INTERMEZZO 3
BRUGKLAS
MIDDELEEUWEN OP HET ISENDOORN 2013 KLAS 1 E & 1f
Inhoud Inleiding…………………………………………………………………………….. 3 Programma intermezzoweek……………………………………………………... 4 Opdracht 1………………………………………………………………………….. 5 Opdracht 2………………………………………………………………………….. 5 Opdracht 3………………………………………………………………………….. 9 Opdracht 4…………………………………………………………………………..10 Opdracht 5…………………………………………………………………………..10 Opdracht 6…………………………………………………………………………..12 Opdracht 7…………………………………………………………………………..13 Opdracht 8…………………………………………………………………………..14 Opdracht 9…………………………………………………………………………..15 Opdracht 10…………………………………………………………………………17 Opdracht 11…………………………………………………………………………20 Opdracht 12…………………………………………………………………………23 Opdracht 13…………………………………………………………………………28
2
Waar gaat deze intermezzoweek over? Deze intermezzoweek heeft als thema de middeleeuwen. Voorafgaand aan deze week zijn jullie in de geschiedenislessen bezig geweest met het onderwerp middeleeuwen en tijdens de godsdienstlessen is aandacht besteed aan de kruistochten. Tijdens deze intermezzoweek ga je iedere dag op een andere manier bezig met de middeleeuwen. Je gaat een dag opdrachten maken bij het boek en de film “Kruistocht in spijkerbroek”. Je werkt een dag aan een creatieve opdracht over de middeleeuwen. Je maakt een stadswandeling door Zutphen op zoek naar overblijfselen uit de late middeleeuwen en je gaat een bezoek brengen aan een katholieke kerk. Je krijgt ook nog een drama les met als thema de middeleeuwen. Op vrijdag is er een sportdag georganiseerd. Voor deze week is een apart schema gemaakt. Dit vind je op de volgende bladzijde. Kijk goed naar de lokalen! Bewaar alle opdrachten in een snelhechter. Van je mentor krijg je een beoordelingsformulier, stop dit voorin je snelhechter. Als je klaar bent met een opdracht laat je de begeleidende docent de opdracht beoordelen. Veel plezier!
3
Klas 1E (roz/hoa) Lokaal 041 Opdracht 12 BV dag
Klas 1F (lei/mlm) Lokaal 043 Opdracht 12 BV dag
Di 14 mei 1e
Lokaal 106 Projectboekje Opdracht 1 en 2 Keuze uit 3 en 4
Lokaal 001 Projectboekje Opdracht 1 en 2 Keuze uit 3 en 4
2e + 3e
2e en 3e uur Drama lokaal 031
Opdracht 5 trailer bij de film bekijken Film kijken Opdracht 6
4 e+ 5 e
Lokaal 106 Opdracht 5 trailer bij de film bekijken Film kijken Opdracht 6
4e en 5e uur Drama lokaal 031
6e
Lokaal 106 Opdracht 8 en 9
Lokaal 001 Opdracht 8 en 9
Wo 15 mei 1e t/m 5e
Lokaal 106 Stadswandeling
Lokaal 107 Stadswandeling
6e
Nabespreken stadswandeling Start opdracht 13
Nabespreken stadswandeling Start opdracht 13
Do 16 mei 1 e+ 2 e
8.30 bezoek kerk opdracht 11
Lokaal 107 Opdracht 10
3 e+ 4 e
Lokaal 106 Opdracht 10
Opdracht 7 Opdracht 13
5 e+ 6 e
Opdracht 7 Opdracht 13
13.30 uur bezoek kerk opdracht 11
Vrij 17 mei
Sportdag
Sportdag
Ma 13 mei 1e t/m 6e
4
5
6
7
8
9
10
11
Opdracht 6
Filmverslag Hier volgen een aantal vragen over de film. Ø Bekijk eerst samen de film Kruistocht in spijkerbroek, Floris of Brief voor de koning en beantwoord daarna de vragen.
1. Vertel in jouw eigen woorden het verhaal van de film na. Schrijf ongeveer een half A4’tje. 2. Geef jouw mening over de film. Kies drie woorden die je bij de film vindt passen en leg duidelijk uit waarom je dat vindt. 3. Als jij in deze film zou mogen meespelen, welke persoon zou je dan het liefst willen spelen? Leg uit waarom je die persoon zou kiezen. 4. Wat vind jij het mooiste stukje van de film? Leg uit waarom. 5. Wat is de boodschap van de film, wat kun je ervan leren?
12
Opdracht 7
Sollicitatiebrief schrijven Advertentie Heb je zin om tijdens je zomervakantie te acteren in een speelfilm? Dit is je kans!! Wij zijn op zoek naar figuranten in de leeftijd 12 tot 15 jaar die mee willen spelen in deel 2 van de film “Kruistocht in spijkerbroek”. Het verdient aanbeveling als je al enige ervaring hebt met toneelspelen maar dit is niet beslist noodzakelijk. Wij zoeken enthousiaste mensen die zich kunnen inleven in mensen die in de middeleeuwen leefden. Wil je meedoen stuur dan een sollicitatiebrief naar: Kasander/Benelux Film distribution T.a.v. Kees Kasander De Poort 40 3991 DV Houten Tja, wie wil dat nou niet?! Meespelen in deel 2 van “Kruistocht in spijkerbroek”? Je besluit een sollicitatiebrief te schrijven. Denk eraan dat je figurant wilt worden en dat er waarschijnlijk naast jouw brief nog honderden brieven binnen zullen komen, dus schrijf een originele brief en zorg ervoor dat JIJ degene bent die de rol krijgt!!
Jouw naam Straat en huisnummer Postcode en plaats Naam organisatie Naam van de persoon aan wie je de brief schrijft Straat en huisnummer Postcode en plaats Plaats, datum (voluit, bijvoorbeeld: Warnsveld, 12 april 2010) Geachte meneer, mevrouw (of je vult de naam van de lezer in) Inleiding (dit woord komt niet in de brief!!) Hier geef je aan naar welke functie je solliciteert. Kern (dit woord komt niet in je brief!!) Hier vertel je waarom juist jij geschikt bent voor die baan. Probeer aan te geven dat jij de juiste kwaliteiten bezit om de functie goed te kunnen vervullen. Slot (dit woord komt niet in je brief!!) Tot slot vraag je bijvoorbeeld of je op gesprek mag komen om de sollicitatie toe te lichten. Eindig het slot met een zin als: Uw antwoord op deze brief zie ik met belangstelling tegemoet. Met vriendelijke groet, Je naam
13
Opdracht 8
Maak de tekst weer goed leesbaar. In de tekst hieronder zijn alle leestekens en hoofdletters weggelaten. Aan jou de taak om deze weer op de juiste plaats te zetten. Let goed op, want je moet dus ook zelf bepalen waar een zin eindigt en een nieuwe zin begint. Neem de tekst over en plaats hoofdletters en leestekens waar nodig. Eindelijk de zee morgen zullen we genua zien morgen komen we bij de zee de woorden vlogen van mond tot mond en de kinderen gingen steeds sneller lopen nicolaas precies zo ongeduldig ging vooraan in zijn sneeuwwitte kleren die niet meer zo wit waren als in het begin daarover droeg hij een met juwelen bezette gordel waarin een kostbare dolk aan een met zilver beslagen schede hing de gordel van carolus dolf had niet beter geweten of de kleine koning was met al zijn kostbaarheden begraven maar blijkbaar had nicolaas de verleiding niet kunnen weerstaan en had zich het wapen toegeeingend dolf vond dat nogal kinderachtig van de herdersjongen maar veel trok hij zich er niet van aan nicolaas mocht er zo indrukwekkend uitzien als hij wilde als persoonlijkheid bleef hij zwak en nooit zou hij er in slagen een echte leider te worden al zouden ze hem volhangen met edelstenen en met goud overdekken hij was en bleef de ledepop van anselmus zonder eigen wil zonder echte waardigheid dolf besefte daarbij niet dat voor een middeleeuwer het uiterlijk juist alles betekende en dat hijzelf aan invloed had verloren door nicolaas de kans te geven zich met koninklijke eretekenen te behangen genua morgen komen we in genua de kinderen werden er door geelektriseerd ze meenden dat ze aan het strand van genua aan de overzijde van de zee jeruzalem zouden zien liggen nu waren ze er bijna de zee hoefde alleen maar even opzij te gaan en ze zouden juichend naar de witte stad kunnen stormen oei dan zou je de duivelse saracenen zien lopen kleine thiess had de grootste mond van allen hij voelde zich sterk als een beer en vertelde overal dat hij alleen wel tien van die duivels voor zijn rekening zou nemen
14
Opdracht 9
Middelnederlands – de taal van de middeleeuwen In de middeleeuwen had men behalve veel andere, mindere gebruiksvoorwerpen, manier van leven, werken, enz. natuurlijk ook een andere taal dan de taal die wij nu spreken, het Nederlands. Het Nederlands is voortgekomen uit het Middelnederlands (Diets, denk aan Deutsch en Dutch). In de middeleeuwen konden niet alle mensen deze taal spreken, schrijven en lezen, maar alleen de adelen (mensen uit de hoge stand). Om jullie eens kennis te laten maken met deze taal, staan hieronder een aantal woorden in het Middelnederlands met hun betekenis in het Nederlands zoals wij dat nu kennen. Tsinxen daghe – Pinksteren Daghe – dag Loveren – bladeren (van de boom) Quamen – kwamen Sconinx hof – hof van de koning Coninc – koning Ghenade – genade Veste – burcht Jonc – jong Hout – oud Hoerdic – hoorde ik Viant – vijand Scone – mooie Waes – was Quite – kwijt Vleesch – vlees Draecgt – draagt Hongher – honger Casteel – kasteel Aprille – april Kindre – kinderen Ic – ik Sceenen – scheiden Woerden – woorden So menichfoude – zoveel Aermoede – armoede Sconincx maghen – koninklijke familie Selvere – zilver Goude – goud Croep – kroop Tornich – kwaad
Zoek bovenstaande Middelnederlandse woorden (dus niet de betekenissen!) in de woordzoeker op de volgende bladzijde.
15
16
Opdracht 10.
Als voorbereiding op het bezoek aan de Sint-Janskerk of Nieuwstadskerk in Zutphen ga je ontdekken hoe het er tijdens de Middeleeuwen in de kerk aan toe ging en hoe de mensen in die tijd geloofden. Je gaat zelfstandig aan het werk met de Prezi ‘De kerk in de Middeleeuwen’. Om de Prezi te kunnen openen, moet je eerst de app Prezi for iPad op je iPad installeren. Wanneer je klikt op de link, kun je de Prezi openen. http://prezi.com/5gagrgakfzmk/de-kerk-in-de-middeleeuwen/
Dat kan even duren … Links en rechts zie je een pijl. Met de rechter pijl ga je naar de volgende stap. Met de linker pijl ga je naar de vorige stap. LET OP: het is niet de bedoeling dat je gaat ‘schuiven’. Je mag wel zelf doorklikken of terugklikken om je eigen volgorde te bepalen. De Prezi is opgebouwd uit de volgende vier delen: • • • •
Introductie. Dagelijks leven en de kerk. De kerk. De Sint-Jan.
De infoblokken zijn bruin. De opdrachten zijn te herkennen aan de ‘brackets’: [….] Voor kijkopdrachten en luisteropdrachten gebruik je natuurlijk je ‘oortjes’. Om de filmfragmenten te bekijken tik je één keer op de pijl. Even geduld! Als het goed is begint het filmfragment dan vanzelf. LET OP: Je vindt een letter bij elke opdracht en bij infoblokken en afbeeldingen. Voorbeeld: Bij opdracht 1 vind je de letter (D). Noteer de D op je antwoordblad bij opdracht 1. Wanneer je alle letters hebt gevonden, zet je ze op de goede plaats en ontstaat er een zin.
17
Opdracht De kerk in de middeleeuwen Als voorbereiding … Lang geleden … Opdracht 1: Hoe heette het deel van Zutphen waar de geschiedenis van het Isendoorn is begonnen? Afbeelding Isendoorn Dagelijks leven en de kerk
Opdracht 2: Bekijk het filmpje “Dagelijks leven in de middeleeuwen”. Welke beroepen zie je? Filmfragment bij opdracht 2 De katholieke kerk … Opdracht 3: De taal van de kerk was het … In elk dorp … Opdracht 4: Als je ziek werd dan was dat een … In iedere plaats … Opdracht 5: Hoeveel feestdagen hadden de middeleeuwers? Zondag in La Villette Opdracht 6: In het verhaal heb je gelezen of gehoord dat de priester de boeren heeft geleerd om … De kerk In de middeleeuwen … Opdracht 7: Het leven op aarde was voor de mensen in de middeleeuwen een voorbereiding op .. De vroege kerk … Opdracht 8: Wat betekent het Latijnse woord ‘paus’? Afbeelding Italië/Rome Opdracht 9: In Rome ligt … Zutphen hoorde bij … Opdracht 10: Het woord kathedraal komt van het Latijnse woord … Dit betekent: … Afbeelding cathedra In sommige talen …
Antwoord of aanwijzingen Antwoord:
Letter -
Antwoord:
Antwoord: Antwoord: Antwoord: Antwoord:
Antwoord:
Antwoord: Antwoord:
Antwoord:
-
18
Opdracht 11: Hoe wordt een kathedraal in andere landen ook wel genoemd?: In Nederland zijn … Opdracht 12: Hoe heet de kathedraal van Utrecht? Afbeelding bisdommen Opdracht 13: Hoeveel bisdommen zijn er in Nederland? Filmfragment basiliek Oudenbosch Opdracht 14: De meest opvallende plek in deze basiliek is ... De Sint-Jan Afbeelding Sint Jan Zutphen ontstond … Opdracht 15: Wanneer is de Nieuwstad gesticht? Vanaf die tijd … Opdracht 16: Hoe werd de kerk in de Nieuwstad later genoemd? Opdracht 17: In welk jaar wordt er voor het eerst iets vermeld over een kerk in de Nieuwstad? Wanneer je naar … Opdracht 18: Opdracht 18: Welke bouwstijl hadden kerken na 1200? Veel kerken zijn … Opdracht 19: Naar welke heilige is de kerk in de Nieuwstad genoemd? Tot slot: Filmfragment Laatste dia
Antwoord:
Antwoord: Antwoord: Antwoord:
Antwoord: Antwoord: Antwoord:
Antwoord:
Antwoord:
-
-
Wanneer je de letters op de goede plaats zet, ontstaat er een zin die te maken heeft met deze Prezi-opdracht.
____________: __ ____ _____ ________ __ ___ ________ _ _ _ _ _.
19
Opdracht 11.
Excursie Sint Janskerk Welkom in dit oude gedeelte van Zutphen, de Nieuwstad. Lang geleden begon het verhaal van het huidige Isendoorn College in dit gedeelte van de stad Zutphen dat in de volksmond het ‘klein Vaticaan’ heette. Vanaf de middeleeuwen groeide het aantal kloosters in dit stadsgedeelte en er stond een kerk: de Nieuwstadskerk, die later de Kerk van Johannes de Doper of de Sint Janskerk werd genoemd. Je gaat nu de kerk binnen. Binnen in de kerk luister je naar de uitleg en beantwoord je de vragen op dit werkblad. Het werkblad wordt nagekeken door je docent godsdienst en telt mee als 1-toets. Wanneer je rondloopt gedraag je je netjes en ben je stil. Lees de vragen en luister goed naar de uitleg die je in de kerk krijgt. Kijk goed naar de bouw, de inrichting, de beelden en de schilderingen. Gebruik deze informatie èn de informatie die je hebt onthouden van de Prezi of het werkboek om de volgende opdrachten te maken. Schrijf je antwoorden telkens onder de opdracht! 1. Waarom wordt dit gedeelte van Zutphen ook wel het ‘klein Vaticaan’ genoemd?
2. Hoe oud is dit gebouw ongeveer? Waaruit kun je dit afleiden? Antwoord:
3. Hoe wordt dit kerkgebouw genoemd? Verklaar deze naam/namen. Antwoord:
4. Is deze kerk van rooms-katholieken of protestanten? Waaruit blijkt dit? Antwoord:
5. In het kerkgebouw is een stripverhaal over een deel uit het leven van Jezus te zien. Geef een korte beschrijving van de gebeurtenissen.
20
6. Waar werden mensen die lid van deze kerk zijn geweest aanvankelijk begraven? Als je goed kijkt, vind je het antwoord op deze vraag. Antwoord:
7. Worden mensen hier nog steeds begraven? Waarom wel of niet? Denk hierover zelf na! Antwoord:
8. In elke rooms-katholieke kerk zijn bepaalde voorwerpen te zien. Schrijf het cijfer achter het voorwerp goed zichtbaar op de juiste plaats op de plattegrond. Doe het zo precies mogelijk. Bijvoorbeeld zo:
5
Hoofdaltaar (1), doopvont (2), Mariabeeld (3), preekstoel (4), godslamp (5), orgel (6), de kruiswegstaties: een soort stripverhaal over de kruisiging van Jezus (7), zijaltaar (8), tabernakel (9), kaarsjes om aan te steken (10)
21
9. Beschrijf kort de betekenis van 2 voorwerpen in de kerk. Je mag zelf kiezen welke 2. Voorwerp
Betekenis
10. Teken ter afsluiting een voorwerp dat je in de kerk opvalt. Doe het zo precies mogelijk! Schrijf er bij wat je hebt getekend.
11. Christenen vieren met Pasen dat Jezus opstond uit de dood. Hoe wordt hiernaar verwezen? Antwoord:
12. Welke verwachting hebben alle christenen van het leven na de dood? Beschrijf wat zij verwachten. Leg ook uit hoe je dit in gebouw merkt? Denk aan teksten en/of afbeeldingen. Antwoord:
22
Opdracht 12.
23
V
andaag gaan we ons proberen te verplaatsen in drie
wereldberoemde Nederlandse kunstenaars: Pol, Johan en Herman van Limburg. Ze krijgen de opdracht om voor Hertog Philips de Stoute en boek te maken dat hij kon gebruiken bij het bidden: een zogenaamd getijdenboek. De Hertog vond dit boek zo mooi dat hij de schilders in dienst nam. Ze werden de gebroeders hofschilders in Frankrijk. Toen hertog Philips de Stoute overleed kwamen ze in dienst van hertog Jean van Bergg. In deze tijd maakten de gebroeders hun bekendste werken. Deze hertog vroeg hen een getijdenboek te maken dat nog luxer, mooiere
24
en duurder was dan alle andere getijdenboeken die toen bekend waren. Het boek wat ze toen maakten is nu nog bekend als het boek: Les tres riches heures du duc. In dit boek staan een heleboel miniaturen. Dit zijn hele kleine schilderijtjes met afbeeldingen uit het dagelijks leven aan het hof. De teksten in het boek werden rijkelijk versierd met de duurste kleuren verf maar ook met echt goud! Blauw was in de middeleeuwen de duurste kleur verf. Deze kleur werd alleen gebruikt in de duurste boeken. Vooral de eerste letter van een hoofdstuk kreeg de meeste aandacht. Die letter noemen ze een kapitaal. Vandaag gaan wij onze eigen kapitaal maken in de stijl van de gebroeders van Limburg. Maak een combinatie tussen een kapitaal en een miniatuur. Het wordt dus een klein middeleeuws schilderij met een letter in de hoofdrol. Je kan kiezen tussen twee verschillende lettertypes. Kies het lettertype dat jij het mooist vindt. Je moet wel de eerste letter van je voornaam nemen. Je trekt de gekozen letter over op een leeg A4-tje. Op dit vel papier ga je een schets in kleur maken. Je gaat dus je letter versieren.
25
Het is wel de bedoeling dat je dat doet in de middeleeuwse stijl. Je kan bijvoorbeeld een scene kiezen uit het dagelijks leven of een scene uit de bijbel. Zolang het maar bij de middeleeuwen past. Betrek ook de achtergrond in je tekening. Enkele voorbeelden van thema’s en onderwerpen die je in deze miniaturen zag zijn:
•
Kastelen
•
Jonkvrouwen
•
Ridders
•
Zwaarden
•
Maanden van het jaar
•
Kruistochten
•
De jaargetijden
•
Kloosterleven
•
Boeren op het land
•
Een feest
•
Ziekte en dood.
26
Als je helemaal tevreden bent over je tekening. Dan mag je deze tekening gaan overtrekken in je al eerder gekozen letter. Teken dun.
Als laatste moet er nog geschilderd worden. Gebruik alleen de verf die de docent je geeft. Want ook de kleuren passen we aan op de middeleeuwen!
Succes! 1-toets B V .
27
Opdracht 13.
Middeleeuwse krant Jullie gaan in een groepje van 3 of 4 leerlingen een jongerenkrant maken over de middeleeuwen. Verschillende aspecten van de middeleeuwen moeten in de krant aan bod komen. De krant wordt beoordeeld met een 1 toets cijfer voor geschiedenis. De krant hoeft niet nog niet af te zijn. Je krijgt tijdens de geschiedenislessen nog voldoende tijd om de krant af te maken. A. Krantenbericht opmaak en opbouw. 1. Er is een originele naam voor de krant die dikgedrukt op de eerste pagina staat 2. De teksten worden met de hand geschreven 3. Alle plaatjes/foto’s/ tekeningen hebben een onderschrift 4. De opmaak van de krant is zo veel mogelijk in kolommen 5. Iedere tekst heeft een titel (krantenkop) en eventueel een subtitel 6. Bij iedere tekst staat de naam van de schrijver. 7. Er staan advertenties en een weerbericht in de krant 8. De krant bestaat uit minimaal 4 blz. A3 formaat. B.Onderwerpen die in de middeleeuwse krant moeten staan. 1.Ziekte en dood, pest,chirurgijn, aderlating 2.Rechtspraak, straffen, heksen 3.Godsdienst, kruistochten, kloosters, kathedraal, paus,romaanse en gothische kerken 4.Boeren, horige, herendiensten, drieslagstelsel, keerploeg
5.Cultuur en mentaliteit, eten en drinken, kleding, kunst 6.Handel, gilden, ambachtslieden, markt, Hanze, 7.Edelen, leenstelsel, kastelen, oorlog 8.Steden, stadsbestuur, stadsrecht, huizen, stadsmuur, brand
Informatie over deze 8 vetgedrukte onderwerpen kun je in je geschiedenis handboek hoofdstuk 5 en 6 vinden. In de mediatheek kun je ook boeken vinden over deze onderwerpen, en natuurlijk kun je ook op internet zoeken. Je docent zal je ook een aantal filmfragmenten laten zien die je kunnen inspireren bij het schrijven van teksten over deze onderwerpen. Per onderwerp zijn een aantal mogelijkheden aangegeven waarover je zou kunnen schrijven. In de krant moeten over deze 8 hoofd onderwerpen berichten geschreven worden.
28
C.Stappenplan voor het maken van een middeleeuwse krant. 1.Verdeel met je groepje de onderwerpen waarover je berichten gaat schrijven. Ieder groepslid moet minimaal over 2 onderwerpen artikelen schrijven. 2.Zoek zoveel mogelijk informatie over je onderwerp. Werk niet aan 2 onderwerpen tegelijkertijd. Over 1 onderwerp kun je meerdere berichten schrijven. 3.Schrijf eerst een kladversie van je artikel en laat dit door een ander groepslid lezen voordat je in het net gaat werken. Schrijf de artikelen in je eigen woorden. Neem niets letterlijk over. 4. De krant wordt op A3 formaat gemaakt. Je kan rechtstreeks op het papier schrijven maar je kan de stukjes ook later opplakken. 5. Maak goede afspraken over de opmaak van de krant. Hoeveel kolommen komen er? Waar komen de plaatjes, tekeningen, strips enz. Beoordeling middeleeuwse krant. Onderwerp
Punten
Verzorging/creativiteit
6pt
Ziekte en dood
4pt
Rechtspraak
4pt
Godsdienst
4pt
Boeren
4pt
Cultuur en mentaliteit
4pt
Handel
4pt
Edelen
4pt
Steden
4pt
Bonus voor op tijd inleveren
2pt
Totaal
40 pt : 4 = 1 toets
Beoordeling
29
