Meertens Instituut Jaarverslag printversie, zonder illustraties -

Meertens Instituut Jaarverslag 2002

- printversie, zonder illustraties -

1

Jaarverslag 2002

Het Meertens Instituut is een onderzoeksinstituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) gericht op onderzoek en documentatie van Nederlandse taal en cultuur. Het instituut, met in totaal zeventig medewerkers, bestaat uit de onderzoeksgroepen Nederlandse etnologie en Variatielinguïstiek, en de afdeling Algemene Zaken. De Nederlandse etnologie bestudeert en verklaart mede vanuit een ontwikkelingsperspectief contemporaine cultuurverschijnselen en -patronen die vorm geven aan het dagelijks leven van de inwoners en hun sociale verbanden van Nederland. De etnologie, met andere woorden, onderzoekt dergelijke verschijnselen en patronen in hun historische, sociaal-culturele en ruimtelijke dimensies en interpreteert ze als processen van vorm- en betekenisgeving, toe-eigening en de constructie van (sociale) identiteit en habitus. De onderzoeksgroep Nederlandse etnologie kent momenteel de volgende onderzoekszwaartepunten: Feest en Ritueel, Materiële Cultuur, Orale Cultuur, Religieuze Cultuur. De onderzoeksgroep Variatielinguïstiek doet comparatief onderzoek naar synchrone, grammaticale taalvariatie. Het onderzoek kent de zwaartepunten: Fonologische Variatie, Morfologische Variatie, Syntactische Variatie en Naamkunde. De nadruk in de betreffende projecten ligt soms op formele, theoretische aspecten van taalvariatie en soms op buitentalige (in het bijzonder geografische en sociale) aspecten. De afdeling Algemene Zaken omvat financiën, personeelszaken, receptie en secretariaat, de bibliotheek, documentatie en digitalisering, netwerk- en systeembeheer, helpdesk, technische ontwikkeling, communicatie en desktoppublishing. Ondersteunend voor het wetenschappelijk onderzoek zijn de uitgebreide, en deels digitaal beschikbare databestanden en collecties die aanwezig zijn op het Meertens Instituut. Verschillende van deze collecties maken deel uit van (nationale) digitaliseringsprogramma’s gericht op ontsluiting en toegankelijkheid van cultureel erfgoed. De audio-studio van het instituut biedt optimale faciliteiten op het gebied van de digitalisering van geluidsmateriaal.

2

Meertens Instituut, KNAW Joan Muyskenweg 25, 1096 CJ Amsterdam Postadres: Postbus 94264, 1090 GG Amsterdam Tel.: (020) 462 85 00 Fax: (020) 462 85 55 e-mail: [email protected] http://www.meertens.knaw.nl

3

Inhoud

Introductie

...................................................................................................6

Commissies Managementteam ................................................................................................8 Commissie Strategie en Beleid ...........................................................................9 Onderdeelcommissie ...........................................................................................9 Arbo-commissie ................................................................................................10 Wetenschapscommissie.....................................................................................11

Onderzoek Onderzoeksgroep Nederlandse etnologie ......................................................12 Onderzoeksprojecten.........................................................................................15 Feest en Ritueel................................................................................15 Materiële cultuur ..............................................................................16 Orale Cultuur....................................................................................17 Religieuze cultuur ............................................................................18 Overige projecten.............................................................................20 Onderzoekers ......................................................................................20 Onderzoeksgroep Variatielinguïstiek............................................................34 Onderzoeksprojecten...........................................................................37 Fonologische variatie .......................................................................37 Morfologische variatie .....................................................................37 Syntactische variatie ........................................................................37 Naamkunde ......................................................................................39 Overige projecten.............................................................................40 Onderzoekers ......................................................................................41 Gezamenlijke projecten Nederlandse etnologie en Variatielinguïstiek......55 Algemene zaken ........................................................................................................56 Documentatie en archieven ............................................................................56 Informatieverstrekking........................................................................57 Documentatieprojecten .......................................................................57 Acquisitie ............................................................................................62 Bibliotheek ................................................................................... ...................63 Bibliotheekprojecten ...........................................................................63 Website .............................................................................................................65 Audiodigitalisering ..........................................................................................65 4

Audio-projecten ..................................................................................65 Automatisering ................................................................................................66 Automatiseringsprojecten ...................................................................67

Cijfers.............................................................................................................................70 Medewerkers .............................................................................................................71 Lijst met afkortingen................................................................................................76

5

Introductie

Dit jaarverslag biedt een overzicht van de resultaten in 2002. Een jaar waarover veel positiefs valt te melden. Een van de belangrijkste bevindingen is wel dat, in lijn met de strategie van de KNAW, het Meertens Instituut erin slaagt zijn positie in het nationale en internationale onderzoeksveld te versterken. Dat blijkt niet alleen uit de onderzoeksresultaten, maar ook uit de contacten die het instituut onderhoudt met een aantal belangrijke instanties en groeperingen: de KNAW-koepelorganisatie, andere wetenschappelijke instituten, culturele en maatschappelijke instellingen en het brede publiek in Nederland. Binnen de KNAW lijkt het instituut zich in enkele jaren ontwikkeld te hebben van een zorgenkindje tot een gewaardeerd familielid. Het is onder meer succesvol geweest bij het verwerven van subsidies uit diverse Akademie-fondsen. De contacten met wetenschappers van andere instellingen, en de samenwerkingsverbanden met wetenschappelijke instituten hebben zich uitgebreid, zowel nationaal als internationaal. De internationale vereniging voor etnologie SIEF (Société Internationale d’Ethnologie et de Folklore) is al langer dan een jaar gehuisvest in het Meertens Instituut; in april 2002 is het internationaal belangrijke GLOW-congres (theoretische taalwetenschap) door het Meertens Instituut georganiseerd; een aanvraag bij de European Science Foundation (Meertens Instituut, Universiteit Freiburg, Universiteit van Padua) op het terrein van syntactische variatie is gehonoreerd; en een aantal goed lopende Nederlands-Vlaamse onderzoeksprojecten, zoals MAND (Morfologische Atlas van Nederlandse Dialecten) en SAND (Syntactische Atlas van Nederlandse Dialecten), naderen hun voltooiing. Het instituutsbeleid is erop gericht om naast publicaties in het Nederlands ook Engelstalige publicaties over het onderzoek te laten verschijnen. Onderzoekers van het Meertens Instituut bezoeken regelmatig buitenlandse conferenties om er lezingen te presenteren. Verscheidene Meertens-onderzoekers hebben van de mogelijkheid gebruik gemaakt om een sabbatical in het buitenland door te brengen; een aantal buitenlandse gastonderzoekers is op het instituut ontvangen. De Nederlandse etnologie vindt haar plaats binnen het universitair onderwijs. Louis Grijp hield in 2002 zijn oratie, ‘Van Hadewijch tot Hazes’, als bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Zijn leeropdracht is de ‘Nederlandse liedcultuur in heden en verleden’. Herman Roodenburg werd benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Leuven in België, met de leeropdracht ‘Historische antropologie, in het bijzonder van de Nederlanden, van circa 1600 tot circa 1950’. In 2002 zijn drie NWO-programma’s gehonoreerd waarvan Meertensonderzoekers (mede-)aanvrager waren. Dat wijst ook op een stevige positie in het krachtenveld van wetenschappelijke organisaties. Het instituut is op bestuurlijk en organisatorisch niveau actief in tal van besturen en commissies van landelijke en internationale wetenschappelijke organisaties. De verhouding van het instituut met culturele, maatschappelijke en politieke instanties speelt zich af in het spanningsveld tussen wetenschap en samenleving. Het instituut tracht met zijn specifieke expertise een bijdrage te leveren aan maatschappelijke discussies. Het is bijvoorbeeld een gesprekspartner van de UNESCO in verband met de 6

wens tot bescherming van immaterieel erfgoed in Nederland. Ook nemen onderzoekers regelmatig deel aan paneldiscussies en treden zij op in radio- en televisieprogramma’s. Met het ‘nieuwjaarscahier’ is in 2002 een nieuwe traditie gevestigd. Deze jaarlijks te verschijnen publicatie wordt op kleine schaal onder relaties verspreid, en belicht steeds weer een ander aspect van het Meertens Instituut. In de landelijke dagbladen is ruim aandacht geschonken aan de verschijning van Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal, waarin de resultaten van het TCULT-project zijn beschreven. Met het oog op de grote maatschappelijke belangstelling voor het onderwerp ‘taalvariatie en volkscultuur in een multiculturele wijk’ is deze publicatie gericht op een breed publiek. Ten slotte is er de Meertens-website (http://www.meertens.knaw.nl) die het afgelopen jaar weer is gegroeid. Hij biedt een schat aan informatie voor iedereen die geïnteresseerd is in de ontwikkelingen in het onderzoek en de documentatie op het Meertens Instituut. Allereerst echter wil ik u dit jaarverslag aanbevelen.

Hans Bennis directeur

7

Commissies Managementteam (MT) In 2002 kwam het managementteam tweewekelijks bijeen. De samenstelling van het team is een aantal malen gewijzigd. Vanaf 1 april 2002 heeft Willy Jongenburger, voorheen onderzoeksleider van de onderzoeksgroep Variatielinguïstiek, aan de vergaderingen deelgenomen uit hoofde van haar nieuwe functie, hoofd Algemene Zaken. Frans Hinskens, de nieuwe onderzoeksleider van de onderzoeksgroep Variatielinguïstiek, trad op 1 oktober aan als MT-lid. Tussentijds heeft Marc van Oostendorp de onderzoeksgroep vertegenwoordigd in het MT. Voor het overige bleef de samenstelling ongewijzigd: Peter Jan Margry, onderzoeksleider van de onderzoeksgroep Nederlandse etnologie, was lid, en directeur Hans Bennis voorzitter. De notulen zijn gemaakt door Geke van de Kamp. De aanstelling van vaste en tijdelijke medewerkers, de instituutsbegroting, investeringen, het financieel jaarverslag, het inhoudelijk jaarverslag, de voorjaarsnota en externe projectaanvragen (onder meer NWO, VNC) waren regelmatig terugkerende agendapunten. Veel aandacht is besteed aan de financiële situatie van het instituut, met name in verband met de wens om de middelen die in voorafgaande jaren aan bepaalde projecten waren toegekend, optimaal te benutten. Daarnaast zijn er plannen ontwikkeld voor de besteding van gelden uit de algemene instituutsreserve, uit overgebleven middelen van het project ‘Brieven aan de Toekomst’ en uit een erfenis die het instituut heeft ontvangen. De situatie rond de formele opheffing van de buurman, het NIWI, was een punt van zorg. Besloten is om – ondanks de reeds bestaande plannen voor verdere samenwerking – voorlopig geen nieuwe formele relaties aan te gaan met het NIWI. Lopende vormen van samenwerking op het gebied van financiën, gebouwbeheer en digitalisering worden gehandhaafd; de integratie van de taakeenheid Systeembeheer en Helpdesk met de afdeling Automatisering van het NIWI wordt in een beperkte, informele vorm voortgezet. Behalve in relatie met het NIWI, is de automatisering op het Meertens Instituut in het MT besproken met betrekking tot personele mutaties, het coördinatorschap van de taakeenheden binnen Algemene Zaken, de prioritering van taken, intranet en de invoering van nieuwe systemen. Verder zijn onder meer aan de orde geweest: het overnemen van een bibliotheekcollectie van het Nederlands Openluchtmuseum, samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek, een nieuwe regeling bij ziekteverzuim, aanpassing van de regeling voor stagiairs, persoonlijke ontwikkelingsplannen en een nieuw onderzoeksplan voor de jaren 2002-2005 van de onderzoeksgroep Nederlandse etnologie.

8

Commissie Strategie en Beleid (CSB) Vanaf mei 2002 bestond de commissie uit de volgende leden: Sjef Barbiers, Leonie Cornips, Hester Dibbits en Herman Roodenburg. Ton Goeman en Theo Meder verlieten de commissie en Sjef Barbiers werd als voorzitter opgevolgd door Leonie Cornips. De CSB heeft een actief jaar achter de rug. De commissie heeft het managementteam voorgesteld om de leden van de TCULT-stuurgroep te vragen een korte schriftelijke enquête te houden onder de interne en externe TCULT-medewerkers over de samenwerking tussen onderzoekers van verschillende disciplines. De CSB heeft een debat opgezet over de relatie tussen popularisering van wetenschap en onderzoek doen, en ze heeft 'Etnolingo' opgestart, een kleine groep van Meertens-onderzoekers die zich bezig houdt met het ontwikkelen van overkoepelende theoretische kaders voor etnologie en taalkunde en gemeenschappelijke inhoudelijke vraag- en probleemstellingen. Daarnaast heeft de commissie ongevraagd advies uitgebracht aan het MT om een methodoloog aan te stellen. De volgende onderzoeksaanvragen zijn door de CSB van advies voorzien: twee Pionier-aanvragen, van Rooijakkers en Van Oostendorp (beide niet gehonoreerd); drie programma-aanvragen (NWO), namelijk Cornips/Roodenburg (niet gehonoreerd), Bennis, Nerbonne & Niebaum (gehonoreerd) en Bennis & Weerman (gehonoreerd); een NWO/NMPS-aanvraag van Dibbits (gehonoreerd); en een KNAW-aanvraag van Gerritzen (niet gehonoreerd). Aan het managementteam is verzocht om voortaan ook aanvragen voor digitaliseringsprojecten aan de CSB voor te leggen. Daarnaast heeft de CSB het MT geadviseerd over het voorstel ‘Visuele etnologie: analyse en methode’ van de onderzoeksgroep Nederlandse etnologie, in verband met de besteding van de erfenis van mevrouw Sipkje Hallema uit Friesland, bestemd voor etnologisch onderzoek. Ten slotte is de zittingstermijn van de leden van de commissie vastgesteld: leden nemen minimaal voor twee jaar en maximaal voor drie jaar zitting in het CSB. Het voorzitterschap kent een termijn van één jaar, en de voorzitters komen per jaar uit een verschillende onderzoeksgroep.

Onderdeelcommissie (OC) De OC bestond in 2002 uit Doreen Gerritzen (voorzitter), Boudewijn van den Berg, Hester Dibbits, Theo Meder en Marianne van Zuijlen. De commissie heeft regelmatig overleg met de directie gevoerd. Sinds 1 april 2002 is daarbij naast de directeur (Hans Bennis) ook het nieuwe hoofd Algemene Zaken (Willy Jongenburger) aanwezig. Verschillende van de onderwerpen die de OC aan de orde heeft gesteld, houden direct verband met het instituutsbeleid betreffende personeelszaken. Zo is er een discussie geweest over het al dan niet lezen van de verslagen van functioneringsgesprekken door de directeur. Er is gewezen op de risico’s van burn-out en andere symptomen van overbelasting. Daarbij aansluitend zijn de mobiliteitsverhoging en opleidingsplannen, de begeleiding van nieuwe medewerkers en de hoogte van de stagevergoeding gespreksthema’s geweest. Daarnaast werd de OC betrokken bij de aanstelling van twee tijdelijke krachten, waarbij de leden is gevraagd om in te stemmen met een verkorte procedure. 9

De arbeidsomstandigheden zijn besproken naar aanleiding van klachten over rook- en geluidsoverlast, over de verwarming en tocht en over het onderhoud van het gebouw. Ook de veiligheid in en rond het gebouw kwam aan de orde, waarbij het onder meer ging over insluipers en de fietsenstalling. De OC pleit al langer voor een verbetering van de interne communicatie. In 2002 is een pleidooi gehouden voor meer aandacht voor werkoverleg en informatievoorziening, en er is aangedrongen op een snelle invoering van een intranet. Ook de externe communicatie werd besproken, in het bijzonder de actualiteit van de Meertens-website en een Engelstalige versie van gedeeltes daarvan. Organisatorisch waren er ook punten van aandacht, zoals de relatie tussen het Meertens Instituut en het NIWI, en in een later stadium, de ontwikkelingen binnen het NIWI. Ook de vernieuwde organisatie van receptie en secretariaat is besproken. Hans Bennis heeft de OC geïnformeerd over de nieuwe (top-)structuur van de KNAW. De bibliotheek kwam ter sprake omdat het Meertens Instituut een deel van de collectie van het Nederlands Openluchtmuseum heeft overgenomen. Verder is kunstaankoop door het instituut onderwerp van gesprek geweest. De OC heeft zich eveneens gebogen over jaarlijks terugkerende kwesties als: de instituutsbegroting, verplichte vrije dagen, en de decentrale gelden. Regelmatig is er tijd besteed aan de werving van nieuwe kandidaten.

Arbo-commissie De Arbo-commissie is een gezamenlijke commissie van het Meertens Instituut en het NIWI. De Meertens-leden in 2002 waren Astrid Verburg (voorzitter) en Koos Schell. Boudewijn van den Berg nam deel aan de vergaderingen als vertegenwoordiger van de Onderdeelcommissie. De Arbo-commissie heeft drie keer vergaderd, waarvan een keer met beide directeuren. De samenwerking met de hoofden bedrijfsvoering verliep goed. De notulen van de vergaderingen zijn voor de medewerkers openbaar gemaakt in het Meertens Bulletin. Ook is er een gezamenlijk e-mailadres voor de Arbocommissieleden gerealiseerd, waardoor het voor medewerkers gemakkelijker is geworden om contact op te nemen met de leden. In 2002 is het BedrijfsHulpverleningsPlan (BHV-plan) afgerond en goedgekeurd door beide directeuren. Hierin is in samenspraak met de brandweer een planning opgesteld voor het uitvoeren van ontruimingsoefeningen. Deze zullen in 2003 en 2004 plaatsvinden. De oefeningen bij de brandweer zijn door alle BHV’ers bijgewoond. Ook is er in 2002 weer een aantal mensen begonnen met een EHBO-cursus. De plannen voor de afscheiding van de rookruimte op de eerste verdieping zijn in een beginstadium. Het wachten is op een offerte van de Rijksgebouwendienst. Er is contact geweest met het stadsdeel Oost/Watergraafsmeer over de noodzaak om de weg naar de fietsenstalling veiliger te maken. De zaak is in behandeling genomen. De beveiliging van het gebouw is aanzienlijk verbeterd door extra maatregelen zoals meer bewakingspersoneel en camerabewaking.

10

Wetenschapscommissie De Wetenschapscommissie van het Meertens Instituut is een door de KNAW benoemde commissie die de directeur van het Meertens Instituut en de Bestuurscommissie Onderzoekorganisatie van de KNAW adviseert over het werkprogramma van het instituut, in het bijzonder betreffende de aard, de richting en de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek. In 2002 was de commissie als volgt samengesteld: H.G.G.M. Driessen (bijzonder hoogleraar Mediterrane Studies, Katholieke Universiteit Nijmegen), D. Geeraerts (hoogleraar Algemene en Nederlandse Taalkunde, KULeuven), mw. M.F. Gijswijt-Hofstra (voorzitter, hoogleraar Sociale en Culturele Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam), P.C. Muysken (hoogleraar Algemene Taalwetenschap, Katholieke Universiteit Nijmegen), J. Taeldeman (hoogleraar Nederlandse Taalkunde, Rijksuniversiteit Gent), A.K.L. Thijs (hoogleraar Geschiedenis, Universiteit Antwerpen UFSIA) en J.A.M.F. Vaessen (directeur Nederlands Openluchtmuseum). H.J. Bennis, directeur van het Meertens Instituut, fungeerde als ambtelijk secretaris van de Wetenschapscommissie. De Wetenschapscommissie kwam in 2002 tweemaal bijeen. Aangezien in Het oog op de toekomst het onderzoeksplan van het Meertens Instituut voor de periode 2000-2005 op niet meer dan hoofdpunten staat beschreven en de planperiode inmiddels ongeveer halverwege was gevorderd, werd het nodig geoordeeld om het onderzoeksprogramma voor de resterende jaren nader uit te werken, aan te vullen en te actualiseren. Een hiertoe voor de periode 2002-2005 opgesteld onderzoeksprogramma Nederlandse etnologie werd met de Wetenschapscommissie besproken. Een soortgelijke uitwerking van het onderzoeksprogramma Variatielinguïstiek zal in de loop van 2003 tot stand komen en aan de Wetenschapscommissie worden voorgelegd. Daarnaast zijn onder meer het beleid ten aanzien van de digitalisering van databestanden, de vernieuwing van de vragenlijsten van het Meertens Instituut en de contacten van het Meertens Instituut met andere KNAW-instituten en met universiteiten aan de orde geweest. De Wetenschapscommissie is verheugd dat naast de bijzondere leerstoelen aan de Universiteit van Amsterdam (H.J. Bennis voor Variatielinguïstiek en G.W.J. Rooijakkers voor Nederlandse etnologie) en de bijzondere leerstoel aan de Universiteit Utrecht (L.P. Grijp voor Nederlandse liedcultuur in heden en verleden) ook een bijzondere leerstoel aan de KU Leuven (HW. Roodenburg voor Historische Antropologie, in het bijzonder van de Nederlanden, van circa 1600 tot circa 1950) is ingesteld. Ook in 2002 maakte de Wetenschapscommissie rechtstreeks kennis met onderzoekers van het Meertens Instituut en het door hen geplande en verrichte onderzoek. I.L. Stengs en F.L.M.P. Hinskens gaven een beknopte introductie van hun onderzoek op het gebied van feestcultuur in Nederland respectievelijk nieuwe nietstandaard taalvariëteiten, en M. Ramstedt verzorgde een presentatie over zijn onderzoek naar nieuwe vormen van religiositeit in de Nederlandse samenleving. Voor één van de vergaderingen is de voorzitter van de CSB, L.M.E.A. Cornips, uitgenodigd. De MT-leden W. Jongenburger, hoofd Algemene Zaken, F.L.M.P. Hinskens, onderzoeksleider Variatielinguïstiek (sedert oktober 2002), en P.J. Margry, onderzoeksleider Nederlandse etnologie, nemen structureel deel aan de vergaderingen van de Wetenschapscommissie. 11

Kortom, de Wetenschapscommissie heeft zich tijdens en ook buiten de vergaderingen om goed kunnen informeren over de vele activiteiten van het Meertens Instituut. De commissie heeft met name op het gebied van de onderzoekprogrammering een stimulerende en adviserende rol gespeeld.

Onderzoek Onderzoeksgroep Nederlandse etnologie Onderzoek In 2002 heeft de onderzoeksgroep Nederlandse etnologie een nieuw onderzoeksplan opgesteld voor de periode van 2002 tot en met 2005. In het plan wordt de doelstelling van het etnologisch onderzoek aan het Meertens Instituut beschreven en het programma van onderzoeksprojecten gepresenteerd. Het behelst een ingrijpende verandering en verdieping ten opzichte van het onderzoek zoals werd voorgesteld in het algemene onderzoeksprogramma uit 1999. Dit betekent dat bij de hierna onder ‘Onderzoeksprojecten’ genoemde looptijden, projecttitels en -beschrijvingen zich diverse wijzigingen hebben voorgedaan ten opzichte van de vorige jaarverslagen. Zo ook zijn nieuwe projecten ingebracht en oude afgevoerd. Verder wordt in de plantekst het etnologisch onderzoek voor het eerst op een systematische en integratieve wijze beschreven. Het nieuwe plan is mede tot stand gekomen op basis van commentaren van de leden van de Commissie Strategie en Beleid, het Managementteam en de Wetenschapscommissie van het Meertens Instituut. Voor de integrale tekst zie: http://www.meertens.nl/etnologie/OZGplnNE.pdf. Eenmaal per maand wordt er door de onderzoeksgroep een vergadering belegd, waarin inhoudelijke, bestuurlijke en praktische zaken aan de orde komen; aansluitend worden inhoudelijke bijeenkomsten georganiseerd waarin één van de onderzoekers of een stagiaire verslag doet van zijn of haar werk. Speciale bijeenkomsten werden dit jaar gewijd aan de bespreking van het nieuwe onderzoeksplan en de standpuntbepaling over de concept-conventie van de UNESCO inzake het immaterieel erfgoed. Door enkele onderzoekers wordt samen met collega's van Variatielinguïstiek bekeken in hoeverre multi- en interdisciplinair (etnologisch en etnolinguïstisch) onderzoek verricht kan worden, zoals in de werkgroepen rond de thema's 'alternatieve spiritualiteit en corporate identities' en 'straattaal en identiteit'. Daarnaast participeren enkele leden van de onderzoeksgroep Nederlandse etnologie samen met leden van de onderzoeksgroep Variatielinguïstiek in 'Etnolingo', een brainstormgroep voor interdisciplinair onderzoek. Met de komst van de Amsterdamse antropologe Irene Stengs is een wetenschapsdisciplinaire verbreding binnen de onderzoeksgroep gerealiseerd. Stengs heeft de leiding van het onderzoeksproject ‘Feestcultuur in Nederland’. Een ander voorbeeld van inhoudelijke verbreding is het door NWO gehonoreerde project ‘Migratie en Materiële Cultuur’, dat onder leiding van Hester Dibbits en in samenwerking met het SISWO met ingang van 1 januari 2003 zal starten. Gerard Rooijakkers, etnoloog aan het Meertens Instituut en bijzonder hoogleraar in de Nederlandse etnologie aan de , ontving in 2002 de Prins Bernhard Cultuurfondsprijs 12

voor de Geesteswetenschappen vanwege zijn inspanningen om de Volkskunde een nieuwe, moderne invulling te geven. De prijs onderstreept het belang van etnologisch onderzoek, en is een erkenning van de Nederlandse etnologie als zelfstandige wetenschapsdiscipline. Louis Grijp hield vanwege zijn aanstelling als bijzonder hoogleraar Nederlandse liedcultuur in heden en verleden aan de Universiteit Utrecht op 31 januari zijn oratie, getiteld Van Hadewijch tot Hazes. Herman Roodenburg is per 1 september benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven, met als leeropdracht ‘Historische Antropologie, in het bijzonder van de Nederlanden circa 1600 tot circa 1950’. Verder kreeg de onderzoeksgroep een stimulans in de vorm van een legaat, van de in 2001 overleden dochter van de Friese amateur-historicus en volkskundige Anne Hallema (1893-1973). Het legaat, bestemd voor onderzoek op het terrein van de Nederlandse etnologie, stelde de afdeling onverwacht in staat om extra onderzoek te doen. Het wordt gebruikt voor het exploreren van een heel nieuw onderzoeksveld op het Meertens Instituut: de Visuele etnologie. De onderzoeksgroep heeft intensief samengewerkt met het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), beide KNAW-instituten. Met het KITLV zijn voorbereidingen getroffen voor het gezamenlijk onderzoeksproject ‘Postkoloniale migranten in Nederland sinds 1945: organisatie en identity politics’. Via de UNESCO is het Meertens Instituut betrokken bij de totstandkoming van de ‘Algemene conventie met betrekking tot het immaterieel erfgoed’ (International Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage). De onderzoeksgroep heeft advies uitgebracht aan de Nederlandse UNESCO-commissie en het ministerie van OCW. Op de Meertens-website zijn twee belangrijke etnologische digitale databanken toegankelijk geworden. Het betreft de Bedevaartbank, waarin de bedevaartcultuur in Nederland in verleden en heden in kaart is gebracht, en de Boedelbank, waarin de historische gegevens uit drieduizend Nederlandse boedelinventarissen zijn opgenomen. Op het internet verscheen ook een inhoudsoverzicht van het tijdschrift Volkskundig Bulletin, van de eerste tot en met de laatste jaargang (1975-2000). In het kader van het onderzoek naar nieuwe vormen van religiositeit en spiritualiteit, de new-agebeweging en het gebruik van dieren bij feesten en rituelen, zijn er een aantal etnologische vragenlijsten opgesteld, en is er gewerkt met zogenoemde ‘meldpunten’ op de website. Internetgebruikers konden melding doen van het vóórkomen van graancirkels en vogelverschrikkers in Nederland. Ook de betekenis van het begrip ‘heiligheid’ en de populariteit van alternatieve geneeswijzen zijn via digitale enquêtes op de website verkend. Personeel In november eindigde de tijdelijke aanstelling van Barbara Henkes (0,5 fte). Ze heeft sinds februari 1998 aan het door NWO gefinancierde VNC-project ‘Volkskundebeoefening in Vlaanderen en Nederland’ gewerkt.

13

De wetenschappelijke staf is versterkt door de komst van Irene Stengs die met ingang van 1 augustus voor vier jaar is aangesteld als onderzoeker (0.9 fte) op het terrein van de Feestcultuur. Onderwijs De cursussen in de Nederlandse etnologie aan de Universiteit van Amsterdam door Gerard Rooijakkers zijn door een groot aantal studenten bezocht. In 2002 waren de thema’s: ‘De cultuur van het dagelijks leven. Een inleiding op de etnologie’, ‘Rituele verbeeldingswerelden. De presentatie van volkscultuur in fotografie en film’ en de cursus ‘Authenticiteit en verbeelding. De museale representatie van het Muiderslot’. Historiografie De geschiedenis van het vak volkskunde of etnologie was de afgelopen jaren een belangrijk aandachtsgebied binnen het onderzoeksprogramma. Enkele onderzoeksprojecten op dit gebied zijn in 2002 beëindigd. Het Vlaams-Nederlandse samenwerkingsproject ‘Volkskundebeoefening in Vlaanderen en Nederland 1918-1945’ werd op 13 september afgesloten met een symposium op het Meertens Instituut. En op 3 december is het boek De Nederlandse volkskunde. De verwetenschappelijking van een emotionele belangstelling van Ton Dekker gepresenteerd. Dekker, tot in 2000 etnologisch onderzoeker aan het Meertens Instituut, maakt in zijn boek de vaak moeizame ontwikkeling van de volkskunde tot wetenschappelijke discipline inzichtelijk. Eveneens historiografisch van karakter was het nieuwjaarscahier P.J. Meertens van het Meertens Instituut, dat aan alle instituutsrelaties is toegezonden. Van Dirk-Jan van der Ven, evenals P.J. Meertens een belangrijke representant van de twintigste-eeuwse volkskundebeoefening, zijn de persoonlijke volkskundige bibliotheek en zijn archief geacquireerd. Internationalisering Etnologen van het Meertens Instituut hebben bijdragen geleverd aan congressen in: Ann Arbor, Antwerpen, Augsburg, Austin, Belfast, Boulder, Gent, Konstanz, Michaelstein, Münster, Salt Lake City, Sheffield, Wenen en Zürich. Twee promovendi genoten een studieverblijf in het buitenland: Marjolein Efting Dijkstra deed, ten behoeve van een langer studieverblijf in 2003, twee weken vooronderzoek in de Verenigde Staten aan het Folklore Department van de Universiteit van Bloomington. Natascha Veldhorst was drie maanden als research-fellow verbonden aan The Warburg Institute in Londen. Zij heeft ook twee maanden onderzoek gedaan in Rome, aan het Nederlands Instituut. Prof.dr. Ruth-E. Mohrmann van de Westfälische Wilhelms-Universität te Münster gaf een lezing over boedelveilingen en inventarissen in de achttiende en negentiende eeuw, in het kader van de Meertenslezingen.

14

Onderzoeksprojecten Feest en ritueel Het dier als ritueel rekwisiet (2001-2004) Promotieonderzoek naar de functie en de betekenis van dieren die als spelobject worden gebruikt in lokale Nederlandse feesten. Resultaten in 2002: in dit tweede jaar heeft er een accentverschuiving plaatsgevonden in het onderzoek. De onderzoeksvraag is toegespitst op substitutie van mensen, dieren en planten in diverse contexten, waaronder feest. De nadruk is komen te liggen op vormfunctie relaties en vorm- en functieveranderingen van substituten. Aan het eind van het jaar is een tweeweekse studiereis gemaakt naar de Verenigde Staten ter voorbereiding op een langer werkbezoek in 2003. Medewerkers: E.M. Efting Dijkstra (promovendus), G.W.J. Rooijakkers (promotor/begeleider). Dutch Rituals Hedendaagse kalenderfeesten in Nederland (1999-2005). Onderzoek naar de diepere dimensies van de hedendaagse volkscultuur door rituelen rond het vieren van de tijd als sleutels te hanteren tot culturele categorieën van de Nederlandse samenleving. De centrale vraag daarbij luidt: waarom en op welke gedifferentieerde wijzen vieren groepen mensen feest? De viering wordt hierbij beschouwd als een scharniermoment van emotie waarin allerlei waarden op een geritualiseerde wijze tot uitdrukking worden gebracht die de onderzoeker inzicht verschaffen in de culturele circuits van een samenleving. Hierbij stuit men ook op thema’s zoals regionalisme of lokalisme, toerisme en vrije tijd, ecologie en musealisering. Aangezien het geen historisch project is zal niet zozeer de ontstaansgeschiedenis van de rituelen, maar juist de hedendaagse vorm- en betekenisgeving ervan centraal staan. Medewerker: G.W.J. Rooijakkers. Feestcultuur in Nederland (2002-2006) Samenstelling van een lexicon ‘Hedendaagse Feestcultuur in Nederland.’ Uitgangspunt daarbij is Nederland als multiculturele samenleving. Aan de hand van relevante maatschappelijke, historische en culturele ontwikkelingen zullen in dit onderzoek kalenderfeesten, levensloopfeesten en gebeurtenis-gerelateerde vieringen worden opgenomen. Ieder lemma biedt informatie over hedendaagse vieringswijzen, de historische ontwikkeling van de diverse vormen, functies en betekenissen van het betreffende feest, de geografische verspreiding, regionale variaties en de ontwikkeling van het feest in zijn maatschappelijke context. Daarnaast zal een apart gedeelte gewijd zijn aan een aantal thematische verkenningen waarmee dwarsverbanden in het materiaal worden gelegd. Tot het onderzoeksproject behoort ook de samenstelling van een databank van feesten. Resultaten in 2002: veldwerk, literatuur-, archief- en internetonderzoek. Medewerkers: I.L. Stengs (projectleider/uitvoerder), E. Doelman (uitvoerder), J.I.A. Helsloot (uitvoerder), M.L.C. van Zuijlen (documentalist).

15

Historische feestcultuur in Nederland (2000-2005) Onderzoek naar de veranderingen in de feestcultuur - de zogenoemde kalenderfeesten - in Nederland, voornamelijk in de 19e-21e eeuw. Centraal in de probleemstelling staat de verhouding tussen de profilering van sociaal-culturele identiteiten en bredere maatschappelijke processen zoals commercialisering en globalisering/localisering. Resultaten in 2002: 1 artikel, 3 lezingen. Medewerkers: J.I.A. Helsloot (projectleider; uitvoerder), E. Doelman (uitvoerder). Materiële cultuur Cultural Exchange in Europe 1400-1700 (1999-2003) Een door vier teams (circa vijftien onderzoekers) uitgevoerd Europees comparatief onderzoek dat zich richt op processen van cultuurcontact op het gebied van zelfpresentatie, kleding, lichamelijkheid en materiële cultuur. Het team 'Man and the Exchange of Material Goods' wordt geleid door Roeck (Zürich) en Roodenburg. Het project wordt gefinancierd door de European Science Foundation. Het eindresultaat zal bestaan uit vier bundels, te verschijnen bij Cambridge University Press, waarvan een door Bernd Roeck en Herman Roodenburg te redigeren. Het project is verlengd tot eind 2003. Medewerkers: H.W. Roodenburg (projectleider), B. Roeck (Universiteit Zürich). Kleedgedrag en lichamelijkheid in Nederland, 1850 tot heden (2002-2005) Het project richt zich op de Nederlandse samenleving vanaf ca. 1850, waarbij enerzijds de vervlochtenheid van kleedgedrag en dagelijkse omgangsvormen, zoals ze gepraktiseerd werden en worden onder de hogere klassen, zal worden getraceerd aan de hand van uiteenlopende bronnen. Hoe werd en wordt men geacht zich letterlijk en figuurlijk in deze kringen te bewegen en aan welke bewuste en onbewuste modellering is het lichaam, ter ‘distinctie’ van lagere maatschappelijke groeperingen als boeren en arbeiders, onderworpen? Wezenlijk hierbij is de beeldcultuur: de samenhang van beeldende kunst en reclame-materiaal. Anderzijds zal worden nagegaan in hoeverre het exotiserende, al of niet negatieve beeld van boeren en arbeiders als het tegenbeeld van het kleedgedrag en de omgangsvormen onder de elite mag worden gekarakteriseerd. Resultaten in 2002: voorbereiding van de start van het project. Medewerker: H.W. Roodenburg. Migratie en Materiële cultuur (2000-2006) Onderzoek naar de relatie tussen materiële cultuur en etnische identiteit. Het project onderzoekt de rol van huisraad en huisinrichting bij de constructie van etnische identiteiten onder verschillende migrantengroepen. In hoeverre oriënteren de diverse groepen zich bij de inrichting van hun woonhuis op het land van herkomst? In hoeverre is er sprake van verschillen tussen groepen migranten, binnen de groepen en tussen generaties? Project in samenwerking met SISWO. Resultaten in 2002: NWO-aanvraag gehonoreerd (oktober 2002). Medewerkers: H.C. Dibbits (projectleider Meertens Instituut/uitvoerder), K. Roukens (projectleider SISWO), C. Bouw (SISWO), H.G. de Gier (SISWO).

16

Orale cultuur Heruitgave Antwerps liedboek (2002-2003) Het Antwerps liedboek (1544) is een van de belangrijkste bronnen voor het Nederlandse lied, zowel voor het wereldlijke lied van de zestiende eeuw als voor de conceptie van het volkslied in de negentiende en twintigste eeuw. Daarom is een moderne teksteditie noodzakelijk. Medewerkers: L.P. Grijp (projectleider; uitvoerder), M.J. de Bruin (uitvoerder). Liedblad en smartlap: de populariteit van het 'populaire' lied (2001-2005) Dit promotieonderzoek behandelt de positie van enkele vormen van het populaire lied in Nederland - de smartlap en het levenslied - en de factoren die hierbij een rol spelen. Het onderzoek richt zich met name op de late 19e en de 20e eeuw. Twee centrale foci zijn de omslag aan het einde van de 19e eeuw van volksvermaak naar amusementsindustrie en de jaren negentig van de 20e eeuw toen de culturele elite de smartlap omarmde. Centraal hierbij staat de herkomst van de betrokkenen, de performance (het samenspel van zanger en publiek) en de attitude van de betrokkenen en buitenstaanders. Hierbij wordt zowel naar de professionele zangers als naar het amateuristische circuit gekeken. Resultaten in 2002: veldwerk, 1 artikel, 1 lezing, 1 gastcollege. Medewerkers: L.P. Grijp (begeleider/promotor), M.J. de Bruin (promovendus). Muziek op het Nederlands toneel van de zeventiende eeuw (1999-2003) In het zeventiende-eeuws toneel werd op allerlei manieren muziek voorgeschreven, in alle dramatische genres en in het werk van bijna alle toneelschrijvers (gezongen koren en reien, aparte liederen, instrumentaal spel en dansen en balletten). Bij de bestudering van het Nederlands renaissancetoneel is met dit verschijnsel tot nog toe nauwelijks rekening gehouden. Doel van het promotieonderzoek is het achterhalen van de zeventiende-eeuwse conventies voor het gebruik van toneelmuziek. Project in samenwerking met: UFSIA, medegefinancierd door VNC. Resultaten in 2002: 1 artikel, 2 lezingen. Medewerkers: N.H.H. Veldhorst (promovendus), M. Spies (promotor VU), L.P. Grijp (begeleider/co-promotor). Onder de Groene Linde (1992-2005) Uitgave van verhalende mondeling overgeleverde liederen (verzameld in de periode van circa 1950 tot 1975 door Will Scheepers en Ate Doornbosch) en onderzoek naar de herkomst van de liederen alsmede naar de overeenkomsten en verschillen met schriftelijk overgeleverde liederen en volksverhalen. Het betreft enerzijds de afronding door Van Dijk van deel vier dat liederen zal bevatten over sociale verschillen tussen geliefden en anderzijds de ontwikkeling van nieuwe uitgaven door Grijp. Resultaten in 2002: herziening tekst deel 4. Medewerkers: L.P. Grijp (projectleider), M.B.G. van Dijk (uitvoerder). Traditie en vernieuwing in de Nederlandse liedcultuur (2002-2005) Dit project onderzoekt het concept 'Van Hadewijch tot Hazes', waarmee is bedoeld dat er van de Middeleeuwen tot het heden een doorgaande lijn is te trekken van een liedcultuur, waarin zangers en luisteraars enerzijds nieuwe liederen maken, presenteren en 17

consumeren, en anderzijds oude liederen hernemen, veranderen of van nieuwe betekenissen voorzien. Resultaten in 2002: 1 boek, 2 lezingen. Medewerker: L.P. Grijp. Verhaalrepertoires en vertelcultuur (1995-2005) Onderzoek naar de vertelcultuur in Nederland, en naar de verhaalrepertoires van individuele personen en van groepen in de huidige (multi-culturele en pluriforme) samenleving. Resultaten in 2002: 1 artikel, 2 recensies, 1 lezing, 1 gastcollege. Medewerker: Th. Meder. Vertellingen van de Nieuwe Tijd (2001-2005) Onderzoek naar verhalen in een specifieke richting binnen de new-age-beweging, rond buitenaardse intelligentie, UFO's, ‘goden als kosmonauten’, graancirkels, en opvattingen die daarmee samenhangen, bijvoorbeeld over energieën, de schepping en de eindtijd. Dit alles in de context van de heropleving van het spirituele denken, en de brede culturele revival van volksverhaal en ‘fantasy’. De verhalen staan enerzijds in de traditie van de moderne sagen, maar onderscheiden zich daarvan doordat ze meer deel uitmaken van een holistisch wereldbeeld en een esoterische kosmologie. De verhalen en hun samenhang zijn ook per individu verschillend: ieder construeert met verhalen het wereldbeeld dat het best bij hem of haar past; de centrale onderzoeksvragen luiden dan ook: wie gelooft en vertelt wat en waarom? Resultaten in 2002: veldwerk, 1 lezing, 1 gastcollege. Medewerker: Th. Meder. Het vroeg-moderne en moderne volksverhaal en -lied (2002-2005) De invoer van en het onderzoek naar vroeg-modern volksverhaalmateriaal. Voor de verhalenbank worden zestiende- en zeventiende-eeuwse klucht- en anekdotenbundels bewerkt. Daarnaast zal voor het project Onder de Groene Linde onderzoek worden verricht met betrekking tot de historische elementen in ‘moderne’ liederen. Medewerker: W.T.J.M. Kuiper. Religieuze cultuur Detraditionalisering en normalisering van nieuwe vormen van religiositeit in de hedendaagse Nederlandse samenleving (2001-2006) Het onderzoek bestaat uit een algemeen, meer theoretisch, historisch-sociologisch deel en een empirisch onderdeel. Het algemene deel is gericht op het proces van detraditionalisering van de Nederlandse samenleving vanaf het einde van de 19e eeuw tot heden, en de ermee in verband staande opkomst en geleidelijke normalisering van nieuwe vormen van religiositeit. Betoogd wordt dat de nieuwe, alternatieve spiritualiteit praktijken bevat die erop gericht zijn de individuele verbeeldingskracht te stimuleren en te leiden, zodat het persoonlijke verhaal (‘narrative’) en een bepaald spiritueel verhaal mentaal samengevoegd worden en leiden tot een re-sacralisering van de persoonlijke belevingswereld. Het empirische onderdeel richt zich op nieuwe vormen van religiositeit,

18

die in de huidige detraditionalisering van de Nederlandse samenleving naar voren komen, namelijk de praktijken van het neo-paganisme, met name moderne hekserij, en alternatieve spiritualiteit binnen het moderne management. Ze wijzen op een zekere normalisering van alternatieve religiositeit binnen de hedendaagse Nederlandse samenleving. Project in samenwerking met: Afdeling Culturele Antropologie, KUN (F. Hüskens; T. Scheepers). Resultaten in 2002: 2 lezingen, 1 internetpublicatie. Medewerker: M. Ramstedt. 'Moderne devoties’. Personen en patronen in Nederland en Europa. Comparatiefetnologische verkenningen naar sacraliteitsverschuivingen en processen van individualisering van religiositeit aan het begin van de 21e eeuw (2000-2005) Een comparatief onderzoek naar hedendaagse ‘deviante’ devoties en culten en de daarmee samenhangende processen met betrekking tot individualisering en privatisering van religiositeit. Het onderzoek focust op hedendaagse devotionele en religieuze uitingen in Nederland en enkele andere Europese landen, en analyseert de ontwikkelingen ten aanzien van deze religieuze verschijningsvormen in internationaal perspectief. Centraal staan daarbij de (constructie van) nieuwe devoties rond verschijningen, zieners en ‘heilige’ personen in de marge van de christelijke religies, in het bijzonder van de roomskatholieke kerk. Onderzocht wordt in hoeverre individuele verschijningen en devoties een katalysator vormen in het ontstaan van een brede nieuwe religieus-spirituele beweging. Samenwerking met: prof.dr. M. Macioti (Sapienza, Rome). Resultaten in 2002: 6 artikelen, 1 lezing; het in het verslag 2001 nog apart opgenomen project ‘Deconstructie en reconstructie van de heilige plaats’ is om pragmatische redenen als deelproject in dit project ingebracht. Medewerker: P.J. Margry. Strategische en informele modellen van heiligheid: gepersonaliseerde heiligheid aan het begin van de 21e eeuw (2000-2004) Onderzoek naar de variatie in formele en informele heiliging en, in relatie daarmee, de meer formele heiligingsprocessen binnen de rooms-katholieke kerk en de daarmee samenhangende strategieën aan het einde van de 20e en het begin van de 21e eeuw. Hoe verhouden deze ontwikkelingen zich tot een steeds bredere tendens naar informele en niet-confessionele heiliging, toe-eigening en persoonlijke zelfheiliging in de samenleving, en wat is daarbij de betekenis van de rol van niet-confessionele heilige personen en martelaren. Het onderzoek is gericht op heiligen en geheiligde idolen en personen in het algemeen, en in Nederland in het bijzonder. Project in samenwerking met: Titus Brandsma Instituut (C. Caspers), Nijmegen en Roma Tre Universiteit (S. Boesch Gajano), Italië. Resultaten in 2002: 3 artikelen; 1 lezing. Medewerker: P.J. Margry.

19

Overige projecten Volkskundebeoefening in Vlaanderen en Nederland 1918-1945 (1998-2002) Vergelijkend historiografisch onderzoek naar de ontwikkeling van de Nederlandse en Vlaamse volkskunde in het interbellum, afgezet tegen processen van staats- en natievorming. Het onderzoek zal resulteren in twee sterk op elkaar afgestemde monografieën, die zullen verschijnen in 2004. Project in samenwerking met UFSIA; medegefinancierd door NWO/VNC. Resultaten in 2002: 7 artikelen, symposium. Medewerkers: H.W. Roodenburg (projectleider), B. Henkes (uitvoerder), N. Rzoska (uitvoerder; Universiteit van Antwerpen).

Onderzoekers Bruin, M.J. de OVERIGE PUBLICATIES • Bruin, M.J. de (2002) ‘‘Hoepsa! Fibele! Krakeling! De kermis is een aardig ding.’ Rolzeilen, liedbladen en het kermislied.’ In: J. Jacobs (red.) Kennis, kunstjes en kunnen. Kermis: de wondere wereld van glans en glitter. SUN, Amsterdam, 22-33. • Bruin, M.J. de (2002) ‘Het muzikale behang van de zestiende eeuw. Het Nederlandse lied tot 1600 in kaart gebracht.’ Respons (5), 28-34. LEZINGEN • Levensliederen en smartlappen in Amsterdam. Jaarvergadering Nederlandse Vereniging voor Muziekbibliothecarissen, Amsterdams Archief, Amsterdam, 19-05-2002. BESTUUR • Meertens Instituut, websitecommissie, lid, vanaf 2001. Dibbits, H.C. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Dibbits, H.C. & Th. Meder (2002) ‘Cultuur in beweging.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 33-47. (TCULT) • Dibbits, H.C. (2002) ‘Lootjes trekken met het Suikerfeest. Processen van integratie.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 85-100. (TCULT) • Dibbits, H.C. & Th. Meder (2002) ‘De Utrechtse wijk Lombok.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 19-29. (TCULT) WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT

20

• Dibbits, H.C. (2002) ‘Feasts, Festivals and the Interplay between Ethnic Groups in a Multiethnic Urban Neighbourhood.’ Studies in Anthropology 3 (1), 103-109. (TCULT) LEZINGEN • Wonen in Maassluis in de zeventiende en achttiende eeuw. Naar aanleiding van de tentoonstellling 'Maassluis toen en nu'. Maassluis, 26-05-2002. • Culturele uitwisseling en processen van integratie in Lombok. Congres ‘Culturele bagage. Geschiedenis en overdracht in perspectief’, Het Historisch Platform, Vereniging voor Vrouwengeschiedenis (VVG) en Stichting Vrouwengeschiedenis van de vroegmoderne tijd. Utrecht, 12-10-2002. (TCULT) PROJECTAANVRAGEN • Dibbits, H.C. i.s.m. H.G. de Gier (SISWO), K. Roukens (SISWO), C. Bouw (SISWO), ‘Migratie en materiële cultuur: de interieurs van twintigste-eeuwse migranten en hun nakomelingen.’ (2003-2006; 2 junior-onderzoekers). Ingediend bij NWO binnen het stimuleringsprogramma Sociale Cohesie. Toegekend. BESTUUR • Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, Rijksmuseum Amsterdam, Commissie Atlas Zeden en Gewoonten, lid, vanaf 01-01-1999. • Studiegroep boedelbeschrijvingen, secretaris, vanaf 01-01-1992. • European Social Science History Conference, Culture network, voorzitter, 1998 t/m 2002. • Cultureel Erfgoed Minderheden (Min. van OCW en binnenlandse zaken/NMV), Werkgroep migratiegeschiedenis, lid, 11-2001 t/m 2004. • Meertens Instituut, OC, lid, 13-03-2000 t/m 13-03-2003. • Meertens Instituut, CSB, lid, 01-05-2002 t/m 01-05-2004. REDACTIE • Redacteur (vanaf 04-2001) tijdschrift Textiel Historische Bijdragen, verschijnt twee keer per jaar. Dijk, M.B.G. van WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Dijk, M.B.G. van (2002) ‘"'k Heb mijn vader opgegeten en mijn moeder opgedronken". De (on)bekendheid met andermans liedrepertoire.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 69-83. (TCULT) OVERIGE PUBLICATIES • Dijk, M.B.G. van (2002) ‘Engelland. Naschrift.’ Onze Taal 71 (november), 305. Doelman, E. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Doelman, E. (2002) ‘Vlaggen en andere versieringen aan de gevels.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 103-117. (TCULT) 21

ONDERWIJS • Boedelbank van het Meertens Instituut. Inleiding in de geschiedenis van de boedelbank, en demonstratie voor doctoraalstudenten; werkcollege materiële cultuur, Vrije Universiteit, o.l.v. Prof. W.Th.M. Frijhoff. Meertens Instituut, Amsterdam, 03-10-2002. Efting Dijkstra, E.M. ORGANISATIE • Voorjaarsbijeenkomst Werkgroep Visuele Cultuur, workshop georganiseerd i.s.m. J. Noordegraaf & A. Witte, Huizinga Instituut te Amsterdam, 14-06-2002. BESTUUR • Huizinga Instituut, Stuurgroep van de Werkgroep Visuele Cultuur, lid, vanaf 13-05-2002. Grijp, L.P. BOEKEN • Wennekes, E. & L.P. Grijp (2002) De hele dag maar op en neer. Over heien, heiliedjes en hoofdstedelijke muziekgebouwen. Het Muziekgebouw i.s.m. Meertens Instituut, Amsterdam, 72 p. (Traditie en vernieuwing) WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Grijp, L.P. (2002) ‘Een muzikale barbarij? Muziek tussen Reformatie, stadscultuur en zusterkunsten.’ In: T. de Nijs & E. Beukers (red.) Geschiedenis van Holland, deel 2, 1575 tot 1795. Verloren, Hilversum, 421-434. LEZINGEN • Van Hadewijch tot Hazes. Oratie ter gelegenheid van het aanvaarden van het ambt van bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, faculteit der Letteren; leerstoel Nederlandse liedcultuur in heden en verleden, gevestigd door de stichting Meertens’ Externe Activiteiten. Universiteit Utrecht, Utrecht, 31-01-2002. (Traditie en vernieuwing) • Het Nederlandse lied van Hadewijch tot Hazes. Studentenvereniging Neerlandistiek, Universiteit Leiden, Leiden, 05-02-2002. (Traditie en vernieuwing) • Muziek onder witkalk. Over de reconstructie van het Maastrichts liedboek. Vereniging voor Muziektheorie, Zwolle, 15-03-2002. • Utrecht in liedjes. Culturele boottocht, Stichting Literaire Activiteiten, Utrecht, 12-05-2002. • The cittern of Sweelinck and Vermeer. Muziekarcheologie, International Study Group on Music Archaeology, Michaelstein, Duitsland, 09-06-2002. • De muzikale constructie van water. Opening tentoonstelling rond de Zuiderzeeballade, Zuiderzeemuseum, Enkhuizen, 22-10-2002. PROMOVENDI • Begeleider/promotor van M.J. de Bruin (Meertens Instituut). • Begeleider van N.H.H. Veldhorst (Meertens Instituut). • Begeleider van J. van Dongen (Universiteit Utrecht, Muziekwetenschap). 22

ONDERWIJS • Van Hadewijch tot Hazes, werkgroep, Universiteit Utrecht, Muziekwetenschap, BA, 01-03-2002 t/m 15-06-2002. BESTUUR • Stichting Camerata Trajectina, voorzitter, vanaf 1986. • Nederlands Muziek Instituut, Adviesraad, lid, vanaf 2001. • Muziekinstituut, Den Haag, Artistieke commissie, lid, vanaf 01-01-2002. • Meertens Instituut, Redactieraad, lid, vanaf 01-01-2000. Helsloot, J.I.A. OVERIGE PUBLICATIES • Helsloot, J.I.A. (2002) ‘5 december. Sinterklaas en nationale cultuur in Nederland.’ Skript 24 (4), 54-68. (Historische feestcultuur in Nederland) LEZINGEN • Zwarte Piet en zijn verdriet. Ritueel en visuele cultuur in Nederland rond het midden van de 19e eeuw. Vrije Universiteit, Amsterdam, 21-10-2002. (Historische feestcultuur in Nederland) • Beeldvorming over het sinterklaasfeest in Nederlands-Indië. Het Indisch Huis, Den Haag, 07-12-2002. (Historische feestcultuur in Nederland) • Schalen van sociabiliteit. Het sinterklaasfeest op Java (Nederlands-Indië) 1870-1941. Studiemiddag verenigingsleven, Huizinga Instituut, Amsterdam, 13-12-2002. (Historische feestcultuur in Nederland) Henkes, B. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Henkes, B. & R. Johnson (2002) ‘Silences across Disciplines; Folklore Studies, Cultural Studies, and History.’ Journal of Folklore Research 39 (2/3), 125-146. OVERIGE PUBLICATIES • Henkes, B. (2002) ‘Een Germaans volk in Nederlandse streekdracht? Benaderingen van de volkscultuur in Nederland.’ Spiegel Historiael 37 (1), 28-33. LEZINGEN • Het echtpaar Van der Ven-Ten Bensel en hun onbegrensd vertrouwen in de beschavende kracht van 'de' volkscultuur. Volkskunde, vaderlandsliefde en levensverhalen, Meertens Instituut i.s.m. UFSIA, Amsterdam, 13-09-2002. ORGANISATIE • Volkskunde, vaderlandsliefde en levensverhalen. Symposium georganiseerd i.s.m. B. Henkes, Meertens Instituut te Amsterdam, 13-09-2002. BESTUUR • Stichting tot beheer van de archieven van de CPN, bestuur, lid, vanaf 01-01-1991.

23

Kuiper, W.T.J.M. LEZINGEN • Lunette van Brabais. Over de eigennamen van bijpersonen in de Middelnederlandse epiek. Symposium De naamkunde als interdisciplinaire wetenschap, Meertens Instituut, Amsterdam, 22-11-2002. BESTUUR • Musick's Monument, bestuur, voorzitter, vanaf 01-01-2000. • Stichting Uitgaven Neerlandistiek, bestuur, voorzitter, vanaf 01-01-2000. REDACTIE • Redacteur/columnist (vanaf 01-01-1991) Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek, elektronisch tijdschrift, verschijnt drie keer per maand. • Eindredacteur Hardware. Info on line (vanaf 01-01-2000), elektronisch tijdschrift, verschijnt dagelijks (http://www.hardware.info). Margry, P.J. BOEKEN • Margry, P.J. (2002) P.J. Meertens van het Meertens Instituut. Meertens Instituut, Amsterdam, 72 p. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Margry, P.J. (2002) ‘Imago en Identiteit. De problematische manifestatie van ‘het katholieke’ in de Nederlandse samenleving rond het midden van de negentiende eeuw.’ In: Jurjen Vis & Wim Janse (red.) Staf en Storm. Het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland in 1853: actie en reactie. Verloren, Hilversum, 64-86. • Margry, P.J. (2002) ‘World Network of Marian Devotion.’ In: J. Gordon Melton & Martin Baumann (red.) Religions of the world. A comprehensive encyclopedia of beliefs and practices. ABC-Clio, Santa Barbara, 831-832. (Moderne devoties) • Margry, P.J. (2002) ‘Our Lady of All Nations (Netherlands).’ In: J. Gordon Melton & Martin Baumann (red.) Religions of the world. A comprehensive encyclopedia of beliefs and practices. ABC-Clio, Santa Barbara, 986-987. (Moderne devoties) • Margry, P.J. (2002) ‘Medjugorje (Bosnia-Hercegovina).’ In: J. Gordon Melton & Martin Baumann (red.) Religions of the world. A comprehensive encyclopedia of beliefs and practices. ABC-Clio, Santa Barbara, 841. (Moderne devoties) • Margry, P.J. (2002) ‘Fatima (Portugal).’ In: J. Gordon Melton & Martin Baumann (red.) Religions of the world. A comprehensive encyclopedia of beliefs and practices. ABC-Clio, Santa Barbara, 497-498. (Moderne devoties) WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Margry, P.J. (2002) ‘Merchandising and Sanctity: the invasive cult of Padre Pio.’ Journal of Modern Italian Studies 7, 88-115. (Modellen van heiligheid) • Margry, P.J. (2002) ‘Un beatus ovvero il culto bulldozer di Padre Pio. Un’indagine etnoantropologica.’ La critica sociologica (141), 51-79. (Modellen van heiligheid)

24

• Margry, P.J. & H. te Velde (2002) ‘Die Prozessionsfrage in Limburg. Der Kampf um Religion und Öffentlichkeit in den Niederlanden.’ Comparativ. Leipziger Beiträge zur Universalgeschichte und vergleichenden Gesellschaftsforschung 12 (5/6), 81-96. • Margry, P.J. (2002) ‘Nieuwe religieuze verschijnselen en bewegingen. Onderzoek naar religieuze cultuur op het Meertens Instituut (KNAW).’ Trajecta 11 (4), 349-353. RECENSIES • Margry, P.J. (2002) Recensie van: Daniele Menozzi, Sacro Cuore. Un culto tra devozione interiore e restaurazione cristiana della società (Rome, 2001) In: Trajecta 11, 277-278. • Margry, P.J. (2002) Recensie van: Herman De Dijn & Walter Van Herck (red.), Heilige plaatsen. Jeruzalem, Lourdes en shopping malls (Kapellen/Kampen, 2002) In: Trajecta 11 (4), 356-357. • Margry, P.J. (2002) Recensie van: A. van Loon e.a., Beeldig Geertruidenberg. Een stad in de kaart gekeken (Eindhoven, 1999) In: Noordbrabants Historisch Jaarboek 19, 228-230. • Margry, P.J. (2002) Recensie van: P. Abels e.a. (red.), Van Tweeën één. Kerk en West-Brabant door de eeuwen heen. Dertiende verzameling bijdragen van de Vereniging voor Nederlands Kerkgeschiedenis (Delft, 2001) In: Nederlands Archief voor Kerkgeschiedenis 82, 379-380. OVERIGE PUBLICATIES • Margry, P.J. (2002) ‘Aandacht voor wonder van Garabandál opgeklopt.’ NRCHandelsblad (10 april). (Moderne devoties) • Margry, P.J. (2002) ‘De tijdelijke heiligheid van Pim Fortuyn.’ Trouw (26 juli). (Modellen van heiligheid) • Margry, P.J. (2002) ‘Erfgoedbeleid en volkskunde. Recente ontwikkelingen in Nederland.’ Ter-Zake. Praktijkblad over lokaal beleid en samenleving (juni), 39-40. • Margry, P.J. (2002) ‘Mariaverschijningen aan Ida Peerdeman.’ Trouw (26 juni). (Moderne devoties) LEZINGEN • De eik en Sint Willibrord: historische en etnologische kanttekeningen rond het vellen van bosschages in het religieuze cultuurlandschap van Nederland. De inheemse erfenis, Nederlands Centrum voor Volkscultuur, Amersfoort, 14-03-2002. • Persoonlijke altaren en heiligdommen als resultante van geïndividualiseerde en geprivatiseerde religiositeit. Materieel Christendom, RUG, Groningen, 07-03-2002. (Moderne devoties) • Volkskunde en volkscultuur als integraal onderdeel van erfgoedbeleid. Cultureel Erfgoed, Antwerpen, 31-05-2002. • New religious cultures in the Netherlands and the Western World: the influence of transnational networks of contemporary devotions on mainstream religion. Interdisciplinary Conference on Netherlandic Studies, Ann Arbor, Michigan, 08-06-2002. (Moderne devoties)

25

• Vormen van katholieke zelforganisatie. Katholieken en openbaarheid in de 19e eeuw, RUG, Instituut voor Geschiedenis, Groningen, 13-06-2002. • De kortstondige heiligheid van Pim Fortuyn; constructie van een heilige. Centrum voor Wetenschap en Levensbeschouwing, Universiteit van Tilburg, Tilburg, 27-11-2002. (Modellen van heiligheid) PROJECTAANVRAGEN • Margry, P.J. i.s.m. P.G.J. Post (Liturgisch Instituut Tilburg): ‘The Power of Silence. Repertoires of Silence: new rituals and forms of religiosity in the Netherlands.’ (2004-2007; 1 OiO en 1 postdoc), ingediend bij NWO, binnen het programma ‘The future of the religious past’. (Afgewezen in de 2e ronde in 2003). • Margry, P.J. en Herman Roodenburg i.s.m. KITLV, IISG en CMG, ‘Postkoloniale migranten in Nederland sinds 1945: organisatie en identity politics.’ (2004-2008; 6 postdocs en 1 documentalist), ingediend bij de KNAW, binnen het Vernieuwingsfonds. Niet toegekend. • Margry, P.J. ‘Project herstructurering Meertensarchieven en -collecties.’ (20032004; 1 archivaris; 1 assistent), ingediend bij de KNAW binnen het Investeringsfonds. Toegekend. BESTUUR • Stichting vrienden Museum Amstelkring Amsterdam, Algemeen bestuur, lid, vanaf 01-06-1996. • Stichting Hollandse Historische Reeks, Algemeen Bestuur, lid, vanaf 01-06-1994. • Volkskundig Overleg, secretaris, vanaf 01-04-2001. • Stichting Onderzoek Cultuur van het Dagelijks Leven, secretaris, vanaf 01-08-2001. • Meertens Instituut, Managementteam, lid, vanaf 01-04-2001. • Meertens Instituut, Redactieraad, lid, vanaf 01-01-2000. • Gemengde Commissie voor Surinaamse archieven, Algemeen Bestuur, secretaris, vanaf 01-06-1991. REDACTIE • Lid van editorial board (vanaf 2001) tijdschrift Jaarboek Nederlands Openlucht Museum, verschijnt jaarlijks. Meder, Th. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Dibbits, H.C. & Th. Meder (2002) ‘Cultuur in beweging.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 33-47. (TCULT) • Meder, Th. (2002) ‘De dochter van de Hodja. Of: welke verhalen nemen Nederlanders over van allochtonen?’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 49-66. (TCULT)

26

• Dibbits, H.C. & Th. Meder (2002) ‘De Utrechtse wijk Lombok.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 19-29. (TCULT) WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Meder, Th. (2002) ‘Prinz, dessen Wünsche in Erfüllung gehen (AaTh 652).’ Enzyklopädie des Märchens 10 (3), 1327-1331. (Verhaalrepertoires en vertelcultuur) RECENSIES • Meder, Th. (2002) Het hoofd erbij houden. Spokerijen in de Meierij en de Langstraat. Recensie van: Anton van Oirschot, Spokerijen in de Meierij en de Langstraat (Zaltbommel, 2001). Noordbrabants Historisch Nieuwsblad 16 (1), 22-25. • Meder, Th. (2002) 'Brabantse Eftelingsprookjes'. Recensie van: Commissie Dialectologie van het Noordbrabants Genootschap, D'r waar 's. Sprookjes uit d'n Efteling, in 't Brabants ...dur Brabantse vertellers... ('s-Hertogenbosch, 2002). Brabants Heem 54 (4), 159-160. OVERIGE PUBLICATIES • Meder, Th. (2002) ‘Doe open Zimzim en Kom op, vertel een mop!.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 48 en 199. (TCULT) LEZINGEN • Verzamelaar G.J. Boekenoogen (1868-1930) en de Volksverhalenbank. Meertens Instituut, Amsterdam, 01-02-2002. (De Nederlandse Volksverhalenbank) • De ventielfunctie van het moderne volksverhaal. Over alledaags onbehagen en collectieve trauma-verwerking. 'Alledaags is niet gewoon', Huis van Alijn/RU Gent, Gent, 14-06-2002. (Verhaalrepertoires en vertelcultuur) • 'To Believe or Not to Believe... The Crop Circle Phenomenon in the Netherlands'. 20e internationale congres van de International Society for Contemporary Legend Research, University of Sheffield, Sheffield, 25-07-2002. (Vertellingen van de Nieuwe Tijd) • ‘There were a Turk, a Moroccan and a Dutchman...’ Narrative repertoires in the multi-ethnic neighbourhood of Lombok in the Dutch city of Utrecht. 'Erzählen zwischen den Kulturen' (DGV), Universität Augsburg, Augsburg, 02-09-2002. (TCULT) BESTUUR • Meertens Instituut, OC (Onderdeelcommissie), lid, 15-03-2000 t/m 15-03-2003. • Meertens Instituut, CSB (Commissie Strategie en Beleid), lid, 01-05-2000 t/m 01-05-2002.

27

Ramstedt, M. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Ramstedt, M. (2002) ‘Indonesia, Buddhism’ In: J. Gordon Melton & Martin Baumann (red.) Religions of the World. A comprehensive encyclopedia of beliefs and practices, Vol. 2 D-J. ABC Clio, Santa Barbara etc., 638-640. • Ramstedt, M. (2002) ‘Indonesia, Confucionism’ In: J. Gordon Melton & Martin Baumann (red.) Religions of the World. A comprehensive encyclopedia of beliefs and practices, Vol. 2 D-J. ABC Clio, Santa Barbara etc., 640-642. • Ramstedt, M. (2002) ‘Indonesia, Hinduism’ In: J. Gordon Melton & Martin Baumann (red.) Religions of the World. A comprehensive encyclopedia of beliefs and practices, Vol. 2 D-J. ABC Clio, Santa Barbara etc., 642-643. • Ramstedt, M. (2002) 22 bijdragen over Indonesia en Zuid-Oost Azië aan David Levinson & Karen Christensen (red.) Encyclopedia of Modern Asia. 6 vol. Charles Scribner's Sons, New York etc. RECENSIES • Ramstedt, M. (2002) Recensie van: Suwandi, Raharjo, A Quest for Justice: The Millenary Aspirations of a Contemporary Javanese Wali (Leiden: KITLV Press, 2000). Anthropos 97 (2), 640-41. OVERIGE PUBLICATIES • Ramstedt, M. (2002) ‘Empowering the Self - The authority of Transformative Experience & New Forms of Religiosity in Secularized Dutch Society.’ In: Massimo Introvigne (red.) Proceedings of the CESNUR Conference in Salt Lake City. CESNUR, Torino. (Detraditionalisering) LEZINGEN • Empowering the Self - The Authority of Transformative Experience & New Forms of Religiosity in Secularized Dutch Society. -Annual CESNUR Conference, University of Utah and Brigham Young University, Salt Lake City, USA, 22-06-2002. (Detraditionalisering) - Department of Religious Studies, University of Colorado at Boulder, Boulder, Colorado, USA, 24-06-2002. (Detraditionalisering) Roodenburg, H.W. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Roodenburg, H.W. (2002) ‘Marken as relic: the merging of painting, tourism, craniometry and folklore studies around 1900.’ In: H. Vermeulen & F. Hüsken (red.) Tales from Academia: History of Anthropology in the Netherlands. Verlag für Entwicklungspolitik, Saarbrücken, 1015-1032. • Roodenburg, H.W. (2002) ‘Isabella de Moerloose (1660 of 1661 - na 1712). Al te eigenzinnige ideeën over God en de wereld.’ In: A. de Haas (red.) Achter slot en grendel. Schrijvers in Nederlandse gevangenschap 1700-1800. Walburg Pers, Zutphen 2002, 20-29. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT

28

• Roodenburg, H.W. (2002) ‘Making an Island in Time: Dutch Folklore Studies, Painting, Tourism, and Craniometry around 1900.’ Journal of Folklore Research 39 (2/3), 173-200. LEZINGEN • Becoming a Dutch patrician: the eloquence of the body. University of Austin, Austin, USA, 07-06-2002. • Becoming a Dutch patrician: body and memory in the Dutch Republic. Universität Konstanz, Konstanz, Duitsland, 25-05-2002. PROJECTAANVRAGEN • Margry, P.J. en H.W. Roodenburg i.s.m. KITLV, IISG en CMG, ‘Postkoloniale migranten in Nederland sinds 1945: organisatie en identity politics.’ (2004-2008; 6 postdocs en 1 documentalist), ingediend bij de KNAW, binnen het Vernieuwingsfonds. Niet toegekend. ORGANISATIE • Volkskunde, vaderlandsliefde en levensverhalen, symposium georganiseerd i.s.m. B. Henkes, Meertens Instituut te Amsterdam, 13-09-2002. PROMOVENDI • Begeleider van A. van Meeteren (Erasmus Universiteit Rotterdam). ONDERWIJS • Geschiedenis van interculturele contacten, KULeuven, Geschiedenis, Propedeuse, 01-09-2001 t/m 31-08-2002. BESTUUR • Meertens Instituut, CSB, 01-05-2000 t/m 01-05-2003. • SIEF, secretaris, 27-04-2001 t/m 27-04-2004. • Huizinga-Instituut, werkgroep Visuele Cultuur, voorzitter, 01-01-2001 t/m 01-05-2003. • Meertens-Bianchi Stichting, lid, 01-01-1990 t/m 01-09-2002. • Meertens Instituut, Stichting Meertens’ Externe Activiteiten, voorzitter, vanaf 01-01-2002. REDACTIE • Redacteur (vanaf 1992) tijdschrift Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek, verschijnt jaarlijks. • Redacteur (vanaf 1997) tijdschrift Studies in Netherlandish Art and Culture, verschijnt gemiddeld twee keer per jaar. • Redactieraad (vanaf 01-01-2001) tijdschrift Gesture, verschijnt twee keer per jaar. Rooijakkers, G.W.J. BOEKEN • Rooijakkers, G.W.J. & A. van Lierop & R. van de Weijer (2002) De musealisering van het platteland. De historie van een Brabants boerenhuis. SUN, Nijmegen, 187 p. • Rooijakkers, G.W.J. & J. Bluyssen (2002) God verborgen en nabij. Religie als heilig spel. Anthos, Amsterdam, 404 p. (Dutch rituals) 29

WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘"Ze komen mij bezichtigen." De musealisering van het platteland.’ In: G.W.J. Rooijakkers (red.) De musealisering van het platteland. De historie van een Brabants boerenhuis. SUN, Nijmegen, 9-33. • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘Goei kamers, goei spul en goei volk? Het platteland als toeristisch-recreatief product.’ In: G.W.J. Rooijakkers (red.) De musealisering van het platteland. De historie van een Brabants boerenhuis. SUN, Nijmegen, 170-187. • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘De vreemdheidservaring als gebroken lans van identiteit.’ In: I. Adriaenssens (red.) Alledaags is niet gewoon. Reflecties over volkscultuur en samenleven. Koning Boudewijn Stichting, Brussel, 250-255. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘Materiële cultuur. Context en betekenis.’ Historica 25 (3), 3-5. REDACTIE BUNDEL OF THEMANUMMER • G.W.J. Rooijakkers & J. Coppens (red.) (2002) Brabantse mensen, een dorp in Brabant. Foto's van Tinus Swinkels en Martien Coppens, genomen in en nabij Lieshout in de eerste helft van de twintigste eeuw. Heinen, 's-Hertogenbosch, 220 p. OVERIGE PUBLICATIES • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘Bekkers en Brabant. Pure pastoraliteit en pastorale puurheid.’ In: W. van Kreij (red.) Bekkers in beeld. Stichting standbeeld bisschop Bekkers, Sint-Oedenrode, 25-33. • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘Dit dorp, ik weet nog hoe het was/This village, I still know how it was.’ In: M. van den Heuvel (red.) Andrea Stultiëns: Kerkdorp Sint Odiliënberg. Stichting Alia, Amsterdam, 76-84. • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘De gelaagdheid van het vlakke land/The many layers of a flat land.’ In: M. van den Heuvel (red.) Andrea Stultiëns: Polderdorp Kreileroord. Stichting Alia, Amsterdam, 76-84. • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘De Stichting Brabants Fotoarchief en de serie Collectie Coppens.’ In: G. Rooijakkers & J. Coppens (red.) Brabantse mensen, een dorp in Brabant. Heinen, 's-Hertogenbosch, 7-9. • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘Slachting onder Brabantse boerderijen. Een onderbouwde raming en een kleurig zwartboek.’ Noordbrabants Historisch Nieuwsblad 16 (1), 1-7. • Rooijakkers, G.W.J. (2002) ‘Hutspot, haring en glippers.’ NRC-Handelsblad 2 oktober. (Dutch rituals) LEZINGEN • Sporen van erfgoed? De culturele biografie van het landschap. Vereniging Archeologische Werkgroep 't Oude Slot, Veldhoven, 15-01-2002. • Musealisering en ontmusealisering: de locus van cultureel erfgoed. Salon de Museologie, Reinwardt Academie, Amsterdam, 08-02-2002. • Erfgoed en culturele amnesie. Instituut Collectie Nederland, Amsterdam, 28-03-2002.

30

• De musealisering van het platteland. Afdeling Ruimtelijke Ordening van de provincie Noord-Brabant, 's-Hertogenbosch, 03-04-2002. • Recente ontwikkelingen in de Nederlandse etnologie. Historisch Seminarium van de Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 09-04-2002. • Het weer in de onbeslagen spiegel. Boekpresentatie Els Coppens-van de Rijt, Missiehuis Sint Willibrord, Deurne, 14-04-2002. • Gemeenschappelijke toegang tot informatie: erfgoedbrede initiatieven. Online conferentie, Digitaal Erfgoed Nederland (DEN), Rotterdam, 17-04-2002. • Bekkers en Brabant. Bekkers in beeld, Stichting standbeeld bisschop Bekkers, Sint-Oedenrode, 20-04-2002. • Het landschap als antiruimte: de culturele biografie van woeste gronden. De taal van het landschap: constructie, esthetiek en erfgoed, Huizinga Instituut, Lochem, 16-05-2002. • Ritual violence - Violent rituals. The physics of early-modern malevolent. Zeichen, Rituale, Werte. Symbolische Kommunikation vom Mittelalter bis zur Französischen Revolution, Westfälische Wilhelms-Universität Münster, Münster, Duitsland, 25-05-2002. • Erfgoed in overvloed. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB), Amersfoort, 04-06-2002. • Het platteland revisited. De wonderlijke avonturen van een cliché. Alledaags is niet gewoon. Een symposium over actuele volkscultuur, Koning Boudewijn Stichting, Gent, België, 14-06-2002. • Waste of Time? Cultural Biographies and Re-Membering. XIV FIRT/IFTR World Congress Theatre and Cultural Memory. The Event Between Past and Future, International Federation of Theatre Research, Amsterdam, 01-07-2002. • Rees Diepen, een betrokken en onzichtbare fotografe. Limburgs Museum, Venlo, 23-08-2002. • Etniciteit en regionale cultuur, oftewel: hoe ziet een buitenstaander Twente? Hoezo typisch Twents?, Van Deinse Instituut, Enschede, 28-09-2002. • Een land met krachtige beelden. De visuele cultuur van het dorp. Nederlands Architectuur Instituut, Rotterdam, 03-11-2002. • Etnologie en erfgoed: de musealisering van het dagelijks leven. The Challenge of Heritage: Cultural Policy, Tourism, Museums, Instituut voor Culturele Studies Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 14-11-2002. • De culturele biografie van het landschap, co-referaat bij de paper van E.H. Karel. Belvedere en de geschiedenis van de groene ruimte, Nederlands Agronomisch-Historisch Instituut (NAHI), Hoevelaken, 15-11-2002. • Eigenaardig: etnische representaties van het zelf. Constructie van identiteiten: instrumentalisering van literatuur, geschiedenis en volkskunde, UFSIA, Antwerpen, België, 22-11-2002. • De culturele biografie van de regio als museaal concept. Gastcollege in het kader van de cursus Museum en Samenleving, Reinwardt-Academie, Amsterdam, 06-12-2002. • Het ritueel van de nieuwjaarsbrief. Kunst- en Heemkundemuseum Hofke van Chantraine, Turnhout, België, 13-12-2002.

31

• De leugen regeert. Münchhausiaden en vertelcultuur. Theater Bis, 's-Hertogenbosch, 21-12-2002. • Feestelijke Fakelore. Rijksmuseum, Amsterdam, 27-12-2002. PROJECTAANVRAGEN • Rooijakkers, G.W.J. ‘Dutch Rituals. The Celebration of Time.’ (2002-2006; 4 OiO’s, 2 postdocs, 1 senior-onderzoeker), indiend bij NWO, VICI-programma. Afgewezen in 2e ronde. ORGANISATIE • De verborgen nabijheid van God. Religie als heilig spel, boekpresentatie, Uitgeverij Anthos & Boekhandel Heinen te 's-Hertogenbosch, 08-11-2002. • Streekdrachten in Nederland: een nieuw documentatie- en informatiesysteem, symposium, Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem, 09-11-2002. PROMOVENDI • Begeleider/promotor van S. Reijnders (Centrum voor Populaire Cultuur, Universiteit van Amsterdam). • Begeleider/promotor van Marjolein Efting Dijkstra (Meertens Instituut). • Begeleider/promotor van Maartje Hoogsteijns (Archeologisch Instituut, Universiteit van Amsterdam). • Begeleider/promotor van Henk Thewissen (buitenpromovendus). ONDERWIJS • Volkscultuur: Inleiding in de Nederlandse etnologie, Universiteit van Amsterdam, Onderwijsinstituut Kunst- en Cultuurwetenschappen, BA, 15-01-2002 t/m 21-06-2002. • Rituele verbeeldingswerelden. De representatie van volkscultuur in fotografie en film, Universiteit van Amsterdam, Onderwijsinstituut Kunst- en Cultuurwetenschappen, BA, 17-01-2002 t/m 23-06-2002. • Authenticiteit en Verbeelding. De museale representatie van het Muiderslot, 1878-2003, Universiteit van Amsterdam & Reinwardt-Academie, Onderwijsinstituut Kunst- en Cultuurwetenschappen, BA, 18-09-2002 t/m 28-01-2003. BESTUUR • Stichting Brabants Fotoarchief, bestuur, voorzitter, vanaf 01-03-1998. • Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek (SHBO), bestuur, lid, vanaf 01-01-1991. • Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek (SHBO), publicatiecommissie, lid, vanaf 01-01-1991. • Stichting Nederlandse volksklederdrachten Collectie Koningin Wilhelmina, bestuur, voorzitter, vanaf 01-01-1993. • Stichting Streekdracht Documentatie- en Informatiecentrum, bestuur, voorzitter, vanaf 01-01-1999. • Stichting Erfgoed van Industrie en Techniek, bestuur, voorzitter, vanaf 01-01-2000. • Stichting Het Brabants Landschap, bestuur, lid, vanaf 01-06-2001. REDACTIE

32

• Editorial board (01-01-1995 t/m 01-06-2002) tijdschrift Jaarboek Nederlands Openluchtmuseum, verschijnt jaarlijks. • Redacteur (vanaf 1986) tijdschrift Noordbrabants Historisch Nieuwsblad, verschijnt tweemaandelijks. • Redacteur (vanaf 1994) tijdschrift Bijdragen tot de Geschiedenis, verschijnt twee keer per jaar. • Editorial board (vanaf 1996) tijdschrift Oostvlaamse Zanten. Tijdschrift voor volkscultuur in Vlaanderen, verschijnt om het kwartaal. • Editorial board (01-01-2000 t/m 31-12-2002) tijdschrift De Bazuin. Opinieblad voor geloof en samenleving, cultuur en spiritualiteit, verschijnt tweewekelijks. • Redactieraad (vanaf 01-01-2002) tijdschrift Volkskunde. Driemaandelijks tijdschrift voor de studie van de volkscultuur, verschijnt driemaandelijks. Stengs, I.L. BOEKEN • Stengs, I.L. (2002) Worshipping the Great Moderniser. The cult of King Chulalongkorn, patron saint of the Thai middle class. (Dissertatie, Universiteit van Amsterdam, Culturele antropologie). Amsterdam, 333 p. REDACTIE • Redacteur (vanaf 01-01-1988) tijdschrift Etnofoor, verschijnt twee keer jaar. Veldhorst, N.H.H. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Veldhorst, N.H.H. (2002) ‘A Singing Siren Enchants Men to Sleep: Musical Deceit in Dutch Renaissance Drama.’ In: Toon van Houdt & Marijke Spies & Marc van Vaeck (red.) On the Edge of Truth and Honesty. Principles and Strategies of Fraud and Deceit in the Early Modern Period. Brill, Leiden, 189-212. LEZINGEN • Klaagzang achter de tralies. De verhouding tussen opera en toneel in de zeventiende eeuw. Nederlands Instituut, Rome, Italië, 23-04-2002. • Zingend eerbetoon aan de goden. Muziek in het Amsterdams toneel van de zeventiende eeuw. Huizinga Instituut, Amsterdam, 15-05-2002.

33

Onderzoeksgroep Variatielinguïstiek Onderzoek Het taalkundig onderzoek op het terrein van de taalvariatie kent twee verschillende invalshoeken: de talige en de buitentalige. In de talige benadering vormen formele theorieën ten aanzien van syntaxis, morfologie en fonologie het uitgangspunt, voor de buitentalige invalshoek - waarbij het vooral gaat om geografische, sociale en culturele aspecten van taalvariatie - spelen dialectgeografische, sociolinguïstische en etnolinguïstische inzichten en benaderingen een sturende rol. Naast taalkundige variatie wordt in de onderzoeksgroep ook naamkundige variatie onderzocht; meer in het bijzonder betreft het hier voor- en achternamen alsmede toponiemen (plaats-, veld- en straatnamen). De activiteiten van de onderzoeksgroep in 2002 stonden vooral in het teken van de voortgang en verdieping van het lopende onderzoek. Zo is het werk aan de grote dialectgeografische database- en atlasprojecten MAND en SAND voortgezet; de werkzaamheden voor de data-invoer ten behoeve van het MAND-project zijn voltooid. De sociolinguïstiek en de fonologie - tot dan toe elk vertegenwoordigd met één onderzoeker - zijn versterkt door de uitbreiding van de wetenschappelijke staf met Frans Hinskens. Verschillende leden van de onderzoeksgroep hebben, met artikelen over variatielinguïstische en etnolinguïstische aspecten van de taal in een multiculturele woonwijk, bijgedragen aan de eindpublicatie van het TCULT-onderzoek, Een buurt in beweging. Talen en culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Het boek werd geredigeerd door Hans Bennis, Guus Extra, Pieter Muysken en Jacomine Nortier. In de serie Taal in Stad en Land van uitgeverij SDU verschenen deeltjes over het Amsterdams (van de hand van Jan Berns en Jolanda van den Braak), Rotterdams (Marc van Oostendorp) en Haags (Michael Elias en Ton Goeman). Daarnaast is de bij de serie behorende website inhoudelijk vanuit het instituut verzorgd. Naast vergaderingen over bestuurlijke en organisatorische zaken, belegde de onderzoeksgroep maandelijks een 'lunchbespreking' waarbij één van de onderzoekers verslag deed van zijn of haar werk. Ook zijn er lunchbijeenkomsten gewijd aan de plenaire bespreking van onderzoeksplannen. In samenwerking met collega's van de onderzoeksgroep Nederlandse etnologie werd door enkele onderzoekers multi- en interdisciplinair (etnolinguïstisch) onderzoek voorbereid respectievelijk verricht; in dit verband kunnen genoemd worden de projecten rond de thema's 'alternatieve spiritualiteit en corporate identities' respectievelijk 'straattaal en identiteit'. Daarnaast participeren enkele leden van de onderzoeksgroep Variatielinguïstiek samen met leden van de onderzoeksgroep Nederlandse etnologie in 'Etnolingo', een brainstormgroep voor interdisciplinair onderzoek. Marc van Oostendorp en Frans Hinskens vertegenwoordigden de onderzoeksgroep in verband met het advies aan de Nederlandse UNESCO-commissie en het Ministerie van OCW, over het ontwerp van het UNESCO-handvest rond het immaterieel erfgoed ('International Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage' - zie ook het hoofdstuk Nederlandse Etnologie).

34

Ten behoeve van de inhoudelijke stroomlijning en de overzichtelijkheid van dit verslag zijn bepaalde activiteiten die in eerdere jaarverslagen als separate projecten vermeld waren maar die ondergeschikt zijn aan grotere projecten, in het onderhavige verslag niet langer apart vermeld. Het effect hiervan is dat met name TCULT, SAND en twee van de Voornamen-projecten nog wat meeromvattender geworden (lijken te) zijn. Daarnaast zijn enkele projecten die van meet af aan betrekkelijk interdisciplinair waren thans onder 'Gezamenlijke projecten Nederlandse etnologie en Variatielinguïstiek' vermeld en dus niet onder 'Variatielinguïstiek'. Personeel Per 1 april heeft Willy Jongenburger haar functie als onderzoeksleider neergelegd wegens haar benoeming tot hoofd Algemene Zaken. Zij bleef voor 0,4 fte werkzaam als onderzoeker Variatielinguïstiek. Met ingang van 1 oktober trad Frans Hinskens (tot dan toe gewoon hoogleraar Neerlandistiek aan de Universität Leipzig) in vaste dienst als bijzonder onderzoeker sociolinguïstiek/fonologie en, voor een periode van drie jaar en drie maanden, als onderzoeksleider. In die laatste functie werd hij gedurende enige tijd ter zijde gestaan door zijn voorgangers Willy Jongenburger en Marc van Oostendorp. Onderwijs In het eerste semester van het academisch jaar werd aan ruim twintig doctoraalstudenten van de Universiteit van Amsterdam de cursus Haagse Harrie en zijn vrienden. Taalvariatie in Nederland gedoceerd. Hiertoe verzorgde Hans Bennis wekelijks een hoorcollege, terwijl parallel daaraan door leden van de wetenschappelijke staf van de onderzoeksgroep een werkcollege werd gegeven. Leden van de onderzoeksgroep hebben in totaal elf studenten van verschillende Nederlandse universiteiten begeleid bij het verrichten van onderzoek in het kader van een onderzoeksstage aan het Meertens Instituut. (Zie ook het hoofdstuk Medewerkers) Daarnaast heeft de onderzoeksgroep bijgedragen aan academisch onderwijs voor postdoctorale studenten van de universiteiten van Leiden, Amsterdam en Leuven. Internationalisering Doreen Gerritzen onderzocht samen met dr. Enzo Caffarelli (hoofdredacteur van de Rivista Italiana di Onomastica) de frequentie van voornamen in de wereld; van beide onderzoekers verscheen ook een monografie over dit thema. Met gastonderzoeker prof.dr. Bertie Neethling (University of the Western Cape, Bellville, Zuid-Afrika) onderzocht zij voornaamgeving in het licht van etnische identiteit. Har Brok werkte ten behoeve van de flora-afleveringen van een drietal grote dialectwoordenboekprojecten samen met dialectlexicografen aan verschillende universiteiten, onder meer met de leden van de redactie van het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten (Universiteit van Gent). Leonie Cornips verbleef tijdens haar sabbatical (tot 1 april 2002) zes maanden in Los Angeles voor een werkbezoek aan het Department of Linguistics aan de University of California in Los Angeles (UCLA). Ook gaf ze in die tijd lezingen aan onder meer het Linguistics Department van Stanford University.

35

Van 7 tot en met 13 april organiseerden taalkundigen van het Meertens Instituut in samenwerking met collega's van de Universiteit Utrecht (UiL/OTS) de 25e jaarlijkse conferentie van de internationale taalkundevereniging Generative Linguistics in the Old World (GLOW). Aan deze gezaghebbende conferentie werd door ongeveer honderdvijftig taalkundigen uit meer dan twintig verschillende landen deelgenomen. In juni verzorgden Leonie Cornips en Hans Bennis voor de Afdeling Neerlandistiek van het Institut für Germanistik van de Universität Leipzig ieder een gastcollege. Hans Bennis gaf bovendien voor de Leipziger taalkunde-onderzoekschool 'Universalität und Diversität von Sprachen' een lezing. Aan de 11e aflevering van Methods in Dialectology in Joensuu (Finland), van 4 tot en met 11 augustus, werd deelgenomen door Ton Goeman, Leonie Cornips en Mathilde Jansen. ‘Methods…’ is een belangrijke internationale conferentie over nieuwe benaderingen in het onderzoek van taalvariatie. In oktober ging aan de Universiteit Gent het door FWO gefinancierde promotieonderzoek van mw. Lic. Kathy Rys van start over de plaats van de fonologie in de verwerving van een dialect (i.c. het Maldegems) als tweede taal. Bij de aanvraag waren behalve Prof.Dr. Johan Taeldeman, ook Marc van Oostendorp en Frans Hinskens betrokken; zij spelen ook een rol in de begeleiding van het onderzoek. Frans Hinskens was een van de organisatoren van de Internationale Fachtagung Niederländisch-deutsch-slawische Sprachkontakte im Mittelalter und ihre Spuren in (nieder-)deutschen Mundarten des 20. Jahrhunderts, die van 24 tot 27 oktober plaats vond in Lutherstadt Wittenberg. Op 22 november werd door Doreen Gerritzen in samenwerking met de redactie van het tijdschrift Naamkunde op het Meertens Instituut het Symposium De naamkunde als interdisciplinaire wetenschap georganiseerd. Aan het symposium werd door negen onderzoekers uit Nederland, Vlaanderen en Denemarken een bijdrage geleverd. In december bezocht mw. prof. Hilda Koopman van het Department of Linguistics van UCLA het Meertens Instituut. Tijdens haar werkbezoek gaf zij een lezing over ‘Verbal complexes and individual variation’. Bovendien bereidde ze met Leonie Cornips en Hans Bennis een projectaanvraag voor op het gebied van de syntactische variatie. Op 12 en 13 december vonden aan het Meertens Instituut de jaarlijkse Morfologiedagen plaats. Aan het evenement, dat deze keer geheel in het teken stond van de MAND, werd deelgenomen door ruim 20 taalkundigen uit Nederland en Vlaanderen.

36

Onderzoeksprojecten Fonologische variatie Fonologische variatie van Nederlandse dialecten (2000-2005) Het onderzoek strekt zich uit tot segmentele variatie binnen het Nederlandse taalgebied. De nadruk ligt enerzijds op de bijdrage die de studie van deze variatie kan leveren in het inzicht in segmentele representatie en anderzijds een verruiming en verscherping van het concept 'dialectafstand'. Resultaten in 2002: 3 artikelen, 1 recensie, 1 bundel, 4 lezingen. Medewerkers: M. van Oostendorp, F.L.M.P. Hinskens. Segmentstructuur en -modificatie (2002-2005) Onderzoek naar de interne structuur van fonologische segmenten in samenhang met natuurlijke klassen, met bijzondere aandacht voor complexe segmenten, aan de hand van de distributie van segmentmodificatie (secundaire articulatie, fonatie en (pre)nasalisering). Project in samenwerking met J. van de Weijer (Universiteit Leiden). Resultaten in 2002: 1 lezing. Medewerker: F.L.M.P. Hinskens. Morfologische variatie Dialect-morfologie en fonologie: inflectie en klanksysteem (2000-2005) Onderzoek naar de variatie en verspreiding van morfologische dialectkenmerken en naar de rol van fonologische verschijnselen in de morfologie. Het onderzoek is gerelateerd aan het project Morfologische Atlas van Nederlandse Dialecten (MAND). Resultaten in 2002: 1 artikel, 3 lezingen. Medewerker: A.C.M. Goeman (coördinator, uitvoerder), B.L. van den Berg (uitvoerder). Morfologische Atlas van Nederlandse Dialecten (MAND) (1995-2004) Doel van dit project is de productie van een atlas die de variatie van morfologische verschijnselen in de Nederlandse dialecten bestrijkt, op basis van veldwerkmateriaal (GTP-data) voorzien van wetenschappelijk commentaar. Deel 1: meervoudsvorming en verkleinwoorden; deel 2: genus, adjectiefflectie en comparativering; deel 3: het werkwoord met stammen en uitgangen. Project in samenwerking met: VU, UFSIA. Resultaten in 2002: analyse van voltooid deelwoord; analyse van n-suffix in substantief, adjectief en verbum. Medewerkers: A.C.M. Goeman (projectleider), B.L. van den Berg (uitvoerder), G. de Schutter (UIA), P. van Reenen (VU). Syntactische variatie Agreementrelaties (2001-2005) Het verschijnsel 'agreement' is een centraal thema van de theoretische taalkunde. Bekend is dat agreementrelaties, zoals congruentie tussen subject en persoonsvorm of tussen 37

nomen en adjectief, een grote mate van variatie vertonen. Doel van dit project is inzicht te verkrijgen in de mate en de aard van variatie op dit terrein en de theoretische consequenties daarvan. Resultaten in 2002: 1 artikel, 2 lezingen, 1 projectaanvraag. Medewerker: H.J. Bennis. Microvariation in the Syntax of ONE insertion (2001-2002) Beschrijving en analyse van (variatie in) de syntactische eigenschappen van constructies van het type 'Jij bent ook een rare een' in het Engels, Fries, Gronings, Noord-Brabants en Noors. Project in samenwerking met KUB. Resultaten in 2002: 3 lezingen. Medewerkers: L.C.J. Barbiers (projectleider/uitvoerder), M. Greijmans (stagiaire Katholieke Universiteit Tilburg (KUB)). De rechterperiferie van de zin (2000-2005) Onderzoek naar extrapositie, meer in het bijzonder naar asymmetrieën in de distributie van syntactische categorieën aan de rechterkant van de zin, met name in het Nederlands, Engels en Duits. Resultaten in 2002: 3 artikelen, 1 bundel. Medewerker: L.C.J. Barbiers. Regional dialect research: Limburg (2000-2005) Onderzoek gericht op syntactische variatie en verandering in verband met datief, medium, passief en reflexieve constructies in de Limburgse dialecten en het regionale Nederlands; parameters and sociale distributie; comparatief onderzoek Romaans. Resultaten in 2002: 3 artikelen, 3 lezingen (Gent, Stanford University, UCLA). Medewerkers: L.M.E.A. Cornips (uitvoerder), A. Abbink-Kaal (stagiaire UvA), A. Ribbert (stagiaire UvA). Sociolinguïstisch en syntactisch onderzoek naar regionale taalvariëteiten: het Heerlens Nederlands en South Armagh Engels (1998-2003) Syntactisch onderzoek gericht op taalverandering als gevolg van taalcontact. Onderzoek naar grammaticale convergentie en divergentie in Heerlens Nederlands en South Armagh Engels en de betreffende standaardtalen. Deelproject van ‘Dialect research: Limburg’. Medewerkers: L.M.E.A. Cornips (coördinator/uitvoerder), K. Corrigan (University of New Castle). Syntactische Atlas van Nederlandse Dialecten (SAND) (2000-2003) Verzamelen, in kaart brengen en analyseren van syntactische variatie in het Nederlandse taalgebied op basis van theoretische vraagstelling. Dataverzameling d.m.v. schriftelijke enquête (367 meetpunten) en mondelinge enquête (250 meetpunten). Doel: database met spraakmateriaal, getranscribeerd en verrijkt met taalkundige informatie. Deze database is bestemd voor verder taalkundig onderzoek en voor het genereren van kaarten. Internet: http://www.meertens.nl/projecten/sand/SAND.html. Project in samenwerking met: UL, UvA, UIA, Rijksuniversiteit Gent, Fryske Akademy. 38

Resultaten in 2002: 140 mondelinge interviews (à 2 x 2 uur), 219 transcripties, 1e versie database en zoekfuncties, automatische toekenning woordsoortinformatie aan 268 transcripties, 1 bundel, 11 artikelen, 23 lezingen, 1 workshop, 1 projectaanvraag. Medewerkers: L.C.J. Barbiers (projectleider), J. van der Auwera (supervisor), M. van der Ham (coördinator/uitvoerder), H.J. Bennis (supervisor/uitvoerder), J. van Craenenbroeck (OiO, Universiteit Leiden), H. den Besten (supervisor), J.M. van Koppen (OiO, Universiteit Leiden), I.M. Haslinger (coördinator/uitvoerder, promovendus TU), H. Zeijlstra (OiO, Universiteit van Amsterdam), H. Wolf (OiO, Fryske Akademy), V. van den Heede (Universiteit Gent), G. de Vogelaer (OiO, Universiteit Gent), A. Neuckermans (OiO, UIA), W. Jongenburger (adviseur/methodoloog), L. Cornips (adviseur/ methodoloog), M.M. Jansen (uitvoerder), J. Rooryck (Universiteit Leiden), M. Devos (Universiteit Gent), V.S. Waszink (assistent digitalisering), I. van Gemert (automatisering cartografie), J.P. Kunst (software-ontwikkelaar). Syntax of Modality (2001-2005) Onderzoek naar de syntactische representatie van de semantische ambiguïteit van modale hulpwerkwoorden. Resultaten in 2002: 1 bundel, 2 artikelen. Medewerker: L.C.J. Barbiers. Naamkunde Frequente voornamen in de wereld (2000-2002) Project in samenwerking met Enzo Caffarelli (redacteur van Rivista Italiana di Onomastica). Doel van dit project is het samenstellen van een becommentarieerd overzicht van frequente voornamen in de wereld. Resultaten in 2002: 1 artikel. Medewerker: D. Gerritzen. Urbane toponiemen. Een onderzoek naar moderne straatnamen en bedrijfsnamen vanuit taalkundig en sociologisch perspectief (2001-2006) Analyse en beschrijving van straatnamen (1950-2000) en bedrijfsnamen vanuit taalkundig en sociologisch/etnologisch perspectief. Aandachtspunten: morfologische structuur, semantiek, regionale verscheidenheid, dialectinvloed, invloed van straatnamen op andere urbane toponiemen, motivatie van naamkeuze, gemeentebeleid en naamperceptie. Internet: http://www.meertens.nl/medewerkers/reina.boerrigter/moderne toponiemen.html. Resultaten in 2002: 2 lezingen, ontwikkeling straatnamendatabase. Medewerkers: R. Boerrigter (promovendus), D. Gerritzen (projectleider), J.P. Kunst (software- ontwikkelaar), E. Brinkhuis (software-ontwikkelaar), H.J. Bennis (promotor), R. Rentenaar (promotor). Voornamen en etnische identiteit (2002-2003) Vergelijkend onderzoek naar de relatie tussen voornamen en etnische identiteit in Nederland en Zuid-Afrika. Wat betreft Nederland richt het onderzoek zich vooral op

39

Surinamers. Project in samenwerking met: Xhosa Department, University of the Western Cape. Medewerkers: D. Gerritzen (projectleider/uitvoerder), B. Neethling (gastonderzoeker (NWO-bezoekersbeurs) University of the Western Cape). Voornamen in de Historische Steekproef Nederland (2001-2005) Onderzoek naar de voornamen zoals die geregistreerd worden bij het project Historische Steekproef Nederland (IISG). Resultaten in 2002: 1 artikel. Medewerker: D. Gerritzen. Voornamen in Nederland (2002-2003) Analyse en beschrijving van de voornamen in het AKW-bestand (van de eerste namen van alle kinderen waarvoor kinderbijslag wordt betaald op grond van de Algemene Kinderbijslag Wet). Het onderzoek omvat de namen van kinderen die zijn geboren in de periode 1983-2002. Resultaten in 2002: manuscript van een populair-wetenschappelijk boek Medewerkers: D. Gerritzen (projectleider), G. Bloothooft (Uil/OTS, UU), E. van Nifterick. Overige projecten Dialecticiteit in Nederland (1997-2005) In samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek wordt met een interval van vijf jaar grootschalig onderzoek uitgevoerd onder een representatieve steekproef van 5000 respondenten naar de mate van dialectgebruik. Doel is om een indruk te krijgen wie in Nederland dialect spreekt. Effecten van regio (mate van stedelijkheid), leeftijd, sociaaleconomische status en geslacht worden in kaart gebracht. Project in samenwerking met: Centraal Bureau voor de Statistiek. Medewerker: W. Jongenburger. Taal en identiteit op de Waddeneilanden (2000-2006) Onderzoek naar de processen van dialectverlies en dialectbehoud op de Nederlandse Waddeneilanden Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Het hoofdaccent ligt op het dialect van Ameland. Onderzocht wordt de kwaliteit van het dialect op Ameland, de invloed van het Nederlands en het Fries, attitudes van de Amelanders tegenover de omringende standaardtalen en de manier waarop men zich actief inzet voor het dialect. Internet: http://www.meertens.nl/medewerkers/mathilde.jansen/. Resultaten in 2002: 2 lezingen, 1 artikel. Medewerkers: M.M. Jansen (promovendus), M. van Oostendorp (begeleider), F.L.M.P. Hinskens (promotor).

40

Woordenboeken van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse Dialecten (WVD, WBD, WLD) (1997-2003) Redactionele medewerking aan de Flora-afleveringen van de Woordenboeken van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse Dialecten (WVD, WBD, WLD) van de Universiteit Gent en de Katholieke Universiteit Nijmegen. Resultaten in 2002: redactie van het onderdeel 'Flora' in de drie regionale woordenboeken, 1 lezing. Medewerker: H.T.J.M. Brok.

Onderzoekers Barbiers, L.C.J. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Barbiers, S. (2002) ‘Current Issues in Modality: An introduction to modality and its interaction with the verbal system.’ In: S. Barbiers & F. Beukema & W. van der Wurff (red.) Modality and its Interaction with the Verbal System. John Benjamins, Amsterdam, 1-18. (Syntax of Modality) • Barbiers, S. (2002) ‘Modality and Polarity.’ In: S. Barbiers & F. Beukema & W. van der Wurff (red.) Modality and its Interaction with the Verbal System. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia, 51-74. (Syntax of Modality) • Barbiers, S. & A. Alexiadou & E. Anagnostopoulou (2002) ‘Introduction.’ In: S. Barbiers & A. Alexiadou & E. Anagnostopoulou (red.) Dimensions of Movement: From features to remnants. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia, 3-16. (De rechterperiferie van de zin) • Barbiers, S. (2002) ‘Remnant stranding and the theory of movement.’ In: A. Alexiadou & E. Anagnostopoulou & S. Barbiers (red.) Dimensions of Movement: From features to remnants. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia, 47-68. (De Rechterperiferie van de zin) • Barbiers, S. & L. Cornips (2002) ‘Introduction to Syntactic Microvariation.’ In: S. Barbiers & L. Cornips & S. van der Kleij (red.) Syntactic Microvariation. Meertens Instituut, Amsterdam, 1-12. (SAND) • Barbiers, S. (2002) ‘Microvariation in negation in varieties of Dutch.’ In: S. Barbiers & L. Cornips & S. van der Kleij (red.) Syntactic Microvariation. Meertens Instituut, Amsterdam, 13-40. (SAND) WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Barbiers, S. & M. Greijmans (2002) ‘Microvariation in the syntax of ONEinsertion.’ GLOW Newsletter 48, 15-16. (SAND) REDACTIE BUNDEL OF THEMANUMMER • S. Barbiers & L. Cornips & S. van der Kleij (red.) (2002) Syntactic Microvariation. Meertens Instituut, Amsterdam, 332 p., Internet: http://www.meertens.knaw.nl/books/synmic/. • S. Barbiers & F. Beukema & W. van der Wurff (red.) (2002) Modality and its Interaction with the Verbal System. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia, 288 p. (Syntax of Modality) 41

• S. Barbiers & J. Hoeksema & M. van Oostendorp (red.) (2002) De Nederlandse taalkunde van de twintigste eeuw in honderd artikelen. Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren, Leiden, Internet: http://www.dbnl.nl/taalkunde/artikelen/. • S. Barbiers & A. Alexiadou & E. Anagnostopoulou (red.) (2002) Dimensions of Movement. From features to remnants. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia, 342 p. (De rechterperiferie van de zin) OVERIGE PUBLICATIES • Barbiers, S. (2002) ‘Talen, dialecten, nijlpaarden en fruitvliegjes.’ Respons 5, 5-12. (SAND) LEZINGEN • Fruit flies, hippos and syntactic microvariation. TIN-dag (Algemene Vereniging voor Taalwetenschap), Universiteit Utrecht, Utrecht, 26-01-2002. • Variation in ONE-insertion and the syntax of DP. Universiteit Leiden, 20-03-2002. (SAND) • Microvariation in the Syntax of ONE Insertion. GLOW Colloquium 25 (2002), Meertens Instituut en Universiteit Utrecht, Amsterdam, 09-04-2002. • Variatie in de morfosyntaxis van 'één'. Taal en Tongval Colloquium, Koninklijke Akademie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, Gent, 08-11-2002. ORGANISATIE • Taal en Tongval Colloquium, georganiseerd i.s.m. G. de Schutter & M. Devos, Koninklijke Akademie voor Nederlandse Taal en Letterkunde te Gent, 08-11-2002. PROMOVENDI • Begeleider van J. van Craenenbroeck (Universiteit Leiden). • Begeleider van I. Haslinger (Tilburg University). • Begeleider van A. IJbema (Universiteit Leiden), promotie 14-03-2002. • Begeleider van M. van Koppen (Universiteit Leiden/Meertens Instituut). ONDERWIJS • Aspects of Movement, Landelijke Onderzoekschool Taalkunde, Post-doc PhD, 10-06-2002 t/m 14-06-2002. • Syntax seminar, University of Leiden Center of Linguistics, Post-doc PhD, 05-11-2002 t/m 26-11-2002. • Taalvariatie in Nederland, Meertens Instituut/Universiteit van Amsterdam, BA, 11-11-2002 t/m 13-11-2002. BESTUUR • Meertens Instituut, CSB (Commissie Strategie en Beleid), lid, 01-05-2000 t/m 01-05-2003. REDACTIE • Redactiesecretaris (voor Nederland) (vanaf 11-2000) tijdschrift Taal en Tongval, verschijnt twee keer per jaar. PROJECTAANVRAGEN • S. Barbiers, H. Bennis, E. Glaser (Universität Zürich) B. Kortmann (Universität Freiburg), C. Poletto (Università di Padua), ‘Exploratory Workshop ESF:

42

European Dialect Syntax’ (2003), ingediend bij European Science Foundation. Toegekend. (SAND) • J. Nerbonne (RUG), S. Barbiers, H. Bennis en H. Niebaum (RUG), ‘Determinants of Dialectal Variation’ (2003-2007; 2 OiO's en 1 postdoc), ingediend bij NWO (programma). Toegekend. Bennis, H.J. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Bennis, H. (2002) ‘Een buurt in beweging: inleiding.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging; Talen en Culturen in het Utrechtse Lombok en Tranvaal. Aksant, Amsterdam, 3-14. (TCULT) • Bennis, H. (2002) ‘Wie is U?’ In: J. Stroop (red.) In verband met Jan Luif (cd). Amsterdam. (Agreementrelaties) REDACTIE BUNDEL OF THEMANUMMER • H. Bennis & M. van Oostendorp (red.) (2002) The history of GLOW 1978-2002. Meertens Instituut, Amsterdam, 96 p., Internet: http://www.meertens.knaw.nl/ glow2002/history.html. • H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) (2002) Een buurt in beweging; Talen en Culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 373 p. (TCULT) LEZINGEN • Kom jij ook maar naar die lezing! Het subject in Nederlandse imperatieven. Universiteit Groningen, Groningen, 11-01-2002. (Agreementrelaties) • Onderzoekscholen in de Geesteswetenschappen. KNAW Afdeling Letterkunde, Amsterdam, 28-02-2002. • Relative pronouns in Dutch and German: D or W. Leipzig, 19-06-2002. (Agreementrelaties) • Waarom taalkundigen niet kunnen schrijven. Toespraak vanwege nominatie voor de LOT-prijs. Taalgala, LOT, Utrecht, 11-10-2002. • Over de theoretische relevantie van syntactische variatie. Symposium Taal en Tongval, KANTL, Gent, 08-11-2002. • Naamkunde als discipline. Naamkunde Symposium, Meertens Instituut, Amsterdam, 22-11-2002. • On Wh-movement and On Binding in Relatives. Universiteit Utrecht / Leiden, Utrecht, 13-12-2002. (Agreementrelaties) ORGANISATIE • GLOW 2002 ‘Linguistic Microvariation’, conferentie georganiseerd i.s.m. M. Everaert (UU), M. van Oostendorp & E. Reuland (UU), Meertens Instituut/KNAW te Amsterdam, 09-04-2002 t/m 13-04-2002. • Het Nederlands: een weerbare taal. Symposium georganiseerd i.s.m. J. Stroop, te Amsterdam, 21-06-2002. PROMOVENDI • Promotor van R. Boerrigter (Meertens Instituut). • Promotor van J. van den Braak (Meertens Instituut).

43

• Begeleider/promotor van M. Helmantel (ULCL, Leiden), promotie 14-11-2002. • Promotor van F.H.C. Swets (Meertens Instituut). • Begeleider/promotor van H. Wolf (Fryske Akademy). • Begeleider/promotor van H. Zeijlstra (ACLC, Universiteit van Amsterdam). ONDERWIJS • Inleiding Nederlandse Taalkunde, Universiteit van Amsterdam, Neerlandistiek/ Taalwetenschap, BA, 01-09-2002 t/m 01-02-2003. • Taalvariatie in Nederland, Universiteit van Amsterdam, Neerlandistiek, BA, 01-03-2002 t/m 01-08-2002. • Taalvariatie in Nederland, Universiteit van Amsterdam, Neerlandistiek, BA, 01-09-2002 t/m 01-02-2003. • Generatieve Grammatica, Universiteit van Amsterdam, Neerlandistiek, BA, 0101-2002 t/m 01-04-2002. • Vorm of Functie: V1 in het Nederlands. Leipzig, BA, 19-06-2002. • Passivization in Generative Grammar, ACLC/Universiteit van Amsterdam, PhD, 29-11-2002. BESTUUR • Regionale Woordenboeken REWO, bestuur, lid, vanaf 01-01-1999. • Volkskundig Overleg, bestuur, lid, vanaf 01-01-1999. • Onderzoeksinstituut UiL/OTS, Utrecht, wetenschappelijke raad, lid, vanaf 01-01-2000. • Erkenningscommissie Onderzoekscholen KNAW (ECOS), subcommissie Geesteswetenschappen, lid, 01-01-2000 t/m 01-09-2006. • Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS/KUN), adviescommissie, lid, vanaf 01-09-2000. • Modern Grammar of Dutch (KUB/NWO), bestuur, lid, vanaf 01-01-1998. • Nederlandse Taalkunde, Universiteit van Amsterdam, leerstoelgroep, lid, vanaf 01-11-2000. • Onderzoeksinstituut ACLC, Universiteit van Amsterdam, lid, vanaf 01-11-2000. • Corpus Gesproken Nederlands, adviseur, vanaf 01-01-1999. • Nederlandse Taalunie, commissie Blauwdruk Digitalisering TST, lid, 01-09-2000 t/m 01-09-2002. • GLOW conference, voorzitter, 01-04-2001 t/m 01-04-2002. • KNAW, Commissie Onderzoekscholen Geesteswetenschap, lid, 01-03-2002 t/m 01-05-2003. • Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap (LOT), bestuur, lid, vanaf 01-09-2002. • KNAW, Klachtencommissie, lid, vanaf 01-01-2002. • KNAW, Commissie Topstructuur KNAW, lid, 01-09-2002 t/m 01-03-2003. • NWO, VICI/Geesteswetenschappen, lid, 01-09-2002 t/m 01-12-2002. • Universiteit van Tilburg, Maatschappelijke Adviesraad Letteren, lid, vanaf 01-01-2002. • Nederlandse Taalunie, Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren, Adviescommissie Taalvariatie, voorzitter, 01-05-2002 t/m 01-05-2003. • Gemeente Amsterdam, Straatnamencommissie, lid, vanaf 01-09-2002. 44

• Meertens Instituut, Redactieraad, voorzitter, vanaf 01-01-2000. PROJECTAANVRAGEN • H. Bennis en F. Weerman (Universiteit van Amsterdam), ‘Variation in Inflection’ (2003-2007; 2 OiO's en 1 postdoc), ingediend bij NWO (programma). Toegekend. (Agreementrelaties) • J. Nerbonne (RUG), S. Barbiers, H. Bennis en H. Niebaum (RUG), ‘Determinants of Dialectal Variation’ (2003-2007; 2 OiO's en 1 postdoc), ingediend bij NWO (programma). Toegekend. • S. Barbiers, H. Bennis, E. Glaser (Universität Zürich) B. Kortmann (Universität Freiburg), C. Poletto (Università di Padua), ‘Exploratory Workshop ESF: European Dialect Syntax’ (2003), ingediend bij European Science Foundation. Toegekend. (SAND) Berg, B.L. van den LEZINGEN • Dutch Diminutives: Deventer and beyond. Morfologiedagen, Meertens Instituut, Amsterdam, 12-12-2002. (Dialect morfologie en fonologie) ORGANISATIE • Morfologiedagen, symposium georganiseerd i.s.m. A.C.M. Goeman en M. van Oostendorp, Meertens Instituut te Amsterdam, 10-12-2002 t/m 12-12-2002. ONDERWIJS • Taalvariatie in Nederland, Meertens Instituut/Universiteit van Amsterdam, BA, 30-10-2002 t/m 06-11-2002. BESTUUR • Meertens Instituut, OC (Onderdeelcommissie), lid, 15-03-2000 t/m 15-03-2003. • Meertens Instituut, Arbo-commissie, lid, 04-01-2001 t/m 15-03-2003. Boerrigter, R. LEZINGEN • Identity reflecting business names. Introduction to a research project on modern Dutch urban toponyms. International Congress of Onomastic Sciences, ICOS / Uppsala University, Uppsala, Zweden, 23-08-2002. (Urbane toponiemen) • Vorstellung des Dissertationsprojektes "Microtoponymen in den Niederlanden". Zweites Treffen der IDUN-Gruppe, Regensburg, Duitsland, 11-10-2002. (Urbane toponiemen) Braak, J. van den BOEKEN • Berns, J. i.s.m. J. van den Braak (2002) Amsterdams. Reeks ‘Taal in stad en land’, SDU, Den Haag, 80 p. (Straattaal en (groeps)identiteit in meertalig en multi-etnisch Amsterdam) OVERIGE PUBLICATIES

45

• Braak, J. van den (2002) ‘Het verschijnsel straattaal: een verkenning.’ Respons. Mededelingen van het Meertens Instituut (5), 13-19. (Straattaal en (groeps)identiteit in meertalig en multi-etnisch Amsterdam) Brok, H.T.J.M. REDACTIE BUNDEL OF THEMANUMMER • H.J.T.M. Brok & J. Kruijsen (red.) (2002) Woordenboek van de Limburgse dialecten. Deel III. Algemene woordenschat, Sectie 4. De wereld tegenover de mens, Aflevering 3: Flora. Van Gorcum, Assen, 416 p. (Woordenboeken van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse Dialecten (WVD, WBD, WLD)) • T. de Pauw & J. van Keymeulen & H.J.T.M. Brok (red.) (2002) Woordenboek van de Vlaamse dialecten. Deel III. Algemene woordenschat. Paragraaf Fauna en Flora. Aflevering 3: Flora. Vakgroep Nederlandse Taalkunde Universiteit Gent, Gent/Tongeren, 674 p. (Woordenboeken van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse Dialecten (WVD, WBD, WLD) • J. Swanenberg & H.J.T.M. Brok (red.) (2002) Woordenboek van de Brabantse dialecten. Deel III. Algemene woordenschat. Sectie 4. De wereld tegenover de mens. Aflevering 3: Flora. Van Gorcum, Assen, 524 p. (Woordenboeken van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse Dialecten (WVD, WBD, WLD) RECENSIES • Brok, H.J.T.M. (2002) Recensie van: C.A. Backer, Verklarend woordenboek van wetenschappelijke plantennamen. De namen van de in Nederland en Nederlands-Indië in het wild groeiende en in tuinen en parken gekweekte varens en hogere planten (Amsterdam/Antwerpen, 2000). Nederlandse Taalkunde 7, 295-297. LEZINGEN • Volksnaamgeving van planten. Boekpresentatie Woordenboeken van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse dialecten, Museum 'De ghulden Roos', Roosendaal, 04-10-2002. (Woordenboeken van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse Dialecten (WVD, WBD, WLD)) BESTUUR • Stichting Nederlandse Dialecten, lid, vanaf 01-01-1995. Brouwer, L.S.G.B. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT Brouwer, L..S.G.B. (2001) Kroniek Nederland, Naamkunde 33 (2), 247-256 (verscheen in 2002). LEZINGEN • Grinding one's teeth. Linkage of surnames in the Database of Surnames in The Netherlands. 21st International Congress of Onomastic Sciences, Uppsala, Zweden, 23-08-2002. REDACTIE

46

• Redacteur (vanaf 2000) Nederlandse Familienamen Databank (NedFamData). Raadpleegbaar via de website van het Meertens Instituut: http://www.meertens.nl/NFD/nfd.html (zie ‘Documentatieprojecten’). • Redacteur (vanaf 1989) Onomastische Literatuur Service (OLS). Raadpleegbaar via de website van het Meertens Instituut: http://www.meertens.nl/nnn/ (zie ‘Documentatieprojecten’: Namen en Naamkunde in Nederland en elders). Cornips, L.M.E.A. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Cornips, L. (2002) ‘Variation between the infinitival complementizers om/voor in spontaneous speech data compared to elicitation data.’ In: S. Barbiers & L. Cornips & S. van der Kleij (red.) Syntactic Microvariation. Meertens Instituut, Amsterdam. (SAND) • Barbiers, S. & L. Cornips (2002) ‘Introduction to Syntactic Microvariation.’ In: S. Barbiers & L. Cornips & S. van der Kleij (red.) Syntactic Microvariation. Electronic publications of the Meertens Institute, Amsterdam. (SAND) • Cornips, L. (2002) ‘Etnisch Nederlands in Lombok.’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en Culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Stichting beheer IISG, Amsterdam, 285-302. (TCULT) WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Cornips, L. (2002) ‘Een vreemde eend in het rijtje. Over het aspectueel hulpwerkwoord 'komen'.’ In verband met Jan Luif. 29 Variaties op een thema door vrienden en collega's bij het afscheid van Jan Luif, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam. (Regional Dialect research: Limburg) • Cornips, L. & A. Hulk (2002) ‘Argumentreductie in reflexieve onpersoonlijke constructies in het Heerlens en in het Romaans.’ Nederlandse Taalkunde 17 (1), 2-19. (Regional Dialect research: Limburg) REDACTIE BUNDEL OF THEMANUMMER • S. Barbiers & L. Cornips & S. van der Kleij (red.) (2002) Syntactic Microvariation. Electronic publication of the Meertens Institute, Amsterdam, 332 p.Internet: http://www.meertens.knaw.nl/books/synmic. (SAND) OVERIGE PUBLICATIES • Cornips, L. (2002) ‘Jongerentaal: 'Was ik gewoon eh, hoe zeg je dat, freestyler, gewoon relaxed’.’ Respons 5, Mededelingen van het Meertens Instituut, 20-27. LEZINGEN • De consumptieve datief-constructie als 'hij drinkt zich een biertje' in het Heerlens, Maastrichts en het Spaans. VDW-dag, Rijksuniversiteit Gent, 09-11-2002. (Regional Dialect research: Limburg) • Issues of grammaticality tasks in non-standard varieties. Conflicting Rules; conference University of Potsdam, New Palais Campus, Potsdam, Germany, 23-10-2002. (SAND) • The Dutch Syntactic Dialect Atlas: Methodology and Microvariation. Methods XI: International Conference on Methods in Dialectology, University of Joensuu, Joensuu, Finland, 05-08-2002. (SAND)

47

• Acquiring the syntax of beaucoup at a distance as a bilingual child: an experimental study. Lezing i.sm. A. Hulk en J. Peet. Linguistic Symposium on Romance Languages 32, Toronto, Canada, 19-04-2002. • The parameter approach and variable rule: a case study of the Limburg dialects. Sociorap, Stanford University, Stanford, USA, 04-02-2002. (Regional Dialect research: Limburg) • Argument reduction and aspectuality in Limburg/Heerlen Dutch and Romance constructions. Department of Linguistics, UCLA, Los Angeles, 25-01-2002. (Regional Dialect research: Limburg) ORGANISATIE • TIN-dag, als bestuurslid AVT (Algemene Vereniging voor Taalwetenschap), Utrecht, 26-01-2002. PROMOVENDI • Begeleider van J. van den Braak (Meertens Instituut). BESTUUR • Meertens Instituut, Redactieraad, lid, vanaf 01-01-2000. • Meertens Instituut, Commissie Strategie en Beleid, voorzitter, 01-05-2002 t/m 01-05-2005. • Algemene Vereniging voor Taalwetenschap, lid, 01-01-2000 t/m 31-12-2006. Gerritzen, D. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Gerritzen, D. (2002) ‘Ist Miracle of Love ein Vorname? Das niederländische Namenrecht in Bewegung.’ In: Ana Isabel Boullón Agrelo (red.) Actas do XX Congreso Internacional de Ciencias Onomásticas: Santiago, 1999. Fundación Pedro Barrié de la Maza, Coruña, 1809-1816. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Gerritzen, D. (2001) ‘Voornamen in Friesland. Over Friese namen, patroniemen en meernamigheid.’ It Beaken 63, 179-189 (verscheen in 2002). (Voornamen in de Historische Steekproef Nederland) • Gerritzen, D. (2001) ‘Voornamen: wat onderzoeken we en waarom?’ Gramma 8, 249-266 (verscheen in 2002). • Caffarelli, E. & D. Gerritzen (2002) ‘Frequenze onomastiche. I prenomi più frequenti nel mondo alla fine del 2° millennio’ (The most frequent first names in the world at the end of 2nd Millennium).’ Rivista Italiana di Onomastica VIII (2), 631-709. (Frequente voornamen in de wereld) REDACTIE BUNDEL OF THEMANUMMER • J. van der Schaar & D. Gerritzen (red.) (2002) Prisma Voornamen. Het Spectrum, Utrecht, 427 p. 15e druk. • Helleland, B. & D. Gerritzen (red.)(2002) ‘Academic courses on onomastics.’ In: Ana Isabel Boullón Agrelo (red.) Actas do XX Congreso Internacional de Ciencias Onomásticas: Santiago, 1999. Fundación Pedro Barrié de la Maza, Coruña, 55-81. RECENSIES

48

• Gerritzen, D. (2002) Recensie van: Veronique De Tier en Ann Marynissen (red.) m.m.v. Har Brok: Stichting Nederlandse Dialecten, Van de Streek. De weerspiegeling van dialecten in familienamen (Het dialectenboek 6) (Groesbeek, 2001). It Beaken 64, 178-180. OVERIGE PUBLICATIES • Gerritzen, D. (2002) ‘Voornamen van Marokkaanse en Turkse kinderen: is er sprake van integratie?’ In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en Culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 119-132. (TCULT) LEZINGEN • First names of immigrants in the Netherlands. International Congress of Onomastic Sciences 21, SOFI (Språk- och folkminnesinstitutet, Institute for Dialectology, Onomastics and Folklore Research), Uppsala, Zweden, 23-08-2002. (TCULT) ORGANISATIE • De naamkunde als interdisciplinaire wetenschap, symposium georganiseerd i.s.m. de redactie van het tijdschrift Naamkunde, Meertens Instituut te Amsterdam, 22-11-2002. PROMOVENDI • Begeleider van T. Schoonheim (Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden). • Begeleider van R. Boerrigter (Meertens Instituut). ONDERWIJS • Naamkunde, KUN, Taalwetenschap, BA, 03-09-2002 t/m 15-10-2002. BESTUUR • Meertens Instituut, OC (Onderdeelcommissie), voorzitter, 15-03-2000 t/m 15-03-2003. • 21st International Congress of Onomastic Sciences (Uppsala University), adviseur, vanaf 01-08-2001. • International Council of Onomastic Sciences, lid, 01-09-2002 t/m 31-08-2005. REDACTIE • Hoofdredacteur (vanaf 01-09-2002) tijdschrift Onoma (tijdschrift van de International Council of Onomastic Sciences), verschijnt jaarlijks. • Redacteur (vanaf 01-2000) tijdschrift Naamkunde, verschijnt twee keer per jaar. • Redacteur (vanaf 2000) tijdschrift Respons, verschijnt jaarlijks. • Redacteur (vanaf 2001) Meertens Bulletin (intranet), elektronisch tijdschrift, verschijnt maandelijks/tweemaandelijks. PROJECTAANVRAAG • D. Gerritzen, L. Brouwer, M. van Oostendorp, Een pilot voor een multidisciplinaire database ‘Veldnamen in Noord-Holland’. (2003-2004) ingediend bij KNAW, digitaliseringsfonds. Niet toegekend.

49

Goeman, A.C.M. BOEKEN • Elias, M. i.s.m. T. Goeman (2002) Haags. Reeks ‘Taal in stad en land’, SDU, Den Haag, 132 p. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Goeman, T. (2002) ‘Perception of Dialect Distance: Standard and Dialect in Relation to New Data on Dutch Varieties.’ In: Daniel Long & Dennis R. Preston (red.) Handbook of Perceptual Dialectology. Volume 2. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia. 15 p. (Dialect morfologie and fonologie) LEZINGEN • Morphology and Wordfinal N-deletion in Dutch Dialects. 4-11 augustus. Methods in Dialectology XI, University of Joensuu, Joensuu, 04-08-2002. (Dialect morfologie and fonologie) • Adjectiefflectie en N-deletie in Nederlandse dialecten. Morfologiedagen 2002 Morfologische Microvariatie, Meertens Instituut, Amsterdam, 12-12-2002. (Dialect morfologie and fonologie) ORGANISATIE • Morfologiedagen, symposium georganiseerd i.s.m. B. van den Berg en M. van Oostendorp, Meertens Instituut te Amsterdam, 10-12-2002 t/m 12-12-2002. ONDERWIJS • Taalvariatie in Nederland, Meertens Instituut/Universiteit van Amsterdam, BA, 30-10-2002 t/m 06-11-2002. BESTUUR • Sectie Audiovisuele Archieven (AVA) van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland (KVAN), Bestuur, lid, vanaf 01-08-1999. • STDH (Stichting Tekstcorpora en Databestanden in de Humaniora), penningmeester, 01-01-2001 t/m 31-12-2002. • R-project (VNC), adviseur, 01-01-2001 t/m 31-12-2002. Haslinger, I.M. LEZINGEN • The absentive construction in Dutch, Frisian and the Low saxon dialects. Console XI, Universiteit van Padova, Padova, 05-12-2002. (SAND) • Zinnen in het domein van een voorzetsel. Meertens Instituut, Amsterdam, 25-04-2002. ORGANISATIE • Contacten met uitgevers over de selectie van boeken voor de boekpresentaties tijdens GLOW, Meertens Instituut te Amsterdam, 09-04-2002 t/m 11-04-2002.

50

Hinskens, F.L.M.P. BOEKEN • Hinskens, F.L.M.P. (2002) Die Niederländischen Sprachen. Sprachgeschichte, Sprachwandel und allgemeine Sprachtheorie. In eigen beheer uitgegeven, Leipzig, 26 p. Internet: http://www.meertens.nl/medewerkers/frans.hinskens/hinskens_oratie_leipzig.pdf WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Hinskens, F.L.M.P. (2002) ‘André Jolles. Van vagant tot ontheemde.’ nachbarsprache niederländisch 17 (1-2), 66-82. Internet: http://www.meertens.nl/medewerkers/frans.hinskens/jolles.pdf RECENSIES • Hinskens, F.L.M.P. (2002) Boekbespreking. Recensie van: R. Vandekerckhove, Structurele en sociale aspecten van dialectverandering. De dynamiek van het Deerlijkse dialect. (Gent, 2000) In: Leuvense Bijdragen 91 (1-2), 247-256. Internet: http://www.meertens.nl/medewerkers/frans.hinskens/recensie_rc.pdf. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) LEZINGEN • Patterns of segmental modification in consonant inventories: contrastive versus redundant systems. In samenwerking met J. van de Weijer (Universiteit Leiden). Linguistics and phonetics 2002 (LP 2002), Meikai University, Urayasu, Japan, 06-09-2002. (Segmentstructuur en –modificatie) • Deletieprocessen in lecten en dochtertalen van het Nederlands. Meertens Instituut, Amsterdam, 17-05-2002. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) • Ubach over Worms. Bouwstenen voor de sociolinguïstische biografie van een dorpsgemeenschap die er nooit één geweest is. Meertens Instituut, Amsterdam, 19-12-2002. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) ORGANISATIE • Workshop on social dialectology — gedoceerd door Dr. P. Kerswill (Reading, UK) — georganiseerd door F.L.M.P. Hinskens, taalkunde-onderzoekschool (Graduiertenkolleg) 'Universalität und Diversität von Sprachen', Universität Leipzig, 25-06-2002 t/m 28-06-2002. PROMOVENDI • Begeleider/promotor van D. Dynowska (Abteilung Niederlandistik, Inst. für Germanistik, Universität Leipzig), promotie 28-10-2002. • Begeleider/promotor van C. Müller (Abteilung Niederlandistik, Inst. für Germanistik, Universität Leipzig). • Begeleider/promotor van M. Jansen (Meertens Instituut). ONDERWIJS • The interfaces of sociolinguistics; the relationship between language system and language use. Zomerschoolcursus voor promovendi, Kristiansand (Noorwegen), Post-doc PhD, 30-04-2002 t/m 03-05-2002. • Taalvariatie in Nederland, Meertens Instituut, Universiteit van Amsterdam, Variatielinguïstiek, BA, 25-11-2002 t/m 27-11-2002.

51

BESTUUR • International Conference on Language Variation in Europe (ICLaVE), scientific committee, lid, vanaf 24-11-1998. • European Workshop Afrikaans Extra Muros (EWAfrEM), wetenschappelijk comité, lid, vanaf 15-10-1999. • Meertens Instituut, Management Team, lid, 01-10-2002 t/m 31-12-2005. REDACTIE • Lid redactieraad (vanaf 01-06-2000) Neerlandistiek.nl, elektronisch tijdschrift, verschijnt onregelmatig. • Lid redactieraad (vanaf 08-11-2002) tijdschrift Taal en Tongval, verschijnt drie keer per jaar. Jansen, M.M. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Jansen, M.M. (2002) ‘De dialecten van Ameland en Midsland in vergelijking met het Stadsfries.’ Us Wurk 51, 128-152. (Taal en identiteit op de Waddeneilanden) LEZINGEN • Dialectkwaliteit op een eiland. TIN-dag, Universiteit Utrecht, Utrecht, 26-012002. (Taal en identiteit op de Waddeneilanden) • Two dialects between Dutch and Frisian: a mixed identity. International Conference on Methods in Dialectology, University of Joensuu, Joensuu, 05-08-2002. (Taal en identiteit op de Waddeneilanden) Jongenburger, W. WETENSCHAPPELIJK ARTIKEL IN BUNDEL • Jongenburger, W. (2002) ‘Taal is macht; Over taalattitudes in de multiculturele samenleving’. In: H. Bennis & G. Extra & P. Muysken e.a. (red.) Een buurt in beweging. Talen en Culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal. Aksant, Amsterdam, 141-154. (TCULT) LEZINGEN • Language attitudes in the multi-ethnic society: based on ethnic origin of the speaker, or on command of language? 4th European Social Science History Conference, Den Haag, 02-03-2002. (TCULT) • Linguistic and cultural exchange in a multi-ethnic neighbourhood in The Netherlands. Sociolinguistics Symposium 14, Workshop Sociolinguistic Challenges and Opportunities, Gent, 05-04-2002. (TCULT) BESTUUR • Meertens Instituut, Management Team, lid vanaf 1-10-2001. PROJECTAANVRAAG • W. Jongenburger i.s.m. NISTT (Nijmeegs Instituut voor Spraak- en TaalTechnologie), ‘Multimedia Dialectdatabase’. (2003-2005, 0,9 fte), ingediend bij KNAW, digitaliseringsfonds. Toegekend. • W. Jongenburger, ‘Project Bibliotheek’ (2003-2004: 2 assistenten), ingediend bij de KNAW, investeringsproject. Toegekend.

52

Oostendorp, M. van BOEKEN • Oostendorp, M. van (2002) Rotterdams. Reeks ‘Taal in stad en land’, SDU, Den Haag, 96 p. • Oostendorp, M. van (2002) Steenkolen-Engels. Een pleidooi voor normvervaging. L.J. Veen, Amsterdam, 157 p. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL • Oostendorp, M. van (2002) ‘Talen en Internetgemeenschappen als zwermsystemen.’ In: Johan De Caluwe & et al. (red.) Taalvariatie & Taalbeleid. Bijdragen aan het taalbeleid in Nederland en Vlaanderen. Garant, Antwerpen/Apeldoorn, 253-263. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT • Oostendorp, M. van (2002) ‘Het belang van Nederlandse dialecten voor de fonologische theorie…’ Taal en tongval (themanummer) 53 (13), 18-34. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) • Oostendorp, M. van (2002) ‘Coronalen in het stad-Utrechts en de structuur van het fonologisch woord.’ Taal en tongval (themanummer) 53 (13), 110-128. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) • Oostendorp, M. van (2002) ‘The phonological and morphological status of the prosodic word adjunct.’ Linguistische Berichte (11), 209-236. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) REDACTIE BUNDEL OF THEMANUMMER • M. van Oostendorp & J. Taeldeman (red.) (2002) De fonologie van de Nederlandse dialecten en fonologische theorievorming. Themanummer Taal en Tongval, 53 (13) 132 p. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) • H. Bennis & M. van Oostendorp (red.) (2002) The history of GLOW 1978-2002. Meertens Instituut, Amsterdam, 96 p. Internet: http://www.meertens.knaw.nl/glow2002/history.html. • S. Barbiers & J. Hoeksema & M. van Oostendorp (red.) (2002) De Nederlandse taalkunde van de twintigste eeuw in honderd artikelen. Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren, Leiden, Internet: http://www.dbnl.nl/taalkunde/artikelen/. OVERIGE PUBLICATIES • Oostendorp, M. van (2002) 16 artikelen in Onze Taal 71. • Oostendorp, M. van (2002) ‘Erken het Zeeuws.’ NRC Handelsblad 21 januari. • Oostendorp, M. van & S van der Kleij (2002) ‘De task force van de neerlandistiek. Een interview met Arie Verhagen.’ vakTaal 14 (3), 10-14. • Oostendorp, M. van (2002) 10 artikelen in Neder-L. Internet: http://www.neder-l.nl/bulletin/2002/... • Oostendorp, M. van (2002) ‘Taal om bij te dansen.’ vakTaal 15 (1), 13. • Oostendorp, M. van (2002) ‘Schaf het Groene Boekje af!.’ NRC Handelsblad 16 november. • Oostendorp, M. van (2002) Zoeken op internet. Recensie van: (a) Eric Tiggeler and Rob Doeve, (b) Theo Stielstra, (a) Webwijzer, (b) Zoeken en vinden op internet ((a) Den Haag, (b) Den Haag, (a) 2000, (b) 2001) In: Nederlandse Taalkunde 7 (1), 89-90. 53

LEZINGEN • Morphological recoverability in dialects of Dutch. 10th Manchester Phonology Meeting, University of Manchester, Manchester, Engeland, 23-05-2002. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) • Uitzonderingen op final devoicing. Morfologiedagen, Meertens Instituut, Amsterdam, 12-12-2002. (Fonologische variatie van Nederlandse dialecten) ORGANISATIE • GLOW 2002 ‘Linguistic Microvariation’, conferentie georganiseerd i.s.m. H.J. Bennis, M. Everaert (UU) & E. Reuland (UU), Meertens Instituut/KNAW te Amsterdam, 09-04-2002 t/m 13-04-2002. • Meertens Lezingen (Meertens Lectures), lezingenreeks georganiseerd i.s.m. H. Roodenburg, Meertens Instituut te Amsterdam, vanaf 2000. • Morfologiedagen, symposium georganiseerd i.s.m. B. van den Berg en A.C.M. Goeman, Meertens Instituut te Amsterdam, 10-12-2002 t/m 12-12-2002. PROMOVENDI • Begeleider van F.H.C. Swets (Meertens Instituut). • Begeleider van E.J. van der Torre (Universiteit Leiden). • Begeleider van Y. Zuo (Katholieke Universiteit Brabant). • Begeleider van W. Kusters (Universiteit Leiden). • Begeleider van M.M. Jansen (Meertens Instituut). ONDERWIJS • Microvariation, ULCL, Post-doc PhD, 01-02-2002 t/m 01-06-2002. BESTUUR • Generative Linguistics in the Old World (GLOW), lid, vanaf 05-01-1999. • Meertens Instituut, Websitecommissie, voorzitter, vanaf 01-01-2000. • AVT/Anéla, Jury AVT/Anéla Dissertatieprijs, lid, 01-01-2002 t/m 12-12-2002. • Meertens Instituut, Redactieraad, lid, vanaf 01-01-2000. REDACTIE • Editorial board (vanaf 03-2000) tijdschrift Language Problems and Language Planning, verschijnt drie keer per jaar. • Redacteur (vanaf 04-2000) Neerlandistiek.nl, elektronisch tijdschrift, verschijnt onregelmatig. • Redacteur (vanaf 2001) Meertens Bulletin (intranet), elektronisch tijdschrift, verschijnt maandelijks/tweemaandelijks. • Redacteur (vanaf 06-06-2002) Neder-L. Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek, elektronisch tijdschrift, verschijnt drie keer per maand.

54

Gezamenlijke projecten Etnologie en Variatielinguïstiek Dialectrenaissance (2000-2005) Aan de hand van hedendaagse cultuuruitingen, zoals populaire muziek, cabaret, eredienst, etc., wordt onderzocht welke veranderingen de dialecten in Nederland ondergaan tijdens de zogenoemde dialectrenaissance (sociolinguïstisch aspect). Hierbij behoort ook de dialect-cd-collectie van plusminus 300 cd’s. Medewerkers: M. van Oostendorp (coördinator/uitvoerder), L.P. Grijp (coördinator/uitvoerder), M.M. Jansen (OiO), E. van der Grijn Santen (coördinator dialect-cd's). Gedeelde betekenissen van Alternatieve Spiritualiteit en de Corporate Identities van Nederlandse ondernemingen (2002-2005) Interdisciplinair onderzoek naar de invloed van alternatieve spiritualiteit in het bedrijfsleven waarbij een analyse wordt gemaakt van het managementdiscours in Nederland en de corporate identities van verschillende Nederlandse ondernemingen zoals Rabobank, TPG Post of Shell. In de taalkundige component wordt het managementdiscours geanalyseerd aan de hand van metaforen. Medewerkers: M. Ramstedt (uitvoerder), L.M.E.A. Cornips (uitvoerder). Straattaal en (groeps)identiteit in meertalig en multi-etnisch Amsterdam (2001-2005) Contact tussen jongeren met een verschillende etnische achtergrond in de grote steden in Nederland vormt een nieuwe, nauwelijks onderzochte bron van talige diversiteit. Doel van het promotieproject is het geven van een taalkundige en een etnografische beschrijving van straattaal. Wat is straattaal en hoe of in hoeverre verhoudt deze zich tot identiteit in de ervaringen van jongeren in multi-etnisch Amsterdam? Resultaten in 2002: 1 artikel en 1 bundel. Medewerkers: J. van den Braak (uitvoerder, OiO), L.M.E.A. Cornips (begeleider), H.J. Bennis (promotor), V. de Rooij (co-promotor Universiteit van Amsterdam - Inst. voor Sociologie en Antropologie). Talen en Culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal (TCULT) (1998-2002) Project in samenwerking met de Universiteit Leiden, Katholieke Universiteit Nijmegen, Universiteit Utrecht, Universiteit Tilburg/Babylon en Universiteit van Amsterdam. Medegefinancierd door NWO en de Gemeente Utrecht. Interdisciplinair onderzoek gericht op de eigenschappen en de dynamiek van taal en cultuur in een multi-etnische omgeving, de Utrechtse wijken Lombok en Transvaal. Resultaten in 2002: bundel met 21 artikelen, waarvan 10 geschreven door Meertensmedewerkers, 1 artikel, 3 lezingen. Medewerkers: H.J. Bennis (coördinator), G. Extra (coördinator, UT-Babylon), P. C. Muysken (coördinator, KUN), J. Nortier (coördinator/uitvoerder, UU), J. Aarssen (Sardes, Utrecht), A. El Aissati (UT-Babylon), L. Bouwmans (KUN), M. van Dijk, E. Doelman, M. Dorleijn (UvA), N. Eversteijn (UT-Babylon), LM.E.A. Cornips, H. Dibbits, D. Gerritzen, W. Jongenburger, Th. Meder, L. de Voogd (UU), A. Zekhnini (UvA).

55

Algemene Zaken De afdeling Algemene Zaken omvat alle niet-wetenschappelijke diensten op het instituut, zoals automatisering, audio-digitalisering, personeelszaken, financiën, document-invoer, DTP, receptie en secretariaat en in- en externe communicatie. Ook de documentatie, bibliotheek en archieven op het Meertens Instituut zijn, vanwege hun functie ter ondersteuning van het onderzoek, ondergebracht bij Algemene Zaken. De vele projecten die onder deze afdeling vallen, worden in dit verslag, in afwijking van vorige jaarverslagen, uitgesplitst naar vier categorieën: documentatieprojecten, bibliotheekprojecten, audioprojecten en automatiseringsprojecten. Personeel Per 1 april 2002 trad Willy Jongenburger aan als hoofd Algemene Zaken. Met ingang van 1 maart 2002 werd de structuur van de taakeenheid Receptie & Secretariaat gewijzigd en werd het team, gecoördineerd door Hetty Garcia, uitgebreid met receptioniste Gabriëlle Drenthe. Bij de taakeenheid Technische Ontwikkeling werden drie nieuwe medewerkers aangetrokken: Ron Edel, Ilse van Gemert en Jan Pieter Kunst. Het beheer van de documentatie en archieven en van de bibliotheek is in handen van Koos Schell.

• Documentatie en archieven De documentatie over taal en cultuur in Nederland behoort, naast het onderzoek, tot de centrale taken van het Meertens Instituut. Het instituut bezit momenteel circa duizend collecties en archieven op het terrein van de Nederlandse etnologie en de variatielinguïstiek. Al meer dan een halve eeuw worden archieven geacquireerd en zijn er collecties op het instituut ten behoeve van het onderzoek. In eerste instantie bestonden deze uit papieren documenten; later kwamen verzamelingen in de vorm van digitale bestanden steeds frequenter voor. De documentatie en archieven van het Meertens Instituut vormen een depot van nationaal erfgoed op het gebied van etnologie en variatielinguïstiek. Sinds de jaren zestig is de omvang van het materiaal sterk toegenomen. Het papieren archief beslaat een lengte van circa vierhonderd meter. De documentatie staat in dienst van het wetenschappelijk onderzoek. Op basis van dit uitgangspunt wordt het beleid gemaakt ten aanzien van beheer en behoud van de archieven en collecties en de acquirering daarvan. Naast aansluiting bij het lopend onderzoek is ook de mogelijke waarde voor toekomstig onderzoek een punt van overweging. In deze context voert het Meertens Instituut een actief conserveringsbeleid gericht op digitalisering van het reeds aanwezige materiaal. Van de KNAW en diverse andere instanties ontvangt het instituut regelmatig subsidie voor de digitalisering van (historische) geluidsopnames (dialectspraak/muziek), de invoer van enquêtemateriaal (handmatig of met behulp van scantechnieken) en het opzetten en actueel houden van de (onderzoeks)databanken. Ook legt het instituut nieuwe collecties aan van audiovisueel onderzoeksmateriaal, bijvoorbeeld (muziek)dialect cd’s in het kader van het onderzoeksproject ‘Dialectrenaissance’.

56

In 2002 zijn verdere voorbereidingen getroffen voor de digitalisering van een selectie van de (vanaf 1931) met de hand ingevulde vragenlijsten. Het NIWI zal deze digitaliseren met behulp van scan- en OCR-technieken en van een zoekfunctie voorzien. Het doel is om de (historische) onderzoeksgegevens te ontsluiten voor het onderzoek. Er zijn drie subsidieaanvragen van Algemene Zaken toegekend: een aanvraag betreffende een project voor de renovatie van de Keizerszaal (vergader- en collegezaal voor maximaal 20 personen); een digitaliseringsaanvraag voor een multimedia-database (zie hoofdstuk Variatielinguïstiek) en een project in verband met het beheer van de bibliotheek. Informatieverstrekking De documentaire informatieverstrekking is hoofdzakelijk gebaseerd op de collecties van Nederlandse etnologie en Variatielinguïstiek op het Meertens Instituut. De persoonlijke expertise van de Meertens-documentalisten speelt daarbij een belangrijke rol. Vragen over familienamen en voornamen - veelal per e-mail naar aanleiding van de Nederlandse Familienamen Databank en de Nederlandse Voornamen Databank op de Meertenswebsite - worden beantwoord door de naamkundige staf. De dienstverlening is primair gericht op wetenschappers, maar ze kan ook ondersteuning bieden aan journalisten, radio- en tv-makers, amateuronderzoekers en andere geïnteresseerden. De documentalisten zijn elke dag tussen 10.00 en 12.00 uur bereikbaar voor de informatieverstrekking. De binnengekomen verzoeken en de daarvoor gevonden informatie worden opgenomen in een registratiesysteem dat een hulpmiddel vormt voor toekomstige informatieverstrekking. Resultaten in 2002: circa 455 verzoeken om inlichtingen (schriftelijk en telefonisch) binnengekomen. 74 verzoeken werden schriftelijk afgehandeld. De bibliotheek werd bezocht door 381 personen. Daarnaast zijn via de website van de NedFamData 140 reacties en via de NVD 440 reacties beantwoord. Op de vragen betreffende de NVD wordt ten dele met een standaardantwoord gereageerd. Medewerkers: J.J. Schell (coördinator), B.L. van den Berg (uitvoerder), L.S.G.B. Brouwer (uitvoerder), E. Doelman (uitvoerder), D. Gerritzen (uitvoerder), H.B.A. Rave (uitvoerder), M.L.C. van Zuijlen (uitvoerder). Documentatieprojecten Bedevaartplaatsen in Nederland on Line (BiN-on Lin /BoL) (1995-2005) Onderhoud en uitbouw van de elektronische databank van het project Bedevaartplaatsen in Nederland (BiN), en bewerking van deze databank voor plaatsing op het internet. Internet: http://www.meertens.knaw.nl/bol/. Resultaten in 2002: in mei 2002 is de online database aan het publiek gepresenteerd; later zijn er illustraties aan toegevoegd. Medewerkers: P.J. Margry (projectleider/uitvoerder), C.M. van der Peet (softwareontwikkelaar), J.J. Schell (documentatieve ondersteuning/databaseontwikkeling).

57

BiNdex (BiN deel 4) (2001-2003) Realisering van een systematische index, cumulatieve bijlagen en addenda op het lexicon Bedevaartplaatsen in Nederland ten behoeve van verder analytisch en comparatief onderzoek. Resultaten in 2002: realisatie index deel 1; start indicering delen 2 en 3. Medewerkers: P.J. Margry (projectleider), C.M.A. Caspers (KUN), A. Evers (freelance), V. Hamers (freelance), A. Jacobs (freelance), Y. Mathijsen (freelance), J.J. Schell (uitvoerder). Databank Feest en Ritueel (2000-2005) Publieksinformatie door middel van populair-wetenschappelijke teksten over kalenderfeesten in Nederland op de website van het Meertens Instituut (zie http://www.meertens.knaw.nl/feesten/). Medewerkers: I.L. Stengs (coördinator), M.B.G. van Dijk (uitvoerder), E. Doelman (uitvoerder), J.I.A. Helsloot (uitvoerder), M.L.C. van Zuijlen (uitvoerder). Databank materiële cultuur (Boedelbank) (1987-2005) De databank materiële cultuur van het Meertens Instituut bevat meer dan 5000 boedelbeschrijvingen uit twaalf verschillende Nederlandse dorpen en stadjes (Doesburg, Geldermalsen, Lichtenvoorde/Groenlo, Maasland, Maassluis, Medemblik, Oirschot, Rosmalen, Twisk, Weesp en Weesperkarspel). De boedelinventarissen dateren uit de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw. Circa 3000 beschrijvingen zijn integraal opgenomen in de digitale databank. De overige 2000 inventarissen worden in fotokopie of microfilm in het boedelarchief bewaard. Resultaten in 2002: de boedelbank is opgenomen op de Meertens-website. Medewerkers: H.C. Dibbits (projectleider), E. Doelman (uitvoerder), H. Nijboer (stagiair), C.M. van der Peet (software-ontwikkelaar). Databank van etnologische en dialectvragenlijstgegevens (1996-2005) In deze elektronische databank worden de antwoorden op de dialectologische en volkskundige vragenlijsten opgenomen (de vragen vormen een afzonderlijke databank). Prioriteit bij de invoer wordt gegeven aan de nieuwe lijsten die jaarlijks uitgaan, en aan oudere lijsten die voor lopend onderzoek nodig zijn. Resultaten in 2002: ten behoeve van het feestenlexicon zijn 2 vragenlijsten ingevoerd; daarnaast nog 3 lijsten en een aantal afzonderlijke vragen. Medewerkers: J.J. Schell (coördinator), G. Drenthe (uitvoerder), T. Pinna (uitvoerder), I.L. Stengs (projectleider feestenlexicon), C.H.M. Vanthoor (uitvoerder). Digitalisering Nederlands Volksliedarchief (NVA) (1999-2003) Betreft de vervanging van het kaartsysteem van het Nederlands Volksliedarchief door een elektronische database. De NVA bevat volksliederen van de Middeleeuwen tot en met de 20e eeuw. Het gedigitaliseerde systeem is uitgebreider dan het oorspronkelijke archief. Tot de toegevoegde informatie behoren onder meer beginregels van de volksliederen. Met de invoer van melodieën wordt in 2003 gestart. Deelproject van ‘Nederlandse Liederenbank’.

58

Resultaten in 2002: ruim 15.000 liederen en bijna 500 bronnen ingevoerd. De invoer van de beginregels is hiermee gecompleteerd. Medewerkers: L.P. Grijp (projectleider), R. van Leeuwen (coördinator/uitvoerder), M. den Boer (uitvoerder), J. Heijdra (uitvoerder), P. Hendriks (uitvoerder), N.S. den Hertog (uitvoerder), V.A.M. Pluijmaekers (uitvoerder), E. Schukking (uitvoerder), W. van Wingerden (uitvoerder). Etnologisch beeldarchief (1995-2005) De ontsluiting en conservering van de (historische) etnologische fotocollectie (circa 3900 foto's), grafiek, film- en videomateriaal van het Meertens Instituut. Resultaten in 2002: 574 foto's toegevoegd aan de collectie. Medewerker: J.J. Schell. Fonologische Atlas van Nederlandse Dialecten (FAND) (2000-2004) Productie van een atlas van klankverschijnselen in Nederlandse dialecten, met name de variabiliteit van klinkers en tweeklanken, met wetenschappelijk commentaar. Het project wordt voornamelijk uitgevoerd aan de Universiteit Gent. Het is de pendant van de MAND (Meertens Instituut) en gebaseerd op de databank met getranscribeerde bandopnamen van het GTR-project. Het Meertens Instituut verleent medewerking door aanlevering en interpretatie van data. Project in samenwerking met: Universiteit Gent, KU Leuven. Resultaten in 2002: gegevensuitwisseling. Medewerkers: A.C.M. Goeman (adviseur), B.L. van den Berg (uitvoerder). Grondkaart dialect- en etnologiecartografie (2000-2005) Productie en onderhoud van een (uitbreidbare) basiskaart met Kloeke-codes. Resultaten in 2002: cartografieapplicatie uitgebreid. Koppeling met postcodes. Medewerkers: A.C.M. Goeman (projectleider), B.L. van den Berg (uitvoerder). GTR-Project Databank Dialectdata, gebaseerd op geluidsopnamen (2000-2005) Onderhoud en verrijking van de database van fonetische transcripties uit het veldwerkproject 'Fonologie en Morfologie van de Nederlandse Dialecten op basis van veldwerk' (1983-1990). Het betreft gedetailleerde fonetische transcripten van steeds 1876 items uit 364 plaatsen in Nederland (366 opnames), 58 Friese, 179 Vlaamse plaatsen en 10 plaatsen in Noord-Frankrijk. De databank van het GTR-project (Goeman, Taeldeman & van Reenen) vormt de basis voor de Morfologische Atlas van Nederlandse Dialecten (MAND) en de Fonologische Atlas van Nederlandse Dialecten (FAND; Gent). Project in samenwerking met de Vrije Universiteit, Fryske Akademy, RU Groningen, KU Leuven en Universiteit Gent. Resultaten in 2002: controle van alle ingevoerde transcripties (613); herziening websitedatabase; conversie Belgisch materiaal; reconversie van Nederlands naar Belgisch format; conversie naar orthofonische spelling; integratie metadata en achtergrondgegevens; conversie naar Unicode fonetisch font; koppeling naar etymologie van items; ontwikkeling van een applicatie voor dataselectie (zoekfunctie); productie van bètaversie cd-rom voor Mac, Windows, Unix.

59

Medewerkers: A.C.M. Goeman (projectleider), B.L. van den Berg (uitvoerder), C.M. van der Peet (software-ontwikkelaar), P.Th. van Reenen (Vrije Universiteit Amsterdam). Internationale Volkskundliche Bibliographie (IVB) Nederlandse bijdrage van relevante volkskundige boek- en artikeltitels aan de jaarlijkse uitgave van de Internationale Volkskundliche Bibliographie (IVB). Resultaten in 2002: omdat de vervaardiging van de IVB voortaan door een andere redactie zal geschieden, is er dit jaar geen nieuw deel uitgekomen. Medewerker: M.L.C. van Zuijlen. Knipselarchief De opbouw van een verzameling kranten- en tijdschriftknipsels op het gebied van de Nederlandse etnologie, op basis van een wisselend corpus van regionale dagbladen. De verzameling is in eerste instantie gericht op lopende projecten, daarnaast is zij bedoeld om nieuwe trends te signaleren. Resultaten in 2002: circa 900 nieuwe knipsels. Specifieke dossiers zijn aangelegd over Pim Fortuyn, prins Claus en Guus Hiddink. Medewerker: M.L.C. van Zuijlen. Nederlandse Familienamen Databank (NedFamDat /NFD) (2000-2005) De Nederlandse Familienamen Databank verschaft informatie over de familienamen in Nederland met betrekking tot hun ontstaansgeschiedenis, taalkundige kenmerken en landelijke verspreiding. Op basis daarvan zijn naamsverklaringen geformuleerd. De onderlinge samenhang van varianten en naamtypen wordt met behulp van tekstschakels ('links') tot uitdrukking gebracht. Internet: http://www.meertens.nl/NFD/nfd.html. Resultaten in 2002: 7500 namen toegevoegd. Het totaal aantal records bedroeg aan het eind van het jaar 30.000. Informatie bij een onbepaald aantal namen toegevoegd en geredigeerd. Medewerker: L.S.G.B. Brouwer. Nederlandse volksnamen van planten (2000-2005) Database van de volksnamen van planten in het Nederlandse taalgebied sinds plusminus 1900. De database is vervaardigd op basis van enquête- en monografisch materiaal. Met een afzonderlijke publicatie over de inhoud, vorm en mogelijkheden van deze database. Medewerker: H.T.J.M. Brok. Nederlandse Volksverhalenbank (VVB) (1994-2005) Een elektronische database met Nederlandse Volksverhalen waarin de reeds verzamelde volksverhalen in het Meertens-archief worden ontsloten en waarin nieuwe volksverhalen worden opgeslagen en gedocumenteerd. De Nederlandse Volksverhalenbank bevat momenteel ruim 15.000 verhalen met contextinformatie. De bank is opgezet als onderzoeksinstrument op het gebied van de Nederlandse etnologie en letterkunde, en wordt voortdurend uitgebreid. Internet: http://www.meertens.nl/vvb/introvvb.html. Resultaten in 2002: invoer van ruim 1000 volksverhalen.

60

Medewerkers: Th. Meder (projectleider/uitvoerder), C. Hendriks (medewerker documentatie), I. Soldaat (medewerker documentatie), V.W. Waszink (medewerker documentatie). Nederlandse Voornamen Databank (VNB) (2000-2005) De Nederlandse Voornamen Databank is het databestand behorend bij het boek 'Prisma Voornamen'. Het bestand bevat ruim 20.000 voornamen met naamsverklaring. Internet: http://www.meertens.nl/voornamen/VNB/. Resultaten in 2002: beantwoorden van 440 e-mails van bezoekers van de website. Medewerker: D. Gerritzen. Onomastische Literatuur Service (OLS) (1989-2005) Gedetailleerd ontsloten bibliografisch databestand, uitgebreid met diverse zoekmogelijkheden, gebaseerd op het voormalige kaartsysteem. Het bestand bevat vooral toponymische informatie; meer dan 40.000 records. Resultaten in 2002: In december 2002 is het bestand gedeeltelijk beschikbaar gesteld via internet, onder de naam Namen en Naamkunde in Nederland en elders (NNN). Het gedeelte dat on line raadpleegbaar is, bestaat uit 12.500 records met literatuurreferenties vanaf 1990. Medewerkers: L.S.G.B. Brouwer (projectleider/uitvoerder), J. van den Thillart (uitvoerder). Straatliederen (2002-2003) De presentatie aan een groot publiek van twee collecties liedbladen: de collectie van het Meertens Instituut en de Collectie Wouters. Hiermee bouwt het project verder op het in 2001 afgeronde project 'Liedbladen'. 'Straatliederen' wordt gerealiseerd door de KB, in samenwerking met het Meertens Instituut; het eindresultaat wordt in 2004 toegankelijk via het nationale internetproject 'Het geheugen van Nederland'. Resultaten in 2002: 1734 nieuwe liederen werden ingevoerd en ruim 1000 bestaande, basale beschrijvingen werden op het juiste niveau gebracht. Een top 50 van bijpassende populaire melodieën werd vastgesteld en gedocumenteerd. Medewerkers: M.J. de Bruin (projectleider), J.B. van Barneveld (documentalist), A. Dekker (Koninklijke Bibliotheek), G. Sarolea (stagiair), H. van Wijngaarden (Koninklijke Bibliotheek). Volkskundige Trefwoorden Databank (VTB) (1984-2005) De Volkskundige Trefwoordenbank, de voortzetting van de Volkskundige Trefwoordencatalogus (VTC), is een systematische elektronische databank op etnologische thema's en onderwerpen. De databank is gebaseerd op inhoudelijke ontsluiting van Nederlandse en buitenlandse boeken en artikelen, brieven, geluidsbanden, sagenboeken et cetera. Resultaten in 2002: 2080 records toegevoegd. Medewerkers: J.J. Schell (coördinator), M.L.C. van Zuijlen (uitvoerder).

61

Acquisitie Al sinds de jaren dertig van de 20e eeuw verwerft het Meertens Instituut archieven en collecties, en worden er eigen onderzoeksarchieven en databestanden gegenereerd. Dit unieke materiaal op het terrein van Nederlandse etnologie en variatielinguïstiek behoort tot het nationale erfgoed van Nederland. Het Meertens Instituut fungeert tevens als nationaal depot voor archieven op de beide onderzoeksterreinen. Vooral sinds de jaren zestig van de 20e eeuw is de collectie sterk uitgebreid. Momenteel bezit het instituut plusminus 1000 archieven en collecties. Een gedeelte daarvan bestaat uit papier, met een lengte van ruim 400 strekkende meter. Daarnaast komt het steeds frequenter voor dat archieven in digitale vorm via de onderzoeksprojecten worden gecreëerd of van elders worden geacquireerd. J.J. Schell is hoofd Archieven en Collecties. Het archiefdepot en de bibliotheek van het Meertens Instituut zijn in 2002 uitgebreid met de volgende schenkingen (schenkingen van min of meer losse archivalia of boeken zijn niet opgenomen): 1) Archief en boekerij Dirk Jan van der Ven (1891-1973). Van der Ven was een van de belangrijkste volkskundigen van Nederland. Hij wist de volkskunde ook onder een breed publiek populair te maken. Zijn archief en oorspronkelijke privé-bibliotheek zijn door brand slechts gedeeltelijk bewaard gebleven. Het resterende materiaal werd door het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem aan het instituut geschonken. Omvang 47 meter; openbaar. 2) Archief 'Fotomonument 2000'. Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur in Utrecht heeft in het jaar 2000 Nederlanders gevraagd foto’s van hun privé-leefsituatie in te zenden, als een beeldverslag voor dat jaar. Het betreft een visueel vervolg op het project ‘Brieven aan de Toekomst’ uit 1998. Omvang 2,5 strekkende meter, waaronder ca. 3000 foto’s; gedeeltelijk openbaar. 3) Archief en boekerij van psycholoog, vertelkunstenaar en verhalenverteller Frans Foppe (1946-2001). Het archief bestaat uit persoonlijke stukken, dagboeken, correspondentie, aantekeningen, stukken betreffende de door hem opgerichte uitgeverij de Basispers, het documentatiecentrum Stichting Relatores Bilingues, foto’s, diskettes, video- en audiobanden. Omvang ca. 8,5 strekkende meter en 1518 boektitels; grotendeels openbaar. 4) Archief van etnomusicoloog en muzikant Willem van Warmelo (1894-1976), die van 1939 tot 1962 in Zuid-Afrika woonde en veldwerk verichtte. Zijn nalatenschap bestaat uit: brieven, dagboeken 1953-1962, manuscripten, artikelen, krantenknipsels, honderden foto’s etc., grotendeels betrekking hebbende op zijn veldwerk in ZuidAfrika. Omvang 1,5 strekkende meter; openbaar. 5) Archief van C.W. Willinge Prins-Visser inzake haar onderzoek naar de conservering van levensmiddelen op het Nederlandse platteland, uitgevoerd binnen het kader van 62

de afdeling Landbouwhuiskunde van de Landbouw Universiteit Wageningen in 19531954 en 1963. Het betreft ca. 2800 vragenlijsten en de uitwerking daarvan op ponskaarten. Omvang 4,5 strekkende meter; openbaar. 6) Archief van bibliothecaris en atheïst A.W.M. van Poelje (1918). Hij wijdde zich aan de bestrijding van religie en aan theses over de buitenaardse herkomst van de mens. Het archief bevat corrrespondentie, typoscripten van het boek “In exacto” en van artikelen van etnologische aard, een documentatiebestand met knipsels over uiteenlopende onderwerpen. Omvang 1 strekkende meter; openbaar. 7) Collectie van journalist en tv-presentator J.P. van Vonderen (1906-1996). Het betreft een kaartenbak met een paar honderd tijdens zijn werk genoteerde Nederlandse uitdrukkingen en spreekwoorden. Openbaar. 8) In 2002 zijn er vragenlijsten van het Meertens Instituut ten behoeve van zowel het etnologisch als het taalkundig onderzoek uitgestuurd naar de informanten. Gemiddeld eenmaal per jaar worden ze rondgestuurd aan een netwerk van ca. 770 informanten in Nederland en Vlaams België. De vragen en antwoorden van de vragenlijsten worden bewaard en digitaal ingevoerd en opgeslagen.

• Bibliotheek De bibliotheekcollectie beslaat in totaal circa 50.000 banden en 800 lopende tijdschriften. Acquisitie vindt plaats aansluitend bij het onderzoek, en in overleg met de vakreferenten van de beide onderzoeksgroepen. Regelmatig ontvangt het instituut schenkingen. De bibliotheekmedewerkers zijn verantwoordelijk voor de bestellingen en abonnementen, het voeren van correspondentie, het maken van titelbeschrijvingen en het inwerken van nieuwe boeken. Daarnaast wordt er voortdurend gewerkt aan de ordening van de werken in het magazijn en het behoud van de collectie. De retro-invoer van de papieren fiches van voor 1984 in de bestaande digitale catalogus is voortgezet. Verder heeft het instituut een deel van de afgestoten bibliotheek van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem verworven. Bibliotheekprojecten Bibliotheek acquisitie en beheer Resultaten in 2002: 2680 titels van boeken en (nieuwe) tijdschriften toegevoegd, waaronder schenkingen van L. Verhoeff (6) , het Nederlands Centrum voor Volkscultuur (24), het Thorbecke College te Utrecht (59) en de erven van vertelkunstenaar Frans Foppe (1518). Ook nam het Meertens Instituut een deel van de bibliotheek van het Nederlands Openluchtmuseum over. De administratie van de 800 lopende tijdschriften werd bijgehouden, en het gehele tijdschriftenbestand (2350 titels) is doorgenomen op volledigheid. Medewerkers: J.J. Schell (projectleider), B.M.L. Boom-Sicking (uitvoerder), ) L.S.G.B. Brouwer (vakreferent Naamkunde), M.J. de Bruin (vakreferent Orale cultuur),

63

I. Haslinger (vakreferent Variatielinguïstiek), H.B.A. Rave (uitvoerder), H.C.M. Vanthoor (uitvoerder), M.L.C. van Zuylen (vakreferent Nederlandse etnologie). Hoofdwoordencatalogus bibliotheek Meertens Instituut De hoofdwoordencatalogus is de boekencatalogus van het Meertens Instituut. Rond 1950 is een begin gemaakt met de opbouw ervan. In 2000 is begonnen met de invoer van de kaartcatalogus in de digitale catalogus. Resultaten in 2002: in het kader van de retro-invoer van de kaartcatalogus zijn 656 titels ingevoerd. Medewerkers: J.J. Schell (coördinator), C.H.M. Vanthoor (uitvoerder).

• Website Tot de meest bekende documentatie van het instituut behoren de databanken die zijn opgezet in het kader van het lopend onderzoek. De meeste daarvan zijn te vinden op de website van het Meertens Instituut: http://www.meertens.knaw.nl. De onderzoeksdatabanken groeien voortdurend omdat er actueel onderzoeksmateriaal aan wordt toegevoegd. Voorbeelden zijn de Volksverhalenbank, de Liederenbank en de Namendatabanken. In 2002 zijn er drie databanken aan de website toegevoegd: ‘Namen en Naamkunde in Nederland en elders (NNN)’ waarmee naamkundige en andere literatuur op naamkundige onderwerpen wordt ontsloten; de ‘BoL’, waarmee het driedelige lexicon ‘Bedevaartplaatsen in Nederland’ on line is gekomen en de Boedelbank die circa drieduizend historische boedelinventarissen bevat. Nieuw in 2002 op de website was ook het inhoudsoverzicht van alle verschenen jaargangen van het tijdschrift Volkskundig Bulletin. Een feestendatabank aansluitend bij het onderzoek naar feest en ritueel is in ontwikkeling. De serie elektronische boekpublicaties op het gebied van de taalwetenschap werd uitgebreid met een tweede deel. Alle onderzoekers in vaste dienst en de meerderheid van de onderzoekers in tijdelijke dienst hebben hun eigen informatiepagina, die ze in de toekomst zelf kunnen gaan onderhouden. Verder zijn in 2002 voorbereidingen getroffen om de gehele website op te nemen in het MeertensNet. Het MeertensNet is een content-management-systeem dat voor zowel het interne netwerk als de website gebruikt kan worden. Het is geheel op het Meertens Instituut ontwikkeld en maakt uitsluitend gebruik van open source software en open standaards. In 2002 is er regelmatig geëxperimenteerd met de website als medium voor onderzoek. De respons op de verschillende vragenlijsten, bijvoorbeeld de volkskundige vragenlijst, de vragenlijst over graancirkels en de naamkundige vragenlijst over voornamen was naar tevredenheid. De publieke belangstelling voor het ‘Meldpunt voor vogelverschrikkers’, behorend bij een case study naar substituties van dieren bij (volks)rituelen, was overweldigend. De website wordt bijgehouden door een team van redacteuren; de onderzoeksdatabases worden veelal door de onderzoekers zelf en specialistische medewerkers onderhouden. In de websitecommissie hadden in 2002 zitting: Edwin Brinkhuis, Martine de Bruin, Geke van de Kamp (secretaris), Marc van Oostendorp (voorzitter), Maarten van der Peet en Astrid Verburg.

64

Gemiddeld trok de website tweeduizend bezoekers per dag; een meerderheid daarvan bezocht de onderzoeksdatabases over voornamen en familienamen. Resultaten in 2002: uitbreiding van de website met verschillende databases, enquêtes en inhoudsoverzicht van het Volkskundig bulletin. Voorbereiding implementatie van intranet. Medewerkers: M. van Oostendorp (projectleider), E. Brinkhuis (technisch ontwikkelaar), L.S.G.B. Brouwer (redactie NedFamData), M.J. de Bruin (softwareontwikkelaar/redactie), G. van de Kamp (redactie), J.P. Kunst (software-ontwikkelaar), I. Meijer (vormgeving), C.M. van der Peet (software-ontwikkelaar), A.J. Verburg (redactie).

• Audiodigitalisering De aanwezige expertise op het gebied van geluidsdigitalisering en de professioneel uitgeruste audiostudio’s onder leiding van Kees Grijpink hebben een groeiende reputatie bij andere instituten die audio-collecties bezitten. In een aantal gevallen leidt dat tot een vruchtbare samenwerking. Het Meertens Instituut verzorgt bijvoorbeeld de digitalisering van de fonetiekcollectie van het universiteitsmuseum Agnietenkapel van de Universiteit van Amsterdam. Audio-projecten Digitalisering Audioarchief (1999-2005) Digitalisering van de totale collectie taal- en etnologieopnames met het oog op (a) verbeterde toegankelijkheid voor intern en extern onderzoek, (b) conservering. De realisatie komt tot stand in deelprojecten. Het digitaliseren vindt plaats in de uitstekend geoutilleerde audiostudio's van het Meertens Instituut, volgens het zogenaamde PCMprincipe (Puls Code Modulatie), dat wil zeggen dat er geen compressie wordt toegepast en dat de gedigitaliseerde audio 'gelijk is aan het origineel.' Het opslagformaat is AIFF. Bewerking en analyse is mogelijk in programma's als PRAAT en CLAN. Resultaten in 2002: digitalisering van 116 banden van het SAND-project, 112 geluidsbanden van de collectie Jo Daan (Nederlands in Amerika) en 64 geluidsbanden van het Corpus Amsterdam S.O.A. 1975. Medewerkers: C.A.M. Grijpink (projectcoördinator), T. Janssen, B. Minks, B. Veenstra, F. Wajon (vier externe audio-technici, gedetacheerd bij het Meertens Instituut). Digitalisering Collectie fonetiek (2001-2003) Digitalisering van de fonetiekcollectie van het universiteitsmuseum Agnietenkapel van de Universiteit van Amsterdam. Het betreft onder meer papieren en kunststof magneetbanden, wasrollen en shellac-platen. De wasrollen en de verschillende soorten grammofoonplaten worden met behulp van geavanceerde lasertechnieken optisch uitgelezen. Resultaten in 2002: 250 banden en 26 papieren geluidsbanden gedigitaliseerd, waaronder de Meinsma-collectie; twee wasrollen gedigitaliseerd. Medewerkers: C.A.M. Grijpink (projectleider), T. Janssen (uitvoerder), B. Minks (uitvoerder), F. Wajon (uitvoerder).

65

Onder de Groene Linde databank audio (1992-2005) Opnamecatalogus van circa 550 geluidsbanden van 'Onder de Groene Linde', verhalende, mondeling overgeleverde liederen verzameld in de periode van circa 1950 tot 1975 door Will Scheepers en Ate Doornbosch. De opnames worden gedigitaliseerd en opgeslagen op cd. Deelproject van ‘Nederlandse Liederenbank’. Resultaten in 2002: 381 banden gedigitaliseerd. Medewerkers: L.P. Grijp (projectleider), C.A.M. Grijpink (uitvoerder), H.B.A. Rave (uitvoerder). De Zingende Kaart (2001-2002) De Zingende Kaart brengt liederen uit de Nederlandse Liederenbank tot klinken. Het project bestaat uit twee pilotprojecten: 'Souterliedekens' en 'Onder de Groene Linde'. De liederen uit de Souterliedekens (Nederlandse muziekbron uit 1540) zijn alle in moderne, digitale muzieknotatie omgezet, en ze zijn ingezongen door (semi-)professionele zangers. Vanuit het bestand 'Onder de Groene Linde' worden een aantal liederen volledig digitaal uitgewerkt en voorzien van illustratiemateriaal ten behoeve van de presentatie op internet. De Zingende Kaart zal naar verwachting in 2003-2004 via de Meertens-website toegankelijk worden. Deelproject van ‘Nederlandse Liederenbank’. Resultaten in 2002: enkele liederen uit het bestand 'Onder de Groene Linde' zijn volledig digitaal uitgewerkt en voorzien van illustratiemateriaal voor een internetpresentatie. Waar mogelijk zijn de rechten van opname geregeld. Medewerkers: L.P. Grijp (projectleider), S.H. Groot (uitvoerder).

• Automatisering De taakeenheid automatisering, onder leiding van de coördinatoren Edwin Brinkhuis (ontwikkeling) en Carinqua van Wijk (netwerk- en systeembeheer en helpdesk), speelt een cruciale rol in het functioneren van het instituut. Vanuit het onderzoek bestaat een groeiende behoefte aan samenwerking met en ondersteuning van de automatisering. De unit ‘ontwikkeling’ kreeg te maken met een toenemende vraag naar mogelijkheden om te publiceren op internet. Ook willen onderzoekers meer onderzoek doen door middel van enquêtes op het internet, waarvoor interactieve software moest worden ontwikkeld. In het gebruik van software en hardware op het instituut worden de meest recente ontwikkelingen op ICT-gebied doorgevoerd. In 2002 is gestart met een testfase in verband met de invoering van het Apple-besturingssysteem OS X. Daarnaast is het grootste deel van de overstap van Filemaker naar de databaseserver MySQL en scripttaal PHP bewerkstelligd. Er wordt gewerkt met open standaards voor databases, besturingssystemen, bestandsformaten en programmeertalen. Verder ligt er veel nadruk op scheiding van inhoud en vorm. De ontwikkelaars hebben expertise opgedaan op het gebied van PHP, MySQL, SQL, reguliere expressies, Apache en LINUX. Inmiddels wordt ieder nieuw project in MySQL en met PHP verwezenlijkt, en worden de bestaande Filemaker-databases stuk voor stuk omgezet. De webbrowser wordt ingezet als interface voor communicatie met databases en applicaties. De software van het SAND-project, het Meertens(intra)Net en de Meertensmonitor (zie Projecten) zijn hier goede voorbeelden van.

66

Automatiseringsprojecten Archiveren van Digitaal Academisch erfgoed (ADA) (2000-2003) Project in samenwerking met het NIWI. Pilot-project gericht op het langdurig in beheer houden van digitaal wetenschappelijk onderzoeksmateriaal. Door middel van archivering van circa duizend bestanden van het Meertens Instituut wordt het opzetten van digitale archiveringsdiensten (voor wetenschappelijke instellingen) in de praktijk getoetst. Resultaten in 2002: definitieve selectie van het te digitaliseren archiefmateriaal. Medewerkers: W. Jongenburger (projectleider), J.J. Schell (coördinator), T. van den Berg (NIWI). Digitalisering dialectvragenlijsten/Imaging vragenlijsten (2000-2005) Project in samenwerking met het NIWI. Scannen van vragenlijsten van verschillende jaargangen. Ontwerp en realisering van een ontsluitingsapplicatie. Resultaten in 2002: definitieve omschrijving van de doelen; administratieve voorbereiding van te scannen vragenlijsten. Medewerkers: W. Jongenburger (projectleider), J.J. Schell (coördinator), L.G.J. Pasteuning (NIWI), T. Pinna (uitvoerder), R. Zaat (NIWI). MeertensNet (2002-2005) Het MeertensNet is een contentmanagementsysteem voor zowel de website als het intranet van het Meertens Instituut. Het is ontworpen als webapplicatie en is gebouwd om een MySQL-database. De zoekmogelijkheden zijn door het gebruik van MySQL zeer uitgebreid. Het MeertensNet maakt een vergaande scheiding van inhoud en vorm mogelijk. Het systeem wordt beveiligd met gebruikersrechten en -groepen in UNIX-stijl. Internet: http://www.pjmi.knaw.nl/meertensnet/. Resultaten in 2002: het MeertensNet draait binnen de muren van het Meertens Instituut. Medewerker: E. Brinkhuis. Monitor Meertens Instituut (2000-2005) De Meertens-monitor is een elektronische database die informatie bevat over het onderzoek en onderzoeksgerelateerde activiteiten van medewerkers. In de monitor kunnen medewerkers hun eigen resultaten bijhouden, en de resultaten van collega's inzien. De database wordt gebruikt voor de productie van het jaarverslag van het instituut, voor de administratie van projecten en voor documentatie en dienstverlening. Door middel van uitgebreide zoekmogelijkheden kunnen snel overzichten worden gegenereerd. In de toekomst zal de monitor via de website toegankelijk worden. Resultaten in 2002: in eerste instantie is de monitor opgezet in het programma Filemaker Pro. In 2002 is begonnen met de omzetting naar een webapplicatie in PHP en MySQL. De omzetting is inmiddels grotendeels voltooid; medewerkers kunnen hun gegevens invoeren en de monitor raadplegen via hun webbrowser. Medewerkers: J.P. Kunst (software-ontwikkelaar), G. van de Kamp (coördinator), S. Barbiers (adviseur). Pilot Digitalisering Reeks Nederlandse Dialectatlassen (2000-2005)

67

Doel van het project is de digitalisering van de reeks Nederlandse Dialectatlassen. Project in samenwerking met het NIWI. Resultaten in 2002: bepaling van de benodigde Unicode-tekenset. Tests van verschillende scan-opties. Offertes aangevraagd voor een alternatieve optie, nl. invoer in India. Medewerkers: A.C.M. Goeman (projectleider), B.L. van den Berg (uitvoerder), J.A. Feith (NIWI), D.M.M. Stiebral (NIWI). SIEF-website (2002-2005) Bouwen van een website voor de Société Internationale d’Ethnologie et de Folklore (SIEF). Internet: http://www.siefhome.org. Resultaten in 2002: de website is gerealiseerd in HTML-bestanden. De site staat op de Meertens-server en wordt onderhouden. Medewerkers: E. Brinkhuis (projectleider), J.P. Kunst (software-ontwikkelaar), C.M. van der Peet (software-ontwikkelaar). Software-ontwikkeling t.b.v. het digitale audioarchief (2002-2005) Integratie van de verschillende databanken van het audioarchief naar een nieuw systeem. Resultaten in 2002: er is een start gemaakt met de inventarisatie van de bestaande databanken en met het ontwerp van de nieuwe database in MySQL. Er wordt een webapplicatie ontworpen die de bestaande Filemaker-databases kan vervangen. Medewerker: C.M. van der Peet. Software-ontwikkeling t.b.v. het MAND project (2002-2005) Conversie- en controle van het Belgische materiaal met behulp van PERL-scripts. Resultaten in 2002: conversie- en opschoning gereed gekomen. Medewerker: C.M. van der Peet. Software-ontwikkeling t.b.v. het SAND-project (2002-2005) Complexe database in MySQL die met behulp van een webapplicatie bekeken en uitgebreid kan worden. Het gaat hierbij om invoeren en taggen van dialectmateriaal. Het zoeken op de data met eventuele cartografische uitvoer is de volgende fase. Resultaten in 2002: database ontworpen en scripts geschreven om de onderzoeksdata (transcripties van interviews met dialectsprekers) te parsen en in te lezen. Tevens omzetting van de onderzoeksdata naar een formaat dat leesbaar is voor de tagger van het Corpus Gesproken Nederlands, en scripts geschreven om de output van de CGN-tagger te verwerken in de SAND-database. Er is een begin gemaakt met de cartografische uitvoer. Medewerkers: I. van Gemert (software-ontwikkelaar), J.P. Kunst (softwareontwikkelaar). Software-ontwikkeling t.b.v. onderzoeksproject Urbane toponiemen (2002-2005) De database Urbane toponiemen bevat gegevens uit postcodetabellen en straatnaamregisters, verzameld in het kader van het onderzoeksproject Urbane toponiemen. Met behulp van de database kunnen verschillende ontwikkelingen betreffende de straatnaamgeving in de steden zichtbaar worden gemaakt. Resultaten in 2002: de database is ontworpen en gevuld met de verzamelde informatie. Medewerkers: E. Brinkhuis (software-ontwikkelaar), J.P. Kunst (coördinator).

68

Software-ontwikkeling t.b.v. vragenlijsten op de website (2002-2005) Project waarin verschillende vragenlijsten zijn bewerkt tot online-enquêtes. De antwoorden die bezoekers van de Meertens-website via het online-vragenformulier aanleveren worden door het programma direct in een database geplaatst. Resultaten in 2002: online-enquêtes Meldpunt voor vogelverschrikkers, Vragenlijst etnologie en Vragenlijst naamkunde. Medewerkers: E. Brinkhuis (coördinator), J.P. Kunst (software-ontwikkelaar), C.M. van der Peet (software-ontwikkelaar). Software-ontwikkeling t.b.v. databasekoppelingen met de website (2002-2005) Koppeling van verschillende MySQL-databases aan de website, met behulp van PHP. Resultaten in 2002: verschillende databases zijn on line geplaatst, onder andere de Boedelbank, Bedevaartplaatsen in Nederland (BoL), Namen en Naamkunde in Nederland en elders (NNN), Nederlandse Voornamen Databank (omgezet naar MySQL). Medewerkers: E. Brinkhuis (coördinator), J.P. Kunst (software-ontwikkelaar), C.M. van der Peet (software-ontwikkelaar).

69

Cijfers Tabel personeelsinzet

Variatielinguïstiek Nederlandse etnologie Directie Algemene zaken: Hoofd P&O Interne en externe communicatie/DTP Receptie en secretariaat Automatisering Bibliotheek en documentatie Beheer documentatie en collecties

2001 WP 8.8 9.1 1.0

NWP 4.2 8.9

2002 WP 9.7 8.9 1.0

NWP 4.7 7.4

0.5 2.6 1.5 4.8 3.8 0.4

0.6 0.6 2.6 2.5 5.3 3.5 0.4

Totaal 18.9 26.7 19.6 27.6 Wetenschappelijk en niet-wetenschappelijk personeel per afdeling, in aantal fte’s Onderzoeksresultaten en -activiteiten Boeken (wetenschappelijk) Redactie bundels of themanummers tijdschriften Wetenschappelijke artikelen in bundels Wetenschappelijke artikelen in tijdschriften Recensies (wetenschappelijk) Overige publicaties Symposia georganiseerd door of in samenwerking met Meertensmedewerkers Lezingen gegeven door Meertens-onderzoekers Promovendi begeleid door Meertens-onderzoekers

4 14 60 20 10 60 6 93 25

Documentatie en Informatievoorziening Bibliotheek: uitgebreid met 2680 nieuwe boeken en tijdschriften. Hoofdwoordencatalogus bibliotheek: retro-invoer van circa 650 titels. Databank etnologische en dialectvragenlijsten: invoer van 5 vragenlijsten. Etnologisch beeldarchief: uitgebreid met 575 foto’s. Knipselarchief: uitgebreid met 900 nieuwe knipsels. Nederlands Volksliedarchief: invoer van 15.000 liederen en circa 500 bronnen. Liedbladen (straatliederen): invoer van circa 1700 nieuwe liederen. Informatieverstrekking: 450 verzoeken om inlichtingen. Bibliotheekbezoek: 380 personen. Nederlandse Familienamendatabank: uitgebreid met 7500 namen. Volkskundige trefwoordenbank: uitgebreid met 2080 records.

70

Medewerkers in het jaar 2002 Directie Prof.dr. H.J. (Hans) Bennis, directeur, 1.0 fte.

Onderzoeksgroep Nederlandse etnologie Drs. M.J.. (Martine) de Bruin, OiO NE Orale Cultuur, 0.6 fte. Dr. H.C. (Hester) Dibbits, onderzoeker NE Materiële Cultuur, 0.8 fte. Drs. M.B.G. (Marie) van Dijk, medewerker onderzoek NE Orale Cultuur, 1.0 fte. Drs. E. (Eveline) Doelman, medewerker onderzoek NE Orale Cultuur, 1.0 fte. Drs. E.M. (Marjolein) Efting-Dijkstra, OiO NE Feest en Ritueel, 0.8 fte. Prof. dr. L.P. (Louis) Grijp, bijzonder onderzoeker NE Orale Cultuur, 1.0 fte. Dr. J.I.A. (John) Helsloot, onderzoeker NE Feest en Ritueel, 0.8 fte. Dr. B. (Barbara) Henkes, wet.sch. medewerker NE, tot 15-11-2002 0.5 fte. Dr. W.T.J.M. (Willem) Kuiper, onderzoeker NE Orale Cultuur, 0.2 fte. Dr. P.J. (Peter Jan) Margry, onderzoeksleider NE, Religieuze Cultuur, 1.0 fte. Dr. T. (Theo) Meder, onderzoeker NE Orale Cultuur, 0.8 fte. Dr. M. (Martin) Ramstedt, onderzoeker NE Religieuze Cultuur, 0.8 fte. Prof.dr. H.W. (Herman) Roodenburg, senior onderzoeker NE Materiële Cultuur, 1.0 fte. Prof.dr. G.W.J. (Gerard) Rooijakkers, senior onderzoeker NE Feest en Ritueel, 0.4 fte. Dr. I.L. (Irene) Stengs, onderzoeker NE Feest en Ritueel, vanaf 01-09-2002, 0.9 fte. Drs. N.H.H. (Natascha) Veldhorst, OiO NE Orale Cultuur, 0.8 fte.

Onderzoeksgroep Variatielinguïstiek Dr. L.C.J. (Sjef) Barbiers, senior onderzoeker VL Syntaxis, 1.0 fte. Drs. B.L. (Boudewijn) van den Berg, medewerker onderzoek VL Morfologie, 1.0 fte. Drs. R. (Reina) Boerrigter, OiO VL Naamkunde, 0.8 fte. Drs. J. (Jolanda) van den Braak, OiO VL Sociolinguïstiek, 0.8 fte. Dr. H.J.T.M. (Har) Brok, medewerker onderzoek VL Lexicologie, 0.5 fte. L.S.G.B. (Leendert) Brouwer, medewerker onderzoek VL Naamkunde, 1.0 fte. Dr. L.M.E.A. (Leonie) Cornips, senior onderzoeker VL Syntaxis / Sociolinguïstiek, 0.8 fte. Drs. I. (Ilse) van Gemert, medewerker onderzoek VL SAND, vanaf 01-09-2002 0.5 fte. Dr. D. (Doreen) Gerritzen, onderzoeker VL Naamkunde, 1.0 fte. Dr. A.C.M. (Ton) Goeman, senior-onderzoeker VL Morfologie, 1.0 fte. Drs. M. (Margreet) van der Ham, medewerker onderzoek VL SAND, 1.0 fte. Drs. I.M. (Irene) Haslinger, medewerker onderzoek VL SAND, vanaf 01-02-2002 tot 01-07-2002 1.0 fte; vanaf 01-07-2002 0.6 fte. Dr. F.L.M.P. (Frans) Hinskens, onderzoeksleider VL, Fonologie/Sociolinguïstiek, vanaf 01-10-2002 1.0 fte. Drs. M.M. (Mathilde) Jansen, OiO VL Sociolinguïstiek, tot 01-03-2002 0.6 fte, vanaf 01-03-2002 0.8 fte. Van 01-01-2002 tot 01-03-2002 tevens medewerker onderzoek SAND, 0.2 fte. 71

Dr. W. (Willy) Jongenburger, onderzoeksleider VL (tot 01-04-2002), vanaf 01-04-2002 methodoloog, 0.4 fte. Drs. J.M. (Marjo) van Koppen, medewerker onderzoek VL SAND, vanaf 01-02-2002 0.5 fte. Dr. T.J.W.M. (Joep) Kruijsen, senior-onderzoeker VL Lexicologie (gedetacheerd bij KUN), 1.0 fte. Drs. E.V.A. (Eva) van Nifterick, medewerker onderzoek VL Naamkunde tot 01-07-2002 0.2 fte. Dr. M. (Marc) van Oostendorp, senior onderzoeker VL Fonologie, 0.8 fte. Onderzoeksleider VL tot 01-10-2002. Prof.dr. P. (Piet) van Reenen, gastonderzoeker (VU) VL MAND, vanaf 01-02-2002 0.5 fte. V.S. (Vivien) Waszink, medewerker onderzoek VL SAND, vanaf 01-03-2002 0.5 fte.

Afdeling Algemene Zaken Drs. J.B. (Jan Barend) van Barneveld, medewerker Digitalisering Straatliederen, 0.7 fte. C.J. (Ina) Bianchi-van Vark, medewerker Receptie & Secretariaat, 0.5 fte. Drs. M.C. (Marieke) den Boer, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedarchief, 0.5 fte. B.M.L. (Bernadette) Boom-Sicking, medewerker Bibliotheek en Documentatie, 0.5 fte. Drs. E.J. (Edwin) Brinkhuis, coördinator Technische Ontwikkeling, 0.8 fte. J. (Jan) van Bruggen, beheerder Financiën (in dienst van het NIWI). Drs. M.C. (Martine) de Bruin, medewerker Technische Ontwikkeling, 0.4 fte. G. (Gaby) Drenthe, medewerker Receptie & Secretariaat, vanaf 02-04-2002 0.5 fte. R.J. (Ron) Edel, medewerker Helpdesk; vanaf 01-03-2002 tevens medewerker Technische Ontwikkeling, 1.0 fte. H. (Hetty) Garcia, coördinator Receptie & Secretariaat, 1.0 fte. Drs. E. (Ellen) van der Grijn-Santen, medewerker Documentalie (Orale Cultuur), 0.5 fte. C.H. (Kees) Grijpink, medewerker Technische Ontwikkeling (audiostudio), 1.0 fte. Drs. S.H. (Simon) Groot, documentalist Zingende Kaart, tot 01-07-2002, 0.6 fte. Drs. J. (Judith) Heijdra, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedarchief, 0.8 fte. C.H. (Cor) Hendriks, medewerker Volksverhalenbank (gedetacheerd via ROC Leiden), 0.8 fte. Drs. P. (Pepijn) Hendriks, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedarchief, 0.7 fte. Drs. N.S. (Nelske) den Hertog, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedarchief, 0.4 fte. Dr. W. (Willy) Jongenburger, hoofd Algemene Zaken, 0.6 fte. Drs. G. (Geke) van de Kamp, medewerker Interne Communicatie, 0.8 fte. Drs. S. (Susanne) van der Kleij, medewerker Technische Ontwikkeling, tot 01-02-2002, 1.0 fte. Drs. J.P. (Jan Pieter Kunst) , medewerker Technische Ontwikkeling, vanaf 01-03-2002 0.8 fte. J. (Jan) Landstra, medewerker P&O, 0.6 fte.

72

Drs. R. (Rozemarijn) van Leeuwen, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedarchief, 0.6 fte. C.L.M. (Ineke) Meijer, medewerker DTP en website, 1.0 fte. Drs. C.M. (Maarten) van der Peet, medewerker Technische Ontwikkeling, 0.7 fte. C.G. (Tina) Pinna-Holterman, datatypiste, 0.5 fte. Drs. V.A.M. (Veronique) Pluijmaekers, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedarchief, 0.5 fte. H.B.A. (Henk) Rave, medewerker Documentatie (Orale Cultuur), 1.0 fte. J.J. (Koos) Schell, coördinator Bibliotheek en Documentatie, 0.8 fte. Drs. E. (Edwin) Schukking, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedsarchief, 0.4 fte. Drs. I.E. (Ingeborg) Soldaat-Wijnhorst, medewerker Nederlandse Volksverhalenbank, 0.5 fte. J.H.K. (Jorrit) van den Thillart, medewerker Voornamen in Nederland, 0.4 fte. M.J. (Maaike) Twisk, medewerker Receptie & Secretariaat, 0.5 fte. H.C.M. (Tine) Vanthoor, medewerker Bibliotheek en Documentatie, 0.6 fte. Drs. A.G. (Astrid) Verburg, medewerker Externe Communicatie. 0.8 fte. V.S. (Vivien) Waszink, medewerker Nederlandse Volksverhalenbank, tot 01-03-2002 0.4 fte. C.T.J.W. (Carinqua) van Wijk, coördinator Helpdesk, Systeembeheerder, 0.9 fte. Drs. W.P. (Wouter) van Wingerden, medewerker Digitalisering Nederlands Volksliedsarchief, 0.8 fte. M.L.C. (Marianne) van Zuijlen, medewerker Documentatie (Nederlandse etnologie), 0.8 fte. Stagiairs Nederlandse etnologie A.M.E. Bors, van 4 april tot 5 oktober Beschrijving archiefmateriaal; reportage over draaksteken in Beesel (Dutch Rituals) Begeleiding: G.W.J. Rooijakkers S. Domke, van 27 augustus tot 10 oktober Migratie en Materiële Cultuur Begeleiding: H.C. Dibbits S. Elpers, van 1 juni tot 31 augustus Het dier als ritueel rekwisiet Begeleiding: E.M. Efting Dijkstra M. Hermsen, van 1 april tot 15 juni Lexicon van feestcultuur in Nederland: moederdag in Limburg Begeleiding: J.I.A. Helsloot P. Pannekoek, vanaf 20 augustus Re-enactment, Dutch Rituals Begeleiding: G.W.J. Rooijakkers

73

G. Sarolea, van 1 april tot 31 december Liedbladen Wouters/Moormann (Geheugen van Nederland) Begeleiding: M.C. de Bruin M.-C. Wichman van 7 januari tot 30 maart Lexicon van feestcultuur in Nederland: Bloemencorso Lichtenvoorde Begeleiding: J.I.A. Helsloot

Stagiairs Variatielinguïstiek A. Abbink-Kaal, van 1 juni tot 1 augustus DP’s in het etnisch Nederlands Begeleiding: L.M.E.A. Cornips A. de la Croix, vanaf 1 september Negatie in het Utrechtse Lombok-TCULT-corpus Begeleiding: L.M.E.A. Cornips J. El Khayami, van 1 april tot 1 juli Herziening publicatie Prisma voornamen, bestand Nederlandse voornamen Begeleiding: D. Gerritzen V. Erdin, van 15 juli tot 15 oktober De oorsprong van het oude Aalsmeers (project van Fryske Akademy, stageplaats op Meertens Instituut) Begeleiding: M. van Oostendorp M. Espin, van1 juni tot 1 augustus Optioneel ‘zich’ in het Spaans en Maastrichts dialect Begeleiding: L.M.E.A. Cornips M. Greijmans, tot 1 februari Micro Variation in the syntaxis of One insertion (SAND-project) Begeleiding: L.C.J. Barbiers M. Hardenberg, vanaf 15 oktober Straattaal Begeleiding: L.M.E.A. Cornips S. Kops Hagedoorn, vanaf 9 december Handleiding CLAN en transcriptie corpus TCULT Begeleiding: L.M.E.A. Cornips M. Lelivelt, van 1 april tot 1 september Restaurantnamen en het imago dat restaurants daarmee nastreven Begeleiding: D. Gerritzen en R. Boerrigter

74

A. Ribbert, van 1 september tot 31 december Verbale clusters in het Algemeen Nederlands van Heerlen (HAN) Begeleiding: L.M.E.A. Cornips D. Tuinhof, vanaf 1 december Morfologische variatie in possessiva binnen Nederlandse dialecten (MAND-project) Begeleiding: A.C.M. Goeman

75

Lijst met afkortingen ACLC ADA UIA ANS AVA AVT BiN BNF NF CESNUR CMG CSB DIV DTP ECOS EWAfrEM FAND GLOW GTP HIL HSN ICLaVE ILVP/ULB IMES KB KNAW KUB KUN KVAN LOT MAND MEA MT NCV NE NEHA NedFamData NISSO NIWI NLB NMPS NOM

Amsterdam Center for Language and Communication Archiveren van Digitaal Academisch Erfgoed Universitaire Instelling Antwerpen (Universiteit Antwerpen) Algemene Nederlandse Spraakkunst Audio-Visuele Archieven Algemene Vereniging voor Taalwetenschap Bedevaartplaatsen in Nederland Beiträge zur Namenforschung Neue Folge Center for Studies on New Religions Centrum voor Migratie en Geschiedenis Commissie Strategie en Beleid (Meertens Instituut) Documentaire Informatieverzorging Desktoppublishing Erkenningscommissie Onderzoekscholen (KNAW) European Workshop Afrikaans Extra Muros Fonologische Atlas van Nederlandse Dialecten Generative Linguistics in the Old World Goeman-Taeldeman Project Holland Institute of Generative Linguistics (nu in: ULCL) Historische Steekproef Nederland International Conference on Language Variation in Europe Institut des Langues vivantes et de Phonétique/Université Libre de Bruxelles Instituut voor Migratie en Etnische Studies (UvA) Koninklijke Bibliotheek Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Katholieke Universiteit Brabant (nu: Universiteit Tilburg) Katholieke Universiteit Nijmegen Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap Morfologische Atlas van Nederlandse Dialecten Stichting Meertens’ Externe Activiteiten Management Team (Meertens Instituut) Nederlands Centrum voor Volkscultuur Nederlandse Etnologie (onderzoeksgroep Meertens Instituut) Nederlands Economische Historisch Archief (KNAW) Nederlandse Familienamen Databank Nederlands Instituut voor Sociaal Seksuologisch Onderzoek Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten Nederlandse Liederenbank Nederlandse Multiculturele en Pluriforme Samenleving (NWO deelprogramma) Nederlands Openluchtmuseum

76

NORNA NVA NWO OC REWO RUG SAND SIEF SISWO SLE STDH STIMU TCULT TIN TST UFSIA UiL OTS UL ULCL UU UvA VL VNC VTB VTC VU

Nordisk Samarbejdskomité for Navneforskning Nederlands Volksliedarchief Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Onderdeelcommissie (Meertens Instituut) Regionale Woordenboeken Rijksuniversiteit Groningen Syntactische Atlas van Nederlandse Dialecten Société Internationale d’Ethnologie et de Folklore Instituut voor maatschappijwetenschap Societas Linguistica Europaea Stichting Tekstcorpora en Databestanden in de Humaniora Stichting voor muziekhistorische uitvoeringspraktijk Talen en Culturen in het Utrechtse Lombok en Transvaal Taalkunde-in-Nederland Taal- en Spraaktechnologie Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius (Universiteit Antwerpen) Utrechts instituut voor Linguïstiek/Onderzoeksinstituut voor Taal en Spraak Universiteit Leiden University of Leiden Centre for Linguistics Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Variatielinguïstiek (onderzoeksgroep Meertens Instituut) Vlaams-Nederlands Comité Volkskundige Trefwoordenbank Volkskundige Trefwoordencatalogus Vrije Universiteit

Colofon

Uitgave: Meertens Instituut, 2003 Redactie: Management Team en Geke van de Kamp

77