Mediawijsheid protocol Basisschool Op ‘t Hof Helga Bongers & Kim van Dooijeweert Tricht, 2013 'Mediawijsheid is niet gewoon belangrijk. Het is absoluut cruciaal. Mediawijsheid bepaalt of kinderen een instrument van de media zijn of de media een instrument zullen zijn dat kinderen kunnen gebruiken.' -Linde Ellerbee-
In deze 21e eeuw worden we inmiddels omringd door technologie. Een belangrijke vaardigheid die kinderen nodig hebben is effectief en efficiënt gebruik maken van technologie (Kennisnet & Mijn Kind Online, 2013; Voogt & Pareja Roblin, 2010). Kinderen moeten leren analyseren en selecteren van gepaste media- en ICT-bronnen. Tevens is het belangrijk te begrijpen hoe in de maatschappij door middel van huidige technologie gecommuniceerd wordt. Deze ICT-geletterdheid valt ook wel onder de noemer mediawijsheid. De Raad voor Cultuur introduceerde het begrip mediawijsheid in 2005 als: ’… het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld’. Mediawijzer (2012) heeft de definitie van mediawijsheid kernachtig verwoord: ‘Mediawijsheid = de verzameling competenties die je nodig hebt om actief en bewust deel te kunnen nemen aan de mediasamenleving.’ Mediawijzer (2012) heeft het ‘Mediawijsheid Competentiemodel’ ontwikkeld en definieert 10 competenties. Het model is ontwikkeld op basis van de inzichten en ervaringen van experts die midden in de mediawijsheidpraktijk staan. Tijdens De Onderwijsdagen 2012 en de Media and Learning Conference in Brussel is het competentiemodel gepubliceerd. Basisschool Op ‘t Hof maakt de bewuste en onderbouwde keuze om aandacht te besteden aan mediawijsheid waar dat mogelijk en relevant is in een aparte les of geïntegreerd in bestaande lessen. Hierbij wordt het competentiemodel van Mediawijzer gebruikt om de doelen helder te krijgen en daarmee te kunnen werken aan ontwikkeling van kennis, vaardigheden en houding van kinderen.
figuur 1. Mediawijsheidcompetenties. Mediawijzer
De overheid bepaalt in de kerndoelen dat er aandacht moet zijn voor mediawijsheid. Hoe de kerndoelen worden ingevuld in het programma, is aan de scholen zelf (Roeters, 2011). Regels over social media, veilig internet en smartphones zijn er niet. Scholen mogen hier zelf over beslissen. Bewust aandacht besteden aan mediawijsheid en de verschillende mediawijsheidcompetenties betekent nadenken over social media, veilig internet en inzet van mobile devices. In dit ‘Mediawijsheid Protocol Basisschool Op ‘t Hof’ maken we de keuzes van basisschool Op ‘t Hof duidelijk. Basisschool Op 't Hof neemt bij het maken van deze keuzes als uitgangspunt dat mediawijsheid een pedagogische aangelegenheid is; mediawijsheid moet je leren. Bij een protectionistische benadering gaat men uit van afschermen en vermijden, de pedagogische benadering gaat uit van ervaren en begeleiden. Onze visie op mediawijsheid sluit aan op onze visie op leren: 'Wij leren met en van elkaar'. Mediawijsheid moet je leren door te doen. Social media Voor onze keuzes met betrekking tot social media zie ‘Social media protocol Basisschool Op ‘t Hof’. Veilig internet Basisschool Op ‘t Hof ziet het als haar verantwoordelijkheid om kinderen te leren de voordelen van internet in de leeromgeving te benutten alsmede de nadelen bespreekbaar te maken. Gebruik maken van internet werkt motiverend; de lessen worden interessanter, afwisselender en interactiever. Ook schuilen er voor kinderen gevaren bij het gebruiken van internet. Basisschool Op 't Hof verkiest het leren omgaan met internet door te doen en ervaren boven het vermijden en het afschermen van internet door bijvoorbeeld filters te gebruiken. We begeleiden kinderen op een pedagogische manier bij het veilig omgaan met internet. Hierbij maken we gebruik van speciaal ontwikkeld lesaanbod uit de mediawereld zoals de spellen 'mediamasters' en 'veilig internet, the game'. De meeste begeleiding op het gebied van mediawijsheid vindt geïntegreerd plaats in de dagelijkse lespraktijk. Als kinderen al doende in een situatie komen waarbij veilig internetten in het geding komt, kan een gesprek hierover met de leerkracht en/of medeleerling(en) stimulerend zijn om als kind de juiste, veilige keuzes te maken voor nu en in de toekomst. Inzet mobile devices Basisschool Op ‘t Hof maakt gebruik van van iPads als middel om leren te intensiveren. Deze zijn flexibel inzetbaar en bieden de mogelijkheid tot Mobile Social Learning (Wells, 2013); een manier van leren die aansluit bij het functioneren in de 21e eeuw.
figuur 2. Mobile Social Learning. Wells, iPad4schools. Mobile Social Learning is een manier van leren die past bij de visie op onderwijs van Basisschool Op ‘t Hof. Bij de overstap van groep 8 naar het voortgezet onderwijs vinden we het belangrijk dat kinderen ook deze manier van leren hebben ervaren. Er zijn kinderen op de basisschool die een smartphone of ander mobile device bezitten. Het meenemen van smartphones door leerlingen is niet verboden. Het gebruik is echter niet nodig aangezien er gebruik gemaakt kan worden van de mobiele functies van de op school aanwezige iPads. Er wordt van kinderen verwacht dat ze hun smartphone (of ander mobile device) niet gebruiken op school, tenzij de leerkracht dit efficiënt of relevant acht en hier toestemming voor geeft. Dit protocol is aan verandering onderhevig. De ontwikkelingen op gebied van ICT en mediawijsheid worden gevolgd. Afhankelijk van ontwikkelingen op gebied van ICT en mediawijsheid kan dit protocol worden herzien.
Literatuur Kennisnet & Mijn Kind Online. (2013). Mediawijsheid op de basisschool. Rotterdam: Veenman+ Mediawijzer. Mediawijsheid: definitie in 10 competenties. (2012). Geraadpleegd op 1 december 2013, van http://www.mediawijzer.net/competentiemodel/ Raad voor Cultuur. (2005). Mediawijsheid. De ontwikkeling van nieuw burgerschap. Den Haag: Raad voor Cultuur Roeters, A. (2011). Onderwijskwaliteit drijfveer inspectie. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs Voogt, J. & Pareja Roblin, N. (2010). 21st Century Skills: Discussienota. Enschede: Universiteit Twente Wells. iPads4schools. (2013). Geraadpleegd op 1 december 2013, van http://ipad4schools.org/21stc-learning/
Social media protocol Basisschool Op ‘t Hof Helga Bongers & Kim van Dooijeweert Tricht, 2013
Social media is niet meer weg te denken in de huidige maatschappij. Het begrip social media wordt ook wel sociale netwerken genoemd. Internetgebruikers over de hele wereld staan op deze manier met elkaar in verbinding en kunnen alles te allen tijden met elkaar delen. Voorbeelden van social media zijn Facebook, Pinterest, Linkedin, YouTube en Twitter (Mediawijzer, 2012; Pijpers, 2012). Doelstellingen en verwachtingen met betrekking tot social media kunnen per school verschillen, afhankelijk van de visie en missie. Mogelijke doelstellingen zijn Schoolprofilering, Professionalisering, Curriculum en Communicatie. Deze doelstellingen kunnen betrekking hebben op verschillende actoren; leerlingen, ouders, leerkrachten en externen (Mediawijzer, 2012). Vanuit de schoolvisie en -missie van basisschool Op ‘t Hof wordt uitgegaan van de mogelijkheden en kansen die social media biedt (SocialMediaWijs, 2013). Basisschool Op ‘t Hof wilt de volgende missie met betrekking tot social media uitdragen: Basisschool Op ‘t Hof ziet het als haar verantwoordelijkheid om kinderen te leren de voordelen van sociale media te benutten alsmede de nadelen bespreekbaar te maken. Bovendien zien wij de kansen die sociale media bieden om de school te profileren in haar markt en om de communicatie met belanghebbenden toegankelijker en interactiever te maken (SocialMediaWijs, 2013). In dit social media protocol staat de ontwikkeling van mediawijsheidcompetenties van leerlingen centraal op het gebied van kennis, vaardigheden en houding. Daarnaast gebruikt basisschool Op ‘t Hof Facebook en Twitter als social media tools ten behoeve van schoolprofilering en het vergroten van ouderbetrokkenheid. Wegens het online publiceren van beeldmateriaal van leerlingen is dit een belangrijk aspect in dit social media protocol. Ontwikkeling leerlingen in de schoolpraktijk (Mediawijzer, 2012). 1. Basisschool Op ‘t Hof bevordert leerlingen in het passief inzicht hebben in de werking van social media. 2. Basisschool Op ‘t Hof stimuleert leerlingen in het actief gebruiken van social media, waarbij zowel kansen als valkuilen kunnen worden besproken. 3. Basisschool Op ‘t Hof stimuleert communicatie door het interactief uitwisselen met anderen via social media. 4. Basisschool Op ‘t Hof ondersteunt leerlingen bij het doelgericht en effectief omgaan met social media. Schoolprofilering en ouderbetrokkenheid (SocialMediaWijs, 2013).
1. 2. 3. 4.
Basisschool Op ‘t Hof zet berichtgeving op sociale media in met het doel om positieve informatie te verspreiden over de (activiteiten) van de school of organisatie. Basisschool Op ‘t Hof vraagt toestemming van ouders voor het publiceren van beeldmateriaal van schoolgerelateerde situaties op sociale media. Basisschool Op ‘t Hof heeft enkele vaste personeelsleden aangewezen om berichtgeving via social media te verspreiden. Basisschool Op ‘t Hof gaat naar aanleiding van verkregen informatie (via social media) ‘real life’ in gesprek om, waar mogelijk, de goede punten te versterken en de zwakke te verbeteren. Behalve in geval van onjuistheden wordt op negatieve discussies niet gereageerd via sociale media (SocialMediaWijs, 2013).
Literatuur Mediawijzer. Mediawijsheid: definitie in 10 competenties. (2012). Geraadpleegd op 26 augustus 2013, van http://www.mediawijzer.net/competentiemodel/ Pijpers, R. (2012). Inspiratieboek sociale media op de basisschool. De leerkracht maakt het verschil. Rotterdam: Veenman+ SocialMediaWijs. Positief Social Media Protocol. (2013). Geraadpleegd op 26 augustus 2013, van http://socialmediawijs.nl/over-social-media-wijs/positieve-prikkels/positief-social-m edia-protocol/
Bijlagen Bijlage 1: Model van mediawijsheidcompetenties. Mediawijzer Bijlage 2: Mediawijsheiddoelen voor kinderen in het basisonderwijs. Mediawijzer
