Michiel Brems Flore Deprez Brecht Theunis Elke van Lent Jolijn Vandoorne

Michiel Brems Flore Deprez Brecht Theunis Elke van Lent Jolijn Vandoorne In samenwerking met Heemkunde Vlaanderen, de Heemkundige Kring van Heist-op-denBerg en de Katholieke Hogeschool Leuven Academiejaar 2013-2014

2

1 Inhoudstafel 1

INHOUDSTAFEL ........................................................................FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD.

2

INLEIDING .............................................................................................................................................................. 4

3

OPDRACHT EN OPDRACHTGEVER ................................................................................................................. 4 3.1 DE OPDRACHTGEVER .......................................................................................................................................................... 4 3.2 JE BESCHRIJFT WAAR DE VORMING EEN ANTWOORD OP BIEDT ................................................................................... 4

4

THEMA ..................................................................................................................................................................... 5 4.1 DROMEN ZIJN BEDROG, MAAR ALS IK WAKKER WORD…............................................................................................... 5 4.2 SPELEN DOORHEEM DE TIJD ............................................................................................................................................ 6

5

DOELGROEP ........................................................................................................................................................... 7

6

DOELSTELLINGEN................................................................................................................................................ 7 6.1 ALGEMENE DOELSTELLINGEN VAN DE EDUCATIEVE ACTIVITEIT. ............................................................................... 7 6.2 CONCRETE DOELSTELLINGEN VAN DE EDUCATIEVE ACTIVITEIT. ................................................................................ 8

7

METHODE EN WERKVORMEN ......................................................................................................................... 8

8

BEGELEIDER ........................................................................................................................................................ 10

9

PROGRAMMA ...................................................................................................................................................... 12 9.1 INLEIDING (3 MINUTEN)................................................................................................................................................. 12 9.2 JAREN ’50 (10 MINUTEN) .............................................................................................................................................. 12 9.2.1 Voor de vorming ............................................................................................................................................................ 12 9.2.2 Tijdens de vorming ....................................................................................................................................................... 13 9.2.3 Na de vorming ................................................................................................................................................................ 14 9.3 JAREN ’60 (10 MINUTEN) .............................................................................................................................................. 14 9.3.1 Concept .............................................................................................................................................................................. 14 9.3.2 Voorbereiding ................................................................................................................................................................. 15 9.3.3 Inkleding hoek ................................................................................................................................................................ 15 9.3.4 Vorming ............................................................................................................................................................................. 15 9.3.5 Bijlage 1 ............................................................................................................................................................................. 16 9.3.6 Bijlage 2 ............................................................................................................................................................................. 16 9.4 JAREN ’70 (10 MINUTEN) .............................................................................................................................................. 18 9.4.1 Voor de vorming ............................................................................................................................................................ 18 9.4.2 Tijdens de vorming ....................................................................................................................................................... 19 9.5 JAREN ’80 (10 MINUTEN) .............................................................................................................................................. 20 9.5.1 Voor de vorming ............................................................................................................................................................ 20 9.5.2 Tijdens de workshop .................................................................................................................................................... 20 9.6 SLOT (7 MINUTEN) .......................................................................................................................................................... 21 9.6.1 Voor de vorming ............................................................................................................................................................ 21 9.6.2 Tijdens de vorming ....................................................................................................................................................... 21 9.7 MATERIAALLIJST .............................................................................................................................................................. 21 9.7.1 Algemeen........................................................................................................................................................................... 21 9.7.2 Jaren ‘50 ............................................................................................................................................................................ 22 9.7.3 Jaren ‘60 ............................................................................................................................................................................ 22 9.7.4 Jaren ‘70 ............................................................................................................................................................................ 22 9.7.5 Jaren ‘80 ............................................................................................................................................................................ 22

10 BIJLAGEN............................................................................................................................................................ 23 10.1 DRAAIBOEK .................................................................................................................................................................... 23 10.2 KLAPPERTJE ................................................................................................................................................................... 29 10.2.1 Achterkant ..................................................................................................................................................................... 29 10.2.2 Voorkant ......................................................................................................................................................................... 29 10.3 OVERZICHTSBLAD VAN DE VIER DECENNIA ............................................................................................................... 30 3

2 Inleiding Wij zijn vijf derdejaarsstudenten Sociaal-Cultureel Werk aan de Katholieke Hogeschool in Leuven. Voor het vak “Educatief Werken” werden wij in het begin van het jaar gevraagd om een vorming uit te werken voor een bepaalde organisatie. Vele organisaties dienden een voorstel in, maar 12 organisaties kregen ook effectief een groep studenten toegewezen die deze vorming voor hen zouden uitwerken en uitvoeren. Onze organisatie was Heemkunde Vlaanderen en wordt bij punt 3 verder toegelicht. Deze opdracht kadert niet alleen binnen de opleiding, maar ook binnen het persoonlijk ontwikkelen van deze vijf studenten naar echte Sociaal-Cultureel Werkers, die aan het einde van dit academiejaar klaargestoomd zijn om aan de slag te gaan in het werkveld. Het is de bedoeling dat deze vorming geen eenmalig gegeven is, maar wordt verdergezet in de organisatie (Heemkunde Vlaanderen) of eventuele deelorganisaties (de Heemkundige Kringen bijvoorbeeld). Daarom deze handleiding, hierin vindt u alle informatie in terug die u nodig heeft om deze vorming zelf uit te voeren, vanaf het prille begin tot het einde. Veel succes!

3 Opdracht en opdrachtgever 3.1 De opdrachtgever Heemkunde Vlaanderen is het ankerpunt voor de cultureel-erfgoedgemeenschap heemkunde in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Heemkunde Vlaanderen is een vereniging die heemkunde en aandacht voor lokale en regionale geschiedenis in Vlaanderen stimuleert, promoot, cultiveert, uitdiept en zichtbaar maakt. Daarnaast bieden ze ook ondersteuning, begeleiding en vorming aan de cultureel-erfgoedgemeenschap heemkunde in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Heemkunde Vlaanderen brengt de cultureelerfgoedgemeenschap heemkunde samen in een netwerk en creëert zo een draagvlak voor ontmoeting, uitwisseling en expertise. Dit netwerk kan, ook via trans-sectorale samenwerking, een bepalende rol spelen in een maatschappelijke erkenning van het belang van erfgoed. Heemkunde Vlaanderen profileert zich eveneens binnen een Europees en internationaal kader en stimuleert mensen om cultuur en erfgoed duurzaam te hanteren als een manier om wederzijds respect en begrip in de hand te werken. Binnen Heemkunde Vlaanderen werkten we nauw samen met Rob Bartholomees (website en communicatiebeheerder) en de werkgroep: ‘Werkgroep Jongeren en Heemkunde’. Omdat Heemkunde Vlaanderen louter een overkoepelende organisatie is, werkten we daarnaast ook samen met de lokale Heemkundige Kring van Heist-op-den-Berg. Tot slot werkten we samen met secundaire school Heilig Hart (bovenbouw) uit Heist-Op-Den-Berg, waar onze eerste vorming plaatsvond.

3.2 Je beschrijft waar de vorming een antwoord op biedt De grootste nood binnen Heemkunde Vlaanderen is het aantrekken van jongere leden. Momenteel zijn er ongeveer 3 procent jongeren actief in de organisatie. Wij gaan proberen om jongeren warm te maken voor heemkunde en alles wat hiermee te maken heeft, om op die manier de start te zijn van een verjongingsbeweging binnen de organisatie. Deze beweging zal zich op lange termijn voordoen, de vorming is hier een pril beginpunt. 4

Als we het probleem schetsen in huidige en wenselijke situatie, kunnen we stellen dat de huidige situatie is dat het percentage jongeren, die lid zijn van een Heemkundige Kring extreem laag is. De wenselijke situatie is dat veel meer jongeren tussen de 16 en de 25 jaar oud interesse kweken voor heemkunde en hun lokale geschiedenis, zodat ze later ook effectief deel gaan uitmaken van bijvoorbeeld een Heemkundige Kring. Een belangrijke nuance die we willen maken is de volgende: het is niet de bedoeling dat we jongeren gaan ronselen om het lidmaatschap van Heemkundige Kringen aan te spijzen. Dit is natuurlijk mooi meegenomen, maar het is de bedoeling is dat we jongeren geïnteresseerd maken in hun lokale geschiedenis. Hierdoor zouden ze naar hun lokale Heemkundige Kring kunnen toestappen en zo heemkunde levend houden. Het effectieve lidmaatschap kan een vervolgdoelstelling zijn, op lange termijn. Door lid, vrijwilliger of kennis van hun lokale Heemkundige Kring te worden, werken de jongeren onrechtstreeks mee aan de verjongingsbeweging die men wil doorvoeren bij de overkoepelende organisatie Heemkunde Vlaanderen. Op die manier, maken ze de cirkel mooi rond.

4 Thema 4.1 Dromen zijn bedrog, maar als ik wakker word… Toen onze ogen in het begin van het schooljaar op het thema van heemkunde vielen, mede dankzij Michiel zijn uiterst overtuigende speech over de Herfstontmoeting, werd ons meteen duidelijk dat het thema zeer veel te bieden had. Na wat verkenning kregen we dan ook grootse plannen. De combinatie van heemkunde en jongeren is nochtans niet vanzelfsprekend. Het woord heemkunde alleen al roept, zonder al te goed te weten waar het voor staat, vaak een associatie op met stoffige boeken over oude stenen en een geur van mottenballen. Gedreven als we zijn hield dat ons echter niet tegen. We zagen dit eerder als een uitdaging dan als een probleem. Het idee van ‘Spelen doorHEEM de tijd’ ontstond al tijdens één van onze eerste brainstormsessies. We zouden een heuse markt met standjes en vuurkorven organiseren, waarbij er verschillende spelen van vroeger werden aangeboden aan jongeren. De Heemkundige Kring zou er extra informatie kunnen aanbieden over de gemeente zoals ze vroeger was en hun ledenaantal zou spectaculair de hoogte inschieten. De jongeren vonden we wel in de jeugdraad, daar zat immers het ideale testpubliek: jongeren uit allerlei hoeken van het jeugdwerk en bovendien ook zogenaamde onafhankelijken (jongeren die niet vanuit een beweging in de jeugdraad zitten, maar dit louter uit zichzelf doen). Niets was te zot voor ons. Gelukkig was daar dan de Heemkundige Kring van Heist-op-den-Berg (Die Swane) die ons netjes met onze voeten op de grond zette. Immers: zo zouden we de jongeren niet duurzaam met heemkunde laten bezig zijn. Bovendien kan het in januari bijzonder druk zijn voor studenten, om nog maar te zwijgen over ons Belgisch weertje… En zouden jongeren zich wel interesseren voor spelletjes? Was ons thema niet te kinds? Kortom: er kwamen verschillende zaken aan het licht gekomen die zeker de moeite waard waren om aan te pakken, wat we dan ook gedaan hebben. Al bij al komt het er op neer dat we besloten om ons idee zo goed als helemaal om te gooien. Na veel besprekingen, intern maar ook met Heemkunde Vlaanderen en veel bijschaven en polijsten van ons concept, kwamen we tot het huidige resultaat. Een vorming die nog steeds ‘Spelen doorHEEM de tijd’ heet, maar die bedoeld is voor een klasgroep. Een vorming waarbij de jongeren niet gewoon een spel spelen, maar waarbij ze effectief iets bijleren over vroeger 5

en nu, zowel algemene als lokale geschiedenis. Een vorming die ontwikkeld werd voor jongeren, door jongeren, maar zeker ook met de wijze raad van de tijd.

4.2 Spelen doorHEEM de tijd Ondanks het feit dat heemkunde een zeer breed thema kan zijn, zagen we ook zelf in dat het niet simpel zou worden om bij jongeren interesse op te wekken voor geschiedenis. Jongeren willen immers zo snel mogelijk vooruit, zonder te willen kijken naar wat hun ‘saaie’ ouders en grootouders op deze aardkluit hebben uitgespookt. Het zal immers niets te maken hebben gehad met ‘een dik feestje op de beats van Gunther D.’ Door het verleden interessant en toegankelijk te maken, pogen we bovendien ook op een toenadering tussen generaties. De jeugd van nu die leert van de oude rotten (de jeugd van toen!), maar ook laat zien dat ze zelf heel wat in petto hebben. Zo ontstaat de gelegenheid dat ze hierover kunnen praten met hun (groot)ouders. We kozen het thema ‘spelen’ dan ook omdat het dicht bij de jongeren hun leefwereld aansluit. Zo hebben ze iets wat ze kennen, een houvast die ervoor zorgt dat ze de sprong in het verleden durven maken en zo hun kijk op de wereld weer wat verbreden. ‘Spelen’ als thema houdt ook in dat we er geen droge geschiedenisles van willen maken. Door middel van interactie en afwisseling proberen we de jongeren in een korte tijdspanne zoveel mogelijk te triggeren om zelf op ontdekkingsreis doorheen de geschiedenis te trekken. Om het concreet te houden kozen we voor vier opeenvolgende, strak afgelijnde tijdsperiodes in de recente geschiedenis: de jaren ’50, ’60, ’70 en ’80. De keuze voor deze periodes was snel gemaakt: zo konden we de jongeren laten zien dat de spelletjes van vroeger en nu vaak dezelfde zijn, maar tegelijkertijd dat geschiedenis niet meteen een middeleeuwse toestand moet betekenen. De tijdsperiodes zijn immers zeker van voor hun tijd, maar ook weer niet zo heel lang geleden. Zo doen computerspelletjes bijvoorbeeld niet bepaald direct aan geschiedenis denken, maar eerder aan de toekomst. Hierin schuilt misschien wel de kern van onze opdracht: zorgen voor een generatie die met respect voor het verleden de toekomst ingaat, zodat zij later als heemkundigen weer een nieuwe generatie jongeren de wondere wereld van de heemkunde in kunnen loodsen. Vanuit deze tijdsperiodes gingen we elk op zoek naar verschillende spelletjes en toen we terug samenkwamen volgde wellicht het moeilijkste keuzeproces der keuzeprocessen: welke spelletjes doorstonden de beoordeling van de groep en welke spelletjes mochten terug naar het stille verleden, waar ze misschien wel nooit meer de kans krijgen om een lach op het gezicht van een kind te toveren. Maar het leven is hard en uiteindelijk kreeg elke tijdsperiode zijn eigen unieke spel. Dat ieder groepslid zijn eigen tijdsperiode mocht uitwerken, had als positief effect dat er 4 totaal verschillende hoeken zijn. Er is dus geen tijd om in te dommelen voor de deelnemers. Om de 10 minuten worden de deelnemers immers in een andere tijdszone geschoten en worden ze gedwongen om bij de pinken te blijven. We kunnen dus besluiten dat de sterkte van ons thema zich vooral bevindt in de link die we trachten te leggen tussen vroeger en nu. Dat we ons niet enkel richten op de verschillen tussen verleden en heden, maar ook met de gelijkenissen die waarschijnlijk ook in de toekomst zullen blijven verderbestaan. Door jongeren nu al in aanraking te brengen met heemkunde, hopen we dat ze er (later) zelf ook met evenveel toewijding mee zullen bezig zijn net zoals de huidige generatie heemkundigen.

6

5 Doelgroep De vorming ‘Spelen doorHEEM de tijd’ is bedoeld voor 17-18 jarigen. In samenwerking met de lokale Heemkundige Kring van Heist-op-den-Berg, Die Swane, wil Heemkunde Vlaanderen deze vorming aanbieden in de derde graad ASO, TSO, BSO. Dit door middel van verschillende spelen uit vier specifieke periodes, namelijk de jaren ‘50, ‘60, ‘70, ’80. Jongeren van deze leeftijd zitten aan het einde van hun puberteit, tegelijkertijd staan ze voor de deur van volwassenheid. Er staan veel keuzes te wachten voor de toekomst. Met vallen en opstaan worden ze verantwoordelijk. De meesten hebben een druk verenigingsleven (voetbal, hockey, Scouts, Chiro, Muziekband,…). Dit gecombineerd met school en vooral de combinatie van verschillende bedrijvigheden zorgt dat 17 – 18 jarigen voortdurend in de weer zijn. Hier volgt een kort overzicht van verschillende kenmerken van deze doelgroep: 

Er nadert een optimale lichamelijke ontwikkelingsgrens.



Deze periode vormt een hoogtepunt in het aanleren van motorische vaardigheden, m.a.w. het lichaam en zijn motoriek lenen zich daar uitstekend voor. (vb. computervaardigheden, games, Twitter, FB,…)



Er komt meer en meer stabilisatie op het psychische vlak. Daardoor wordt de relatie met autoriteiten (ouders, school, trainers, leiding) beter.



Meer (mede)verantwoordelijkheid.



Deze harmonie kan echter afgewisseld worden met crisisperioden. Voor de groep als geheel kan een dergelijke privé-crisis grote gevolgen hebben.



Er is een grote geldingsdrang. De motivatie om tot prestaties te komen is nu zeer groot.



Een 17-18 jarige heeft een uitgesproken zelfkritiek.

De vorming wordt voor een 20-tal leerlingen gegeven. De leerlingen worden in groepjes verdeeld waarmee ze de tijdsperiodes afreizen. In elke tijdsperiode zijn de methodieken aangepast aan de doelgroep. Op 4 verschillende manieren vergaren ze kennis over 4 verschillende tijdperiodes. Ze worden zo elk op hun manier uitgedaagd en betrokken in het gebeuren.

6 Doelstellingen 6.1 Algemene doelstellingen van de educatieve activiteit. Interesse opwekken bij jongeren tussen de 16 en 25 jaar voor de lokale geschiedenis uit hun dorp. De algemene doelstelling van onze educatieve activiteit houdt in om interesse op te wekken bij jongeren in de lokale geschiedenis uit hun dorp. De geschiedenis van een gemeente is niet iets waar jongeren vaak bij stilstaan en wij hopen die geschiedenis dan ook op die manier te brengen dat ze hier toch interesse voor kunnen opwekken. Jongeren van 16 tot 25 jaar laten kennismaken met de Heemkundige Kring van hun gemeente. Een ander doel dat samenhangt met het eerste is dat ook jongeren kennismaken met de Heemkundige Kring van hun gemeente. Zo zijn ze zich bewuster van het feit dat er echt wel mensen en organisaties bezig zijn met de geschiedenis van de gemeente waarin zij wonen. Op die manier weten ze naar wie ze kunnen stappen om meer informatie te verkrijgen over die geschiedenis wanneer ze daar interesse in hebben. Een latere doelstelling, die op lange termijn zich kan voordoen, is om hier ook eventueel als lid, vrijwilliger of steun bij aan te sluiten.

7

Het produceren Vlaanderen.

van

een

herbruikbaar

vormingsmoment

voor

Heemkunde

Een doel voor ons als projectgroep is om niet enkel een project te maken dat één keer wordt uitgevoerd, maar om iets te creëren dat door de verschillende Heemkundige Kringen of andere belanghebbenden kan overgenomen worden. We moeten daarom ook bewaken dat we er iets van maken dat gemakkelijk kan worden overgenomen. Ook moeten we het gebruiksvriendelijk maken voor de vrijwilligers van Heemkunde Vlaanderen of de plaatselijke Heemkundige Kring, die misschien in sommige zaken zoals sociale media, internet enzovoort iets minder sterk staan dan wijzelf. Verjonging van de gemiddelde leeftijd van de lokale Heemkundige Kring en Heemkunde Vlaanderen. Bij slagen van de algemene doelstelling bestaat de kans erin dat jongeren zich op lange termijn gaan aansluiten bij hun lokale Heemkundige Kring. Zo voeren zij op lokaal niveau een verjongingsbeweging door. Wanneer zij deze interesse behouden en hier ook eventueel mee verder gaan of andere jongeren betrekken, voeren zij ook een verjongingsbeweging door bij de overkoepelende organisatie Heemkunde Vlaanderen.

6.2 Concrete doelstellingen van de educatieve activiteit. Door middel van het vormingsmoment bieden we jongeren een positieve, open houding tegenover heemkunde in hun gemeente aan. Dit is een duidelijk doel voor de jongeren die we bereiken met onze vorming. We kunnen niet alle jongeren in één keer bereiken, maar we hopen toch iets teweeg te brengen bij de jongeren die onze educatieve activiteit volgen. Door het op een leuke, aantrekkelijke manier aan te pakken, hopen we hen te prikkelen om ook later meer te weten te willen komen over hun (lokale) geschiedenis. De jongeren van vandaag moeten weten wat een Heemkundige Kring is en waar zij zich mee bezig houden. We willen de jongeren bewustmaken van hun lokale Heemkundige Kring. Zo kunnen ze hopelijk de stap naar deze kringen zetten wanneer ze (door de prikkeling, een open en positieve houding) nog meer willen te weten komen over de lokale geschiedenis. We denken ook dat het belangrijk is voor jongeren om te weten welke organisaties er allemaal bestaan in hun gemeente om zo alle informatie mogelijk te kunnen gebruiken in hun leven nu of later. De jongeren krijgen een beeld over de jaren ’50, ’60, ’70 en ’80 in het algemeen, maar tevens gekoppeld aan de lokale geschiedenis. Onze vorming is gericht op de jaren ’50, ’60, ’70 en ’80, omdat we de jongeren iets willen bijbrengen dat nog niet zo ver achter hen ligt. Door hun interesse hierrond te prikkelen, moedigen we de jongeren aan om hiermee verder te gaan. Dit kunnen ze doen door hierover te praten met hun (groot)ouders, maar ook door naar de lokale heemkundige kring te stappen.

7 Methode en werkvormen Na een lang proces van bekijken en herbekijken van onze aanpak, hebben we gekozen voor een methode van hoekenwerk om de jongeren kennis te laten maken met heemkunde. Eerder dachten we aan een vorm van een markt. Daar zouden dan allemaal spelen, etenswaren, spullen en dergelijke van vroeger te bekijken en te proberen zijn. Van deze 8

methode zijn we echter afgestapt na het besef dat dit misschien niet de juiste doelgroep (jongeren) ging aantrekken. We hebben ook even gespeeld met het idee jeugdbewegingen aan te spreken, maar ook hier zagen we dat we niet de volledige doelgroep van jongeren konden bereiken. Hierna zijn we op zoek gegaan naar waar dit wel kon. Onze testvorming valt wanneer het examenperiode is voor het voornaamste deel van onze doelgroep. Daarom hebben we de doelgroep ook afgebakend naar jongeren in de 3de graad van het middelbaar. Het klinkt dan ook niet meer dan logisch dat we onze educatieve vorming in een school laten afspelen. Ondertussen hadden we al contact gelegd met de Heemkundige Kring van Heist-op-den-Berg. Deze bleken enthousiast over onze plannen maar hadden ook bij ons eerste voorstel (het opstellen van een marktje) een aantal bedenkingen. Om deze samenwerking verder te kunnen zetten, hebben we gekozen om op zoek te gaan naar een middelbare school in Heist-op-denBerg, waar we onze vorming zullen uitvoeren. Om onze vorming verder af te bakenen hebben we gekozen om te werken met 4 tijdsperiodes, nl. de jaren ‘50, ‘60, ‘70 en ‘80. Op deze manier kunnen de jongeren ook hun ervaringen delen met hun ouders en grootouders die uit deze tijdsperiodes komen. Net die ouders en grootouders kunnen dan op hun beurt weer belangrijke gebeurtenissen uit hun leven meegeven aan hun kinderen. Zo gaat het proces van ontdekking ook na onze vorming verder. Al van bij het begin van onze zoektocht naar een geschikte methode en werkvormen, hebben we gezocht naar een thema dat de jongeren zou kunnen aanspreken. We zijn zo onder andere gekomen tot iets rond videospelletjes, muziek of spelen. Met dat laatste zijn we uiteindelijk ook aan de slag gegaan. Na een bevraging van een aantal testpersonen binnen de doelgroep, bleken zij hier ook enthousiast over, mits een goed gekozen, (niet te kindse) werkvorm. Onze methode begon nu meer en meer vorm te krijgen. Een eerste idee, wanneer we besloten hadden om te kiezen voor een school als plek van uitvoering, was om deze vorming tijdens de middagpauze te organiseren. Na het bekijken en het ons verplaatsen in de leefwereld van de jongeren, leek het echter een te grote opgave. Weinig van de jongeren zou zijn of haar middagpauze opgeven aan een vorming rond heemkunde, een begrip waar de meesten een saaie link mee leggen of het zelfs niet kennen. We hebben ook even gedacht aan een open vorm van workshop, waarin de jongeren konden komen en gaan wanneer ze zelf wilden. Dit hebben we echter moeten herbekijken, omdat het op die manier moeilijker zou zijn om onze doelstellingen te bereiken. We beslisten om onze vorming tijdens een les te geven. Omdat het belangrijk is om niet te veel te vervallen in een gewone les, kozen we voor de methode van hoekenwerk. Binnen deze methode werken we met verschillende werkvormen om het zo interessant en variabel mogelijk te maken voor de deelnemers. We beginnen met even kort te schetsen wie we zijn en wat we komen doen, daarna gaan de jongeren met behulp van een teletijdmachine naar een bepaalde tijdsperiode. Dit doen we om de jongeren mee te krijgen in het verhaal, de drempel te verlagen. De wissel van periode gebeurt door het afspelen van een muziekje. Dan schuiven de groepjes door naar de volgende tijdsperiode en worden ze daar opgevangen door de begeleider van die periode. Om de periodes wat toegankelijker te maken, kleden we ons ook zoals mensen dat in die periode zouden doen. We proberen daarmee ook de eerste gêne en terughoudendheid die de jongeren mogelijks zouden hebben te omzeilen of te verminderen. 9

In de jaren ‘50 werken we met een variant op het spel ‘Ganzenbord’, dat erg populair was in de jaren ‘50. Tijdens het spel komen de jongeren heel wat te weten over de geschiedenis uit die periode. Dit gebeurt aan de hand van tekeningen, die op een groot doek tentoongesteld worden. Daarna mogen de jongeren ook nog een foto laten nemen waarbij ze achter dit doek moeten staan. Deze foto’s worden dan later op de site van Heemkunde Vlaanderen en de site van de lokale Heemkundige Kring gezet. De jaren ‘60 worden ingeleid door een man die alles over zijn eigen periode vergeten is. De jongeren moeten via kaartjes in een doos en met behulp van voorwerpen en foto’s die de man in zijn hoek heeft liggen, zelf de tijdsperiode zien te reconstrueren. Ze moeten dit dan ook bovendien zelf uitleggen aan de man. Wanneer de man dan eindelijk weet waar hij is, vertelt hij zelf ook nog een paar weetjes over zijn periode. Hierna mogen de jongeren even spelen met de View-Master en Twister, spelen die in de jaren ‘60 populair waren. Wanneer de jongeren in de jaren ‘70 belanden mogen ze eerst kennis maken met spullen die typerend zijn voor die periode. Ze krijgen hier heel wat weetjes over te horen en ze kunnen vragen stellen over de verschillende voorwerpen. Hierna wordt gebruik gemaakt van een diaprojector om een aantal afbeeldingen te tonen aan de jongeren. De diaprojector werd in de jaren ‘70 namelijk erg veel gebruikt aangezien technologie nog niet stond waar hij vandaag staat. Op de dia’s staan zaken die te maken hebben met de tijdsgeest van de jaren ‘70 en door middel van vragen en verhalen achterhalen de jongeren welke deze juist zijn. De jaren ‘80 maakt gebruik van de computer als werkvorm. Deze werkvorm zal de jongeren zeker aanspreken aangezien de computer iets is waar jongeren de dag van vandaag graag mee bezig zijn. Eerst wordt er geschetst wat de jaren ‘80 juist inhouden, wat het heeft betekend en wat er kenmerkend is aan deze tijd. Daarna mogen de jongeren surfen naar de site van Heemkunde Vlaanderen om vervolgens door te klikken naar de site van de lokale Heemkundige Kring. Dit om de jongeren ook met de kring te laten kennismaken. Eens op de site aangekomen moeten de jongeren een aantal opdrachten uitvoeren waarbij ze meer inzicht verwerven over de tijdsgeest van de jaren ‘80. Per hoek wordt tevens gebruik gemaakt van foto’s en ander geschiedkundig materiaal van de lokale Heemkundige Kring, in dit geval Heist-op-den-Berg. Ook vind je in alle hoeken iets terug van spelletjes. In de jaren ‘50 is dit Ganzenbord, in de jaren ‘60 de View-Master en Twister, in de jaren ‘70 klikklakballen, slinky’s en veel meer en in de jaren ‘80 het gebruik van een computer. Op het einde van de vorming krijgen de jongeren een overzicht mee met een aantal belangrijke zaken op verzameld over de 4 tijdsperiodes (zie bijlage 10.3). Zo hebben ze iets om mee te nemen wanneer ze er later nog iets mee willen doen. Ze krijgen bovendien ook een klappertje mee van Heemkunde Vlaanderen (zie bijlage 10.2). Er wordt ook nog kort aan de jongeren gevraagd wat ze vonden van de vorming en we sluiten af met de vraag wat zij willen dat binnen 50 jaar getypeerd wordt als ze het hebben over 2014. Zo wordt de link gemaakt tussen heemkunde, dat lijkt als iets van vroeger en de toekomst. Heemkunde vormt zich constant. Het laat de jongeren nadenken over wat typerend en belangrijk is voor hun generatie.

8 Begeleider Als je deze vorming wilt uitvoeren zoals wij ze in elkaar gestoken hebben, dan moet je minstens 5 begeleiders hebben. Je zet minstens 1 begeleider per tijdsperiode en dan is er 1 iemand die het geheel aan elkaar breit en ervoor zorgt dat alles binnen de tijd gebeurt. Ik geef een korte taakomschrijving per begeleider: 10

Begeleider voor de hoek rond de jaren ’50: Jij hebt de verantwoordelijkheid voor de hoek rond de jaren ’50. Aan de hand van het Ganzenbord leidt je de leerlingen in. Ze spelen het spel, als ze op bepaalde vakjes staan, stap je over naar het grote doek. Je laat de leerlingen eerst wat vertellen rond iets op dit doek, wat ze hierover weten. Daarna ga jij wat extra informatie geven, over wat ze nog niet aangehaald hebben. Probeer alles ook telkens te linken aan de lokale geschiedenis van de stad/gemeente naar keuze, om de link zo duidelijk mogelijk te maken. Wie uiteindelijk het Ganzenbord wint, mag een pose bepalen voor de foto. Neem een foto van de leerlingen, met hun hoofd door het doek. Zorg ervoor dat je de leerlingen boeit en niet gewoon je lesje opzegt. Het kan helpen om je wat te verkleden in de kledingstijl van de jaren ’50, zo heb je een extra stimulans om het over de jaren ’50 te hebben. Begeleider voor de hoek rond de jaren ’60: Jij hebt de verantwoordelijkheid voor de hoek rond de jaren ’60. Je bent een man die in deze tijd leeft, maar erg verward is en niet meer goed weet wat er precies in die tijd gebeurde. Aan de hand van strookjes met woorden op, laat je de leerlingen vertellen over wat zij hier nog over weten. Op die manier komt het geheugen van de man geleidelijk aan terug. Op die manier kan hij aanvullen met eigen ervaringen. Zorg ervoor dat je de geschiedenis uit deze tijdsperiode ook linkt aan de lokale geschiedenis van de gekozen stad/gemeente, om de link zo duidelijk mogelijk te maken. Als alle leerlingen geweest zijn, sluit je af met een kort spelletje Twister. Zorg ervoor dat je de leerlingen boeit en niet gewoon je lesje opzegt. Het kan helpen om je wat te verkleden in de kledingstijl van de jaren ’60, zo heb je een extra stimulans om het over de jaren ’60 te hebben. Begeleider voor de hoek rond de jaren ’70: Jij hebt de verantwoordelijkheid voor de hoek rond de jaren ’70. Laat de leerlingen snuisteren door de voorwerpen op de tafel en vertel kort wat deze voorwerpen inhouden en wat ze betekenden in de tijdsgeest van de jaren ’70. Ga vervolgens voor de projectie zitten, en toon enkele dia’s aan de leerlingen. Vraag hen telkens wat hen opvalt en vul aan. Zorg er ook voor dat je de dia’s en de voorwerpen ook linkt aan de lokale geschiedenis van de gekozen stad/gemeente, om zo de link zo duidelijk mogelijk te maken. Zorg ervoor dat je de leerlingen boeit en niet gewoon je lesje opzegt. Het kan helpen om je wat te verkleden in de kledingstijl van de jaren ’70, zo heb je een extra stimulans om het over de jaren ’70 te hebben. Begeleider voor de hoek rond de jaren ’80: Jij hebt de verantwoordelijkheid voor de hoek rond de jaren ’80. Vertel eerst waarom je met computers gaat werken, en laat de leerlingen dan via de site van Heemkunde Vlaanderen naar de site van de heemkundige kring van hun eigen dorp/gemeente gaan. Laat ze hier rustig hun gang mee gaan, maar zorg ervoor dat je ook de opdrachtjes laat doen, zodat ze niet doelloos rondsurfen op het web. Zorg ervoor dat je de leerlingen boeit en niet gewoon je lesje opzegt. Het kan helpen om je wat te verkleden in de kledingstijl van de jaren ’80, zo heb je een extra stimulans om het over de jaren ’80 te hebben. 11

Begeleider die het geheel in de gaten houdt: Jij hebt geen hoek te begeleiden, maar je hebt wel een belangrijke functie. Je gaat de leerlingen inleiden in de vorming, uitleggen hoe deze vorming tot stand is gekomen en wat hen precies te wachten staat. Vervolgens loods je de leerlingen door de vier tijdsperiodes. Jij bent de timewatcher en moet dus in de gaten houden dat de leerlingen op tijd doorschuiven naar de volgende hoek. Je loopt wat rond en kijkt bij de verschillende hoeken hoe ver ze staan met hun uitleg. Daarna geef je het teken om door te schuiven. Als de leerlingen alle hoeken doorlopen hebben, volgt het slot, dit is ook jouw verantwoordelijkheid. Je laat de leerlingen eventjes hun ervaring delen, en vraagt hen wat zij binnen 10 jaar als erfgoed willen zien van dingen die ze nu kennen. Tot slot bedank je iedereen en geef je hen de klappertjes mee. Zorg ervoor dat je de leerlingen boeit en niet gewoon je lesje opzegt. Voor de algemene begeleider hebben wij deze de invulling gegeven van een verwarde professor in de Heemkunde. Dit kan een leuke inkleding zijn, om de vorming wat laagdrempeliger te maken. Verkleed je ook echt als een professor en dit zorgt voor een extra stimulans om aan de vorming te beginnen. De concrete invulling van het programma, van A tot Z, staat aangeduid in het volgende puntje. Wat tot nu toe nog niet duidelijk is, wordt straks uitgebreid uitgelegd.

9 Programma Hieronder gaan we per tijdshoek bekijken wat er voor, tijdens en eventueel na de vorming moet gebeuren. Achteraf is ook een materiaallijst voor de volledige vorming opgemaakt. Per deeltje staat een globale tijdspanne aangegeven, maar de tijdsindeling per rubriek vind je in het draaiboek, in bijlage. Deze vorming is oorspronkelijk gemaakt om in een lesuur geschiedenis te geven in de derde graad van het middelbaar. Deze vorming is dus gemaakt om in 50 minuten door te gaan. Heeft u langer de tijd, pas de tijd dan aan.

9.1 Inleiding (3 minuten) In de eerste 3 minuten ga je iedereen welkom heten en stel je jezelf eventjes voor. Je stelt het project voor, hoe het tot stand is gekomen en je vertelt met welke Heemkundige Kring je (eventueel) hebt samengewerkt. Vervolgens ga je de 4 groepen indelen. Wij hebben in onze vorming een verwarde professor in de heemkunde de inleiding laten doen, om het ijs te breken. Als je hiermee verdergaat, kan je de leerlingen met de teletijdsmachine laten terugkeren in de tijd. (Wij hebben dit gedaan met een ring gemaakt uit aluminiumfolie).

9.2 Jaren ’50 (10 minuten) 9.2.1 Voor de vorming De inkleding van de jaren ’50 bestaat voornamelijk uit een groot doek waarop gebeurtenissen van de jaren ’50 staan afgebeeld (Expo ’58, eerste ruimtevlucht, muziek, televisie,…). Het is de bedoeling dit doek op zo een manier op te hangen dat je er nog achter kan gaan staan en je gezicht door 1 van de gaten kan steken. Op het doek zelf is er plaats voorzien om de foto’s die de heemkundige kring voorziet op te hangen. Ten slotte moet het ganzenbord voor of naast het doek geplaatst worden. 12

9.2.2 Tijdens de vorming Na het verwelkomen van de groep in de jaren ’50 legt men uit dat hoewel het al veel eerder ontstaan is, het ganzenbord zeer populair was als gezelschapsspel in deze tijdsperiode. Daarom gaan we deze tijdsperiode aan de hand van dit bordspel verkennen. 9.2.2.1 Spelregels Het bordspel wordt gespeeld volgens de klassieke regels van het spel: het blijft de bedoeling om als eerste op het 63ste en dus middelste vakje te komen. Dit doe je door met een dobbelsteen een aantal ogen te gooien waarna je dat aantal vakjes vooruit mag. Er zijn echter ook speciale vakjes:       

Vak Vak Vak Vak Vak Vak Vak

6: Brug: Je mag verder naar vakje 12. 19: Herberg: Beurt overslaan. 31: Put: Beurt overslaan. 42: Doolhof/doornstruik: Terug naar 39! 52: Gevangenis: Beurt overslaan. 58: Dood: 4 vakjes teruggaan . 63: Einde: Diegene die hier als eerste op terechtkomt is de winnaar!

Extra toevoeging: Om de 10 vakjes kan elke speler een onderwerp op het doek aanduiden waar hij/zij meer over denkt te weten. Indien hij/zij een aantal juiste dingen opsomt kan hij/zij hiermee extra worpen met de dobbelsteen verdienen. De onderwerpen zijn de volgende: Afbeelding:

Situering doek:

Spoetnik raket

Linksboven

Atomium+softijs

- Centraal achtergrond

op

op

het

de

Aantal worpen mee te verdienen:

Weetjes:

5

-

5

- Expo ‘58 - Wereldtentoonstelling - Softijs werd toen voor het eerst in België geïntroduceerd samen met het 3 kleurige galetje - Atomium: 9 bollen - Bijna 40 landen ( 35-40 wordt juist gerekend)

3

- 1 iemand in de straat had er 1, de rest kwam bij hem kijken: groepsgebeuren - Zwartwit - Geen continue uitzendingen, slechts op 13

- In de hand van de man

TV

Rechtsonder

Spoetnik Onbemand Koude oorlog Rusland 1ste Ruimtevlucht

bepaalde tijdstippen Toots+radio

Boven en onder het televisietoestel

4

- Jazz - Rock ’n roll - Hoorspel - Iedereen ging er rondzitten: sociaal gebeuren binnen het gezin

Verdrag van Parijs

Afbeelding op scherm van televisietoestel

3

- Basis EU - EGKS - Frankrijk, België, (Bondsrepubliek) Duitsland, Italië en Luxemburg

Foto’s/documentatie van gemeente

Links op het doek

(afhankelijk van aantal interessante weetjes over de gemeente)

- Landbouwgemeente - Heropbouw na WOII - 2 Burgemeesters

Vb. Berg

Heist-op-den-

het het

De spelleider mag de groep hints geven en kan zeker ook nog extra weetjes geven, maar moet zeker ook rekening houden met het beperkte tijdsbestek van 10 minuten. 9.2.3 Na de vorming Na het spel mag de winnaar beslissen wie zijn hoofd door welk gat steekt een foto die daarna op de site van Heemkunde Vlaanderen en van de gezet wordt. Op deze manier komen de deelnemers nogmaals in organisaties. Indien er nog tijd over is, kan er al gepolst worden of interessant vonden en iets bijgeleerd hebben.

om te poseren voor Heemkundige Kring contact met beide de deelnemers het

9.3 Jaren ’60 (10 minuten) 9.3.1 Concept De leerlingen komen per groepje naar je stand. Ze maken kennis met de jaren ’60 aan de hand van spelletjes, voordrachtjes, beeldmateriaal en zoveel meer, en dit op 10 minuten. Hierdoor is het belangrijk dat je goed voorbereid bent en de tijd bewaakt. Het doel is dat de leerlingen hun inleven in het tijdperk. Vandaar dat de begeleider zich verkleed in een persoon met de typische kenmerken van de jaren ’60 (hippies, beatrock-stijl, Beatgirls,…). De begeleider speelt een rol van een verwarde burger uit de Golden Sixties. Hij spoort de leerlingen aan om zijn geheugen terug op te frissen. Onlangs kwam hij op zolder een doosje tegen met verschillende strookjes in. Op de strookjes stonden kenmerken van zijn tijdperk. De Leerlingen mogen elk een strookje trekken. Ze krijgen een minuut voorbereiding om hun woordje te verklaren aan de hand van het uitgestald materiaal. De leerlingen mogen alles gebruiken en hoe zotter hoe liever. Creativiteit wordt zeker geapprecieerd, maak dit ook duidelijk! Na de minuut voorbereiding is het aan de leerlingen om hun woordje voor te dragen. Dit doen ze om de beurt en na elke leerling vult de begeleider aan met zijn kennis over het onderwerp. Na de voordrachten worden de leerlingen beloond met een spelletje van de Golden Sixties. We kozen voor het bekende spel Twister. Tevens laten we hun prikkelen door de rages uit die tijd, een bekend voorbeeld: de View-Master. Als de tijd erop zit, neemt de begeleider afscheid en wijst hen de weg. 14

9.3.2 Voorbereiding -

-

-

Foto’s en documenten van de jaren ’60 uit uw regio (contacteer je plaatselijke Heemkundige Kring). In bijlage 1 (zie 9.3.5) vind je een blad met verschillende kenmerken in een tabel. Je mag deze uitknippen en opplooien. Vervolgens steek je deze in een luciferdoosje. In bijlage 2 (zie 9.3.6) vind je de uitleg van deze kenmerken en voorbeelden van foto’s die je kan gebruiken. Verzamel foto’s die betrekking hebben op de kenmerken. In bijlage 2 staat er een kort overzicht van foto’s die je kan verzamelen. Print deze foto’s en plak ze op kartonnen flappen. Deze flappen kan je tijdens de vorming op de achtergrond plaatsen van je standje. Verzamel speelgoed uit de jaren ’60 : Barbies, Action man, Lego, Matchbox, ViewMaster, Scoubidou,…). Verzamel voorwerpen, typerend voor de Golden Sixties: Vinylplaten (Bob Dylan, The Beatles, The Rolling Stones, Boudewijn de Groot, Louis Neefs,…), een grammofoonspeler (platenspeler), stripalbums (De smurfen, Marvel Comics, Suske & Wiske,…), voorbeelden van Pop-Art (Andy Warhol, Roy Lichtenstein),… Zoek verkleedkleren voor jouw rol in de vorming. Je kan je laten inspireren door de Beat-stijl en de Beatgirls, de Hippies, …). Voorwerpen uit je directe omgeving geven een meerwaarde aan je verhaal en zijn daarom interessant.

9.3.3 Inkleding hoek Om de leerlingen te prikkelen is inleving een belangrijk aspect, hiervoor is inkleding belangrijk. Gebruik de ruimte en plaats tafels in een hoek van het lokaal. Installeer je materiaal op de tafel. Plaats op de achtergrond flappen met je foto’s op en plaats het beeldmateriaal van je lokale Heemkundige Kring op de muren, tafel. Plaats je materiaal zo dat er voldoende beweegruimte is voor de leerlingen, dit zorgt voor een vlotte werking. 9.3.4 Vorming De vorming duurt 10 minuten, op deze tijd laat je elk groepje de wereld in de jaren ’60 verkennen gelinkt met hun lokale geschiedenis. De vorming is opgedeeld in 3 fases. De eerste fase is de inleiding, de tweede zijn de leerlingen aan het woord en tot slot in de 3 de fase worden ze beloond met een spelletje. 9.3.4.1 Fase 1 Duur: 1 minuut Je verwelkomt de leerlingen in de jaren ’60, ook wel de Golden Sixties genoemd. Je stelt je kort voor; je bent iemand uit de jaren ’60 en zit met een probleem. Je bent namelijk zo verward dat je niets meer weet van je eigen tijdsperiode. Je vertelt dat er steeds mensen uit andere tijdperken langskomen en dat je de kluts helemaal kwijt bent. Je vraagt de leerlingen om hulp. Op zolder vond je onlangs een doosjes met verschillende woordjes in. Je vraagt om elke leerling een strookje te laten trekken. 9.3.4.2 Fase 2 Duur: 5 minuten De leerlingen trekken elk een strookje en krijgen 1 minuut de tijd om hun woordje voor te bereiden. Het doel is dat ze na de voorbereiding hun woordje uitleggen aan de groep, aan de 15

hand van het uitgestald materiaal. Gebruik je omgeving, vertel de leerlingen dat ze alles mogen gebruiken en dat creativiteit zeker geapprecieerd wordt! Hoe zotter hoe liever. Je rol als begeleider bestaat er in om de tijd te bewaken. Vul de leerlingen hun antwoorden aan met je kennis over de verschillende onderwerpen en laat ze het ook ontdekken! (vb. View-Master) 9.3.4.3 Fase 3 Duur: 4 minuten In deze fase worden je groepje beloond met een spelletje. We kozen voor Twister, als begeleider kan jij de as spinnen, zo ontstaat er geen onenigheid in de groep. Als de tijd het toelaat, kan je de leerlingen verder laten experimenteren met je uitgestald materiaal. 9.3.5 Bijlage 1 In deze bijlage vind je de strookjes.

 Hippies  Flower Power

 Protest-cultuur  Protest Muziek (Bob Dylan)

 Stijging welvaart  Meer vrije tijd

 Plastiek Speelgoed  ‘Merchandising’

 Rages van de jaren ’60

 Feminisme

9.3.6 Bijlage 2 In deze bijlage vind je informatie over de kenmerken en het bijhorend fotomateriaal. 1. Hippies, Flower Power Uitleg: De hippiecultuur is een jeugd-, sub- en tegencultuur populair onder tieners en twens en kwam op in het midden van de jaren ‘60. 'Hippies' worden gezien als de "makers" van de flowerpowerbeweging en zijn daarom voor altijd verbonden met de seksuele, muzikale en sociale revolutie(s) van de jaren ‘60 en begin jaren '70. Foto’s:  Woodstock  De Pil  Hippies 16

2. Protest-cultuur, Protest Muziek (Bob Dylan) Uitleg: In de jaren ’60 was er veel protest tegen de oorlog in de Vietnam, de opkomende consumptiemaatschappij. Er kwam veel aandacht voor mens en natuur. Vele zangers kwamen naar voren met een protestlied. Foto’s:    

Bob Dylan Vietnam Louis Neefs Boudewijn de Groot

3. Plastiek Speelgoed, ‘Merchandising’ Uitleg: Speelgoed krijgt een meer commerciële inslag en het fenomeen ‘merchandising’ doet zijn intrede in Europa. Speelgoed afgeleid van populaire films, televisiereeksen en stripverhalen krijgt een steeds groter aandeel in de verkoop. Kunststof wordt nu algemeen gebruikt voor speelgoed en plastic producten. Vele fabrikanten zien hun voordeel en benutten hun kansen en beginnen volop te produceren. Foto’s:       

Barbies Pop Art Action Man Lego Stripverhalen (Marvel Comics, De smurfen) Scoubidou The Flintstones

4. Rages van de jaren ’60 Uitleg: Door de opkomende ‘Merchandising’ onstonden er vele rages onder de jongeren. Denk maar aan Barbie, LEGO, Action Man, Matchbox, Monopoly, Stratego en Electro. Andere opvallende toppers uit die periode zijn de rolschaatsen en de ViewMaster, die zijn succes dankt aan de uitgifte van schijfjes met Disneyfiguren, televisiereeksen en kinderfilms. Foto’s:       

Barbies Pop Art Monopoly Rolschaatsen Lego View-Master De smurfen

5. Feminisme Uitleg: Ontstaan van de pil, Beatgirls, minirokjes, haarlak, pruiken, de vrije liefde, opkomst wasmachine,…

Foto’s: 17

 De eerste versie van de pil  Beatgirls 6. Stijging welvaart, meer vrije tijd Uitleg: Doordat de welvaart steeg in de Golden Sixties, was er meer vrije tijd. Jongeren gingen zich meer groeperen en organiseerden feestjes, het bekendste voorbeeld is Woodstock (het hoogtepunt van de Jaren ’60). Jongeren kwamen ook vaak samen om muziek te beluisteren (Grammofoon). De opkomst van de televisie zorgden dat soms heel de buurt samen naar de televisie keek. Foto’s:      

Vinylplaten Grammofoon Muziekconcerten Woodstock Televisie Auto

9.4 Jaren ’70 (10 minuten) 9.4.1 Voor de vorming 9.4.1.1 Stap 1 Verzamel spullen/spelletjes uit de jaren ‘70. Hieronder zie je een lijst met zaken die gebruikt zijn bij de try-out, maar je hoeft jezelf zeker niet te beperken tot deze zaken. Denk hierbij ook aan de tijd. Wanneer je deze vorming uitvoert in één lesuur heb je 10 minuten voor jouw hoek per groepje. Je gaat daarom moeten denken aan spelletjes die de jongeren snel kunnen doen of gewoon eens kunnen vastnemen zodat je snel kan verder gaan naar het tweede deel: de dia’s of foto’s. -

-

Slinky Zeeslag Skateboard Disco kledij Klikklakballen Kangoeroebal Playmobil Mastermind Scrabble Cluedo Risk Strips en boeken Dashtonnen Foto’s en andere documenten uit jouw gemeente Cassettes en een cassettespeler Gehaakte dekentjes… Potten en pannen uit de jaren ‘70 (met bloemenmotiefjes,…)

18

9.4.1.2 Stap 2 Het is belangrijk om een diaprojector ter beschikking te hebben. Aangezien het gaat over lokale geschiedenis ga je zelf op zoek moeten gaan naar dia’s uit de jaren ’70 van de lokale gemeente/stad. Selecteer daarbij een 10-tal dia’s die iets zeggen over de tijdsgeest van toen. Voorbeelden hiervan zijn: -

Wij-gevoel Toerisme kwam op Mensen kopen of huren vakantiehuisjes Oud servies Zelf gemaakte kledij of een mat Speelgoed van vroeger Rolschaatsen Landschap van eigen gemeente dat veranderd is Hemden met lange kraag Opkomst van de Pampers

Wanneer je geen dia’s vindt of je hebt geen projector ter beschikking, kan je hetzelfde doen met foto’s. Je kan deze dan inscannen en projecteren of je kan de foto’s laten rondgaan in de groepjes. Bedenk hierbij ook al wat je over deze foto’s gaat zeggen. 9.4.1.3 Stap 3 Zorg voor een ruimte die je eventueel donker kan maken. Wanneer dit niet lukt probeer op voorhand de diaprojector uit en kijk of de dia’s zichtbaar zijn op de muur. Zo niet maak je beter gebruik van een beamer of foto’s die je laat rondgaan. (zie stap 2) 9.4.1.4 Stap 4 Zoek een leuke outfit uit de jaren 70’ en trek hem aan bij de vorming. Zo komen de jongeren ook echt in de jaren ‘70 aan. Je kan ook zorgen voor wat leuke achtergrondmuziek uit de jaren ‘70. Dit kan via een cassettespeler, maar gewoon wat muziek op cd/computer kan ook wel als je geen cassettespeler meer vindt. Let wel op, speel enkel muziek als je een apart lokaal ter beschikking hebt. Het is niet de bedoeling dat andere hoeken ook deze muziek horen. 9.4.2 Tijdens de vorming Wanneer je één lesuur hebt, zoals wij de vorming hebben uitgewerkt, kan je best je tijd zo verdelen: -

-

3 minuten: Bekijk de spelletjes en spullen die je verzameld hebt. Zo krijgen de jongeren een voeling met de jaren ‘70. Probeer hierbij ook leuke anekdotes te vertellen over de spullen. Bijvoorbeeld: “Er waren vele snelle rages in de jaren ’70, dat zijn bijvoorbeeld die slinky’s en de klikkeklakkeballen” of “deze potten staan nog bij mijn mama/ oma/… thuis”. 7 minuten: Het afspelen van de dia’s. Vraag de jongeren achter hun ervaring met deze spullen. Misschien herkennen ze een aantal zaken van bij hun oma/ opa thuis. Bevraag wat ze zien dat anders is dan wanneer zij zijn opgegroeid. Probeer op een interactieve manier te komen tot wat je met elke bepaalde dia wou tonen over de tijdsgeest van toen.

Wanneer je meer tijd krijgt kan je zelf een indeling maken. Zorg echter altijd voor meer tijd om stil te staan bij de dia’s / foto’s. 19

9.5 Jaren ’80 (10 minuten) 9.5.1 Voor de vorming 9.5.1.1 Focus computers Bij de jaren ’80 ligt de focus op het gebruiken van computers. Als je computers en een internetaansluiting voorziet, heb je de belangrijkste elementen van de workshop alvast verzameld. Daarnaast wordt er aan het begin van de tien minuten een korte schets van de tijdsgeest gegeven, aan de hand van foto’s die op een doek hangen. Surf op voorhand naar de website van de lokale Heemkundige Kring. Ga op zoek naar enkele interessante zaken, waar je de leerlingen ‘op zoek’ naar kan laten gaan. Deze zaken zijn erg belangrijk, want zo laat je de leerlingen uitgebreid kennismaken met de website en de Heemkundige Kring. 9.5.1.2 Inkleding Daarnaast kan je jouw hoek aantrekkelijker te maken door hem in te kleden. Hiervoor verzamel je allerhande spullen en spelletjes uit de jaren ‘80. Deze dienen ter illustratie en dragen bij tot een korte uitleg over tijdsgeest. Tot slot kom je tot de kern van de oefening: het kennismaken met de Heemkundige Kring uit hun dorp, op het internet. Hieronder zie je een lijst met spullen die gebruikt werden bij eerdere workshops. Je hoeft je zeker niet te beperken tot deze zaken. -

-

Foto’s die Heemkunde Vlaanderen voorziet, die behoren tot de schets van de tijdsgeest. Hang deze op voorhand op, op het doek met “jaren ‘80” op. Dit biedt een mooie achtergrond en geeft een mooi overzicht van de jaren ’80. (oliecrisis, Margeret Thatcher en Rondald Reagen, Bende van Nijvel, TGV hogesnelheidstreinen, Star Wars en Indiana Jones, Garfield, Michael Jackson, Madonna, The Cure, Queen, The A-team, Pacman, Homecomputer) Doek met “jaren ’80” op. Speelgoed uit de jaren ’80: Simon, Walkman, Rubiks Cube, … Computers met internetaansluiting

Daarnaast is het altijd interessant voor de leerlingen en leerkrachten om foto’s te voorzien uit het eigen dorp. Hiervoor kan je ten rade gaan bij je lokale Heemkundige Kring. 9.5.1.3 Verkleding Van zodra je ‘hoek’ leuk ingekleed is, is het mogelijk de tijdsgeest door te trekken in de kledij die jijzelf draagt. Je waant jezelf meteen in de periode en biedt een extra prikkel voor de jongeren. Daarnaast kan muziek uit de jaren ’80 ook een extra ‘Touch’ geven om optimaal in de sfeer te komen. Doe dit enkel als het niet storend werkt voor de andere hoeken. 9.5.2 Tijdens de workshop 9.5.2.1 Wat Korte schets van de tijdsgeest met enkele oefeningen op het internet op de websites van Heemkunde Vlaanderen en de Heemkundige Kring uit het dorp.

20

9.5.2.2 Waar In een lokaal waar meerdere computers met internetaansluiting aanwezig zijn of voldoende stopcontacten om laptops met WIFI te gebruiken. 9.5.2.3 Hoe Eén van de meest invloedrijkste veranderingen van die tijd, is het invoeren van de homecomputer. Dit waren vaak eenvoudige computers met een toetsenbord. De toepassingen waren vooral spelen en administratieve programma's. Onder begeleiding surfen we met de jongeren naar de website van Heemkunde Vlaanderen, om vervolgens de eigen Heemkundige Kring op te zoeken. Er worden enkele eenvoudige zoekopdrachten gegeven. Hang de foto’s die Heemkunde Vlaanderen voorziet (die behoren tot de schets van de tijdsgeest) op het doek met “jaren ‘80” op. Dit biedt een mooie achtergrond en geeft een mooi overzicht van de jaren ’80. 9.5.2.4 Tijdsindeling -

Minuut 1-3: De tijdsgeest schetsen aan de hand van de afbeeldingen die omhoog hangen. Minuut 4-5: Onder begeleiding surfen we met de jongeren naar de website van Heemkunde Vlaanderen, om vervolgens de eigen heemkundige kring op te zoeken. Minuut 6-10: Opdrachten oplossen op website van lokale heemkundige kring. Minuut 10: Afronden

9.6 Slot (7 minuten) 9.6.1 Voor de vorming Zorg ervoor dat je een overzicht hebt met de belangrijkste zaken uit de 4 decennia (zie bijlage 10.3). Dit kan meegegeven worden met de leerlingen. Ook de klappertjes van Heemkunde Vlaanderen (zie bijlage 10.2) kunnen meegegeven worden. 9.6.2 Tijdens de vorming Als iedereen weer in een kring zit, kan je kort ervaringen uitwisselen (2 minuten). Dan kan je hen vragen wat zij willen dat binnen 50 jaar getypeerd wordt als er gesproken wordt over 2014. (3 minuten). Tot slot bedank je iedereen. Je geeft ze een overzicht mee van de belangrijkste zaken van de 4 decennia en het klappertje van Heemkunde Vlaanderen.

9.7 Materiaallijst Bij de verschillende tijdsperiodes vind je een hele opsomming aan spelen/voorwerpen uit die bepaalde tijdsperiode. Het is niet vereist om deze allemaal te verzamelen, maar maak een kleine selectie om de tijdsgeest te scheppen. Deze inkleding is in alle gevallen telkens maar de aanzet. 9.7.1 Algemeen -

Ring uit aluminiumfolie Blaadjes met overzicht per decennia Klapper 21

-

Muziekje om de hoeken door te schuiven

9.7.2 Jaren ‘50 -

Doek jaren ‘50 Plakband Touw Ganzenbord (dobbelstenen, pionnen) Foto’s/documenten uit jaren ’50 (wordt voorzien door de heemkundige kring) Fototoestel

9.7.3 Jaren ‘60 -

Twister Tafels tafelbekleding View-Master Speelgoed uit de jaren ’60 als decoratie: Lego, Barbies, Action man, Scoubidou, poppenkastpoppen,…) Andere als decoratie: Stripalbums, een platenspeler, Vinylplaten (Bob Dylan, The Beatles, The Rolling Stones,…), Plakband of duimspijkers Flappen karton Een leeg luciferdoosje Strookjes met verschillenden kenmerken op (Zie bijlage) Foto’s/documenten uit jaren ’60 (wordt voorzien door de heemkundige kring)

9.7.4 Jaren ‘70 -

-

Enkele voorbeelden voor inkleding:  Slinky  Zeeslag  Skateboard  Klikklakballen  Kangeroebal  Playmobil  Mastermind  Cluedo, Risk, Scrabble  Strips en boeken  Dashtonnen  Foto’s en andere documenten uit jouw gemeente  Cassettes en een cassettespeler  Gehaakte dekentjes/ …  Potten en pannen uit de jaren 70’ (met bloemenmotiefjes,…) Een diaprojector Dia’s (bij gebrek aan diaprojector oude ingescande foto’s)

9.7.5 Jaren ‘80 -

Voldoende computers. Eén computer per leerling is wenselijk, maar dit is niet noodzakelijk. Foto’s uit eigen Heemkundige Kring Universele foto’s jaren ‘80 Doek met jaren ’80 op Speelgoed uit de jaren ’80 ter inkleding: Simon, Walkman, Rubik’s Cube, Star Wars, Indiana Jones… 22

10 Bijlagen 10.1 Draaiboek Dit is het voorbeeld van ons draaiboek, om een idee te geven hoe de opzet, vorming en afbraak gebeurt. Je kan je hierop baseren als je de vorming zelf gaat doen.

23

24

25

26

27

28

10.2 Klappertje Dit is tevens verkrijgbaar bij Heemkunde Vlaanderen. 10.2.1 Achterkant

10.2.2 Voorkant

29

10.3 Overzichtsblad van de vier decennia

___________________________________________________________________

De Jaren ‘50 De jaren ’50 waren niet enkel jaren van naoorlogse wederopbouw, maar staan vooral bekend omwille van het vooruitgangsgeloof dat zich uitte in de intrede van veel nieuwe technologie die we ook vandaag nog in de Vlaamse huiskamer zien. Zo kwamen voor het eerst de TV en de radio langzaam maar zeker op het toneel. Het hoogtepunt van het vooruitgangsgeloof zag men misschien wel het duidelijkst tijdens Expo ’58, de wereldtentoonstelling die in Brussel plaatsvond. Toch vormden de jaren ’50 ook de beginjaren van de Koude Oorlog, waaruit nogmaals bleek dat technische vooruitgang niet noodzakelijk altijd goede gevolgen had.

De Jaren ’60 De jaren ’60 of met andere woorden “de Golden Sixties” was een periode met veel veranderingen. Door de stijgende welvaart was er meer vrije tijd voor de burgers. Speelgoed krijgt een meer commerciële inslag en het fenomeen ‘merchandising’ doet zijn intrede in Europa. Kunststof wordt nu algemeen gebruikt voor speelgoed. Bij de speelgoedtoppers die in de jaren ’60 definitief doorbreken, vinden we onder andere Barbie, LEGO, Action Man, Matchbox, Monopoly, Stratego en Electro. Andere opvallende toppers uit die periode zijn de rolschaatsen en de ViewMaster, die zijn succes dankt aan de uitgifte van schijfjes met Disneyfiguren, televisiereeksen en kinderfilms. De Beatrock kreeg zijn intrede in de muziek (The Rolling Stones, The Beatles,…). Vele vrouwen droegen minirokjes en veel haarlak… Door de stijgende welvaart kwam er veel protest uit vele hoeken, protestzangers en de hippies zijn hier een mooi voorbeeld van. In de 30

jaren ’60 waren er sterk uitgesproken jongerenculturen.

De Jaren ‘70 Een tijd van oranje, van zeeslag, het eerste computerspelletje en snelle rages. Slinkies, klikklakballen, de kangoeroebal, speedball, de traproller en het skateboard stonden toen op ieders wenslijstje. De eerste jeugdculturen ontstonden. Ook de popmuziek werd groot met namen als Queen, ABBA, BEE GEES, the Village People, Michael Jackson, Bruce Springsteen en nog veel meer. Kinderen in korte broeken met hoog opgetrokken sokken en zelfgemaakte dekentjes, jassen en tapijten. De eerste vakanties naar de Ardennen of het buitenland met de tent of in een eigen vakantiehuisje. Niets was te zot in de jaren 70’. Maar uiteraard kwam ook aan dit decennia een einde. Toch zijn een aantal zaken onvergetelijk, zelfs al was je er zelf niet bij!

De Jaren ‘80 Eén van de meest invloedrijkste veranderingen van die tijd, is het invoeren van de homecomputer. Dit waren vaak eenvoudige computers met een toetsenbord. De toepassingen waren vooral spellen (zoals Pong) en administratieve programma's. De jaren 80 zijn het decennium van respectievelijk Margaret Thatcher, Ronald Reagan en Helmut Kohl. In september 1981 gaat de eerste TGV-hogesnelheidstrein rijden tussen Parijs en Lyon. Het zijn de jaren van de grote blockbusters in de bioscopen: Star wars en Indiana Jones, met in de hoofdrol Harrison Ford. Muziek met megasterren als Michael Jackson, Prince en Madonna. Rock zoals Queen, U2, Bruce Springsteen, Toto, the Simple Minds en Dire Straits. De homecomputer wint terrein, De rubiks Cube houdt menigeen bezig, de walkman gaat het straatbeeld beheersen en Pacman en super mario zijn superpopulair! Eind jaren 80 komt er een nieuwe zender op de beeldbuis, de eerste commerciële zender, VTM.

Voor meer informatie over jouw lokale Heemkundige Kring vind je op:

31

http://www.heemkunde-vlaanderen.be/ of http://www.heemkringdieswane.be/

32