Massamedia Hoofdstuk 8
8.2 Beeldvorming in media Bewuste en onbewuste kleuring door redactie! Bewuste kleuring
• Invloed identiteit medium • Manipulatie en indoctrinatie Onbewuste kleuring
• Onmogelijkheid van objectiviteit • ‘framing’
Invloed identiteit • • • •
Keuze van onderwerpen Volgorde van berichten (prioriteiten) Presentatie (lay-out) Eigen commentaar (redactioneel commentaar) • Woordgebruik • Gastschrijvers / columnisten
Keuze onderwerpen • Telegraaf: sport, sensatie
• NRC: politiek, economie • BN/De Stem: regionale onderwerpen
Opdracht woordgebruik
• • • • •
Nieuws: PVV wint, CDA verliest verkiezingen. Verzin per krant een passende kop. Telegraaf: Trouw: Nederlands Dagblad: NRC Handelsblad: BN/De Stem:
Botsing identiteit en inhoud • ‘Afshin Ellian stopt als columnist bij NRC Handelsblad’ (26 februari 2011) → lezers NRC waren het volgens Ellian te vaak niet met hem eens • ‘Joop.nl verwijdert cartoon Wilders’ (februari 2011) → VARA-website verwijdert politieke cartoon na kritiek en bedreigingen
Cartoon Joop.nl
Manipulatie • Opzettelijk weglaten of verdraaien van feiten en indoctrinatie, het systematisch opdringen van opvattingen door meningen als feiten te presenteren. • Manipulatie via tekst of beeld
Officiële foto en bewerkte foto in
↓
Egyptische staatskrant (sept. 2010)
↓
Zoek de verschillen (winnaar Zilveren Camera)
Manipulatie?
Uitslag van de gemeenteraadsverkeizingen (2010) • Kop Volkskrant: ‘Balkenende en Kant grote verliezers’ en ‘PvdA krabbelt op na val kabinet’ • De uitslag: De PvdA verliest 639 raadszetels (van 1813 naar 1174). De PvdA daalt van grootste partij bij de lokale verkiezingen naar nummer drie achter CDA en VVD. Het CDA kreeg 182 raadszetels minder dan in 2006. De SP onder leiding van Agnes Kant krijgt 47 minder raadszetels. • Conclusie: PvdA is de grootste verliezer.
Manipulatie!
Objectiviteit • Objectiviteit in strikte zin is onmogelijk → - iedere journalist heeft eigen subjectieve referentiekader - niet altijd hoor- en wederhoor - gebruik gekleurde / eenzijdige bronnen - Vermengen feiten en meningen - Mediaframe
Macht van de media • Injectienaaldtheorie → ontvangers nemen informatie kritiekloos over van medium (zender)
Injectienaaldtheorie Kernbegrippen • Propaganda: activiteit om aanhangers te winnen voor zekere principes (ideëel element aanwezig, anders reclame) • Manipulatie: vervormen van nieuws door opzettelijk weglaten of verdraaien van feiten • Indoctrinatie: systematisch opdringen van opvattingen door meningen als feiten te presenteren
Historische propaganda
Moderne propaganda?
Injectienaaldtheorie • Kritiek: niet iedereen vertoont dezelfde reactie… • maar druppelsgewijze beïnvloeding wordt nog steeds toegepast door overheid en reclamemakers! • Voorbeelden: - Je bent een rund, als … - Bob - Reclame (korte en lange versie) Chanel: http://www.youtube.com/watch?v=yTO4FHf8MBs
The war of the worlds Lees de tekst bij vraag 17. Geef een argument waarom de injectienaaldtheorie hier wel van toepassing is en een argument waarom dit niet van toepassing is.
HG Wells, “War of the Worlds,” 1938
http://www.youtube.com/watch?v=4wf5TPVz56A
Wel of niet geloven? • Aanrijding Piet Paulusma: http://www.youtube.com/watch?v=m3boE5SJ3h8
• Overlijden Harry Mulisch (let op datum!):
Selectieve perceptie Perceptie = waarneming • • • •
Selectieve aandacht Selectieve perceptie en interpretatie Selectief geheugen Selectief geloven
Selective attention test
• http://www.youtube.com/watch?v=vJG698U2M
Selectieve perceptie • Wat zie je?
9.2 Recente beïnvloedingstheorieën • • • • • •
Cultivatietheorie Agendasettingtheorie Framingtheorie Theorie van de zwijgspiraal Uses and gratifications benadering Media-afhankelijkheidstheorie
Cultivatietheorie • Televisie als moderne verhalenverteller • Verschil ‘lichte’ en ‘zware’ kijkers • Zware kijkers nemen normen en waarden van programma’s over • Werkelijkheid en televisiewerkelijkheid lopen in elkaar over → dit geldt vooral voor zware kijkers en jonge kinderen • Zware kijkers ‘banger’
Cultivatietheorie Voorbeeld van onderzoek onder publiek: • ‘Als een vrouw alleen ‘s avonds laat in een grote stad op een station of bij een bushalte staat te wachten, loopt zij dan een zeer grote, een enigszins grote of niet zo’n grote kans slachtoffer te worden van een geweldsmisdrijf?’ Televisieantwoord: zeer grote kans
Als percentage zware kijkers dat TV-antwoord geeft aanzienlijk hoger is dan het percentage lichte kijkers, dan is blijkbaar het wereldbeeld van zware kijkers beïnvloed door de TV.
Link schietpartijen en tv/games?
Kritiek cultivatietheorie • Gering verband tussen televisiewerkelijkheid en denkbeelden kijkers • Waarom kijken mensen naar geweld? • Beeld werkelijkheid was misschien al aanwezig voor tv-werkelijkheid
Agendasettingtheorie • Media bepalen waar wij over praten, maar niet hoe wij over iets denken • Massamedia → publieke agenda → politieke agenda Kritiek: klopt de volgorde wel? Berichten media ook niet over zaken waar mensen over praten?
Wie bepaalde de agenda?
Framingtheorie • Mediaframe • Framebuilding • Framesetting Welk frame zie je hier →
Framingtheorie • Keuze van journalist voor frame is bepalend • Journalisten worden bij framebuilding ook zelf beïnvloed • Hierbij spelen informatie- bron referentiekader en druk van buitenaf rol (redactie, politiek)
Zwijgspiraaltheorie • Mensen vormen zich voortdurend een beeld van het heersend opinieklimaat door IPC en massamedia • Komt eigen mening overeen met meerderheidsopvatting, dan brengt men mening in openbaarheid • Wijkt eigen mening af, dan zal men zwijgen • Dit kan een zwijgspiraal in gang zetten
Ash Experiment • http://www.youtube.com/watch? v=iRh5qy09nNw • http://www.youtube.com/watch?v=B738Xibz2o&feature=related • http://www.youtube.com/watch? v=VgDx5g9ql1g&feature=related
Gebrek aan openbaarheid binnen bedrijven zwijgspiraal
Uses and gratifications benadering • Uses (nut) and gratifications (beloningen) → mensen willen behoeftes bevredigen en gaan op die basis met media om
Kenmerken •
Publiek handelt doelgericht
•
Er is een verband tussen de behoeften van mensen en hun mediakeuze (en daaruit volgende behoeftenbevrediging
Kritiek •
Zijn er wel gratifications?
•
Veel mensen zijn passiever en gaan niet actief op zoek naar een ‘beloning’
Verschil in behoefte en gratificatie
Media-afhankelijkheidstheorie • Media System Dependency → mensen hebben informatie (uit de media) nodig om doelen te bereiken Voorbeelden: • Begrijpen van de wereld • Praktische kennis (weerbericht) • Ontspanning (film, serie, tv-show) • Conformeren aan sociale normen (trends, muziek)
