McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 1
Jazz
Joe McPhee Quartet woensdag 8 december 2004
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 3
Jazz . Seizoen 2004-2005
Simon Nabatov piano Jim Hall gitaar . Enrico Pieranunzi piano dubbelconcert woensdag 29 september 2004 Brussels Jazz Orchestra versus The Big White Screen Big Cities in the Twenties vrijdag 29 oktober 2004 Flat Earth Society . Uri Caine piano FES ft. Uri Caine zaterdag 13 november 2004 Joe McPhee Quartet woensdag 8 december 2004 Marc Ducret Trio Mirabassi-Boltro-Ferris Trio dubbelconcert dinsdag 1 maart 2005 Andrew Hill Trio . Von Freeman tenorsaxofoon zaterdag 26 maart 2005 Fred Hersch Ensemble Leaves of Grass woensdag 4 mei 2005
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 4
begin concert 20.00 uur pauze omstreeks 21.00 uur einde omstreeks 22.20 uur ism. New Think, Radio 1, Focus Knack inleiding door Marc Van den Hoof . 19.15 uur . Foyer teksten programmaboekje Marc Van den Hoof coördinatie programmaboekje deSingel druk programmaboekje Godefroit gelieve uw GSM uit te schakelen!
Foyer deSingel enkel open bij avondvoorstellingen in Rode en/of Blauwe Zaal open vanaf 18.40 uur kleine koude of warme gerechten te bestellen vóór 19.20 uur broodjes tot net vóór aanvang van de voorstellingen en tijdens pauzes Hotel Corinthia (Desguinlei 94, achterzijde torengebouw ING) • Restaurant HUGO's at Corinthia open van 18.30 tot 22.30 uur • Gozo-bar open van 10 uur tot 1 uur, uitgebreide snacks tot 23 uur deSingelaanbod: tweede drankje gratis bij afgifte van uw toegangsticket van deSingel voor diezelfde dag
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 5
Joe McPhee Quartet
Joe McPhee tenorsaxofoon en pockettrompet Daunik Lazro tenor- en baritonsaxofoon Raymond Boni gitaar Claude Tchamitchian contrabas
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 6
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 7
Joe McPhee. Ontwerp van een voorlopig itinerarium.
a. 1971 ‘Joe McPhee & Survival Unit II At WBAI’s Free Music Store’ (McPhee, tp & ts, Clifford Thornton, baritone horn & cnt, Byron Morris, ss & as,
vlnr.: Joe McPhee, Daunik Lazro, Raymond Boni, Claude Tchamitchian
Mike Kull, p, Harold E. Smith, percussion, 30 oktober 1971).
Werner Uehlinger hoort een opname van deze rechtstreekse radio-uitzending in 1974, bij z’n eerste ontmoeting met Joe McPhee. De muziek maakt zo’n indruk op de jonge Zwitser dat hij besluit platenproducer te worden. Op zijn merk ‘Hat Hut’ zal hij vanaf 1975 de avant-garde en inzonderheid het werk van McPhee in de loop van de komende decennia nauwgezet documenteren. De uitgave van het concert van 30 oktober 1971 staat aanvankelijk in de planning van Uehlinger voor 1988, maar wordt uitgesteld vanwege de plotse en overweldigende opkomst van de compactplaat. In 1996 verschijnt de opname als cd, met de hoestekst van Chris Albertson en de opdracht van McPhee aan de overleden Clifford Thornton, die allebei in 1988 op de hoes van de (dubbel-) elpee hadden moeten staan. Albertson schetst de sociaal-politieke context waarin de heftig emotionele muziek van de Survival Unit dient begrepen te worden: het protest tegen de aanslepende Vietnamoorlog, het repressieve optreden tegen de burgerrechtenbeweging, Watergate, de opstand en de onderdrukking ervan in Attica State Prison ... De tijden zijn veranderd, schrijft Sheridan. De ene revolutionair uit die dagen schrijft sedertdien kookboeken en de andere ontwerpt modekleding, is filmacteur geworden of speelt het politieke spel keurig mee. De muziek van Joe McPhee is gebleven wat ze was: verscheurd en verscheu-
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 8
rend, compromisloos, bitter, doortrokken van een verlangen naar een onmogelijke puurheid. Breekbare lyriek, hier en daar al gebarsten maar nog niet gebroken en nog bruikbaar voor wie er omzichtig mee omspringt. b. 1977 ‘Tenor & Fallen Angels’ (Joe Mc Phee, ts, september 1976 & oktober 1977).
Cd-heruitgave in 2000. Joe McPhee schrijft z’n eigen hoestekst. Verwijst naar het voorbeeld van Anthony Braxton die in 1968 de opnamen maakt voor het twee jaar later uitgebrachte solo-album ‘For Alto’. Z’n eigen ‘Tenor’ bestempelt McPhee als een evocatie van heel de ontwikkeling die de tenorsaxofoon in de loop van de jazzgeschiedenis heeft doorgemaakt. Aan de vier stroken van het oorspronkelijke album - het titelstuk ‘Tenor’ duurt bijna drieëntwintig en een halve minuut - voegt de cd-heruitgave een live soloopname uit 1977 toe: ‘Fallen Angels’. Joe McPhee wijst erop dat dit stuk een motief bevat dat een paar jaar later zal terugkeren in een hommage aan Ornette Coleman. ‘Tenor’ is opgenomen in Zwitserland, ‘Fallen Angels’ in Parijs. De tijden zijn veranderd. De verscheurdheid van de muziek is haar eigen verscheurdheid. De breekbaarheid van de lyriek is z’n eigen breekbaarheid.
c. 1982 ‘Joe McPhee Po Music Oleo’ (Joe McPhee, pocket cnt & ts, André Jaume, kl, bkl & as, François Méchali, b, Raymond Boni, eg, augustus 1982).
De heruitgave op compactplaat bevat behalve het materiaal van de indertijd uitgebrachte elpee ook een op de avond van dezelfde dag gemaakte concertopname. McPhee noemt
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 9
zijn muziek voortaan ‘Po Music’, zich daarmee aansluitend bij het denken (‘Lateral Thinking’) van Edward de Bono waarin een aantal ‘po’-begrippen centraal staan: positief, poëtisch, hypothetisch ... ‘Oleo’ is een thema van Sonny Rollins dat gebruik maakt van de zogeheten ‘rhythm changes’, de tweeëndertig maten lange AABA-vorm die de jazz aan Gershwins ‘I Got Rhythm’ heeft ontleend en die samen met de twaalfmatige blues één van de basisschema’s is geworden voor de improviserende jazzspeler. Rollins zelf heeft het thema in 1954 voor het eerst opgenomen met Miles Davis en heeft er een zeer vrije live versie van gemaakt in 1962, in kwartet met trompettist Don Cherry en drummer Billy Higgins (de helft van het kwartet van Ornette Coleman!) en met Bob Cranshaw op bas. Andere connotaties zijn verbonden aan de titel ‘Pablo’, tegelijk opgedragen aan Pablo Picasso, Pablo Neruda en Pablo Casals (‘Pa Music’?). ‘Astral Spirits’ herinnert aan de muziek van Albert en Don Ayler. ‘I Remember Clifford’ commemoreert evenzeer trompettist Clifford Brown, voor wiens nagedachtenis Benny Golson het had geschreven, als trompettist Clifford Thornton, één van McPhee’s eerste mentors. De vier stukken die tijdens het avondconcert zijn opgenomen dragen als gezamenlijke titel een in vier deeltjes uiteengevallen citaat van saxofonist/fluitist/klarinettist Eric Dolphy (1928-1964), samen met Rollins en Coltrane en Coleman (het Franse ‘Jazz Hot’ titelde: ‘Si Ornette Coleman est grand, Eric Dolphy est mieux que son prophète’) één van de boegbeelden van de avant-garde in de jazz van de jaren zestig. Het citaat luidt: ‘When you hear music,/ after it’s over/ it’s gone in the air,/ you can never capture it again’. Lyriek die deel uitmaakt van één grote lyrische context. Een woekering van contexten.
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 10
d. 1990 ‘Joe McPhee Po Music Linear B’ (Joe McPhee, flh, pocket tp, ss & electronics, André Jaume, ts, bkl & kl, Urs Leimgruber, ss & ts, Léon Francioli, b, Christy Doran, g, Raymond Boni, g, Fritz Hauser, drs & perc, januari 1990).
Geheel in de lijn van het ‘lateral thinking’ komt McPhee in zijn liner notes allerlei coïncidenties en consequenties (‘co music’?) op het spoor. Maar geen van alle, ook niet de schrijfwijze van ‘po’ in lineair B, leidt echt tot iets. Alle verbanden, bestaande en onbestaande, gesuggereerde en expliciete, doen slechts dienst als een soort aanzet tot inspiratie. Van het één komt het ander. En dat ander zou op den duur moeten zijn: de muziek en niets dan de muziek. Alle toelichting overbodig. Eéntalig muziek. De connotaties: Wayne Shorters ‘Footprints’, Jimmy van Heusens ‘Here ‘s That Rainy Day’, bij wijze van hommage aan trompettist Chet Baker (1929-1988), Samuel Beckett (het titelstuk is aan hem opgedragen) ... Vreemd hoe de gitaren en de elektronica soms doen denken aan zoiets als ‘Sketches Of Spain’, een uit de hand gelopen versie van Rodrigo’s ‘Concierto d’ Aranjuez’. (Coïncicenties, consequenties, connotaties, concierto. Constructie? Deconstructie? Muziek als betekenaar ontdaan van betekenis. Provocatie van lyriek.) e. 1991 ‘Joe McPhee Trio Impressions Of Jimmy Giuffre’ (Joe McPhee, ss & vtb, André Jaume, ts & bkl, Raymond Boni, g, april 1991).
De tijd dat zowel Lennie Tristano als Jimmy Giuffre worden herontdekt als voorlopers (gangmakers, pioniers, uitvinders... ) van de/een avant-garde. Een hommage aan Giuffre voor wiens muziek de virtuoze Franse saxofonist en (bas)kla-
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 11
rinettist André Jaume al sedert enige tijd een intense belangstelling aan de dag legt. (Giuffre had al in de helft van de jaren vijftig geëxperimenteerd met een versobering van het materiaal en tegelijk een grotere vrijheid in de omgang met, de interpretatie van dat materiaal. Zo was er het achterwege laten van al wat te expliciet en in Giuffre’s ogen en oren overbodig was: de ritmesectie in haar traditionele rol bijvoorbeeld. In plaats van de barokke overvloed van de bop-frasering verkiest Giuffre een soort pointillisme, of: het ene, ononderbroken, soepele, trefzekere gebaar waarmee de Japanse kunstenaar een veelzeggend, voor uiteenlopende interpretaties vatbaar karakter vastlegt. ((Een variant van alle denkbare ‘po’s’ van het lineair B?)) Bill Evans zal het beeld enkele jaren later verwoorden in z’n hoestekst voor het album ‘Kind Of Blue’) (De keuze van Giuffre geldt evenzeer het puur akoestische.) De gitaar van Jim Hall kan in die tijd nauwelijks ‘elektrisch’ worden genoemd. Een voorlopige keuze althans. In de jaren zestig volgt een trio met Paul Bley en Steve Swallow. Bij z’n reünie in 1989 verkiest Bley de elektrische piano, en Swallow de elektrische bas. McPhee, Jaume en Boni houden het bij het originele voorbeeld.) Een lyrische component (component): de langzaamheid, het traagzame, de onthaasting. (‘Give Them Their Flowers While They’re Here’) f. 1994 ‘Joe McPhee Lisle Ellis Paul Plimley Sweet Freedom - Now What?’ (Joe McPhee, tss, ss & akl, Lisle Ellis, b, Paul Plimley, p, juli 1994).
Een kwarteeuw na Max Roach z’n ‘Freedom Now Suite’ wil het trio de voortdurende actualiteit ervan duidelijk maken, zowel wat het puur muzikale, esthetische aspect ervan
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 12
betreft als wat het inhoudelijke ( de betekenis, de interpretatie, de draagwijdte) aangaat. Wat is er geworden van het ‘freedom principle’ waarmee het intussen bijna een halve eeuw geleden allemaal begon? Zijn dankzij de lyriek de dingen anders geworden? Is er een muziek uitgevonden voorbij de muziek? Is de ‘freedom’ die toen werd bedoeld nog altijd de ‘freedom’ waarover het nu gaat? Is de verontwaardiging van de Survival Unit II herkend? Waartoe heeft het ‘laterale denken’ ge-leid? Is het de verhoopte provocatie gebleken om dingen te denken die nooit eerder waren gedacht, om verbanden duidelijk te maken die nooit eerder zichtbaar waren geweest? Tot het domein van het ‘po’-denken behoort, althans in het Engels, behalve de al eerder genoemde ideeën (ideogrammen) ook het alliterende gedachtenrijm ‘possible’. Mogelijk. Datgene wat mogelijk is. De mogelijkheden die iets in zich draagt. Het potentieel. g. 2004 ‘Joe McPhee Quartet Live At deSingel’ (8 december 2004).
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 13
Joe McPhee Joe Mc Phee (°1939, Miami) is componist, dichter en multi-instrumentist (saxofoon, klarinet, trompet, trombone en piano). Als kind leerde hij van zijn vader trompet spelen. Midden jaren zestig trok hij naar New York om samen te werken met Clifford Thornton. In deze periode begon McPhee ook saxofoon te studeren. Hij gaf les aan het Black Studies Department van het Vassar College in New York en begon daarna een muzikale carrière in Zwitserland die meer dan vijfentwintig jaar zou duren. McPhee is te horen op meer dan zestig opnamen, te beginnen met ‘Freedom and Unity’ van Clifford Thornton (’67), waarna hij onder zijn eigen naam begon op te nemen. In de vroege jaren zeventig begon de samenwerking met HatART, een Zwitsers label dat Werner Uehlinger speciaal in het leven riep om McPhee’s muziek op te nemen en te distribueren. Dit resulteerde in elf opeenvolgende opnamen tussen 1975 en 1982. In de daaropvolgende jaren verschenen cd’s bij de labels Sackville, In Situ, Deep Listening, Blue Ragrd, CIMP enz. Joe McPhee is een bewonderaar van het werk van de filosoof Edward de Bono en zelf schrijft hij poëzie met een filosofische inslag. Zijn gedichten over muzikale improvisatie begeleiden zijn recente opnamen ‘A Meeting in Chicago’ en ‘Grand Marquis’. De laatste jaren speelt McPhee in clubs en concertzalen over de hele wereld. Hij speelde onder meer aan de zijde van Roy Campbell jr., Daniel Carter, Sensei Joseph Jarman, Leroy Jenkins, Sabir Mateen, William Paker en Matthew Shipp. Daunik Lazro De Franse saxofonist Daunik Lazro (°1945) begon zijn carrière in 1973 in free bop-ensembles met bassist Sabeb Sarbib en raakte vanaf dan steeds meer in de avant-garde jazz verzeild. Hij werd sterk beïnvloed door figuren als Tchicai, Lacy en Braxton. In de jaren tachtig experimenteerde hij met vrije improvisatie met musici als Tristan Honsinger, Raymond Boni, Evan Parker, George Lewis, Joëlle Léandre, Irène Schweitzer en Sakis Papadimitriu. In 1985 vormde Lazro een trio met violist Carlos ‘Zingaro’ en bassist Jean Bolcato. Van 1987 ot 1991 toerde hij rond met Michel Doneda en Lê Quan Ninh. Sinds 1991 vormt hij een improvisatieduo met Joe McPhee. Verdere musici waarmee hij samenwerkt zijn Annick Nozati, Claude Barthélémy, Didier Petit, Mats Gustafsson, Thierry Madiot, David Chiésa en Louis-Michel Marion. Raymond Boni Gitarist Raymond Boni maakt deel uit van de jazzscene sinds zijn eenentwintigste. Hij speelde in uiteenlopende bezettingen, van solo tot big band in Europa, Japan, de Verenigde Staten, Canada, Madagascar en Armenië. De musici waarmee hij samenwerkt, zijn van diverse pluimage. Hij vormde duo’s met Joe McPhee, Claude Tchamitchian, Eric Echampard, Daunik Lazro, Gérald Zbinden en Bastien Boni; trio’ s met Daunik Lazro en Carlos Zingaro, Boni’s Family Trio, het Alma Cocktail Trio met Ahmed Compaoré en Bastien Boni, Chant Chaud Trio met Sophie Delizée en Gérard Fabiani, Trio McPhee-
McPhee
02-12-2004
09:13
Pagina 14
Boni met Joe McPhee en Bastien Boni en Fortuna 21 met Emmanual Cremer en Bastien Boni. In kwartet treedt Raymond Boni op met Daunik Lazro, Joe McPhee en Claude Tchamitchian en met Virgile Abela, Lucien Bertolina en Bastien Boni. Raymond Boni is tevens componist en schreef muziek voor documentaires, dans- en toneelvoorstellingen. Zijn carrière vindt zijn neerslag in meer dan veertig opnamen. Claude Tchamitchian Claude Tchamitchian (°1960, Parijs) groeide op in een muzikale familie. Zijn vader had piano gestudeerd bij Alfred Corto en ook zijn moeder en broers speelden piano. Op zijn vijftiende ontdekte hij de muziek van John Coltrane en Albert Ayler, wat het begin betekende van zijn fascinatie voor de jazzmuziek. Onder de indruk van de plaatopnamen van Paul Chambers, Henry Grimes, Charlie Mingus en later Barre Phillips, Dave Holland, Charlie Haden en Henri Texier, besloot Tchamitchian uiteindelijk bas te gaan studeren. Aan het conservatorium van Avignon kwam hij in de jazzklassen van Joseph Fabre en André Jaume terecht. Hier ontmoette hij gelijkgezinden als Bruno Chevillon, Rémi Charmasson, Guillaume Orti en Bernard Santacruz. Musici waarmee hij herhaaldelijk heeft samengewerkt zijn Guy Villerd, Joe McPhee, Lucia Recio, Gérard Marais, Jacques Mahieux, Vincent Courtois, Jean-Luc Cappozzo en vele anderen.
