DO
12/11/15 20.15 Concertinleiding door Elise Simoens
21.00 Concert
Marianne Beate Kielland & Anima Eterna Brugge Marianne Beate Kielland, mezzosopraan | Jos van Immerseel, hammerflügel & artistieke leiding Chouchane Siranossian, viool | Corina Golomoz, altviool | Stefano Veggetti, cello | Beltane Ruiz Molina, contrabas
Franz Schubert (1797-1828) Pianotrio in Es, D 929 Andante con moto Du liebst mich nicht, D 756 Der König in Thule, D 367 An Silvia, D 891 Der Tod und das Mädchen, D 531 Meeres Stille, D 216 Der Zwerg, D 771 Kwintet in A voor viool, altviool, cello, contrabas en pianoforte, D 667 ‘Forellenkwintet’ Allegro vivace Andante Scherzo Tema (Andantino) con variazioni Allegro giusto
Schubertiade Wie Schubert zegt, zegt Wenen, begin 19de eeuw: klatergoud en Sehnsucht, polonaises en koffiehuizen! De burgerij laafde zich aan de verzen van Goethe, Schiller en Schlegel en consumeerde muzikaal entertainment met meer gulzigheid dan ooit voorheen. Om die honger te stillen, blies de Weense middenklasse geregeld informele avonden in het leven met voordrachten en debatten, spelletjes en toneel, poëzie en politiek-maatschappelijke discussies. Muziek speelde echter steevast de hoofdrol, met een repertoire van luisterlied tot rondedans – niet zelden mondden deze bijeenkomsten uit in feestjes tot voorbij het ochtendgloren … Ook Franz Schubert bezocht dergelijke salons en werd daarbij vaak om nieuwe liederen of kamermuziek verzocht. Door cellist Paumgartner, bijvoorbeeld, die met zijn vraag om een kwintet voor een huisconcert in Steyr muziekgeschiedenis schreef: het resultaat was het vermaarde Forellenkwintet. De bijeenkomsten die Schubert en zijn vriendenkring zelf inrichtten, hadden een bescheiden, gemoedelijk karakter. Deze ‘Schubertiaden’ genoten al snel een bijzondere reputatie en lokten dankzij hun bohémien-atmosfeer en artistiek/intellectuele gezelschap zelfs adellijke gasten. Vandaag hebben de Schubertiaden een legendarische status verworven. Centraal in het mythische beeld bevinden zich Schubert – die vaak zelf zong (“met zachte maar aangename stem”) en improviseerde aan het klavier – en zijn oeuvre, waarvan heel wat liederen en dansen (ca. 400 werken in totaal) direct op deze context terug te voeren zijn. Ze getuigen van een verinnerlijkte, geïndividualiseerde, intieme muziekbeleving die in de Schubertiaanse salons haar ultieme habitat had gevonden. Ik presenteer vanavond een denkbeeldig Schubertiaans salon – dit is geen historische reconstructie, want daarvoor weten we te weinig over de programma’s van de Schubertiaden. Vanuit die basisidee en aan de hand van de ‘Deutsch-Catalog’ met de werken van Schubert ben ik beginnen puzzelen om tot een muzikaal scenario te komen. Enkele criteria hebben me daarbij gestuurd. ‘Varietas’, bovenal: ik beoogde een maximale afwisseling van bezettingen, sferen en toonsoorten. Maar deze Schubertiade is in de eerste plaats een ode aan de man die dit alles heeft gecreëerd: liederen, als belichaming van het Schubertiaanse genie en het Forellenkwintet dat zijn kamermuziekoeuvre symboliseert. Volgens mij schuilt het geheim van Schubert als liedcomponist overigens in zijn ervaring als zanger: zijn opleiding als koorknaap aan het Konvikt in Wenen kristalliseerde in een schrijfstijl die ideaal op de menselijke stem is bemeten. Daarnaast is de dramaturgische opzet van zijn liederen fenomenaal.
De piano fungeert als regisseur: het instrument bepaalt de sfeer en anticipeert op de tekstweergave – een eeuwenoud theatraal principe, waarmee Schubert briljant is omgegaan. Een beluistering van Der Zwerg met de liedtekst in de hand illustreert dat met verve! Die dramatische kracht is slechts een van de Schubertiaanse kwaliteiten die mij zo fascineren. Ik vind zijn muziek ook bijzonder ‘zuiver’, to the point. Schubert heeft zich nooit wat aangetrokken van wat anderen vonden: hij is zijn eigen weg gegaan met een origineel oeuvre als resultaat. Ook zijn compositorische traject komt mij als uitzonderlijk voor: Schubert heeft zijn bekende Erlkönig geschreven vóór hij twintig jaar was, en op het einde van zijn leven is hij nog contrapunt gaan studeren! Tot slot liggen enkele van zijn uitspraken me na aan het hart. Met een van de mooiste krijgt deze toelichting het perfecte orgelpunt: “O Phantasie! Du höchstes Kleinod des Menschen, du unerschöpflicher Quell, aus dem sowohl Künstler als Gelehrte trinken! O bleibe noch bei uns, wenn auch von wenigen nur anerkannt und verehrt, um uns vor jener sogenannten Aufklärung, jenem hässlichen Gerippe ohne Fleisch und Blut, zu bewahren!” (O fantasie, jij hoogste kleinood van de mens, jij onuitputtelijke bron, waarvan zowel kunstenaars als geleerden drinken! O, blijf nog bij ons, ook al word je slechts door weinigen erkend en vereerd, om ons te behoeden voor die zogenaamde verlichting, dat lelijke skelet zonder vlees en bloed!) Jos van Immerseel
Du liebst mich nicht Mein Herz ist zerrissen, du liebst mich nicht! Du ließest mich’s wissen, du liebst mich nicht! Wiewohl ich dir flehend und werbend erschien, und liebebeflissen, du liebst mich nicht! Du hast es gesprochen, mit Worten gesagt, mit allzugewissen, du liebst mich nicht! So soll ich die Sterne, so soll ich den Mond, die Sonne vermissen? Du liebst mich nicht! Was blüht mir die Rose, was blüht der Jasmin, was blüh’n die Narzissen? Du liebst mich nicht!
Mijn hart is verscheurd, jij houdt niet van mij! Je liet het me weten, je houdt niet van mij! Hoezeer ik jou ook smekend, aanbiddend verschijn van liefde bezeten, jij houdt niet van mij! Je hebt gesproken, het met woorden gezegd, al te vastberaden, je houdt niet van mij! Wat deert mij, dat ik de sterren, de maan, dat ik de zon moet missen? Je houdt niet van mij! Wat zou ‘t dat de roos bloeit en de jasmijn? Wat zou ‘t dat de narcissen bloeien? Je houdt niet van mij!
Der König in Thule Es war ein König in Thule, gar treu bis an das Grab, dem sterbend seine Buhle einen goldnen Becher gab.
Er was eens een koning in Thule die trouw bleef tot in het graf, aan wie stervend zijn geliefde een gouden beker gaf.
Es ging ihm nichts darüber, er leert’ ihn jeden Schmaus; die Augen gingen ihm über, so oft er trank daraus.
Niets was hem meer waard, hij leegde hem bij ieder maal; overweldigd was hij helemaal, telkens als hij ervan dronk.
Und als er kam zu sterben, zählt’ er seine Städt’ im Reich, gönnt’ alles seinem Erben, den Becher nicht zugleich.
En bij zijn beurt om te sterven, telde hij de steden in z’n rijk, liet alles na aan zijn erven, maar de beker niet gelijk.
Er saß beim Königsmahle, die Ritter um ihn her, auf hohem Vätersaale, dort auf dem Schloß am Meer.
Hij zat bij het koningsmaal, de ridders aten mee, in die hoge vaderzaal, daar in het slot aan zee.
Dort stand der alte Zecher,
Daar stond de oude zuipschuit,
trank letzte Lebensglut, und warf den heil’gen Becher hinunter in die Flut.
dronk de laatste levensgloed, en wierp de heilige beker uit, naar beneden in de vloed.
Er sah ihn stürzen, trinken und sinken tief ins Meer. Die Augen täten ihm sinken trank nie einen Tropfen mehr.
Hij zag hem vallen, verdrinken en verzinken diep in de zee. Zijn ogen konden nu zinken hij dronk nooit een druppel meer.
An Silvia Was ist Silvia, saget an, daß sie die weite Flur preist? Schön und zart seh ich sie nahn, auf Himmelsgunst und Spur weist, daß ihr alles untertan.
Wat is dat met Silvia, zeg het, dat alles en iedereen haar prijst? Schoon en teder zie ik haar komen, naar hemelse gunst als spoor verwijst, dat naast haar alles ondermaats lijkt.
Ist sie schön und gut dazu? Reiz labt wie milde Kindheit; ihrem Aug’ eilt Amor zu, dort heilt er seine Blindheit und verweilt in süßer Ruh.
Is zij zowel mooi als goed? Als een kind zo zoet is schoonheid; naar haar oog vlucht Amor met spoed, daar geneest hij van zijn blindheid en verblijft hij met kalm gemoed.
Darum Silvia, tön, o Sang, der holden Silvia Ehren; jeden Reiz besiegt sie lang, den Erde kann gewähren: Kränze ihr und Saitenklang!
Voor Silvia, weerklink, o gezang, ter ere van haar leven; alles schone overtreft zij lang wat de aarde maar kan geven: voor haar kransen en snarenklank!
Der Tod und das Mädchen Das Mädchen: Vorüber! Ach, vorüber! Geh, wilder Knochenmann! Ich bin noch jung, geh Lieber! Und rühre mich nicht an.
Het meisje: Voorbij! Ach voorbij! Ga, wilde magere Hein! Ik ben nog jong, ga, beste! En raak me niet aan.
Der Tod: Gib deine Hand, du schön und zart Gebild! Bin Freund, und komme nicht zu strafen. Sei gutes Muts! Ich bin nicht wild, Sollst sanft in meinen Armen schlafen!
De dood: Geef me je hand, jij schoon, zacht schepsel! Ik ben een vriend en doe je geen kwaad. Wees gerust! Ik zal je niet straffen. Ik wil dat je zacht in mijn armen slaapt!
Meeres Stille Tiefe Stille herrscht im Wasser, ohne Regung ruht das Meer, und bekümmert sieht der Schiffer glatte Fläche rings umher.
Diepe stilte heerst in het water, zonder beweging rust de zee, en bezorgd ziet de schipper de gladde vlakte om zich heen.
Keine Luft von keiner Seite! Todesstille fürchterlich! In der ungeheuren Weite reget keine Welle sich.
Geen bries van geen zijde! Doodsstilte verschrikkelijk! In het onbehaaglijk wijde roert geen enkel golfje zich.
Der Zwerg Im trüben Licht verschwinden schon die Berge, es schwebt das Schiff auf glatten Meereswogen, worauf die Königin mit ihrem Zwerge.
In het grauwe licht verdwijnen reeds de bergen, en zweeft het schip op het gladde deinen van de zee, met daarop de koningin met haar dwerg.
Sie schaut empor zum hochgewölbten Bogen, hinauf zur lichtdurchwirkten blauen Ferne; die mit der Milch des Himmels blau durchzogen.
Ze kijkt omhoog naar het hoge gewelf, hoog naar de licht doorschenen blauwe verte; met hemelse melk blauw gedrenkt.
“Nie, nie habt ihr mir gelogen noch, ihr Sterne,” so ruft sie aus, “bald werd’ ich nun entschwinden, ihr sagt es mir, doch sterb’ ich wahrlich gerne.”
“Nooit, nooit hebben jullie mij belogen, sterren,“ zo roept ze uit, “verdwijnen zal ik nu gezwind, zo zeggen jullie, doch sterf ik waarlijk graag.“
Da tritt der Zwerg zur Königin, mag binden um ihren Hals die Schnur von roter Seide, und weint, als wollt’ er schnell vor Gram erblinden.
Daar komt de dwerg naar de koningin en bindt om haar hals een band van rode zijde, en weent, alsof dra door verdriet verblind.
Er spricht: “Du selbst bist schuld an diesem Leide
Hij spreekt: “Jij zelf hebt schuld aan dit lijden
weil um den König du mich hast verlassen, jetzt weckt dein Sterben einzig mir noch Freude.
omdat je mij voor de koning hebt verlaten, nu doet jouw sterven mij slechts verblijden.
“Zwar werd’ ich ewiglich mich selber haßen, der dir mit dieser Hand den Tod gegeben, doch mußt zum frühen Grab du nun erblassen.”
Weliswaar zal ik mijzelf eeuwig haten, ik die jou met deze hand de dood gegeven, doch voor ‘n vroeg graf moet jij dit leven laten.”
Sie legt die Hand aufs Herz voll jungem Leben, und aus dem Aug’ die schweren Tränen rinnen, das sie zum Himmel betend will erheben.
Ze legt haar hand op het hart vol van jong leven, en uit haar oog zijn het zware tranen die stromen, dat ze biddend aan de hemel nu wil geven.
“Mögst du nicht Schmerz durch meinen Tod gewinnen!” „Moge jou door mijn dood geen verdriet toekomen!“ sie sagt’s; da küßt der Zwerg die bleichen Wangen, zegt ze; dan kust ze de dwerg z’n bleke wangen, d’rauf alsobald vergehen ihr die Sinnen. waarna ze niet meer zal bijkomen. Der Zwerg schaut an die Frau, von Tod befangen, er senkt sie tief ins Meer mit eig’nen Händen, ihm brennt nach ihr das Herz so voll Verlangen, an keiner Küste wird er je mehr landen.
De dwerg kijkt de vrouw aan, door dood bevangen, hij verdrinkt haar diep in zee met eigen handen, zijn hart brandt voor haar zo vol verlangen, aan geen kust zal hij ooit nog landen. vertaling: Noël Reumkens
Marianne Beate Kielland Het muziektijdschrift Gramophone schreef over Marianne Beate Kielland: “The mezzo-soprano is quite outstanding: strong, firm, sensitive in modulations, imaginative in her treatment of words, with a voice pure in quality, wide in range and unfalteringly true in intonation.” Na haar zangstudies aan het conservatorium in Oslo bij Svein Bjørkøy vervolmaakte Kielland zich bij Oren Brown en Barbara Bonney. Ze is vandaag een van Scandinaviës meest gevraagde zangers en stond op de scène in Europa en Japan onder leiding van dirigenten als Phillippe Herreweghe, Fabio Biondi, Jordi Savall, Rinaldo Alessandrini, Christophe Rousset, Marc Minkowski, Masaaki Suzuki, Pierre Cao, Jos van Immerseel, Joshua Rifkin, Manfred Honeck, Daniel Reuss en Christian Eggen. In 2012 werd haar opname Veslemøy Synsk met muziek van Edvard Grieg en Olav Anton Thommessen genomineerd voor een Grammy Award in de categorie Best Vocal Classical Album. Met zo’n dertig cdopnamen en haar doorleefde concertuitvoeringen heeft ze zich gevestigd als een uitmuntend vertolkster van barok- tot hedendaagse muziek.
Jos van Immerseel Jos van Immerseel werd geboren in Antwerpen (1945), studeerde piano bij Eugène Traey, orgel bij Flor Peeters, zang bij Lucie Frateur en orkestdirectie bij Daniel Sternefeld. Hij verdiepte zich als autodidact in organologie, retoriek en de historische pianoforte. Deze interesses leidden hem naar de oude muziek, de oprichting van een eigen ensemble (Collegium Musicum, 1964-1968), klavecimbelstudies bij Kenneth Gilbert en een overwinning in het eerste klavecimbelconcours van Parijs (1973). Vandaag geniet hij wereldwijd erkenning als solist en kamermusicus en is hij te horen op de belangrijkste internationale concertpodia. Parallel maakte van Immerseel carrière als dirigent, sinds 1987 van geesteskind Anima Eterna Brugge: een projectorkest dat op historisch instrumentarium een breed repertoire verkent – van Monteverdi tot Gershwin en van intimistische kamermuziek tot monumentale symfonieën. Hij is ook actief als docent aan muziekinstituten overal ter wereld, leidt masterclasses van Weimar tot Fukuoka en richt sinds 2014 onder de vleugels van Anima Eterna Brugge een jaarlijkse masterclassreeks in. Ankerpunten zijn het Brugse Concertgebouw – waar hij met Anima in residentie is sinds 2003 – de Opéra de Dijon, waaraan het orkest als ‘ensemble associé’ is gelieerd, en Konzerthaus Blaibach / Kulturwald (Festspiele
Bayerischer Wald). Van Immerseel realiseerde meer dan honderd opnamen. Vanuit zijn overtuiging dat de instrumenten die een componist heeft gekend, de sleutel zijn tot een correcte voordracht, bouwde van Immerseel ten slotte een collectie historische klavieren uit, die hem tot vlakbij de componist en zijn muziek voeren: een noodzakelijk en compromisloos uitgangspunt. Jos van Immerseel bespeelt op dit recital een kopie van een Graf-pianoforte uit 1826, gebouwd door Christopher Clarke en eigendom van het Ruckersgenootschap Antwerpen.
Anima Eterna Brugge Opgericht in 1987 door Jos van Immerseel als levend laboratorium voor zijn onderzoek in de barokmuziek, evolueerde Anima Eterna Brugge van een compact strijkersensemble tot een volbloed symfonisch orkest, dat ook klassiek, romantisch en vroegmodern repertoire exploreert. Het consequente gebruik van historisch instrumentarium, de permanente leiding door van Immerseel, de projectmatige aanpak en het respect voor de intenties van de componist vormen het credo van dit orkest. Solisten stammen uit eigen rangen of zijn ‘vrienden van het huis’, zoals Claire Chevallier (piano), Sergei Istomin (cello), Lisa Shklyaver (klarinet) en Thomas Bauer (bariton). Partners als Opéra de Dijon, Concertgebouw Brugge en Konzerthaus Blaibach / Kulturwald (Festspiele Bayerischer Wald) schrijven mee aan het verhaal van AEB, dat intussen meer dan een kwarteeuw bestrijkt en resulteerde in een indrukwekkende reeks opnamen. In 2014 werd aan deze collectie een live-opname van Carl Orffs Carmina Burana toegevoegd, in 2015 een ode aan Tsjechiës meesters (Janácek, Dvorák), een compilatie van Frans repertoire (Ravel, Debussy, Poulenc …) en een vierdelige Schubertiade-box. De nieuwsgierigheid van de musici en de honger van het publiek blijken na bijna dertig jaar nog niet gestild: Anima Eterna blijft synoniem voor innovatief onderzoek, frisse uitvoeringen, een transparant klankbeeld, pakkende concerten en aanstekelijk speelplezier.
Volgende concerten VR 13/11/15 - 21.00 uur
Ensemble Villancico Ecuador Baroque: Dansante, kleurrijke barokmuziek uit Latijns-Amerika tickets € 20 / € 16 / € 14 / € 5
ZO 15/11/15 - 11.00 uur
Don Quichot
Interactieve voorstelling voor kinderen van 6 tot 10 jaar tickets € 6
DO 19/11/15 - 21.00 uur
Blaaskwintet van de Munt Terre chaleureuse: humor en tragiek verenigd in muziek van Ligeti en Berio tickets € 24 / € 20 / € 16 / € 5
VR 20/11/15 - 21.00 uur
RedHerring baroque ensemble Cecilia’s Music: Entertainment for St. Cecilia’s Day by Händel, Pepusch en Hayes tickets € 24 / € 20 / € 16 / € 5
Goed om te weten Foyer De foyer van AMUZ is open vanaf een uur voor aanvang van het concert en blijft ook na afloop van het concert nog geruime tijd open. Beeld- en geluidsopnamen Het is absoluut verboden beeld- en geluidsopnamen te maken tijdens de concerten en voorstellingen zonder
Rondleidingen en zaalverhuur Wenst u met een groep een rondleiding in de gebouwen van AMUZ, om zo het fascinerende verhaal te horen van de gerenoveerde kerk en AMUZ als concertgebouw en -organisator, of wenst u meer informatie over de mogelijkheden om de zaal te huren voor concerten, voorstellingen en presentaties? Gelieve dan tijdens de kantooruren contact op te nemen met de administratie
expliciete toelating van de directie van AMUZ.
van AMUZ.
Concertinleidingen, aanvangsuur en duur van de concerten De concerten in AMUZ vangen op zondag steeds aan om 15.00 uur. Op andere dagen starten de concerten om 21.00 uur. Voor de avondconcerten is er steeds een inleiding om 20.15 uur. De concerten in AMUZ hebben in principe geen pauze en duren tussen de 65 en 80 minuten, tenzij anders vermeld.
Medewerkers AMUZ Bart Demuyt, directie & artistieke leiding | Veerle Braem, zakelijke directie | Robin Steins, assistentie programmering & educatie | Frederic Delmotte, assistentie programmering & dramaturgie | Tine Hubrechts, zakelijk medewerker | Klaartje Heiremans, pers & communicatie | Greet Coenegrachts, communicatie | Tine Clevers, eindredactie & ticketing | Mona Heyrman, directieassistentie & productie | Jan Tambuyser, productie & techniek | Evelyne Van Mieghem, productie & zaalhuur | Bart Tambuyser, techniek & gebouwbeheer | Koen Koninkx, foyer & ticketing | Elise Simoens, artistiek adviseur Klavier | Sarah De Rademaeker, medewerker communicatie en onthaal tentoonstelling (tijdelijk) | Katelijne Lindemans, medewerker communicatie en onthaal tentoonstelling (tijdelijk) | Michaela Defever, medewerker productie en onthaal tentoonstelling (tijdelijk)
Programmaboekjes De programmaboekjes bij de concerten van AMUZ zijn downloadbaar van de website www.amuz.be vanaf enkele dagen na het concert. Laatkomers De concerten in AMUZ hebben in principe geen pauze. Laatkomers kunnen dan ook niet meer worden toegelaten in de concertzaal. Op vertoon van hun concertticket kunnen zij het concert volgen op de plasmaschermen in de foyer.
Binnenwerk geprint bij
www.prints-copy.be wettelijk depotnummer: D/2015/0306/114
