN ZIJN / HAAR MANTELZORGERS
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
St. Elisabeth Ziekenhuis
Afdeling neurorevalidatie
St. Elisabeth Ziekenhuis
Afdeling neurorevalidatie
[email protected]
[email protected]
St. Elisabeth Ziekenhuis
Servicecentrum
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
E-mailadres
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
6.2
Stichting Mantelzorg
gratis gratis
Gids voor mantelzorgers en professionals
Wet Voorzieningen Gehandicapten
gratis gratis gratis
Hersenletsel? Het kan je zomaar overkomen
Mantelzorger?
Vrijwillige Thuishulp
[email protected]
[email protected]
www.tilburg.nl
specifiek voor mantelzorg)
013 467 35 30
gratis
Thebe thuiszorg (cursusinfo/ meer bewegen,
Tilburgse Afasie soos
013 535 15 35
gratis
Tilburgse Afasie soos
[email protected]
[email protected]
alzheimer.afd.midden-
013 469 10 75
[email protected]
[email protected]
Respijtzorgvoorzieningen
013 543 45 72
013 544 33 43
030 296 44 69
[email protected]
070 360 48 16
033 465 43 43
013 542 85 11
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
E-mailadres
030 659 69 00
[email protected]
PON
Contour
Midden-Brabant
Stichting Mantelzorg
Cerebraal
Hersenstichting Nederland
ANGO
Gemeente Tilburg
013 544 33 43
030 659 46 50
030 659 46 50
030 659 46 50
Telefoon
Alzheimervereniging Brabant
Alzheimervereniging Nederland
gratis
Hersenstichting
Informatief verder:
sport en recreatie voor mensen met een beperking
De Blauwe Gids, informatie over vakanties,
CVA-vereniging Samen Verder
Na een beroerte, hoe verder als partner? Midden-Brabant
CVA-vereniging Samen Verder
CVA-vereniging Samen Verder
€6
Wegwijzer na een beroerte
Na een beroerte, hoe verder?
Te verkrijgen bij
Kosten
Mogelijk aangevuld met:
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma
Midden-Brabant
Versie maart 2006
6.3
- Persoonsgebonden budget
- Het aanvragen van hulp
- Hulpmiddelen
- Veelvoorkomende begrippen
- Checklijst mantelzorg en indicatiegesprek
- Buitengewone uitgaven
Mantelzorgers. Thema’s:
De informatiefolders van LOT, vereniging van
Informatie verder: Thebe
gratis Vereniging van mantelzorgers
Te verkrijgen bij
Kosten
[email protected]
E-mailadres
www.demantelzorger.n
030- 659 22 22
[email protected]
0900 8806
Telefoon
Richtlijn Voorlichting
7
Richtlijn Voorlichting
INTERNETSITES EN ADRESSEN Op internet is de informatievoorziening eindeloos, daarom enkele adressen van betrouwbare ondersteunende stichtingen en verenigingen.
Stichting Mantelzorg Midden-Brabant www.mantelzorgmb.nl
MEE Regio Tilburg www.meeregiotilburg.nl
Biedt informatie, praktische ondersteuning en emotionele ondersteuning aan mantelzorgers, professionals en vrijwilligers. T: (013) 544 33 43 E:
[email protected] Biedt hulp- en dienstverlening aan mensen met een handicap en mantelzorg. Die hulpverlening bestaat uit advies en informatie, begeleiding, ondersteuning en bemiddeling om zelfstandig te kunnen blijven functioneren in de maatschappij. T : (013) 542 41 00 E :
[email protected]
Contour www.contourtilburg.nl
De organisatie voor vrijwilligerswerk en informele zorg in Tilburg en omgeving. T: (013) 543 45 72 E :
[email protected]
Nederlandse CVA-vereniging ‘Samen Verder’ www.cva-samenverder.nl
‘Samen Verder’ steunt mensen om zo goed mogelijk met de gevolgen van een beroerte verder te leven. Op de site is informatie te vinden over de patiënten vereniging en zijn activiteiten. Veel informatie over boeken en lectuur, ook via de site te bestellen. Via Vraag en Antwoord veel informatie verkrijgbaar over een beroerte en alles wat daarmee samenhangt. T: (030) 659 46 50 E:
[email protected]
Nederlandse Hartstichting www.hartstichting.nl
De hoofdpagina heeft een link naar beroerte. Hier wordt beknopt informatie gegeven over onder andere de signalen, aandoeningen, onderzoek, behandeling, leven na een beroerte, patiëntenorganisaties, feiten & cijfers en veelgestelde vragen. T: 0900 300 0 300 E :
[email protected]
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 7.1
Richtlijn Voorlichting
Cerebraal www.cerebraal.nl
Afasie Vereniging Nederland (AVN) www.afasie.nl
Cerebraal is een vereniging voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en direct betrokkenen. Het primaire doel is het doorbreken van het isolement door steun te bieden aan mensen met niet-aangeboren hersenletsel en hun familieleden. Specifiek voor patiënt en mantelzorg: - oproepen en forum; mogelijkheid tot lotgenotencontact - programma: agenda waar activiteiten zijn voor patiënt en mantelzorg. T: (030) 296 44 69 (10:00 – 13:00) Hier vind je een diversiteit aan informatie over afasie. Daarnaast is er de mogelijkheid van lotgenotencontact. Chatten: elke woensdagavond van 20:0022:00
Nederlands Centrum Hersenletsel www.hersenletsel.nl
Landelijk centrum voor advies, scholing, onderzoek en informatie op het gebied van de zorg voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Onderwerpen: organisatie, NAH, zorgaanbod, nieuws, publicaties, scholing en onderzoek.
Hersenstichting www.hsn.nl
Deze site biedt informatie van de Hersenstichting Nederland. U vindt er antwoord op medische vragen en kunt alle beschikbare publicaties bestellen. Onderzoekers vinden er de spelregels voor het aanvragen van subsidie.
www.voedingscentrum.nl
Stichting Voedingscentrum Nederland
www.stivoro.nl
Stivoro voor informatie om te stoppen met roken.
Revalidatiecentrum Leijpark www.rcleijpark.nl
Stichting Berglandkliniek Tilburg www.berglandkliniek.nl
www.beroerte.pagina.nl
CVA Programma Midden-Brabant
Revalidatiecentrum Leijpark voor begeleiding bij werk en handicap en medische fitnessclub Biedt begeleiding bij stoppen met roken T: (013) 539 36 00 E:
[email protected] Een zoekpagina naar alle denkbare informatie op internet over een beroerte. Enkele thema’s zijn bijvoorbeeld: wat is een beroerte, medicijnen, afasie, apraxie, dysarthrie en patiëntenorganisaties.
Versie maart 2006 7.2
Richtlijn Voorlichting
www.nbav.nl
www.beroerte-info.nl
Zorgportaal Tilburg www.gezondtilburg.nl
Centrum Indicatiestelling Zorg www.ciz.nl www.vgz-zorgkantoor.nl www.cbr.nl www.pgbplein.nl
Nederlandse Branchevereniging Aangepaste Vakanties Geeft informatie over beroerte en de relatie tussen beroerte en de keten van zorg. Via deze site is er de mogelijkheid om te chatten met lotgenoten, zowel voor patiënten als mede iedereen die met het fenomeen beroerte te maken heeft. Middels een forum kan er nieuws uitgewisseld worden of met elkaar gediscussieerd over uiteenlopende onderwerpen. Chatten: op maandagavond vanaf 20:00 uur. Nieuws over zorg en welzijn in Tilburg e.o. uit de eerste hand en betrouwbare informatie over belangrijke thema’s in de gezondheidszorg. Centrum Indicatiestelling Zorg Tilburg T: (013)595 20 20 Zorgkantoor Midden-Brabant Centraal Bureau Rijvaardigheid Informatie over het Persoonsgebonden Budget
St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg Neuro-revalidatie verpleegkundige T: (013) 5391313 sein 6337 E:
[email protected] TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk Neuro-revalidatie verpleegkundige T: (013) 4655504 of (0416) 682791 E :
[email protected]
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 7.3
8
Richtlijn Voorlichting
ERVARINGSVERHALEN
Afasie van binnenuit bekeken Verslag van het herstelproces van een CVA-gehandicapte met afasie over de manier waarop veel handicaps, die zowel met de taal als met andere subtiele psychische functies samenhangen, overwonnen of beheerst moeten worden. Aangevuld met medisch commentaar van een neuroloog. A. PJ. M. van den Horst e. a., 1988 27,50 Uitgever Boom, Meppel ISBN 9060098277 Na mijn dood geschreven Columns uit het NRC-Handelsblad die de Nederlandse schaker J.H. Donner na zijn CVA in 1983 tot aan zijn dood in 1988 schreef. J.H. Donner, 1986, Uitgever Bert Bakker, Amsterdam ISBN 9035112075 Over een beroerte gesproken Het boekje bevat ervaringsverhalen van zowel CVA- gehandicapten als hun omgeving. Verschillende getroffenen en hun familie leverden een bijdrage in zelf geschreven verhalen of in gesprekken. De inhoud is daardoor uit het leven gegrepen en op de praktijk toegesneden. Het doel van deze persoonlijke verhalen is herkenning te bieden zodat lotgenoten zich gesteund voelen in hun eigen situatie. Over een beroerte, p/a Postbus 123, 3980 CC Bunnik o. v.v. Veranderd leven: begeleiding na hersenletsel Een ondersteuning aan hulpverleners en mensen die in hun naaste omgeving geconfronteerd worden met de gevolgen van hersenletsel. Jenny Palm, 1991, Uitgever Van Gorcum, Assen/ Maastricht ISBN 90 232 30264 Prijs: 17.95 euro Thuiszorg voor Jim De geschiedenis van een man die op hogere leeftijd wordt getroffen door een hersenbloeding. Na een tijdelijk verblijf in ziekenhuis en verpleeghuis wordt hij verder tot aan zijn dood verzorgd en verpleegd in zijn eigen huis. Gerry Eyhuisen, 1992, Uitgever Bohn, Stafleu en van Loghum, Houten ISBN 9031314749 Je komt weer helemaal in mijn hoofd zitten P. Toxopeus, Uitgever Elsevier gezondheidszorg, ISBN 90-352-1711-x Hersenscherven Werkboek voor patiënten en hun familie Jaqueline Hochstenbach Omgaan met de gevolgen van hersenletsel Drs. P. van Belle-Kusse Drs. P. Vrancken Spreekuur Thuis: Beroerte Dr. Cees Franke Drs. Bep Franke
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 8.1
9
Richtlijn Voorlichting
AUDIOVISUELE INFORMATIE Voorlichtingsfilm: ‘Een beroerte...houdt je bezig’ Uitgave: Nederlandse CVA-vereniging Samen Verder i.s.m. Hanzeservice, 2004 Film (op video en DVD), bestaand uit drie praktijkverhalen van mensen die door een beroerte zijn getroffen. De film toont over een periode van twee jaar de herstelperiode van deze patiënten, hoe men omgaat met de gevolgen van de beroerte. ‘Een beroerte...houdt je bezig’ is geschikt voor vertoning aan patiënten en andere direct betrokkenen, daarnaast ook voor het onderwijs aan professionals, die werken met CVApatiënten: het geeft hen een kijk op de gevolgen van een beroerte vanuit het perspectief van de patiënt. Bij de film behoort een handreiking met tips over het werken met de film. De film is een initiatief van Hanze Service en de Nederlandse CVA-vereniging Samen Verder. Kosten van zowel de video als de DVD zijn incl. handreiking € 15,- (exclusief verzend- en administratiekosten). Besteladressen Hanze Service, gebouw Meerwold, Laan Corpus den Hoorn 300, 9728 JT Groningen Telefoon (050) 595 33 00 Fax (050) 595 31 44 E-mail:
[email protected] Website: www.hanzeservice.nl De Nederlandse CVA-vereniging Samen Verder, Postbus 132, 3720 AC Bilthoven Telefoonnummer: (030) 659 46 50 Faxnummer: (030) 656 36 77 Anders Een video over de onzichtbare gevolgen van een CVA (duur 22 minuten). 11.40 euro (incl. verzendkosten) Te bestellen bij: Nederlandse Hartstichting, afdeling Verenigingszaken, telefoon: 070 - 31 55 555. Leren omgaan met een CVA, video voor hulpverleners en opleidingsinstellingen Deze film, gemaakt als hulpmiddel bij het opstarten van gespreksgroepen, wordt uitsluitend verkocht aan hulpverleners en opleidingsinstellingen. De realisatie van deze film is mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Hartstichting. 11.40 euro (incl. verzendkosten) Te bestellen bij: Nederlandse Hartstichting, afdeling Verenigingszaken, telefoon: 070 - 31 55 555.
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 9.1
Richtlijn Voorlichting
Afasie (twee delen) Deel 1: Leven met afasie. Mensen die lijden aan afasie vertellen hun verhaal. Deel 2: Afasie, wat kun je er aan doen? Informatie voor deskundigen. In deel 1 vertellen mensen met afasie en familieleden over het dagelijks leven met de aandoening afasie. Deel 2 is geschikt voor mensen die al over enige kennis van afasie beschikken. Deskundigen geven achtergrondinformatie over diagnostiek en behandeling en praktische tips voor de communicatie. Duur: deel 1 duurt 23 minuten; deel 2 duurt 19 minuten. Bestellen: overmaken op bankrekening 44 35 36 872 of postbankrekening 80 85 87 t.n.v. A.V.N. Westervoort, o.v.v. videofilm “Afasie” en volledig adres. Leren omgaan met een CVA De film geeft een impressie van een deel uit het leven van een CVA - de patiënt, Annie Donkers, en haar omgeving. Na haar CVA wordt Annie opgenomen in het ziekenhuis. De camera volgt Annie daarna in het revalidatiecentrum en thuis. Niet alleen de problemen van Annie zelf komen aan de orde, ook die van haar partner, haar kinderen en haar omgeving. Duur 19 minuten, verkrijgbaar op 16 mm film of videoband. Wordt gratis uitgeleend door de Nederlandse Hartstichting, afdeling Verenigingszaken, telefoon: 070 - 31 55 555.
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 9.2
10
Richtlijn Voorlichting
Geachte heer/ mevrouw,
Na uw ziekenhuisopname vindt er nog nacontrole en begeleiding plaats via de neurorevalidatiepoli en uw huisarts. Deze zorgverleners maken allemaal deel uit van de CVA-programma in Midden-Brabant. Binnen de CVA-zorgketen zijn onderling afspraken gemaakt om u ‘zorg op maat’ te kunnen geven. Indien uw huisarts aangesloten is bij de CVA-zorgketen, krijgt u gerichte nacontrole. Uw huisarts ziet u 14 dagen na de ontslagdatum, 3 maanden na de ontslagdatum en vervolgens nog 1 keer per jaar. Waarschijnlijk zal uw huisarts u vragen langs te komen op het spreekuur. Het kan ook zijn dat u op het spreekuur van de praktijkverpleegkundige (van uw huisartsenpraktijk) wordt gevraagd. Om deze nazorg te realiseren ontvangt uw huisarts oproepen van SOH Midden-Brabant. (SOH Midden-Brabant is een samenwerkingsverband van huisartsen). SOH Midden-Brabant ontvangt de aanmeldingen van het ziekenhuis. Indien u hier bezwaren tegen heeft, dat uw naam en adresgegevens aan SOH MiddenBrabant worden doorgegeven, kunt u dit kenbaar maken bij SOH Midden-Brabant zelf, postbus 1313, 5004 BH Tilburg, tel: 013- 5948124
Namens,
CVA-programma Midden-Brabant
Het CVA-programma is een samenwerkingsverband van St. Elisabeth Ziekenhuis, TweeSteden ziekenhuis, Revalidatiecentrum Leijpark, De Wever, Eikendonk, Zorgcentrum Tilburg zuid, De Volckaert, De Runne, Thebe en SOH Midden-Brabant.
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 10.1
Richtlijn Voorlichting
CVA Programma Midden-Brabant
Versie maart 2006 58