Rapport Oriëntatiefase/Visiefase
Vrijwilligerswerk/Mantelzorg een inventarisatie van vraag en aanbod
19-11-2012/MvB
INHOUD
Pagina
1. Inleiding 1.1 Omschrijving en afbakening belangrijkste begrippen 1.2 Planning
3 3 3
2.Mantelzorger en vrijwilligers in Woensdrecht 2.1 Mantelzorgers 2.2 Vrijwilligers
4 4 4
3. Bestaand aanbod gemeente Woensdrecht 3.1 Huidig aanbod en gebruik mantelzorgondersteuning in Woensdrecht 3.2 Huidig aanbod en gebruik vrijwilligersondersteuning in Woensdrecht
4 4 5
4. Knelpunten, wensen en behoeften mantelzorgers en vrijwilligers 4.1 Knelpunten, wensen en behoeften mantelzorgers 4.2 Knelpunten, wensen en behoeften vrijwilligers
5 5 6
5. Relatie met IDOP’s
8
6. Middelen
9
7. Samenhang decentralisaties
9
8. Conclusies
9
9. Visie en doelstellingen 9.1 Visie op mantelzorgondersteuning 9.2 Visie op vrijwilligerswerk
10 10 11
10. Burgerparticipatie en vervolgstappen
11
2
1. Inleiding Onderdeel van het deelproject Doorontwikkeling WMO, dat uitvoering geeft aan de Kadernota Wmo 2012-2015, zijn vier deelprojecten. Eén van die deelprojecten is het project Vrijwilligerswerk/Mantelzorgondersteuning. Doelstelling van dit project is: het gezamenlijk ontwikkelen van manieren om de beschikbaarheid, kwaliteit , flexibiliteit en ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers te verbeteren en te borgen. Taken van diverse ondersteunende instanties worden duidelijk gemaakt en er wordt goed samengewerkt. In dit project hebben twee onderwerpen van begin af aan de aandacht: • Het opzetten van een Steunpunt Mantelzorg en • De doorontwikkeling van de functie van Vrijwilligersmakelaar. Een belangrijk uitgangspunt is vervolgens de spilfunctie van de BWI. Dit betekent dat zowel voor wat betreft vrijwilligers als voor mantelzorgers werving en ondersteuning een taak van de BWI wordt. 1.1 Omschrijving en afbakening belangrijkste begrippen Prestatieveld 4 van de Wmo “Ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers”omvat naast de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers in het algemeen, nadrukkelijk ook het bieden van steun bij het vinden van adequate oplossingen als mantelzorgers tijdelijk hun taak niet kunnen vervullen. Mantelzorg wordt binnen de Wmo omschreven als “langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden en waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt”. Mantelzorg is nauwelijks een keuze, het overkomt iemand. De mantelzorger handelt veelal vanuit een zekere druk en vanuit een plichtsgevoel als gevolg van de persoonlijke relatie met de zorgbehoevende. Respijtzorg is de tijdelijke zorg die verleend wordt door vrijwilligers om de mantelzorgers te ontlasten. Vandaag de dag spreken veel mensen liever over vrijwillige inzet in plaats van over vrijwilligerswerk.Vrijwillige inzet is “inzet die in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving”. Het georganiseerd verband in de definitie benadrukt een zeker herhalend karakter en duurzaamheid van het werk, maar ook dat het vrijwilligerswerk zich onderscheidt van “leuke” activiteiten in de vrije tijd. Onverplicht verwijst naar de vrije keuze die men heeft in het wel of niet verrichten van vrijwilligerswerk. De Wmo richt zich op het gehele (brede) terrein van het vrijwilligerswerk en dus niet alleen op vrijwillige inzet in zorg en welzijn. 1.2 Planning Het project is opgedeeld in een aantal fasen. Het Plan van Aanpak is door het college vastgesteld op 2 oktober 2012. Dit document geeft de uitkomsten van de Oriëntatiefase (fase 2) en de Visiefase (fase 3) weer. In dit document is de informatie opgenomen die verzameld is door het voeren van gesprekken met relevante organisaties, het bijwonen van georganiseerde activiteiten, uit verkregen cijfers en uit verzamelde informatie. De uitkomsten van de Oriëntatiefase zijn vrij duidelijk, zodat er voor gekozen is om de Visiefase gelijk met dit document mee te nemen.
3
2. Mantelzorgers en vrijwilligers in Woensdrecht, de cijfers Dit hoofdstuk schetst een beeld van de doelgroepen van het beleid oftewel de Woensdrechtse mantelzorgers en vrijwilligers. 2.1 Mantelzorgers De gemeente Woensdrecht telt op 1 september 2012, 21.684 inwoners en ca. 15% van deze inwoners geeft mantelzorg, dit zijn dus 3.235 personen. De werkelijke omvang van de groep mantelzorgers is niet goed in te schatten omdat mantelzorgers zich niet vaak als zodanig herkennen, van mening zijn dat ze zelf de situatie moeten oplossen en daardoor buiten beeld blijven. Uit landelijk onderzoek blijkt dat ca. 260 mantelzorgers in Woensdrecht overbelast zijn. Van deze groep worden er slechts 151 bereikt. Het aantal jongeren dat mantelzorg verleend is volgens schattingen 1 op de 10. Mantelzorgers van dementerende patiënten: deze groep verdient extra aandacht , omdat die nu al groot is, ca. 316 personen (2011) en in 2015 zal toenemen tot ca. 400 personen. Niet alleen de snelle toename van deze groep maar ook de zwaarte van het werk waar deze mantelzorgers voor staan vraagt extra ondersteuning. 2.2 Vrijwilligers Er zijn in onze gemeente naar schatting zo’n 1.500 vrijwilligers. De inzet van de vrijwilliger in het algemeen, is aan het veranderen. De landelijke trend is dat de vrijwilliger vooral gemotiveerd is om kortdurende inzet te geven en minder enthousiast is over structurele activiteiten. 3. Bestaand aanbod gemeente Woensdrecht 3.1 Huidig aanbod en gebruik mantelzorgondersteuning in Woensdrecht Sinds 1 januari 2007 wordt mantelzorg en informele zorg in onze gemeente geregeld door de Stichting HOOM te Zevenbergen. HOOM exploiteert een Steunpunt Mantelzorg in het gebouw van het Welzijnscentrum K4 in de Kromstraat te Hoogerheide waar gedurende één dagdeel een consulent aanwezig is. Op 31 december 2011 stonden er 166 mensen ingeschreven bij HOOM als mantelzorger. Dit is slechts een klein gedeelte van het geschatte totale aantal van 3.235 personen. HOOM is ook niet goed bekend bij het merendeel van de mantelzorgers in onze gemeente. Via bijvoorbeeld de ouderenadviseurs van de BWI en huisartsen worden mensen wel doorverwezen naar HOOM, maar dit gebeurt nog te weinig. HOOM biedt de volgende diensten aan: • Individuele begeleidingsgesprekken • Familiegesprekken • Cursussen (zoals: “zorgen voor een ander”, “omgaan met dementie”, “til- en transfertechnieken voor mantelzorgers”) • Lotgenotengroepen en themabijeenkomsten • Dag van de Mantelzorg • Alzheimer Café • Inzetten bij cliënten vrijwillige thuishulp • Inzetten bij cliënten Buddyzorg • Vriendendienst. Het werven van vrijwilligers is een voortdurend punt van aandacht. Maatschappelijke stagiaires worden ingezet bij groepsactiviteiten of speciale projecten.
4
3.2 Huidig aanbod en gebruik vrijwilligersondersteuning in Woensdrecht Voor ondersteuning en werving van vrijwilligers is bij de BWI een vrijwilligersmakelaar actief. De taken van de vrijwilligersmakelaar zijn: • Onderhouden en uitbreiden van het lokale netwerk van organisaties/instellingen die met vrijwilligers werken • Inspireren/enthousiasmeren van (toekomstige) vrijwilligers • Het samenbrengen van vraag en aanbod • Het ondersteunen van organisaties bij het plaatsen van vrijwilligers en het begeleiden waar nodig van personen in het vrijwilligerswerk • Deskundigheidsbevordering • Nauwe samenwerking met de uitkerende instanties. De vrijwilligersmakelaar organiseert ook diverse activiteiten, zoals de familie/vrijwilligersdag en de bedankavond. Vanaf 2009 heeft de gemeente voor al haar vrijwilligers een vrijwilligersverzekering afgesloten. Mantelzorgers zijn geen vrijwilligers in de zin van de polis. Toch zijn zij meeverzekerd op het onderdeel Ongevallen- en Persoonlijke eigendommenverzekering, vanwege hun bijzondere maatschappelijke positie in onze samenleving. Ook de maatschappelijke stagiaires zijn meeverzekerd. Diverse instanties, verenigingen e.d. werken met vrijwilligers, zoals Herwonnen Levenskracht, Tante Louise-Vivensis; zij werken reeds samen met de BWI. Zowel de BWI als de organisaties zelf zorgen voor de werving van nieuwe vrijwilligers evenals de deskundigheidsbevordering. De organisaties zorgen zelf voor de ondersteuning van de vrijwilliger. 4. Knelpunten, wensen en behoeften van mantelzorgers en vrijwilligers Naast inzicht in het bestaande aanbod, is inzicht in de knelpunten waar mantelzorgers en vrijwilligers tegenaan lopen noodzakelijk om tot goed beleid te kunnen komen. Om een goed beeld te krijgen van de knelpunten, wensen en behoeften van mantelzorgers en vrijwilligers, hebben gesprekken plaatsgevonden met diverse instanties, zoals • BWI: I. Stecher (directeur), I. Gaspar (vrijwilligersmakelaar), J. Jansens (buurtsportcoach) • Tante Louise-Vivensis: C. Zagers (vrijwilligerscoördinator) • Herwonnen Levenskracht: A. van Loenhout, K. Oerlemans, R. van Gaal • WMO-adviesraad: A. Buijs, J. van der Wegen • Gemeente: C. Korstanje (ISD, sociaal beleid). Verder is de Familie-/Vrijwilligersdag (georganiseerd door de BWI) bijgewoond en de Dag van de Mantelzorg (georganiseerd door HOOM). Ook heeft er een discussie-theater plaatsgevonden (georganiseerd door BWI) met als thema “De Vrijwilliger”. Vanuit al deze bronnen kan de volgende analyse gemaakt worden. 4.1 Knelpunten, wensen en behoeften van mantelzorgers Hieronder volgen de belangrijkste knelpunten waar mantelzorgers tegenaan lopen. Uit de beschrijving van de knelpunten komen tevens de belangrijkste wensen en behoeften naar voren.
5
1. Overbelasting is één van de grootste knelpunten van mantelzorgers (signaalfunctie voor mantelzorgers). Vooral oudere mantelzorgers die voor hun partner zorgen ervaren overbelasting. Meestal ervaren zij ook een drempel bij het inschakelen van respijtzorg. Ze zijn er huiverig voor om de zorg aan een ander over te laten. Vooral dementerenden accepteren geen anderen om zich heen. Ook wil men anderen niet tot last zijn. Vaak gaan deze mantelzorgers bij fysieke klachten (bijv. slaapgebrek) naar een huisarts, die dan voor een tijdelijke oplossing zorgt. 2. Een afgeleide van de overbelasting is de ontspoorde mantelzorg. Mantelzorg is vrijwillige zorg, meestal verleend door een naaste, vaak uit liefde en genegenheid. Hoe goed de bedoelingen ook zijn, bij overbelasting van de mantelzorger kan deze zorg ontsporen. Er kan dan sprak zijn van verwaarlozing, verkeerde behandeling of zelfs mishandeling. 3. Onbekendheid bij mantelzorgers met de wijze waarop aanvragen voor voorzieningen plaatsvinden. Hier kunnen het Wmo-loket en het Voorzieningenteam een belangrijke rol in spelen. 4. Twee kwetsbare groepen binnen de doelgroep mantelzorgers hebben extra aandacht nodig: - de jeugdige mantelzorgers Jeugdige mantelzorgers, zo blijkt uit landelijke onderzoeken, krijgen vaak op latere leeftijd problemen als zij een zware mantelzorgtaak hebben gehad. Via contacten met de schoolmaatschappelijk werkers moet deze doelgroep in beeld komen en ondersteund worden. - mantelzorgers van dementerende patiënten Deze groep verdient extra aandacht, enerzijds vanwege de enorme toename van deze groep en anderzijds door de zwaarte van het werk waar deze mantelzorgers voor staan. 5. Onbekendheid met de mogelijkheden voor ondersteuning voor mantelzorgers. Veel mantelzorgers weten niet waar ze terecht kunnen bij vragen en/of problemen. Mantelzorgondersteuning wordt op dit moment uitgevoerd door HOOM. HOOM is niet erg bekend bij de burgers. Omdat zowel de BWI als HOOM ondersteuning bieden aan mantelzorgers en hiervoor beiden vrijwilligers werven vanuit hetzelfde gebied, is het een logisch gevolg om een groot deel van de taken van HOOM (werving en ondersteuning van vrijwilligers) bij de BWI onder te brengen. De BWI wordt dan gepositioneerd als dé lokatie waar inwoners terecht kunnen voor ondersteuning, in welke vorm dan ook. De BWI is bovendien laagdrempeliger. HOOM zou een rol kunnen blijven vervullen m.b.t. specialistische ondersteuning. Wellicht kan het WMO-loket een belangrijke rol spelen bij de bekendheid van mantelzorgondersteuning. 4.2 Knelpunten, wensen en behoeften vrijwilligers De volgende knelpunten zijn bij de diverse vrijwilligersorganisaties naar boven gekomen: 1. Het werven van nieuwe vrijwilligers en specifiek het vinden van nieuwe bestuursleden. Er is behoefte aan trainingen/workshops voor bestuurders, maar ook deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers die met specifieke doelgroepen werken. Voor de doorontwikkeling van de functie van vrijwilligersmakelaar is het belangrijk dat er een goed registratiesysteem komt.
6
2. 3.
4.
5.
6.
7.
Zo’n systeem ontbreekt op dit moment. Vanuit dit registratiesysteem zou een belangrijke signaalfunctie kunnen ontstaan. Onbekendheid met de reeds bestaande vrijwilligersverzekering van de gemeente bij de diverse instanties en verenigingen. Te weinig samenwerking tussen de diverse instellingen, organisaties en verenigingen onderling, die met vrijwilligers werken. Iedereen loopt vaak tegen dezelfde problematiek aan (werving, deskundigheidsbevordering etc.) en zit in “dezelfde vijver” te vissen. Ook wordt er te weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheden die de vrijwilligersmakelaar biedt (onbekendheid?). Er worden wel wat afspraken gemaakt v.w.b. dezelfde soort activiteiten (bijv. bingomiddag, kerstviering) tussen organisaties onderling, maar hier blijft het dan ook bij. Door zaken meer op elkaar af te stemmen en van elkaars expertise gebruik te maken kan er meer winst behaald worden. Er is ook geen noodzaak voor verenigingen om meer samen te werken omdat de verenigingen zichzelf nog steeds goed kunnen “bedruipen”, en dus zien zij de meerwaarde van samenwerken niet. Het probleem van de zgn. “verloonbare arbeid”. Volgens de vrijwilligersmakelaar wordt er op dit moment te gemakkelijk een beroep gedaan op vrijwilligers voor werkzaamheden die eigenlijk door een betaalde kracht gedaan moeten worden. Dit kan niet de bedoeling zijn en moeten we ook zien te voorkomen. Steeds meer uitkeringsgerechtigden moeten vrijwilligerswerk verrichten (verplichte maatschappelijke participatie en tegenprestatie naar vermogen in de zorg). De BWI en de gemeente moeten nastreven dat er altijd een “winwin” situatie ontstaat. Het gaat om aanvullend werk en niet om vervangend werk. Bovendien moet hier goed in de gaten worden gehouden dat er goed gecommuniceerd wordt vanuit de ISD Bergen op Zoom naar de BWI. Gebrek aan waardering in de breedste zin het woord. Als blijk van waardering voor de inzet van vrijwilligers organiseert de BWI van tijd tot tijd een aantal bijzondere activiteiten. Voorbeelden daarvan: familie-/vrijwilligersdag, Kerst- en Nieuwjaarsborrel en de vrijwilligersbedankavond. Aanwezigheid van het gemeentebestuur tijdens dit soort activiteiten wordt enorm op prijs gesteld. Graag zou de BWI zien dat er voor deze activiteiten vanuit de gemeente een jaarlijkse, structurele subsidie ter beschikking wordt gesteld. Zeker gezien het feit dat er in de toekomst een steeds groter beroep gedaan zal worden op vrijwilligers, zou de gemeente een grotere rol kunnen spelen in de facilitering van organisaties die zich met name met vrijwilligers bezighouden en zich geheel belangeloos inzetten voor de maatschappij. Dit kan bijvoorbeeld door middel van de prestatieafspraken in het subsidiebeleid, facilitering in ruimtes voor activiteiten etc.. Op dit moment wordt er voor vrijwilligers geen Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aangevraagd. Zowel de BWI als tante Louise-Vivensis hebben aangegeven hier wel behoefte aan te hebben, met name waar het gaat om vrijwilligers die één-op-één ingezet worden of die met kinderen werken (bijv. in de thuiszorg of bij sportverenigingen).
7
5. Relatie met IDOP’s • Huiskamerproject: Huijbergen: werven nieuwe vrijwilligers en opzetten vrijwilligerspool: gerealiseerd. Woensdrecht: ondersteuning vrijwilligers: gerealiseerd (BWI). • Doorontwikkeling vrijwilligersmakelaar: Huijbergen: actief vrijwilligersbeleid: Coördinatiepunt Vrijwilligers gerealiseerd maatschappelijke stages: Coördinatiepunt Maatschappelijke Stages gerealiseerd Putte: overleg met BWI en ouderenwerk i.v.m. inventarisatie ondersteuningsmogelijkheden ondersteuningsvraag in beeld brengen (verenigingen) voorlichtingsactiviteiten ontwikkelen t.b.v. vrijwillige inzet in de zorg en mantelzorgers wervingsacties organiseren subsidiemethodiek aanpassen Op dit moment wordt ondersteuning van mantelzorgers uitgevoerd door HOOM. Vanaf januari 2014 willen we deze taak onderbrengen bij de BWI. HOOM zou een rol kunnen blijven vervullen m.b.t. specialistische ondersteuning. Gesprekken tussen HOOM en de BWI hierover vinden al plaats. verplichte maatschappelijke stages: Coördinatiepunt Maatschappelijke Stages gerealiseerd organiseren bijeenkomst: gerealiseerd (Familiedag) ondersteuningsmogelijkheden van en met welzijnsorganisatie verkennen: de BWI wordt gepositioneerd als dé lokatie waar inwoners en ook organisaties terecht kunnen voor ondersteuning. Ossendrecht bestaande en nieuwe mogelijkheden voor mantelzorg onderzoeken en verwezenlijken: de BWI wordt gepositioneerd als dé lokatie waar inwoners terecht kunnen voor ondersteuning. opstellen vrijwilligersbeleid maatschappelijke stages jongeren: Coördinatiepunt Maatschappelijke Stages gerealiseerd Hoogerheide mantelzorg en vrijwilligerswerk registratiesysteem vrijwilligers De BWI is bezig met de aanschaf van een (module) registratiesysteem. Woensdrecht Ondersteuning vrijwilligers In 2012 heeft Herwonnen Levenskracht een kringloopwinkel geopend in Woensdrecht. Deze kringloopwinkel dient tevens als activiteiten- en ontmoetingscentrum. Inmiddels zijn er in de winkel en de loods ook enkele reïntegratieclienten aan het werk (via de Vrijwilligersmakelaar). Het document Oriëntatiefase wordt in februari 2013 aangeboden aan het college.
8
6. Middelen Het totale bedrag wat met vrijwilligerswerk/mantelzorg gemoeid is, is op dit moment: € 91.703,00. Dit bedrag is opgebouwd uit de volgende onderdelen: - subsidie HOOM € 40.820,00 - loonkosten vrijwilligersmakelaar € 46.524,00 - vrijwilligersverzekering € 4.359,00. Vanuit de IDOP’s is er voor het vrijwilligerswerk/mantelzorgondersteuning een bedrag opgenomen van € 20.000,00. 7. Samenhang decentralisaties Participatiewet Voor wat betreft het plaatsen van reïntegratiecliënten in vrijwilligerswerk heeft de gemeente Woensdrecht een taakstelling voor de vrijwilligersmakelaar. De bedoeling is om 25 mensen per jaar aan de slag te hebben. Deze cliënten kunnen worden ingezet op zeer diverse plekken. Ook hier geldt dat er wordt gestreefd naar een win-win situatie. De vrijwilligersmakelaar van de BWI doet hier de bemiddeling voor. AWBZ Dagbesteding en dagopvang: doel hiervan is deelname aan de samenleving binnen de mogelijkheden van cliënten,ontwikkeling en vasthouden van vaardigheden. Voor dit onderdeel van de AWBZ wordt veel gebruik gemaakt van vrijwilligers, bovendien kan het ook bijdragen aan de vermindering van de belasting van mantelzorgers. Waar nodig, maakt verpleging en verzorging integraal onderdeel uit van de dagbesteding. 8. Conclusies (en tevens aanzet voor de Visiefase) Uit dit oriëntatiedocument kunnen we al een aantal voorlopige conclusies trekken: • Mantelzorgondersteuning is bij een grote groep mensen nog onbekend • De groep overbelaste mantelzorgers wordt steeds groter en vormt een probleem • De BWI moet een centrale rol krijgen in de ondersteuning van het vrijwilligerswerk en de mantelzorgers in onze gemeente; zij kan hierbij een aantal taken van HOOM overnemen. • Er wordt nog te weinig samengewerkt door organisaties die zich bezighouden met vrijwilligers, waardoor er te weinig efficiënt gewerkt wordt en er nog te veel zaken dubbel gebeuren • Er moet meer waardering komen voor vrijwilligers en mantelzorgers • Er moet een universeel registratiesysteem komen van waaruit een signaalfunctie kan ontstaan • Bij het verrichten van vrijwilligerswerk door uitkeringsgerechtigden moet er altijd een “win-win” situatie nagestreefd worden. Hiervoor moet er beter samengewerkt worden met de ISD. • Er moeten duidelijke regels opgesteld worden in verband met het probleem van de “verloonbare” arbeid • Er moet nagedacht worden over de invoering van de” Verklaring Omtrent Gedrag” (VOG), met name waar het vrijwilligers betreft die één-op-één zorg verlenen en vrijwilligers die veel met jongeren omgaan • Er moet meer bekendheid gegeven worden aan de gemeentelijke vrijwilligersverzekering.
9
9. Visie en doelstellingen Welzijn Nieuwe Stijl en De Kanteling gaan uit van de kracht van de samenleving. Op het gebied van Welzijn is die kracht in de eerste plaats die van de cliënt zelf. Maar wanneer iemand niet zelf in staat is om zijn of haar zorgvraag op te lossen, wordt gekeken naar de mogelijkheid om via mantelzorg of vrijwilligerswerk een passend antwoord te vinden. Dit veronderstelt echter wel dat mantelzorgers en vrijwilligers beschikbaar en voldoende toegerust zijn voor die taak. Vanuit de kadernota Wmo worden de volgende kaderstellende doelen gesteld:
Er wordt een gestructureerd systeem voor vrijwilligerswerk en mantelzorg ontwikkeld; De bereikbaarheid is vergroot (doorontwikkeling steunpunt mantelzorg); Op woonkernniveau is een signaalfunctie uitgewerkt; De omvang van de groep jeugdige mantelzorgers alsmede hun behoeftevraag is bekend; Overbelaste mantelzorgers krijgen voldoende ondersteund huisbezoek; Omvang respijtzorg is afgestemd op het stijgende aantal mantelzorgers;
Doelstelling van dit project is dan ook: Het gezamenlijk ontwikkelen van manieren om de beschikbaarheid, kwaliteit, flexibiliteit en ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers te verbeteren en te borgen. Taken van diverse ondersteunende instanties worden duidelijk gemaakt en er wordt goed samengewerkt. 9.1 Visie op mantelzorgondersteuning. Onder velen leeft het beeld dat het de bedoeling is van de Wmo dat in plaats van professionele zorg er steeds meer mantelzorg verleend gaat worden. Mantelzorg is echter geen verplichting. De gemeente heeft de plicht om de beperkingen van haar burgers te compenseren en kan niet van haar inwoners eisen dat zij meer zorg aan hun naaste bieden, dan de zorg die gezinsleden zonder beperkingen aan elkaar geven (de zogenaamde gebruikelijke zorg). Met andere woorden: mantelzorg is in principe vrijwillig. Die vrijwilligheid wordt overigens door veel mantelzorgers niet zo ervaren; het is voor veel mensen een morele verplichting. In elk geval is het werk van mantelzorgers een zeer kostbaar goed, waar we als gemeente zuinig op moeten zijn. In de eerste plaats omdat het voor de persoon met beperkingen over het algemeen fijn gevonden wordt om door een vertrouwd persoon verzorgd te worden. In de tweede plaats gaat er van mantelzorg natuurlijk een kostenbesparende werking uit. Op grond van de analyse van het huidige aanbod en de knelpunten waar mantelzorgers tegenaan lopen, stellen we voor ter realisatie van de doelstelling de komende jaren in te zetten op de volgende speerpunten: • Verbeteren van informatie, advies en individuele begeleiding van mantelzorgers; • De BWI positioneren als dé lokatie waar inwoners terecht kunnen voor ondersteuning (met aanschaf universeel registratiesysteem); • Stimuleren van het aanbod en gebruik van professionele en vrijwillige respijtzorg (om overbelasting terug te dringen en te voorkomen);
10
• •
Extra aandacht voor jeugdige mantelzorgers en mantelzorgers van dementerende patiënten; Meer waardering voor de inzet van mantelzorgers.
Het beleid is niet zozeer gericht op verbreding van het bestaande aanbod, maar eerder op optimalisering van het bestaande aanbod en verbetering van de samenwerking tussen diverse betrokken partijen. 9.2 Visie op vrijwilligerswerk. De waarde van vrijwilligerswerk voor onze gemeenschap is enorm. Vrijwilligers zijn van groot belang voor het instandhouden van de voorzieningen in onze gemeente. Bovendien levert vrijwilligerswerk een belangrijke bijdrage aan de sociale samenhang en biedt het onze burgers ontplooiingskansen. In alle prestatievelden zit vrijwilligerswerk verweven We stellen dan ook voor te kiezen voor brede ondersteuning aan het gehele vrijwilligersveld, waarbinnen we wel speerpunten zullen benoemen. Op grond van de analyse van het huidige aanbod en de knelpunten waar vrijwilligers tegenaan lopen stellen we voor de komende jaren in te zetten op de volgende speerpunten: • Meer samenwerking door verenigingen en organisaties die met vrijwilligers werken, met daarbij de BWI als centraal vrijwilligerscoördinatiepunt; • Er moet een universeel registratiesysteem aangeschaft worden; • Er moeten duidelijke regels opgesteld worden in verband met het probleem van de “verloonbare arbeid”; • Onderzoek naar de invoering van de Verklaring Omtrent Gedrag voor bepaalde groepen vrijwilligers; • Het creëren van een “win-win” situatie bij de inzet van uitkeringsgerechtigden voor vrijwilligerswerk; • Meer waardering voor vrijwilligerswerk. 10. Burgerparticipatie en vervolgstappen In dit document zijn zowel de oriëntatiefase als de visiefase verwoord. Fase 1 het Plan van Aanpak is op 2 oktober 2012 in het college behandeld. Dit Plan van Aanpak is toegestuurd naar diverse organisaties (o.a. BWI, Herwonnen Levenskracht, Wmo-Adviesraad, tante Louise-Vivensis) als basis voor een gesprek. Naar aanleiding van al deze gesprekken is het Oriëntatiedocument opgesteld met daaraan gekoppeld het Visiedocument. Dit document is op 22 januari 2013 in de Raadswerkgroep besproken. In de tussentijd is het document ook gestuurd naar alle organisaties waar mee gesproken is. Alle feedback die hieruit verkregen wordt, wordt meegenomen in de 4e en 5e fase, de Contouren- c.q. Uitvoeringsnota. Deze moet eind juni 2013 gereed zijn. Zoals in de bijlage (Schema Communicatie en Burgerparticipatie) te zien is, wordt genoemde partijen niet alleen gevraagd mee te denken, maar zeker ook in de Uitvoeringsfase mee te doen.
11
