Antwerpen, 24 juli 2012 Falke Van der Schueren, advocate bij Progress Lawyers Network, waarneemster op het proces tegen 46 advocaten in Turkije.
Massaproces in Turkije: 46 advocaten staan terecht, Europa zwijgt “ … Plotseling ben je niet meer de verdediger, maar zit je zelf op de beklaagdebank … “ Op maandag 16 juli 2012 startte in het splinternieuwe rechtsgebouw van Istanbul, de grootste rechtbank van Europa, een megaproces tegen maar liefst 46 advocaten, drie medewerkers van advocatenkantoren en een journalist. Allen worden ervan verdacht banden te hebben met de Unie van Koerdistan-Gemeenschappen KCK, de stedelijke tak van de verboden Koerdische Arbeiderspartij PKK, omwille van het feit dat zij werkten voor aartsvijand nummer 1 Abdullah Öcalan. Sinds eind november 2011 zitten hierdoor 36 advocaten in voorarrest. Deze advocaten adviseerden Öcalan - de PKK-leider die sinds 1999 een levenslange celstraf uitzit op het geïsoleerd gevangeniseiland Imrali voor de kust van Istanbul- met betrekking tot andere rechtszaken zoals het beroep ingesteld bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens tegen zijn eenzame opsluiting. Het Openbaar Ministerie verwijt de vervolgde advocaten informatie uitgewisseld te hebben tussen Öcalan en de PKK, zodat deze laatste met behulp van die informatie aanslagen zou gepleegd hebben. Anders gesteld is het Openbaar Ministerie van Turkije van oordeel dat de beklaagden Öcalan hebben geholpen contact te onderhouden met zijn achterban. Uit solidariteit, als protest tegen de arrestaties en om druk te kunnen uitoefenen op de Turkse rechtspraak zijn een groot aantal internationale organisaties en balies vanuit landen zoals Nederland, Frankrijk, Engeland, Zwitserland, Duitsland, België, … afgereisd naar Istanbul om het proces bij te wonen. Controversieel Het proces lijkt niet enkel controversieel, er kunnen ook bezwaren worden geuit tegen bepaalde onderzoeksdaden. Vooreerst gaat het hier om legitieme beroepsactiviteiten van advocaten die de moed hebben om activisten en slachtoffers van mensenrechtenschendingen te verdedigen, in een moeilijke situatie zoals in Turkije. Zij worden door het uitoefenen van hun taak als advocaat, zelf het slachtoffer van vervolging en zitten al ruim 7 maanden in voorhechtenis. Ondanks de opgeworpen bezwaren, werden de woonhuizen en kantoren van de verdachte advocaten doorzocht, hele dossiers in beslag genomen, inzage van het strafdossiers door de verdachten geweigerd, collega’s die de gearresteerde advocaten bijstaan gescreend van top tot teen voorafgaand aan elk bezoek, etc.
Daarenboven vinden de KCK processen plaats voor rechtbanken met bijzondere bevoegdheden die angstig veel weg hebben van de gevreesde staatsveiligheidsrechtbanken. Dit waren semi- militaire tribunalen met verregaande bevoegdheden die in het verleden talrijke vonnissen hebben uitgesproken tegen politieke opposanten en Koerden die verdacht werden van het steunen van separatistische bewegingen. Deze tribunalen werden formeel ‘afgeschaft’ in 2004 zodat Turkije in aanmerking zou komen voor het lidmaatschap van de Europese Unie. Sinds 2009 voert de regering van premier Erdogan een anti-Koerdische politiek met als resultaat dat in de afgelopen drie jaar 9.500 mensen werden aangehouden, van wie er nog zo’n 4.500 vastzitten vanwege hun vermeende banden met de KCK. Activisten, burgemeester, parlementsleden, militairen, journalisten, vakbondsleden en zelfs geneeskundestudenten die demonstreerden voor betere gezondheidszorg in het Koerdische zuidoosten werden reeds gearresteerd. Chaos in de rechtzaal Op maandagochtend 16 juli 2012 verzamelden talrijke advocaten, afgereisd uit alle delen van Turkije en gesteun door hun Europese collega’s, zich voor het gerechtsgebouw met als spandoek: ‘Vrijheid voor de verdediging’. Naast deze grote groep van advocaten in toga kon eveneens een overweldigende aanwezigheid van politietroepen waargenomen worden voorzien van aangepaste kledij, schilden, machinegeweren en waterkannonen klaar voor actie. De start en het verloop van die eerste procesdagen wordt gekenmerkt door volledige chaos, een rechtstaat onwaardig. Hoewel volgens het programma de start was voorzien om 10u stonden we om 11u30 nog steeds in een drukke gang te duwen, trekken en zweten om binnen te geraken. Pas rond 12u mochten we de rechtszaal in. Niettegenstaande de advocaten hadden gevraagd om een grote rechtszaal die in staat zou zijn om de groep van vervolgde advocaten, de grote groep van politieagenten en veiligheidsmensen, de nog grotere groep van verdedigende advocaten (400), de familie en de Internationale waarnemers te ontvangen, werden deze verzoeken door de rechtbank afgewezen. Dit leidde tot een mensonwaardige situatie in de rechtszaal. Omwille van het plaatsgebrek werden advocaten van de beklaagden en familieleden de toegang geweigerd. Sommige advocaten dienden tegen de muur te staan en anderen moesten zelfs op de grond zitten met hun rug naar de rechters. Bovendien waren, omwille van de hoge temperatuur (meer dan 40 graden) en het gebrek aan zuurstof de omstandigheden binnen de rechtszaal zeer ongezond. De chaos in de rechtszaal was overweldigend. De rechter bleek niet in staat om orde en structuur te handhaven. Integendeel, het proces verliep drie dagen hectisch en totaal wanordelijk. De voorzitter, al rechtstaande, schreeuwde voortdurend op een onrespectvolle manier instructies naar de verdediging en eiste korte pleidooien. Het was duidelijk dat de voorzitter als enig doel had om deze vervolging van maar liefst 50 mensen af te handelen binnen de drie dagen. De strategie van de verdediging was er in de eerste plaats niet op gericht om voor de individuele beklaagde het maximale uit de zaak te halen, maar om het conflict zo duidelijk mogelijk politiek te schetsen en de positie van de beklaagden tegenover de staat zo helder en overtuigend mogelijk uit te dragen. Het politieke karakter van de betogen had de bovenhand. De discussie over het gebruik van de Koerdische taal in de rechtbank en de situatie tussen de Turkse staat en de Koerden nam veel tijd
in beslag. Miljoenen mensen spreken Koerdisch in Turkije en het niet toestaan van deze taal in de rechtbank zou geen juridische, maar een politieke beslissing zijn. Het recht op een eerlijk proces Toch werd naast deze politieke verdediging ook bijzondere aandacht besteed aan alle basisaspecten van het recht op een eerlijk proces en de rechten van de verdediging. De verdediging probeerde aan te tonen hoe het uitzonderingskarakter en de gedifferentieerde behandeling van de KCK processen doorspeelde in deze procedure. Er werd onder meer gewezen op de schijn van partijdigheid: deze rechtbank is enkel bevoegd voor de KCK processen. Tegen alle fundamentele beginselen van het strafrecht in- scheiding van het onderzoek en berechting-, was dezelfde rechter niet alleen bevoegd om zich uit te spreken over de aanhouding van de verdachten, om de bijzondere dwangmaatregelen te nemen gedurende het onderzoek (zoals de doorzoeking van kantoren van advocaten als de inbeslagneming van hun dossiers), bovendien diende hij ook te beslissen over de al dan niet verdere arrestaties van de verdachten. Dit is een regelrechte aanslag op de onafhankelijkheid van de rechters, aldus de verdediging. Ook de bevoegdheid van deze bijzonder geautoriseerde rechtbank werd betwist. Deze zou volledig in strijd zijn met de grondwet. Het lijkt dat deze rechtbanken met hun bijzondere regime en verregaande bevoegdheden, de elementaire waarborgen miskennen die verbonden zijn aan een strafrechtprocedure. Volgens de Stafhouder van Istanbul, Ümit Kocasakal (met wie een gesprek heeft plaatsgevonden), kan hierover het volgende gezegd worden: “ … Het zijn geen rechters maar slechts uitlopers van de politieke machthebbers… “ “… alle vonnissen uitgesproken door deze rechtbanken berusten op geen enkele juridische grond..” Bijkomende verzoekschriften en opgeworpen onregelmatigheden hadden o.m. betrekking op het feit dat Öcalan als belangrijkste getuige niet werd opgeroepen, op het feit dat de verplichte toestemming van het Ministerie van Justitie ontbrak ten aanzien van de gebruikte bijzondere opsporingsmethoden, op de niet-geïndividualiseerde tenlasteleggingen en op de zonder enige vorm van motivatie door de rechter afgewezen verzoekschriften. Geen bewijs Met betrekking tot de feitelijke aspecten van de zaak: de beklaagden zouden informatie hebben doorgespeeld tussen Öcalan en zijn Koerdische achterban, die tot aanslagen zou geleid hebben. Maar alle, in principe vertrouwelijke, consultaties in de gevangenis en telefonische contacten tussen Öcalan en zijn advocaten werden opgenomen, geregistreerd en waargenomen door de Turkse autoriteiten. Hierin is geen enkel concreet bewijs van de tenlasteleggingen gevonden, aldus de verdediging. “… Dit is een politiek proces en indien de politieke intenties worden weggenomen.. hou je niets concreets over… Het is een schaamtelijke situatie waarin we nu zitten…. GEEF ONZE COLLEGA’S, ONZE ADVOCATEN NU TERUG! “ ( een advocaat van de verdediging)
Uiteindelijk viel woensdagavond 18 juli om 21u30 de beslissing om slechts 9 advocaten in vrijheid te stellen waarvan zeven onder voorwaarden. De overige 27 advocaten blijven in voorarrest tot de verderzetting van het proces op 6 november 2012, dus pas over ruim drie maanden, en dit in de meest erbarmelijke omstandigheden. Het is van groot belang dat dit proces internationale aandacht krijgt. Verschillende fundamentele rechten worden hier geschonden en de positie van advocaten in Turkije is in gevaar. Het lijkt erop dat advocaten zelf het slachtoffer zijn geworden van willekeurige regelgeving en rechtspraak waardoor het hele Turkse rechtssysteem bedreigd wordt.
Falke Van der Schueren, advocate
[email protected] Tel: 03/3208530 Progress Lawyers Network Hieronder vindt U de gemeenschappelijke slotverklaringen van alle aanwezige delegaties: Union Internationale des Avocats (UIA) Conférence Internationale des Barreaux de Tradition Juridique Commune (CIB) Fédération des Barreaux d’Europe (FBE) European Democratic Lawyers (EDL / AED) European Lawyers for Democracy and Human Rights International Association of People's Lawyers Solicitors International Human Rights Group (UK) Lawyers for Lawyers (Netherlands) Bar Association of the Netherlands Lawyer's Rights Watch Canada (LRWC) Democratic Lawyers of Switzerland Fair Trial Watch (Netherlands) Progress Lawyers Network (Belgium) Lawyers Without Borders (Sweden) Conseil National des Barreaux (France) Conférence des Bâtonniers de France et d'Outre-Mer Fédération Nationale des Unions de Jeunes Avocats (FNUJA)
Syndicat des Avocats de France (SAF) Berliner Anwaltskammer Ordre français des Avocats du Barreau de Bruxelles Barreau de Grenoble Barreau de Montpellier Barreau de Paris Barreau de Rennes Institut des Droits d l’Homme du Barreau de Bruxelles Institut des droits de l'Homme du Barreau de Grenoble Institut des Droits de l'Homme du Barreau de Montpellier From July 16 to 18, 2012, our organisations attended in Istanbul the opening of the trial indicting 46 lawyers, 3 of their staff members and 1 journalist. They insist that identifying a lawyer with his client amounts to an unacceptable criminalization of the lawyers' profession. Our organisations denounce a mass trial that targets lawyers, who seem to be identified with their clients or their clients' political opinions. They are concerned by the remand into custody of 36 indicted lawyers, as well as by the fact that all demands for their release from pre-trial detention have been systematically denied for 8 months, without any sound reason. The lawyers' defence raised multiple procedural irregularities and introduced several petitions, notably: - The lack of jurisdiction of the Special Criminal Court to hear these cases; - The lack of definition of the constitutive elements of the charges; - The lack of individualisation in the proceedings; - The lack of a hearing of the main witness, who is at the heart of the Prosecution. All the petitions were postponed or dismissed, most of them without any sound reason. It was further noticed that the material conditions in which the hearings were held are not consistent with the principles which govern the right to a fair trial: - The capacity of the courtroom prevented many of the defendants' lawyers, as well as their families, to attend the proceedings; - The lawyers who could access the courtroom had to work in particularly precarious conditions, which were incompatible with the normal defence practice.
Our organisations take note of the fact that 9 of the prosecuted lawyers were released at the close of these three days of hearings. They nevertheless express their concern about the coming developments that the 27 lawyers who remain in detention will have to face, and declare their intention to follow with the utmost attention the progress of these proceedings until their conclusion. They are also concerned by the decision of the Court to delay the hearings to November 6, 2012, and remind that the European Convention on Human Rights requires Turkey to make a decision within a reasonable time frame – especially when the defendants are detained – in order not to unnecessarily extend their custody. Our organisations express, at the close of these three days of hearings, their deepest concern about the way the trial is proceeding, as well as about the lack of respect of the fundamental guarantees of the rights of the defence. They call upon the Turkish authorities to take prompt action in order to remedy these irregularities, as well as to ensure that the internationally recognized principles of a fair trial are complied with.
