Mentaal. Vooral het herhalen van de informatie over drugs heeft mij enorm geholpen om nee te zeggen

Mentaal Mentaal M A G A Z I N E VA N G G Z N O O R D - E N M I D D E N - L I M B U R G

Jaargang 4 | Nummer 11 | december 2008

‘Vooral het herhalen van de informatie over drugs heeft mij enorm geholpen om ‘nee’ te zeggen.’



Sjoerd van den Dam, sociaal psychiatrisch verpleegkundige divisie Verslavingszorg,



over behaalde resultaten deelnemers Liberman module.



Verder in dit nummer:

Bouwers nieuwbouw binnenhof nemen afscheid van Servaashof. Project Doelmatigheid Divisie Kortdurende Zorg.

Kijk op de wijk

GGZ Noord- en Midden-Limburg op weg naar 2009.

Mentaal Mentaal | jaargang 4 | Nummer 11 | december 2008

INHOUD “Veilige zorg vanzelfsprekendheid binnen GGZ NML”

7

8 “Het drugs weigeren van een dealer”

16

Beloning loont! Knipoog

4 Nieuwsberichten 5 Van de voorzitter 6 Verdraait goed! 7 Servaashof afscheid 8 Servaashof: voortgang 9 Servaashof: Korsakov 10 Servaashof: bezoek 11 Agenda IGG 12 De ontmoeting 13 OnGegrond? 14 Omgaan met verslaving 16 Kollummerkasie Derde Alzheimercafé

24 “Ik ben niet de lakei van de cliënt”

24

18 VERS-training 19 Rodersana 20 Arbeidsomstandigheden 21 Project Doelmatigheid 22 PVP: Wiesje Koning 24 Boekbespreking 26 Beeldspraak 27

Van de redactie Met het naderen van de donkere dagen voor Kerstmis (en let wel; donker wil niet zeggen somber) komt ook weer de periode van overpeinzingen, het voorzichtig formuleren van kerstwensen, sinterklaasinkopen en verlanglijstjes. De redactie van Mentaal heeft ook een verlanglijstje. Eentje dat eeuwig lijkt te duren. Met daarop allerlei wensen; meer bijdragen vanuit de organisatie bijvoorbeeld. Of inspirerend fotomateriaal. Een leuk idee, een spitse vondst, een baanbrekende suggestie. En de lat hoeft daarbij niet eens zo hoog te liggen want Mentaal brengt geen wereldnieuws. Maar Mentaal brengt wel nieuws over de wereld van GGZ NML én haar omgeving. Dat is ook deze maand weer gelukt. De volgende Mentaal ligt alweer volop in de voorbereiding. Zonder deze uitgave tekort te willen doen; dan gaat het om het Kerstnummer. We wagen er nog maar eens een oproep aan in deze tijd van huiselijke creatieve vlijt; als u nog een idee, tip of uit de hand gelopen Kerstgedicht hebt, houden we ons aanbevolen. Tot die tijd wensen we u met een handje pepernoten veel leesplezier met deze mentaal die zeker niet taai taai is maar die goed gevuld is. Zoals een banketstaaf in deze tijd van het jaar ook hoort te zijn. En ook hier geldt: niet alles in een keer opmaken, dan heeft u er langer plezier van.

COLOFON Mentaal is het magazine van GGZ Noord- en Midden-Limburg voor (oud)medewerkers, vrijwilligers en externe relaties en verschijnt elke laatste vrijdag van de maand. Uitgave: Bureau Communicatie GGZ NML. Hoofdredactie: Eleän Mulder (Bureau Communicatie), Eindredactie: Eleän Mulder (Bureau Communicatie), Sabine Nicolasen (Bureau Communicatie) Redactie: Fun Sijbers (Bureau Communicatie), Ans Swillens (Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid), Karin Tummers (Paschalis), Diana Wong Si Kwie (RCG Venray), Ted Smits (Stafmedewerker Beleid), Paul de Bijl (divisie PIA). Vormgeving: MarksMarks Venlo. Reproductie: Grafisch centrum Facilitair Bedrijf GGZ NML. Fotografie: Johan Flapper GGZ NML, Hans van der Beele Sevenum, Bureau Communicatie GGZ NML. Oplage: 2450 ex. Redactieadres: GGZ Noord- en Midden-Limburg, Bureau Communicatie, E. Mulder-Verleg, Postbus 5, 5800 AA Venray, (0478) 52 71 86, [email protected]. Deadline kopij januarinummer: 5 december 2008, foto’s gescheiden van tekst - dus als apart jpg-bestand - aanleveren. Voor meer info zie www.ggznml.nl of het intranet. Indien u besluit uw abonnement te beëindigen, kunt u dit kenbaar maken via [email protected] of schriftelijk via het redactieadres.

BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS Arbodienst Achmea Arbo: 0475-399899, Lisette de Bruijn, bedrijfsarts: [email protected], Louis Thissen, bedrijfsarts: [email protected], GGZ Noord- en Midden-Limburg algemeen: 0478-527527, Personeelsvertrouwenspersoon: Marjon Vinken, 0475-399899, [email protected], Klachtencommissie individuele medewerkers: 0478-527597, [email protected], Commissie sociale begeleiding: 0478-527597, [email protected], Arbo-coördinator: 0478-7631, [email protected], Ondernemingsraad: 0478-527245, Ziek- en herstelmelding: 0478-527161

Mentaal | 3

Door: Sabine Nicolasen

Beloning loont! De vorige Mentaal vermeldde het al; een enthousiast projectteam is binnen GGZ NML hard aan de slag de mede werkers te betrekken bij een nieuwe vorm van medezeggenschap. Deze omslag van medezeggenschap ‘oude stijl’, in de vorm van de traditionele ondernemingsraad, naar de ‘nieuwe stijl’ vraagt om de nodige inspiratie en bevlogenheid van de projectteam leden. Verzilvering van de juryprijs voor de innovatiewedstrijd ‘Verbeter de Medezeggenschap blijvend’ leerde welke mogelijkheden web 2.0 biedt waar het gaat om medezeggenschaps communicatie. Met het winnen van de juryprijsvraag voor het ontwikkelen van een nieuwe vorm van medezeggenschap, won GGZ NML een presentatie over de mogelijkheden van web 2.0, door organisatieadviesbureau De Beuk en, gekoppeld daaraan een ‘zwermadvies’. Dat houdt in dat meerdere adviseurs in korte tijd een maatwerkadvies geven. Web 2.0 wordt gezien als de 2e fase in de ontwikkeling van het World Wide web. Via web 2.0 sites vind je snel en eenvoudig medestanders voor een initiatief. Je kunt via het web op een zeer laagdrempelige manier kennis delen, netwerken, organiseren, produceren en informatie uitwisselen. In de bijeenkomst met De Beuk werd onderzocht hoe GGZ NML onder andere in het kader van het invoeren van de nieuwe medezeggenschap web 2.0 kan inzetten. Mogelijkheden die van daaruit geopperd werden waren onder andere een

Mentaal | 4

GGZ NML-Hyves of Wiki voor GGZ NML, waarmee foto’s, profielen, kennis en kunde uitgewisseld kunnen worden. Een andere optie is een soort centrale ‘blog’ te maken voor gemeenschappelijke thema’s als de fusieontwikkelingen of projecten als SMAKK, zodat er door alle medewerkers, op welke locatie dan ook, meningen uitgewisseld kunnen worden en er gediscussieerd kan worden over de thema’s die spelen. Mogelijkheden te over dus, waar, ook met betrekking tot onze medezeggenschap handig gebruik van gemaakt kan worden.

De projectgroep communicatie komt binnenkort voor het eerst bij elkaar om de opgedane ideeën tot aansprekende acties om te zetten. Mentaal zal het zeker niet nalaten u hierover te berichten.

Mentaal

Herinnert u zich nog het interview met Mieke Michels in de Mentaal van juni 2008 over haar werkervaringen in Ghana? Hierin deed zijn ook een oproep om een steentje bij te dragen voor transport van goederen naar Ghana. De container zal komende december/januari vertrekken. Zij heeft ons nu laten weten, dat dit een succes is geworden. Mieke: “Er is voldoende geld gedoneerd om alle goederen te kunnen transporteren. En nog een beetje meer zelfs. Heel verrassend en heel geweldig. Van het geld dat we naar alle waarschijnlijkheid zullen overhouden, willen we twee toiletten laten repareren. Deze zijn al jaren kapot. De Raad van Bestuur van GGZ Noord- en Midden-Limburg is ook royaal geweest. Los van alle goederen zijn ze financieel ook gul geweest en ook het transport naar de missiecontainer in Burgh-Haamstede mocht via GGZ Noord- en Midden-Limburg. Ik wil iedereen heel hartelijk bedanken voor alle donaties.”

Promotiefilmpjes GGZ Noord- en Midden-Limburg goed bekeken

Nieuws december 2008

Dank voor alle donaties!

Op 20 augustus jl. zijn de vier nieuwe promotiefilmpjes van onze organisatie “live” gegaan op onze eigen website, op de website van scholieren.tv en vele andere partner-websites van scholieren.tv. Vanaf voorgenoemde datum t/m 17 oktober is in totaal 8.894 keer, vanuit het hele land, een filmpje van GGZ NML bekeken. GGZNML.nl heeft 1.039 bekeken clipviews (een clipview betekent dat er één filmpje is bekeken), scholieren.tv 4.059, middelbare scholen 45 (scholieren. tv is geïntegreerd op websites van middelbare scholen), vacaturesites 809 (scholieren.tv is ook geïntegreerd in Monsterboard en andere landelijke sites) en overige sites (zoals beroepenkrant, TMF, Carp, Cosmogirl, Hitkrant) hebben 2.942 bekeken clipviews.

Vacatures voortaan uitsluitend op intra- en internet! Om de GGZ NML- medewerkers nog sneller en beter van dienst te kunnen zijn, is de dienst P&O overgestapt op een nieuwe vacaturemodule voor inter- en intranet. Concreet betekent dat voor u, dat de interne vacatures voortaan allemaal via intranet gepubliceerd zullen worden en de externe vacatures via de website (www.ggznml.nl). Vanaf 1 december a.s. kunt u voor inhoud en plaatsing van vacatureteksten terecht bij uw eigen personeelsconsulent. Dit loopt dus niet meer via Bureau Communicatie of ICT. Daarnaast zullen er vanaf 1 december a.s. geen posters meer worden verspreid met de interne vacatures, maar zullen deze uitsluitend op intranet worden gepubliceerd.

Mentaal | 5

Van de voorzitter: De zorgsector ligt de laatste tijd flink onder vuur. Of het nu gaat om de luchtkwaliteit in operatiekamers of het separeerbeleid in ggz-instellingen, telkens wordt het beeld opgeroepen van falende bestuurders en onbekwame professionals. Is hier sprake van incidenten of is er meer aan de hand? Onlangs was ik aanwezig op het feestelijk symposium bij gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Congregatie van de zusters van Liefde, de “founding sisters” van St. Anna in Venray en Sancta Maria in Noordwijkerhout. De congregatie telt nog 29 actieve zusters in Nederland. Toch was het symposium zeer druk bezocht, vooral door medewerkers en oudmedewerkers van de (voormalige) psychiatrische instellingen.

Cyclisch verbeteren Op het symposium traden sprekers op die reflecteerden op het pionierswerk van de nonnen, hun missie, hun grote inzet en hun prestaties onder omstandigheden die wij ons nauwelijks nog kunnen voorstellen. In de loop van 100 jaar is veel veranderd, zowel in behandelmogelijkheden als leefomstandigheden van de patiënten (het woord ‘cliënten’ moest 50 jaar geleden nog uitgevonden worden). Op de achtergrond van de sprekers werden foto’s uit 100 jaar geschiedenis van de psychiatrie geprojecteerd. Beelden van patiëntenverblijven en behandelmethoden, die nu als volstrekt obsoleet zouden worden bestempeld. Als over 50 tot 100 jaar onze opvolgers naar opnames uit de ggz anno 2008 zullen kijken, zullen ook zij ongetwijfeld meewarig of misschien wel met afgrijzen het hoofd schudden over onze onwetendheid en onze dan inmiddels achterhaalde behandelmethoden. Of zal men ook onder de indruk zijn, dat wij ondanks onze beperkte kennis

Mentaal | 6

en ontoereikende behandelmethodes, maar dankzij een grote toewijding en inzet toch tot indrukwekkende resultaten kwamen? Een ding is zeker, onze voorgangers uit de vorige eeuw hebben ook altijd onder grote druk moeten werken. Naar verhouding veel meer patiënten op veel minder personeel, tot ver in de jaren zestig permanente onzekerheid over de financiële middelen, slechtere huisvesting, etcetera. Zij kenden echter niet de druk, zoals in onze dagen, van politiek en media die in hun permanente profileringsdrang voortdurend op zoek zijn naar wat (nog) niet goed (genoeg) is en wat aangeklaagd moet worden alsof het overal de gangbare praktijk is. Wat goed is aan onze zorg, en dat is het overgrote deel, is in onze tijd geen nieuws. Toch weten we dat het niet vanzelfsprekend is dat jonge mensen kiezen voor een beroep in de zorg. Dat het zonder idealisme en een sterke motivatie nauwelijks op te brengen is om lang in de zorg werkzaam te zijn.

Niet ‘naming and shaming’ maar voortdurend proberen te leren van fouten en vergissingen doet meer recht aan de werkers in de zorg en werpt op den duur meer vruchten af. In dit verband hecht de Raad van Bestuur veel waarde aan een goede follow-up van uitspraken van onze cliëntenklachtencommissie. Het is een vast punt op onze agenda. Die uitspraken vertellen ons enerzijds hoe moeilijk het soms in de praktijk van alle dag is om alle inzichten, regels en voorschriften weloverwogen en goed toe te passen en anderzijds hoe wij ons handelen kunnen blijven verbeteren. Met dat permanent cyclisch verbeteren worden medewerkers steeds minder kwetsbaar voor de vaak ongenuanceerde kritiek vanuit politiek, publiek en pers en stijgt het inhoudelijke niveau van de patiëntenzorg. Dat is pas zorg voor kwaliteit. Toine van der Sanden Voorzitter Raad van Bestuur

Mentaal

Door: Dieuwke Oegema, stafmedewerker kwaliteit

K E M A a u d i t o ve R

Zorgveiligheid Kwaliteit is een doorlopend proces. Voor de zorg is dat vanzelfsprekend: de beroepshouding van een zorgverlener vereist dat hij of zij altijd zoekt naar de beste manier waarop een cliënt geholpen kan worden. Ook ons kwaliteitssysteem vraagt om blijvende investering. Goede kwaliteit moet behouden blijven en waar verbetering mogelijk is, moeten kansen benut worden. Na de HKZ-certificering die in juni 2008 voor geheel GGZ Noord- en Midden-Limburg is behaald hebben we enthousiast de vlag buiten gehangen en genoten van het geweldige resultaat. Kort na de zomervakantie hebben we de draad weer opgepakt met twee werkconferenties Cyclisch Verbeteren voor leidinggevenden en sleutelfiguren. De conclusie uit deze werkconferenties is dat Cyclisch Verbeteren een eenvoudige werkwijze is, maar dat de toepassing wel bijzondere stuurmanskunst en ook doorzettingsvermogen vraagt. Inmiddels is een nieuwe groep interne auditoren opgeleid, om de pool auditoren groot genoeg te houden. Deze auditoren hebben tijdens hun training in oktober een audit uitgevoerd. Ze bezochten een aantal afdelingen/klinieken waarvan het merendeel het HKZ-certificaat al in december 2007 verkreeg. Thema van de audit was het Cyclisch Verbeteren in de omgang met o.a. het jaarplan en klachten van cliënten. Van de auditbezoeken zijn auditrapporten gemaakt die de basis vormen voor verbeteracties. De conclusies uit de auditrapporten zullen nog samengevat worden in een eindrapportage GGZ NML. In ieder geval

is één opbrengst dat de interne auditoren een kijkje in andermans keuken hebben genomen. Zij kunnen nu met een andere bril naar hun eigen werksituatie kijken en soms ook praktisch bruikbare ‘goede voorbeelden’ overnemen. Het HKZ-certificaat is drie jaar geldig. Daarna volgt een nieuwe certificeringsronde. In de tussenliggende tijd bezoekt de KEMA-auditor GGZ NML jaarlijks om de vinger aan de pols te houden. Doel van dit bezoek is te beoordelen of kwaliteit op peil blijft en blijvend aan kwaliteitverbetering gewerkt wordt. Begin december wordt de eerste vervolgaudit uitgevoerd. We hebben KEMA gevraagd om vooral te kijken naar Zorgveiligheid. Dit is een thema dat in het GGZ-veld steeds meer op de voorgrond komt. Soms haalt het landelijk negatief de publiciteit wanneer cliënten onbedoeld schade oplopen bij hun behandeling of verblijf in een GGZ-instelling. Tijdens de audit spitst zorgveiligheid zich toe op medicatie(verstrekking), separeren en de omgang met incidenten (MIP). Zorgveiligheid moet bijvoorbeeld aangetoond worden met afspraken die risico’s zo klein mogelijk maken. De auditor bekijkt ook of deze afspraken werkbaar zijn en gebruikt worden

in de dagelijkse praktijk. In de audit spreekt de KEMA-auditor met zorgverleners die dagelijks in contact zijn met cliënten. Ook wordt gesproken met functionarissen die wat meer op afstand van cliënten randvoorwaarden en beleid verzorgen. Onderdeel van een audit is tevens een rondgang over de betreffende afdeling. Niet alle afdelingen en klinieken worden bezocht. Het gaat om een beperkte steekproef, waarin ervoor is gekozen verschillende behandelomgevingen deel te laten nemen én alle divisies te betrekken. Deelnemers aan de audit zijn: CIBU (Crisis Intensieve Behandel Unit), Vincentiushuis, Kliniek Intensief 1, Ambulante Verslavingszorg in Venlo en RCG Venlo Kliniek. Over de gesprekken en rondleidingen maakt de auditor een verslag. Dit leidt tot conclusies over veiligheidsaspecten van de zorg die we volgens HKZ-normen goed of minder goed in beeld en onder controle hebben. Eventuele tekortkomingen zullen opgelost moeten worden. Dat zal noodzakelijk zijn om het HKZ-certificaat te behouden. Nog belangrijker is dat cliënten erop moeten kunnen vertrouwen dat binnen GGZ NML veilige zorg een vanzelfsprekendheid is.

Mentaal | 7



Door: Angela van den Elshout

Van links naar rechts: Piet van den Elzen, Jos Dekkers en Rien Versantvoort

Afscheid van Servaashof Het is zover, de bouwers van de nieuwbouw in de binnenhof nemen afscheid van Servaashof. Drie jaar zijn de drie hoofdaannemers dagelijks intensief bezig geweest om alles op tijd af te hebben en tot in de puntjes te verzorgen. Het resultaat mag er dan ook zijn. De hoofdaannemers zijn: Heijmans, Imtech en Wolter&Dros. Van ieder bedrijf was er elke dag een uitvoerder op de bouw aanwezig. Met de drie uitvoerders praten wij over hun ervaringen.

Wie maakt wat

Jos Dekkers vertegenwoordigt Heijmans, Piet van den Elzen Imtech en Rien Versantvoort Wolter&Dros. Heijmans maakt de gebouwen van de fundering tot en met het dak. Dus alles wat met beton, metsel- en timmerwerk te maken heeft. Imtech zorgt voor de complete licht- en krachtinstallaties, brandmeld- en data-installaties, de toegangscontrole en het verpleegoproepsysteem (VOS). Wolter&Dros verzorgt de aanleg van het sanitair, de riool- en regenwaterafvoer, de luchtbehandeling-

Mentaal | 8

en verwarmingsinstallatie, inclusief de vloerverwarming. Vrijwel alle leidingen zijn weggewerkt in de vloer en achter de wanden en plafonds. Samenwerking

Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de juiste voortgang van de bouw. Daarvoor hebben zij wekelijks overleg om de werkzaamheden goed op elkaar af te stemmen en eventuele problemen op te lossen. Spontaan zeggen zij dat de samenwerking perfect is verlopen, in een prettige sfeer. Dat is de basis om iets

goeds te kunnen maken. Precies zoals we hier hebben gedaan. Wij zetten hier onze handtekening onder. Piet en Rien zijn al vanaf de start van de bouw in december 2005 op Servaashof aanwezig. Jos is later gekomen als vervanger van de eerste uitvoerder van Heijmans. Aparte belevenis

Opvallend is dat zij alle drie het werken op Servaashof als een aparte belevenis beschouwen. Jos: ‘Het gebeurt immers niet vaak dat je ’s ochtends vroeg op het

Mentaal

Voortgang bouw

Door: P. Platzbeecker, Bouwcoördinator

BW = Begeleid Wonen • LBV = Langdurige begeleiding en Verzorging • IWB= Intramurale woonbegeleiding • LCZ = Langdurige complexe zorg

KOMT DE NIEUWBOUW VOOR KORSAKOV/NAH OP TIJD KLAAR? die bij het verder gebruiksgereed maken van het gebouw betrokken zijn op elkaar af te stemmen. St. Servatiusweg 31 t/m 177 oneven, postcode 5803 AD (73 zorgappartementen) In mijn vorige artikeltje heb ik verkeerde huisnummers aangegeven. Waarvoor excuses. De ruwbouw is gereed. De aannemer is bezig om balkonplaten te leggen en buitenkozijnen te plaatsen. De dakdekker heeft een aantal daken waterdicht. Elektriciens en loodgieters brengen binnen alle installaties aan in wanden, vloeren en plafonds. De uitvoering loopt achter op de planning.

Bouw appartementen St. Servatiusweg

De aannemer heeft echter aangegeven dat hij deze tijd zal inlopen bij de werkzaamheden

D’n Herk 90 (Korsakov – NAH, gebouw 4)

bezig om het gereed te maken voor de op-

in het gebouw. De opleverdatum blijft dus 30

De verhuizing nadert. Veel medewerkers

levering op vrijdag 19 december 2008. De

juni 2009. Zoals het er nu uitziet zal omstreeks

hebben hun nieuwe gebouw al bezocht en

leverancier van de keukens en kasten treft

mei 2009 het eerste deel van de appartemen-

een eerste indruk gekregen van hun nieuwe

voorbereidingen om dit meubilair aansluitend

ten bouwkundig worden opgeleverd. Na de

werkplek.

aan de vloerbedekking te kunnen plaatsen.

verhuizing naar de appartementen (gebouw

De buitengevels zijn af. In het gebouw zijn

De uitvoering van de tuinen is besproken en

8) in de binnenhof op 3 december 2008, start

de stukadoors ook klaar. Schilders, timmerlui,

de opdracht is om meteen na de kerstvakantie

de organisatie van de verhuizing naar de 73

vloerbedekkingleggers, elektriciens, loodgie-

te beginnen. Het Facilitaire Bedrijf stelt plan-

zorgappartementen.

ters en tegelzetters zijn volop in het gebouw

ningen op om de werkzaamheden van allen Foto’s: Buro Kemper – Thijs Vermeulen

werk arriveert en de haan en de kraaien wakker maakt. Hier gebeurt het iedere dag.’ Piet knikt instemmend en kijkt plagerig naar Rien en merkt op ‘Ja, helaas heb jij dat nogal eens gemist hè, want meestal kwam jij als de koffie klaar was’. Het blijkt een grapje te zijn, zoals er wel meer grapjes gemaakt worden tijdens het gesprek. We krijgen de indruk dat het werken op de bouw ook leuk is en in een ontspannen sfeer verloopt. Nou vertelt Rien, ‘Dat is niet altijd zo hoor. Tegen de tijd dat de boel klaar moet zijn en moet worden opgeleverd is het altijd hectisch.

We lopen dan tegen de deadline aan, begrijp je. Maar het komt altijd goed!’ Ook apart aan Servaashof vonden zij het werken in een prachtige en rustige omgeving. Heel anders dan in een drukke stad. Volop parkeerruimte en geen buurtbewoners die hun rommel even snel kwijt willen in de containers. Uitdaging

Acht verschillende gebouwen die op elkaar lijken, maar toch is ieder gebouw uniek. Dat betekent dat je bij elk gebouw

telkens weer opnieuw begint aan een nieuwe uitdaging. Maar het kostte ook best veel energie om van het ene gebouw naar het andere te moeten omschakelen. Jos: ‘Vaak komen er weer andere onderaannemers voor een bepaald gebouw en dan kon ik als uitvoerder weer opnieuw beginnen de mensen wegwijs te maken op Servaashof. Maar dat ik heb ik steeds met plezier gedaan hoor. Het zal voor de bewoners vast wel even wennen zijn, maar rond de jaarwisseling zijn de bouwketen van de aannemers verdwenen.’

Mentaal | 9



Door: Angela van den Elshout

André Veugen en Will Janssen

Nieuwe Korsakovkliniek biedt uitdagingen André Veugen en Will Janssen, beide verpleegkundig-zorgcoördinator bij de Korsakovkliniek, vertellen met veel enthousiasme en betrokkenheid over de problematiek van hun patiënten en de mogelijkheden en uitdagingen die zich voordoen binnen de nieuwe huisvesting. Met de officiële opening in 2009 viert deze 1e Korsakovkliniek van Nederland tevens haar 20-jarig bestaan.

Interessante patiëntengroep

Will: “De mensen zijn vaak een (deel) van hun korte termijn geheugen verloren, maar er is geen sprake van dementie. Korsakovpatiënten zijn heel verschillend, behouden hun IQ ondanks het hersenletsel en er is hen veel aan te leren. De hersenbeschadiging komt vanwege een tekort aan vitamine B1. Door het gebruik van teveel alcohol gedurende een lange periode en eerst slecht en later niet eten.” André: “Het heeft mij ‘kruim’ gekost om met deze patiënten om te kunnen gaan. Wij werken via de vier ‘K’s’: Konsequent (veel herhalen), Koncreet (duidelijk en stap voor stap), Kontinue (24 uur per dag) en Kort (10 minuten). Wij hebben er eigenlijk nog een vijfde ‘k’ aan toegevoegd, die van Kreativiteit. Wij zoeken per individu steeds naar nieuwe oplossingen. Als dat dan succes heeft, geeft

Mentaal | 10

dat ons en de patiënt een goed gevoel!” André: “Nieuwe patiënten die bij ons komen zijn angstig, opstandig, gedesoriënteerd en voelen zich onveilig. De opvang bestaat dan dagelijks uit ‘Detox’ (ontgiftigen), ‘n veilige omgeving bieden, goed eten en een strakke structuur (opstaan, hygiëne, eten, dagbesteding, tv kijken, etc). Het therapieprogramma is een belangrijk onderdeel van de dagbesteding. Meestal komt het veiligheidsgevoel langzaam aan terug. Wij geven ook voorlichting aan de familie, o.a. door het organiseren van familiedagen. Zij hebben vaak al heel wat meegemaakt en begrijpen niet wat dit ziektebeeld inhoudt.” Plussen

Will: ”Voor de patiënten zijn er veel plussen aan de nieuwbouw. Ieder krijgt een eigen kamer met eigen sanitaire voorzieningen.

De groepen worden kleiner en rustiger en elke groep krijgt zijn eigen rookkamer. De architect heeft gezorgd voor veel licht in het gebouw. Korsakovpatiënten hebben behoefte aan een goede daginvulling. Nog meer in de weekends want dan is de verveling het grootst. Daarom is het fijn dat er een activiteitenruimte komt voor ontspanning, bijv. tafeltennis, darten, etc. Met een beetje stimulans van de medewerkers wordt het verblijf een stuk aangenamer voor ze.“ In de nieuwbouw gaan ook de medewerkers erop vooruit. André: “Er komen uitstekende kantoorruimten met fijne werkplekken en aparte spreekkamers. Er is ruimte, het is er licht, alles is nieuw en m.b.t. de hygiëne is alles beter schoon te houden. Wij zijn heel tevreden hoe alles voor de nieuwbouw samen met ons is voorbereid, bijvoorbeeld in de gebruikersgroep.”

Mentaal

Tweede Kamer- en Statenleden bezoeken Servaashof De CDA Tweede Kamerleden Ciska Jol-

dewerker CDA Tweede

dersma en Raymond Knops hebben op

Kamer), Jan Loonen

uitnodiging van gedeputeerde Odile Wolfs

(CDA Statenlid), Gertie

op maandag 6 oktober een werkbezoek

Goffin (beleidmedewer-

aan Servaashof gebracht.

ker welzijn en zorg provincie Limburg), Simone

Servaashof was één van de drie innovatieve

Vincken (Public Affairs

Limburgse zorgprojecten die de Kamerleden

provincie

bezochten. Deze projecten dienen als voor-

Hans Teunissen (Lokaal

beeld voor collega-instellingen elders in Ne-

Aktief wethouder Ven-

derland. De provincie heeft de vernieuwingen

ray), Lei Heldens (CDA

gestimuleerd en in een aantal gevallen ook

wethouder

met een financiële bijdrage mede mogelijk

Gerda van Stelten (CDA

gemaakt, zoals Servaashof. Met deze vernieu-

raadslid Venray) en El-

wingen ontstaan meer zorgmogelijkheden

leke Raedts (beleidsme-

die bovendien beter aansluiten op de wensen

dewerker Venray).

Limburg),

Venray),

van de patiënten/bewoners. Deze innovatieve

Wandeling door binnenhof Servaashof

Bij de start van de nieuwbouw voor de cliënten in februari 2006 beloofde Odile Wolfs aan GGZ

projecten leveren een belangrijke bijdrage aan

Peter Platzbeecker van GGZ NML heeft de

Noord- en Midden-Limburg dat zij ambassadeur

het programma ‘Investeren in mensen’ van de

gasten verteld over de totstandkoming en

van het plan Servaashof wilde zijn in Limburg

provincie Limburg.

planontwikkeling van Servaashof. Vervolgens

en daarbuiten. Verschillende werkbezoeken

is een bezoek aan de nieuwe huisvesting van

hebben al plaatsgevonden.

Bij het werkbezoek waren naast vertegenwoor-

de cliënten gebracht. Met trots lieten enkele

Het plan Servaashof geniet grote belangstelling

digers van GGZ Noord- en Midden-Limburg

cliënten hun nieuwe woonruimte aan de ge-

van politici, collega-instellingen en mensen uit

ook aanwezig: Josine Pennings (beleidsme-

nodigden zien.

Venray en de regio.

Will: “Een pluspunt vind ik ook dat wij dichter bij de collega’s van GGZ NML komen te zitten. We kunnen elkaar meer betrekken bij ons werk.”

Will: “Met de verhuizing naar de binnenhof van Servaashof komen de patiënten dichterbij de maatschappij met alle verleidingen die daarbij horen. Nu leven zij beschermd op St. Anna. Het is een uitdaging voor de medewerkers om de patiënten daarin goed te begeleiden en hen zelf in staat te stellen de verleidingen te leren weerstaan.”

• opname (12 bedden) – Thijs Blomsma; • opname cognitieve stoornissen (8 bedden) – André Veugen; • behandeling (12 bedden) - Will Janssen; • voortgezette behandeling (8 bedden) – Claudia Speycken zorgcoördinator a.i. Vanwege het toenemend aantal patiënten en de toenemende zorg is er vanuit de behandelteams behoefte ontstaan aan zorgcoördinatoren. Zij hebben een signalerende functie, trekken de kar bij vernieuwingen en leiden werkbesprekingen. Ze zijn intermediair tussen de behandelaren en het team van de betreffende afdeling.

Uitdagingen

Will: “Naast de nieuwe teams (zie kadertje) houden wij ook de zorgprogramma’s goed tegen het licht en komen tot vernieuwingen. En wat te denken van de routetrainingen voor de patiënten.” André: “Het is goed dat wij als laatste afdeling onze intrek nemen in de binnenhof. Oorspronkelijk waren wij de eerste in de rij! Onze patiënten hebben namelijk behoefte aan een stabiele omgeving. Als wij 3 maart 2009 komen zijn de wegen en paden voor een groot deel klaar. Wij gaan dan met de mensen die het kunnen de nieuwe looproutes trainen, zodat de route er snel in kan slijten.”

Nieuwe teams Korsakov De nieuwe Korsakovkliniek biedt straks plaats aan 40 patiënten plus 3 zogenaamde veilige kamers. Een uitbreiding van 13 bedden ten opzichte van de huidige situatie op St. Anna. Met de verhuizing naar de nieuwbouw krijgt de Korsakovkliniek ook een iets andere organisatiestructuur. Onder leiding van 1e lijns leidinggevende Harry van Donzel en behandelaar Arie Wester, gaan vier teams elk met een eigen zorgcoördinator werken:

Met de uitbreiding van het aantal bedden zijn ook 6 à 7 nieuwe formatieplaatsen mogelijk. De werving start binnenkort. Korsakov wonen (17 bedden) met als zorgcoördinator Maria Bukkens is gehuisvest in één van de andere nieuwe gebouwen in de binnenhof van Servaashof.

Mentaal | 11

Agenda Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid De professional in perspectief

Alzheimer Café Venray

Op 29 januari 2009 vindt het 6e

Maandag 12 januari 2009 is het

Nationaal Congres gezondheids-

Alzheimer Café Venray open voor alle

bevordering en preventie plaats in

mensen met dementie, hun partners,

Regardz Eenhoorn te Amersfoort. Het

familieleden en betrokkenen. Thema

congres biedt u een overzicht van

van deze avond is: Dementie pro-

relevante ontwikkelingen op het

gramma Noord-Limburg. Gastspre-

terrein van gezondheidsbevordering en

kers: Mark Schapendonk, projectleider

preventie en belicht de invloeden van

LDP Noord-Limburg en een vertegen-

ontwikkelingen vanuit de invalshoeken

woordiger namens de mantelzorgers.

professie, professional en persoonlijk.

Hulpverleners en andere belangstel-

Het congres kent een diversiteit aan

lenden zijn ook van harte welkom. Het

presentaties, workshops en discussies

Alzheimer Café Venray vindt plaats

vanuit verschillende disciplines en

in De Kemphaan, Kennedyplein 1 te

sectoren, waaronder de GGZ.

Venray. Inloop vanaf 19.00 uur en aanvang programma 19.30 uur. De avond

Voor meer informatie of inschrijving:

wordt uiterlijk 22.00 uur afgesloten.

www.nigz.nl/congres2009. Uiterste

Toegang is gratis.

Meer informatie over genoemde activiteiten of andere vragen over geestelijke gezondheidszorg? Neem contact met het:

Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid Stationsweg 46, 5803 AC Venray tel: 0478-52 7066 e-mail: [email protected]

inschrijfdatum: 8 januari 2009. Verhuizing Informatiecentrum Alzheimer Café Venlo

(IGG)

Dinsdag 6 januari 2009 is het

Wij gaan verhuizen. Met ingang

Alzheimer Café Venlo in

van woensdag 7 januari 2009

Gemeenschapshuis De Bantuin, Past.

openen wij onze deuren aan de

Kierkelsplein 20 te Venlo weer

Stationsweg (achterkant van het

geopend. Thema van deze avond is:

hoofdgebouw). Dit adres was bij u

Juridische regelgeving bij

waarschijnlijk beter bekend als Infor-

dementie. Gastsprekers: Mr. P.H.M.J.

matiecentrum Servaashof. Hebt u vra-

Tijssen, notaris bij van Hecke Houben

gen over het aanbod van GGZ Noord-

& Rivierdael te Venlo en Hannie Marks,

Midden– Limburg of over geestelijke

mantelzorger. Inloop vanaf 19.00 uur

gezondheids- en/of verslavingszorg in

en aanvang programma 19.30 uur. De

zijn algemeenheid? Wij helpen u graag

avond wordt uiterlijk 22.00 uur

verder. Dus ook op dit adres bent u

afgesloten. Toegang is gratis.

van harte welkom!

Mentaal | 12

Openingstijden Informatiecentrum: maandag t/m vrijdag van 09.00 - 12.00 uur en van 13.00 - 16.00 uur.

Mentaal

In deze rubriek staat het contact centraal tussen een

De computer

behandelaar en een cliënt.

Deontmoeting

“Mijn droom is een eigen computer”,vertelt mij Cristian tijdens een bezoek aan hem en zijn vrouw Stefania in Boekarest. Het is 1990, vlak na de revolutie, als ik enkele dagen in Boekarest ben in afwachting van een visum voor een kennis.

Henk van Vorselen, woonbegeleider binnen de divisie Verslavingszorg.

Cris is in zijn dagelijkse leven computerprogrammeur in het hoofdkwartier van het Roemeense leger. Hij bedient een van de twee computers die het leger op dat moment rijk is. In zijn belevingswereld had hij mij net zo goed om een helikopter kunnen vragen. Maar ik beloof hem bij het volgende bezoek uit te kijken naar een computer. Al heb ik het gevoel dat hij dit niet helemaal gelooft. In ieder geval heeft hij het plan om voor kleine private ondernemingen de administratie te gaan doen. Daarvoor is een computer onmisbaar. Aangezien ik toen van computers net zo veel verstand had als van dit soort verhaaltjes schrijven, werd de hulp van een specialist ingeroepen. Tot onze grote vreugde kwamen we in het bezit van een complete computer met printer. Helemaal gratis omdat het voor een goed doel was. Bij de grens beleefden we nog enkele hachelijke momenten omdat bij het doorzoeken van de auto het toetsenbord tevoorschijn kwam. Ik kon dit nog verkopen als een typemachine die ik nodig had voor mijn

werk. Nu lukt dit waarschijnlijk niet meer. Cris was erg blij met zijn computer. Deze werd bij aankomst gelijk geïnstalleerd en in gebruik genomen. Ongeveer drie maanden later kreeg ik een brief van hem. Hij vroeg om een betere computer met meer vermogen omdat hij inmiddels voor diverse kleine bedrijfjes de boekhouding bijhield. Hij had voor de nieuwe computer 500 Duitse marken ter beschikking. Dit geld had hij verdiend en was tevens de opbrengst van de oude computer. Ter verduidelijking: het netto-salaris van Cristian was op dat moment ongeveer 200 Duitse marken per maand. Vier maanden later kon ik hem ook deze aanwinst, wederom met veel hulp van vrienden, overhandigen. Cris vertelde mij, dat hem een baan aangeboden was als boekhouder bij een kunstgalerij. Hij verdiende het dubbele salaris van wat hij verdiende bij het leger. Wat hem tegenhield, was zijn ongeloof dat men aan kunst geld kon verdienen en dat hij zijn vastigheid

van het leger zou kwijtraken. Hij vroeg mij om raad: “Wat zou jij doen?” Ik probeerde hem duidelijk te maken dat dit zijn kans was. “Je bent nog jong en hebt geen kinderen. Wat kan er mis gaan? Wie niet waagt, blijft maagd”. Hij heeft uiteindelijk een beslissing genomen. Na een jaar was hij galereihouder met zeven keer het inkomen dat hij bij het leger kreeg. Bij het volgende bezoek aan Cris en Steffie werden we uitgenodigd voor een etentje. Onder het eten kwam de aap uit de mouw, Steffie was in blijde verwachting. Zij vroegen ons om ‘Nash’ te worden van hun kind als dank voor alles wat wij voor hen gedaan hadden. Wij hebben dit met dank geaccepteerd en zijn uiteindelijk peter en meter geworden van een meisje. Haar naam is Ana en mijn vrouw mocht haar doopnaam uitkiezen. Dat werd haar eerste doopnaam. Dus vanaf het dopen heet ze nu Ana-Catharina. Ana is ondertussen zestien jaar en studeert aan de universiteit. Met de familie gaat het fantastisch.

Mentaal | 13

Rubriek waarin uitspraken van de Klachtencommissie voor Cliënten worden toegelicht.

Door: Ad Burgmans1

ongegrond?

Klacht

In januari 2008 heeft mevr. H een klacht ingediend over het niet ingaan op de hulpvraag en het telkens en ongevraagd verstrekken van behandeladviezen die niet aansloten op de hulpvraag. Relevante feiten

Mevr. H was in behandeling bij het RCG Venlo (Regionaal Centrum Geestelijke Gezondheidszorg). Zij is in december 2005 door de huisarts verwezen. Zij wilde haar straatvrees overwinnen en wilde daarbij praktische begeleiding, zodat zij haar sociale leven weer kon oppakken en zelfstandig naar de kapper en de winkel kon gaan. In de verwijsbrief schreef de huisarts nadrukkelijk dat mevrouw geen gesprekstherapie wilde, omdat ze dat al veelvuldig gehad heeft en daar geen baat meer van verwachtte. De psychiater i.o. die de ‘voordeurscreening’ eind januari 2006 deed, heeft gezegd dat de gevraagde hulpverlening, begeleiding bij het buiten oefenen, niet door het RCG geboden werd, maar dat wellicht in het begin PIT-zorg (Psychiatrische Intensieve Thuiszorg) ingezet zou kunnen worden. Cliënte ging hiermee akkoord, omdat zij daarvan verwachtte dat daarmee tegemoet gekomen zou worden aan haar verzoek begeleid te worden bij het oefenen in het naar buiten gaan. Het contact met de spv-er die haar toegewezen werd, liep niet lekker. Deze ging toch op de tour van gesprekstherapie. Zij heeft hem gezegd dat dat niet aansloot op haar hulpvraag. Een andere spv-er startte eind april 2006 met de PIT-zorg, maar cliënte voelde zich ook door hem slecht begrepen. Hij bood niet de praktische begeleiding die zij verwachtte. De gesprekken verliepen voor de cliënte onaangenaam. Hij drong er bij haar op aan een afspraak te maken met de psychiater voor de medicatie. Maar dat wilde zij allemaal niet. Intussen bleef de eer-

Mentaal | 14

ste spv-er aandringen op gesprekstherapie. In oktober 2006 is de PIT-zorg onderbroken wegens ziekte van de spv-er en een maand later definitief beëindigd. In december 2006 werd de hulpverlening afgesloten. Verweer

In het verweerschrift werd gesteld dat mevr. H gediagnosticeerd is als een cliënte met een angst- en paniekstoornis met agorafobie. Zij vroeg om een programma van gefaseerd naar buiten gaan ter doorbreking van de agorafobie. Zowel door de psychiater i.o. aan de voordeur als door anderen is haar duidelijk gemaakt dat het RCG dit niet in zijn behandelpakket heeft. Om mevrouw ter wille te zijn, werd de PIT-zorg ingeschakeld, die eerder soortgelijke programma’s uitvoerde. Gezien de ernst van de symptomen en de lange voorgeschiedenis werd dit als onvoldoende ingeschat. Daarom werd aan mevrouw medicatie en gesprekstherapie geadviseerd. De opzet was een stappenplan te maken en daarmee gedurende 3 tot 6 maanden aan de slag te gaan. Er is gekeken naar de medicatie om de angst- en paniekstoornis te reduceren. Cliënte wilde echter geen zwaardere medicatie. Het stappenplan is samen met de cliënte opgesteld en regelmatig geëvalueerd en bijgesteld. Allerlei mogelijkheden zijn besproken: het Dagactiviteitencentrum, re-integratie via de sociale werkvoorziening, het SAN plan, de vrijwilligerscentrale, het maatjesproject en ambulante woonbegeleiding. Daarnaast is de mogelijkheid besproken voor een opname in Kliniek voor Gedragstherapie (KGT) of voor hulp door een eerstelijns psycholoog. Uiteindelijk is de behandeling afgesloten zonder het gewenste resultaat. Tegenverweer

Mevr. H zei dat in de verwijsbrief de huisarts nadrukkelijk heeft omschreven welke hulp

zij wenste en nodig had en is tevens aangegeven welke hulp gecontra-indiceerd was. Aanvankelijk is het RCG tegemoet gekomen aan de hulpvraag. In de voortgang van het hulpverleningsproces verlegde het accent zich echter steeds meer naar pogingen cliënte over te halen mee te gaan in een behandeling die vooraf als gecontra-indiceerd is benoemd. Daardoor is het vertrouwen in de behandelaars verloren gegaan. Beoordeling van de Commissie

De Commissie stelde vast dat in de brief aan

Mentaal

GGZ Noord- en Midden-Limburg heeft een Klachtencommissie voor Cliënten op grond van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) en de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). Een cliënt of degenen die optreedt namens de cliënt kan een klacht indienen bij deze commissie als hij of zij bezwaar heeft tegen een gedraging van een medewerker of een handelwijze van de instelling jegens de cliënt of tegen een beslissing met betrekking tot de behandeling of begeleiding die gevolgen heeft voor de cliënt. De commissie verklaart de klacht gegrond of ongegrond en brengt haar oordeel ter kennis van de Raad van Bestuur die vervolgens maatregelen kan treffen.

de huisarts is aangegeven dat er een stappenplan wordt gemaakt, waarin PIT-zorg wellicht ingezet kan worden in het begin. De cliënte heeft ten onrechte hieruit de conclusie getrokken dat tegemoet gekomen zou worden aan haar verzoek begeleid te worden bij het oefenen in het naar buiten gaan. Van het begin af aan is aan klaagster duidelijk aangegeven dat datgene wat zij vroeg, niet in het behandelaanbod zat. Daarom had het voor haar duidelijk kunnen zijn dat men niet kon voldoen aan haar verzoek. Dat vervolgens geprobeerd is binnen het wel bestaande behandelaanbod iets te creëren wat klaag-

ster in staat zou stellen voor verdere behandeling zelfstandig naar het RCG te komen, vindt de Commissie getuigen van flexibele inzet van het behandelaanbod en een flexibele opstelling van de hulpverleners. Daar staat echter tegenover dat na enkele weken al duidelijk was dat cliënte alleen thuisbegeleiding wilde om vervolgens praktisch te oefenen met naar buiten gaan. Door steeds maar door te blijven gaan met proberen cliënte op andere gedachten te brengen, werd onduidelijkheid gecreëerd. Dat getuigt volgens de commissie niet van professioneel handelen. De Commissie is van mening dat een goed opgesteld behandelingsplan veel van de ontstane onduidelijkheden had kunnen voorkomen. Uitspraak

De Commissie verklaarde de klacht dat niet ingegaan werd op de hulpvraag ongegrond. Echter de klacht dat telkens en ongevraagd behandeladviezen werden verstrekt die niet aansloten op de hulpvraag, werd gegrond verklaard. Commentaar

Ad Burgmans verzorgt deze rubriek in opdracht als jurist van ADJUST juridisch advies.

De WGBO, Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst, en de Kwaliteitswet zorginstellingen bieden het juridische kader in deze casus. Voor verrichtingen ter uitvoering van een behandelingsovereenkomst is de toestemming van de cliënt vereist (art. 7:450 BW). De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen (art. 7:453 BW). De zorgaanbieder moet verantwoorde zorg aanbieden die doeltreffend en doelmatig is en die afgestemd is op de reële behoefte van de patiënt (art. 2 Kwaliteitswet zorginstellingen). De hulpvraag van cliënte is in de ogen van de hulpverleners van het RCG te beperkt. Gelet op de diagnose en lange voorgeschiedenis,

achten zij een pure praktische begeleiding niet doeltreffend en niet doelmatig. Daarom proberen zij het doel van de hulpverlening te verleggen. Zuiver gedacht vanuit de Kwaliteitswet. Men komt daarbij echter in conflict met de WGBO als blijkt dat de cliënt dit niet wil. Men mag daarin natuurlijk flexibel zijn en proberen de grenzen te verleggen, maar niet als blijkt dat de cliënt daar niet in mee wil gaan. Een jaar is veel te lang. Vanuit perspectief behandelaar; door M.Ch. Doorakkers, psychiater/eerste geneeskundige GGZ NML

Deze casus betreft een patiënte gediagnosticeerd als een patiënte met een paniekstoornis met agorafobie. Hiervoor gebruikte patiënte al medicatie en zij heeft een concrete hulpvraag; praktische ondersteuning bij het overwinnen van haar straatvrees waarbij zij uitdrukkelijk geen behoefte had aan psychotherapeutische- danwel zwaardere farmacotherapeutische interventies. De multidisciplinaire richtlijn angststoornissen schrijft voor dat bij patiënten met deze stoornis zonder comorbide ernstige depressie in overleg met patiënt een keuze kan worden gemaakt tussen danwel psychologische behandeling danwel farmacotherapie. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat beide behandelmethoden gelijkwaardig, maar dat bij onvoldoende resultaat bij één van de twee methodieken, het verstandig is om over te gaan tot een combinatietherapie. In dit geval zou het betekenen dat er een psychologische behandeling zou kunnen worden opgestart naast de farmacotherapie die kan bestaan uit danwel exposure in vivo gedurende 8 weken danwel cognitieve therapie. De vraag van patiënte is vanuit een inhoudelijk standpunt dan ook volstrekt legitiem.

Mentaal | 15

Door: Sjoerd van den Dam

In een co-productie tussen de divisie verslavingszorg (locatie Roermond) en het GGZ centrum Roermond zijn op 16 oktober j.l. aan vier cursisten de certificaten uitgedeeld voor deelname aan de module ‘Omgaan met verslaving’.

Omgaan met verslaving Mentaal | 16

Mentaal

Eerste training Liberman module afgerond in Roermond De module is een cursus waarin mensen met schizofrenie gedragsvaardigheden aangeleerd krijgen om te stoppen met middelenmisbruik. Voor deze training, die werd gegeven door Patrick Massop en Sjoerd van den Dam, is de doelgroep uitgebreid met enkele mensen met een licht verstandelijke beperking. Zoals het protocol voorschrijft is de module onderdeel van een uitgebreid behandel-/ begeleidingsplan. Elke donderdag konden de deelnemers vanaf 10.45 uur op Laurentiusplein 10 te Roermond binnenlopen. De training begon om 11.15. Het eerste gedeelte bestond uit theorie over verslaving. Na een blok van acht weken werden in 27 weken negen vaardigheden aangeleerd om drugs/alcoholgebruik te stoppen. Elke cursusdag werd er van 12.00 tot 13.45 uur gezamenlijk geluncht. Een gezonde gewoonte werd zo direct in praktijk gebracht! Daarna gingen we oefenen in het omgaan met moeilijke situaties uit het verleden of toekomst. Ben1: “Ik vond het een interessante training, daarom ben ik alle keren gekomen. Vooral dat herhalen van de informatie over drugs heeft mij enorm geholpen om NEE te zeggen tegen cocaïne en duidelijk te krijgen waarom ik NEE’ zeg. Ik zeg NEE, om geen problemen meer te krijgen met mijn financiën, mijn gezondheid en in de hoop dat ik binnenkort weer goede woonruimte krijg. Wat ik fijn vond om te leren was ‘het drugs weigeren van een dealer’. Dat lukte mij in het verleden niet. Ik stak automatisch mijn hand uit wanneer een dealer mij cocaïne aanreikte. Door het oefenen heb ik gemerkt dat dit eigenlijk helemaal niet zo moeilijk is! Ik moet gewoon mijn handen in mijn zakken houden, zeggen dat ik geen cocaïne hoef en weglopen van de dealer. Toen ik nog verslaafd was, kwam ik daar niet op. Nu heb ik geleerd rechtsomkeert te maken van deze hoge risicosituatie.” Guido1: Is halverwege de module ingestroomd en zeer enthousiast over wat hij geleerd heeft. “Ik heb mijn alcoholgebruik

drastisch geminderd, van 15 flessen bier naar 1 fles bier. Dit doet mij erg goed op vele gebieden, maar ik wil het drinken van bier helemaal stoppen. Ik was vroeger ongeveer 15 euro per dag aan alcohol kwijt. Dit bedrag spaar ik nu en ik ben van plan om, als beloning voor mijn prestatie, een scooter aan te schaffen! Ook is het me gelukt gezonde genoegens aan te leren, voorheen kwam ik daar niet aan toe omdat ik de hele dag bezig was met alcohol drinken. Ik sport nu weer, wandel en kegel, ik kijk meer tv met mijn medebewoners en zoek hun gezelschap ’s avonds op, in plaats van bier te drinken op mijn kamer! Maar wat ik nog het allerbelangrijkste vind, wat ik geleerd heb is me niet meer te schamen voor mijn alcoholgebruik en er openlijk over te durven praten. Oh ja, ik wil even zeggen dat ik het lunchen tussendoor erg lekker en gezellig vond!” Charrel1: “Ik heb de laatste vaardigheidstrainingen bijgewoond. Ik vond het heel spannend om een groepstraining te krijgen. Vooraf hield het me bezig hoeveel mensen er in de groep zouden zitten en wat die allemaal zouden zeggen. Gelukkig heb ik die angst overwonnen en ik moet wel zeggen dat ik het fijn vond dat de groep niet al te groot was, vier personen, dat kon ik overzien. Ik vond het fijn om NEE te leren zeggen tegen mensen die me over proberen te halen om cannabis en alcohol te gebruiken. Hierdoor heb ik meer tijd voor andere zaken en breng deze bijvoorbeeld door met mijn begeleiders. Dit heeft een positief effect op mijn gedrag en gevoel. Ik merk dat ik hierdoor psychisch veel sterker ben geworden. Ik heb me laten vertellen dat binnenkort dezelfde training weer gaat starten in Roermond, ik ben zeker van de partij! Want al een klein stukje van deze training heeft mij veel goeds gebracht!” Karel1: “Ik had deze module in Venray al gevolgd, toen ik nog opgenomen was in Paschalis. Ik had daar al heel veel geleerd. Na ontslag uit Paschalis kwam ik in een nieuwe woonplaats en woonvorm te wonen. Op dat

moment werd mij een herhaling van deze training aangeboden. Die heb ik met beide handen aangegrepen, ondanks dat ik er elke donderdag ver voor moest reizen. Hierdoor heb ik weer meer geleerd over mezelf. Ik was eigenlijk wel bang, na twintig jaar diverse drugs gebruikt te hebben, of ik het wel vol kon houden in de gewone wereld, buiten de kliniek. Zo heb ik geoefend in het leren nee zeggen tegen een dealer. Hoe eenvoudig dat eigenlijk is door je handen in de zakken te houden en door te lopen! Ik zou daar zelf niet op gekomen zijn. En ik moet je vertellen, op mijn weg naar huis terug heb ik deze vaardigheid moeten toepassen, en met succes. Ik kwam een dealer van vroeger tegen, deze wilde mij wat verhandelen en ik heb NEE kunnen zeggen. Op zo’n moment zeg ik tegen mezelf: ’Goed zo, je hebt weer gewonnen’. Ik ben echt trots op mezelf. Ik ben blij dat ik de training kon herhalen, het heeft mij sterker gemaakt. Mijn leven deel ik nu anders in, met gezonde genoegens in plaats van drugs scoren en gebruiken. Ik ga nu naar het DAC, waar ik me bezighoudt met schilderen, tekenen en fotograferen. Ik merk dat ik geschiedenis ook zeer interessant vind!” Zoals gezegd werd de module afgesloten met het uitreiken van de certificaten en het teruggeven van de SOS-kaarten (terugvalpreventieplannen) die de cursisten zelf geschreven hadden. Overzichtelijk uitgetypt en geplastificeerd in pinpas-formaat voor in de portemonnee en een groter exemplaar om ergens in huis neer te leggen.

Medio november - december 2008 starten er weer Liberman modules ‘Omgaan met verslaving’ te Roermond, maar ook in Venlo. Wanneer u vragen heeft, of denkt dat patiënten in aanmerking komen voor deze vaardigheidstraining, dan kunt u contact opnemen met Linda Zwiers (Roermond: 0475 319747) of Sjoerd van den Dam (077 3548200) 1

Gebruikte namen zijn fictief.

Mentaal | 17

Kollummerkasie Aai over de bol Mijn dochter een jaar of zes. We zijn op het schoolplein.

(ontwapend?) als hij maar kan uit alle macht in de weer is

Kinderen rennen om ons heen. Ik kan het goed met hen

met potlood, krijt of verf, dan kan het niet anders dan dat

vinden. En zij met mij. Wat doe je dan? Aandacht geven,

een aai over de bol op zijn plaats is. Bij veel patiënten van

zo nu en dan eentje optillen, even knuffelen...Een moeder

harte welkom. Daar sta je dan met je therapeutische afstand.

zegt tegen mij: “Dat zou ik maar niet te veel doen, je weet maar nooit wat er gezegd wordt”. Geschokt ben ik!

Hoe ver mag je gaan? Ik sla zo nu en dan een arm om een omhels waar nodig. Een uiting van begrip, ondersteuning,

Afstand/nabijheid: hoever ga je in contact? Je weet van niets.

troost, liefde. Ik kan niet anders, wil niet anders.

De theorie.

Het is wetenschappelijk onderzocht, die ‘aai over de bol’. Het werkt, wordt beweerd. Het maakt een stofje aan in de

Als ik bezig ben als therapeut en een patiënt weer eens

hersenen. Maar die schouder, die rug, de hand, daar weten

ontzettend zijn best zie doen om zijn drempels en stekels

we nog niets van…

opzij te schuiven, als hij zich zo risicovol bloot geeft in eigen onhandigheid en stunteligheid en zo ontwapenend

Bart Drost, beeldend therapeut.

column

schouder, ik masseer een rug, streel een hand, arm. Ik In mijn opleiding leerde ik over de therapeutische houding.

DERDE Alzheimercafé in Noord-Limburg REGIO HELDEN Op dinsdag 20 januari 2009 opent Alzheimer Café regio Helden om 19.00 uur voor de eerste maal haar deuren. Het Alzheimer Café is een trefpunt voor mensen met dementie, hun partners, familieleden en vrienden, maar ook voor hulpverleners en andere belangstellenden.

is dat serieuze thematiek in een huiselijke en informele sfeer besproken worden. Iedere avond wordt een onderwerp rondom dementie besproken, meestal doordat een deskundige een inleiding verzorgt. Daarna is er tijd om vragen te stellen en kan men vervolgens nog iets drinken en met elkaar napraten. Het streven is om gasten een goede ontmoetingsplek aan te bieden.

Elke derde dinsdag

Het Alzheimer Café regio Helden is iedere derde dinsdag van de maand open vanaf 19.00 uur en vindt plaats in Gemeenschapshuis ’t Erf, kapelaan Nausstraat 5 te Egchel. Dit is het derde Café in de regio Noord-Limburg. Eerder zijn in Venray en Venlo Cafés geopend. De formule van het Alzheimer Café

Mentaal | 18

Openingsavond

Tijdens de openingsavond 20 januari 2009 staan de ervaringen van mantelzorgers centraal: “Wat betekent het om te zorgen voor een dementerend familielid?” Verder zal deze openingsavond een feestelijk karakter dragen.

Betrokken organisaties

Afdeling Preventie en Informatie heeft een voortrekkersrol gespeeld bij de oprichting van Alzheimer Cafés in de regio. In de regio Helden is samenwerking gezocht met Alzheimer Nederland, afd. Noord-Limburg en overige relevante organisaties werkzaam binnen de ouderenzorg (o.a. Zorggroep Noorden Midden-Limburg, Proteion Thuiszorg, stichting Vorkmeer, zorgcentrum st. Jozef te Meijel, zorgcentrum Vincent Depaul, Seniorenraden, Pantaelon Huisartsenpraktijk). Wilt u nadere informatie, dan kunt u bellen met het IGG (Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid), GGZ Noord- en Midden-Limburg, telefoon (0478) 527 066.

Mentaal

VERS-training Door: Diana Wong-Si-Kwie

Reünie van school

Samen met twee collega’s, Jan Dirix (SPV RCG Venray/ huisartsenconsultatieproject) en Ilse Wolters (SPV huisartsenconsultatie ) heb ik op 7 en 8 november 2008 een VERS-training gevolgd in Drenthe in het plaatsje Zeegse.

RCG Venray biedt vele groepprogramma’s aan. Eén daarvan is de DGT (Dialectische GedragTherapie). Deze therapie duurt een jaar en is voor cliënten met een ernstige bordelinestoornis. Dit houdt in, dat er samenhangend met de stoornis, sprake is van ernstig acting-out-gedrag. Voor de cliënten die wel geholpen willen worden maar voor wie DGT niet geïndiceerd is, was er nog geen groepsprogramma binnen RCG Venray. Vandaar dat wij in de gelegenheid zijn gesteld ons te scholen zodat wij de VERS-training kunnen gaan geven. VERS staat voor Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis. Dit komt het meeste voor bij cliënten met een mildere bordelinestoornis. Dit houdt in, dat deze cliënten problemen hebben om hun emoties te reguleren. Bij de VERS wordt niet stilgestaan bij de oorzaken van de stoornis. De cursisten krijgen vaardigheden aangeleerd om beter om te kunnen gaan met emoties. We gaan nog in beraad met elkaar hoe we de training op willen gaan zetten. Ons streven is begin volgend jaar te starten met de VERS. Algemene informatie over de VERS-training: het zijn ongeveer 20 wekelijkse groepsbijeenkomsten van twee tot drie uur en twee steungroepbijeenkomsten; de groep bestaat

uit acht tot 12 personen; het wordt geleid door twee trainers; iedere deelnemer krijgt een speciaal werkboek. Wat verder nog van belang is, is dat het een onderdeel blijft van de behandeling. Het is dus van belang dat de cursist tijdens de VERS-training ook contact heeft met een individuele behandelaar. De cursist steekt het meest op wanneer alle bijeenkomsten worden bijgewoond. Als de cursist drie keer niet is geweest, stopt voor haar of hem de

training. Verder neemt het maken van huiswerkopdrachten een centrale plaats in in de training. Wanneer een cursist geen huiswerk maakt, leert hij niet de vaardigheden in praktijk te brengen. Cartoons afkomstig uit de VERS, Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis begeleidersmap, 2004 Lentis en Adhesie Deventer, ISBN 9077417044

Ook dit gaat voorbij...

Mentaal | 19

Rodersana

Door: Fun Sijbers

Het eerste resort voor lifestyle problemen nadert de opening De tijd die nog rest tot de officiële opening van Rodersana op 18 december aanstaande wordt steeds korter. In de idyllische bossen rond Oirschot wordt met man en macht gewerkt om alles klaar te hebben voor de officiële opening. Niet alleen aan de bouw wordt hard gewerkt, maar ook het opbouwen van de behandelorganisatie en de dienstverlening is in volle gang. De redactie van Mentaal sprak met René Grim, directeur van Rodersana. Hij bevestigt dat het einde van het bouwproces nadert, al kunnen we op het bouwterrein vaststellen dat er nog veel moet gebeuren voordat de eerste gasten arriveren. De eerste groepen medewerkers zijn inmiddels in dienst genomen en volgen een introductieprogramma om kennis te maken met elkaar én om de behandelvisie eigen te maken. Zo’n introductieprogramma is extra van belang, aldus René Grim, omdat de groep medewerkers zeer divers is. Vanuit het hele land zijn mensen op de wervingscampagne afgekomen. Dat betekent dat er in deze weken dus veel tijd en energie besteed wordt aan het ontwikkelen van de organisatiecultuur. Een organisatiecultuur die door alle medewerkers gezamenlijk gemaakt wordt, van behandelprofessional tot horecamedewerker. RoderSana combineert een snelle, effectieve behandeling met een luxueus verblijf. Dat is een unieke aanvulling op de reguliere verslavingszorg. Na aanmelding van een gast wordt meteen een eerste gesprek gepland. Waar nodig binnen 24 uur. Na het eerste gesprek kan binnen nog eens 24 uur de behandeling starten. Elke gast krijgt gedurende de hele behandeling een vaste coach toegewezen, die gedurende het hele traject bij de behandeling betrokken is. Dit vanuit de visie dat herstellen van een verslaving een langdurig proces is. Bij RoderSana start de behandeling al bij de eerste ontmoeting. In nauw overleg met de gast en diens familie wordt de behandeling afgestemd op de behoeften en verwachtingen. Afhankelijk van de situatie kan

Mentaal | 20

de behandeling in veel gevallen volstaan met een ambulant traject. De behandeling vindt dan, zo intensief als nodig en gewenst, plaats in de eigen regio bij de RoderSana behandelaar of bij een van de mobiele behandelteams die verspreid door het hele land opereren. Na een verblijf in resort RoderSana is de gast nog niet klaar met de behandeling. Om te voorkomen dat bij terugkeer in de oude omgeving terugval in oude gewoonten optreedt, wordt de gast ook na afloop van het verblijf in resort RoderSana behandeld. De behandelaars staan dan ook 7 dagen per week, 24 per dag paraat om de gast te begeleiden bij een eventuele terugval. Zo zijn er persoonlijke gesprekken in de woonomgeving, maar er bestaat ook de mogelijkheid om, via internet, in contact te komen met de behandelaar. RoderSana maakt gebruik van de nieuwste wetenschappelijke neuropsychologische- en neurobiologische inzichten die het ontstaan van verslavingsgedrag verklaren. Hoog op de prioriteitenlijst van de behandelwijze staat het verminderen van spanning. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat veel verslavingsvormen stressgerelateerd zijn. Bij Rodersana wordt ook wetenschappelijk onderzoek (ondermeer systematisch tevredenheidsonderzoek) uitgevoerd. Om de effectiviteit van behandelingen te kunnen beoordelen en de resultaten te monitoren. De resultaten van de onderzoeken worden ook teruggekoppeld naar de participanten in RoderSana (waaronder GGZ NML), zodat ook zij hun voordeel kunnen doen met de gevonden resultaten. Uiteraard zijn ook de zorgverzekeraars zeer geïnteresseerd in de resultaten. Voor zorgverzekeraars kunnen voorzieningen als RoderSana een belangrijk onderdeel vormen voor het verzekeringspakket in het hogere segment. In de behandeling wordt de gast geleerd om op een zodanige manier met stress om te gaan dat mensen uiteindelijk zelfstandig controle krijgen over hun verslavingsprobleem. Naast individuele therapie door vaste behandelaren, zijn zingeving, spiritualiteit en vrijetijdsbesteding onderdeel van de behandeling. Ook wordt

een breed aanbod van ontspanningsmogelijkheden als paardrijden, sauna, golfen, fitness of mountainbike aangeboden. Alle activiteiten zijn onderdeel van het herstelproces. Gastvrijheid en klantvriendelijkheid zijn belangrijk voor de sfeer in RoderSana. De gast verblijft immers in een resort, en zo voelt dat ook. Obers serveren exclusieve en gezonde maaltijden in het à la carte restaurant, bereid door en top-keukenbrigade. Maar vergis u niet. In dit viersterrenhotel worden mensen niet zomaar in de watten gelegd. Integendeel. Samen met de gasten werken professionele behandelaars aan een nieuw begin. Gedreven, doelgericht en met resultaat. RoderSana wil ook de familie een helpende hand bieden. Omdat het van belang is dat de familie het probleem bij partner, ouder of kind bespreekbaar maken. Dat is moeilijk en daarom geeft RoderSana graag advies en ondersteuning gedurende dit proces. RoderSana beschikt ook voor de familie over een hulplijn die 7 dagen in de week, 24 uur per dag bereikbaar is voor hulp en advies. Zowel tijdens als na de behandeling kan de familie op het team van RoderSana rekenen. Wat opvalt is dat de werving van medewerkers voorspoedig verlopen is. Wellicht niet zo verwonderlijk omdat RoderSana professionals de kans biedt om hun vak weer uit te oefenen. Alle bureaucratie en vergadercultuur is tot een minimum beperkt. Het gaat vooral om het inhoudelijk werken en om als vakman tot ontplooiing komen. RoderSana start na de opening met 18 gasten. Daar zijn op dit moment de medewerkers ook op aangenomen. Daarna zal RoderSana geleidelijk groeien en in het derde jaar (2011) de volledige omvang van 36 bedden bereiken. De politieke scepsis rond RoderSana is geluwd, competente medewerkers zijn gevonden, de bouw vordert gestaag en na een oefenperiode zullen ook de kinderziektes opgelost worden. Niets lijkt RoderSana in de weg te staan om in 2009 een voortvarende start te maken.

Mentaal

Door: Johan Fleurkens

Arbeidsomstandigheden; wat kunt u binnenkort verwachten? Rondom arbeidsomstandigheden loopt momenteel een aantal zaken waarover wij u willen informeren. Verlenging contract Achmea Vitale

Per 31 december 2008 loopt het contract met onze arbodienst Achmea Vitale af. Gezien de positieve resultaten tot nu toe is het voornemen om het contract met Achmea Vitale te verlengen. Concrete besluiten hierover worden binnen afzienbare tijd genomen. Plan van aanpak verzuimreductie

Op basis van contacten met management en leidinggevenden, verzuimcijfers en gegevens uit de pilot eerstedags verzuimconsult is door Achmea Vitale een analyse gemaakt van het verzuim binnen GGZ Noord- en Midden-Limburg. Hieruit blijkt dat in de periode vanaf 1 januari 2006 t/m juni 2008 het verzuim gedaald is van 5,8% naar 4,8%. De grootste winst die hierbij behaald is, is gerealiseerd door terugdringing van langdurig verzuim. De inspanningen die op dit gebied zijn gedaan zullen worden gecontinueerd. O.a. door snellere re-integratie, medewerkers sneller tegen loonwaarde in te zetten, aanbieden van passend werk. Op basis van de huidige cijfers blijkt echter dat het kort-

durend verzuim over de periode 2006 – 2008 gelijk is gebleven. In samenwerking tussen P&O en Achmea Vitale wordt nu een plan van aanpak ontwikkeld om aan kortdurend verzuim extra aandacht te schenken. Over de inhoud van dit plan van aanpak zult u tezijnertijd nader worden geïnformeerd. Risico-Inventarisatie & Evaluatie

In de periode 2008 – 2010 wordt binnen alle afdelingen van GGZ Noord- en Midden-Limburg een Risico-Inventarisatie & Evaluatie Arbeidsomstandigheden (RI&E) gehouden. Voor een planning van uitvoering wordt verwezen naar intranet. In deze RI&E worden alle risico’s die verband houden met arbeidsomstandigheden in kaart gebracht en worden in een plan van aanpak afspraken gemaakt betreffende de oplossing van de geconstateerde knelpunten. Een van de zaken die in de tot nu toe uitgevoerde RI&E’s veelal naar voren kwam, is dat er binnen de afdelingen geen structurele aandacht in het werkoverleg is voor arbeidsomstandigheden. Vaak is er ook niet voldoende besef over welke onderwerpen er dan gesproken kan en moet worden. Om hierin aan medewerkers en leidinggevenden een handvat aan te reiken is een checklist Arbeidsom-

standigheden samengesteld. Deze checklist kan gehanteerd worden om te bepalen welke arbo-gerelateerde onderwerpen in het werkoverleg aan bod moeten komen. De checklist Arbo vindt u op intranet. Klachtenregeling individuele medewerkers

Mede op verzoek van de ondernemingsraad werkt de klachtencommissie individuele medewerkers momenteel aan een nieuwe opzet van haar reglement. Aanleiding daarvoor is de constatering dat: • de huidige procedure om een algemene klacht in te dienen bij de klachten commissie voor de medewerkers een te hoge drempel kent; • er behoefte is bij medewerkers aan een onafhankelijk ‘luisterend oor’ • er behoefte is aan iemand die een mede- werker advies kan geven hoe in zijn/ haar situatie gehandeld kan worden, of wie met zijn/haar probleem iets zou kunnen doen. In het kader van de nieuwe medezeggenschap werkt de OR in nauwe samenwerking met P&O aan een alternatief. Te zijner tijd krijgt u hierover meer informatie en wordt u ongetwijfeld in de gelegenheid gesteld hier uw mening over te geven.

Mentaal | 21

Door: Guido van den Hombergh

Project Doelmatigheid Divisie Kortdurende Zorg

Aanleiding voor het project

In 2007 constateren teamleiders en management binnen het RCG Venlo dat er zowel binnen het RCG Venlo maar ook binnen GGZ NML de nodige winst valt te behalen door doelmatiger te werken. Onderzoek dat hier op volgt, begeleid door Ten Have & Company, toont aan dat werkprocedures niet efficiënt en

Mentaal | 22

klantonvriendelijk zijn, en intern niet op elkaar zijn afgestemd. Daarnaast zijn er in de organisatie veel ideeën en initiatieven ter verbetering die direct toepasbaar zijn. Tegelijkertijd met het moment om de verbeteracties te gaan implementeren wordt de ontwikkeling van een Divisie Kortdurende Zorg (DKZ) aangekondigd. De ontwikkelde verbeteracties, bedacht voor

het RCG Venlo, zijn ook van toepassing op de andere locaties van deze divisie. Medewerkers van zowel het GGZ Centrum Roermond als het RCG Venray worden uitgenodigd om kritisch te kijken naar deze verbeteracties. Dat deze verbeteracties en de ontwikkelde processen gevolgen hebben voor de gehele organisatie GGZ NML zal niemand verbazen. Het voorbeeld van een

Mentaal

uniform EPD kan hierbij aangehaald worden. Inmiddels is hier een GGZ NML-brede projectgroep “uniform EPD GGZ NML” mee bezig. Kleinschalige initiatieven kunnen dus organisatiebrede veranderingen tot gevolg hebben. Met dit artikel willen we graag onze ervaringen delen en stimuleren dat de kruisbestuiving die tussen de RCG’s heeft plaatsgevonden, ook tussen de divisies plaatsvindt, wat al van start is gegaan binnen het project uniform EPD. Doelstelling van het project

Het doel dat in eerste instantie werd nagestreefd in het RCG Venlo om de doelmatigheid te verbeteren, staat nog steeds overeind en is inmiddels als volgt geformuleerd: Optimale zorg en doelmatige bedrijfsvoering. Voorwaar een ambitieus plan. Mooie woorden maar ook met een grote mate van abstractie. Zeker in het licht van de invloed die dit project heeft op de gehele organisatie. De ambitie die dit project uitstraalt en haar reikwijdte maakt noodzakelijk dat er zeer intensief (qua tijd en inzet van vele medewerkers) evenals onder professionele begeleiding werk van gemaakt gaat worden. Het implementatieteam ontstaat. Dat de doelstelling onderschreven wordt door de medewerkers DKZ mag blijken uit het volgende citaat van een medewerker: “Uiteindelijk wordt gestreefd naar: geen wachtlijsten; geen no shows; snelle doorstroom; optimale capaciteitsplanning; juiste declaraties; optimale informatie-uitwisseling.” Aanpak van het project

Gaandeweg het traject ontstaan er vijf projectonderdelen die verder worden ontwikkeld door werkgroepen bestaande uit een grote diversiteit aan medewerkers, van psychiater tot secretariaatmedewerker en van SPV-er tot teamleider. Deze projectonderdelen zijn: - het primair proces dat zich richt op optimalisering van de processtappen van aanmelding-intake-behandeling-ontslag – de centrale planning en planningstool dat zich buigt over de wijze van agendabeheer en planning - de formulierenstroom, waarbij het bestaande aantal formulieren fors

– –

zal worden gereduceerd, meer uniformiteit wordt nagestreefd en formulieren geactualiseerd zullen worden het EPD Input voor het project uniform EPD GGZ NML zal worden verstrekt communicatie, gericht op het informeren en instrueren van medewerkers en verwijzers

Resultaten van het project

De eerste resultaten worden al snel zichtbaar; het primaire proces verloopt op de drie verschillende locaties van de DKZ inmiddels veel meer op uniforme wijze. Ideeën voor een centrale planning en planningstool worden geconcretiseerd en als het ware startklaar gemaakt voor implementatie, het aantal formulieren dat het EPD “vervuilt” is al met 60% gereduceerd, voorstellen voor aanpassing van het EPD zijn neergelegd bij het centrale EPD-overleg en interne nieuwsbrieven (DKZ) zijn ontwikkeld om medewerkers tijdig te voorzien van de juiste informatie en actuele stand van zaken m.b.t. het project. Een prima resultaat tot op heden maar nog niet het gewenste eindresultaat. Naar verwachting zal dit in januari 2009 bereikt zijn. Wat is er dan daadwerkelijk zichtbaar voor de medewerkers?

Het EPD is aangepast; er wordt i.p.v. met WORD-documenten gewerkt met FORM. Deze FORM is aanmerkelijk meer gebruikersvriendelijk ingericht en beter hanteerbaar en maken het mogelijk bepaalde velden automatisch te vullen met al bestaande informatie zodat niet alles opnieuw ingevoerd hoeft te worden (denk aan patiëntgegevens en de diagnose volgens DSM IV). Ook de TAB structuur binnen het EPD is aangepast en gebruikersvriendelijker ingericht. Tevens is binnen het EPD het aantal formulieren teruggebracht die daarnaast ook nog eens een professioneler aanzien hebben en uniform gehanteerd worden. Deze aanpassingen van het EPD worden gerealiseerd door het GGZ NML-brede projectUniform EPD. Voor meer informatie verwijzen we naar dit project. Daarnaast is er een aantal belangrijke aanpassingen gemaakt in het primaire proces, waarbij het EPD ondersteunend is aan deze hernieuwde workflow. Hierbij valt te denken

aan de intakecarrousel waarbij intaker en behandelaar zeer efficiënt en doelmatig met elkaar samenwerken waardoor er geen onnodig oponthoud is voor intaker, psychiater of cliënt en het multidisciplinair werken gewaarborgd blijft. De aanpassingen in het EPD met bijvoorbeeld de automatische brief huisarts na definitief maken van behandelplan, vormt hier ook een mooi voorbeeld van. Daarnaast biedt het uitgangspunt ‘intaker wordt bij voorkeur behandelaar’ voor medewerkers veel duidelijkheid. Cliënten vallen niet meer ‘tussen wal en schip’ en intaker kan zeer gericht met zijn/haar cliënten aan de slag. Wat is er dan voor de verwijzer daadwerkelijk zichtbaar?

De aanpassingen in het primair proces en aansluitend de aanpassingen aan het EPD maken dat de verwijzer zijn/ haar cliënt snel geholpen ziet worden en daarnaast ook zeer snel de gerichte informatie heeft ten aanzien van de geboden zorg. Het doelmatig ingerichte proces van intake, door middel van o.a. een intakecarrousel, en de koppeling van dit proces aan de inrichting van het EPD maakt dat de verwijzer binnen 24 uur geïnformeerd wordt over de door hem/haar ingestuurde patiënt. Daarnaast wordt de verwijzer binnen het nieuwe proces “automatisch” regelmatig voorzien van informatie over veranderingen binnen de behandeling van de patiënt. De verwijzer merkt daadwerkelijk ook dat er geen dan wel zeer beperkte wachtlijsten zijn en zal een makkelijke routing aantreffen voor aanmelding van een patiënt. Wat is er voor de patiënt daadwerkelijk zichtbaar?

“Het grote voordeel is de klantvriendelijkheid: patiënt komt binnen en gaat na anderhalf uur naar huis in de wetenschap van wat er aan de hand is (diagnose) en welke behandeling er volgt” Zie hier een citaat van een behandelmedewerker hoe het project doelmatigheid ook resultaten laat zien aan de patiënt. Vermeldenswaardig is uiteraard ook de verkorting c.q. afwezigheid van de wachtlijsten. Met recht kan dan ook gesteld worden dat de al behaalde en nog te behalen resultaten bijdragen aan het uiteindelijke doel: optimale zorg en een doelmatige bedrijfsvoering.

Mentaal | 23

Door: Ans Swillens

Mijn pvp-hart

Sinds 1 oktober 2008 heeft GGZ Noord- en Midden-Limburg niet twee maar drie patiëntenvertrouwenspersonen (pvp). Ton Nijhof en Paul Geurts zijn al jaren een bekend gezicht. Nieuwkomer is Wiesje Koning. Een mooie gelegenheid kennis met haar te maken. Want wat beweegt iemand toch om een patiëntenvertrouwenspersoon te worden?

Wiesje Koning

“Ik ben niet de lakei van de cliënt” Mentaal | 24

Wiesje schiet in de lach. “Je hebt gelijk als je stelt dat ik een pvp ben, maar ik ben er niet een geworden”, antwoordt ze. Ze legt uit: “Vorig jaar vierde de Stichting PVP haar 25-jarig bestaan. Maar al zoveel jaren eerder zat ik in ‘het vak’ dat toen nog geen naam had.” Wiesje vertelt dat ze in 1975 na haar middelbare school begonnen is als leerling B-verpleegkundige. “Toen als twintigjarige is mijn pvp-hart gaan kloppen.” Ze geeft een voorbeeld, ze werkte nog maar net als leerling: “Dag in dag uit liep er door de gang van het paviljoen, waar ik zestien maanden heb gewerkt, schoorvoetend een man heen en weer. Hij prevelde allerlei zaken terwijl hij zijn blik strak op de figuren van de marmeren vloer richtte. “Ik ben maar mee gaan sjokken, wilde weten wat er aan de hand was. Na een tijdje vertelde hij dat hij de medicijnen zat was. Ze hielpen hem niets.” Op eigen initiatief is Wiesje samen met de man naar de psychiater gestapt. “Echt welkom waren we niet. Ik kreeg te horen dat het zo niet werkte. Na een tijdje bezocht ik wederom met de cliënt het spreekuur van de psychiater. Ook toen stonden we alweer snel onverrichter zaken buiten. Teruggekomen op de afdeling werd ik bij het afdelingshoofd geroepen. Ik mocht niet meer op het spreekuur van de psychiater komen. Ik zie die Broeder van Liefde nog voor me toen hij me dat vertelde. hogere machten hadden beslist…” Terug in de tijd

Broeder van Liefde? “Ja, ik ben als leerling B-verpleegkundige begonnen op St. Bavo in Noordwijkerhout, opgericht door de Broeders van Liefde.” Wiesje vertelt dat toen ze voor de eerste keer op het terrein van Servaashof kwam, locatie Stationsweg, ze haar ogen niet kon geloven. Tussen de prachtige nieuwbouw trof zij ook de oude paviljoens nog aan die haar terug in de tijd te brachten. Ze wist niet dat St. Servaas ook door de Broeders van Liefde was opgericht. “Dat wat er nog staat aan oude gebouwen is van exact dezelfde architectuur. En ik vind het fantastisch dat het pvp-kantoor in een

Mentaal

van de oude gebouwen is gelocaliseerd. Dat pand lijkt aan de buitenkant als twee druppels water op het paviljoen waar ik zestien maanden als leerling heb gewerkt. Wanneer ik langs de erker loop, kan ik mezelf in gedachten terugzien als die leerling Bverpleegkundige. En nu ben ik de pvp. Die gelijkenis. Na ruim 33 jaar loop ik hier en nu is de cirkel rond.”, glimlacht Wiesje. Tom Nijhof

Nadat ik mijn opleiding als verpleegkundige had afgerond en jarenlang als sociotherapeut had gewerkt in een TBS kliniek, ben ik mij gaan omscholen. Ik heb de opleiding tot journalist gevolgd. Ik heb zowel als freelancer als in vaste dienst gewerkt voor diverse bladen, wel vaak gerelateerd aan de geestelijke gezondheidszorg. Overigens ook totaal andere zaken beschreven. Maar, oude liefde roest niet en toen ik in het jaar 2000 een advertentie trof in de Volkskrant waar pvp’en werden gevraagd, aarzelde ik geen moment.”

Paul Geurts

‘Ik ben partijdig’

Twee liefdes

“Wiesje, je vertelt dat je twee liefdes hebt, dit maakt me nieuwsgierig”. “Ja, de psychiatrie is er een van, de journalistiek de ander.

“Ik sta als pvp altijd aan de kant van de cliënt. Ik ben partijdig. Het komt daarom weleens voor dat ik tijdens een klachtafhandeling in de ogen van de hulpverleners een blik zie alsof ze water zien branden. Vanuit mijn eigen achtergrond begrijp ik dat best. Maar het gaat niet om mij, het gaat om de cliënt. Ik ben er voor hem of haar. Waarbij ik wel wil aantekenen dat ik niet de lakei ben van de cliënten. Mijn vak houdt meer in dan alleen het afwikkelen van klachten. De pvp geeft ook informatie en beantwoordt allerhande vragen rond het cliëntbelang. En daarnaast heeft de pvp ook een signalerende functie. Maar om terug te komen op de klachten. Mijn persoonlijke voorkeur heeft klachten of problemen samen met de cliënt oplossen

daar waar ze zijn ontstaan. Ik bezie graag een klacht in de context. Ik hoop niet dat dit gezien wordt als vloeken in de kerk omdat het zou suggereren dat ik niet partijdig zou zijn. Dat ben ik wel, maar het één sluit het ander niet uit is mijn ervaring. Wat enorm helpt hierbij is wanneer hulpverleners goed geïnformeerd zijn over de rechtspositie van de cliënt en de (nieuwe) wetgeving. Mijn ervaring is dat ook hulpverleners mij benaderen met vragen of mij uitnodigen om in hun team voorlichting te geven. Wellicht gaat dat ook gebeuren in Venray. Ik hou me aanbevolen”, eindigt Wiesje het gesprek.

p at i ë nt e nv e rtr o u w e ns p e rs o n e n G G Z

N M L

Ton Nijhof

Wiesje Koning

Paul Geurts

Locatie: - Noordsingel, te Venray - Vincentiushuis - Verslavingskliniek Paschalis

Locatie: - Servaashof. Stationsweg te Venray

Locatie: - RCG Venlo - Centrum voor Psychotherapie - GGZ Centrum Roermond - IWB, Hostel Echt. - Verslavingszorg Roermond

Bereikbaar, tel: 06 – 55912022

Bereikbaar maandag t/m donderdagochtend, tel: 06 - 15683426

Bereikbaar maandag t/m donderdag, tel: 06-22912310

Een patiëntenvertrouwenspersoon is niet verbonden of in dienst van de instelling. Maar behoort tot de onafhankelijke Stichting PVP, een landelijke organisatie.

Mentaal | 25

Boekbespreking

‘Menslievende zorg’ Een ethische kijk op professionaliteit.

Auteur: Annelies van Heijst Uitgeverij Klement, Kampen; ISBN 90 77070 39 7 412 pagina’s; Prijs: 34,95 euro

De ondertitel is een korte samenvatting van de inhoud.

Interessant is ook de veranderende rol van de religieuzen

De inhoudsopgave, die drie pagina’s beslaat, geeft die

in de zorg; zij beoefenden de algemene naastenliefde die

ook; het doornemen ervan maakt meteen duidelijk dat

niet gericht was op een speciale persoon, of op enkele

het boek het resultaat is van uitgebreid onderzoek.

personen. Een dergelijke algemene zorg kan overkomen als kil of onpersoonlijk, iets waarvan veel religieuzen,

De auteur zegt in de inleiding zelf: “Dit boek is soms knap

maar ook degenen die zij verzorgden, last hebben gehad.

ingewikkeld” en daarin heeft ze gelijk; daarom voorziet

De kloosterlijke vernieuwing uit de jaren zestig van de

de schrijfster ons, op verschillende punten in het werk,

vorige eeuw heeft die houding veranderd, en stond hen

vaak alvast van een samenvatting van de kerngedachte

meer persoonlijke banden toe. Maar “de zorg” heeft die

met een ‘lees-routebeschrijving’. Zo komen in het boek

omslag niet mee meegekregen, omdat die in die periode

aan de orde: de systeemkant van de zorg; de theorie van

werd overgedragen aan leken.

het geven en ontvangen van zorg; zorg als interventie en presentie; zorgverantwoordelijkheid; zorg als morele

De inhoud is niet eenvoudig, maar wel verdiepend voor

plicht of ‘geraakt worden’; zorg als zelfvervulling.

hen die willen reflecteren over de zorg die zij hun medemensen bieden. Het boek heeft geen trefwoordenregister,

De schrijfster ziet niet het ‘beter maken’, maar ‘iemand

wel een uitgebreide literatuurlijst en een goed namen-

bijstaan en niet in de steek laten’ als essentie van zorg.

register; de schrijfster heeft jarenlang aan de Tilburgse

In dat verband is haar beschrijving van de rol van ‘de

Universiteit gewerkt, zìj geeft met dit boek iedere andere

zorg’ (instanties en zorgverleners) rond het vermoorde

auteur die wordt aangehaald diens verdiende eer; het

meisje Savanna uit Alphen aan de Rijn, in 2004, belang-

biedt zo de lezer ook kans tot verdere studie.

wekkend. abe

Mentaal | 26

:

Deze maand

Verhuizing naar appartementen 11 november 2008

B

E

E

L

D

S

P

R

A

A

K

De volgende Mentaal verschijnt in januari 2009.