Manifesta 9 De Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst

Manifesta 9 De Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst 2 juni - 30 september 2012 Genk, Limburg, België

PERSDOSSIER versie 18 april 2012

Mijngebouw en mijnsite van Waterschei, Genk, België, tentoonstellingslocatie van Manifesta 9; fotograaf: Kristof Vrancken, copyright: Stichting Manifesta

MANIFESTA: EEN INLEIDING Manifesta, de Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst, is de enige nomadische biënnale voor hedendaagse kunst en toont het meest vernieuwende werk van kunstenaars en curatoren uit Europa en daarbuiten. Manifesta strijkt om het andere jaar neer op een andere locatie, als antwoord op een reeks sociale, politieke en geografische overwegingen. Sinds 1996 vond Manifesta achtereenvolgens plaats in Rotterdam, Luxemburg, Ljubljana, Frankfurt, DonostiaSan Sebastián, Nicosia (geannuleerd), Trentino-Alto Adige en de regio Murcia. Manifesta 9, dat opent in België op 2 juni 2012 en loopt tot 30 september 2012, zal plaatsvinden in het voormalige kolenmijncomplex van Waterschei in Genk, Limburg, België. Sinds haar eerste editie 15 jaar geleden, streeft Manifesta ernaar om hindernissen te overwinnen, grenzen over te steken en bruggen te bouwen. Met een programma dat tentoonstellingen, voorstellingen, multimedia-experimenten en uitzendingen omvat, focust Manifesta 9 op de beste creatieve ideeën, het beste onderzoek en experiment, en betrekt daarbij individuele kunstenaars en artistieke gemeenschappen van diverse achtergronden van over de hele wereld.

MANIFESTA 9 CONCEPT: THE DEEP OF THE MODERN Manifesta 9 - The Deep of the Modern De Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst 2 juni - 30 september, 2012 Genk, Limburg, België

The Deep of the Modern beoogt een complexe dialoog te creëren tussen verschillende lagen in de kunst en geschiedenis. Het uitgangspunt is de betekenis van het koolmijngebied in de Belgische Kempen als locus van het denkbeeldige en de ecologische kwesties die deel uitmaken van het industrieel kapitalisme als globaal fenomeen. Op basis van de keuze voor de mijnruïnes van Waterschei in Genk, Limburg, als hoofdgebouw voor Manifesta 9, en van de geografisch-ecologische 'mijnmachine' die vervat ligt in de tuinwijken, ruimtelijke ordening, kanalen, wegen en spoorwegen gecreëerd door de steenkoolindustrie tijdens de 20e eeuw, 1 bestaat The Deep of the Modern uit drie verschillende luiken. Poetics of Restructuring. Dit deel bestaat uit bijdragen van 39 hedendaagse kunstenaars en focust op esthetische antwoorden en persoonlijke commentaren op de wereldwijde 'economische herstructurering’ van het productiesysteem in de vroege 21e eeuw. De kunstwerken gaan een rechtstreekse dialoog aan met de huidige vervallen staat van het gebouw en zijn omgeving. Het curatoriële team streefde naar een balans tussen videowerken, installaties en andere media, maar evengoed ook naar een geografisch en genderdiverse voorstelling van de hedendaagse kunstbeoefening. The Age of Coal. Een kunsthistorische tentoonstelling met kunstwerken van 1800 tot de vroege 21e eeuw over de geschiedenis van de kunstproductie die esthetisch verwijst naar het industriële tijdperk. Deze beschrijving van een nieuw soort ‘Materiële Kunstgeschiedenis’ is opgedeeld in verschillende thema's met kunstwerken waarin steenkool een belangrijke rol speelt. Steenkool als basisgrondstof van de industrie, als hoofdoorzaak van klimaatverandering, als fossiel met belangrijke gevolgen voor de natuurwetenschappen, als hoofdreferentie van bepaalde vormen van de arbeiderscultuur en als een materiaal dat symbool staat voor de ervaring van het moderne leven … kortom hoe steenkool de artistieke productie beïnvloedde en mee definieerde. 17 Tons. Naast de twee delen gewijd aan kunst, bevat Manifesta 9 een nieuw element: een overzicht van de culturele productie gedreven door de kracht van de herinnering bij de verschillende erfgenamen van de mijnindustrie in de Limburgse Kempen, en bij uitbreiding tal van andere gebieden in Europa. 17 Tons is het resultaat van een samenwerking tussen individuen en organisaties die, vanuit verscheiden disciplines en verschillende sociale dienstverleningen, het collectief geheugen blijven aanspreken. Met hun initiatieven streven ze naar het behoud van het materiële en immateriële erfgoed van de mijnindustrie. De titel van de tentoonstelling verwijst tegelijk naar het populairste lied van mijnwerkers over de hele wereld (16 Tons, opgenomen in 1946 door Merle Travis) en naar de titel van één van Marcel Duchamps beroemdste installaties (Sixteen Miles of String, 1942). Het contrast tussen 16 en 17 suggereert de behoefte om een stap vérder te gaan dan de huidige toestand van de geheugenclaims van de steenkoolindustrie. 1    Ik  ontleen  dit  concept  van  stedenbouwkundige  Peter  Bongaerts,  die  het  als   basis  gebruikte  voor  zijn  Master  Plan  van  Genk  (persoonlijke  communicatie).  

Hoewel The Deep of the Modern is opgedeeld in verschillende delen – allen geconcentreerd en samengebald in dit ene hoofdgebouw van Waterschei – zijn er toch thematische, poëtische en methodologische eigenschappen die de werken met elkaar verbinden. De selectie en presentatie ervan overstijgt de verschillende genres, tijdsindelingen of positionering in het gebouw. We hopen dat de hedendaagse kunstwerken nieuwe inzichten verschaffen aan de kunsthistorische objecten en erfgoedpraktijken, en vice versa. In die zin stelt The Deep of the Modern zijn hoop op de kracht van een tentoonstelling en in het vermogen van het publiek om het geheel te verkennen door te vergelijken en zich een weg te banen door de verschillende elementen van culturele productie.

Manifesta 9 suggereert een nieuwe koers voor Manifesta. Het houdt een pleidooi voor kunstproductie en historische kennis als loci van esthetische en maatschappelijke reflectie en verantwoordelijkheid tussen de generaties onderling. In die zin weerspiegelt de tentoonstelling de complexe bemiddeling van kunstwerken, beelden, historische informatie en culturele organisaties in de productie van moderne en postindustriële denkwijzen. De drie tentoonstellingen trachten samen weer te geven op welke manier kunst en cultuur inherent zijn aan de sociale processen die onze kijk op specifieke sociale formaties vastleggen en transformeren.

MANIFESTA 9: THE CURATORIAL TEAM Head of the Curatorial Department is the Mexican curator Cuauhtémoc Medina. Cuauhtémoc Medina is criticus, curator en kunsthistoricus, doctoreerde in History and Theory of Art (PhD) aan de University of Essex, Verenigd Koninkrijk en studeerde af in Geschiedenis aan de Universidad Autónoma de México. Hij is onderzoeker aan het Instituto de Investigaciones Estéticas van de Universidad Nacional Autónoma de México. Medina was de eerste Associate Curator die in het Tate Modern instond voor de Latijns-Amerikaanse kunstcollecties en hij cureerde evenementen en tentoonstellingen zoals When Faith moves Mountains met Francis Alÿs (Lima, Peru, 2001), The Age of Discrepancies. Art and Visual Culture in Mexico 1968-1997 (in co-curatorschap met O. Debroise, P. García & A. Vazquez, 2007-2008). In 2009 was hij curator van What else could we talk about?, het project dat Teresa Margolles presenteerde in het Mexicaanse Paviljoen op de Biënnale van Venetië. In 2010 organiseerde hij Dominó Caníbal, voor PAC Murcia, Spain. Het curatorenteam van Manifesta 9 bestaat voorts uit associate curators Katerina Gregos en Dawn Ades. Katerina Gregos (geboren in Athene, Griekenland, woont en werkt in Brussel, België) is kunsthistorica, curator en auteur. Ze werkt momenteel als curator voor Newtopia: The State of Human Rights, Mechelen, België (september 2012). In 2011 cureerde ze het Deense Paviljoen op de 54ste Biënnale van Venetië, waar ze Speech Matters cureerde, een internationale groepstentoonstelling rond vrijheid van meningsuiting. Dat zelfde jaar was ze ook co-curator voor de 4de editie van Fotofestival Mannheim Ludwigshafen in Duitsland. In 2006 en 2007 was ze artistiek directeur van Argos Centrum voor Kunst en Media in Brussel en daarvoor was ze oprichter van de Deste Foundation – Centre for Contemporary Art, Athene. Als onafhankelijk curator heeft Katerina Gregos talrijke internationale tentoonstellingen gecureerd, onder meer Hidden in Remembrance is the Silent Memory of Our Future, Contour 2009 - The 4th Biennial for Moving Image, in Mechelen, België (2009); Give(a)way: on Generosity, Giving, Sharing and Social Exchange, the 6th Biennial E V+ A: Exhibition of Visual Art, Limerick, Ierland (2006). Katerina Gregos publiceert regelmatig artikels over kunst en kunstenaars in tijdschriften, boeken, tentoonstellingscatalogi en wordt vaak uitgenodigd als spreker op internationale conferenties, biënnales en in musea wereldwijd. Ze is ook gastdocent aan het HISK, Antwerpen. Dawn Ades is a fellow of the British Academy, a former trustee of Tate and was awarded an OBE in 2002 for her services to art history. She has been responsible for some of the most important exhibitions in London and overseas over the past thirty years, including Dada and Surrealism Reviewed (1978), Art in Latin America (1989) and Undercover Sureaslim (2006). Dawn Ades has a remarkably wide knowledge of the social and poetic dynamics of modernism and the avant-garde both in Europe and the Americas.

MANIFESTA 9: DE INITIATIEFNEMERS en PARTNERS Manifesta 9 is een initiatief van de Stichting Manifesta, met kantoor in Amsterdam sinds 1997, en de provincie Limburg. Het team van Manifesta 9 is samengesteld uit enerzijds internationale specialisten die aan vorige biënnale-edities meewerkten en anderzijds collega's uit Genk en de regio Limburg. Het team staat onder leiding van Hedwig Fijen, oprichter en directeur van Manifesta, en algemeen coördinator Ann Vanderheyden. Manifesta 9 krijgt de genereuze steun van de stad Genk en een groot aantal lokale, regionale, nationale en internationale partners en actoren. In 2008 werd Manifesta aangeduid als Ambassadeur voor de Beeldende Kunsten van de Europese Commissie, een titel die werd vernieuwd in 2011.

PRAKTISCHE INFORMATIE www.manifesta9.org CONTACTGEGEVENS Manifesta 9 Office Dennenstraat 5 3600 Genk Belgium Manifesta 9 tentoonstellingslocatie André Dumontlaan 3600 Genk Belgium +32 (0)89 710 440 [email protected]

REISINFORMATIE Luchthavens in de buurt: Maastricht (NL) - Maastricht Aachen Airport Liege Bierset (BE) – Liege Airport Eindhoven (NL) – Eindhoven Airport Brussels (BE) – Brussels Airport Charleroi (BE) – Brussels South Charleroi Airport Köln (DE) – Cologne Bonn Airport Rotterdam (NL) – Rotterdam Airport Amsterdam (NL) – Schiphol Airport Treinreistijden tot Hasselt, hoofdstad van de provincie Limburg: Brussels (BE) – Limburg (BE) 1:14 Paris (FR) – Limburg (BE) 2:58 Amsterdam (NL) – Limburg (BE) 2:59 Frankfurt (DE) – Limburg (BE) 3:47 London (GB) – Limburg (BE) 4:02 Kassel (DE) – Limburg (BE) 5:28 Berlin (DE) – Limburg (BE) 7:34

EXTRA INFORMATIE VOOR DE PERS NOTEER ALVAST IN UW AGENDA De perspreview van Manifesta 9 gaat door op 31 mei en 1 juni 2012. Perscontacten [email protected]