Middelen, delictgedrag en leefstijltraining Marscha Mansvelt
Inhoud • Hoe gaat de Waag om met middelengebruik als risicofactor voor delictgedrag? • Leefstijltraining
1. Alcohol is de meest sociaal geaccepteerde vorm van drugs 2. Het is niet schadelijk als je op je 16e veel drinkt, omdat de hersenen zich veel sneller herstellen als je jong bent 3. Vrouwen zijn gevoeliger voor alcohol 4. Rijden onder invloed van cannabis is (nog) niet strafbaar omdat -in tegenstelling tot gebruik van alcohol- men juist voorzichter gaat rijden na gebruik. 5. Vooral de hersenen ondervinden de meeste schade van het gebruik van cannabis
Niet waar Niet waar Waar Niet waar
Niet waar
Definitie • Problematisch middelengebruik = een patroon van onaangepast gebruik van een middel dat significante beperkingen of lijden veroorzaakt (DSM IV)
Cijfers Conclusie Engels en Amerikaans onderzoek: Strafbaar gedrag en verslaving zijn allebei uitingsvormen van impulsiviteit en een levensstijl gericht op gewin op de korte termijn. Daarnaast kan verslaving aanleiding geven tot strafbaar gedrag en vice versa. Binnen justitiële settings varieert het percentage verslaafden, afhankelijk van de definitie en de setting, tot 70- 75%.
Literatuur Fazel, S., Bains, P., & Doll, H. (2006). Substance abuse and dependence in prisoners: a systematic review. Addiction, 101, 181191. Bennett, P.T., Holloway, K., & Farrington, D. (2008). The statistical association between drug misuse and crime: a meta-analysis. In press. Perry, A., Coulton, S., Glanville, J., e.a. (2006). Interventions for drug-using offenders in the courts, secure establishments and the community. Cochrane Database of Systematic Reviews, 19;3:CD005193.
Cijfers (vervolg) Kader
Jeugd
Volwassen
Verplicht
50%
44,4%
Vrijwillig
12,1%
39,9|% * Analyse over 6714 dossiers in 2012 (de Waag)
Cijfers (vervolg) Meest gebruikte middelen: • Alcohol (28,8%-misbruik; 12% afhankelijkheid), • cannabis (22,8%- afhankelijkheid; 10,7%- misbruik) • Cocaïne (7,3%- misbruik; 7,2% afhankelijkheid)
Ontwikkelingen binnen de Waag mbt middelenproblematiek • Tot halverwege 2010 werken met de richtlijn verwervingscriminaliteit: cliënten die alleen vermogensdelicten plegen en dit uitsluitend doen om hun middelengebruik te bekostigen EN bij cliënten die een klinische detox behoeven verwijzing naar de verslavingszorg
Ontwikkelingen binnen de Waag mbt middelenproblematiek(vervolg) • Met behulp van werkgroepen aanscherping van het behandelbeleid op basis van de behandelrichtlijnen voor Alcoholstoornissen en Dubbeldiagnoses(www.ggzrichtlijnen.nl): middelengerelateerde problematiek waar mogelijk binnen de Waag-behandeling integreren. • Gestart werd met twee pilotvestigingen, de Waag Flevoland en de Waag Rijnmond.
Ontwikkelingen binnen de Waag mbt middelenproblematiek (vervolg) Nu: • Standaard aandacht voor diagnostiek van problematisch middelengebruik • Leefstijltraining maakt op alle vestigingen deel uit van het behandelaanbod • Samenwerking met verslavingszorg
Stroomschema procedure Telefonisch
Aanmelding
Schriftelijk
screening
Intake
Verwijzer
screening
Multidisciplinair overleg
RT/BP
Verwijzer
Multidisciplinair overleg
Behandeling
Verwijzer
Wat is leefstijltraining? • Kortdurende training gericht op het beheersen van middelengebruik (of gokken) • Cognitief-gedragstherapeutische basis • 4 of 10 sessies
Wetenschapelijke basis • Evidence-based programma (MATCH, 1997; Rietdijk, 1990) • Uit onderzoek blijkt dat behandeling van verslaving recidiveverlagend is (Easton, Mandel, Hunkele, Nick, Rouisaville & Caroll, 2007)
Vier varianten leefstijltraining (LFST) • LFST I: 4 individuele sessies van 45 minuten. • LFST II: 10 individuele sessies van 45 minuten. De onderdelen uit LFST I worden hier uitvoeriger en meer op de persoon toegespitst. Aanvulling is een individuele functieanalyse van het gebruik en een aantal op maat te kiezen keuzesessies.
Vier varianten LFST (vervolg) • LFST III: groepsvariant van LFST I Bestaat uit 6 sessies van 2 uur in een groep. Bevat de elementen van LFST I. • LFST IV: groepsvariant van LFST II Bestaat uit 12 sessies van 2 uur in een groep. Net als LFST II bevat deze training een functieanalyse en meer individueel toegespitste uitwerking van interventies.
Criteria LFST I (& III) • Problematisch gebruik van: cannabis, alcohol, cocaine, XTC, amfetamine of gokken • Maximaal 1 keer eerder behandeld • Voldoende sociale integratie • Enige motivatie
Criteria LFST II (& IV) • Gebruik van meerdere middelen • Stoppen met middelen is meerdere keren mislukt • Enige motivatie
Exclusiecriteria • Crisis • Ernstige psychopathologie (zoals psychosen) • Teveel psychosociale problematiek (per geval beoordelen) • Extreme afhankelijkheid van een middel
Werkwijze • • • • •
Individueel/ groep Parallel traject Protocol Werkboeken Huiswerk
Inhoud Alle leefstijltrainingen bevatten: • motivering / opstellen van een kosten- baten analyse van gebruik • het opstellen van een trainingsplan • zelfcontrolemaatregelen • omgaan met risicosituaties en terugval • (sociale) vaardigheden (bv. omgaan met sociale druk) • evaluatie en afsluiting
Oefeningen LFST I en II • Motivatie (voor- en nadelenbalans) • Concrete doelen (trainingsplan) • (Interne en externe) risicofactoren (dagboek)
Voor- en nadelen balans Voordelen
Nadelen
Korte termijn
Korte termijn
Het geeft ontspanning
Mijn partner zeurt erover
Het is lekker
Lange termijn
Lange termijn
Mijn vrienden kijken ertegen op dat ik zoveel kan drinken
Problemen met mijn partner worden steeds erger Ik kan me steeds moeilijker concentreren Ik kan me steeds moeilijker op andere manieren ontspannen
Oefeningen LFST I en II • Motivatie (voor- en nadelenbalans) • Concrete doelen (trainingsplan) • (Interne en externe) risicofactoren (dagboek)
Vaststellen van de doelen • Wil je stoppen of minderen? • Als je gaat minderen: van hoeveel naar hoeveel? Per dag/ per week? • Wanneer start je? • Tot wanneer loopt de periode waarin je gaat stoppen of minderen?
Oefeningen LFST I en II • Motivatie (voor- en nadelenbalans) • Concrete doelen (trainingsplan) • (Interne en externe) risicofactoren (dagboek)
Dagboek
Inhoud • • • • •
Motivatie (voor- en nadelenbalans) Concrete doelen (trainingsplan) (Interne en externe) risicofactoren (dagboek) Functie-analyse Alternatieve gedragingen (omgaan met trek en sociale druk) • Betrekken omgeving • Anticiperen op terugval / uitglijder; noodplan • Keuzesessies
Functieanalyse Externe risicosituaties
Interne risicosituaties
Gedrag
Effecten/gevolgen
korte termijn Met wie?
Wat denkt je voordat je gaat gebruiken?
Welk middel?
Waar?
Hoe voel je je lichamelijk voordat je gaat gebruiken?
Hoeveel?
Wanneer?
Hoe voel je je emotioneel voordat je gaat gebruiken?
Hoe lang is de tijdsperiode van het gebruik?
lange termijn
Keuzethema’s (3 sessies) • • • • •
Sociale vaardigheden Sociaal netwerk Vrijetijdsbesteding Omgaan met somberheid Omgaan met boosheid
Keuzethema’s (vervolg) • • • •
Probleemoplossende vaardigheden Leren ontspannen Omgaan met geld Liegen
Eindevaluatie • In hoeverre heb je je doel bereikt? • Wat wil je de komende periode ten aanzien van het gebruik? • Wat kun je doen om het bereikte resultaat vast te houden/ wat kun je doen om je doel alsnog te bereiken?
Samenvatting • de Waag brengt op gestructureerde wijze in kaart of middelenproblematiek een rol speelt bij het delictgedrag • Bij het werken aan terugvalpreventie hoort ook de aanpak van middelengebruik • Dit doet de Waag met behulp van de leefstijltraining • Voorwaarde voor verandering is motivatie
Contact
[email protected]
Handige sites • • • • • • • •
http://www.dewaagnederland.nl http://www.ggzrichtlijnen.nl http://www.trimbos.nl http://www.jellinek.nl http://www.brijder.nl http://www.drugsinfo.nl http://www.drugsweb.nl/drugs.asp http://www.jipsite.nl/drugs/verslaving (jongeren)
