IJsseloevers
MEE op Weg Vanuit haar droom van een inclusieve samenleving en missie ‘MEE maakt meedoen mogelijk’ heeft MEE IJsseloevers het initiatief genomen tot het project MEE op Weg.
MEE op Weg Vanuit de missie van MEE ‘MEE maakt meedoen mogelijk’ en haar ideaal de inclusieve samenleving, waarin mensen met een beperking optimaal kunnen participeren is het project MEE op Weg in mei 2010 gestart. Veel mensen met een beperking reizen al vanaf jonge leeftijd met het ‘speciaal’ vervoer naar school, een vrije tijdsbesteding of naar andere voorzieningen. Het reizen met het ‘busje’ of met de ‘taxi’ is een alledaagse bezigheid geworden. Enerzijds zorgen deze voorzieningen ervoor, dat mensen dagelijks op de plek van bestemming komen; anderzijds zorgt deze ‘speciale’ manier van vervoer voor apartheid. Bijvoorbeeld leerlingen, die ’s ochtends met het leerlingenvervoer naar school reizen ontmoeten weinig tot geen buurtgenootjes én mensen die dagelijks met een taxi naar hun werk gaan ontmoeten geen mensen in de bus.
Meedoen in het verkeer is ook meedoen in het maatschappelijk verkeer Meedoen in het verkeer zorgt voor ontmoetingen; nieuwe ontmoetingen tussen mensen met of zonder beperking. Meer ontmoetingen draagt bij aan wederzijdse acceptatie, die maakt dat meer mensen meedoen. Op deze wijze draagt het project MEE op Weg bij aan een inclusieve samenleving. MEE is van mening dat meer mensen met een beperking zelfstandig kunnen reizen van A naar B. Met het openbaar vervoer, lopend of op de fiets. Enige (kortdurende) ondersteuning is veelal wel gewenst. Zo kan een vriend(in), ouder, broer/zus of iemand anders uit zijn 1 netwerk ondersteuning bieden en met hem gaan oefenen. Toch blijkt er meer voor nodig. Het is evenzo noodzakelijk dat er een omslag van denken in de samenleving plaatsvindt. Het automatisch denken in ‘aangepast’ vervoer door mensen met een beperking, de ouder, de leerkracht, de woon- en werkbegeleider én betrokkenen zorgt voor ‘systeemdenken’. Door het systeemdenken worden mensen niet aangesproken op hun mogelijkheden maar wordt er regelmatig gedacht en gehandeld vanuit onmogelijkheden. Niet iemands kwaliteiten en krachten worden aangesproken, echter de gedachte : ‘dat kan hij toch niet’ overheerst. Het project MEE op weg wil de automatische gedachte voor en inzet van speciaal vervoer voor mensen met een beperking doorbreken – met als uiteindelijke doel: meer keuzevrijheid om te reizen.
1
Daar waar gesproken in het document over hij wordt ook zij bedoeld
2
Doelstellingen 1. 2.
3.
4.
Versterken van de eigen kracht van mensen met een beperking in het meedoen aan het verkeer en in het openbaar vervoer; Verhogen van de sociale samenhang tussen burgers met en zonder een beperking door binnen het project te werken met vrijwilligers/studenten, in gesprek te gaan met betrokkenen zodat de mensen elkaar kunnen ontmoeten in het verkeer en openbaar vervoer; Tot stand brengen van een verbinding tussen studenten/vrijwilligers (OV-maatjes) en mensen met een beperking en/of chronische ziekte én het vergroten van inzicht in het leven van mensen met een beperking; Bevorderen van een inclusieve samenleving en het beperken van aparte vervoersmogelijkheden voor mensen met een beperking.
Figuur 1 proces van borgen in de samenleving
Doelgroep MEE IJsseloevers richt zich in het deelproject OV-maatjes op alle mensen met een beperking die meer deel willen nemen aan het verkeer en openbaar vervoer. Dit kunnen mensen zijn die nu gebruik maken van het leerlingenvervoer, de WMO of AWBZ-vervoer. De vraag van de deelnemer staat centraal. De medewerker laat de regie bij de deelnemer, die zelf de touwtjes in handen houdt. Het project MEE op Weg richt zich tevens op ouders/verzorgers, zorgaanbieders, leerkrachten, chauffeurs en/of andere betrokkenen. De omgeving van de deelnemer dient zoveel als mogelijk betrokken te worden bij het veranderingsproces dat de deelnemer doormaakt. Wanneer de omgeving de deelnemer stimuleert, met hem meedenkt, zorgt voor kennisoverdracht en het aanleren van vaardigheden, voelt de deelnemer zich gesterkt om te reizen buiten het speciaal en aangepast vervoer (comfortzone).
3
Figuur 1 doelgroepen •Van A naar B •Lopen •Bus •Fiets
•Bus & taxichauffeurs •Gericht op: 1. attitude 2. stimuleren zelfredzaam heid
•Battle of concepts •Training •Meedenken •Signaleren •Stimuleren omslag van denken
Chauffeurs
Ov/fiets maatjes
Onderwijs & Instellingen
Ouders • •
* Training * Voorlichting * Stimuleren omslag van denken * 1 op 1 ondersteuning in praktijksituaties
Werkwijze Op avontuur met je OV-Fietsmaatje Om op ‘avontuur’ te gaan is spannend, zowel voor de deelnemer als voor zijn omgeving. Het kan voorkomen, dat het minder goed lukt vanwege een teveel aan prikkels of dat iemand in paniek of de weg kwijt raakt. Dit hoeven geen belemmeringen te zijn maar kunnen juist uitdagingen zijn, die we met elkaar en zo goed voorbereid mogelijk aangaan. MEE IJsseloevers heeft daartoe een avonturenplan ontwikkeld, dat de deelnemer samen met een OV-of Fietsmaatje en/of andere betrokkenen opstelt. Het OV-maatje gaat vervolgens met de deelnemer op reis. Samen gaan ze het avontuur aan waarbij het OV-maatje de deelnemer ondersteunt vanuit een gelijkwaardige positie. Ook het netwerk (een leerkracht, familieleden, een hulpverlener e.d.) wordt bij dit traject zoveel mogelijk betrokken.
De deelnemer bepaalt Binnen het project MEE op Weg bepaalt de deelnemer welke route hij wil oefenen, hoe, wanneer, enz. Wanneer een vrijwilliger/student als OV-maatje wordt ingezet blijft de deelnemer de regie houden. In veel gevallen legt de deelnemer aan de vrijwilliger uit waar bijvoorbeeld in- en uitgestapt moet worden, hoe de betaling in een bus verloopt, enz.
4
De vrijwilliger stelt zich hierin bewust terughoudend op, opdat de deelnemer gestimuleerd wordt zelf de zoektocht aan te gaan. Wanneer het nodig is denkt de vrijwilliger mee en daagt hij de deelnemer uit om te zoeken naar oplossingen. Het avontuur wordt als ware samen aangegaan. Gevolg hiervan is dat de deelnemer ervaart dat hij zelf bepaalt, meer zelfvertrouwen krijgt, trots is en het idee heeft dit zelfstandig gedaan te hebben.
Op maat De ondersteuning vanuit MEE sluit aan bij de wens van de deelnemer. Bijvoorbeeld, de ene deelnemer vindt het prettig om met schema’s of pictogrammen te werken, terwijl de ander ervoor kiest het avontuur eerst te willen ervaren. Soms wordt gewerkt met foto’s of filmpjes; andere keer weer niet. Ook hier geldt dat de deelnemer de regie heeft.
Versterken Deelnemers, ouders, het onderwijs, zorgaanbieders, chauffeurs en andere betrokkenen worden uitgenodigd uit te gaan van eigen kracht en worden gestimuleerd om meer en meer te denken vanuit mogelijkheden.
Ouders/verzorgers MEE ondersteunt ook ouders die vragen hebben op het gebied van verkeer en vervoer. Dit kan zijn dat ouders op zoek zijn naar een andere manier van reizen voor hun kind of zelf met het kind willen oefenen, maar niet weten hoe. Ook kan - indien nodig - MEE ondersteuning bieden bij het aantekenen van bezwaar. De vragen komen veelal individueel binnen in combinatie met een aanmelding voor OVmaatjes. Achter de aanmelding voor een OV-maatje blijken regelmatig zorgen een rol te spelen (angst voor gevaren, ouders die zelf niet kunnen reizen, weerstand naar gemeente). Deze vragen worden uitgebreid behandeld vanuit een onafhankelijke, cliëntondersteunende positie.
Onderwijs/zorg: Binnen het speciaal onderwijs en zorginstellingen lijkt weinig aandacht te worden besteed aan het meedoen in het verkeer en vervoer. Kennisoverdracht of het aanleren van vaardigheden is gericht op wonen, werken, koken, omgaan met geld e.d. Verkeer heeft minder prioriteit. Daarnaast is het aanvragen van een indicatie voor speciaal vervoer niet moeilijk en snel geregeld. MEE is in gesprek met deze partijen om het ‘systeemdenken’ te doorbreken en de noodzaak van zelfredzaamheid in het verkeer en vervoer bespreekbaar te maken. Hen wordt de door MEE gehanteerde methodiek beschikbaar gesteld zodat zij dit binnen hun organisaties kunnen toepassen.
Chauffeurs: MEE IJsseloevers heeft in de loop der jaren regelmatig te horen gekregen dat vanwege onvoldoende kennis van de doelgroep de bejegening van taxi- en buschauffeurs (WMO, leerlingenvervoer) richting mensen met een beperking beter kan. MEE-consulenten trainen (bus)chauffeurs inmiddels in de omgang ( bejegening en attitude) met mensen met een beperking. De training wordt op maat aangeboden, dat wil zeggen dat de vraag van de chauffeurs centraal staat.
5
Op deze wijze wordt het niet alleen voor mensen met een beperking laagdrempeliger en prettiger om in de stadsbus te stappen, maar ook voor de mensen die gebruik maken van het aangepast vervoer. We hopen dat het project MEE op Weg u – net als ons - inspireert en uitdaagt samen te werken aan een inclusieve samenleving, waarin iedereen meedoet. Wilt u meer weten of deelnemen aan het project MEE op Weg? Heeft u ideeën? Laat het ons weten. Namens projectteam Ria Brands, regiomanager Emmely Lefèvre, projectleider T 038 455 46 46 E
[email protected] MEE IJsseloevers biedt onafhankelijke, laagdrempelige cliëntondersteuning aan alle mensen met een beperking en/of chronisch ziekte en hun betrokkenen. De ondersteuning heeft als doel bevordering van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie, waarbij de cliënt de regie over eigen leven houdt.
6
MEE op Weg is een initiatief van MEE IJsseloevers en wordt mede mogelijk gemaakt door innovatiegelden WMO van de gemeente Zwolle.
